“Libri juaj ka qenë një zbulim poetik për mua” — Ismail Kadare

Luigj Çekaj ndërroi jetë në fillim të këtij viti në moshën 70-vjeçare. Ai vinte nga Çek-Dedajt e Shkrelit të Malësisë së Madhe — fshati Bzhetë — nga e ka origjinën edhe familja ime. “Në Shkrel te shtëpia e prindërve të mij”, është një ndër poezitë e Luigjit, dedikuar vendlindjes. Atje, ku “Te muri në vend të lahutës, bimë vjerrëse varen.  Atje ku piqej buka, tani zogu ndjen uri.”

Kur ishte në moshën 2-vjeçare, babai i Luigjit, Kolë Gjoka Çekaj, për t’i shpëtuar përndjekjes nga diktatura komuniste dhe dënimit me vdekje, arratiset në ish-Jugosllavi, në rrethin e Ulqinit, të cilin si bashkvendas që ishte, familja ime e strehoi për një kohë të gjatë dhe u kujdes për te derisa ai vendosi të emigronte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Si biri i një të arratisuri, i mituri Luigj Çekaj jetoi ashtu me dhimbje, me njollën absurde të të prekurit dhe të përndjekurit, politikisht.  Merrni me mendë, prej 2 vjeç, poeti i ardhëshëm do të jetonte nën tmerrin e persekutimit të diktaturës komuniste e që, eventualisht, shkoi edhe deri në arrestimin e tij.  Në moshën 2-vjeçare kishte humbur babain, i cili u arratis për pikëpamjet e tija anti-komuniste. Pastaj, siç ka shkruar poeti Gjekë Marinaj në parathënjen e librit me poezi,të autorit Luigj Çekaj, “Vjeshta në Aeroporte”, se ndërkaq, Luigji i vogël kishte humbur edhe duart e së ëmës në pranga sepse kishte refuzuar të padiste të shoqin tek policia.

“Për herë të parë e të fundit në moshën dy vjeç më arrestuan.

Si natën e pushkatimit të Lorkës adoleshenca e hënës

Stoli të papërsëritshme në kujtesën time ngeli,

shkëlqimi i prangave në duart e nenës! (Kujtim nga Fëminia, 1964)

Luigji i vogël, si 2-vjeçar dhe më vonë, po humbte gjithçka.  Poeti i ardhëshëm me trupin e tij të njomë, humbi edhe vendlindjen më në fund, duke përfunduar në kampet e Tepelenës, si përfundim i vendimeve të autoriteteve komuniste.  Kryeredaktori i gazetës Dielli, organ i Federatës Pan-Shqiptare Vatra, Z. Dalip Greca në parathënien e librit të Luigjit, “Unë vij nga Shkodra”, ka shkruar, “Babai i Luigjit, për t’i shpëtuar kurthvdekjes kishte kapërcyer kufirin, ndërsa familja shkonte për t’u kryqzuar. Hakmarrja u zbraz mbi gruan e pambrojtur të Kolë Çekaj, e cila do të plasej në birucat e ftohta. Ç’mund të mbetej në kujtesën e një fëmije 2-vjeçar, që provonte burgun në moshën e lodrave? …”.

Ndërsa pyetja ime drejtuar nostalgjikëve të sotëm të regjimit të Enver Hoxhës — të cilët na thonë se, “komunizmi ka qenë në anën e duhur të historisë”, ose “komunizmi ka berë më shumë të mira se të këqia” – është se çfarë kërcënimi paraqiste për regjimin enverist 2-vjeçari Luigj Çekaj në vitin 1952, poeti i ardhëshëm i Malësisë? Si mund të mbrohet dhe të justifikohet një regjim i tillë edhe sot në Shqipëri 30-vjet gjoja post-komunizëm, në një vend anëtar të NATO-s, i cili pretendon gjithashtu edhe antarësimin në Bashkimin Evropian?  Pse, ende 30-vjet pas ndryshimit të sistemit, nuk ka një distancim zyrtar nga regjimi diktatorial i Enver Hoxhës, i cili i hidhte fëmijt 2-vjeçar, si Luigj Çekaj dhe të moshave të tjera të mitura, në kampe përqendrimi, shumë prej të cilëve kanë gjetur vdekjen atje? Pse kjo heshtje zyrtare! Deri kur?

Për hir të Madhit Zot, ashtu i njollosur për jetë, si bir i një të arrartisuri nga “parajsa” komuniste e Enver Hoxhës, Luigj Çekaj mbijetoi disi kampet, burgjet dhe diskriminimet komuniste gjatë gjithë jetës së tij – mbijetoi edhe “Stinën e dhimbjes”:

“Në prill të ’75-sës — Përjashtim nga Universiteti

Në Maj vjen urdhëri — Të pushohet nga puna

Dhe në Qershor –Të dëbohet nga qyteti…”

Luigj Çekaj, gjithmonë e kishte pasion letërsinë por mundësia për të botuar iu dha vetëm pas ndryshimit të sistemeve në Shqipëri.  Kështuqë, menjëherë pas ndryshimit të atmosferës politike, në vitet 1991-1993, ai filloi të kontribonte si redaktor i poezisë në gazetën e pavaruar, “Besa” në Shkodër.  Pas kësaj, ai vendosë të largohej, përfundimisht, nga vendlindja dhe shkon në Amerikë si emigrant politik, për tu bashkuar me babain e tij, Kolë Gjokën.  Luigj Çekaj vendoset në Bronx të Nju Jorkut, ku jetonte dhe babai i tij. Me të ardhur në Amerikë, gjatë viteve 1994-1998, ai angazhohet me revistën “Trojet tona”, ndërsa më vonë iu bashkua kolegjiumit të revistës “Jeta Katolike Shqiptare”, organ i Kishës Katolike Shqiptare, “Zonja e Shkodrës” në Hartsdale të shtetit Nju Jork. Në vazhdim të veprimtarisë së tij letrare në Në Nju Jork, ku jetoi familjarisht sa ishte gjallë, Luigj Çekaj ka botuar librat: “Vjeshta në aeroporte”, poezi, 1998 dhe “Unë vij nga Shkodra” në vitin 2004 — “Libri që renkon nga dhimbja” — ku ka përmbledhur mbresat e kujtimet e tija nga jeta në Shqipërinë komuniste dhe në Amerikën e lirë e demokratike.  “S’na kontrolluan si të dyshimtë rojet,

Bile as pasaportën s’na e nxuri kush me gojë!

Ne që sa herë shpirtin na e pruri në fyt

Sigurimi i dreqit në Velipojë  — (Ditën e Hyrjes sime në Washington, 2 Prill, 1993)

Më kujtohet se kur ishte i angazhuar pranë revistës, “Jeta Katolike Shqiptare”, unë banojsha në Washington, por me anë të një letre më kërkonte mendimin tim — si një ish anëtar i redaksisë së kësaj reviste që isha në fillim të 1970-ave — për ndryshimet që kishte bërë në formatin dhe përmbajtjen e revistës “Jeta Katolike Shqiptare”, në përgjithësi.  Me letrën në fjalë, Luigji më kishte dërguar edhe dy tre numra të revistës “Jeta Katolike Shqiptare”, të redaktuar prej tij dhe më kërkonte mendimin tim për formatin e ri të saj. Në pamje të parë, revista kishte ndryshuar për më mire, falë angazhimit të Luigjit dhe ketë e kisha pasqyruar në përgjigjen time, ku ndër të tjera i kam shkruar: “Të them të vërtetën, duke u bazuar në shikimin e vetëm disa numrave të revistës që kam lexuar deri tani, më vjen shumë mirë që rifilloi botimi i saj. Për më tepër, u kënaqa se revista e re, “Jeta Katolike Shqiptare”, nën drejtimin tëndë është shumë e rindërtuar, më e mirë, më e këndshme dhe e lezetëshme për syrin, në krahasim me formatin e vjetër të revistës – një përmirësim i dukshëm, pra, si nga formati ashtu edhe nga përmbajtja. Ju dëshiroj suksese të mëtejshme.”

Për ringjalljen e revistës “Jeta Katolike Shqiptare” aty nga mesi i 1990-ave, një meritë e madhe i shkon Luigj Çekajt dhe bashkpuntorëve me të cilët punoi në atë kohë në redaktimin dhe botimin e kësaj reviste, duke ia rritur vlerën si një organ serioz që pasqyron jo vetëm veprimtarinë e Kishës Zoja e Shkodrës por edhe të komunitetit më të gjërë shqiptaro-amerikan në Nju Jork dhe rrethe.  Më vonë, poeti dhe shkrimtari i Shkrelit të Malësisë së Madhe, Luigj Çekaj është angazhuar edhe pranë Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë në Amerikë, ndërsa për një kohë ka shërbyer edhe si sekretar i kësaj shoqate intelektualësh shqiptaro-amerikanë. Luigj Çekaj është shquar dhe vlerësuar nga komuniteti i intelektualëve shqiptaro-amerikanë si një kontribues i vyer ndaj kulturës shqiptare në Amerikë dhe më gjërë. Por jo vetëm nga shqiptaro-amerikanët.

Veprat e Luigj Çekajt kishin renë në dorë të shkrimtarit të madh Ismail Kadare, i cili ka vlerësuar librin e parë të Luigjit me poezi, “Vjeshta në Aeroporte”. Në një letër dërguar poetit malësor nga Parisi, Z. Kadare ka vlerësuar me këto fjalë poezinë e tij: “Libri juaj ka qenë një zbulim poetik për mua. Së pari për nivelin e tij poetik dinjitoz, e pastaj për rezinjatën me të cilën ju dëshmoni për kalvarin tuaj… Ju flisni për dhembjen me fisnikëri, sepse dhembja njerëzore nuk e përjashton kurrë fisnikërinë. Kumti juaj në këtë rast, qoftë artistik, qoftë ai moral, ka një peshë të dyfishtë”, thuhet në letrën e Kadaresë, dërguar poetit Luigj Çekaj, me datën 28 nëntor, 1998.

Në veprat e tija Luigji shpreh, njëkohësisht, dhimbjet dhe dashurinë, së pari për nenën e vet të shumë vuajtur, për Shkodrën e tij të dashur, “Në qytetin e Nju Jorkut, unë vij nga Shkodra, i pezmatuar” dhe dashurinë e tij për Shqipërinë:

“Shqipëri, asgjë në botë veç nënës,

Nuk kam dashur më shumë se ty.

Ti me frymën tënde më ke kthyer në qenie ajri,

Ti me duart e tua më ke bërë njeri,

Gjërat unë i ndjej thellë në shpirt.” (Motivi për Shqipërinë)

Por në veprat e tija shfaqen edhe ndjenjat për Amerikën, ku më në fund gjeti strehimin, por edhe liri e pak paqë të merituar, më në fund.  “Mes Shqiptarëve të Nju Jorkut, sigurisht”, shkruan Luigji, përfshir ne që na konsideronte si kushërinjtë e tij nga Bzheta e Shkrelit të Malësisë së Madhe që ishim vendosur në Amerikë dekada më parë e të cilëve poeti e shkrimtari u kushton atyre një artikull të gjatë, “Dy fjalë të mira edhe për kushërinjtë e mi të mirë”.  Në librin, “Unë vij nga Shkodra”, ai përmendë pothuaj të gjithë ne emër për emër, ndërsa ka kujtuar takimin e parë me secilin prej nesh në Amerikë duke shënuar mbresat që i kishim lenë atij në takimin e parë me të.  “Me kushëririn Fran Shkrelin u pash me hënë të mirë, sy për sy dhe shpirt për shpirt”, shkruan Luigji në librin e tij, “Unë vij nga Shkodra”.  “Biseda me Franin atë mbrëmje shkoi vërtetë shumë mirë. Pothuajse gjithmonë ramë në një hulli të këthjelltë mendimesh të përafërta! Nuk patëm në asnjë rast mosmarrëveshje të çastit, apo kundërshtime të mirëfillta arsyetimesh të kundërta, madje aty rreth orëve të mesnatës kur darka mbaroi dhe erdhi koha të ndaheshim me Fran Shkrelin, unë më shumë se me një kushëri, u ndava si me një mik timin të kahershëm”, ka kujtuar Luigj Çekaj takimin tonë të parë në Amerikë.

Gjatë gjithë asaj bisede në takimin e parë me të, më kujtohet se me qëllim – duke mos dashur të trazoja plagët e vjetëra të vuajtjeve të tija e të familjes — nuk e pyeta asgjë për të kaluarën e tij dhe, sidomos, për vuajtjet e nënes së tij dhe familjes në Shqipëri, pasi pak a shumë e dinim situatën e përgjithshme nepër të cilën kishin kaluar ata dhe të tjerë si ata, që kishin ndonjë të afërm të familjes të arratisur në Amerikë.  Por gjatë atij takimi të parë me mua, as ai vet nuk deshi të fliste për vuajtjet e tija dhe të familjes së tij në Shqipërinë komuniste.  Por, duke u ndarë me Luigjin atë natë, ashtu siç shënon ai në librin e tij, unë nuk u durova pa i thenë: “Ju sonte nuk më folët asgjë të përveçme për të kaluarën tuaj personale në Shqipëri, deshta me thënë për kalvarin e gjatë të dhimbjeve tuaja të pambarimta. Ma merr mendja se bëre mirë që nuk fole, i thashë, se i di të gjitha dhe se intelektualët e një vendi nuk janë nëna fëmijsh jetimë që kujtojnë e zgjidhin hallet e veta me të qara…”.

Vërtetë,  i tillë ishte poeti e shkrimtari Luigj Çekaj, kurrë nuk ankohej për vuajtjet dhe kalvarin e gjatë nepër të cilin kishte kaluar ai dhe familja e tij nën regjimin diktatorial i Enver Hoxhës, as nuk ankohej për gjëndjen jo aq të mirë shëndetësore, as për sëmundjen e rëndë që më në fund i mori jetën, në moshën 70-vjeçare, në fillim të këtij viti, në Nju Jork të Shteteve të Bashkuara.  Profesori i ndjerë, Agron Fico, në një shkrim vlerësues kushtuar poetit Luigj Çekaj — botuar vite më parë — pasi ka vlerësuar meritat letrare të veprës së tij, është shprehur më së miri për ndjenjat njerëzore të shprehura në veprat Luigj Çekajt: “Luigj Çekaj është poet i fuqishëm lirik, është kryepoet që edhe pse trajton kalvarin dhe dramën e vuajtjeve dhe persekutimeve të familjes dhe të brezit të vet, në thelb dëshmon për ndjenja të thella humane të dashurisë njerëzore dhe shoqërore.  Lirika e poetit Luigj Çekaj është meditative, përsiatjet janë jo thjesht nocione publicistike – politike, por darë dhe çekanë ndaj regjimit të pashpirt, të egër, regjimit totalitar-komunist: “Statujat e diktatorëve nuk qëndrojnë mbi piedestale. Ato janë ngulur si shpata në gjokset e njerëzve të pafaj”, “Statujat e diktatorëve.”

Luigj Çekaj simpatizohej nga të gjithë, pa dallim, me të cilët ai vinte në kontakt: për sjelljet e tija prej një zotërije të vërtetë, për fisnikërinë e natyrës së tij prej malësori, si dhe për njerëzinë dhe çiltërinë e përzemërt, duke berë shumë miq këtu në Shtetet e Bashkuara, shqiptaro-amerikanë nga të gjitha trojet shqiptare.  Me jetën plot vuatje të rënda dhe me veprat e tija të vlerësuara nga intelektualët e dalluar shqiptaro-amerikanë me të cilët bashkpunoi ngusht pas arritjes së tij në Amerikë — por edhe nga shkrimtarë të mëdhej të Kombit si Ismail Kadare — Luigj Çekaj si njeri, si poet e shkrimtar — nderoi gjithashtu veten dhe familjen e tij të ngushtë dhe më të gjerë.  Shkreli dhe Malësia e Madhe janë krenarë me ‘të, ndërsa komuniteti shqiptaro-amerikan është përgjithmonë mirënjohës për kontributin e tij të vyer që ka dhënë për aq pak vite sa jetoi dhe punoi në gjirin e komunitetit tonë këtu në Shtetet e Bashkuara para se, fatkeqësisht, sëmundja t’ia shkurtonte jetën, parakohësisht, në fillim të këtij viti.

Qeveria e Partisë Socialiste e periudhës 2013-2021 ka emëruar disa ministra të Partisë Demokratike në poste të rëndësishme. Madje kjo qeveri e Partisë Socialiste i jep ndonjë ministri të Partisë Demokratike, që nuk ka asnjë meritë në asnjë fushë publike, edhe pension të posaçëm.(?!)

Qeveria e Partisë Demokratike e periudhës 2005-2013 ka emëruar disa ministra të Partisë Socialiste në poste të rëndësishme. A është ky fenomen politik shqiptar një tregues i pikënisjes së përbashkët të dy partive kryesore politike, PS dhe PD, apo i pikëmbërritjes së përbashkët të tyre?

Nuk e di nëse ministri i punëve të jashtëme Luigi di Maio – mbështetës i madh i arritjes n’Itali të Rrugës së Mëndafshit, e vënë në lëvizje nga qeveria kineze për të ndihmuar ndikimin e saj në botë, dhe në përgjithësi i përshkuar nga simpatia më e gjallë për qeverinë e Pekinit – është vënë në dijeni nga bashkëpuntorët e tij për një deklaratë të fundit të përpiluar nga një duzinë ekspertësh të të drejtave të Kombeve të Bashkuara. Në mëdyshje po kërkoj t’a bëj un.

Pra, ekspertët e OKB kanë lëshuar kushtrimin për lajmet që i u kanë mbrritur atyre rreth një praktike mizore që po sendërtohet gjithënjë e më shumë nga autoritetet kineze: heqja e dhunëshme e organeve në dëm të të burgosuurve pjestarë të pakicave të përndjekura nga regjimi komunist. Në këtë rast përveç Ujgurëve myslimanë, budistët tibetanë  dhe katolikët e pa-angazhuar, veçanërisht praktikanët e Falun Gong.

Një numër i caktuar pjesëmarrësish të këtyre grupeve i nënështrohen përdhuni një sërë kontrollesh (analiza gjaku, ekografira e radiografira të organeve të ndryshme të brëndëshme etj.), përfundimet e të cilëve, nëse janë pozitive vihen në një bankë të madhe të dhënash për të vendosur t’u a japin ata organe (veçanërisht zemrën, veshkat, mëlçinë e zezë dhë kornet e syve) atyre që përveç se kanë nevojë janë, mund të hamendësohet lehtë, në hirin e Pushtetit.

Pekini natyrisht përgënjeshtron.  Pranon që e ka përdorur një praktikë të tillë: por vetëm për të dënuarit me vdekje, vetëm deri në vitiin 2015, e krejtësisht “mbi baza vullnetare”. Por nuk shpjegon se çfarë zanafille ka atëherë numëri tepër i lartë i trapianteve që, edhe mbas asaj date, vazhdojnë të kryhen në Kinë, pa asnjë proçedurë të njohur ndërkombëtarisht prejardhjeje të organeve.

Por kush e di nëse di Maio, po t’i a kërkonte ambasadorit kinez në Romë, ndoshta do t’ishte kaq fatlum sa që t’arrinte t’a dinte.

“Corriere della Sera”, 17 korrik 2021    Përktheu Eugjen Merlika

Mënyrës si është themeluar Karta e Ventotenes i kundërvihet ajo e

 Vendeve ish komuniste.

            Më së fundi bancomati ka ngecur. Mbas vitesh dykuptimësie, porosish të kota, proçedurash të vona thyerjesh, Bashkimi evropian duket i lodhur nga të shfrytëzuarit si vetëm një shpërndarës i thjeshtë pasurish nga antarë armiq të parimeve të tij frymëzues (“një bankomat”, pikërisht, simbas përcaktimit therës të polakut Kaczynski). Përplasja e këtyre orëve ndërmjet Brukselit të Ursula von der Leyen dhe Hungarisë së Viktor Orbanit është më e gjërë dhe më e thellë se sa casus belli i saj: një ligj i miratuar në qershor nga Budapesti.

Teksti i propozuar në fillim “mbrojtja e fëmijëve kundër pedofilëve”, nëpërmjet katër amendamenteve, hedh në të njëjtin kazan të poshtërsisë të gjithë ata që nuk hyjnë në moralin e Shtetit hungarez, homoseksualë e transeksualë në krye. Një normativë që presidenteja e Komisionit e ka përcaktuar “e turpëshme” e që cënon të drejtat themelore të mbrojtura nga traktatet tona, simbas shtatëmbëdhjetë Shteteve antarë: praktikisht e gjithë Evropa e Perëndimit.

Sepse kjo është, në thelbin e saj, çështja e vërtetë për të cilën sot Orbani përfaqëson një lloj simboli të gjallë, udhëkryqin ndërmjet dy mënyrave të të qënit në Bashkim: një Evrope që edhe se ndërmjet pavijueshmërish dramatike e luftërash vëllavrasëse, ka nxjerrë nga dhimbjet e gabimet e saj arsyet për të zgjeruar më shumë të drejtat e qytetarëve të saj në frymën e kartës së Ventotenes; dhe një tjetër Evrope që, e dalë nga gjysmë shekulli diktature komuniste, shfaq një vonesë patologjike në kuptimin e atyre të drejtave dhe zgjedh të njëjtësohet në ossimoron [1]e “demokracisë illiberale” (për shembull, simbas Ekonomistit, më pak se 50 % e hungarezëve, polakëve e rumunëve mendon se homoseksualët duhet të kenë të njëjtat të drejta si eteroseksualët).

Krizat e përsëritura të Bashkimit (më e madhja ajo e borxhit sovran në kapërcyell të vitit 2010) kanë shtyrë gjatë llogaridhënien. Hovi kulturor i futur nga pandemia, me paratë shpëtimtare të Recovery Plan, të rrjedhura për të parën herë  nga borxhi i përbashkët (dhe i bashkësisë) ka zbllokuar menjëherë rrugën pa krye dhe ka shtyrë  ndarjen e hesapeve. Sepse këtë herë Brukseli  nuk ka nga ana e tij vetëm kërcënime të kota, ose proçedura që për t’i dalë në krye kërkojnë vite durimi dhe unanimitete të pamundura. Ka armën e fundit mundësinë shkatrrimtare  të mos dhënies së fondeve të Pnrr: një ndëshkim i menjëhershëm që do t’i kushtonte Orbanit shtatë miliard e gjysmë.

Udhëheqësi hungarez është njeriu i paradokseve, pra përpiqet të kthejë luftën e tij kundër lirisë së hungarezëve në një betejë në dobi të lirive të tyre kundër një Bashkimi evropian “kolonialist”, të paraqitur si një Bashkim Sovjetik i ri. Nga ana tjetër, megjithëse është bërë kanakar i së djathtës radikale italiane, i detyrohet (në mënyrë paradoksale) një ati fisnik të së majtës sonë për hyrjen e Vendit në shtëpinë evropiane. Qe Romano Prodi, në cilësinë e kryetarit të Komisionit, që luftonte për t’arritur në vitin 2004, zgjerimin e BE ndaj “jetimëve” të BRSS, me një nxitim t’urdhëruar sigurisht nga synime të lëvdueshme por paralajmëruese të përfundimeve të diskutueshme. “Në vend që të shkruheshin rregullat e reja institucionale të Bashkimit para se t’i hapnim dyert të ardhurve të rinj, i ftuam t’i shkruanim së bashku me ne dhe disa Vënde që nuk kishin tradita evropeiste dhe ishin më shumë të interesuar  për të ruajtur xhelozisht sovranitetin e tyre kombëtar”, ka vërejtur vite më parë në këtë gazetë Sergio Romano.

Ideja ishte që mirëqënia ndërmjet dy pjesëve  do të nivelohej me shpejtësi. Zhgënjimi si pasojë e dështimit të saj ka qenë benzina m’e mirë e Orbanit, që nga 2010 ka ndryshuar në kah autoritar Kushtetutën dhe është bërë pika e riferimit të grupit të Vishegradit, armik i çdo rindarjeje të të mërguarve ndërmjet Vëndeve të Bashkimit: objektivisht një kundërshtar i frikshëm i Italisë në një nga kartelat tona më të hajthëta; por, për një tjetër paradoks, i mbrojtur skajshmërisht nga disa sovranistë që sodisin parësinë e italianëve. Arsyeja e kësaj mbrojtjeje të vullnetëshme është se, nëse Orbani do t’a kalonte pa dëm vërtetonte që Bashkimi është një Mosbashkim, një banesë e lirë të konfederuarish që nuk bashkëndajnë as edhe një antenë parabolike në ujdi për t’ardhmen e që Evropa do të kthehej ajo e atdheve të vogla, e dashur për atë që nuk ka kuptuar se bota e globalizuar nuk ka sustën e mbështjelljes së shiritit të trupëzuar në vete.

Natyrisht, ndalesa e fondeve të Recovery-t do të gjente justifikime më strukturore se omofobia ligjore e Orbanit. Komisari italian Paolo Gentiloni ka përmendur korrupsionin, hyrjen në informacionet, pavarësinë e drejtësisë, kontrollin e tenderave publikë: të gjitha nerva të zbuluara të një demokrature që ka nënështruar prej kohe gjykatës e gazetarë e që është nën shqyrtim për përqindjen e lartë klientelare të artikullimeve të saj institucionale. Dy praktikat vrapojnë paralelisht edhe se do t’ishte hipokrite të mohohej që e para mund të ndikonte rëndë vlerësimin e së dytës. Udhëkryqi qëndron pikërisht këtu tani. Për të parën herë, ndoshta të bashkuar nga ankthi i një viti e gjysmë pandemie, evropianët japin përshtypjen se kanë kuptuar se përse bëhet fjalë: të infektojnë me të vërtetë, me kulturën liberale të të drejtave, edhe atë gjysmë të Bashkimit të mbetur mbrapa apo të përgatiten për një Eurodalje deri tani të pamenduar, një Bashkim që të dalë nga krijesa e palumtur e projektuar në 2004, e të gjindet pak më i vogël mbi rruzull, por shumë më i fuqishëm e më i lidhur. Përpara se të dorëzohet duhet të ketë ndjekur deri në fund shpresën më të madhe: që vëllezërit tanë të Lindjes të lirohen nga tiranitë e mbuluara, ndjekëse të tiranisë së madhe sovietike, duke zbuluar se bancomati nga i cili kanë marrë deri tani në mënyrë të pavetëdijshme, të ketë një fjalë kyç për ta tepër gjatë të penguar. Dhjetë shkronja: demokracia.

“Corriere della Sera”, 9 korrik 2021   Përktheu Eugjen Merlika

[1] Ossimoro është një figurë retorike që qëndron në vënien pranë, në të njëjtën fjali, të dy fjalëve që shprehin koncepte krejtësisht të kundërta. (shënim i përkthyesit)

Për të shndërruar një ngjarje sportive suksesi në një rrënim nami duhet prirje. Dhe anglezëve prirja nuk u mungon: as në rastin e një shkeljeje në një dërrasë të kalbur. Një komb i qëndrueshëm, i organizuar dhe stoik, kur gabon, e bën në mënyrë të dukëshme.

Skuadra e re e Tre Luanëve arriti, për të parën herë në historinë e saj, në finalen e kampionatit Evropian, të luajtur në shtëpi, në sytë e gjithë botës. Një sukses i padiskutueshëm, i errësuar nga ajo që ndodhi të djelën më 11 korrik. T’a përmbledhim shtruar: kaos dhe aksidente përreth Wembley-t, para ndeshjes me Italinë; hyrje e mujshi të tifozëve pa bileta; fishkëllima gjatë hymnit të Mamelit (fishkëllyer dhe hymnin gjerman në të tetat e finales); mbas mundjes zëmërim i lojtarëve anglezë, që heqin nga qafa medaljen e argjentë; pastaj sulme raciste kundër atyre që kishin gabuar njëmëdhjetëmetrashet (Rachford, Sancho e Saka, që të tre me lëkurë t’errët.

Pyetje: a ishte vërtetë e paparashikueshme? Apo retorika kombëtariste e pesë viteve të fundit ka luajtur pjesën e saj? Brexit-e votuar më 2016, sendërtuar më 2020- nuk ka qenë një mbasthënie: dikush e ka marrë për një dhënie pafajsije, fillimin e një epoke të re. Kush mbjell erë, korr furtunë. Edhe n’anglisht janë shprehje të ngjajshme. You reap what you sow, korret ajo që mbillet. What goes around, comes around, gjithshka kthehet mbrapsht. Më pak e njohur, por po aq vepruese, You’ve made your bed, now lie in it, e ke bërë shtratin, tani urdhëro e fli.

Ja: çfarë shtrati i kanë përgatitur konservatorët e Boris Johnson, në pesë vitet e fundit, bashkatdhetarëve? Sigurisht Kryeministri nuk do të ketë dashur asgjë nga ajo që ka ndodhur: jo sjelljen e panjerzishme me të ftuarit, jo rikthimin e huliganëve, jo heqjen dorë nga mirësjellja, jo grafullimet raciste. Formimi i tij – Eton, Oxford, klasikët dhe gazetaria – është e kundërt me të gjithë këto. Por shprehjet e paradokset e tij, nga disa janë marrë fjalë për fjalë. Qëndrimi i tij kundrejt Bashkimit Evropian ka shëmbëllyer , shpesh, shpotitës. Atdhetaria e tij, cinike e zhurmëmadhe, ka pështjelluar shumë njerëz. Edhe gjatë këtij Evropiani: nëse krijon pritje të dalldishme, nuk mund të habitesh se zhgënjimi do të jetë i zemëruar.

Ishte kaq i paparashikueshëm, sa që kapadaillëku i tepruar i gazetave – t’a quajmë mëndjemadhësi – pasqyrohej në sjelljet e atyre që i lexonin? Dhe janë ende shumë n’Angli: ato faqe të para mbarojnë tek social, së bashku me thirrjet që i shoqërojnë. Nuk është mburracakëria, një krenari jo fyese, që falet lehtësisht. Është një mënyrë të vetëbinduri e bindjeje  se jemi të paracaktuar për të fituar, përtej futbollit. Anglia ka edhe sot media të shkëlqyera: këtë javë e kanë provuar me një autokritikë të dhimbëshme. Por herë herë ngre krye qëndrimi i epërsisë pothuajse si një refleks automatik. Ekonomisti – e përjavëshmja m’e mirë e botës – ka shkruajtur dje, duke folur për suksesin e të kaltërve: “Një fitore për idenë evropiane, por edhe për të djathtën italiane”. Një pohim për të cilin është i vështirë të merret vesh kuptimi dhe qëllimi.

Ky kampionat evropian dhe finalja e madhe e luajtur në Londër, nuk janë bërë për Anglinë vetëm një arsye feste të përbashkët, si Olimpiada e shkëlqyer e vitit 2012, por një rast rifitimi. Një rifitim për të cilin një komb i madh nuk do të duhej të kishte nevojë. Rritja kombëtariste e muajit të fundit ka shkaktuar bezdi në shumë vënde të botës dhe turbullim në kombet e tjerë të Mbretërisë së Bashkuar. Mbështetja e hapur e të kaltërve para finales – në Skoci, Uells, Irlandën e Veriut – nuk ishte e lidhur vetëm me shemëri të vjetra sportive. Dukej se tregonte shqetësime krejt të reja.

Disa episode kanë qënë tronditëse, pothuaj se të pakuptueshme. Shumë lojtarë të Kombëtares angleze janë djem të rinj. Veprimi i heqjes nga qafa të medaljes së argjentit mund të dukej diçka impulsive. Por u bë një zgjedhje e pahijëshme e skuadrës, që ka tronditur botën: nuk ishte ajo që pritej nga ata që kanë shpikur sportin bashkëkohor. Shumë më të rënda dhe absolutisht të paligjëruara fyerjet raciste në sociale. Lega e parë nuk është vetëm kampionati më i mirë i botës, më i luftuari e më pasionali, por edhe simboli i një Vendi t’arritur shumëkombësh. Çfarë ndodhi mbasfinales së Wembley-t është një autogol: për të rifilluar do të duhet kohë.

Çdo shoqëri bashkëjeton me fantazmat e saj. Dukuria e huliganëve ka qënë për kohë të gjata arsye pështjellimi për Anglinë. Mjerisht edhe tragjedish. Pastaj ka qënë kundërveprimi, i admirueshëm. Një ligjëshmëri e zgjuar dhe puna metodike e policisë do të kishin bërë pak, nëse Vëndi – në vitet nëntëdhjetë – nuk do të kishte vendosur të thonte “Mjaft”. Më vonë vëmëndja u ul: në vitet e fundit institucionet e politika janë marrë me të tjera çështje. Kështu huliganët janë rishfaqur, më të tmerrshëm se përpara: alkolit,sot, i është shtuar edhe kokaina. Askush nuk u ka dhënë zemër. Por gjithashtu nuk i ka kontrolluar e dënuar.

Nuk është gjithmnë e këndëshme ajo që lëviz në barkun e kombeve: të gjithëve pa asnjë përjashtim. Por gastroskopitë shoqërore duhet të kryhen herë mbas here. Drejtuesve të rij, e lëvizjeve të reja – jo vetëm n’Angli – do të duhej t’i kujtonim një gjë. Disa tone e disa tema – retorika e parësisë, kundërvënia etnike, kërkimi i kundërshtarëve me çdo kusht – mund të bëjnë të fitohen zgjedhjet, por rrezikojnë të humbasin kombet.

“Corriere della Sera”, 16 korrik 2021    Përktheu Eugjen Merlika

Libri më i fundit i autorit të njohur me banim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Thanas L. Gjika, titullohet, “Ecja Drejtë së Djathtës – Dëshmi Morale dhe Mençurie”. Në këtë libër, autori përmbledh shkrime shkencore dhe publicistikë të viteve të fundit, që synojnë përballimin e shtetit dhe të shoqërisë shqiptare me të kaluarën e saj komuniste, pothuaj gjysëm shekullore të vendit, si dhe dënimin e krimeve të njërit prej regjimeve më të egra të diktaturës komuniste të shekullit të kaluar, ndërsa nenvijon edhe nevojën e ecjes drejt së djathtës politike në Shqipëri.

Në këtë libër, lexuesi mund të gjejë gjithashtu edhe vlerësime autorësh e veprash, portrete, kujtime dhe shkëmbime letrash të autorit me disa personalitete të diasporës shqiptare – kolegë e miq të tij — si Profesor Sami Repishti, Visar Zhiti, Jozef Radi, Lekë Përvizi, Luan Rama e disa të tjerë.  Njohja e tij me Lasgush Poradecin e tregime të tjera interesante.

Edhe ky libër, në vazhdën e punimeve të vyera të mëparshme të Thanas Gjikës, përfshir studimet historike, analizat politike dhe shoqërore si dhe publistika e tij e pasur, në përgjithësi, ndihmon lexuesin e sotëm në trojet shqiptare dhe në diasporë që të kuptojë më mirë shtrembërimet e të vërtetave historike gjatë periudhës fatzezë të komunizmit. Këto shtrembërime, fatkeqsisht, mbrohen edhe sot nga një mori pseudo historianësh dhe nostalgjikësh enveristë në nivelet më të larta shtetërore dhe akademike të Shqipërisë socialiste.

Në këtë libër, ashtu si në publicistikën e mëparshme të Thanas Gjikës vihet re dëshira e tij për të venë në dukje shkrimet dhe mendimet e disa shkrimtarëve dhe publicistëve të diasporës shqiptare, të cilët fatkeqësisht, njihen pak ose aspak nga lexuesit shqiptarë dhe aq më pak promovohen në trojet shqiptare. Mund të jetë që shumica e këtyre shkrimtarëve dhe publicistëve të diasporës – konsiderohen si disi “ndryshe”, “të prekur” dhe “të përndjekur”, nga ish-regjimi komunist, por edhe sepse shumë prej tyre kanë jetuar dhe vepruar jashtë Atdheut për një kohë të gjatë dhe të cilët shpesh e ndjejnë veten si të huaj në vendin e vet.  Por siç ve në dukje edhe Thanas Gjika në librin e botuar kohët e fundit, edhe këta kontribues, shumica shqiptaro-amerikanë – janë dhe duhej të ishin pjesë e historisë, e shoqërisë dhe kulturës shqiptare, pa argumentime, paragjykime, akuza e shpifje, pasi për derisa kanë shkruara e vazhdojnë të shkruajnë shqip edhe këta janë pjesë dhe kontribues të kësaj kulture. Por, deri tani, sipas Thanas Gjikës këta shqiptarë të diasporës, kryesisht, vazhdojnë të jenë të refuzuar dhe të përjashtuar prej kulturës dhe historisë kombëtare, pjesë e të cilës këta shqiptaro-amerikanë dhe nga të tjera diaspora e ndjejnë veten se janë – pjesë e pandarë e trupit kombëtar, të kulturës, gjuhës dhe historisë së shqiptarëve – e kësaj kulture mijëra vjeçare.

Siç ka shkruar Ernest Koliqi, “Kultura asht shpirti i kombësisë. Kush nuk njeh historinë e vendit të vet, nuk njeh vetveten. Kush nuk ka dijeni për fytyrat e jetës shqiptare që shfaqen në vjersha, në tregime, në përshkrime e përshtypje, në syzime e studime të të shkrimtarëve shqiptarë, nuk di me u dhanë zhvillim shkaseve që ndien në gjak të vet. Kush nuk etshohet nga nevoja të dijë çka bluajnë mendjet ma të ndritura të bashkgjakasve të vet, (edhe të atyre jashtë atdheut-shënim i autorit) si e shohin dhe si e paraqesin në pëlhurnat e tyre botën piktorët tonë, me çfarë tingujsh tregojnë valavitjet shpirtënore të veta muzikantët shqiptarë, d.m.th., ai që kurrë s’kapë në dorë nji libër shqip nuk soditë me andje nji piksim dalë nga nji dorë shqiptare, as nuk shuan mallet e veta në melodi ku shfrejnë mullajt e zemrës së madhe të Kombit…”, ka shkruar Ernest Koliqi në revistën Shejzat.

Në të parin çerek të shekullit XXI, Shqipëria, Kosova dhe autoritetet përkatëse në të dy shtete shqiptare duhet të promovojnë dhe të konsolidojnë një shoqëri gjithëpërfshirse, pa dallime politike, ideologjike, krahinore e të tjera, duke përfshir edhe forcimin tepër të nevojshëm të lidhjeve me diasporën e vjetër dhe të re shqiptare.

Fatkeqësisht, këto lidhje sot nuk ekzistojnë me shtetin amë, ashtu siç duhej të ekzistonin.  Ky është, në përgjithsi, edhe një prej mesazheve kryesore i librit më të ri të autorit Thanas Gjika, titulluar: “Ecja Drejt së Djathtës – Dëshmi Morale dhe Mençurie” — një përmbledhje kjo shkrimesh dhe të publistikës së vet autorit dhe të disa kontribuesve të tjerë nga diaspora shqiptare, sidomos diaspora shqiptaro-amerikane. Me pikësynimin për dënimin, më në fund, të krimeve të komunizmit në Shqipëri, për përballimin me të kaluarën komuniste dhe për nevojën e ecjes drejt së djathtës.

Mjaft më me ndarje e përçarje, në baza ideologjike, midis shqiptarëve, brenda dhe jashtë atdheut! Shqiptarët, një grusht njerëz, brenda dhe jasht trojeve shqiptare, kanë nevojë për unitet — për një strategji mbarëkombëtare – duke përfshir edhe ata që megjithse larg vendlindjes, përpiqen të japin kontributin e tyre ndaj historisë dhe kulturës së përbashkët mbarëkombëtare, pa marrë parsysh se ku jetojn aktualisht, por të cilët, me gjithë zemër e shpirt, punojnë dhe shkruajnë për një letërsi të përbashkët kombëtare dhe veprojnë për një atdhe të vetëm!

Autori Thanas Gjika

Ballina e librit më të ri të autorit Thanas L. Gjika

Barometri diplomatik

        -Jo vetëm riserbizimin dhe rikolonizimin e Shqipërisë Etnike, të Kroacisë dhe të BeH, por edhe destabilizimin dhe shkatërrimin e  rendit dhe të sigurisë së marrëdhënieve ndërkombëtare.

Ja, këtë rrezik serioz  për paqen dhe për sigurinë e Evropës, dhe më gjerë e dëshmon kjo deklaratë skandaloze, injorante dhe anticiviluzese e Aleksandër Vulinit, të cilën po e citojmë në original : “ “Svi Srbi će živjeti u istoj državi, ako to mogu Nijemci koji su pokrenuli dva svjetska rata, zašto ne bismo mogli i mi?!” (https://montenegrointernational.org/aleksandar-vulin-o-srpskom-svetu-svi-srbi-ce-zivjeti-u-istoj-drzavi-ako-to-mogu-nijemci-koji-su-pokrenuli-dva-svjetska-rata-zasto-ne-bismo-mogli-i-mi/).

 Serbia kolonialiste nuk mund të bashkohet sipas modelit  të Gjermanisë!

 Gjermanët janë bashkuar, por kolonilistët serbë nuk kanë të drejtë as historike,as natyrore e as ligjore të bashkohen në një shtet të vetëm jashtë kufijve të sotëm të Serbisë, të cilët, edhe ashtu, janë shumë të diskutueshëm dhe artificialë, mbase janë krijuar nga copat e ankesuara dhe të kolonizuara të territoreve shqiptare, kroate dhe hungareze etj. Kjo është arsyeja krysore pse Serbia, në asnjë kuptim nuk mund të krahasohet me Gjermaninë e sotme, sepse nuk ka asgjë të përbashkët me historinë dhe me civilizimin e saj të derisotëm.

Edhe pse  Vulini   “duduk” , i cili nuk ka “haber” as me histori, as me politikë e as  me diplomaci ka deklaruar se “ Të gjithë serbët, do të jetojnë në të njëjtin shtet serb, sepse kur gjermanët mund të jetojnë në një shtet të vetëm, edhe pse kanë bërë dy luftëra botërore,  atëherë pse nuk mundemi edhe ne?!”

 Vërtet, “kafshë politike” e Aristotelit, Serbinë e krahason me Gjermaninë, duke gënjyer ase “gjermanët kanë zhvilluar dy luftëra botërore” !?

Kjo është gënjeshtër sui generis, sepse  Luftën e Parë Botërore (1914-1918) e ka shkaktuar Serbia e Vulinëve dhe e Gavroilo Principëve, JO GJERMANIA. Mirëpo, fatkeqësia ishte se, Serbia nuk e mori “shpërblimin adekuat” nga Austro-Hunagria dhe nga aleatët e saj, sepse nga katastrofa e merituar e pati shpëtuar Franca. Ky ishte gabimi më i madh Francës së atëhershme, që e shpëtoi Serbinë, e cila gjatë luftërave ballkanike (1912-1914) me agresion , me terror dhe me gjenocid pati kolonizuar dhe aneksuar territoret e Shqipërisë Etnike në Ballkan, me ç’rast siç shkruan  autori  A. Baladacci nëlibrin e tij “Albania”, f. 176 : “ Ushtritë dhe bandat serbomalazeze shkretuan fshatra, dogjën shtëpi, dogën të gjallë burra, gra, fëmijë dhe fishnja në zjarr…, duke masakruar mbi 150,000 shqiptarë të pafajshëm, gjoja në emër të çlirimit  dhe të shpëtimit të Shqipërisë nga robëria turke”.  Ky ishte  gjenocid i paparë serbo-malaze në troejt etnike shqiptare të Shqipërisë në Ballkan. Mirëpo, fatkeqësisht deri më sot askush nuk e ka denoncuar si krime të gjenocidit as nga Lidhja e Kombeve  (19120-1941) , as nga Kombet e Bashkuara (1945-2021), as nga BE-ja, as nga Shqipëria e as nga Kosova, përpos kryeministrit Albin Kurti, që edhe këto krime të gjencoidit ia përpalsi në fytyrë presidentit serb Aleksandër Vulin në takimin e tyre në Bruskel, më 19 korrik 2021. Asgjë më tepër në këtë temë të tragjedisë gjithëkombëtare shqiptare në Ballkan (1878-2021).

-Vulin “lopa” e Aristotelit nuk e di se Gjermania ka mundur të bashkohet, sepse ka pasur të drejtën historike dhe natyrore, që më 1990 të bashkohej në një shtet, mbase ai ishte terrirotri dhe populli  gjerman, të cilin e kishte copëtuar BRSS-ja . Pra, populli gjerman është bshkuar brenda territorit të vet, jo si Serbia që me Vulinët, me Vuçiqët dhe me Daçiqët etj., po kërkon që t’i bashkojë të gjithë serbët në territoret e huaja të shteteve fqnije, siç janë Kosova, Kroacia dhe Bosnja. Kjo strategji vetëvrasëse e Velika Serbisë nuk ka asgjë të ngjashme dhe të përbashkët me Bashkimin e Gjermanisës së sotme  të Angjella Mërkelit (kancelare), por vetëm me “apetitet” megalomane , kolonialiste dhe gjenocidale të Serbisë, e cila në vitin “1850 kishte vetëm 60.000  banorë”. Ndërkaq, shqiptarët ishin mbi “1 milion e gjysmë banorë”  në trorjet e tyre etnike  iliro-shqiptare.

Sërish zunë të bien këmborat  për krijimin e një “srpski svet”, të patentuar nga shovinisti dhe i verbuari Aleksandar Vulin (aktualisht ministër policor në qeverinë e Serbisë së Ana Bërnabiqit), që në të vërtetë, ky nuk është kurrfarë novus-i i politikës dhe i propagandas serbomadhe (1878-2021), por një  paralajmërim për rrezikun e ripërsërtijes së spastrimit etnik dhe të gjenocidit të Serbisë së Slobodan Milosheviqit  ndaj shqiptarëve, kroatëve dhe myslimanëve boshnjakë (1989-1999).

Mirëpo, ne së bashku me Amerikën dhe me NATO-n, që tani duhet të jemi  vigjilentë dhe të gatshëm në çdo aspket për neutralizimin dhe për paralizimin total të këtij Projekti fashist dhe gjenocidal të Aleksandër Vulinit (ministër aktual i Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë), mbase synimi i këtij Projekti  “gjithënacional” serb, nuk ka për qëllim vetëm bashkimin e serbëve në një shtet të vetëm, të ashtuquajtur “srpski svet”, por edhe  bashkimin e të gjithë sllavëve  të Jugut të Evropës në  territoret  e huaja të shqiptarëve, të kroatëve, të hungarezëve, të  myslimanëve boshnjakë  etj.

        Projekti i Vulinit si i Balkanikusit dhe i Milosheviqit !

Ky projekt “srpski svet” është reprizë e projektit të “Velika Srbija” të  organizatës terroriste “Crna ruka”, e cila përmes një atentati  teroristit Gavrilo Principi ia arriti ta vrante  Franc Ferdinandin, trashëgimtarin e Fronit  të Austro-Hungarisë në Sarajevë, më 28 qershor 1914. Këtë vrasje e ka organizuar “nëntoka” politike sekrete e Serbisë (edhe pse Beogradi zyrtar këtë e ka mohuar, ashtu sikurse  gjenocidin serb në Bosnjë, gjatë vieteve  ’90 të shekullit XX), për shkak se trashëgimtari austro-hungarez  e ka penguar zgjerimin e kufijve territorialë të Serbisë së Madhe, përkatësisht bashkimin e  serbëve me sllavët e tjerë  të Jugut të Evropës.  Ky është shkaku kryesore, pse Serbia përmes “Crna ruka” e ka vrarë Franc Ferdinandin së bashku me bashkëshorten e tij, Sofija, duke zgjedhur me paramendim, jorastësisht  Ditën e Vidovdanit (28 qershor 1914). Pikërisht, ky atentat politik terrorist serbomadh ndryshoi rrjedhat e historisë politike ndërkombëtare , ngase ishte shkas për shpërthimin e Luftës së Parë Botërore ( “28 qershor 1914  – 11 nëntor 1918”).

Prandaj, s’ka asnjë dyshim se atentatori Gavrilo Princip vrau  trashëgimtarin e fronit të Austro-Hungarisë në Sarajevë, më 28 qershor 1914 (me porosinë dhe me mbështetjen direkte të  organizatës së fshehtë serbe “Crna ruka” në Beograd) , shkaktoi Luftën e Parë Botërore; Slobodan Milosheviqi (me jogurt-revolucionet çetniko-fashiste, raciste dhe ultranacionaliste serbe) shkatërroi Jugosllavinë (1945-1990), duke kryer tri agresione gjenocidale kundër Kroacisë , Bosnjës dhe Kosovës (1989-1999), dhe, ja tash, së fundi Aleksandër Vulin (ministri Policisë së Serbisë” ka shpaluar flamurin nacionalist serbomadh, ku thërret liderët politikë shtetërorë të Serbisë, që të përkrahin Projektin e tij, të ashtuquajtur “SRPSKI SVET’, që është kopje e politikës dhe e propagandës hegjemoniste, militarsite dhe kolonialiste e   Serbisë së Madhe – Velika Srbija të Nikola Pashiqit, të Slobodan Milosheviqit, të Radovan Karaxhiqit dhe të Ratko Mladiqit…etj.,  “SVI SRBI U JEDNOJ DRZAVI” – “Të gjithë serbët në një shtet”, që paralajmëron NJË LUFTË TË RE GJENOCIDALE kundër të gjithë atyre popujve fqinj, nëse  do ta kundërshtojnë atë!

Vërtet, rishpalimi i kësaj ideje fashistoide “lebensraum”  të rizgjerimit territorial të Serbisë së Madhe të Ilija Garashaninit (1844), në kohën kur  kërkesa e Beogradit po prêt në “sportelin” e BE-së, që Serbia të aderojë si anëtare me të drejta dhe detyrime të plota të saj, është një bombë me sahat, e kurdisur nga Slobodan Milosheviqi dhe nga forcat retrograde çetniko-fashiste dhe ultranacionaliste e reaksionare të Serbisë, që  po synojnë të rimarshojnë sikurse në vitet ’90 të shekullit XX për ta ridjegur Kroacinë, Bosnjën dhe Kosovën, me qëllim që ta destabilizojnë paqen dhe sigurinë në Ballkan, gjithnjë duke llogaritur në traktativat e kanonierave diplomatike ruso-kineze dhe të “satelitëve” të tyre ndërkombëtarë.

-E, në anën tjetër, presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq me delegacionin e tij negociues në Bruksel po e gënjejnë  BE-në, Amerikën, NATO-n , BE-në dhe OSBE-në, se kinse  Beogradi zyrtar  “është konstruktiv” dhe  gjoja po do mirëkuptim dhe mirëbesim me palën negociuese shqiptare të Kosovës, të kryesuar nga kryeministri Albin Kurti. Mirëpo, deri tani, në të dy takimet me të në Bruksel (më 15 qershor dhe më 19 korrik 2021) nuk ka pranuar asnjë propozim dhe, asnjë kërkesë të Albin Kurtit për të hapur Dialogun, në mënyrë që të arrihej ndonjë kompromis politik  për normalizimin e marrëdhënieve mes Beogradit dhe Prishtinës.

 Presidenti Vuçiq është fajtor për bllokimin e Dialogut të Brukselit !

Pra, s’ka asnjë dyshim se për dështimin e këtyre dy (2) takimeve të nivelit të lartë nën monitorimin e emisarëve të BE-së, Miroslav Lajçak dhe Josep Borell, nuk mund të fajësohet kryeminisri Albin Kurti (pse me të drejtë ka kërkuar që Serbia të ballafaqohet për  3 gjenocidet e saj, të kryera ndaj shqiptarëve/1878-1999/, mbase krimet e  gjenocidit sipas së drejtës ndërkombëtare nuk parashkruhen-nuk u kalon afati asnjëherë , që të trajtohen sipas konventave ndërkombëtare), por direkt dhe indirekt, është fajtor presidenti serb Aleksandar Vuçiq,  i cili nuk po pranon që të debatohet për spastrimet etnike dhe për krimet e gjenocidit të Serbisë ndaj shqiptarëve (1878-1999). Ky është problem, jo kërkesat dhe propozimet e temave  të kryeministrit Albin Kurti, që, patjetër mertiojnë debat të pashmangshën në takimet e Dialogut të Brukselit.

  Si të bëhet Dialog në Bruksel, kur Vuçiqi deklaron se “Beogradi kurrë nuk do ta njohë Kosovën” !

-Çfarë kuptimi dhe peshe politike e dipomatike  për Ballkanin dhe për Evrpoën mund të ketë ai Dialog,dhe, çfarë inetresi dhe rëndësie për shtetin e Kosovës, mund të ketë vazhdimi i atij Dialogu, kur Vuçiqi po thotë botërisht : “Serbija nikada, nikada, niakda nece priznati Kosovo” !

-Kush i ka dy “fije” mend, s’ka çfarë të kërkojë në atë Dialog, ngase këtu qëndrimi zyrtar i Beogradit, është tejet i qartë, “Serbia kurrë nuk do ta njohë Kosovën”.   – E, logjika e shëndoshë e pragmatizmit  politik, shtron këtë pyetje të pashmangshme, “atëherë për çfarë leshi të dialogohet me Aleksandër Vuçiqin në Bruksel?!

 Në vend të njohjes së pavarësisë së Kosovës, Vulini ka shpërpallur Projektin e Sllobës-‘srpski svet”

Mirëpo, si BE-ja, si NATO-ja, si Amerika, ashtu edhei OKB-ja, këtë Projekt të Aleksandër Vulinit, duhet ta kuptojnë dhe ta trajtojnë si kërcënim direkt  ndaj kroatëve, ndaj myslimanëve boshnjakë dhe ndaj shqiptarëve në Kosovë, si dhe ndaj sigurisë dhe paqes jo vetëm në Ballkan, por në gjithë Evropën.

Ngaqë sipas mendjes së tij të sëmurë raciste, duhet të krijohet “srpski svet”, që në fjalorin politik hegjemonist serb, do të thotë hiq më pak se “Velika  Srbija” : “ Srpski narod nema pravo da odustane od objedinjavanja i ujedinjavanja, nema pravo da odustane od srpskog sveta”!  Kjo në shqip i bie : “ Populli serb nuk ka të drejtë të heqë dorë nga ribashkimi dhe bashkimi, nuk ka të drejtë të heqë dorë nga ‘bota serbe’ “ !?

Sa “ i mençur” ky polic  dhe  “korrier”  besmik  i “Jul-it” të Dr. Mira Markoviqit dhe  i “SPS-it” të Slobodan Milosheviqit ( burrë e grua), të cilët me parullën  çetniko-fashiste etnocentriste, raciste nacionalocialiste-majtiste “Svi srbi u jedonj drzavi” (Të gjithë serbët në një shtet) indoktrinuan, mobilizuan dhe i armatosën të gjithë serbët (brenda dhe jashtë Serbisë), që t’i atakojnë shqiptarët, kroatët dhe myslimanët boshnjakë, në mënyrë që t’i shfarosnin dhe t’ua marrnin me dhunë tokat, shtëpitë dhe të gjithë pasurinë e tyre të luajtshme dhe të paluajtshme, me qëllim të fundit, që t’i rizgjeronin kufijtë territorialë të “Velika Srbija” të Ilija Garashaninit (1844) dhe të Nikola Pashiqit (ish-kryeministër,  jo më pak se 7 herë brenda viteve “1891-1926” ).

Ja, kjo është esenca lëndore historike, gjeopolitike, politike, diplomatike, propagandistike dhe militariste e Projektit të ministrit të Policisë së Serbisë, Aleksandër Vulin,   të gjithë serbët  në një “Srpski svet” (‘bota serbe’). 

Fatkeqësisht këtë Projekt famëkeq dhe shumë tragjik për kroatët, për myslimanët boshnjakë dhe, në veçanti për shqiptarët e Shqipërisë Etnike, zuri të zbatohet në terren që nga viti 1878, një ditë pas njohjes së Serbisë nga ana e Kongresi të Berlinit, duke filluar spastrimin etnik të shqiptarëve që nga Nishi  e deri në Kurshumli. Mirëpo, deri më sot askush nga bashkësia ndërkombëtare nuk i kanë ndëshkuar këto krime të gjenocidit serb ndaj shqiptarëve dhe ndaj Shqipërisë Etnike.