Ministri izraelit i Mbrojtjes ka thënë se ka udhëzuar ushtrinë që të përgatisë plane që një numër i madh i palestinezëve të largohen “në mënyrë vullnetare” nga Rripi i Gazës, në linjë me propozimin e presidentit amerikan, Donald Trump, për territorin e shkatërruar nga lufta.

Israel Katz tha më 6 shkurt se plani “do të përfshijë opsione për t’u larguar përmes pikakalimeve tokësore si dhe një marrëveshje të posaçme për largim nga deti dhe ajri”.

Ai tha se mirëpret planin “e guximshëm të Trumpit, që mund të lejojë një pjesë të madhe të popullsisë së Gazës të largohet në pjesë të ndryshme të botës”.

Katz nuk tha se nëse palestinezët do të mund të ktheheshin një ditë në Gazë, që është bërë gjerësisht e pabanuar pas fushatës ushtarake 15-mujore të Izraelit kundër Hamasit, grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian.

Më herët gjatë javës, Trump propozoi që shumica e popullsisë së Gazës të vendosej “në mënyrë të përhershme” diku tjetër derisa SHBA-ja të rindërtonte territorin.

Zyrtarët amerikanë më pas thanë se zhvendosja do të ishte vetëm e përkohshme, por palestinezët kanë shprehur frikën se Izraeli nuk do t’i lejojë që të kthehen më.

Detajet e planit të Trumpit, që u përmend për herë të parë muajin e kaluar, mbeten të paqarta. Ende nuk dihet se nën çfarë autoriteti mund ta merrte SHBA-ja nën kontroll Gazën ose si do të zhvendoseshin 2.3 milionë banorët e saj.

Propozimi i presidentit amerikan ka shkaktuar shqetësim se mund të rrezikohet marrëveshja e brishtë e armëpushimit mes Izraelit dhe Hamasit, grupit radikal palestinez që ka udhëhequr Gazën që nga viti 2007.

Armëpushimi me disa faza, i cili hyri në fuqi muajin e kaluar, ndaloi përkohësisht më shumë se një vit luftime në këmbim të lirimit të pengjeve izraelite dhe të burgosurve palestinezë.

Lufta në Gazë nisi më 7 tetor 2023, pasi Hamasi sulmoi Izraelin, duke vrarë afër 1.200 persona dhe duke rrëmbyer afër 250 të tjerë. Si pasojë e ofensivës izraelite, në Gazë u vranë më shumë se 47.000 palestinezë.

Lufta detyroi popullsisë prej 2.3 milionë banorësh të zhvendoseshin nga shtëpitë e tyre, shpesh më shumë se një herë, dhe shkaktoi shkatërrime të mëdha në enklavë.

Një vlerësim i dëmeve, i bërë nga Kombet e Bashkuara i publikuar në janar, tregoi se pastrimi i mbi 50 milionë tonë rrënojave të mbetura si pasojë e bombardimeve të Izraelit, mund të zgjasë 21 vjet.

Premtimi i presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, për t’i dhënë fund shpejt luftës së Rusisë kundër Ukrainës mori një kthesë të papritur kur i dërguari i tij tha se administrata do të donte që Kievi të mbante zgjedhje, potencialisht këtë vit dhe veçanërisht nëse arrihet një armëpushim.

Deklaratat e Keith Kellogg e nxorën në pah një çështje të ndjeshme dhe të pazgjidhur në politikën ukrainase, ndërsa përpjekjet e SHBA-së për të nisur bisedimet e paqes po shtohen dhe Kremlini po kërkon të diskreditojë presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, duke pretenduar se ai është jolegjitim.

Në një intervistë për Reuters më 1 shkurt, Kellogg tha se zgjedhjet në Ukrainë “duhet të mbahen” dhe mund të zhvillohen pas një marrëveshjeje armëpushimi, diçka që ai ka thënë se mund të arrihet brenda disa muajsh.

“Shumica e vendeve demokratike mbajnë zgjedhje edhe gjatë kohës së luftës. Mendoj se është e rëndësishme që ato të mbahen”, tha Kellogg për Reuters. “Mendoj se është e dobishme për demokracinë. Kjo është bukuria e një demokracie të fortë: ke më shumë se një person që mund të kandidojnë”.

Por, Zelensky ka deklaruar se zgjedhjet do të mbahen vetëm pasi të përfundojë faza aktive e luftës dhe të shfuqizohet gjendja e luftës. Në një intervistë me gazetarin britanik, Piers Morgan, ai theksoi se mbajtja e zgjedhjeve tani do të ishte e pamundur për shkak të shqetësimeve për sigurinë dhe sfidave logjistike, përfshirë mënyrën se si do të votonin ushtarët, qytetarët e zhvendosur dhe njerëzit në territoret e pushtuara.

Mikhail Alexeev, një politolog në Universitetin Shtetëror të San Diegos që fokusohet te Rusia dhe Ukraina, tha se administrata e Trumpit ka gjasa ta ketë ngritur çështjen e zgjedhjeve me shpresën se mund ta lehtësojë procesin e negociatave. Por, ai tha se kjo mund të jetë në favor të Rusisë, duke e quajtur atë një “manovër të rrezikshme dhe një lojë politike nga Kremlini”.

Putini ka thënë në mënyrë të përsëritur se Moska është e hapur për bisedime, por shumë ekspertë dyshojnë se ai do të vepronte me sinqeritet. Ata thonë se Putini do t’i përdorte negociatat për të krijuar imazhin e një aktori bashkëpunues, ndërsa do të fitonte kohë për të përmirësuar më tej pozicionin e Rusisë në terren në Ukrainë, ku ka bërë përparime – megjithëse me një kosto të madhe në jetë njerëzore – që shumë muaj.

“Nëse Putini arrin të vonojë administratën e SHBA-së edhe për disa muaj, atëherë ai mund të ushtrojë më shumë presion në fushën e betejës”, tha Alexeev.

*Video nga arkivi: Autoblindat që SHBA-ja i ka dhuruar Ukrainës kanë luajtur rol kyç në ngadalësimin e përparimit të forcave ruse në territoret ukrainase

Putini ka thënë vazhdimisht se Zelensky nuk do ta ketë autoritetin për të nënshkruar një marrëveshje paqeje, duke pretenduar se ai është jolegjitim sepse mandati i tij pesëvjeçar ishte planifikuar të përfundonte në maj të vitit 2024, pas zgjedhjeve presidenciale të marsit.

Por, Kushtetuta e Ukrainës e ndalon mbajtjen e zgjedhjeve në kohën kur shteti është në gjendje lufte, që u shpall nga Zelensky kur Rusia nisi pushtimin e saj të plotë në shkurt të vitit 2022 dhe – ashtu si pushtimi – vazhdon edhe sot pas disa zgjatjeve të njëpasnjëshme.

Megjithatë, ukrainasit kanë debatuar për rëndësinë e mbajtjes së një zgjedhjeje presidenciale që nga viti 2023, kur ky debat u ndikua nga presioni perëndimor dhe propaganda ruse.

Senatori amerikan republikan, Lindsey Graham, një aleat i Trumpit, udhëtoi për në Kiev në maj të atij viti dhe i bëri thirrje Zelenskyt të vazhdonte me zgjedhjet sipas planit.

Ndërsa, kundërshtimi i republikanëve ndaj ndihmave së mëtejshme për Ukrainën u rrit në Kongres përpara një bllokimi disa mujor që dëmtoi pozicionin e Kievit në fushën e betejës, pasi që forcat ukrainase mbështeten kryesisht te armët amerikane.

Në atë kohë, shumë ukrainas, përfshirë liderët e opozitës dhe grupet e shoqërisë civile, dolën kundër mbajtjes së zgjedhjeve gjatë luftës, duke paralajmëruar se kjo do të përçante shoqërinë në një moment kritik të historisë së Ukrainës. Ata gjithashtu thanë se kjo do të rrezikonte jetën e njerëzve, duke pasur parasysh bombardimet e vazhdueshme të Rusisë ndaj zonave civile.

Ka shumë çështje të tjera me të cilat do të përballet Ukraina nëse përpiqet të mbajë zgjedhje gjatë luftës, apo edhe menjëherë pas një armëpushimi. Më shumë se 6 milionë njerëz janë larguar jashtë vendit, gati 4 milionë janë zhvendosur brenda vendit dhe rreth 1 milion janë në shërbim ushtarak, gjë që e vështirëson votimin. Së bashku, ata përfaqësojnë rreth një të katërtën e popullsisë.

“Zgjedhjet dhe një luftë në shkallë të gjerë janë të papërshtatshme. Kjo ide është jashtëzakonisht e rrezikshme dhe do të çojë në humbjen e legjitimitetit të procesit dhe institucioneve të zgjedhura dhe, me shumë gjasa, në një destabilizim të rëndësishëm të shtetit në tërësi. Nëse një garë e lirë politike është e pamundur në kushte lufte, atëherë zgjedhjet nuk mund të jenë të lira”, thuhej në një deklaratë të nënshkruar nga 100 grupe të shoqërisë civile në shtator të vitit 2023.

“Të thuash se Zelensky nuk është një autoritet legjitim është plotësisht e pakuptimtë dhe absurde”, tha Alexeev.

Në një intervistë në televizionin kombëtar më 2 janar, Zelensky tha se zgjedhjet ishin të mundshme më 2025, por vetëm pas një armëpushimi.

Dhe pas komenteve të Kelloggut, një ndihmës i Zelenskyt i tha Reuters se “nëse plani i tij është thjesht një armëpushim dhe zgjedhje, ai është një plan i dështuar – Putini nuk do të frikësohet vetëm nga këto dy gjëra”.

Zelensky dhe Qeveria e tij thonë se garancitë e fuqishme të sigurisë për Ukrainën do të jenë një kusht thelbësor për çdo armëpushim apo marrëveshje paqeje.

Gjatë një vizite në Paris javën e kaluar, ish-presidenti ukrainas, Petro Poroshenko, i cili humbi përballë Zelenskyt në zgjedhjet e 2019 dhe është një kundërshtar i mundshëm në një garë të ardhshme, hodhi poshtë idenë e mbajtjes së zgjedhjeve gjatë luftës, duke thënë se i vetmi “fitues” i një vote të tillë do të ishte Putini.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Doruntina Baftiu

Kryediplomati turk kritikoi të mërkurën propozimin e presidentit amerikan, Donald Trump që Shtetet e Bashkuara të marrin Rripin e Gazës dhe të zhvendosin palestinezët në vende të tjera.

“Kjo është një çështje e papranueshme”, tha ministri i Jashtëm turk, Hakan Fidan, për agjencinë zyrtare të lajmeve Anadolu.

Ai tha se zhvendosja e palestinezëve nga Gaza ishte diçka që “as ne dhe as rajoni nuk mund ta pranojmë”.

“Është e gabuar edhe ta sjellësh atë për diskutim”, shtoi ai.sn

Kievi ka thënë se propozimin e Uashingtonit për paqe deri më tani është “plan i dështuar”, duke argumentuar se përpjekjet e Uashingtonit për një armëpushim dhe zgjedhje në Ukrainë nuk janë të mjaftueshme për të “frikësuar” presidentin rus Vladimir Putin.

Keith Kellogg, i dërguari i posaçëm i presidentit amerikan Donald Trump, tha më 2 shkurt se të dyja palët duhet të bëjnë koncesione nëse shpresojnë të negociojnë një zgjidhje për luftën.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, “veçse ka lënë të kuptohet se do të zbusë qëndrimin e tij”, tha Kelogg. “Dhe presidenti rus, Vladimir Putin, po ashtu do të zbusë qëndrimin e tij”.

“Ne do të kemi diskutime me të gjithë dhe besoj në një të ardhme të afërt”, shtoi ai. “Do kjo është e mirë për të dyja palët”.

Kellogg i tha Reuters se Uashingtoni dëshiron që Ukraina të mbajë zgjedhje, potencialisht në fund të këtij viti, veçmas nëse arrihet marrëveshje për ndaljen e luftimeve.

Dmytro Lytvyn, ndihmës i Zelenskyt, tha më 2 shkurt se “nuk e kemi parë intervistën e plotë të zotit Kellogg, por vetëm disa citate për zgjedhjet, prandaj është e vështirë që të vlerësohet qëndrimi i tij”.

“Por, nëse plani i tij është vetëm armëpushim dhe zgjedhje, është një plan i dështuar – Putin nuk do të frikësohet vetëm me këto dy gjëra”, tha ai për Reuters.

Në Ukrainë vazhdon të jetë në fuqi gjendja e luftës dhe shteti nuk ka mbajtur zgjedhje që kur Rusia ka nisur pushtimin e shtetit më 2022 – diçka që Kellogg tha se lejohet sipas Kushtetutës ukrainase.

Putin e ka cilësuar Zelenskyn si udhëheqës “jolegjitim”, pasi mandati i tij presidencial zyrtarisht ka skaduar.

Pas deklaratave të Kelloggit, Trump tha se bisedimet me Ukrainën dhe Rusinë po shkojnë “shumë mirë”.

“Ne kemi takime dhe bisedime të arazhuara me shumë palë, përfshirë Ukrainën dhe Rusinë. Mendoj se këto diskutime janë duke shkuar shumë mirë”, tha ai pa përmendur diçka specifike.

Zelensky ka refuzuar çfarëdo marrëveshje që do t’i kërkonte atij të bëjë koncesione territoriale me Rusinë, shtet që kontrollon pjesë të mëdha të juglindjes së Ukrainës dhe Gadishullin e Krimesë.

Disa nga territoret, Moska i ka marrë nën kontroll më 2014 para se të niste pushtimin në shkallë të plotë.

Megjithatë, Ukraina – që ka më pak armë e më pak ushtarë sesa forcat ruse – ka pësuar humbje të mëdha në fushëbetejë në muajt e fundit, duke rritur presionin ndaj Zelenskyt që të zbusë qëndrimin sa i përket humbjes së territorit, të paktën përkohësisht.

E ardhmja e ndihmës ushtarake amerikane po ashtu është e paqartë. Trump ka kritikuar sasinë e ndihmës që i është dhënë Kievit, që sipas Kellogg arriti në vlerë prej 174 miliardë dollarësh gjatë administratës paraprake.

Rusia po ashtu ka pësuar humbje të mëdha në fushëbetejë dhe ekonomia e saj është rrënuar për shkak të shpenzimeve ushtarake dhe sanksioneve të vendosura nga Perëndimi.

Trump është zotuar se do t’i japë fund luftës shpejtë, por nuk ka dhënë detaje për ndonjë plan të mundshëm me të cilin do të mund të pajtoheshin palët.

Kellogg më 31 janar tha se Trumpi kishte një strategji “solide” për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, brenda muajsh. Por, as ai nuk ka dhënë detaje se si do të ndodhë kjo.

Vlerësimi i të dërguarit Kellogg vjen teksa në prapaskenë po zhvillohen negociata për të gjetur një mënyrë për t’i dhënë fund luftës gati trevjeçare.

Putin ka thënë se ka vullnet që të takohet dhe ka përgëzuar Trumpin për nismën. Ai po ashtu ka hedhur poshtë mundësinë e bisedimeve me Zelenskyn, gjë që potencialisht mund të ndërlikojë çfarëdo negociate në të ardhmen.

Ukraina kërkon garanci afatgjata të sigurisë, përfshirë edhe mundësinë e dërgimit të trupave paqeruajtëse perëndimore për të parandaluar Rusinë që të rindërtojë forcat e saj dhe ta sulmojë sërish pas një armëpushim.

Ushtria ukrainase dhe presidenti Volodymyr Zelensky kanë thënë se forcat ruse kanë goditur një shkollë me konvikt në rajonin rus të Kurskut – të pushtuar nga Ukraina – duke vrarë të paktën katër “qytetarë të vet” dhe duke plagosur dhjetëra të tjerë.

Sulmi i 1 shkurtit ka ndodhur disa orë pasi Kievi ka raportuar që të paktën 10 persona janë vrarë, si pasojë e një sulmi rus në një zonë banimi në qytetin ukrainas Poltava.

“Avioni rus goditi një shkollë me konvikt në qytezën Sudzha në rajonin e Kurskut me një bombë. Sulmi është kryer qëllimshëm”, ka thënë ushtria ukrainase.

Në raportime të pakonfirmuara është thënë se shumica e viktimave janë persona të moshuar që përkohësisht janë strehuar në ndërtesë.

“Në kohën e sulmit, dhjetëra banorë lokalë kanë qenë brenda në ndërtesë, duke u përgatitur për t’u evakuuar”, ka thënë ushtria ukrainase, duke shtuar se të paktën 84 civilë janë “shpëtuar dhe u është ofruar ndihmë mjekësore”.

Zelensky ka shkruar në X – dikur Twitter – se “kështu kryen luftë Rusia – Sudzha, rajoni i Kurskut, territor rus, shkollë me konvikt, me civilë duke u bërë gati për t’u evakuuar”.

“Bombë ajrore ruse. Ata e kanë shkatërruar ndërtesën edhe pse dhjetëra civilë ishin brenda. Bombat ruse shkatërruan shtëpitë ukrainase në mënyrë të njëjtë. Edhe kundër civilëve të vet, ushtria ruse po përdor taktika të ngjashme”.

Ministria ruse e Mbrojtjes ka pretenduar më vonë se forcat ushtarake ukrainase e kanë kryer sulmin.

“Më 1 shkurt, forcat e armatosura ukrainase kanë kryer edhe një krim tjetër lufte, duke kryer sulm të shënjestruar në një shkollë me konvikt në qytetin Sudzha”, ka thënë ministria përmes një deklarate.

Këto pretendime nuk janë verifikuar në mënyrë të pavarur.

Në gusht të vitit të kaluar, Ukraina ka zaptuar territor në rajonin rus Kursk, në kuadër të një ofensive të befasishme. Ndonëse ka humbur territor prej atëherë, Ukraina ka nisur sërish ofensivë më vonë, për të rikthyer tokën e humbur.

Forcat ruse kanë angazhuar rreth 11.000 ushtarë të Koresë së Veriut, për të luftuar krah ushtrisë ruse në rajonin e Kurskut, mirëpo janë përballur me humbje të mëdha, sipas zyrtarëve ukrainas dhe atyre perëndimorë.

Presidenti amerikan, Donald Trumpi, ka thënë më 31 janar se ai dhe presidenti rus, Vladimir Putin mund të bisedojnë shumë shpejt dhe të bëjnë të ditur diçka të rëndësishme drejt dhënies fund të konfliktit në Ukrainë.

“Ne do të flasim, dhe mendoj që do të bëjmë diçka të rëndësishme”, ka thënë Trump para gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë. “Ne duam t’i japim fund asaj lufte”.

Sipas Trumpit, administrata e tij veçse ka pasur “diskutime shumë serioze për luftën në fjalë”, dhe për tentimet për t’i dhënë fund saj.

“Është një situatë pa asnjë kuptim dhe duhet të marrë fund”.

Trump nuk ka treguar se kush prej administratës së tij ka qenë në kontakt me rusët, mirëpo ka insistuar se dy palët “veçse po flasin”. Ai nuk ka treguar nëse personalisht është përfshirë në diskutime.

Trump ka thënë javën e kaluar se do të dëshironte të takohet me Putinin sa më shpejt për t’i dhënë fund luftës.

Ai ka thënë se në bazë të asaj që ka dëgjuar, edhe Putin do të dëshironte ta takonte.

“Secilën ditë që nuk takohemi, ushtarët po vriten në fushëbetejë”, ka thënë ai më 23 janar.

Keith Kellogg, gjeneral i pensionuar amerikan, i angazhuar për t’i udhëhequr bisedimet për dhënie fund të luftës, ka thënë në një konferencë për media më 7 janar se janë duke u bërë parapërgatitje për bisedimet mes Trumpit dhe Putinit.

Ai ka thënë se ka mundësi që Trump do të arrijë të bisedojë me Putinin dhe me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky.

Trump ka thënë në fushatën zgjedhore se do t’i japë fund konfliktit në Ukrainë brenda 24 orëve të marrjes së detyrës. Tani shpreson që t’i japë fund luftës brenda gjashtë muajsh.

Përgjatë fushatës, Trump ka thënë se Rusia nuk do ta pushtonte kurrë Ukrainën, nëse ai do të ishte president, ndërsa këtë pretendim e ka përsëritur edhe më 31 janar.

Trump është kritik i ndihmës që i ka dërguar Uashingtoni Kievit, dhe ka thënë se Ukraina do të duhej të bënte koncesione para nisjes së luftës, gati tre vjet më parë.

Në një intervistë të realizuar së fundmi për një televizion shtetëror rus, Putin e ka lavdëruar Trumpin si “burrë të mençur dhe pragmatik”, i cili është i fokusuar në interesat amerikane.

“Ne kemi pasur gjithmonë marrëdhënie të stilit biznesor, pragmatik, por edhe në mirëbesim, me presidentin aktual amerikan”, ka thënë Putin.

Presidenti rus e ka hedhur poshtë mundësinë e bisedimeve direkte për paqe me Zelenskyn. Putin ka thënë se nuk e konsideron Zelenskyn lider legjitim të Ukrainës.

Zgjedhjet në Ukrainë do të duhej të mbaheshin më 31 mars 2024, mirëpo janë shtyrë sepse shteti është ende nën gjendje të luftës, për shkak të konfliktit.