VOAL- Averroe lindi në Kordobë në vitin 1126, me emrin arab të Ebu I-Valid Muhamed Ibn Ahmad Muhamed Ibn Rush (i cili në mesjetë fillimisht do të bëhej Aven Roshd dhe më pas Averroes), në një familje juristësh të famshëm që i përkisnin shkollës Maliki: si Abd al-Kasim Ahmad, babai i tij, ashtu edhe Abd al-Valid Muhamedi, gjyshi i tij, kanë qenë gadi (d.m.th. autoritetet lokale përgjegjëse për dhënien e drejtësisë).
Rruga shkollore dhe arsimore e Averroes-it është klasike: pasi ka studiuar hadithin, domethënë tregimet tradicionale që i përkasin Muhamedit, ai vazhdon me teologjinë dhe jurisprudencën, duke ndjekur gjithashtu mësimet e Avempace (sipas historianëve, në fakt, hipoteza se ka pasur një bashkëpunim të thellë mes të dyve nuk mund të përjashtohet plotësisht). Pasi u bë jurist, mjek dhe filozof, ai u emërua gadi, fillimisht në Sevilje dhe më vonë në Kordobë. Enciklopedia e tij e mjekësisë mbetet e famshme, por midis shkrimeve të tij ka edhe disa vepra filozofike dhe komente interesante për mendimin aristotelian.
Averroes qëndroi në Marrakesh gjatë kalifatit Abd al-Mumin, në një moment historik në të cilin Almoravidët po zgjeroheshin ndjeshëm nga pikëpamja ushtarake dhe gjithashtu fetare. Besimi i tyre, në veçanti, karakterizohet nga një bindje shumë e rreptë ndaj Kuranit, nga formalizma mjaft të rreptë dhe nga respekti për Sunetin, domethënë grupin e kodeve të sjelljes. Për sa i përket mendimit të tij filozofik, vepra më e rëndësishme e Averroes-it është padyshim “Tahafut al-tahafut”, e cila u bë latinisht “Destructio destructionis philosophorum”, dhe më pas në italisht “L’incoerenza dell’incoerenza”.
Në këtë tekst, mendimtari arab mbron filozofinë aristoteliane, duke u kundërvënë veçanërisht me kritikat e shprehura në traktatin “Tahafut al-falasifa” (“Destructio philosophorum”, d.m.th. “Mospërputhja e filozofëve”) nga el-Ghazali, ku ai besonte se filozofia dhe mendimi aristotelian në veçanti, nuk mund të përputhej me Islamin. Gjithsesi, krejtësisht i kundërt është mendimi i Averroes, i cili beson se është e mundur të arrihet e vërteta si përmes filozofisë spekulative ashtu edhe përmes fesë.
Megjithatë, ai u detyrua të shkojë në mërgim gjatë valës së fanatizmit fetar që goditi al-Andalusin në fund të viteve 1100: u mbajt nën kontroll të rreptë deri në vdekjen e tij, ai gjithashtu duhej të vuante shkatërrimin e shumë prej veprave të tij nga censura e metafizikës dhe logjikës. Me vdekjen e Averroes, e cila ndodhi më 10 dhjetor 1198 në Marrakesh, epoka e kulturës liberale në Islamin spanjoll mori fund.
Megjithatë, ajo që i mbetet juristit dhe filozofit është mendimi i tij, shumë i afërt me veprat greke, megjithëse nuk e njihte gjuhën: ai kishte mundur t’u afrohej teksteve aristoteliane, prandaj, vetëm nëpërmjet përkthimeve arabe të bëra nga të krishterët siriakë. Nga pikëpamja historike, rëndësia e Averroes-it mund të gjurmohet në komentet dhe përkthimet që ai bëri në lidhje me mendimin e Aristotelit, i cili në atë kohë ishte harruar praktikisht në të gjithë Perëndimin.
Pra, në thelb i detyrohemi Averroes dhe përkthimeve të tij në latinisht, rimëkëmbjen që ndodhi në Evropë të traditës aristoteliane, që ndodhi pikërisht në ato vite. Vetë Thomas Aquinas, i cili gjithashtu u shpreh në kontrast me rrymat e ndryshme averoiste të kohës së tij (shumë e përfaqësuar në mjedisin akademik parizian), i detyrohet shumë Averroes-it dhe së bashku me të krenohet me një rivlerësim themelor të veprave aristoteliane.
Sipas Averroes, nuk kishte asnjë konflikt midis filozofisë dhe fesë, edhe sepse divergjencat që mund të gjurmoheshin ishin vetëm për shkak të interpretimeve të ndryshme, ose rrugëve të ndryshme të ndjekura për të arritur tek e njëjta e vërtetë: rruga filozofike, e destinuar për një rreth të vogël. të intelektualëve në aftësi për të kryer studime veçanërisht të ndërlikuara; dhe mënyra fetare, e bazuar në besim, e cila mund të kuptohet nga të gjithë pasi nuk kërkon formim të veçantë. Sipas Averroes, filozofëve u lejohet të studiojnë fenë duke përdorur mjetet e arsyes dhe nuk ka asnjë ndalim islamik për këtë.
Veprat e Averroes-it, duke përfshirë esenë “Kitab al-Kashf” (në të cilën kritikohet në mënyrë eksplicite shkolla teologjike Asharite e themeluar nga Abu al-Hasan al-Eshari) dhe “Kitab fasl al-Maqal” (në të cilën mbështet punën hetimore. të filozofëve, absolutisht jo bartës të mosbesimit dhe blasfemisë), u përkthyen në hebraisht në shekullin e trembëdhjetë nga Jacob Anatoli, duke ndikuar ndjeshëm në filozofinë hebraike deri në Spinoza.
Për sa i përket mendimit fetar, libri më i rëndësishëm i Averroes ishte padyshim “Al-Kashf an manahij al-adilla fi acqa id al-milla”, në të cilin doktrinat fetare të kohës u analizuan për të vlerësuar korrektësinë dhe autenticitetin e tyre nga këndvështrimi i ligjvënësit. Në veçanti, filozofi u përqendrua në çështjen e ekzistencës së Zotit dhe në mundësitë që kishte njeriu për të gjetur konfirmimin e tij.
Një argument i parë i identifikuar ishte ai i Providencës, sipas të cilit të gjitha objektet e universit janë në një farë mënyre në shërbim të njerëzimit: prandaj Zoti mund të identifikohet si një krijues i përsosur; argumenti i dytë, megjithatë, kishte të bënte me shpikjet e të gjithë elementëve të universit, të dizajnuara nga Zoti në një mënyrë jo të rastësishme. Nga pikëpamja e kozmologjisë, Averroes theksoi ndryshimin midis punës së përjetshme, e cila nuk lejon intervale kohore, dhe punës njerëzore, e cila përkundrazi mund t’i lejojë vetes mundësitë e pushimit.
Bota përfaqëson, sipas filozofit të Kordovës, një kategori ekzistence dhe karakterizohet nga një shkak agjent që udhëheq jetën. Në kontekstin e një vizioni të trefishtë të kozmosit, dallohen shkaku agjent, me origjinë hyjnore, bota fizike dhe trupat qiellorë.
Averroes, pra, ndërhyri edhe në fushën psikologjike, duke e cilësuar intelektin si një substancë jotrupore dhe të përjetshme, të dallueshme në intelektin pasiv dhe intelektin aktiv: i pari, i lidhur me shqisat; e dyta, e lidhur me njeriun nëpërmjet një arsyeje të përjetshme materiale.
Siç u përmend, ai eksperimentoi edhe në fushën e mjekësisë, me veprën “Kitab el-Kulliyyat fi al-Tibb”, e cila për një kohë të gjatë ishte teksti më i njohur mjekësor, jo vetëm nga myslimanët, por edhe nga çifutët dhe të krishterët. : Ata erdhën trajtuan, ndër të tjera, tema si autopsia dhe diseksioni, praktika jo të dënuara, por më tepër të larta, pasi anatomia, nëse studiohet për qëllime shkencore, nuk bën gjë tjetër veçse ushqen besimin në Zot.
Së fundi, mendimi i Averroes pati gjithashtu ndikime të rëndësishme në fizikë, duke pasur parasysh se ai ishte studiuesi i parë që përcaktoi forcën si punën e nevojshme për të ndryshuar gjendjen e një materiali; ai gjithashtu kishte intuitë për fërkimin, i cili modifikon forcën që duhet të zbatohet në fushën kinetike, dhe për atë që Kepleri më vonë do ta quante inerci./Elida Buçpapaj
Komentet