Në shenjë respekti për të parët tanë, të themi atë që nuk është thënë.
-Në manastirin e Shën Naumit është varri i stërgjyshit tonë Papa Nikolla,- më kish thënë nëna ime:- Ai ka qenë prift i parë në manastir, por askush nga ne stërnipërit e tij nuk mundi të shkojë, se ashtu shkuan punët, Më 1924 e mori Jugosllavia, erdhi lufta dhe më pas komunizmi.
Para tre vitesh shkova në Shën Naum së bashku me vëllain Vangjushin. Prapa sportelit qëndronte një prift mesoburrë, me mjekër të gjatë, të zezë. Bleva qirinj dhe e pyeta në gjuhën angleze:
-Ju lutem më tregoni ku mund të gjej varrin e Papa Nikollës?
Prifti më veshtoi i hutuar dhe mu përgjigj me një anglishte të çalë:
-Nuk kuptoj anglisht …
– Po shqip di?- e pyeta.
Prifti i nervozuar ngriti supet dhe mërmëriti
-No, no , no…
U ndjeva i trishtuar, në këtë manastir klerikët për qindra vjet kanë qenë shqiptarë dhe flitej shqip.
Për fat të mirë pranë nesh u afrua një djalë i ri, i cili e zotëronte mjaft mirë gjuhën angleze.
U përpoqa ti a sqaroja, interesohesha për varrin e stërgjyshit tim, kryepriftin e këtij manastiri, Papa Nikollën…
-Papa Nikolla, sigurisht duhet të ketë qenë prift bullgar… maqedonas, – më ndërpreu djali i ri.
-Ah jo. Stërgjyshi im, Papa Nikolla, ishte kryeprift shqiptar, sikundër jam dhe unë,- i thashë.
-A, a, a! – Mërmëriti i habitur djaloshi.
-Po. Dhe kjo tokë, ky manastir dikur ishte tokë shqiptare, -i thashë.
-A, a, a, a!- Përsëdyti djaloshi.
-Stërgjyshi im Papa Nikolla, kryeprifti i këtij manastiri ishte shqiptar dhe njeri human. Në ato vite dhe shekuj të rënda të pushtimit, dhunës dhe përdhosjes ishte tmerrësisht e vështirë të përballeshe me ligjet, obskurantizmin fetar dhe terrin e rëndë të Turqisë. Stërgjyshi im Papa Nikolla e kishte mare parasysh rrezikimin e jetës së tij për hir të qëllimit të madh, të shenjtë. Ai ndihmonte familjet e vobekta, me çka mundej. Kur bejlerët donin të dërgonin djemtë e familjeve të varfra krishtere, ushtarë në shkretëtirën e Anadollit, i ndihmonte të bëheshin murgjë e më pas i ndihte të iknin në Evropë. Ndërsa vajzat e vobekta, kur bejlerët i kërkonin për në harem, i fuste në manastir, dorëzoheshin murgesha, dhe më pas i martonte. Por këto veprime humane binin ndesh, u prishte shumë punë bejlerëve vendas, sepse Porta e Lartë u kërkonte ushtarë dhe vajza të bukura shqiptare për harem.
Pashallarët dhe bejlerët ia kishin bërë benë për ta zhdukur, por Papa Nikolla kishte emër të shenjtë në gjithë trevën dhe fshatarët linin kokën për jetën e tij. Por uji fle, hasmi nuk fle. Ishte prifti bullgar, Dushan i paguar nga bejlerët që e tradhtoi e shiti në vrastarët të shenjtin Papa Nikolla. Ky prift Judë, bujti një natë në manastir, gjoja i dërguar nga Patrikana e Ohrit dhe Papa Nikolla e priti me gjithë të mirat. Ky prift Judë, u ngrit në mesnatë dhe tinës u hapi vrasësve derën e manastirit.
Ishte natë e errët me shi kur vrastarët hynë në manastir dhe rrëmbyen kryepriftin e manastirit. Ata lidhën duar dhe këmbë Papa Nikollën, e tërhoqën zvarrë në rruginën e ngushtë të Shën Naumit që çonte drejt liqenit që dergjej në errësirë.
Vrasësit e hipën kryepriftin në varkë dhe lundruan në thellësi të liqenit. Atje ku thellësi e ujit ishte e madhe, qëndruan. Mbajtën vesh një copë herë dihatjen e trazuar të ujit, i acaronte. Shanë me inat. Një napë e rëndë shtypte supet e vrasësve. Nuk ishte e lehtë të martirizohej me mbytje një klerik, një shenjtor. Me ngutje i lidhën tre gurë të mëdhenj; një në qafë, në duar dhe këmbë, që trupi të shkonte në thellësi, të humbiste pa nam dhe nishan. Vrastarët e lëshuan pa zhurmë trupin e lidhur të Papa Nikollën me shikime të mbërthyera në terrin e rëndë. Uji nxinte si mellan. Trupi i shenjtorit pluskoi një moment, pastaj thellësia e errët e ujit të liqenit e tërhoqi me ngut drejt fundit të vet, atje ku dergjeshin varkat e mbytura dhe fshiheshin krime të mëdha.
Vrastarëve iu bë sikur dëgjuan rënkim të thellë, uji i liqenit zjeu, u llokoçit, Ata të trembur rrahën lopatat me ngut, u përpinë nga errësira e thellë. Liqeni vajtonte me lot të mëdhenj për vrasjen e pabesë të shenjtorit. Vrastarët dridheshin nuk pandehnin të shungullonte uji i liqenit dhe kaq e rëndë të ish nata, të behej vrastare si ata.
Çuditërisht pas tre ditësh kërkimesh fshatarët e gjetën trupin e të shenjtit Papa Nikolla në breg të liqenit, të zgjidhur, të bukur dhe trupi i tij mbante erë trëndelinë. Fshatarët e varrosën brenda kishës së manastirit.
-Me sa di unë, përgjatë shekujve, kisha dhe manastiri janë djegur tre herë dhe rindërtuar tre herë,- më tha djaloshi,- Nuk di të ketë ndonjë gjurmë të kryepriftit Papa Nikolla. Ndoshta eshtrat duhet të jenë lënë diku pa ndonjë shenjë të veçantë.
KRISTAQ TURTULLI
SINQERISHT,ME PASKA PAS MUNGUAR NJE SHKRIM I TILLE….
I nderuar mik e poet, Muharrem Kurti,
Me shume vemendje e lexova shkrimin e Juaj te kjo faqe e nderuar e voalit,ku gjeta ato gjera te bukura shkruar per mua,sa nuk e kam ditur se me mungojne,si ushqim ose frymezim krijuesi. Jo se ato nuk i ke prezentuar ne manifestimin e 70 vjetorit te lidnjes e 50 vjetorit te krijimtarise, porse diten e asaj feste, nuk kam “ditur” ,nuk kam mundur t’i shijoi si sot,nuk pase vlersim si sot per shkrimin tend. Me shkathesine Tende krijuese ke bere nje rekapitullim te gjithe asaj punes sime per aq vite,duke numruar edhe titujt e shkrimeve,ku vemendja e secilit lexues,me siguri,gjen nje cope mund timin te cilin Ju e shume te tjere e kane vlersuar e perkrahur me kohe. Dhe,fale atyre vlersimeve e perkrahjeve,bera keta hapa qe bera,ku shkrimi juaj i vlerson pozitiv.
I nderuar mik e poet Muharrem Kurti,nuk u befasova ne menyren e çasjes se Juaj profesionale,sepse ka kohe qe e keni deshmuar autorsine Tende brenda dhe jasht vendit tone,per çka na bere te jemi krenare me Mirenjohjet e sjellura nga nje vend i tradites se kultures se lashtesise greke. Une,nuk kam te drejte me shume te zgjerohem ne kete shkrim qe hodhet per rrugen time,por kam obligim moral te falenderoj nga zemra,ty personalisht dhe gjithe miqeve (te gjalle e te vdekur) qe permend ne shkrim,te cilet, me dhane driten e gjelber te urdhetimit tim si krijues. Te uroj edhe Ty suksese akoma me te shumta ne krijimtarine e Juaj letrare.
EDHE DIÇKA RRETH CIKLIT T’UAT ME POEZI:
Pas shkrimit per rugetimin tim,me shume kurreshtje lexova ciklin me poezi te cilat,kete mjesë te hershem,me preken deri ne seder. Ju keni derdhe gjithe vnerin e nje krijuesi brilant per brishesite e shsoqerise sone,ku mosdija dhe fajsia e ushqyer me oreksin kriminal,ka lene shume motra,nena,vllazer,baballare me loite ne faqe e duar ne gji duke gelltitur naten djemt tone te devotshem,te cilet luftes ia dhane karakterin çlirues e profesional,si Hajdar Ahmeti e shume te tjere. Mjer nena qe iki pa e ditu se kush ia kalli ate zemer pa asnje arsye. Kjo ishte motra jote,qe hidherimin e mori ne varr. Por,lum ajo qe nje vella si ty,per t’ia ♪5ajte vuajtjen dhe padrejtesine qe ia shkaktuan te tjeret. Jo me shume se kaq kete radhe!…
Kjo pende e Juaj,me guximin e nje krijuesi stoik,na bene te jemi krenare me gjitha sukseset e Juaj. Rrespekt mik e poet Muharrem Kurti.do na bene krenare
I nderuar Tahir Bezhani, Shkrimi im per Udhetimin tuaj letrar , eshte merite e juaja dhe rezullatet i punes suaj krijuese,cilesore dhe produktive. Ky shkrim do te jete me i gjere,me i kompletuar si studim, se ma jep mundesine krijimtaria e juaj e suksesesshme. Te pergezoj per punen qe ke bere dhe te uroj suksese te vazhdueshme ne krijmtarine tuaj te cmuar! Njekohesisht, te falenderoj qe e ke komentuar poezine time, per motren time, e cila vdiq e re , ndikuar nga vrasja barbare qe ia ben birit te saj, paderjetsisht,nje poezi plot dhimbje , plot padrejtesi qe ma shkroj realiteit i hidhur i saj dhe i imi, e cila doli ngjit me shkrimin tim , edhe me disa poezi te tjera te miat,per krijmtarine tuaj letrare dhe qe une iu luta portalit qe ta shkepus , por , nuk ndodhi. Poezite e mija do te duhej dilnin shkeputur nga shkrimi im per ty, por jemi bashke gjate, prej shume kohesh , edhe ne krijmtari letrare. Faleminderit Mik!