Kam arsye që të flas për bicikletën se jo vetëm ajo ka qenë”makina”ime -dhe jo vetëm imja- por,me bicikletën kam shumë e shumë kujtime.Këto biçikletat kanë qenë “makinat” tona të punës jo
vetëm në Myzeqe ku kam jetuar unë,po kudo nëpër Shqipëri ku ky mjet mund të përdorej..Gjatë dyzet e ca vjetëve punë unë kam përodur,pothuaj,të gjithë llojet e markave të bicikletave që janë
shitur në Shqipëri.E kam filluar me një “Robusta”,kam vazhduar me një”Mifa”,me “Diamant”(të zi)(Këto qenë më të fortat nga të gjithë bicikletat dhe pastakj kam vazhduar me një “Minsk”,me një “Zil”(ruse këto marka) dhe,për të përfunduar në vitet e fundit me një bicikletë kimeze grarishte që,këtë të fundit,e përdornim herë unë dhe herë imeshoqe.Kjo qe edhe e fundit që përdorëm, se,pastaj,lindën”kollajllëke” të tjera:pra,hynë makinat që i nxorrën si jashktëkohe bicikletat.
* * *
Së pari,kam patur një”Robust” grarishte dhe kjo ka ndodhur në Janar 1962.E mora grarishte ,se po në janar 1962 u martova dhe ime shoqe e kish punën larg..Gruan jo vetëm e mora kaure (kjo atë kohë,sidomos në fshat) ,qe si një thagmë,qoftë për njerëzit e mi,po ashtu dhe për ata të gruas,po ku dëgjoja unë me atë vesh,se…Jo vetëm kaure,por e mora për ditë hëne(se,siç kuptohet,e “rrëmbeva”) ,dhe,në paragjykimin popullor,për ditë të hëne,u martokan vetëm gratë e veja,ndaj dhe ,rreth e qark,shihja gratë e lagjes që shkulnin faqet.Më quanin të krisur.Po “krisja” ime nuk kish as anë dhe as fund.E solla time shoqe në shtëpi të hënën e 21 janarit 1962 (atë ditë mbusha plot 19 -vjeç,pra,kisha ditëlindjen!!!) ,dhe jo më vonë se të nesërmen ,mbasdite,mora bicikletën dhe bashkë timeshoqe,dola në xhade-si punë e asj këngë që thotë:”Të dielë u martove,të hënën në punë!!!),- (xhadenë’e kam as 20 çapa nga shtëpia) , për t’i mësuar bicikletën!!! T’i mësoja bicikletën se duhet të shkonte në punë si infermiere që qe.Kur panë që “kokëkrisjet” e mia vazhdonin,atëherë grave të lagjes u ranë faqet copë:në vënd të uronin,të trashëgohet,dhanë britmën:-Zengjine
(emri i sime ëme që ka vjete që më ka lënë) ,ç’të ka gjetur!!! Por unë as që nuk pyeta,sado që e shihja mospëlqimin nga prindërit e mi.Por e bëja nga e keqja.Jo vetëm ia mësova bicikletën simeshoqeje,por mos iu duket çudi,po t’ju them se ime shoqe ka qenë femra e parë që ka ngarë bicikletë në qytetin e Fierit.Ndoshta ka patur qytetare që e ngisnin bicikletën,por kjo qe e para se do vinte në punë.Pra,e para që dukej çdo ditë mbi bicikletë.
* * *
Natyrisht,të gjitha nuk i mbaj mënd,por bicikletën “Zil” e mbaj mënd.Kisha vajtur dhe e bleva të re-akull në Tiranë.Ato kishin dhe kilometrazh.Nga kilometrazhi dhe më kujtohet.Me mikun tim,Zenel Sallata,sapo i kishim blerë dhe një ditë,në Fier (ka qenë ditë e dielë),”Apolonia” do luante në Peqin.Sado që qemë në kategorinë e dytë,ne nuk i ndaheshim skuadrës sonë.Brënda apo dhe jashtë,po të luante.Vendosëm që me bicikletë të niseshim për Peqin.Një rrugë e dy punë:Çuam kilomterazhet zero se donim të matnim distancën.Se sa orë e bëmë,nuk ka rëndësi,se e bëmë ec e qëndro,po e gjetëm:Peqini nga Fieri qe plot 54 kilometra.Dhe ndeshjen e Peqinit e paguam për një thelë-një pelë..Jo vetëm që u mundëm 2 me 4 nga Peqini,po,kur u kthyemë,në Lushnje na sosën fuqitë.Nuk po e shtynim dot më dhe ndaluam një makinë.Ky,shoferi,një i njohur imi,pasi na urdhëroi që të hidhnim bicikletat lart,na mori përpara dhe,kur zbritëm,në Mbrostar-Urën time,më tha:-Nga 100 lek për person.Si!!!-shfaqja habinë unë,nga Lushnja dhe as deri në Fier nga 100 lekë? Po shoferi qe më i zgjuar nga unë:-Papi,Papi,qejfi paguhet.Qetë për futboll,hajd tundni lekët,se faj pata unë që nuk u lashë atje,në Lushnje.Kështu që “tundëm” lekët.Por se mos ishim të vetmit që ndiqnim ndeshjet me bicikelta.Po ka këtu vënd për të shënuar për një të “sëmurë” pas “Apolonisë” që e ndiqte skuadrën e Fierit kudo:ky ka qenë elktricisti fierak,Jani Tole.Do të çuditeni,po ky,Jani Tole,kish ardhur me biciklete deri në Lezhë për ta parë skuadrën e tij të zëmrës.Unë aso kohe isha ushtar në Shëngjin dhe kur shkova për të parë ndeshjen me Fierin,takoj fierakë të njohur dhe,mes tyre,Jani Tole,me bicikletë.Patjetër ky është “ginesi” i pashpallur.Kushedi se ku e ka vërtirur kjo era e emigracionit,por kurrë nuk e harroj pasionin e ti,pothuaj,të sëmurë,pas “Apolonisë”.
* * *
Dhe me të vëretë,ato,bicikleta,qenë “makinat” tona.Qenë dhe këmbët tona.Pa ato,nuk do vinim dot në punë dhe na kanë bërë shërbime të mëdha.Po të ndodhte që të prisheshin apo ca më shumë të na i vidhninn (se duhet thënë që vidheshin),ndjenim sikur kishim humbur diçka të shtrenjtë;ndjenin dhe dhimbje se e dinim se të nesërmen e kësaj humbjeje krejt “aksidenatle”,do na lindnin vështirësi,pothuaj jetike. Dhe kujt nuk i ka ndodhur një “avari” e tillë.Për “prishjet”,kish dhe ilaç:qenë punishtet e artizanatit ku kish mjeshtra të vërtetë,që,ne,pasi i njihnim,mundoheshim t’i zinim miq,se na duheshin për ditë të keqe.Për t’i zënë miq,u jepnim pak përmbi hakën:herë drejt për drejt dhe herë,me fshehuri syve të të tjerëve që punonin atje.Më mjeshtërin në Fier,e kisha zënë mik.Sa herë që çoja bicikletën,e kisha mësuar që i jepja diçka:qoft dhe një dhjetëshe të vjetër,de!Një ditë,i them një shoku:-Çoje pak këtë biciketën time për t’i bërë një pulle.I dhashë dhe lekët,po pa atë “bishtin” prapa.Ma solli shoku dhe thashë:-Hera e parë që nuk pagova ryshfet.Po,kur bëra të ikja nga Fieri,ballë për ballë me ustanë (atë,pra,mjeshtërin).Më thotë ai:-Sot e kishe dërguar me atë shokun bicikletën.Dhe ta rregullova.Merreni me mend:me qindra e qindra bicikleta nëpër duart e tij,megjithatë,ai e mbante mënd bicikletën time,se gjithmonëe dorovitja.. Kambanat binin fort. -Ah,i thashë,më fal usta,se qeshë zënë me punë dhe tak nxora nga xhepi një peëshjetëshe të vjetër (vetëm atë kisha),kështu që dola rruar qethur.Por a mund të mbarojnë historitë me bicikletën dhe me bicikletat?Kur e titullova shkrimin tim”Më shumë se një tregim),kam aryse se,më poshtë unë do rreshtoj disa”histori” që,gjithsesi,kanë në qendër bicikletat.
* * *
Sa e pashë një kolegun tim,më të vjetër nga unë në moshë , e ftova për kafe.Koli,- i thirra,- hajde të pimë një kafe.Tek u afrua,pashë që po shfrynnte:-Po njëherë,njëherë nuk më fali.Nuk po kuptoja dhe kërkova që të shpjegohej. Ja, për këtë,që mos e pifsha dhe m’u bëftë farmak,e pagova (më tregoi cigaren që po e thithte,sikur do t’i nxirte tërë vrerin,) për këtë,sa u zgjata tek baraka për të blerë një paketë,dikush më vodhi bicikletën.Dhe kafenë e piu zeher,pa sheqer. Pa sheqer,shfaqa habinë unë.Po mua dhe nepërka,po më kafshoi,e mbys,-më tha helm e vrerë.Dhe kish hak.E me se do shkonte në punë të nesërmen.Por gjithmonë ka keq dhe më keq.Sado që e keqja jote të duket më e keqja,por,tek gjerbnim kafen,mbrriti një i njohur tjetër.Ky qe nga një fshat ngjitur me qytetin.E pamë që qe bërë tym dhe Koli,para meje,i thotë:-Ore,burazer,mos të ka ngrënë gomari bukën që nxinë e sterron kështu.Të bëj unë që më vodhën biçikletën hajde de,por ti…Ky,tjetri,sa zu vënd,ripërsëriti:-Çfarë the,o Koli,të kanë vjedhur bicikletën?.Po mua ca më keq:shkova në degë të brëndëshme dhe,sa u futa brënda,për të takuar të plotfuqishmin,kur dola jashtë bicikleta kish “avulluar”.Kthehem brënda që të ankohem.Kot.Ku ta gjejmë ne?-thanë ata të policisë.Tym dhe sos në shtëpi.Më panë ata që nuk qeshë mirë dhe kur u rrëfeva ç’më kish gjetur,im vëlla,më i vogël
nga unë,po është shpuzë dhe nuk mbahet.-Bicikletën!-bërtiti.Ku?Në Degë të Brëndshme/?Vete dhe e gjej unë.I hipi bicikletës së tij dhe u bë erë.Pas një ore u kthye.E pashë kur hyri në shtëpi,që i kishin rënë pëndët.Po prisnim që të na rrëfente “trimërinë” e tij,por…foli si nëpër gojë:-E vodhën edhe timen!!!Koli,humbësi,sdado i mërzitur,ia dha të qeshurit:-Paska dhe më, keq…Po,ku mbarohen ato të shkreta histori me bicikleta.Kur plakesh,kështu siç jam plakur unë,të vjen parasysh e kaluara dhe zë e çmallesh apo më shumë përmallohesh.Siç m’u kujtu dhe mua bicikleta dhe disa histori që,gjithsesi,kanë dhe pak komicitet brënda.Duke e sjellë për lexuesit,them që secili mund të ketë të tilla dhe nuk ka për t’u mërzitur.
Tiranë, 26 prill 2024
E lexova me andje kete shkrim te plote dhe te sakte per Poetin e talentuem dhe te njohun ne krijimtarine letrare Shqiptare.
Ju falenderoj per studimin Tuej me vlere.
Gjithshka e thanun me vend per nje Atdhetar te vertete!
Ju lumte dora i nderuem z. Agron.
Flm zotri Agron për portretin, flm VOAL.CH për botimin, flm zotri Fritz për komentin…, por nuk e di se sa mund ti meritoj keto fjalë.
Respekte.
Po i pergbigjem Zeqirit. Mos ke fare frike se padyshim ti i meriton keto qe i paska shkrue z. Agron per Ty.
Bile edhe ma shume se kaq.
Pershendes edhe bacen Fritz Radovani.
Faleminderit zotri Agron Shabani per kete analize estetiko letrare per Zeqir Lushaj-n qe krahas Skender Bucpapajt (Une po i shtoj edhe. Hamit Alinë etj.), jane krenaria e vendlindjes se tyre Tropoje e më gjere në rang kombetar.
Respekt për Ju që vletësoni keto figura krijuese të Alpeve tona.
E lexova ket shrim te z agron e falenderoj shim por
Zeqir lushaj Morton shum ma shum
I Nderuari Agron Shabani ! Artikullin tuaj të shkruar me nji analizë të thellë dhe të vertetë e lexova disa herë ! Është e vertetë se Gazetari, Shkrimtari, Poeti, Kulturologu Redaktori i Përgjithshëm i Zëmra Shqiptare Z. ZEQIR LUSHAJ, ËSHTË I NDERUAR — është i vogël nga thjeshtsia ; — është PUNËMADH sa i përket mëndimit, artit kulturës AT’Dhedashurisë. E vlerësoj mëndjen tuaj prej analisti dhe pëndën e artë të Z. ZEQIR LUSHAJ e të Z. SKËNDER BUÇPAPAJ. Duke i studjuar e njoftë shkrimtarët e mëdhënj në shkallë botërore; t’ i shohim, t’ i njohim, t’ i çmojmë edhe njerzit e mëdhënj të Kombit tonë…, Ju falem nderit !!
Qofsh i nderuar zoti Agron Shabani per ket portret të skalitur per Poetin, shokun mikun ,njeriun e mirë Zeqir Lushaj! Çdo fjalë e juaja është si një penelatë me të gjitha ngjyrat e ylberit per Poetin Zeqir Lushaj, per gjithë krijimtarinë dhe personalitetin e tij elitar!
I meriton plotsisht Zeqiri!
Ju pershendes të dyve!
I lumte dora shkrimtarit z Agron gjithqka ka shkruar me vend,ju e meritoni edhe ma shume se kaq se ju jeni nje atdhetare i vertete !
Pershendetje zotri Zeqir ,
Shkrimin e per Ju ne VOAL.Ch e lexova dhe e rilexova disa here dhe jo pa emocion.
Duke ditur se kam lexuar shume shkrime te shkruara nga Ju nuk u çudita per vlersimin ne superlativa te autorit ,se s’ kishte si te ndodhte ndryshe .
Qysh ne fillim te shkrimit ,titulli i tij fliste shume dhe te linte nje shije te embel per ato qe shkruheshin gjate shkrimit .
Gjithcka shkruhej ne ate shkrim eshte nje e vertete e madhe , pse jo edhe e vonuar per te pasqyruar veprat dhe vlersimin per punen Tuaj te pa krahasuar me asnje tjeter .
Gjithe ata qe kane patur fatin te lexojne veprat tuaja ndajne te njejtin mendim me auturin e shkrimit , ndoshta edhe me shume .
Krahasimet qe kishte bere autori iketij shkrimi ishin shume te gjetura ,se vertete mrekullohesh me shkrimet tuaja .Nuk po i citoj krahasimin qe te bente autori me veprat e medha dhe autoret e medhenj qe kane shkruar nder dekada dhe qe na kane lene xhevahire qe i lexojme me shume deshire edhe tani pas shume dekadash
Duke kujtuar cdo shkrim tendin qe ne te vertete mbarte ne vetvete nje mrekulli dhe percon shume mesazhe .
Jam nje lexuese e mire , por nuk kam lexuar per asnje shkrimtar krahasime te tilla do te thoja brilante .
Autori me vlersimin e vecante qe ka bere per Ju , ka vlersuar edhe veten
Nga ato qe ka shkruar tregon se ka nje bagazh intelektual dhe kulturor .
Shkrimi flet se autori ka lexuar me shume vemendje dhe ne detaje cdo shkrim Tuajn dhe ka dale ne perfundim te atyreqe ka shkruar aq mjeshterisht duke folur ne superlativa per veprat tuaja dhe per Ty si shkrimtar , krijues e artist .
Te shkruash nje koment per kete shkrim te Agron Shabanit ,duhet shume kohe ,shume faqe ,ndoshta pse jo dhe disa shkrime per te komentuar ne detaje kete shkrim.
Kur po lexoja kete shkrim vertetiu ndjeva mire , por njekohesisht shume e vogel perpara teje .
Te lumtur ata pjestar te familjes tuaj qe te kane patur prane ,qe do ndihen kurdohere krenar per Ju .
Te lumtur ata miq qe kane patur nje mik si ju .
Ju uroj te gjitha te mirat .
-Tiranë. 30 qershor 2019-
Nga penda e nderuar e Agron Shabanit, eshte pritu ky vlersim meritore per figuren e Zeqir Lushajt,krijuesit te devotshem ne poezi e range tjera l;etrare e kulturo-shkencore. Me nje pedanteri te skajshme,me maturi vlerash krjuese,mendoj,se vetem sa i ka mbetur “borgj” Zeqirit ne trajtimin e metejme te krijimntarise letrare ku,pa dyshim,krijuesi Lushaj,kurre nuk i largohet qrdhes se ngrohte,Alpeve te vendloindjes,te cilat ia mundesuar gjithe ate freski e mençuri krijuese. Ne artin e z.Lushaj,mrekullueshem gershetohet elementi nga frazeologjia populloire,pastaj nga eposi popullore i trojeve tona,si vendburim i frymezimit dhe krijimt te nje filozofije te kesaj krahine me nam te madh krijuesish.
Nje vlersim me kaq merite nga ana e z. Agron Shabani,eshte i pelqyer nga secili lexues me vetdije e intelekt krijuesi. Prandaj,nga zemra,uroj penden perhere te nivelit te larte z.Agron Shabanaj,duke i uruar shendet e jete te gjate e shume suksese ne krijimtari! Njeherit,pershendes z.Zqeir Lushaj,njeriun e adhuruar jo vetem nga njerëzit e pendes,por nga i gjite rrethi i Tropojes me Malesi te Gjakove.
Lumte malet e Tropojes qe rrisin lisa Legjendar,e malet e Prekazit ndjehen krenar.Respekt per z.Agron duke i uruar shendet e jet te gjate per kete vlersim meritor.
Gani Rexha
I falem me nder autorit te shkrimit z.Shabani, per buqeten e bukur te thurur per shumedimensionalin kulturor Zeqir Lushaj. Me mjeshteri dhe elegance permes nje mendimi tejet te kutivuar autori ka percjelle vlerat qe bart e percjell Baca Zeqir (keshtu na pelqen ta therrasim ende ne miqte e tij). Zeqir Lushaj eshte nje arkiv a nje biblioteke e gjalle e levizeshme dhe duhen shume e shume faqe per ta pershfaqur ate te plote. Ne çdo varg e ne çdo rresht ai e ka ngjyer penen ne te verteta kulturore artistike e patriotike si Ante.
E falenderoj autorin per kenaqesine e trajtimit te kesaj figure te letrave me kaq dadhuri e profesionalizem.
Suksese!
E vlersoj k’te shkrim të analistit, Agron per krijuesin, Zeqir Lushaj qi e njofta heret n’ pedagogjiken e Shkodres. Ndoshta gabohem, po di se Zeqirit i pelqente shume sporti, megjithse ishte i im’të n’ trup, po energjike sidomos per gjimnastiken isht i dhanun e shpesh e gjeje n’ palestren e shkollës tuj ushtrue gjimnastikë ne veglat modeste, si: paralele, hekur e unaza. Edhe n’ orët e mbasdites aty gjindej me lejen e kujdestarit e deshiren e prof. te fizkultures, Ruzhdi e znj. Pina Haxhi.
Vonë, teper vonë unë kam lexue shkrimet e Zeqirit n’ gazeten kulturore “ DRITA “ e organe te tjera qi botoheshin aso kohe, po gjithmonë shkrimet e Zeqirit percillnin art, kulturë e interes, se dinte të trajtonte tema qi prekshin interesat e artdash’sve të shumtë n’ Shqipëri.
Zeqiri shkroi edhe n’ vitet e demokracis pa pasione partiake, po gjithmonë objektiv i paanshem.
Shpresoj qi ky shkrim t’mos jetë i vetmi per Zeqir Lushajn shumedimensional.