(Kryetari i nderit i Federatës Vatra, Agim Rexhaj dërgon letër urimi)

8 Tetor 2024

Kisha Ortodokse Shqiptare e Shën Thomait me qendër nëFarmington Hills, Miçigan kaloi një ditë shumë të veçantë tëhistorikut të jetës së saj. Të Dielën me 6 Tetor, në ditën e shën Thomait, kjo Kishë kremtoi 95 vjetorin e themelimit. Ka qenëviti 1929 kur arkitekti i Kishës ortodokse autoqefale shqiptare, At Theofan Noli, zyrtarizoi komunitetin ortodoks të shën Thomait, në kuadër të gjithsej 14 Kishave shqiptare ortodokse tëAmerikës.

Celebrimi i këtij përvjetori qe njoftuar muaj më pare dhe këshilli i kësaj Kishe kishte filluar me kohë pregatitjet. Si prelud i këtyre pergatitjeve ishte vizita e kryepeshkopit të Katedrales së Shën Gjergjit, shenjtëria e tij At Nikodhim, në qershor të këtij viti.

Sipas kryetarit të këshillit të Kishës z. Edwin Vasili, nëprogramin e kësaj feste parashikohej një Meshë shenjte solemnee dedikuar këtij përvjetori si dhe një drekë ceremoniale me pjesëmarrjen e anëtarëve të famullisë dhe të ftuarve të veçantë.

Po ashtu anëtarët e këshillit kishin parapregatitur një shpallje, ku njoftonin komunitetin për këtë festë. Në pamflet ftoheshin besimtarët dhe miqtë e tyre që të kontribuonin dhe të paraqitnin urimet dhe falenderimet të cilat u botuan në një revistë tëpregatitur enkas për këtë festë.

Të dielën në mëngjes besimtarët ortodoksë shqiptarë filluan tëmblidhen në kishën e tyre. Celebrimi i 95 vjetorit filloi në orën 10 me kremtimin e Liturgjisë Shenjte Hierarkike e mbajtur nga hirësia e tij kryepeshkopi Nikodhim, i ardhur enkas nga Bostonipër këtë Jubile. At Nikollim e shoqëronin në meshë, prifti I kishës shën Thomait, Shenjteria e tij, At Paul Waters dhe prifti iKishës së Shën Mërisë, At Mark Doku, i ardhur nga Worchester, Massachusetts. Mesha u mbajt në gjuhën angleze, por pjesë tëliturgjisë u thanë në gjuhën shqipe. Rreth 150 besimtarëortodoksë ndoqën Meshën të plotë. Në një anë të kishës, njëgrup besimtarësh kishin formuar korin e përhershëm të Kishës. Ky grup i jepte gjallëri ambientit dhe meshës duke e shoqëruar atë me këngë liturgjike ne anglisht dhe shqip.

Në përfundim të Meshës, kryepeshkopi Nikollim, uroi besimtarët për përvjetorin e Kishës së tyre. Ai tha se ishte igëzuar që ishte në mesin e tyre dhe uroi që kjo kishë të rritet edhe më shumë në devocion dhe anëtarësi.

Më pas, në sallën e famullisë u shtrua një drekë komemorative. Salla ishte e mbushur plot me besimtarë dhe të ftuar.Ceremoninë e hapi dhe e drejtori kryetari i këshillit, z. Edwin Vasili, i cili uroi mirëseardhjen, paraqiti të ftuarit dhe mbajti fjalën e hapjes. Më pas fjalën e mori njëri nga anëtarët më tëvjetër të kishës së Shën Thomait, Phil Grameno, nipi i atdhetarit dhe luftëtarit Mihal Grameno. Ai, përshendeti pjesëmarrësit dhe foli mbi sukseset dhe ecurinë e kësaj kishe.

Në vazhdim, fjalën e mori drejtuesi i teqesë Bektashiane, Baba Eliton Pashai i cili mbasi përshëndeti të pranishmit, foli mbi vlerat e jashtëzakonshme historike dhe shpirtërore të Kishës Shën Thomait dhe bashkëpunimin e kësaj Kishe me institucionet e tjera fetare në Michigan.

Të ftuar ishin edhe famullitarët e Kishës së Zoja Pajtore Dom Dino Çekrezi dhe famullitari i Kishës Shën Palit, Dom Fred Kalaj, të cilët për arsye të obligimeve kishtare nuk morën pjesë.

Në emër të Kishës Zoja Pajtore ishte ftuar anëtari i këshillit tëkësaj kishe, z. Valentin Lumaj, i cili në përshëndetjen e tij tha se për gati një shekull ortodoksit shqiptarë në Michigan kanëpunuar shumë, në ditë të mira dhe të vështura për afër njëshekull për të mbërriturnë këtë ditë dhe i ftoi besimtarët ortodoks që ta mbajnë lart emrin e kishës së tyre dhe tëthemeluesit të saj At Theofan Noli. Ai lexoi një letër urimi nga Dom Dino Çekrezi ndër të tjera shkruhej:

“ Historia e Kishës se Shën Thomait është një shembull dhe frymëzim i madh për të gjitha Kishat e Krishtit. Uroj që Zoti tëvazhdojë, që nëpërmjet Kishave të tij shqiptare të plotësojë dhe të rrisë lavdinë e Tij” 

Më pas moderatori Vasili tha se i ftuar ishte edhe presidenti iFederatës Vatra, z. Agim Rexha, por në pamundësi për të marrë pjesë ai kishtë dërguar një letër përshëndetëse të cilën ai e lexoi para të pranishmëve. Ndër të tjera në letër shkruhej: 

“…Në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës, Vatra, dua t’i shpreh urimet e mia të përzemërta Kishës Ortodokse të Shën Thomait për 95-vjetorin e saj.

Qoftë ky moment historik një përkujtim i udhëtimit të jashtëzakonshëm të Kishës së Shën Thomait, që nga themelimi i saj në 1929 e deri në ditët e sotme.

Le të jetë ky Jubile i Kishës suaj një shprehje mirënjohjeje për themeluesin e saj, peshkopin Theofan Noli, i cili gjithashtu themeloi Federatën Vatra në vitin 1912. Shpresoj që Kisha Ortodokse Shqiptare dhe Federata Vatra, me origjinë nga të njëjtat rrënjë shqiptare, të vazhdojnë rrugëtimin e tyre së bashku si një testament për brezat e ardhshëm...”.

Mori pjesë edhe anëtari i kësaj kishe, gazetari Rafael Floqi, me një ekip filmimi nga ALBTVUSA. Rafaeli është i afërm i Kristo Floqit, një nga themeluesit e Vatrës.

Dreka vazhdoi për dy tre ore dhe ne mbyllje, muzikantë dhe instrumentistë profesionistë dhe amatorë kënduan këngë tëvjetra burimore shqiptare të trevave të jugut.

Në sallë binin në sy anëtarë të vjetër dhe të rinj të këshillit tëkishës. Aty ishte Geraldine Sheafer, e bija e Athanas Adams, shqiptarit nga Korça, bashkëpunëtor i Fan Nolit, njeri nga themeluesit e kësaj kishe. Geraldinë, megjithëse ne moshë tëthyer, vazhdonte me pasion punën vulnetare në mirëmbajtjen dhe organizimin e bibliotekës së kishës.

Odeta Fecani është një aktiviste e kësaj Kishe, e kudondodhur sidomos në meshë me angazhimin e saj në korin e Kishës.

Niko Bulka, një anëtar i hershëm i kësaj kishe, që ka qenë për shumë vite kryetar i Këshillit të kishës, vazhdon të kontribuojë në të gjitha rastet dhe aktivitetet e kishës. Niko është i biri ishkrimtarit të njohur Nonda Bulka.

Ishte aty edhe anëtari i hershëm i kësaj kishe, Sotir Laço, i biri i Vangjel Laços bashkëpunëtori dhe miku i At Fan Nolit.

E bija e Sotirit, Ariana Malile, ishte anëtare shumë aktive e Këshillit të kishës.

Një ndër vetërtanët e Kishës ishte patrioti Bill Xhemo, nje contributor për shumë vite i kësaj kishe apo edhe AndrewPeppo, i biri i atdhetarit shqiptar Andrea Peppo, që ka qenë ndêr themeluesit e kishër shën Thomait.

Një historik i shkurtër i kishës së Shën Thomait:

Në 1927 ishte takimi i parë i shoqërisë kishtare ortodokse nëGrand Bulevard, Detroit

Në vitin 1929, në ditën e shën Thomait, Shoqëria kishtare shqiptare e të krishterëve orthodox themoloi komunitetin e shën Thomait në shtëpinë e Rake Kamenicës, me miratimin e kryepeshkopit të kishës  Orodokse Shqiptare, Theofan S. Noli.

Për disa vite ky komunitet nuk kishte akoma një kishë të vetën por Meshët janë mbajtur në kishat e tjera. Edhe priftërinjtë i merrnin përkohësisht nga kishat e tjera ortodokse në Detroit.

Në vitin 1938, komuniteti orthodox shqiptar në Detroit operonte në mënyrë të mirëorganizuar me program dhe këshill funksional.

Në vitin 1943 ortodoksit shqiptarë në Detroit siguruan ndërtesëne tyre të pare kishtare në 5780 14th st and Antionnete st, ku filluan shërbesat e para kishtare. Prifti i parë me kohë të plotëishtë At Vangjel Avgerinos.

Në vitin 1945 komuniteti ortodoks bleu një kishë tjetër në 14th st. Po atë vit, kisha kishte korin dhe shkollën e saj shqipe si dhe u krijua shoqëria “Bijat e shën Thomait”. Në vitin 1949 Metropoliti Theofan Noli viziton Kishën e shën Thomait nëkuadër të një fondi studentor teologjik.

Në vitin 1951 u krijua Këshilli për ndërtimin e nje kishe të re. Ceremonia e fillimit të punimeve për kishën e re u zhvillua nëvitin 1951 në Oakman Blvd. dhe Joy Rd., me pjesëmarrjen e metropolitit Noli. Po atë vit një shoqatë aktive klerikësh në zonën metropolitane të Detroitit u mblodh në kishën e Shën Thomit për të organizuar zyrtarisht një këshill klerikësh dhe laikësh të Kishave Ortodokse Lindore nën udhëheqjen e At Kristo Kosta dhe At Vladimir Lilikovich. 

Atë vit kjo kishë kishte revistën e saj informative si dhe skuadrën e basketbollit nën drejtimin e Spiro Page.

Kisha e re i mbaroi punimet në vitin 1956 dhe kushtoi 130 mijëdollarë dhe në vitin 1961 ishin paguar të gjitha borxhet për ndërtimin e saj.

Me 25 Nëntor 1961 kisha e shën Thomait u shugurua nga metropoliti Theofan Noli.

Në vitin 1978, mbas disa dekadash të suksesshme të kësaj Kishe, komuniteti ortodoks vendosi që të ndërtonte tashmë një kishë tëre. Inagurimi i hapjes së themeleve u bë në maj 1980 nga At Mark, ndërsa punimet e ndërtimit filluan në ditën e shën Thomait me 5 tetor. 

Me ndërtimi  e kishës së re u mor prifti i ri ki kishës shën Thomait, At Nickolas Liolin. Kisha u përfundua në vitin 1982, me kuzhinë dhe sallë të re.

Në vitin 1985, flamuri Amerikan u ngrit në ndertesën Capitol ne Washington DC, në nderim të famullisë së Shën Thomait nëFarmington Hills. Michigan.

Në vitin 1989 u organizua për herë të parë Konventa Dioqezane në kishën e shën Thomait me rastin e shugurimit të kësaj kishe.

Me 18 Prill 1999 u festua 70 vjetori i kishës së Shën Thomait.

At Nickolas Liolin shërbeu në kishën e shën Thomait për 33vite. Po kaq kohë shërbeu në këtë edhe e shoqja e At Liolin, Sarah Arthur, në drejtimin e shoqërisë “Bijat e shën Thomait”, deri sa vdiq në vitin 2000.

Në vitin 2002, At Liolin u shugurua Peshkop i kishës Ortodokse Shqiptarë më qendër në Boston. Në vitin 2004, At Nickolas (Nikon) Liolin u kthye në kishën e shën Thomait tashmë si Kryepeshkop.

Mbas At Liolin në kishën e shën Thomait shërbeu At Nektarios2004-2005.

Më pas deri në vitin 2019, në këtë kishë shërbeu At Dhimitri qëvinte nga një kishë rumune.

Qe nga viti 2019 dhe në vazhdim, në kishën e shën Thomait shërben me devocion frifti amerikan At Paul Waters.

Komuniteti ortodoks shqiptar në Michigan ka qenë vazhdimisht në nevojë të priftërinëve shqiptarë që flasin gjuhën shqipe. Kjo ka bërë që meshët të mbahen në gjuhën angleze. Por lajmi i mirë është se sapo është shuguruar meshtar një djalë i ri shqiptar nga famullia e shën Thomait, At Eugeni, i cili po mbaron praktikën (internship) dhe shumë shpejt shpresojmë të fillojë shërbimin e ri në Kishën e shën Thomait në Farmington Hills, Miçigan.

Shkolla “3 Dhjetori”, në Shkodër

Meqë Kërkesës sonë zyrtare të 1 janarit 2024, Kryeministria e Edi Ramës nuk iu përgjigj me asnjë email a letër zyrtare, e konsiderojmë të vlefshme, që këtë ta përsërisim si LETËR TË HAPUR PUBLIKE për mbarë opinionin kombëtar shqiptar dhe atë ndërkombëtar.

KRYEMINISTRIT TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË

1.  të lartnderuar Edi Rama,

Duke u bazuar në Kushtetutën dhe në ligjet përkatëse të Shqipërisë dhe në të drejtën publike ndërkombëtare; në Kartën e Kombeve të Bashkuara për respektimin dhe për zbatimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, si dhe në obligimet dhe në përgjegjësitë e Shqipërisë ndaj OKB-së; ndaj NATO-s dhe ndaj OSBE-së,  Akademia Shqiptaro-Amerikane e Shkencave dhe e Arteve në Nju-Jork, më  1 janar 2024, miratoi këtë:

Kërkesë të Hapur Publike  për Zbardhjen e Vrasjes së Heronjve të Kosovës, Gjeneralmajor Ilir (Halit) Konushevci dhe Dr. Hazir Malaj (9 maj 1998)

Duke qenë se,  që nga vrasja e këtyre heronjve, tanimë kanë kaluar 26 vjet (1998-2024) e deri më sot gjykatat përkatëse të Shqipërisë nuk kanë dhënë kurrfarë verdikti të formës së prerë se si dhe, për çfarë u vranë këta dy hernj të UÇK-së, përkatësisht të Kosovës, e konsiderojmë të drejtë, që Kryeministri i Shqipërisë, z.Edi Rama  në bazë të kompetencave dhe  të autorizimeve të tij ligjore dhe kushtetuese në përputhje me të drejtën humanitare ndërkombëtare të RIKUJTOJË Prokurorinë e Shqipërisë, që të hetojë këtë rast makabër, në mënyrë që dorasit t’i sjellë në bankën e zezë  në gjyq.

1. Kryeministër Rama,

Unanimisht konsiderojmë se murkullimi (vënia kapak) 26-vjeçar i këtij atentati terrorist ndaj Ilir Konushevcit dhe Hazir Maljat (9 maj 1998), është padrejtësi, që nuk i bën nder as UÇK-së, as rendit demokratik e paqësor në Shqipëri e as europianizimit të saj si shtet i së drejtës  dhe i barazisë  për të gjithë qytetarët e saj.

Konsiderojmë se  flijimi i këtyre heronjve për lirinë e Kosovës ka prekur  sado pak ndërgjegjën e juaj etike, humane dhe patriotike, që postmortem, të paktën t’i thoni ca fjalë kundër padrejtësisë së heshtur 26-vjeçare, që u është bërë këtyre heronjve shqiptarë, të cilët nuk kursyen jetët e tyre, që ne sot, të jetojmë në liri.

Kjo kërkesë i drejtohet jo vetëm Kryeministri Edi Rama, por të gjithë atyre shtetarëve , që  në shpirt dhe në zemër e kanë LIRINË, DREJTËSINË dhe HUMANIZMIN, jetojnë, luftojnë dhe sakrifikojnë për këto vlera universale të përbotshme të njerëzimit, JO atyre që i shkelin, i përbuzin dhe i djegin në zjarrin dhe në flakën padrejtësisë së tyre.

Ndaj, z. Kryeministër i lartnderuar Rama, tani e keni fjalën kryesore dhe vendimtare historike, ligjore, kombëtare e shtetërore, që t’i thonë JO  korrupsionit, krimit dhe PADREJTËSISË 26-VJEÇARE ndaj heronjve të Kosovës, Ilir (Halit) Konushevci dhe Dr. Hazir Malaj, të vrarë më 9 maj 1998 në Miliskaj të Tropojës.

Sa më sipër, edhe ne si  humanistë, pedagogë, shkrimtarë, poetë dhe akademikë, kemi të drejtë dhe për detyrë, që ndër të parët ta ngremë zërin për mbrojtjen e drejtësisë dhe të së vërtetës. Të paktën, edhe postmortem për heronjtë dhe për dëshmorët-vlerat e luftës së UÇK-së, siç janë Ilir Konushevci dhe Dr. Hazir Malaj,

Meqë jemi pjesë e Europës së integruar Perëndimore, atëherë të sillemi, të veprojmë dhe t’i zbatojmë ligjet dhe konventat ndërkombëtare për respektimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, edhe në rastin konkret (post mortem, 26 më pas), të fillojë procedura gjyqësore për  hetimin dhe zbardhjen e vrasjes politike të Gjeneralmajorit Ilir Konushevci dhe Dr. Hazir Malaj.

Fundja,  zbardhja  dhe mbrojtja e së vërtetës është edhe MISIONI dhe PARIMI PARËSOR i HUMANIZMIT, I DREJTËSISË dhe i SHKENCËS.

Akademia   Shqiptaro-Amerikane e Shkencave dhe e Arteve, Nju-Jork, më 1 janar 2024.

Akademik Prof.Dr.Skënder Kodra (kryetar)

Akademik Prof.Dr.Mehdi Hyseni (nënkryetar)

Nju-Jork, më 30 shtator 2024

Veprimtaria e radhës e organizatës shqiptaro-amerikane “Care for Albania” (Kujdesu për Shqipërinë), ishte këto ditë në Chicago, ku ka dhe qendrën.
Siç është bërë me dije, kjo organizatë jofitimprurëse, me themeluese dhe Presidente Doktoreshë Sonila Sejdaras, i përkushtohet përmirësimit të vazhdueshëm të mirëqenies së shëndetit, në veçanti atij mendor dhe emocional të komunitetit.
Serioziteti dhe arritjet reale të “Care for Albania” janë të përqendruara te mbështetja ndaj shqiptaro-amrikanëve në SHBA, por dhe te ndihmat në Shqipëri, aty ku shohin dhe nevojën më të madhe.

Veprimatri më e fundit titullohej: “Ecja vjetore kundër kancerit” Një grup i madh shqiptaro-amerikanësh, të reja dhe te rinj, edhe fëmijë, të veshur me bluza të kuqe, me flamuj kombëtare e banderola, ecën në qytetin e madh të Chicago-s, ndanë liqenit dhe bulevardit dhe qëllimi ishte ashtu siç e tha në fjalën e saj dhe Presidentja e Organizatës.

MBËSHETJE ATYRE ME KANCER
– Nga Dr. Sonila Sejdaras –

Ecja jonë vjetore për kancerin është një ngjarje jetike që ne e kemi organizuar për të dytin vit radhazi. Kjo shëtitje synon të mbështesë pacientët me kancer, të mbijetuarit dhe familjet e tyre, duke rritur ndërgjegjësimin për ndikimin e kësaj sëmundje tek individët dhe të dashurit e tyre.
Qëllimet e ngjarjes:
– Rritja e ndërgjegjësimit: Ne përpiqemi të edukojmë komunitetin tonë për rëndësinë e shqyrtimit të hershëm dhe të bisedave të hapura rreth kancerit dhe efekteve të tij.
– Mbështetja e shëndetit mendor: Duke ditur se 99% e pacientëve me kancer përjetojnë një formë të problemit të shëndetit mendor gjatë ose pas diagnozës së tyre, ne theksojmë nevojën për mbështetje të shëndetit mendor. Stigma që rrethon sëmundjen mendore shpesh i pengon individët të kërkojnë ndihmën që u nevojitet, dhe ne synojmë ta ndryshojmë atë narrativë.
– Solidariteti në Komunitet:
Ne besojmë se askush nuk duhet të përballet i vetëm me sfidat e një diagnoze të kancerit. Duke nxitur një komunitet mbështetës, ne mund të thyejmë ciklin e izolimit dhe druajtjes, duke i inkurajuar individët të kërkojnë ndihmë dhe të shërohen së bashku.
Bashkohuni me ne:
Së bashku, ne mund të krijojmë një të ardhme më të shëndetshme për komunitetin tonë dhe brezin e ardhshëm. Le të punojmë krah për krah për të thyer barrierat, për të mbështetur njëri-tjetrin dhe për të siguruar që të gjithë të kenë akses në burimet e shëndetit mendor që meritojnë. Bashkohuni me ne dhe bëhuni pjesë e një lëvizjeje për të ngritur komunitetin tonë dhe për të promovuar shërimin.
Na kontaktoni, ju lutem, nëpërmjet faqes tonë të internetit ose drejtpërdrejt. Së bashku, ne mund të bëjmë një ndryshim!

Fjala në anglisht:

Care for Albania: Empowering Our Community Through Awareness and Support.
About Us:
Care for Albania is a nonprofit organization based in Chicago, dedicated to enhancing the mental and emotional wellbeing of the Albanian-American community. We focus on three key pillars:

1. Raising Awareness: We organize various events throughout the year to educate the Albanian-American community about mental wellbeing and the importance of seeking help.

2. Supporting Institutions in Albania: We provide assistance to orphanages, nursing homes, and programs for children with disabilities in Albania, ensuring that vulnerable populations receive the care they need.

3. Mental Health Services: We offer both direct and indirect mental health support to Albanian-Americans in the U.S. and beyond, addressing the unique challenges faced by our community.

Annual Cancer Walk:
Our annual Cancer Walk is a vital event that we have hosted for the second consecutive year. This walk aims to support cancer patients, survivors, and their families, raising awareness about the impact of this disease on individuals and their loved ones.

Goals of the Event:
– Increase Awareness: We strive to educate our community on the importance of early screening and open conversations about cancer and its effects.
– Mental Health Support: Recognizing that 99% of cancer patients experience some form of mental health issue during or after their diagnosis, we emphasize the need for mental health support. The stigma surrounding mental illness often prevents individuals from seeking the help they need, and we aim to change that narrative.
– Community Solidarity: We believe that no one should face the challenges of a cancer diagnosis alone. By fostering a supportive community, we can break the cycle of isolation and shame, encouraging individuals to seek help and heal together.
Join Us:
Together, we can create a healthier future for our community and the next generation. Let’s work hand in hand to break down barriers, support one another, and ensure that everyone has access to the mental health resources they deserve. Join us for the Cancer Walk and be part of a movement to uplift our community and promote healing.
For more information about our events and initiatives, please visit our website or contact us directly. Together, we can make a difference!