Në foto: Salvatore Quasimodo e Anita Ekberg
EPITAF PËR BIÇE DONETIN
Me sytë në shiun dhe në bubazhelët e natës,
Është atje, në fushën pesëmbëdhjetë të Musokos,
Gruaja emiliane të cilën e dashurova
Në kohën e trishtë të djalërisë.
Pak më parë me të u tall vdekja
Teksa ajo shikonte e qetë erën e vjeshtës
Si i shkundte degët e panjave dhe fletët
Nga shtëpia gri e rrethinës.
Fytyra e saj është ende e gjallë e zënë në befasi,
Ashtu si ishte në fëmijëri, pushkatuar në vend
Nga makineria zjarrvjellëse e luftës.
O ti që kalon, për hir të të vdekurve të tjerë,
Përpara varrezës njëmbëdhjetë gjashtëdhjetë
Ndalo një minutë të përshëndetësh
Atë që kurrë nuk ankua kurrë për burrin
Që mbeti këtu, i urryer, me vargjet e tij
Një si të gjithë të tjerët, punëtor i ëndërrave.
DIALOGU
“Ateantu commotae Erebi de sedibus imis
umbrae ibant tenues simulacraque luce carentum.”
Jemi ndyrë nga lufta dhe Orfeu gëlon
Nga insektet, është pickuar nga morrat,
E ti ke vdekur. Dimri, ajo peshë
E akullit, uji, shtjella e stuhisë,
Ishin me ty, e bubullima nga një jehonë në tjetrën
Në netët e tua të tokës. E tani e di
Se të duhej Mirëkuptim më i fortë,
por koha jonë ka qenë tërbim dhe gjak:
të tjerët tashmë fundoseshin në baltë,
kishin duar, kishin sy të nxjerrë vendit,
ulërinin përdëllimi dhe dashuria.
Por sikurse është gjithmonë vonë për të dashuruar;
më fal, gjithsesi. Tani thërras edhe unë
emrin tënd në këtë orë mesdite
plot me flatra, me gërvallje gjinkallash
dalldisur brenda trajtave picigjate të selvive.
Nuk dimë më ku është bregu yt;
Ishte një shteg i ndërtuar nga poetët,
pranë burimeve që lëshojnë avuj nga dheu
në rrafshnaltë. Por në atë vend unë pashë
kur isha djalë vjollca pranë gëmushave,
pashë lukuni qensh dhe zogj të ajrit të mbytur
e kuaj misteriozë kafshë
që rendin pas njeriut kokëlartë.
Të gjallët kanë humbur përgjithmonë
Rrugën e të vdekurve dhe sillen vërdallë.
Kjo heshtje është më e tmerrëshme
Se ajo që na ndan nga bregu yt.
“Hijet ishin të lehta”. E këtu
Olona rrjedh e qetë, asnjë pemë
Nuk lëviz nga pusi i saj i rrënjëve.
Nuk ishte ti Euridiçe? Nuk ishte ti Euridiçe!
Euridice është gjallë. Euridice Euridice!
E ti ende i zhyer nga lufta, Orfe,
Si kali yt, pa frè,
Lartoje kokën, nuk lëkundet më toka:
Ulëri nga dashuria, fitoje, po të duash, botën.
RRUGICA
Më thërret sërish zëri yt e dashur
E nuk di se qielli dhe uji
Më zgjohen brenda meje:
Një rrjetë e diellit që vërsulet
Mbi muret e tua që ishin në mbrëmje
Një përkundje e pafunmde llampash
Nga shishet e vona
Plot me erë dhe trishtim.
Kohë tjetër: një avlëmend ndihet në oborr,
E nëpër natë shpërthejnë cijatje
Këlyshësh dhe fëmijësh.
Rrugica: një kryqëzim shtëpish
Që flasin ngadalë,
E nuk dinë çfarë është frika
Të rrish vetëm në terr.
PEMËT
Atje ku pemët
Edhe më të braktisur e bëjnë mbrëmjen,
Si me përtesë
Është venitur hapi yt i fundit,
Që duket si lulja në bli
Dhe këmbëngul në fatin e saj.
Një arsye kërkoje në ndjenjat,
Provoje heshtjen në jetën tënde.
Një tjetër fat mua ma shpalos
Kohën e panjollë. Dhemb ajo
Si vdekja, bukuria tashmë
Në të tjera fytyra farfurin.
Ka humbur gjithçka e pafajshme,
edhe në këtë zë, mbijetuar
Për të imituar gëzimin.
SA NATË E GJATË
Sa natë e gjatë dhe hëna e kuqe dhe jeshile
Në thirrjen tënde mes luleportokalleve, nëse
Troket në një derë si një mbret i Zotit
Që spërkat me vesë: “Hape derën, e dashur, hape!”
Era, me rrëmujë, nga Ibleiet me trajtat konike
Të Madonive shpërthen hymne dhe vaje
Mbi timpanet e shpellave antike si
Agavje dhe si sy hajdutësh. E arusha
Ende nuk të lëshon dhe valvit shtatë
Flakët e alarmit të ndezura mbi kodra,
e nuk të lëshon zhurma e qerreve
të kuqe të saraçenëve dhe të kryqtarëve,
ndoshta vetmia, edhe biseda
me faunën yjore, kalin
dhe qenin merimangën kitarat
haluçinante të gjinkallave natën.
TASHMË SHIU ËSHTË ME NE
Tashmë shiu është me ne,
lëkundët ajri i heshtur.
Dallëndyshet lulëzojnë ujërat e fjetura
Pranë liqeneve lombarde,
fluturojnë si çafkat mbi peshqit e vegjël;
sana kundërmon përtej gardhit të kopshteve.
Edhe një vit tjetër u bë shkrumb,
pa asnjë ankim, pa asnjë klithmë
të lëshuar që të fitojë papritur një ditë.
NDOSHTA ZEMRA
Përhapet aroma dehëse e blirëve
Në natën me shi.
Do të jetë zbrazët
Koha e gëzimit, furia e saj,
ajo darë e rrufesë që pëlcet.
Mbetet ende pezull plogështia,
kujtimi i një gjesti, i një rrokjeje,
por si një fluturim i lehtë zogjsh
midis avujve të mjegullës. E përsëri pret,
Nuk di se çfarë, humbjen time; ndoshta
Një orë që vendos, që rithërret
Fillimin ose fundin: fat i njëjtë,
Tashmë. Këtu është i zi tymi i djegieve
Që ta thajnë ende fytin. Nëse mundesh,
harroje atë shije squfuri,
dhe frikën. Fjalët lodhen,
ringjiten nga një ujë i lëmuar;
ndoshta zemra mbetet, ndoshta zemra…
Komentet