Verë, 2023

1.
Nga arkivi i kujtesës ngulmoi për të ardhur sot, një mendim i hershëm.

Nuk e dija qysh përftoi, por si një dyzim i llojit, do t’më kujtonte dhe poetin e mirë nga kohë të ikura, Rr. Dedaj, me vargun që thellë psherëtinë: ah, sa martë kjo e martë!

Duhej të vinte, siç erdhi, krejt lehtësisht. Sepse si thotë F. von Schirach, në kujtime s’ka kohë…E, pra të mbarëkohshme ato janë…

Dhe vargu i ylbertë kishte një tis mitologjie shqiptare. S’është mirë të nisësh punë të martën. E ligë është ajo prorë, thoshte besimi i vjetër popullor.

2.
“Shtetet e mëdhenj kanë vepruar gjithmonë si gangsterë, ndërsa shtetet e vogla si prostituta”.

Kështu, me një ton cinizmi e proteste, shprehej S. Kabrik.
Dhe ky, në fakt, ishte mendimi i kujtuar në fillshkrim.

Mirëpo, duke pretenduar të jetë përfundimtar, gati një aksiomë e parrëzueshme, fjala e prerë, shpalos shpesh plasën e vet ndër vite.

3.
E thashë: mbase jo gjithnjë shtetet janë prostitutë, por ndonjëherë regjimet e tyre.

Por sërish, sesi më dukej që, sado të lëkundej, nuk binte i gjithi dot.

A s’kishin arrogancë gangsteriale fuqitë perandorake dikur dhe trajtat e vona me bizhu mondane sot?

Natyrisht, kulturat e tyre mbi të drejtën e lirinë, janë të ndryshme. Veçse, mjerisht, dhe hemisferat më luçide të kësobotshme, sikur i bëjnë strehë këtij pohimi të vështirë.

Poashtu, fillesa dytë e thënies urtake mbetet pak pezull në alternimin e kohëve. A nuk njohim, ndërkaq, shumë popuj të vegjël, por me histori të madhe? Dhe historia nuk shkruhet asnjëherë pa gjak, e gjaku kolektiv nënkupton përherë rezistencën, kryengritjen, luftën e lirinë…

Shqiptarët janë njëri prej tyre. Më shumë gjak se shi ka rënë mbi tokën e tyre të lashtë.

4.
Një ditë pas. Rezyme vlerësimesh për qëndrimin fluturak të Bill Klintonit, heroit të Kosovës së lirë, në Tiranë.

Qasjet janë, rëndom, të ndryshme. Ashtu si interesat e përballshme grupore të shqiptarëve t’pajetuar.

Unë nuk do të përafroja asnjë prej tyre. Vëmendja, anise refuzoja kot, më kthehej prapë tek urtia e sipërthënë.

Dhe, vërtetë, jo shteti, aq më pak populli, por guverna e Shqipërisë do t’konfirmonte atë në t’gjithë mizerjen legjendare.

Që këtej prandaj, ky regjim, si do thoshte Niçe, ndan njerëzit në dy klasa: në vegëla dhe armiq. Veglëri brenda rrethojës së vet dhe armiq jashtë saj…Por, ndryshe nga ç’definonte filozofi i madh, ai ka dhe një përmasë të tretë: shëbëtorësi ndaj botës.

Çfarë autokracie prostituive!

Ndaj dhe kreu i saj Rama, tashmë i përhumbur në labirinthin e vet, turret si demi i toreadorëve drejt ngjyrës joshtare. Por, anise njësoj zbavitëse për të tjerë në tribunat përreth, kjo është një ngjyrë krejtësisht e ndryshme. Ngjyrë e zezë bordelli politik që mban shenjën e tregtisë me interesin shqiptar në altarin e armiqëve shekullorë.

Më erdhi keq, e mnirja pafund autorin e mendimit demoniak. Arsyeja? Kishte pjesërisht të drejtë. Nëse jo shtetet e vogla, aherë janë regjimet e tyre që marrin herë-herë rol prostitute në ballë të dramës së popujve të tyre.

R.