Takimi Kurti-Kallas, në Prishtinë.

Traditat, niveli ekonomik dhe urbanizimi copëzojnë hartën e divorceve në bashkitë të vendit.

Të dhënat nga Censit 2023 mbi gjendjen civile zbulojnë kontrastesh të forta nga Finiqi me rreth 26 divorce për çdo 1 000 banorë, deri në Hasi që mezi bëhen 3 divorce për 1 000 banorë. Mesatarja kombëtare rezultoi 11-12 divorce për 1000 banorë, teksa 28 bashki rezultuan mbi këtë mesatare.

Grafiku i mëposhtëm i përpunuar nga “Monitor” mbi të dhënat e cens 2023 në 61 bashki tregon se shkalla e divorceve është dukshëm më e lartë në jug dhe në qendrat urbane turistike, ndërsa Veriu mbetet më konservator.

Të dhënat tregojnë se Bashkitë e Finiqit, Sarandës Delvinës, Korçës dhe Dropullit kanë shkallën më të lartë të divorcit për banorë. Në këto bashki rezultuan 22-25 divorce për 1000 banorë në kohën kur u zhvillua anketa.

Divorcet e larta në këto bashki lidhen me flukset e larta migratore dhe paqëndrueshmërinë që krijojnë flukset sezonale të turizmit.

Emigracioni i vjetër ku familjet kanë shumë vite të ndara kanë rritur probabilitetin e divorcit.

Në anën tjetër të grafikut Bashkia e Hasit ka numrin me të ulët me vetëm 2,9 divorce për 1000 banorë, e ndjekur nga bashkia e Pustecit me 4.3, Klosi me nga 5.3, divorce për 1000 banorë.

Kultura tradicionale familjare shpjegon divorcet e ulëta kryesisht në Bashkitë e Veriut.

Bashkitë e mëdha si Tirana (17.6 divorce për 1000 banorë), Durrësi (15.8) dhe Fieri (15.5) kanë norma divorci rreth mesatares kombëtare, duke reflektuar dinamikën e metropoleve me urbanizim, rritje të pjesëmarrjes së grave në tregun e punës.

Të dhënat e divorceve sipas bashkive shtrojnë nevojën për më shumë shërbime sociale si mbështetje ligjore dhe ekonomike për prindërit e vetëm, veçanërisht në bashkitë me emigracion masiv.

Divorci ka pasoja të shumta sociale dhe ekonomike. Ndërprerja e të ardhurave të përbashkëta, ku zakonisht i vë gratë ne vështirësi ekonomike.

Një seri kostosh shoqërojnë procesin e divorcit që nga gjyqet dhe ndarja e pasurisë, duke krijuar de- stabilitet financiar tek fëmijët. Anketa të tjera kanë treguar se fëmijët me prindër të divorcuar kanë arritje të ulëta mësimore, përqendrim të ulët dhe rrezik më të lartë për sjellje të rrezikshme në adoleshence./ Monitor

Një nismë ambicioze e Bundeswehr-it (Ushtria gjermane) po merr formë: Dislokimi i rretth 5000 ushtareve dhe ushtarëve gjermanë në Lituani. Më 1 prill në kryeqytetin Vilna u vu zyrtarisht në shërbim brigada e re e tankeve 45. Kjo brigadë përbën thelbin e njësisë luftarake, me të cilën Gjermania me kërkesë të Lituanisë do të sigurojë krahun lindor të NATO-s – një reagim ndaj luftës sulmuese ruse kundër Ukrainës.

Ushtria gjermane deri sot përbëhej nga tetë brigada, por tani iu shtua edhe e nënta e vendosur në Lituani. Kjo brigadë do të qendrojë përherë atje – një risi në historinë e Bundeswehr-it. Stema e re e brigadës së tankeve 45, që do të mbajnë në uniformat e tyre ushtaret dhe ushtarët gjermanë, përmban në shenjë të lidhjes mes dy vendeve edhe simbolin e Vilnës kullën Gedimina.

“Gjermania do të jetë e gatshme të mbrojë çdo centimetër katror të territorit të NATO-s”, theksoi ministri i Mbrojtjes, socialdemokrati Boris Pistorius në fjalimin e tij të parë në Bundestag pas ndryshimit të qeverisë. Vendosja e brigadës gjermane në Lituani është “një sinjal i fuqishëm ndaj partnerëve tanë dhe një sinjal i qartë ndaj secilit kundërshtar të mundshëm”.

Lituania me tre milionë banorë ndodhet midis eksklavës ruse të Kaliningradit dhe aleates ruse Bjellorusisë, me të cilën ndan një kufi prej 680 kilometrash. Ndërkohë Lituania po punon për formimin e një trupe tankesh të aftë për veprim, për të cilën ka porositur 44 tanke moderne luftarake të tipit Leopard 2 A8 të prodhimit gjerman. Të njëjtin tip tanku do të përdorë edhe Bundewehr-i në Lituani, gjë që do ta lehtësojë bashkëpunimin e dy ushtrive.

Kazerma dhe rrugë të reja
Që nga vera 2023 ministri Pistorius po çon përpara formësimin e brigadës. Deri tani në bazën e dislokimit janë shtabi i brigadës si dhe njësitë e para të ndihmës. Deri në fund të vitit do të jenë vendosur gjithsej 500 ushtaret dhe ushtarët gjerman.

Ndërkohë vazhdon puna për ndërtimin e infrastrukturës. Në sheshin e stërvitjes së trupës Rudninkai, baza qëndrore e brigadës, po ndërtohen kazermat, rrugë të reja dhe po zgjatet një segment hekurudhor. Kjo zonë ndodhet në juglindje të Lituanisë, rreth 30 km nga kufiri me Bjellorusinë. Në qytetet Vilna dhe Kaunas po krijohen shkolla e kopshte për familjet e ushtarakëve nga Gjermania.

Dislokimi i brigadës në tërësi do të përfundojë deri në fund të vitit 2027, e kjo për të dy vendet është jo vetëm një sfidë logjistike, por edhe financiare. Lituania e ka rritur buxhetin e saj për mbrojtjen. Edhe qeveria e re e Gjermanisë nën kancelarin kristiandemokrat Friedrich Merz nuk do të kursejë në shpenzimet për mbrojtjen.

Shtrohet pyetja për personelin, që faktikisht i mungon Bundeswehr-it. Kërkimi i gjithsej 4800 ushtareve dhe ushtarëve si dhe i 200 të punësuarve civilë, që vullnetarisht transferohen për disa vite në Lituani, mund të jetë një sipërmarrje e vështirë.

Ministri Mbrojtjes për këtë ka bërë parapërgatitje: Për ta bërë sa më tërheqës shërbimin në krahun lindor të NATO-s dhe për Bundeswehr-in në përgjithësi, ai u angazhua për një ligj, që u miratua në fillim të vitit në Bundestag. I ashtuquajturi “Neni ligjor pikë-kthesë” parashikon suplement të lartë rroge dhe kushte më të mira për angazhimet në shërbimet në vend dhe jashtë vendit.

Shkolla gjermane dhe zyra postare në terren
Bundeswehr-i është në Lituani që nga viti 2017. Gjermania ka pasur atje drejtimin e njësisë shumëkombëshe Buttlergroup të NATO-s, e cila që nga prilli u vu nën drejtimin e brigadës së re të tankeve.

Bazë ligjore për dislokimin e përhershëm të brigadës është një marrëveshje qeveritare, që nënshkruan Gjermania dhe Lituania në shtator 2024. Në këtë mënyrë duhet që “të krijohen kushtet më të mira të mundshme për ushtarët dhe familjet e tyre”, sikurse thekson pala lituaneze.

Kjo përfshin të drejtën e Bundeswehr-it për të përdorur pa qira objektet lituaneze, sipas nevojave të veta të depozitojë atje armë dhe municion si dhe të operojë me zyrat postare në terren. Po ashtu lejohet të hapen kopshte dhe shkolla në gjuhën gjermane sipas planeve mësimore gjermane, që njihen në Lituani. bw

Teksa nevojat për investime në infrastrukturë, arsim dhe shëndetësi janë shumë të mëdha për të mbuluar hendekun e standardeve me BE, Shqipëria po shfaq problematikë kronike në drejtim të planifikimit dhe ekzekutimit të fondeve publike për investime.

Të dhënat zyrtare të katërmujorit të parë të vitit 2025 tregojnë se investimet kapitale arritën rreth 14 miliardë lekë, vlera më e ulët që nga viti 2010. Fondet e realizuara në krahasim me planin ishin 33% më të ulëta dhe në raport me faktin e vitit të kaluar ishin 11% më të ulëta.

Fondet e investimeve po “teprojnë” për arsye se një pjesë e investime të mëdha në infrastrukturën rrugore po jepen me koncesione PPP, ndërsa ndërtimi i Portit të Ri në Porto – Romano nuk po ecën sipas parashikimeve për arsye të mospasjes ende të një fituesi nga gara.

Që nga 2017-a, mbi 60 % e investimeve kapitale mbulohen nga të ardhurat e brendshme, teksa stoku i kredive të huaja të nënshkruara dhe të patërhequra kaloi të 2 miliardë eurot në tremujorin e parë të 2025.

Projektet me financim të huaj janë gjithnjë e më të pakta. Nga 34 miliardë lekë që ishin financimet e huaja në vitin 2012, gjatë 2023-2025 janë vetëm 4-5 miliardë lekë. Të vetmet projekte të reja që po financohen nga fondet e huaja janë hekurudha Durrës-Rrogozhinë (BERZH-BE) dhe ajo Tiranë -Durrës-Rinas.

Ulja e madhe e investimeve kapitale me fonde buxhetore lidhet me tenderat e anuluar dhe kontestimet gjyqësore në dy vitet e fundit. Në të njëjtat praktika, por edhe më të vështira kalojnë edhe fondet e BE-së.

Të dhënat tregojnë se politika publike e investimeve vazhdon të jetë ciklike, e varur nga ngjarjet ekstreme të tilla si tërmeti dhe pandemia më shumë se sa nga një plan vizionar afatgjatë zhvillimi.

Vitet e fundit, investimet buxhetore po vuajnë një ekzekutim kronik të dobët. Deri në tetor 2024 ishin realizuar vetëm 30% e shpenzimeve kapitale të planifikuara për vitin, një nënperformancë që po përsëritet çdo vit. Më shumë se gjysma e fondeve u paguan në nëntor-dhjetor vitet e kaluara.

Ministritë planifikojnë më shumë projekte se sa mund të nisin, teksa buxheti rishikohet disa herë me akte normative, duke e komplikuar edhe më shumë realizimin final të fondeve. Shumica e projekteve të rëndësishme nuk janë të mbështetura me studime fisibiliteti.

Kapacitetet administrative mbeten të kufizuara. 48 vende të lira pune janë në agjencitë e prokurimit.

Mosrealizimi i investimeve publike krijon efekte negative në rritjen ekonomike të vendit me pasoja të shumëfishta.

Ndryshe nga vendet e tjera në zhvillim, mosrealizimi i investimeve publike në vendin tonë nuk vjen nga mungesa e fondeve, por nga mungesa e projekteve dhe procedurave efikase./ Monitor

Sekretari amerikan i Mbrojtjes, Pete Hegseth, dhe presidenti amerikan, Donald Trump, shpalosin planin për sistemin e mbrojtjes ajrore, Kupola e Artë, në Zyrën Ovale të Shtëpisë së Bardhë në Uashington, SHBA, 20 maj 2025.

(Rama diasporës: faleminderit që ju bashkuat trenit të fitores)

Në ndryshim prej njëra-tjetrës ATSH dhe RTSH pjesë kryesore e propagandës zyrtare tërhoqën vëmendjen me përmbajtjen e një lajmi ku sirena e mëngjesit kishte zëvendësuar rubrikën “Sy m’sy” dhe Rama e uroi diasporën duke u shprehur:-““MIRËMËNGJES dhe me një falenderim krejt të posaçëm, për shqiptarët që nga Greqia, Italia, Amerika, e çdo anë e Europës dhe botës që iu bashkuan trenit të fitores duke e bërë atë edhe më domethënëse, jo thjesht për nga numrat po në radhë të parë për nga mesazhi i fuqishëm i shumicës së tyre dërrmuese, i cili do të na bëjë edhe më të përkushtuar për Shqipërinë 2030 në BE, ju uroj një ditë të mbarë”.*

Ajo ishte fraza e zgjedhur “iu bashkuan trenit të fitores“(!)

A është kjo e vërtetë?

Në fakt, ndoshta një realitet që për një shqiptar të larguar prej pak vitesh në emigracion mendja i shkon tek hekurudha si një transport alternativ që shpesh është përcjellë në lajme që kanë nisur si projekte gjatë qeverisjeve Rama 1-2-3 (2013-2021). Por edhe sot syri të kap tek tuk ndonjë lokomotivë të rraskapitur dhe nja dy vagonë të ndryshkur e tërësisht të pasigurt që udhëtojnë në linjat e Hekurudhës Shqiptare.

Diku tjetër si p. sh në Durrës është hedhur zhavorr edhe pas nja katër vitesh kur projekti ka filluar, por lëvizje mbi shina dhe transport udhëtarësh Tiranë-Rinas-Durrës ende nuk ka. Këtë përshtypje ta përforcojnë ca më shumë edhe fondet arkivore të mediave qeveritare ku pas çdo vëzhgimi dhe propagande projektesh në trasetë dallon se ka mbirë bari. Ndërsa ajo modernia, kur flitet për Hekurudhën ekziston në letra dhe në ekrane. Ajo gjendet e kuruar me kujdesin më të madh aty ku bëhen tenderat dhe PPP-ve gjatë konferencave të investimeve sepse ishte një premtim elektoral për të cilat ministrja përkatëse e transportit dhe zv/kryeministrja Balluku i paraqiti edhe në fushatën e saj të fundit. Kudo ku ajo shkon, çelet rruga, hapen tunelet, hidhet asfalti dhe ky premtim ka arritur stacionin e vitit të trembëdhjetë tashmë.

Pra Lokomotiva Tirana e mbylli “remontin” (zgjedhjet), edhe pse makinisti i saj Veliaj ndodhet prej tre muajsh në paraburgim jo i akuzuar për krimin elektoral të 5D-vë në 2021-2023, ku këto të 2025 kishin perfeksionuar metodat e përvetësimit të votës sa dy zgjedhjet e mëparshme të përgjithshme dhe vendore nuk përmbahet nga rezultati i zgjedhjeve që konfirmon kryeministri dhe shprehet ende si kryebashkiak se:-“Sot bëhen 100 ditë nga burgimi im pa asnjë justifikim të arsyeshëm. Ndalimi im i padrejtë dhe arbitrar vazhdon, megjithëse nuk jam akuzuar për asnjë vepër penale. Si pasojë, po pengohem forcërisht nga ushtrimi i detyrave të mia si Kryetar i zgjedhur, me votë masive 3 herë, i Bashkisë së Tiranës… Pavarësisht burgimit mbetem i papërkulur. Çdo ditë që kalon, ma forcon edhe më shumë vendosmërinë. Angazhimi im ndaj Tiranës, ndaj jush, ndaj demokracisë, sundimit të ligjit dhe të ardhmes së Shqipërisë mbetet i palëkundur. Do të vazhdoj të ndjek të gjitha rrugët ligjore për të siguruar lirimin tim, në mënyrë që të vazhdoj t’i shërbej qytetit tonë të mrekullueshëm si kryebashkiaku juaj…”*

Edhe pse me hekurudhë Rama dhe Veliaj nuk takohen dot më, lajmi i ditës i bashkon ata.

Është një orar i përpiktë trenash të cilin vetëm SPAK e humb ose nuk e kap.

Për të folur mbi krimin elektoral le të shkojmë në muajin Shkurt, aty nga data 10 kur Veliaj u arrestua deri më 19-20 Shkurt, kur kryeministri doli nga binarët.

Me izolimin e Veliajt, skemë e makinerisë elektorale u mor në dorë nga vetë kreu i Rilindjes Socialiste Edvin Rama i cili kryeqytetin dhe qarkun Tiranë e mblodhi haptas për skemën duke rreshtuar ulur në kryeqytet në takimin me 6000 punonjësit e bashkisë në sheshin Skënderbej as 1 km larg stacionit të trenit dhe goditjen e përqendruar për mbajtjen e pushtetit e shtriu në çdo qytet e deri në diasporë.

Ky është Autokrati Edvin Rama, që task force e SPAK-ut edhe pse e provoi rrethimin e institucionit të vet, nuk e pa, ashtu sikurse Prokuroria e Përgjithshme dhe Komisioni Qendror i Zgjedhjeve e panë ngjarjen e kapjes plotësisht të shtetit të zbutur në ekranet televizive të pushtetit ku“protesta me dy turne” e punonjësve të bashkisë shprehu një zemërim të përmbajtur dhe se vetë kryeministri, drejtuesi politik kryesor i kësaj armate patronazhistësh që e qortoi administratën për t’u hedhur në veprim ditën e duhur, më 11 Maj.

Ky është rasti më kulmor në histori që shënon ndarjen e Shqipërisë me Demokracinë dhe Shtetin Ligjor.

Opozita shteroi luftën ligjore dhe ja besoi procesit zgjedhor marrjen me votëbesim të qeverisjes në aleancë që mund të dilte nga zgjedhjet e lira dhe të ndershme brenda vendit si dhe me pjesëmarrjen e diasporës.

Nuk ka pse të çuditemi tani se përse tre muaj pas arrestimit të Veliajt, Rama i drejtohet diasporës i lumtur në plot pushtetin e tij.

Hekurudha Tiranë-Durrës ende nuk është shtruar dhe SPAK deri atje nuk mund të udhëtojë.

Ky është një rast nga më flagrantët i kryeministrit që përvetësoi kompetencat e pushtetit vendor më 20 Shkurt 2025, duke ushtruar presionin real mbi drejtësinë.

Kjo është një rastësi datash që autokrati ngrihet pikërisht në ditën kur monumenti i diktatorit ju shkul sheshit Skënderbej nga revolta e studentëve të dhjetorit dhe popullit të Tiranës, 34 vite më parë. Çdo qytetar i kryeqytetit dhe i Shqipërisë e mban mend mirë atë datë si dita e shpëtimit nga diktatura dhe përqafimi i vërtetë i idealeve të lirisë dhe i të drejtave si mbarë bota e qytetëruar dhe si Evropa. Fill pas kësaj përmbysje erdhën zgjedhjet e para pluraliste dhe që shoqëria shqiptare mësoi të shkëputej me votën e lirë njëherë e përgjithmonë nga e kaluara dhe të futej në trasenë e zhvillimit të saj të shtetit të së drejtës, ekonomisë private të tregut dhe lëvizjes së lirë.

Në qoftë se ky rrezik për mbrojtjen pluralizmit nga shoqëria shqiptare dhe diaspora nuk u vu re dhe nuk merret në analizë ky dallim cilësor, kjo vjen sepse media është e kapur prej propagandës deri në atë shkallë po aq sa edhe drejtësia nga ana e parti-shtetit për të mos vepruar në kohë për parandalimin e krimit elektoral në zgjedhjet e 11 Majit, 2025 duke përsëritur në një shkallë të re blerjen dhe intimidimin e votuesve si në zgjedhjet e mëparshme.

Deri më 11 Maj, 2025 Task-Force* e SPAK-ut nuk dha rezultatin për ruajtjen e zgjedhjeve dhe veproi për parandalimin e shkeljeve zgjedhore.

Megjithëse i mori këto përgjegjësi përpara publikut edhe reklamoi aksionin e përbashkët institucional me Prokurorinë e Përgjithshme dhe Komisionin Qendror të Zgjedhjeve kohë përpara ditës së zgjedhjeve, besueshmëria e popullsisë votuese përballë rezultatit që po japin sot zgjedhjet ku edhe diaspora “u ftua” të marrë pjesë për herë të parë dhe për të mos u diskredituar gati 1/2 e popullsisë shqiptare që kanë të drejtë vote, një e panjohur e madhe për rolin që po kryen drejtësia është ngritur. Sipas funksionit, strukturës së kësaj Task Force, SPAK-ut i ka mbetur vetëm një dhjetë ditësh deri në fund të muajit Maj.

Zgjedhjet e 2025 mbaruan ashtu sikurse edhe krimet elektorale të 2021 dhe 2023 nuk u parandaluan.

Rama që pasi grumbulloi pa bujë “komplimentet” e fitores së mandatit të katërt me Samitin e KPE-së e shpërndau lajmin-propagandë përmes mediave të linjëzuara me pushtetin edhe pse rezultati ende nuk ishte shpallur zyrtarisht. Ai iu drejtua mëngjesin e së Hënës diasporës me frazën e gjetur “iu bashkuan trenit të fitores”.

Kryeministri le t’i gëzohet fitores.

Shqipëria në vitin e trembëdhjetë pas mandateve të njëpasnjëshme të Ramës vërtetë po rilind.

Asnjë km rrugë hekurudhore brenda standardeve evropiane, dhe asnjë lidhje me botën veri-jug.

Në perëndim na ndan deti…

Shqipëria me trenin e Rilindjes Socialiste me këto zgjedhje tregoi se po nis rrugën përtej kufijve të një anëtari të BE-së nga lindja e kontinentit si Bullgaria.

Ky është thelbi i mandatit të katërt ende të pa kontestuar ku u gjendën më shumë fletë votimi se sa pjesëmarrës në zgjedhje. Ky ishte dhe kuptimi i termit “treni bullgar”* të cilit i thuhet hapur

M A N I P U L I M (!), duhet bërë shembull dhe ndëshkuar si krim zgjedhor.

Në qoftë se kjo nuk ndodh atëherë shteti i kapur nga korrupsioni dhe zgjedhjet e manipuluara nuk do të kërkojnë ngritjen e drejtësisë vërtetë në standardin e të pakorruptueshmëve që në historinë e vendit fqinj si Italia në fillimin e viteve ’90-të njihet me “mani pulite”*. Ju desh një punë me energji kolosale drejtësisë që të merrte peshën e hetimit të Parlamentarëve Italian gjysma e të cilëve ishin nën akuzën për korrupsion të cilat brenda një dhjetëvjeçari kishin arritur në vlerën e 4 miliardë dollarëve.

Pas këtyre zgjedhjeve pyetja jonë është:- A do të jetë kuvendi në shina?

Si asnjëherë tjetër fraza e Ramës që lë stacionin e tretë (mandatin), e i drejtohet diasporës i hipur vetë në trenin bullgar të votës se shqiptarët e diasporës “iu bashkuan trenit të fitores”.

Kjo e thënë s’ka si lidhet më bukur se me terminologjinë të hekurudhës në rastin e figurshëm të një shkrimi. Është një lëndë e gatshme për një përpunim ideje mediatike, pasi propaganda në 12 vitet që lamë pas tregoi për miliona € të shpenzuara nga taksapaguesit shqiptarë dhe evropianë vit pas viti, por kurrë hekurudhë me standarde evropiane nuk u pa dhe transporti i udhëtarëve me trena nuk ekziston.

Treni i BE-së së Ramës tani ka ndalur në analizën e 100 ditëve pa Veliajn sikurse edhe ndodhet rreth 100 ditë larg një Kuvendi ku fuqia e kartonit të mazhorancës do të përpiqet të shpërbëjë pluralizmin.

Publiku, lexuesi që është pronari i një vote të lirë ka të drejtën e vet që të gjykojë se ku shkoi vota dhe çfarë e pret më tej shoqërinë shqiptare kur ajo do të drejtohet nga një autokrat me të gjitha pushtetet nën kontrroll. Votuesit të gjykojnë jo vetëm për tunelet, rrugët dhe hekurudhat, por të jetë syhapur nga propaganda e pushtetit që ende pa u certifikuar zgjedhjet po shikon se si është detyruar të pranojnë nënshtrimin nga korrupsioni në vend që me të drejtat e fituara nga demokracia dhe kushtetuta të përcaktojë ardhmërinë e fateve të veta, familjeve dhe atdheut të tyre.

KQZ-ja, Drejtësia dhe roli i subjekteve politike në certifikimin e zgjedhjeve të 11 Majit, 2025, kanë barrën e madhe të një popullsie që tashmë ka si zgjedhës që vendosin që nuk i takojnë vetëm politikës, por Shqipërisë dhe Diasporës.
_________________

task-force*- SPAK për parandalimin e krimeve elektorale ngritur në Janar 2025 me veprim Mars, Prill, Maj.
*ATSH 20 Maj, 2025
*RTSH,- 20 Maj, 2025
“treni bullgar”*- fenomeni i kontrollit të plotë të votës.
* Itali 1980-1993, dyshime për 5 mijë figura publike, 400 këshilltarë që në bashkëpunim me korrupsionin shtetëror arritën në shifrën 4 miliardë dollarë.

Po kalojnë gati dy vite nga zhvillimi i censit 2023 dhe vendi ende nuk ka popullsinë zyrtare vjetore, por të dhëna të tërthorta si lindjet dhe emigracioni tregojnë se profili demografik i vendit po përkeqësohet me shpejtësi.

Në tremujorin e parë të këtij viti në të gjithë vendin lindën 4662 foshnja me rënie 14% në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Nga tremujori i parë 2021 në 2025 lindjet në të gjithë vendin kanë shënuar rënie me 26 %. Ritmet e rënies së lindjeve në shkallë vendi janë përshpejtuar pas pandemisë. Duke marrë në krahasim vetëm të dhënat për tremujorin e parë, vërehet numri i foshnjave në tremujorin e parë 2019 ishte 15 për qind më i ulët se në të njëjtën periudhë të vitit 2011. Të dhënat tregojnë se pas pandemisë sidomos me 2025 lindjet kanë pësuar rënie të fortë në të gjitha qarqet.

Në zonat e Veriut lindjet po bien më shpejt. Kukësi pavarësisht se renditet me varësinë më të lartë të popullsisë së re në moshe, pësoi rënien më të madhe të lindjeve në rang vendi në më shumë se 22 % në tremujorin e parë 2025 (shiko grafikun bashkëngjitur).

Kukësi dhe Dibra, territore të varfra u përballën në dekadën e fundit me valë të lartë emigrimi. Për pasojë lindjet ne këto zona bien në mbi një të pestën brenda një viti raportoi INSTAT.

Rënie të fortë kanë pësuar edhe lindjet në Tiranë. Kryeqyteti ka ende fluks të fuqishëm migrimi të brendshëm, por kostoja e lartë e jetesës, çmimet e banesave dhe trendët me më pak fëmijë e kanë ulur fertilitetin. Tirana është i vetmi qark që ka kontrast, pasi popullsia është në rritje dhe po përjeton rënie të fortë të lindjeve. Në tremujorin e parë 2025 Tirana ishte e dyta në rang vendi për rënien e lindjeve me 18%.

Qarqet bregdetare dhe jugore kanë rënie më të butë të lindjeve. Vlora, Gjirokastra dhe Berati shënojnë ulje njëshifrore, pasi kishin përjetuar rënie të forta vitet e mëparshme dhe prej vitesh kanë popullsi të plakur.

Megjithëse vendi po përjeton rritje ekonomike kjo nuk po reflektohet në përmirësimin e treguesve demografike. Rritja e ekonomike dhe rënia e lindjeve po shkojnë në përpjesëtim të zhdrejtë.

E vetmja politike pro-lindje që njihet si bonusi i bebeve 40 mijë lekë për fëmijën e parë, 80 për të dytin, 120 mijë për të tretin, duket së është një vlerë simbolike krahasuar me koston reale të rritjes së një fëmije.

Në shumicën e rasteve, kostot e banesave, të arsimit privat dhe pasiguria e tregut të punës pengojnë çiftet e reja të sjellin në jetë fëmijë./ Monitor

Pas dëshmive të qytetarëve të Tropojës dhe vizitës në Spitalin e Bajram Currit, gazetarja e emisionit investigativ “Tak Fak” Anxhela Gjiriti zhvendoset për pjesën e tretë të investigimit në Spitalin e Përgjithshëm “Isa Grezda” në Gjakovë, aty ku qytetarët nga veriu i Shqipërisë marrin çdo ditë shërbime që mungojnë në vendin e tyre.

Në hyrje të spitalit, gazetarja e “Tak Fak” takon pacientë që kanë udhëtuar nga Shqipëria drejt Gjakovës për t’u operuar apo për të marrë trajtime emergjente.

“Jam nga Hasi. Kam ardhur këtu për operacion dhe gjithçka ka shkuar shumë mirë. Mjekët dhe stafi na kanë pritur me shumë përkujdesje,”  thotë një paciente e operuar në repartin e Ortopedisë.

Një tjetër pacient, i shtruar për ndërhyrje në këmbë thotë se në spitalin e Gjakovës ndjehet më i sigurt se në Tropojë.

“Jam nga Hasi. U ndjeva më i sigurt këtu sesa në spitalin tonë. Më mirë eci ca kilometra më shumë, por të jem i qetë”, thotë ai.

Në repartin e Ortopedisë, të tjerë pacientë të ardhur nga Bajram Curri dëshmojnë se në spitalin e qytetit të tyre nuk ka shërbim ndaj ata janë detyruar të vijnë në Gjakovë.

Një prej tyre është dhe dëshmia e një gruaje të re që sapo ka lindur në spitalin e qytetit fqinj kosovar.

Në repartin e kardiologjisë, një tjetër pacient që ka marrë trajtimin e koronares, shprehet se ka ardhur nga Tropoja pasi atje jeta është në rrezik.

Një nga mjekët specialistë të spitalit të Gjakovës tregon se fluksi i pacientëve nga Shqipëria është i përditshëm

“Na vijnë qytetarë nga Tropoja, Hasi, Krumë. Kjo është një lidhje e hershme, e natyrshme, madje historike. Edhe në luftë kemi qenë bashkë, tani edhe në shëndetësi jemi bashkë.”

Një pacient i shtruar nga Tropoja, i revoltuar nga mungesa e shërbimeve në vendin e tij, deklaron se “duam referendum!

Të bashkohemi me Gjakovën. Aty ku na shërojnë, aty e kemi shtetin”, thotë ai. bw

Pas dëshmive të shumta të qytetarëve të Tropojës që denoncuan mungesën e theksuar të mjekëve specialistë, gazetarja e “Tak Fak” Anxhela Gjiriti, hyri brenda ambienteve të Spitalit “Isa Zllami” në Bajram Curri për të verifikuar nga afër situatën.

Pamjet konfirmojnë çdo fjalë të thënë nga qytetarët. Një spital me ambiente të rikonstruktuara, por pa mjekë, pa specialistë dhe me shumë pak kapacitete për të përballuar nevojat bazë të popullsisë.

Takimi i parë në spital ishte me shefen e urgjencës, e cila të drejton  menjëherë tek shefi i shërbimit për më shumë informacion.

Në dhomën e mjekut okulist të thonë se ai ka ndërruar jetë dhe që atëherë nuk është zëvendësuar. Vizitat për sytë, sipas stafit, orientohet drejt shërbimeve të ORL-së ose në Gjakovë.

Një tjetër mjek shprehet hapur se janë vetëm 9 mjekë. “Nuk ka as anestezistë, as pediatër, as kardiologë.”

Një mjek i moshuar informon se është radiolog dhe se është “mjeku më i ri në spital”. Ai konfirmon se lindjet kryhen vetëm natyrale, por pa reanimacion kurse operacionet nuk bëhen. Raste të tilla dërgohen në Gjakovë.

Kur pyet në recepsion për zyrën e kardiologut përgjigjia është: Nuk kemi kardiolog. Ka kohë që është larguar”

Mjekët që ende punojnë në spital janë kryesisht pensionistë, disa të ardhur nga qytete të tjera. Njëri prej tyre është 69 vjeç.

Në repartin e imazherisë, zbulohet një fakt tronditës: një nga aparaturat për radiografi është dhuratë nga mjekët e Kosovës. Ekografi i spitalit është jashtë funksionit dhe nuk është zëvendësuar nga shteti shqiptar.

Salla e kirurgjisë ekziston, por pa anestezist, pa kushte. Në sallën e kirurgjisë, infermierja shprehet qartë se ka sallë por nuk ka anestezist.

“I dërgojmë rastet në Kosovë. Është më afër”, thotë ajo.

Gazetarja e “Tak Fak” Anxhela Gjiriti kërkon takim me drejtorin e spitalit, por ai nuk është i pranishëm dhe pas insistimit, takimi zhvillohet me nëndrejtorin, i cili nuk pranon të japë një deklaratë pa autorizim.

E vetmja fjali që pranoi të thotë ishte: “Jemi të vetëdijshëm për mungesën e specialistëve. Kemi bërë kërkesat. Të jesh e bindur që kemi bërë të pamundurën.”

Por kur pyetet për numrin aktual të mjekëve specialistë, datën e fundit kur është bërë kërkesë në ministri dhe përgjigjet zyrtare të marra ai refuzon të japë informacion, duke thënë se do të na kontaktojë më vonë.

Një ish-gjinekologe me përvojë  kujton se dikur ishin 22 mjekë specialistë në Bajram Currri. Sot kanë mbetur katër, të gjithë pensionistë”, thotë ajo.

Investigimi i “Tak Fak” brenda Spitalit “Isa Zllami” konfirmon se kriza nuk është perceptim, por realitet i prekshëm. Spitali nuk ka specialistë bazë, si kardiolog, pediatër, neurolog, anestezist apo okulistë.

Operacionet nuk realizohen, pajisjet janë të pakta dhe disa të falura. Stafi është i moshuar, i mbingarkuar dhe pa përforcime të reja dhe rastet urgjente dërgohen në Gjakovë, në një shtet tjetër për të shpëtuar jetë. bw

Presidenca e Kosovës ka konfirmuar për RTK se ka pranuar një e-mail kërcënues të drejtuar ndaj Presidentes së Republikës, Vjosa Osmani.

E-maili është dërguar në adresën zyrtare të Presidencës dhe përmban gjuhë fyese e kërcënuese, duke përfshirë etiketime si “kriminele”, “ordinere” dhe “antikushtetuese”, si dhe kërcënime serioze për jetën e Presidentes.

Zyrtarët e Presidencës kanë bërë të ditur se rasti është raportuar menjëherë te organet kompetente për hetim të mëtejshëm.

Sipas të njëjtave burime, kjo nuk është hera e parë që dërgohen mesazhe të tilla kërcënuese – me dhjetëra raste të ngjashme janë raportuar më parë.

Në foton e mëposhtme mund të shihni mesazhin e dërguar në drejtim të adresës elektronike të presidencës.bw