VOAL – Kristofor Kolombi (Cristoforo Colombo), lundërtar dhe eksplorues i madh italian cili nuk ka nevojë për prezantim, ka lindur në Gjenova më 3 gusht, 1451. Biri i Domenico, endës leshi, dhe e Suzana Fontanarossa, lundërtari i ri nuk ishte aspak i interesuar për të mësuar sekretet atërore të kësaj arti, por ia ktheu vëmendjen tashmë detit dhe në veçanti konformiteteve gjeografike të botës së sotme të njohur. Megjithatë, deri njëzet vjeç, për të mos u kundërvënë dëshirave të babait të tij, ai ndoqi zanatin e babait të tij. Më vonë, ai filloi të udhëtonte në dete në shërbim të kompanive të ndryshme tregtare.
Nuk dimë të ketë qenë në shkolla të rregullta (në fakt, thuhet se ai nuk vuri kurrë këmbë në shkollë), dhe të gjitha njohuritë shkollore i mori nga puna e mençur dhe ngulmuese e babait të tij, i cili e mësoi atë edhe të vizatojë harta gjeografike.
Për disa kohë Kolombi jetoi me vëllain e tij Bartolomeo, një hartograf. Falë tij, ai thelloi leximin dhe vizatimin e hartave, ai studioi veprat e shumë gjeografëve, lundroi në shumë anije, nga Afrika në Evropën Veriore. Pas këtyre studimeve dhe kontaktet me fiorentin gjeografit Paolo dal Pozzo Toscanelli të (1397-1482), ai u bë i bindur ndaj teorisë së re që qarkullonte: se Toka ishte e rrumbullakët dhe jo e sheshtë si për mijëra vjet ishte menduar. Në dritën e këtyre zbulesave të reja, të cilat hapën horizonte të pafundme në mendjen e tij, Kolombi filloi të kultivonte idenë e arritjes në Indi, duke lundruar në perëndim.
Megjithatë, për të ndërtuar biznesin, ai kishte nevojë për fonde dhe anije. Ai u kthye në gjykatat e Portugalisë, Spanjës, Francës dhe Anglisë, por për vite me radhë ai nuk kishte gjetur askënd që dëshironte t’i besonte. Në vitin 1492 sovranët e Spanjës, Ferdinando dhe Isabella, pas njëfarë hezitimi, vendosën të financojnë udhëtimin.
Ai mendonte se Toka është relativisht e vogël dhe se mundet me anije të arrihet deri në Lindje të Largët duke lundruar në drejtim të perëndimit. Vleresimi i tij i gabuar rreth madhësisë së Tokës, shkaktoi edhe në llogaritjen e rezervave ushqimore dhe të pijeve për një rrugë kaq të gjatë, vlerësim i cili ka mundur të shkaktojë edhe dështimin e ekspeditës së tij, por për fat të mirë, në rrugë e “pengoi” e papritura për atë kohë, kontinenti i panjohur, Amerika. Prapë se prapë Kolombi vdiq duke menduar se ka zbuluar rrugën për në Indi dhe jo kontinentin e ri, Amerikën, kur më vonë e vërtetoi Ameriko Vespuçi, sipas të cilit edhe e mori emrin ky kontinent.
Udhëtimet
Udhëtimi i parë
Në udhëtimin e tij të parë Kolombi është nisur më 3 gusht të vitit 1492 nga porti Pallos me tri anije, Pinta, Ninja dhe Santa Maria dhe me një ekuipazh të përbërë nga 120 njerëz. Në ujdhesat Kanare ka arritur më 9 gusht të po të njejtit vit ku ka qëndruar deri më 6 shtator. Tokën e re për herë të parë e ka vërejtur më 12 tetor dhe tokën e zbuluar e quajti San Salvador. Më 23 tetor zhduket anija Pintu dhe ai mendon se kapiteni i saj Pinizoni ka dezertuar. Kubën e zbuloi me 28 tetor dhe e emëroi Huana për nder së të bijës së mbretit spanjoll. Më vonë zbuloi Haitin të cilin e emëroi Hispaniola (“nëna Spanjë”). Anija Santa Maria u fundos më 25 shtator të vitit 1492 dhe nuk mundi ta vazhdojë lundrimin. Kolombi, 39 anëtarë të ekuipazhit i braktisi duke iu premtuar se do të kthehej me anijen Ninja për t’i marrë. Ata nuk i pa më kurrë. Në fillim të janarit e gjen anijen Pintu dhe së bashku kthehen për Evropë. Në portin Pallos, nga edhe ishte nisur, arriti më 15 mars të vitit 1493.
Udhëtimi i dytë
Me të arritur në Spanjë përgatiti një ekspeditë shumë ambicioze e cila përbëhej nga 17 anije, 1500 detarë, 700 kolonizatorë, 12 misionarë, dhe disa kafshë shtëpiake. Qëllimi i tij ishte ta kolonizojë Hispanjollën dhe ti gjejë 39 anëtarët e ekuipazhit të Sanata Marisë të cilët kishte qenë i detyruar t’i braktiste gjatë udhëtimit të parë. Në këtë udhëtim u nis nga Kadizi më 25 shtator të vitit 1493. Ujdhesën e parë që e zbuloi pas 21 ditëve që i brakrisi ujdhesat Kanare, e emëroi Dezira. Më 3 nëntor të vitit 1493 e zbuloi ujdhesën të cilën e emëroi Maria Galanta, sipas emrit të admiralit të anijes së tij. Ujdhesën e tretë që e zbuloi e quajti Dominika, ndërsa pas sajë e zbuloi Guadelupen. Mandej u nis në drejtim të veriut Hispaniola. Gjatë rrugës i zbuloi ujdhesat Monserat, Sh. Martini dhe Sh. Bartolomeji. Kur arriti në Hispaniolë themeloi koloninë Izabela. Mandej vazhdoi në perëndim dhe në prill të vitit 1494 zbuloi Portorikon, pastaj edhe Xhamajkën. Pas këtyre ngjarjeve arrin sezoni i uraganëve nga të cilët humb gjashtë anije. Nga të mbeturat e anijeve ndërtoi anijen e parë në Botën e Re dhe e emëroi me emrin India. Në Kadiz arriti me 11 qershor të vitit 1496 me anijen Santa Karla.
Udhtimi i tretë i Kolumbos
Udhëtimi i tretë
Në udhëtimin e tretë Kolumbo u nis nga porti Sanlukar de Barameda pranë Kadizit, më 30 maj 1498 me nji flotë prej gjashtë anijeve. Nga ishujt Kanare flota më 20 qershor , ndahet dhe Kolumbo me tri anijet niset në drejtim të jugut, ndërsa tri anijet tjera kanë lëvizur në drejtim të ishullit Hispaniol, për t’iu sjell kolonistëve gjëra ushqimore.
Më 1 gusht të viti 1498, zbulon bregdetin dhe grykëderdhjen e nji lumi të madh, ku më vonë është konstatuar se Kolombo kishte zbuluar kontinentin e Amerikës Jugore, gjegjësisht grykëderdhjen e lumit Orinoko. Mandej, vazhdon të hulumtoj bregdetin e Venezuelës së sotme dhe zbulon ishujt Trinidad, Sh.Vinsent, Grenada dhe ishullin Margarita.
Në ishullin Hispaniol arrin më 31 gusht të vitit 1498. Në ishull mbretëronte anarki e vërtetë dhe dhe vjen deri te kryengritja kundër Kolumbos. Pesë anije e lëshojnë ishullin dhe kthehen për në Spanjë. Në mesin e të kthyerve, kishte të atillë të cilët u ankuan tek mbreti duke e fajësuar Kolumbon. Mbreti dhe mbretëresha vendosën që t’a dërgojnë Fransiska Bobadilin për ta zëvendësuar Kolumbon nga pozita që kishte. Ai arrinë në Hispaniol, më 23 gusht të viti 1500 dhe në fillim tetorit, e burgosin Kolombon dhe vëllezerit e tij dhe i dërgon në Spanjë, për t’i gjykuar.
Gjatë udhëtimit, Kolumbo i’u shkruan letër mbretërve spanjoll, të cilën letrën ua dorëzon me rastin e arritjes në Spanjë. Në tetor të vitit 1501, Kolumbos i lejohet të organizoj nji udhëtim të ri, por i ndalohet kthimi në Hispaniol. I merret titulli i vicmbretit, por e mbajti titullin e admiralit.
Udhëtimi i katërt
Në udhëtimin e tij të katërt për në Botën e Re, u nis nga Kadizi, më 9 maj 1502. Me katër anije dhe me 148 anëtarë të ekuipazhit.Në qershor kaloi pranë ujdhesës Martinik, kur arriti në bregdetin e Hondurasit të sotëm, u kthye kah jugu në kërkim të kalimit kah perëndimi. Kur arriti te ngushtica e Panamasë, mendoi se kishte arritur te ngushtica e Malajës . Pasi nuk gjeti ari dhe pasi që filloi ti humbë anijet një nga një dhe kur vendosi të kthehet në drejtim të Xhamajkës edhe anija e tij fundoset. Kolumbo me një barkë dërgoi disa njerëz të vet, për të kërkuar ndihmë në Hispaniol. Ndihma me dy anije i arrinë, më 25 qershor 1504. Për në Spanjë niset më 12 shtator dhe arrinë më 7 nëntor , i lodhur dhe i sëmuar. Kolumbo vdiq në Valadolid, më 20. maj 1506.
Komentet