Wolfgang Petritsch: Më duhet të them se pas kaq shumë vitesh, është një moment kur duhet të reflektojmë. Në këtë pikë ku gjendemi, në fundin e vitit 2023, pas shumë vitesh negociata me angazhim aktiv të bashkësisë ndëkombëtare, ende nuk po mund të shohim se cili do të jetë fundi i vërtetë të këtij angazhimi ndërkombëtar. Dhe kjo, mendoj unë, është çështja më e rëndësishme. Na duhet që tani, përfundimisht të gjejmë një mënyrë të suksesshme për të finalizuar dhe për të zgjidhur çështjet e fundit të rëndësishme që mbesin të hapura në Ballkan – çështjen e Serbisë dhe Kosovës dhe çështjen e Bosnje e Hercegovinës, e cila në aspekte të ndryshme vazhdon të jetë një shtet shumë jofunksional.

Duhet ta kuptojmë që tërë këto zhvillime po ndodhin në një ambient të ndryshuar në mënyrë drastike për Evropën në aspektin gjeopolitik. Tek fqinjët e Evropës, në Ukrainë dhe në Lindje të Mesme, tani po ndodhin dy luftra ndërkohë që ende nuk i kemi zgjidhur suksesshëm çështjet në rajonin pranë nesh, në shtetet që tashmë duhej të ishin pjesë e Bashkimit Evropian por që ende janë mjaft larg. Dhe prandaj duhet të refektojmë dhe të dalim me një strategji të re dhe të rigjallëruar për të zgjidhur ato çështje që janë shumë më të lehta për t’u zgjidhur sesa çështjet e mëdha të Rusisë e Ukrainës, apo të Lindjes së Mesme.

Zëri i Amerikës: Gjatë këtij viti ka pasur rritje tensionesh, përfshirë sulmin nga një grup i armatosur serb në pjesën veriore të Kosovës dhe grumbullim të ushtrisë serbe përgjatë kufirit me Kosovën që ka nxitur NATO-n të shtojë numrin e forcave paqeruajtëse. Çfarë mendoni për këto zhvillime?

Wolfgang Petritsch: Këto dy shembuj që dhatë janë shumë të rëndësishëm dhe duhet të na shqetësojnë shumë. Sa i përket anës së sigurisë, në rastin e NATO-s me KFOR-in (në Kosovë), edhe në Bosnjë në rastin e EURFOR-in, që gjithashtu është përforcuar, po reagohet shumë më shpejt dhe nuk po presim shumë gjatë (për të reaguar) si para 20-25 vitesh. Në anën e sigurisë me të vërtetë kemi një reagim të shpejtë. Megjithatë, në aspektin politik, sa u përket negociatave, druhem se nuk do të shohim ndonjë përparim gjatë vitit të ardhshëm, sepse kemi zgjedhje në Serbi më 17 dhjetor, pastaj vitin e ardhshëm zgjedhjet e Bashkimit Evropian dhe Parlamentit Evropian dhe në nëntor zgjedhjet presidenciale në SHBA. Dhe është e qartë që dy luftrat e mëdha tani kanë tërë vëmendjen e hartuesve të politikave në Bruksel dhe në Uashington. Me shqetësim e them se nuk do të shohim ndonjë përparim përsa i përket zgjidhjes diplomatike për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Prandaj mendoj se u mendua mirë që NATO-ja, KFOR-i, duhet përforcuar pasi nuk duhet lejuar të përsëriten ngjarjet si ato të para disa javëve.

Së fundi jam takuar me Kryeministrin Kurti në Vjenë, po ashtu me (të dërguarin amerikan për Ballkanin, Gabriel) Escobar kemi biseduar për një orë dhe së shpejti do të takoj Ambasadorin (amerikan në Beograd, Chris) Hill. Po flasim për këtë situatë dhe përshtypja ime është që dyja palët, në Beograd si dhe në Prishtinë, ndjenja është që ndoshta që ky përshkallëzim ishte i tepruar dhe duhet të ulim tensionet, që është e domosdoshme. Nuk mundet vetëm bashkësia ndërkombëtare të kujdeset për sigurinë në rajon. Duhet gjetur partnerë për bashkëpunim të përgjegjshëm në planin e sigurisë ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, në veçanti. Na duhet t’ua bëjmë të qartë aktorëve kryesorë – Presidentit Vuçiç dhe Kryeministrit Kurti – se ata duhet të kontribuojnë në sigurinë e përgjithshme të Evropës dhe Bashkimit Evropian që tani është shumë e rrezikuar nga dy luftrat.

Zëri i Amerikës: Cila është përshtypja juaj për sulmin që ndodhi me 24 shtator në pjesën veriore të Kosovës?

Wolfgang Petritsch: Përshtypja ime është se doli nga kontrolli. Më lejoni ta sqaroj. Mendoj se nuk ishte planifikuar domosdoshmërish dhe me vetëdije në Beograd. Megjithatë, njerëzit e përfshirë në këtë grup mercenarësh, po shfrytëzonin një situatë të pazgjidhur dhe po vepronin mbi idetë e tyre për kaos dhe ndërprerje të procesit negociator të ndërmjetësuar nga BE-ja. Ka njerëz nga dyja anët që nuk janë të interesuar në një zgjidhje. Qartazi, është më e vështirë për palën serbe t’i afrohet një zgjidhjeje sepse atyre u duhet të heqin dorë nga ajo që tashmë e kanë humbur, nga Kosova. Por në të njëjtën kohë, po qëndrojnë prapa idesë fiktive se Kosova është Serbi. E kanë Rezolutën e OKB-së dhe gjithë këto formalitete, por është edhe deklarata e pavarësisë së Kosovës. Prandaj mendoj se dy palët duhet ta shohin të vërtetën në sy dhe mendoj se incidentet e shtatorit ishin një rivlerësim negativ i situatës. Kjo nuk është absolutisht rruga përpara. Nuk është në të mirë të Serbisë, nuk është në të mirë të Kosovës, e në veçanti për qytetarët e Kosovës, për pakicën serbe. Një çështje së cilës shpesh nuk i kushtohet vëmendje është fakti që të rinjtë po ikin nga Kosova, në veçanti nga pjesa me shumicë serbe, sepse nuk po shohin të ardhme aty. Faktori demografik është ndoshta më i dëmshmi për një të ardhme më të mirë të Kosovës dhe tërë rajonit.

Zëri i Amerikës: E përmendet çështjen e mosbesimit. Ekziston shqetësim në Kosovë se asociacioni mund të jetë autonomi territoriale për serbët në Kosovë dhe se duke marrë parasysh qëndrimin e Serbisë që mohon pavarësinë e Kosovës, asociacioni do të minojë integritetin territorial të Kosovës. A janë, sipas jush, të bazuara këto shqetësime?

Wolfgang Petritsch: Shqetësimet gjithmonë, në një formë, janë të bazuara, por në të njëjtën kohë, si duhet të tejkalohen ato shqetësime? Kjo është çështja kryesore dhe mendoj se shqetësimet tejkalohen në formën ligjore dhe në aspektin praktik, duke u siguruar njëzëri me bashkësinë ndërkombëtare se asociacioni nuk do të jetë një Republikë Serbe. Bashkësia ndërkombëtare ka mësuar se një zgjidhje e tillë nuk i shkon për shtat një shteti, sikur në rastin e Bosnjës. Prandaj, të jeni të sigurtë se nuk do të ketë një Republikë Serbe në Kosovë. Por besoj se pakicat serbe në Kosovë duhet dhënë të drejta kulturore, disa aspekte ekonomike dhe të drejta të tjera në arsimim, shëndetësi. Duhet ta keni parasysh që aktualisht në Kosovë hynë shumë para, pa transparencë, nga Beogradi. Përmes një asociacioni të këtillë, këto para duhet të regjistrohen dhe të kalojnë nëpër (institucionet) e Prishtinës. Me krijimin e asociacionit, Prishtina do të fitojë më shumë të drejta të kontrollojë këtë pjesë të Kosovës, që natyrisht i takon shtetit. Por ekziston një pakicë dhe kjo pakicë duhet të ketë të drejta të caktuara.

Zëri i Amerikës: Si duhet kundërpërgjigjur në rajon udhëheqësve si zoti Dodik në Bosnjë dhe udhëheqësve të tjerë serbë që ndihen të fuqizuar, në këto rrethana? Si mund të sigurohet paqja dhe stabiliteti në Ballkan?

Wolfgang Petritsch: Nuk do të jetë lehtë aktualisht. Siç e thashë, kjo periudhë aktualisht është më komplekse dhe jo shumë e favorshme për një zgjidhje të vërtetë. Por besoj se në fund, dhe ky është një fakt, se nëse Serbia, që vazhdon të jetë shteti më i madh në rajon dhe ekonomia më e fuqishme, nuk orientohet plotësisht drejt Bashkimit Evropian dhe bëhet shtet evropian, nuk do të mund t’i bashkohet BE-së. Është në interes të madh të zotit Vuçiç që Bosnja të mos shpartallohet sepse zoti Dodik dëshiron një gjë të tillë. Nëse e keni parasysh tërë rajonin dhe e shihni dinamikën mes Bosnjës dhe Serbisë dhe e shihni dinamikën mes Serbisë dhe Kosovës – mënyra se si duket i tërë rajoni duhet pasur parasysh. Nuk mund ta gjykosh në veçanti situatën në Bosnjë pa i llogaritur synimet politike në Beograd dhe synimet politike në Beograd janë të tilla që ata dëshirojnë të ulen në dy ose tre karrige dhe eventualisht kjo situatë nuk do të përfundojë mirë.

Besoj që pas këtyre zgjedhjeve, zotit Vuçiç do t’i duhet ta ndërmarrë një vendim të vështirë për veten, për Republikën Serbe dhe për rastin e Kosovës. Shpresoj që fundi i 2024 dhe fillimi i 2025 do të shohim një fazë të re në marrëdhënie dhe një lëvizje që çon drejt një normalizimi në Ballkanin Perëndimor.

Marrëveshja e firmosur javën e shkuar në Romë mes kryeministres italiane Giorgia Meloni dhe kryeministrit shqiptar Edi Rama për ndërtimin në territorin shqiptar të dy qendrave pritëse për emigrantët nga Afrika e Jugut drejt Italisë, vijon të shkaktojë debate të gjera.

Qeveria shqiptare, miratoi një ditë më parë tekstin e saj, I cili pritet që tani t’i nënshtrohet debatit në parlament, ku kjo marrëveshja duhet të ratifikohet. Opozita shqiptare e ka kundërshtuar atë, por Partia Socialiste e zotit Rama, ka numrat e nevojshëm për të marrë miratimin, duke qenë se kërkohet vetëm një shumicë e thjeshtë votash.

Zëvendës Drejtori dhe Përgjegjësi për Europën në Qendrën Ndërkombëtare të Migracionit Miks me seli në Amsterdam, Roberto Forin thotë se marrëveshja mes Italisë dhe Shqipërisë , nuk ishte e papritur, pasi Europa, po dështon të zgjidhë problemin e emigrantëve.

Sipas tij, emigrantët që do dërgohen në Shqipëri mund të qëndrojnë aty deri në 18 muaj, derisa Roma të shqyrtojë kërkesat e tyre për azil. Zoti Forin thotë se teorikisht marrëveshja, e cila parashikon që qendrat do të veprojnë sipas juridiksionit të Italisë, nuk sjell ndërlikime për Shqipërinë. Megjithatë, sipas tij, vështirësitë mund të krijohen nëse emigrantët do lejohen të dalin nga qendrat e pritjes, pasi, në këtë rast, është e paqartë, nëse përgjegjësi për ta do kishte Italia apo Shqipëria.

Zëri i Amerikës: Zoti Forin, javën e kaluar, Italia dhe Shqipëria nënshkruan një marrëveshje, sipas të cilës në Shqipëri do të strehohen përkohësisht emigrantë, ndërkohë që Roma do të shqyrtojë kërkesat e tyre për azil në Itali. Cili është vlerësimi juaj mbi këtë marrëveshje?

Roberto Forin: Në përgjithësi do të thosha se kjo nuk është diçka e papritur. Është fakt se zgjidhja europiane për problemin e emigrantëve që mbërrijnë në vendet bregdetare në Europë, përfshirë Italinë, Greqinë dhe Spanjën, është një çështje që vazhdon prej shumë vitesh dhe pavarësisht përpjekjeve të shumta, deri tani nuk ka patur shumë përparim në drejtimin e duhur, ndaj, vendimi i Italisë për këtë propozim nuk erdhi papritur. Ajo çka propozohet është trajtimi i të paktën një pjese të procedurave për azil në një vend tjetër, i cili nuk është pjesë e Bashkimit Europian dhe kjo nuk është diçka e re. Kemi parë të njëjtën qasje së fundmi nga Britania me Ruandën, si dhe nga vende të tjera, si Danimarka, e cila ka njoftuar se po shqyrton të njëjtën mundësi.

Zëri i Amerikës: Ky është rasti i parë që një vend jo anëtar i Bashkimit Europian pranon emigrantë në emër të një shteti anëtar të tij. Siç përmendët ju, edhe vende të tjera mund të ndjekin të njejtin shembull. Çfarë shqetësimesh mund të shkaktonte një mundësi e tillë?

Roberto Forin: Mbetet për t’u parë se si do të shkojë kjo marrëveshje, duke u nisur nga faktin nëse do të zbatohet dhe nëse po, çfarë ndikimi do të ketë. Në këtë moment, ajo që mendoj se është thelbësore nga pikëpamja e qeverisë së tanishme italiane është që t’u dërgojë një mesazh të fortë emigrantëve, që duan të shkojnë në Itali, se ata nuk janë të mirëpritur; madje dhe më parë është bërë shumë e qartë se ata mund të mos përfundojnë në Itali, por diku tjetër, në këtë rast në Shqipëri dhe se ndoshta do t’u duhet të presin deri në 18 muaj në qendrat e pritjes, përpara se të mësojnë nëse kërkesa e tyre për azil në Itali do të pranohet apo jo.

Kësisoj, në këtë qasje ka një element shumë të fortë shkurajimi, duke u dërguar një mesazh shumë të qartë emigrantëve, që “mos u përpiqni të vini këtu sepse nuk do ia dilni”. Kjo mund të ndikojë në synimin e emigrantëve që duan të shkojnë në Itali; gjithsesi, gjasat që kjo të çojë në një ulje deri në pikën zero të emigrantëve, që përpiqen të hyjnë atje janë të pakta.

Në këndvështrimin e përpjekjeve për shkurajimin e emigrantëve, ka shumë të ngjarë, që dhe vende të tjera në Evropë të tundohen të ndjekin të njëjtën qasje. Në fakt, kemi parë disa vende, për shembull Gjermania, e cila ka deklaruar se mund të shqyrtojë një mundësi të tillë. Me afrimin e zgjedhjeve europiane, vendet anëtare të BE-së janë nën trysni dhe duan të krijojnë perceptimin se po propozojnë zgjidhje për çështjen e migracionit të paligjshëm, përballë faktit, që siç e përmenda, Bashkimi Europian si institucion nuk ka qenë në gjendje ta bëjë një gjë të tillë.

Zëri i Amerikës: A mendoni se periudha kohore në pritje të shqyrtimit të kërkesave të emigrantëve për azil në Itali përbën shqetësimin kryesor lidhur me këtë marrëveshje?

Roberto Forin: Nëse ata do të strehohen në një qendër pritjeje, dhe këtu fjala është për azilkërkues që mund të mbahen deri në 18 muaj aty, në pritje të shqyrtimit të kërkesave të tyre, kërkesa që në disa raste mund të pranohen. Imagjinoni dikë që ka arsye të forta për të kërkuar azil në Itali, të cilit i duhet të qëndrojë deri në 18 muaj në një qendër pritjeje përpara se të zhvendoset në Itali dhe të njihet si refugjat. Kjo sigurisht është shumë problematike.

Zëri i Amerikës: Çfarë nënkupton kjo marrëveshje për Shqipërinë? Kryeministri i saj ka deklaruar se po ndihmon Italinë, meqenëse në të kaluarën dhe Italia ka ndihmuar emigrantët shqiptarë.

Roberto Forin: Nëse do të zbatohet, do të doja të nënvizoja se termat e kësaj marrëveshjeje janë shumë të ndërlikuara, mbasi procesi i marrjes së të dhënave të emigrantëve supozohet të kryhet në varkë; pra, kur emigrantët të shpëtohen, atyre do t’u merren të dhënat dhe veç personave më në nevojë, si gratë dhe fëmijët që do të pranohen në Itali, azilkërkuesit e tjerë do të dërgohen në Shqipëri. Pra mendoj se në Shqipëri do të dërgohet një numër i konsiderueshëm emigrantësh. Është thënë se qendrat pritëse do të veprojnë nën juridiksionin italian, pra përgjegjësinë e menaxhimit të këtyre qendrave do ta ketë Italia. Nëse do jetë kështu, teorikisht për Shqipërinë nuk do ketë asnjë përgjegjësi shtesë. Mirëpo, e kam të vështirë të besoj se kjo do të jetë qendër pritëse prej nga ku azilkërkuesit nuk do të lejohen të shkojnë askund. Mendoni për një çast, që azilkërkuesit të lejohen të lëvizin jashtë qendrave pritëse; kjo do të krijonte probleme për Shqipërinë, ose midis Shqipërisë dhe Italisë lidhur me faktin se kush do mbajë përgjegjësi për këta azilkërkues, nëse ata do të lejohen të dalin jashtë qendrave pritëse.

Por nëse jo, atëherë do të flitej për një lloj Guantanamoje, me qendra pritëse jashtë territorit të Italisë, por nën juridiksionin Italian; kjo do të ishte diçka e re, ndaj është e vështirë të thuhet që tani se çfarë ndërlikimesh do të sillte për Shqipërinë.

Ish-kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Enver Hasani në një intervistë për Gazeta Blic ka folur rreth çështjes së draft-statutit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe të propozuar nga Bashkimi Evropian, e të publikuar së fundmi nga ish-inspektori i Përgjithshëm i Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë (AKI), Burim Ramadani.

Ai ka thënë se nëse bëhet ky lloj Asociacioni është jashtë rendit kushtetuese të Kosovës dhe për këtë i ka cekur një nga një edhe arsyet pse Kosova rrezikohet kaq shumë nga një Asociacion i tillë, teksa flet edhe për futjen e Rezolutës 1244 në atë draft.

“Statuti krijon një regjim special, i ngjashëm me atë që kemi në Hagë, për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me komunitetin serb, me fillim nga përfaqësimi i vullnetit të tyre politik, politikave ekzekutive, policisë, gjyqësisë, raportit me shtetet tjera, trashëgiminë kishtare, kulturore dhe historike serbe në territor të Kosovës. Ky është një regjim juridik që vetëmbahet (“self-contained legal regime”).”, thotë Hasani.

Intervista e plotë:

Cilat janë defektet kryesore të draft- Statutit që tanimë është bërë publik?

Hasani: Janë disa syresh. I pari dhe më i rëndësishmi është se ky draft përmban fund e krye dispozita që janë materie e pastër kushtetuese dhe, si i tillë, paraqet një kushtetutë e re e Kosovës, një kushtetutë materiale të Kosovës, që është po krijohet tërësisht jashtë sistemit kushtetues të krijuar me Kushtetutën e Kosovës që është në fuqi nga 15 qershori 2008. I dyti defekt është përdorimi abuziv i dispozitave kushtetuese dhe instrumenteve të tjera juridike dhe ligjore me qëllim të krijimit të një autonomie politiko-territoriale që prish karakterin unitar të shtetit të Kosovës. Ajo që quhet asociacion, në fakt është mekanizëm zbatues i Autonomisë serbe dhe në brendi ka përmbajtjen e Bashkësisë së komunave serbe, që nga mënyra e fillimit (në fillim nuk lejohet komunat tjera të hyjnë në te deri te themelohet), kompetencat (tërësisht shtetërore dhe nga e drejta publike) dhe deri te mënyra e zgjedhjes së mosmarrëveshjeve rreth interpretimit dhe zbatimit të Statutit (arbitrazhi si një instancë e re e gjyqësisë kushtetuese; më disa vende gjykatat kushtetuese edhe quhen tribunal). Së fundi, Statuti krijon një regjim special, i ngjashëm me atë që kemi në Hagë, për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me komunitetin serb, me fillim nga përfaqësimi i vullnetit të tyre politik, politikave ekzekutive, policisë, gjyqësisë, raportit me shtetet tjera, trashëgiminë kishtare, kulturore dhe historike serbe në territor të Kosovës. Ky është një regjim juridik që vetëmbahet (“self-contained legal regime”).

Aty përmenden ligjet për administratën shtetërore, konventa kuadër për minoritete dhe vetëqeverisje lokale në Evropë, ligji për bashkëpunim ndërkomunal dhe tjetër, krejt me qëllim të krijimit të Bashkisë së komunave serbe, jo për zbatim të tyre në të ardhmen. Asnjëri prej këtyre instrumenteve juridike e ligjore nuk kanë asnjë rëndësi për zbatim në bashkësi, sepse kësi entiteti juridik nuk ekziston dhe nuk haset as autorizimi për themelim të tij në to. Ato flasin për autonomitë dhe njësitë e vetëqeverisjes lokale, për pakicat kombëtare, të cilat asnjëra si kategori nuk njihen në Kushtetutën e Kosovës. Mbi të gjitha, asnjëra prej tyre nuk janë dokumente që mund të zbatohen drejtpërdrejtë, sepse nuk kanë norma të vetëzbatueshme, siç kërkohet me Kushtetutën e Kosovës dhe me krejt kushtetutat e Evropës. Për të qenë të tilla ato duhet të shoqërohen nga legjislacioni zbatues, i cili nuk mund të këtë rangun e një statuti, por të kushtetutës dhe të ligjit. As Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut nuk është e vetëzbatueshme: ajo zbatohet sepse Kushtetuta e Kosovës ka thënë se praktikat e Gjykatës së Strasburgut duhet të zbatohen; këtë e bëjnë krejt autoritetet publike në Kosovë, kurse vetë dispozitat e Konventës për të Drejtat e Njeriut janë mishëruar nëpër tekstet ligjore dhe në vetë Kushtetutën e Kosovës. E thënë më fjalë të tjera, citimi në Preambulën e Statutit dhe më pas brenda në tekstin e tij përdorimi i teksteve juridike vendore e ndërkombëtar bëhet vetëm deri në themelim të Autonomisë serbe, jo për t’u zbatuar në të ardhmen sepse ato nuk mund të vlejnë për një entitet juridik që nuk ekziston brenda tyre. Citimi i nenit konkret të Kushtetutës së Kosovës nga kapitulli i III, gjithashtu është abuziv sepse nuk ka asnjë logjikë që me statut të konfirmohet një dispozitë kushtetuese; njëjtë vlenë për dispozitat për përdorim të gjuhëve zyrtare, sepse ajo është vendosur me Kushtetutën e vitit 2008; poashtu, njëjtë velen edhe për caktimin e kompetencës së Gjykatës Kushtetuese, e cila bëhet me ligj, asnjëherë me statut. Nëse duan një kompetencë të tillë, atëhrë le të nxjerrin ligj për këtë punë, jo me statut të imponojnë një kompetencë fiktive. Asnjë dallim nuk ka puna me arbitrazhin: ai formohet sepse dihet që pas themelimit, Gjykata Kushtetuese më nuk ka punë, sepse amendamenti në Statutin e Autonomisë vlerësohet, jo sipas Aktgjykimit të viti 2015, por sipas atij aktgjykimi të Gjykatës Kushtetuese që lejon themelimin e Autonomisë serbe. Prandaj kontestet në mes të pushtetit qendror dhe Autonomisë serbe i zgjedh arbitrazhi, jo Gjykata Kushtetuese.

Çfarë domethënie ka fakti që në Preambulë figuron Rezoluta 1244 e KS të OKB , krahas dokumenteve të tjera juridike?

Hasani: Futja e saj aty është pasojë e drejtpërdrejte e implementimit të zotimit nga Aneksi i Ohrit, sipas të cilit Kosova ka pranuar pa paragjykim për statusin e saj nga Serbia të merr përsipër detyrimet ndërkombëtare. Kjo ka pasoja të drejtpërdrejta për shtetësinë e Kosovës dhe shënon fazën të re në procesin e zhbërjes së Mendimit Këshillëdhënës të GJND për Kosovën dhe, për rrjedhojë, të pavarësisë së shpallur më 17 shkurt 2008. Kur të miratohet Statuti, ai dërgohet në OKB dhe futet në procedura të Këshillit të Sigurimit si pjesë përbërëse e dokumentacionit të tij për sa i takon sovranitetit dhe integritetit territorial serb, që ajo e trashëgon me këtë rezolutë dhe ngelet aty përherë. Kjo është ngjashëm si me Aneksin e Ohrit, që është pjesë përbërëse e dokumenteve të Kosovës për procesin e futjes në BE dhe në çdo strukturë tjetër evropiane, përfshirë Këshillin e Evropës.

Kjo ka pasoja akoma ma të rënda se kaq. Së pari, pesë vendet e BE që nuk njohin Kosovës, kurrë nuk do ta bëjnë një gjë të tillë sa të jetë në fuqi Statuti me bazë juridike Rezolutën 1244. Kjo rezolutë dihet që ka figuruar një kohë në Planin Ahtisari dhe në Kushtetutën e Kosovës. Kjo ka bërë sepse me Deklaratën e Pavarësisë kemi marrë zotim të njëanshëm, por jo për zbatim të përgjithshëm të Rezolutës por për detyrimet që janë prodhuar nga zbatimi i saj deri atëherë kur u shpall pavarësia e vendit. Pas pavarësisë ajo nuk ka pasur asnjë fuqi ndaj nesh dhe vendeve që na kanë njohur. Së dyti, çdo investim i huaj në të ardhmen në pjesët e Autonomisë serbe vendoset sipas saj dhe kompetencën për këtë e ka Kuvendi i Autonomisë. Ju e dini që Marrëveshja Uashingtonin akoma është në fuqi, nëse nuk e keni ditur. Aty ka zotime të Kosovës për Ujmanin, ato do të realizohen në këtë mënyrë siç po them, përmes marrëveshjeve të drejtpërdrejta me institucionet e Autonomisë serbe. Së fundi, kjo hap mundësinë në të ardhmen e afërt për rikthim të numrit të caktuar të ushtarëve serb për ruajtjen e kishave dhe objekteve të tjera kulturore – historike serbe. Kjo sot duket një utopi, por shumëçka e tillë është dukur dhe sot po e shohim me sytë tanë. Kisha Serbe ka status të njëjtë si në Serbi, këtë ia ka njohur zoti Kurti me Aneksin e Ohrit. Futja e Rezolutës 1244, po e përsëris, nuk është asgjë tjetër pos zbërthim i këtij zotimi më në praktikë.

Cili është roli Gjykatës Kushtetuese në këtë mes: a mund ta ndaloj ajo formimin e Asociacionit?

Hasani: Gjykata Kushtetuese sigurisht që nuk e ndalon formimin e Autonomisë serbe, sepse nuk është punë e saj. Ajo ka kompetencë procedurale për marrjen në konsideratë, kurse sa i takon meritave të rastit, ajo i ka të hequra termat kryesore të referimit. Deri më sot nuk ka pasur draft-Statut. Gjykata ka pasur një aktgjykim në vitin 2015 lidhur me atë se si duhet të duket Statuti i Asociacionit të Komunave me shumicë serbe. Ky aktgjykim është hequr nga Statuti dhe Gjykata nuk ka pse merret më me te. Nëse merret, atëherë e rrëzon këtë draft sepse në tërësi në kundërshtim me urdhëratë e saj nga Aktgjykimi i vitit 2015 dhe Marrëveshjen e vitit 2013, e cila si pikë referimi ka pasur asociacionin ekzistues të komunave në Kosovë. Nuk është e vërtetë që Plani Ahtisari flet për këtë lloj asociacioni që po formohet tani. Në tekstin e Planit Ahtisari bëhet fjalë për asociacion normal siç është ky i Kosovës. Serbët në Vjenë janë mundur sepse edhe atëherë kanë provuar të bëjnë këtë që po realizojnë sot, siç e pranon në librin e vet Mark Ueller, që sot këshillon zotin Kurti. Njëjtë thotë edhe zonja Katherine Ashton në librin e saj të fundit – se ideja serbe ka qenë krijimi i Bashkësisë së komunave serbe, kurse shqiptarët kanë insistuar në asociacion sipas Planit Ahtisari e që nuk është entitet nga e drejta publike.

Si është dashur të veprohet sipas jush?

Hasani: Është dashur të merret Aktgjykimi i vitit 2015 dhe të përpunohet, të kthehet në Statut dhe të dilet me draft para miqve dhe serbeve lokal; ai draft pastaj të shërbej si bazë për dialog, në mënyrë të hapur dhe transparente. Kjo siç është bërë ka qenë krejtësisht në mënyrë të fshehur : askush nuk ka as mandat e as të drejtë të krijoj një kushtetutë të re të Kosovës, pa ndjekur asnjë procedure kushtetuese dhe jashtë syve të publikut. Kjo ka çmim të lartë për vendin, por edhe për ata që sot mendojnë se kanë legjitimiteti politik për një gjë të tillë.

Një tekst të tillë si draft-Statuti aktual, që është tërësisht arkaik sepse ka dispozita revolucionare që operojnë jashtë sistemit ekzistues kushtetues, ka mund ta bëjnë studentët e fundit të secilit fakultet juridik në vendin tonë, pa shpenzuar asnjë lekë për atë punë.

A ka kohë të ndreqet diçka?

Hasani: Jo. Gjërat kanë shkuar larg, Aneksi Ohrit nuk mund të zhbëhet, ai është aty dhe çdo ditë e më shumë do tërheq prapa nga një copë të pavarësisë së Kosovës që u shpall më 17 shkurt 2008. Mos harroni se Tajvani që sot nuk është shet sovran dhe i pavarur, dikur ka pas mbi 90 njohje, sot ka vetëm disa dhe atë të vendeve perëndimore. Unë pres që procesi i çnjohjeje të merr përmasa edhe më drastike, pasi vendet që kanë pasur ndërmend të na njohin do të dekurajohen shumë kur të shohin atë që ka bërë Kosova në Ohër dhe me Statutin për Autonominë serbe me bazë në Rezolutën 1244 të KS të OKB.

Si shpjegohet që arsimi e shëndetësia serbe si rrjet në Kosovë funksionojnë si institucione private?

Hasani: Shumë thjeshtë. Serbia është shtet sovran dhe i pavarur, në kushtetutën e vet e ka Kosovës si autonomi. Një shtet sovran dhe i pavarur, nuk lejon që një autoritet tjetër publik të vihet nën subordinim të një autoriteti tjetër publik, që ai e konsideron si inferior me kushtetutë e ligjet e veta. Kjo është arsyeja që krejt ai rrjet në territorin e Kosovës vepron asisoj, dhe kjo është edhe sipas Rezolutës 1244 , e cila vetëm suspendon sovranitetin serb në Kosovë, por nuk e shuan atë në tërësi. Ai sovranitet serb është i shuar vetëm në raport me vendet që na kanë njohur, për të tjerët ai ekziston dhe respektohet. Në fakt, ka plot shtete që na kanë njohur në një moment të dhënë historik dhe që mendojnë njëjtë sikur ato pesë vende të BE që nuk na kanë njohur, por akoma nuk e shfaqin një gjë të tillë. Pra, shkurt, Rezoluta 1244 është arsyeja pse Serbia përdor institucionet private në Kosovë për rrjetin e vet të arsimit e shëndetësisë publike.

Pse po thuhet që do ketë njohje de facto?

Hasani: Ato janë përralla që asnjë lidhje nuk kanë me njohjen. Çdo njohje e shteti në të drejtën ndërkombëtare ka për objekt qenien shtet (“statehood”), jo format e manifestimit të përditshëm të aktiviteteve të autoriteteve publike, siç janë mbledhja e tatimit, tagrat, energjia, doganat dhe kështu me radhë. Njohja e Kosovës nga Serbia , de facto ose de jure, bie ndesh me Rezolutën 1244: asnjë logjikë nuk ka të thuhet se Serbia do e njeh Kosovën kurse në Ohër ti ke pranuar që raporti jonë me te është pa paragjykim për statusin, plus në Draft-Statut ke betonuar këtë fakt si dispozitë me rëndësi kushtetuese. Serbia mohon në vazhdimësi qenien shtet të Kosovës, titullin juridik të Kosovës për të qenë shtet e konteston fuqishëm. Ky kundërshtim respektohet nga shumë vende të BE dhe jashtë saj dhe çdoherë përjashton çfarëdo njohje të Kosovës nga ana saj. Këto gjëra i dinë studentët e juridikut që kanë dhënë provimin nga e drejta ndërkombëtare, pa asnjë vështirësi.

Ndërkohë që forcat izraelite po vazhdojnë fushatën ushtarake kundër Hamasit në Rripin e Gazës dhe thirrjet për armëpushim po rriten, analistë thonë se tashmë po bëhet trysni mbi Izraelin për të propozuar një zgjidhje për Gazën e pasluftës. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, Alon Pinkas, diplomat izraelit dhe këshilltar i politikës së jashtme i disa ministrave dhe kryeministrave izraelitë, i tha koleges Garentina Kraja se një prani ndërkombëtare në Gazë, e ngjashme me administrimin ndërkombëtar të pasluftës në Kosovë mund të vendosë themelet e një procesi të ri politik si rrugëdalje nga konflikti në Lindje të Mesme.

Zëri i Amerikës: Zoti Pinkas, në një shkrim të fundit ju vini në dukje se ndërmjet Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara ka ndryshime lidhur me periudhën pas përfundimit të luftës në Gazë. Cilat janë këto dallime, sipas jush?

Alon Pinkas: Po, ka dallime në qasje ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit. Në javën e parë (të konfliktit), SHBA-të dërguan aeroplanmbajtëse, Presidenti Biden dhe Sekretari i shtetit, tri herë, vizituan Izraelin para se të shiheshin dallimet. Për Shtetet e Bashkuara shqetësimi kryesor në atë kohë ishte parandalimi i përshkallëzimit. Por u bë një muaj dhe theksi tani nuk është tek përshkallëzimi, por si e shohin amerikanët, për dallim nga Izraeli, planin e pasluftës. Amerikanët realisht po i thonë Izraelit se si në çdo luftë, siç na mëson (strategu ushtarak) Carl von Clausewitz, lufta është vazhdim i politikës, por me mjete të tjera, që do të thotë se duhet një qëllim politik, të cilit i shërbejnë burimet ushtarake. Ajo që tani po shohim është mungesa e të menduarit strategjik. Po shohim atë për çfarë ka pajtim – të qëllojmë Hamasin, ta shkatërrojmë Hamasin dhe ta rrëzojmë Hamasin. Por, çfarë ndodh të nesërmen? Dhe janë dy-tre pika kryesore ku ekziston dallimi ndërmjet Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara aktualisht. SHBA-të po pyeten se kush do ta qeverisë Gazën pas përfundimit të luftës. Me siguri që nuk do të jetë Izraeli. Me siguri nuk do të jetë Autoriteti Palestinez. Me siguri nuk do të jetë Egjipti. Dhe është shumë e sigurt se nuk do të jenë Shtetet e Bashkuara. SHBA-të po e pyesin Izraelin nëse kanë menduar për këtë gjë? Përgjigja është jo. Pyetja e dytë është, sa gjatë planifikoni të qëndroni në Gazë? Nëse Izraeli synon ta pushtojë Rripin e Gazës sërish, atëherë kjo ndryshon tërë dinamikën e bisedës për periudhën e pasluftës. Dhe e treta, sa do të zgjasë operacioni ushtarak? Numri i viktimave është i tillë, që do të ketë ndikim në zgjidhjen përfundimtare, apo në skenarin e periudhës së pasluftës.

Zëri i Amerikës: Megjithatë, Kryeministri Netanyahu tha se Izraeli do ta mbikëqyrë Gazën për një periudhë të pakufizuar kohore pas luftës. Ju personalisht keni paralajmëruar kundër një zgjidhje të tillë dhe keni propozuar zgjidhje alternative, përfshirë një model të pranisë ndërkombëtare si në Kosovë, që do të rindërtonte dhe do të qeveriste para se t’ua transferonte kompetencat institucioneve vendase. A mund ta shpjegoni se si do të funksiononte një model i tillë?

Alon Pinkas: Në intervista me televizionet amerikane, zoti Netaynahu bëri një koment shumë të paqartë se Izraeli do të mbajë përgjegjësi të përgjithshme për sigurinë për një afat të pacaktuar kohor. Do të doja të dija se çfarë nënkupton kjo dhe nuk besoj që Presidenti Biden e ka të qartë se çfarë do të thotë kjo. Nuk besoj që në OKB, ose në NATO e dinë se çfarë nënkupton përgjegjësia e përgjithshme për sigurinë. Nëse Netanyahu planifikon të qëndrojë në Gazë, duhet ta thotë këtë qartë. Ajo që unë propozoj është diçka që e kam parë se amerikanët po i josh si ide. Po e quajnë forcë ndërkombëtare, ndërhyrje ndërkombëtare. Modeli është Kosova, vetëm për faktin që Kosova është shembulli i fundit. Timori Lindor është gjithashtu një shembull tjetër. Por Kosova është rast që njerëzit ende e mbajnë mend. Ideja e një protektorati, një modeli të ri, që dallon nga ai i vjetri pas Luftës së Dytë Botërore kur po de-kolonizohej Afrika, Azia dhe Azia juglindore. Ajo që është e qartë është se Izraeli nuk mund të sundojë dhe palestinezët nuk mund të qeverisin dhe për këtë arsye, duhet një periudhë e ndërmjetme gjatë të cilës një forcë ndërkombëtare të formojë një protektorat të modelit që do të ndërtonte, vepronte dhe transferonte (kompetencat). Mund të fillojë në Gazë, por mund të zgjerohet për të përfshirë Bregun Perëndimor dhe të krijonte themelet e një procesi, të cilin nuk dua ta quaj proces paqësor, por të paktën themelet e një procesi politik. Për një gjë të tillë duhet të pajtohen Izraeli dhe palestinezët, ndërkohë që SHBA-të kanë dhënë shenja që pajtohen krahas britanikëve. Për t’u bërë e pranueshme për palestinezët duhet ta ketë një komponent arab, në mënyrë që Rusia dhe Kina të mos përdorin të drejtën e vetos, nëse një plan i tillë arrin te Këshilli i Sigurimit.

Zëri i Amerikës: Në cilën organizatë, ose institucion, do të kërkohej një ndërhyrje e tillë ndërkombëtare? Në vitin 1999, në rastin e Kosovës, realiteti gjeopolitik ishte më ndryshe. Strukturat rajonale si Bashkimi Evropian dhe NATO ishin të gatshme të ndërhynin. Ku do të ndodhte sot ndërtimi i konsensusit?

Alon Pinkas: Është e vërtetë dhe unë nuk po bëj krahasim të plotë dhe të nxjerr përfundimin nga krahasimi ndërmjet Gazës e Bregut Perëndimor dhe Kosovës. Aty bëhej fjalë për Jugosllavinë, për konflikte etnike në atë rajon, kishte fuqi rajonale dhe fuqi të tjera. Në atë kohë Bashkimi Evropian po konsolidohej, Rusia ishte e dobët, Kina ishte larg të qenurit fuqi botërore dhe Shtetet e Bashkuara gjatë fundit të viteve ‘90 po dominonin në sistemin njëpolar. Andaj unë nuk po bëj krahasim mes të dyjave. Ajo që po them është se kjo mund të ndodhë nëse ka pajtim, që do të thotë nëse Autoriteti Palestinez bie dakord dhe Arabia Saudite ndihmon në financimin e një misioni ndërkombëtar, nëse Emiratet e Bashkuara Arabe ndihmojnë në krijimin e tij, nëse NATO është e gatshme të dëgojë ekspertë civilë, sepse askush nuk pret forcë ushtarake tash për tash. Mund të jetë edhe forcë e Kombeve të Bashkuara që vepron nën mbikqyrjen e Kombeve të Bashkuara. Nëse më toni se ekzistojnë 27 arsye të forta se përse se një gjë e tillë nuk do të funksionojë, do të pajtohem me ju. Por, unë i kam edhe 28 arsye se përse asgjë tjetër nuk ka funksionuar. Duhet të jemi me mendje të hapur. Po u them palestinezëve të jenë të hapur për një proces paqeje, fundi i të cilit do të rezultonte me lindjen e shtetit të tyre. Duhet të përfshihen në proces dhe të mos bëhen refuzues. Mos të thonë jo, mos të thonë se nuk do të funksionojë, vetëm nëse duan një valë të re dhune pas dy, tre ose katër vitesh.

Zëri i Amerikës: Si qëndron situata politike sot në Izrael dhe në territoret palestineze dhe si do ta përshkruanit atë?

Alon Pinkas: Ekziston një hendek i plotë, një vakum i tërë. Përkundër të gjitha dallimeve ndërmjet Izraelit, që është një shtet funksional, Autoritetit Palestinez që është një entitet pothuajse jofunksional dhe Gazës nën Hamasin, që është tërësisht jofunksionale, ekziston një emërues i përbashkët, udhëheqjet politike të tyre kanë rënë në një rutinë, me mungesë imagjinate, pa një qasje të re, duke menduar vetëm për të sotmen, jo për të nesërmen. Prandaj ndodhi 7 tetori. Pra, ka dobësi shumë të qarta në udhëheqjet politike të të dyja vendeve. Në rastin e palestinezëve, i njohim dobësitë dhe atributet e tyre politike. Por, në Izrael për momentin kemi një qeveri të ekstremit të djathtë, që nuk mendoj se do t’i mbijetojë luftës, këtij dështimi dhe kësaj krize. Qeveria do të shpërbëhet brenda disa muajve, nëse jo më parë. Pa hyrë në diskutime spekulative, në Izrael në këtë moment në pushtet është një qeveri që nuk pranon të diskutojë seriozisht një ide të tillë. Pala palestineze ka nevojë për qartësi. Duan të dinë se si do të përfundojnë gjërat në Gazë para se të futen në një proces politik.

Zëri i Amerikës: A mendoni se ende ekziston rreziku i përshkallëzimit rajonal dhe zgjerimit të këtij konflikti në një luftë gjithpërfshirëse rajonale?

Alon Pinkas: Absolutisht. Janë dy lloje të përshkallëzimit. I pari, përshkallëzimi i planifikuar, i qëllimshëm i Hezbollahut, grupit militant shiit në Liban, që është tejet i armatosur, i mbështetur, i financuar dhe armatosur nga Irani, që do të merrte një vendim të qëllimshëm ta përshkallëzonte konfliktin për të shpëtuar Hamasin dhe për të krijuar vështirësi për Izraelin. Por një formë tjetër po aq e rrezikshme e përshkallëzimit është përshkallëzimi aksidental. Ky lloj përshkallëzimi që do të ishte rezultat i një keqllogaritje të qëllimeve të palëve, me sulme e hakmarrje që padashje shkaktojnë luftë gjithpërfshirëse. Në rastin e Libanit, konflikti është edhe më i gjerë, kjo është edhe arsyeja përse Shtetet e Bashkuara sollën përforcime këtu.

Zëri i Amerikës: Çfarë mendoni se do të ndodhë në të ardhmen me rajonin, Izraelin, palestinezët? Cili është epilogu?

Alon Pinkas: Është e vështirë të shohësh përtej shkatërrimit, tronditjes, mosbesimit për atë që ngjau me 7 tetor. Por nëse ka fat në fatkeqësi, atëherë kjo ngjarje e këtyre përmasave do t’i detyrojë palët ta bëjnë një gjë të tillë. Palëve do t’iu duhen disa muaj të kuptojnë që një situatë e këtillë është e paqëndrueshme, se mund të ndodhë sërish një 7 tetor tjetër… Arabia Saudite e kupton se atyre mund t’iu ndodhë diçka e ngjajshme dhe SHBA-të nuk do të duan të tërhiqen në këtë situatë. Andaj shoh një mundësi, për të cilën nuk do të vija bast, por megjithatë shoh mundësi që të dyja palët të fillojnë të mendojnë ndryshe.

“Politika? Paktet për emigrantët? Marrëveshje të vogla me pak rëndësi. Shqipëria tashmë është ribashkuar, me Italinë dhe me Evropën. Politika nuk e ka vënë re ende”, thotë shkrimtari më i madh shqiptar Ismail Kadare për La Stampa.

Ismail Kadare është ulur në diell në tavolinën e bar-restorantit e tij të preferuar, Juvenilja Castle në Tiranë. Xhaketë dhe kapele e zezë  të tërhequr poshtë mbi ballë. Pi kafe me botuesin e tij Bujar Hudhri dhe një student. “Është ftohtë, por sot po festojmë,” thotë ai shkurt, me një ton zëri të hollë e solemn të mprehtë si thikë. Poshtë kodrës hapet sheshi më modern dhe më i gjallë i kryeqytetit, Arena Kombëtare, zona kuqezi e stadiumit që të kujton ngjyrat e flamurit, xhevahirin dhe krenarinë e Shqipërisë, ndërtuar nga arkitektë italianë.
Një vajzë e vogël i afrohet me turp shkrimtarit dhe poetit më të famshëm të gjallë në Tokën e Shqiponjave për një foto. Kadare lindi dhe u rrit këtu, u arratis në vitin 1990 në konflikt me udhëheqjen komuniste, i internuar në Francë, fitues i shumëfishtë çmimesh dhe kandidat për çmimin Nobel për dyzet vjet. Ai, si një sfinks, tregon një buzëqeshje shumë të ëmbël. Ai pi duhan, mendon, bën pauza të gjata, shqyrton me kujdes. Dhe sa herë që flet, trondit. E ndan ajrin në dysh. Ai kurrë nuk dëshiron të merret me politikë, “vetëm me letërsi, që është vetë politikë”. Në vend të kësaj ai e bën gjithsesi, duke parë nga lart botën, si shkrimtar, fatin e vendit të tij dhe të kontinentit, mes luftërave dhe rendit të ri botëror.

Top Channel

Por, po, ka presion mbi Kurtin për ta ndryshuar pozicionin e tij. Unë, sinqerisht, mendoj se Perëndimi do të donte ta hiqte qafe Kurtin, do të donte që dikush tjetër të ishte kryeministër. Perëndimi e ka kuptuar se ai nuk do të dorëzohet para Asociacionit të komunave me shumicë serbe, sepse e di se do të ishte një krijim që do të funksiononte kundër sovranitetit të Kosovës – pa marrë parasysh se çfarë thotë Perëndimi. Dhe, sipas mendimit tim, ka të drejtë.

Kurti është nën këtë presion tash e një vit, apo më shumë. Por, mendoj se është e rëndësishme të kihet parasysh se e gjithë kjo, sa i përket propozimit franko-gjerman [Marrëveshjes së Ohrit për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi] dhe zbatimit të marrëveshjes së 2013-ës [për Asociacionin], është pjesë e një modeli që daton nga viti 2006. Që atëherë, Perëndimi – fillimisht SHBA-ja, por pastaj SHBA-ja dhe evropianët – nuk ka arritur të dakordohet për statusin e Kosovës. Që atëherë, politika perëndimore nuk ka pasur sukses, ka pasur një sërë dështimesh. Dhe, me çdo dështim, aftësia perëndimore për ta imponuar atë që do, zvogëlohet.

Serbia do ta ruante mbështetjen e Rusisë dhe Kinës në Këshillin e Sigurimit të OKB-së dhe do të mund të bllokonte çdo rezolutë. Pra, kjo është marrëveshje e njëanshme. Kurti e di këtë dhe ka të drejtë.

ITALI – Nënsekretari i Presidencës së Këshillit, Giovanbattista Fazzolari, në një intervistë për gazetën italiane ‘Corriere Della” shprehet: “Marrëveshja me Shqipërinë për emigrantët është një sukses historik. Ne vepruam vetëm, por BE nuk kundërshtoi . Kritikat nga e majta?! Është thjesht ideologji”. Intervista më poshtë, me shkurtime.

Nga Virginia Piccolillo.

Pyetje: Nënsekretar Giovanbattista Fazzolari, qendrat e mbajtjes së refugjatëve në Shqipëri, opozita flet për “dëbim”. Çfarë marrëveshje është ajo mes kryeministrit Giorgia Meloni dhe homologut të saj Edi Rama?

Fazolari: Një sukses historik. Për herë të parë, një vend jashtë BE-së do të ndihmojë një shtet evropian në menaxhimin e imigracionit të paligjshëm, duke mirëpritur emigrantët që vijnë nga deti. Rezultati i marrë vetëm falë besueshmërisë ndërkombëtare të Melonit.”

Pyetje: A nuk është refuzim, transferimi i tyre në Shqipëri?

Fazzolari: Jo, emigrantët e shpëtuar nuk do të mbërrijnë në Itali, do të dërgohen direkt në ato objekte.

Por çfarë garancish ka që të drejtat e emigrantëve do të respektohen dhe qendrat nuk do të kthehen në kampe përqendrimi?

Fazzolari: Strukturat do të jenë nën juridiksionin italian. Ata do të kenë status ekstra-territorial. Rregullat dhe garancitë tona do të zbatohen atje.

Jashtë vendit?

Fazzolari: Ligjet shqiptare!

Opozita ka frikë nga një “Guantanamo”. nuk është kështu?

Fazzolari: E majta kundërshton çdo masë për të luftuar emigracionin masiv të paligjshëm. Është një vizion ideologjik, por deri më sot ligji ndërkombëtar nuk parashikon heqjen e kufijve kombëtarë. Është gjithashtu e habitshme që e majta ka dyshime serioze për një vend që është anëtar i Këshillit të Evropës dhe NATO-s, zyrtarisht kandidat për t’u anëtarësuar në BE, i cili ka edhe një kryeministër socialist, që dyshoj se mund të thuhet se shkel garancitë për të drejtat e njeriut.

Për sa kohë do të mbahen?

Fazzolari: Njëzet e tetë ditë për të kryer procedurat e përshpejtuara dhe për të vlerësuar se kush ka të drejtën e pritjes. Të tjerët do të riatdhesohen drejtpërdrejt.

Tre mijë vende fillimisht. Në sa do të arrijë?

Fazzolari: Tridhjetë e gjashtë mijë vende në vit, si një eksperiment fillestar, është një numër shumë i kënaqshëm. Por është një model që ne synojmë ta përsërisim me çdo vend të tretë që jep garancitë e nevojshme. Do të çmontojmë biznesin e kontrabandistëve që nuk do të mund të garantojnë më zbarkimin në Itali”.

A është dakord BE-ja?

Fazzolari: Ka pasur një diskutim.

Por Italia vazhdon e vetme.

Fazzolari: Po, por pa kundërshtime nga Komisioni.

Pse njoftimi u bë surprizë?

Fazzolari: Nuk na panë që po vinim. Ndoshta, nëse këtë verë, kushdo që fliste për pushimet e Melonit si mysafire  Ramës, do t’i kishte bërë vetes disa pyetje të tjera, do ta kishte kuptuar se kishte të bënte me emigracionin”.

Çfarë kërkon Shqipëria?

Fazzolari: Asgjë. Është një shtet mik me të cilin kemi bashkëpunim të ngushtë dhe të cilin e kemi mbështetur gjithmonë në kërkesën e tij për t’u anëtarësuar në BE”.SYRI.NET

Zëri i Amerikës: Zonja Sudkamp, tani që Izraeli po vepron me trupa tokësore në Gazë, por në të njëjtën kohë thotë se nuk ka për qëllim pushtimin e Rripit të Gazës, cila mendoni se është strategjia e Izraelit?

Karen M. Sudkamp: Mendoj se nëse shikoni se çfarë kanë thënë deri më tani, për sa i përket shkatërrimit të Hamasit, ka patur shumë diskutime rishtazi se si mund të jetë e ngjashme me fushatën kundër ISIS-it dhe Shtetet e Bashkuara janë treguar shumë konkrete për mospushtimin dhe nevojën për rindërtim. Sidoqoftë do të thoja se Gazës sërish do t’i duhen përpjekje të mëdha për rindërtimin, pas një fushate ushtarake. Kështu që ndoshta Izraeli mendon se OKB-ja dhe komuniteti ndërkombëtar do të sjellin ndihma. Ndoshta ky është plani i tyre.

Zëri i Amerikës: A mendoni se Izraeli ka një plan të qartë se kush do ta qeverisë Gazën në të ardhmen?

Karen M. Sudkamp: Mendoj se kjo është pikëpyetja absolute. Mendoj se është e qartë se Izraeli nuk dëshiron që Hamasi të vazhdojë të qeverisë. Megjithatë nuk e di nëse Izraeli do ta konsideronte Autoritetin Palestinez një alternativë më të mirë. Nëse shikojmë alternativat që ekzistojnë: mund të kishin zgjedhje të reja, të cilat mund ta risjellin Hamasin në pushtet; mund të jetë Autoriteti Palestinez që mund ta marrë drejtimin, që ka patur një të kaluar të përzier në Bregun Perëndimor. Por edhe nëse kërkojmë, mund të mos ketë alternativa të tjera. Ose mund të ekzistojë një variant i tretë i panjohur që mund të rezultojë më i keq se me Hamasin apo Autoritetin Palestinez. Pra, nëse Izraeli nuk dëshiron të hyjë dhe të qeverisë dhe duke i hedhur një vështrim edhe aktorëve të tanishëm, mund të mos jetë ajo çfarë Izraeli do.

Zëri i Amerikës: Dhe a jeni e shqetësuar se konflikti mund të zgjerohet drejt vendeve të tjera në Lindjen e Mesme?

Karen M. Sudkamp: Jam e shqetësuar. Mendoj se ky është një shqetësim shumë i madh tashmë për ato çfarë Irani dhe grupet e ndryshme që ai mbështet… Siç e dini, ka patur dhunë përgjatë kufirit me Hezbollahun. Jam e shqetësuar për faktin se ka patur gjithashtu rritje të dhunës nga ushtria izraelite dhe kolonët në Bregun Perëndimor që po zgjerohen. Nuk mendoj se vendet arabe janë domosdoshmërish të interesuara, apo se dëshirojnë t’i bashkohen konfliktit ushtarakisht. Por nëse mendojmë për alternativat e ndryshme dhe gjërat e ndryshme që më shqetësojnë, ky do të ishte një opsion me pasoja të paparashikueshme, në veçanti ndërsa opinioni publik në Lindjen e Mesme është ende i vendosur në mbështetje të palestinezëve, si në Gazë edhe në Bregun Perëndimor. Vendet fqinje arabe mund të mendojnë se në fund të fundit nuk kanë zgjidhje tjetër. Gjë që mund të jetë e komplikuar, duke patur parasysh traktatet mes Egjiptit dhe Jordanisë për shembull, dhe Izraelin. Pra, ky shqetësim është gjithnjë real. Dhe gjithashtu shqetësimi se dhuna në zgjerim mund të tejkalojë (kufijtë) nëpërmjet dhunës nga terrorizmi.

Zëri i Amerikës: Përmendët një lloj përfshirjeje të Iranit, nëpërmjet palëve të treta, por a mendoni se ka gjasa që Irani të përfshihet drejtpërdrejt? Ka shqetësime të mëdha për këtë, në veçanti nga zyrtarët amerikanë.

Karen M. Sudkamp: Mendoj se nëse e shikoni historikisht, regjimi iranian nuk është përfshirë ndonjëherë ushtarakisht me të gjitha forcat. Regjimi iranian e di se ushtria e tyre nuk është aq e fortë, apo me kapacitete të barabarta me izraelitët, amerikanët, apo sinqerisht edhe vendet partnere arabe. Për këtë arsye, mbështet tek mjete jokonvencionale apo grupe terroriste. Pra, mendoj se kjo mund të vazhdojë. Mund të shohim më shumë nga veprimet e përdorura historikisht, lloje të tjera ngacmimesh në Gjirin Persik, apo gjëra të tilla. Por nuk mendoj domosdoshmërisht se regjimi iranian do të dëshironte të përfshihej në mënyra konvencionale në këtë pikë, apo në periudhën afatgjatë, në varësi se si do të shkojnë gjërat. Nuk mendoj se kjo do të ishte një lëvizje shumë popullore brenda vetë Iranit, çka e bën gjithashtu të vështirë.

Zëri i Amerikës: Shtetet e Bashkuara po shtojnë tashmë sanksionet ndaj Hamasit dhe kanë kërkuar edhe nga vendet e tjera të bëjnë të njëjtën gjë. A prisni që vendet e tjera të marrin masa në këtë drejtim?

Karen M. Sudkamp: Mendoj se mund të thonë po dhe të bien dakord, por mendoj se pikëpyetja gjithnjë ka qenë se sa do t’i zbatojnë realisht këto sanksione. Mendoj se ekziston pakënaqësi e gjerë për metodat që ka përdorur Hamasi, por në të njëjtën kohë, në fund të ditës sikur bien dakord dhe dëshirojnë të mbështesin popullin palestinez. Gjë që do të ngrinte analizën e raportit të kostos përkundër përfitimit – se cili do të ishte ndikimi tek populli palestinez. Kjo mund të sillte disa shqetësime.

Zëri i Amerikës: Dhe çfarë mendoni për propozimin rishtazi të Presidentit francez Macron për krijimin e një koalicioni ndërkombëtar, të ngjashëm me atë kundër ISIS-it, që do të ndihmonte me mbledhjen dhe ndarjen e informacioneve të zbulimit, mes vendeve pjesëmarrëse aleate?

Karen M. Sudkamp: Kemi parë se koalicionet janë të dobishme dhe se ndihmojnë në luftën kundër një organizate apo grupi si Hamasi, apo Shteti Islamik. Duke qenë se qeveria izraelite po flet për shkatërrimin e Hamasit, që është gjuhë e ngjashme me atë të përdorur gjatë fushatës kundër ISIS-it, pikëpyetja ime madhore do të ishte se çfarë do të thotë realisht “shkatërrimi i Hamasit” për qeverinë izraelite. Dhe mendoj se duhet gjithashtu të kuptojmë se “shkatërrimi” nënkupton një fushatë shumë intensive dhe se megjithëse fushata kundër ISIS-it shpalli mposhtjen territoriale të ISIS-it, kjo organizatë ende vazhdon. Po, nuk ka territor nën kontroll, por është ende një grup rebelësh terroristë në Sirinë lindore, në mbarë Irakun. Pra, kjo ideja për të shkatërruar plotësisht një grup që ka nivele të ndryshme mbështetjeje popullore, që është rrënjosur në gjeografinë e Rripit të Gazës për mbi 15 vjet dhe për shumë më gjatë si grup, sinqerisht mendoj se është një sipërmarrje shumë më e vështirë, krahasuar me situatën e fushatës kundër ISIS-it.

Zëri i Amerikës: Dhe si e shihni fundin e këtij konflikti, apo është ndoshta tepër herët për të folur për një zgjidhje tani?

Karen M. Sudkamp: Mendoj se jemi ende disi herët dhe është sinqerisht një moment jo i mirë. Siç e thashë, nëse ideja është për “të shkatërruar”, kjo kërkon shumë kohë dhe duhet menduar në mënyrë aktive se çfarë do të ndodhë pasi të jenë ndalur bombat dhe plumbat. Sepse do të ketë nevojë për shumë rindërtim. Do të ketë nevojë për mbështetje për civilët dhe për të rindërtuar ekonomitë, dhe gjithçka të tillë. Mbi të gjitha sipas meje, duhet të mendojmë për të gjitha këto, madje edhe në pikën ku jemi tani, për shkatërrimin që kemi parë në Gazë, dhe situatën përpara se të fillonin sulmet ajrore brenda Rripit të Gazës. Ka shumë punë sociale, ekonomike dhe politike që duhet bërë gjithashtu pas luftimeve. Shpresa ime është se njerëzit po mendojnë në mënyrë aktive për këtë dhe jo vetëm se thjesht duan të shkatërrojnë Hamasin dhe të lënë pas rrënoja dhe shkatërrim.