ROBERT FROST
1874 – 1963.
Lindi në San Francisko më 1874 dhe vdiq në Boston në vitin 1963.
U formua në New England në një mjedis ende rural. I ndërpreu studimet për të jetuar duke punuar herë si mësues e herë si fermer: një zgjedhje sociale kjo e tokës, ku zuri rrënjët poezia e tij.
Në vitin 1912, i martuar tashmë dhe me fëmijë, provoi fatin letrar në Angli, ku, i pëlqyer nga Paund i ri, arriti të publikojë “Testamenti i një djali”, 1913) dhe “Në veri të Bostonit”,( 1914) . Në saj të këtyre sukseseve të para mundi të kthehej në Shtetet e Bashkuara për të vazhduar aty veprimtarinë e tij poetike. Ka shkruar: “Mjaft i ri” (1923), “Nga bora në dëborë” ( 1936) etj.
RRUGA QË NUK MORA
Dy rrugë degëzoheshin në një pyll të verdhë
dhe më vinte keq të mos t’i rrihja të dyja
dhe duke qenë vetëm një udhëtar mbeta gjatë
duke e parë njërën deri sa të mundja,
Pastaj mora tjetrën, sepse ishte po aq e bukur,
dhe mbase kishte një pamje më të mirë,
sepse ishte me barishte dhe më pak e rrahur;
Edhe pse rrahja i kishte bërë, gati, të njejta.
dhe atë mëngjes të dyja ishin të barabarta,
me gjethe që asnjë hap s’i kishte nxirë.
Oh, e lashë të parën, për një ditë tjetër!
Duke e ditur se një rrugë çon diku tjetër ,
dyshoja nëse s’do të kthehesha prapa kurrë.
Do ta tregoj me një ofshamë
diku pas vitesh dhe vitesh:
dy rrugë degëzoheshin në një pyll
dhe atë që ishte më pak e ndjekur,
atë mora unë dhe kjo bëri ndryshimin.
RIPARIMI I MURIT*
Ka diçka që nuk e duron një mur,
dhe poshtë atij i futen si pykë plisa të fryrë nga ngrica dhe në diell bën të bien gurë më të lartë
dhe zgjerohet e çara në të cilën mund të kalojnë dy vetë.
Dëmtimet e tjera u përkasin gjuetarëve:
unë jam treguar i kujdesshëm dhe kam bërë rregullime aty ky s’kishin mbetur më
gur mbi gur,
por që i kishin vendosur
për të nxjerrë lepurin nga strofulla
për të kënaqur qentë.
Jo, fjalën e kam për të çarat e murit
që askush s’i ka parë e dëgjuar të hapen,
por që në pranverë duhen riparuar.
Lajmëroj fqinjin përtej kodrës dhe një ditë takohemi për të përcaktuar kufirin,
e për të ribërë murin.
Ndjekim së bashku murin e, ndërsa shkojmë,
secili me gurët që kanë rënë në pjesën murale të tyre.
Disa nga gurët janë si bukë dhe disa aq të rrumbullakët,
sa për t’i vendosur sipër njëri-tjetrit, përsërisim namatisje.
“Rri aty ku je, deri sa të mos kthehemi nga ana tjetër’’
Për t’i vendosur mirë, copëtojmë gishtat e dorës.
Oh, është vetëm një lloj tjetër loje kjo në ajër të pastër, një në secilën anë. Ose vetëm paksa më shumë: ku muri është një mur që nuk na vlen:
ai është i gjithi pishnajë dhe unë nj kopsht frutor mollësh.
Pemët e mia s’do ta kapërcejnë kurrë kufirin
për të ngrënë boçet e tij, i them.
Dhe ai: «Kufijtë e mirë bëjnë fqinjë të mirë»
Ç’mërzi është për mua pranvera, kërkoj
ta bëj të kuptojë: “Por pse
bëjnë fqinjë të mirë? Mbase pse
janë ka lopë, por këtu s’ka më asnjë prej tyre.
Para se të bëj një mur do të duhet të pyes veten
për atë që mendoj të riparoj ose të përjashtoj,
dhe kujt t’i sjell dëm.
Ka diçka që s’e duron dot një mur, që e do të rrëzuar atë. “Do të mundja t’i them :”Elfët”
por për elfët nuk bëhet fjalë, dhe pastaj
do pëlqej ta thosha, ai. Ja këtu atje
mban një gur të shtrënguar fort
në secilën dorë si një egërshanë
i epokës së gurit, i armatosur. Lëviz,
në sytë e mi, në një errësirë që nuk është
vetëm e pyllit apo e hijes së pemëve.
Nuk do të shkojë më tej se thënia e babait të tij,
i kënaqur që e rigjeti dhe të thotë ende:
«kufij të mirë bëjnë fqinjë të mirë».
FAMILJA E TRËNDAFILIT
Trëndafil është një trëndafil,
Dhe trëndafil ka qenë gjithmonë.
Por ndryshe është teoria tani.
Një mollë mund të jetë një trëndafil,
Edhe një dardhë mbase dhe kështu,
Një kumbull mbase.
S’i dihet
Ç’do të jetë trëndafili i nesërm;
Ti sigurisht je një trëndafil-
Dhe gjithmonë ke qenë e tillë.
KULLOTA
Dal për të pastruar burimin në kullotë;
do të ndalem aq sa të pastroj gjethet
(ose të pres gjersa uji të kullohet vetë);
s’do do të vonohem shumë. Eja dhe ti.
Po dal të marr viçin e vogël mbrapsht
i cili rri pranë s’ëmës. Është aq i njomë,
ai dridhet kur me gjuhë atë e lëpin ëma.
Nuk do e nuk rri shumë. Eja dhe ti.
Duke u ndalur pranë një pylli
një mbrëmje me dëborë
I kujt të jetë vallë pyll di që mbase për të.
Por shtëpia e tij është në fshat: kështu që
Ai nuk e sheh që unë qëndroj këtu
për të parë pyllin e tij,mbuluar me borë.
Ai do ta gjejë kalin tim që pret
Të ndalet pas një shtëpi pranë
Midis pyllit dhe liqenit të ngrirë
Në mbrëmjen më të errtë të vitit.
I jep një tundje,shkundje ziles së tij
Për të pyetur nëse ka ndonjë gabim;
I vetmi tingull tjetër është fëshfëritja
E erës së lehtë të flokve të dëborës.
I bukur është pylli, i errët dhe i thellë,
Por unë kam premtuar të mos tradhtoj,
Më duhet të bëj milje para se unë të fle,
Milje më duhet të bëj para se të bie të fle.
______________________________________________
* Muri për tëç cilin flitet në këtë poezi, nuk ka asnjë vlerë praktike, megjithatë fqinji e mban atë, e ndreq atë çdo pranverë, tregon se quan një shenjë të domosdoshme të pronës së tij mbi tokën. Muri i krijon bezdi poetit: i duket sikur ai fyen vetë natyrën e cila në sytë e tij është vend i hapur, forcë jete, superiore ndaj llogaritjeve dhe ambicive për zotërimin e njerëzve.
Si mundet që një njeri të rrethohet nga një mur, si gjë e tija që zgjatet më shumë se vetë shumë sesa vetë, ai.
Pikënisja e poezisë mund të ketë qenë një përvojë personale e Robert Frostit i cili shpesh u largua nga qyteteti për të jetuar në fshat dhe t’i përkushtohej bujqësisë.
Përktheu: Faslli Haliti
Komentet