Që kur shpërtheu skandali i ish-agjentit të FBI-McGonigal dhe daljes së tij para një jurie amerikane më 2021, kemi qenë një numër komentatorësh që e kemi konsideruar marrjen në pyetje të Edi Ramës nga SPAK, të paktën si dëshmitar, si “guri i provës” për drejtësinë e re shqiptare. Kjo bindje se me thirrjen e Ramës nga SPAK bëhet fjala për testin më madhor të “ndershmërisë profesionale” të drejtësisë së re shqiptare vetëm sa përforcohet tani që McGonigal pranoi publikisht veprën penale të tentativës për t’u pasuruar ilegalisht në Shqipëri me ndihmën e autoriteteve shqiptare.

Por zhvillime të reja në vazhdën e mbylljes së proceseve gjyqësore të Mc Gonigal në SHBA po krijojnë një bindje të re. Kurrë SPAK nuk do ta hetojë Edi Ramën në dosjen McGonigal. Madje, kjo dosje rezulton tani si një avantazh për Ramën ndërkohë që e kujtonim një handikap.

Ky artikull do të mundohet të shtjellojë në detaje këtë hipotezë.

Lufta juridiko-politike Trump- Biden kalon dhe nga Shqipëria e Ramës

Biden nuk mund të lejojë që Edi Rama të merret në pyetje nga drejtësia shqiptare. Një perspektivë e tillë përmban rrezikun që Rama të nxjerrë të dhëna që mund të komprometonin të birin e presidentit amerikan Hunter Biden. “Fatet” e Biden-it mund të jenë pjesërisht të lidhura me ato të Ramës. Arsyeja pse Rama e ka kthyer dosjen McGonigal në një aset personal që mund ta negociojë shtrenjtë, bën pjesë në sagën e luftës së paepshme Trump-Biden që ka nisur para disa vitesh dhe që do të vazhdoje edhe disa kohë akoma.

Në asnjë vend të botës së qytetëruar nuk mund të gjesh në këto momente një urrejtje, luftë politike dhe dëshirë për shkatërrim integral të kundërshtarit politik se sa kjo që po ndodh midis presidentit aktual amerikan Joe Biden dhe paraardhësit të tij që do ta sfidojë dhe më 2024 Donald Trump. “Më gjeni gjithçka që mund të bëjë që të dërgohet Biden ne burg” është lajtmotivi i Trumpit në këtë moment si reagim sipas tij, ndaj drejtësisë politike të komanduar nga Biden që kërkon ta eliminojë Trumpin nga gara e ardhshme presidenciale. Rezultati i parë i këtij sulmi frontal të Trump kundër Biden, është fajësimi i djalit të presidentit amerikan Hunter Biden për mbajtje armësh pa leje. Por Trump shpreson shumë më tepër në dosje ku të jetë i implikuar edhe babai Joe. Në strategjinë e Trumpit, Hunter Biden është thembra e Akilit e presidentit amerikan. Nëse provohet se Hunter Biden është pasuruar në mënyrë ilegale dhe se kjo është bërë me dijeni ose bashkëpunim nga ana e babait të tij që mund të ketë përfituar edhe vetë nga paratë e të birit, Trump mban kështu në duar një fletërrugë të qartë që do ta ndjekë verbërisht në javët dhe muajt e ardhshëm. Është në këtë  kontekst lufte Trump-Biden që del emri Mc Gonigal dhe që gafat e të cilit mund t’i shërbejnë strategjisë presidenciale të Donald Trump.

Interesi i Trump te dosja ruse e McGonigal

Të dyja akuzat e rënda që peshonin mbi McGonigal i shkonin jashtëzakonisht për shtat ekipit të Trumpit. Akuza e parë lidhej me ndihmën surrealiste që një agjent i lartë i FBI-së si McGonigal i kishte dhënë një rusi oligark, Deripaska, mik me Putinin, armik i Amerikës. Interesi i ekipit të Trump ishte që Mc Gonigal të shpjegohej gjerë e gjatë në gjyq për këtë dosje ruse sepse kështu shfajësohej Trump për akuzat e padrejta që i bënë më 2016 për implikim të Rusisë në fitoren e tij. Asaj kohe si për ironi të fatit kishte qenë vetë McGonigal si i ngarkuari i FBI-së në operacionin hetimor Hurricane për të provuar se Trump kishte bashkëpunuar me rusët. Por ekipi i Biden-it nuk ia dha këtë kënaqësi kampit të Trump që të përfitonte nga një proces poshtërues për McGonigal ku ai mund të pyetej nëse kishte trafikuar nën presionin e demokratëve raportin kundër Trump në 2016 për lidhje me Rusinë. McGonigal me “këshilla” nga lart preferoi të evitoi procesin duke e pranuar totalisht fajin pa hyrë në detaje se ç’ndodhi me rusët. 1-0 për Biden.

Interesi i Trump te dosja shqiptare e McGonigal

Vinte dosja e dytë e McGonigal ajo shqiptare, ku Trump edhe aty mund ta kapte Bidenin shah-mat. Ekipi i Trump di shumë gjëra për Hunter Biden dhe sulmet kanë filluar publikisht në një debat televiziv presidencial Trump-Biden më 2020 kur i pari akuzon të dytin se i biri i tij paguhej nga Kina. Biden e mohon kategorikisht, por më vonë vetë Hunter Biden u detyrua të pranonte se kishte marrë gati 5 milionë dollarë nga kompania kineze CEFC. Veçse kjo kompani gjigante energjetike kineze që u  mbyll m pas nga shteti kinez që të mos shpërthenin skandalet, del e lidhur me shqiptarin Dorian Duçka, këshilltar zyrtar i drejtuesve kinezë të kompanisë në fjalë. Kompania kineze del e lidhur po ashtu dhe me kryeministrin shqiptar Edi Rama që edhe ai si kinezët punësonte të njëjtin këshilltar, Dorian Duçkën. Kompania kineze i kishte ofruar Edi Ramës një ekspozitë të pikurave të tij në Kinë.

Habia e parë, e njëjta kompani kineze që paguan të birin e presidentit amerikan, paguan po ashtu dhe shqiptarët Dorian Duçka si këshilltar dhe Edi Ramën duke i ofruar një ekspozitë falas. Habia e dytë është se Dorian Duçka me Hunter Biden njihen. Habia e tretë, është se Dorian Duçka, Edi Rama, Hunter Biden dhe Mc Gonigal që të katërt këta njihen. Habia e katërt, firma kineze i paguan 1 milion dollarë Hunter Bidenit që ky të gjejë një kontakt në FBI-në e Nju Yorkut ku në 2017 ishte arrestuar një përfaqësues kinez i kompanisë me emrin Patrik Ho. Për të katërt këto habi gjen një literaturë të bollshme në shtypin amerikan me fakte konkrete, por këto rrëfime vetëm para një gjykate mund të provohen. Vetëm nëse gjykatësi i bën pyetje McGonigalit nëse ai e njeh apo jo Hunter Biden, ky do të vihej në pozitë të prononcohej nën betim. Evitimi i gjyqit të McGonigalit në Amerikë e hoqi këtë mundësi dhe ia heq mundësinë ekipit të Trump të vërtetojë gjithë këto lidhje misterioze Biden bir- Mc Gonigal që kalojnë nga Shqipëria. Por mbetet mundësia e një gjyqi në Shqipëri, ku të njëjtat pyetjet nën betim mund t’i bëhen Edi Ramës dhe Dorian Duçkës. Por dhe aty shtegu mbyllet pasi SPAK i cili është krijuar me ndërhyrjen e administratës demokrate amerikane sipas të gjitha gjasave nuk do të hape hetim që mund të dilte nga kontrolli dhe të çojë deri tek i biri i presidentit amerikan. Biden 2, Trump 0.

I ngelet tani vetëm një mundësi kampit të Trump, komisionet hetimore parlamentare nga Kongresi dhe Senati, që të shpresojë të zhbirojë lidhjet e Hunter Bidenit me McGonigal Shqipërinë dhe Kinën. Shpresa tjetër është që të bëhet presion mbi SPAK që të hapë gjyq në Shqipëri meqenëse në SHBA s’do të ketë më gjyq. Por herën e fundit kur Trump i kërkoi drejtësisë së Ukrainës që të hapte hetim ndaj të birit të Trump që dyshohej për korrupsion edhe atje me një firme ukrainase me emrin “Burisma” , ekipi i Biden kundërsulmoi efikasisht Trumpin se po bënte presion ndaj drejtësisë se një vendi të huaj. Pra duket e vështirë që rrethi i Trump të bëjë presion mbi SPAK. E megjithatë provat që servir shtypi amerikan, sidomos në një shkrim të New York Post të shkurtit të kaluar, janë të shumta dhe do të meritonin një hetim.

Konkretisht, në maj 2017 kur kompania kineze CEFC derdh një milion euro në llogari të firmës se Hunter Biden, shkëmbimet me e-maile midis Hunter Biden dhe ortakëve të tij, tregojnë se këtë “dhuratë” ia detyrojnë “Dorianit”. I pari që shkruan është ortaku i Hunter Biden, James Gilliar me këto fjalë në adresë të Hunterit dhe një ortaku tjetër pas marrjes së një milion dollarëve nga Kina: “Doriani na ka ndihmuar jashtëzakonisht që në fillim dhe ne duhet të gjejmë mënyrën për ta shpërblyer”. Menjëherë Hunter Biden i përgjigjet: “Është e padiskutueshme që duhet shpërblyer. Dhe nëse shumica e ortakëve nuk është dakord unë do i jap diçka nga pjesa ime”.

Ka pak dyshime për shumë ekspertë se Doriani në fjalë nuk është veçse Dorian Duçka meqenëse bëhet fjalë për kompaninë CEFC për të cilën punon shqiptari.  Këtë pyetje mund ta bëjë për shembull tani SPAK meqenëse në SHBA s’do ketë gjyq. Por a ka interes administrata e Biden që SPAK të bëjë kështu lloj pyetjesh? Fakti tjetër. Një milion dollarët iu paguan kompanisë së Hunter Biden nga kompania kineze CEFC që i biri i presidentit të gjente se çfarë dosje kishte FBI për një kinez të kompanisë të arrestuar në New York me emrin Patrik Ho. Në një email më 2018, avokati amerikan i kinezit të arrestuar i shkruan një mesazh Hunter Bidenit siç e boton New York Post. Në këtë e-mail shkruar nga avokati Edëard Kim mund të lexohet : “do të ishte e dobishme sikur të na thoshit emrat e agjentëve të FBI me të cilët ju keni folur”. Të gjitha gjasat janë se bëhet fjalë për McGonigal meqenëse një agjent i FBI çuditërisht shkonte në ato momente në Shqipëri dhe kishte lidhje me Edi Ramën dhe Dorian Duçkën që ka lidhje me Hunter Biden.

Lidhjet e këtij qarku të ngushtë se kush ia ka prezantuar njëri-tjetrin dhe për çfarë pazaresh vetëm drejtësia mund t’i zhbirojë me kusht që të bëhet gjyq. Por Mc Gonigal duke pranuar vullnetarisht të “haje burg” edhe në dosjen shqiptare i eviton pikërisht drejtësisë të fusë hundët në një dosje ku mund të dalin lidhje shumë më të mëdha të krijuara apo të përfunduara në Shqipëri. Për më tepër që një dëshmitar i fundit në SHBA, sipas shtypit amerikan pretendon se është gati të dëshmojë se McGonigal qe spiuni i Hunter Biden brenda FBI-së së New Yorkut. Dhe se fundi po shtypi amerikan vë re se McGonigal dhe Hunter Biden i kishin fëmijët në të njëjtën shkollë.

Hetimi në Shqipëri mund të nxjerrë ato që nuk do të mund të thuhen më në gjykatat amerikane.

Kampi i Biden kishte pra si qëllim sipas analizës që bën kampi i Trump që dosja  McGonigal të varrosej njëherë e përgjithmonë edhe nëse për këtë Mc Gonigal shkon “me dëshirë” në burg për pesë vjet maksimum ose më pak meqenëse e pranoi fajin. Por dosja ende nuk është varrosur. Ekziston gjithnjë mundësia teorike dhe praktike që dosja McGonigal të gjykohet në Shqipëri, që Edi Rama të merret në pyetje ashtu si Dorian Duçka dhe të dalin lakrat e lidhjes me Kinën. Rama do ta kishte të vështirë të mohonte para drejtësisë shqiptare se nuk ka dijeni fare për kinezet, sepse vete Rama është financuar nga e njëjta firmë kineze që ka financuar Hunter Biden. Me ndërmjetësinë e “Dorianit” firma kineze CEFC  i pagoi një ekspozitë madhështore në Kinë Kryeministrit shqiptar. Po ashtu rezulton sipas Neë York Post, se ortaku i Hunter Bidenit, James Gillar ka bërë aferë në Shqipëri me kinezët e CEFC, gjë për të cilën qeveria Rama nuk ka si mund të mos jetë në dijeni dhe të gjitha këto rrezikojnë të dalin në dritë nëse hetimet hapen nga drejtësia shqiptare. Por edhe sikur SPAK të hetonte dhe drejtësia shqiptare mos të dënonte, kjo do të ishte sërish me rrezik për Biden-ët sepse pyetjet, përgjigjet, dëshmitë e Ramës apo Duçkës mbeten në dosje dhe mund të shfrytëzohen nga një tjetër administrate amerikane më vonë. Pra gjeja më e sigurt për administratën aktuale amerikane është që mos të ketë asnjë hetim në Shqipëri sidomos në këtë periudhë që Amerika hyn në fushatë. Me të drejtë shtrohet pyetja, po të doje administrata Biden që mos të ketë hetim në Shqipëri ndaj Ramës në dosjen McGonigal, a do t’i bindej SPAK? Prandaj hapja apo jo e një hetimi të tillë në Shqipëri është gur prove nëse SPAK është vërtetë i pavarur apo nën urdhra.

“Imuniteti” i Edi Ramës nëpërmjet Presidentit “nga populli”

Në këtë vorbull surrealiste të luftës politike Biden-Trump me rrënjë që shtrihen deri në Shqipëri, roli i Edi Ramës si dëshmitar kyç, po bëhet kyç. Po “ra” Rama me anë të një procesi McGonigal në Shqipëri bie në një farë mënyre Biden “himself” bir ose babë.

Në këtë faze, Biden nuk frikësohet pasi SPAK-u kontrollohet nga amerikanët dhe nuk do të ketë proces ndaj Ramës. Por Rama vetë do i kërkojë amerikanëve për këtë shërbim mbyllje goje, një favor, imunitet për veten për më vonë. Imunitetin e gëzon për aq kohë sa mban dhe pushtet, por Rama s’mund të rri pa fund Kryeministër sidomos me gjithë këto afera korrupsionesh në qeveri. Atëherë mund të imagjinohet që amerikanët mund ta kompensojnë Ramën duke i dhënë  postin e Presidentit. Por Rama nuk mund të ketë garanci me një titull që s’ka pushtet. Aty ndoshta duhet kërkuar domethënia e propozimit të papritur të Lulzim Bashës për një president të zgjedhur nga populli i cili si i tillë nuk mund të jetë me honorifik. Ky propozim i Bashës mund të rezultojë të jetë skemë e amerikanëve. Kështu një Ramë president nga populli do të ketë fuqi absolute, jo vetëm mbi ushtrinë dhe punët e jashtme, por dhe mbi drejtësinë, kjo varet se si do të hartohen kompetencat e një presidenti nga populli. Vetëm në këtë mënyrë Rama dhe administrata demokrate fitojnë garanci se kryeministri shqiptar që do ta zëvendësonte Ramën më 2025, nga PS-ja, apo Basha, nuk do ta rihapin dosjen McGonigal që sipas ligjeve tona nuk mund të parashkruhet, e pakta para 10 vjetëve. Gjithë këtë kohë duhet ta kemi pra sërish Edi Ramën si të parin e vendit, vetëm nëse republikanët rikthehen në pushtet në SHBA dhe gjithë skenarët rifillojnë nga e para.

Historia e popujve në ish-Jugosllavi na ka mësuar së serbët janë popull më mëndje të humbur, së janë njerëz të retarduar, të cilët nuk po lirohen nga budallakinat dhe nga poshtërsinat, së ata janë fitues të përhërshem dhe pushtues të përheshem të tokave shqiptare.Leksionin së nuk mund të fitojnë nga shqiptarët e morën në vitin 1999, ku humbën luftën në Kosovë. Morën leksionin së triumfon e mira ndaj të keqës, së fiton drejtësia historike .Serbia e Millosheviqit mori grushtin e fortë nga shqiptarët dhe bota demokratike , duke u larguar më bisht nën shalë nga Kosova.Shqiptarët luftuan për të fituar lirinë dhe pavarësinë , dhe e arritën këtë .Nese e fituam luftën së bashku më aleatët tanë , duhet ta din mirë çetniku Vuqiq i cili po kërcënon më luftë në veri të vendit, së jo që nuk do të arrinë të pushtojë, Kosovën , por do të detyrohet të ik deri të Pashallëku i Beogradit, ku edhe serbët e kan vendin.Xhelatët e Beogradit, duket së njohin vëtem dajakun mbi kokë.Kan harruar së ka përenduar koha e sundimit të shqiptarëve në tokën e tyre.Poshtërsitë dhe pandershemeritë e tyre nuk do të pijnë ujë më para botës demokratike , nese dikur iu ka funksionuar kjo punë.Nese çetniku Vuqiq, ka marr hov, ai do të ndalët dhe atë shumë keq , nese mendon së do të jetë ndryshe .Serbia dhe sërbet nuk po lirohen nga epoka e ërret ku janë katandisur. Zgjërimi i Serbisë historikisht më territore në kurriz të shqiptarëve ka përfunduar.Vuqiqi po futët në vallët e sadizmit serbomadh. Ai është një gjarpër helmues , të cilit do ti prehet koka në luftën më shqiptarët , të cilën më ngulm po e kërkon.Koka ju pre shumw kryeterroristit Vuqiq , kur ai së bashku më terroristin Radojqiq,Rakiq etj, tentuan më akte terrororiste ne veri të ndajnë Kosovën.U vra një policë I Kosovës, por terroristet dhe Vuqiqi morën leksionin e duhur së nuk ka lojë më shqiptarët në tokat e tyre stërgjyshore.Me shpalljën e ditën e zisë për terroristet e vrarë , e deshmojë se ai ishte urdhëdhënësi i ngjarjës tragjike. Dhe, nuk ka asnjë kuptim që bota demokratike të bisedon më njjë përson të tillë më biografi kriminale.Edhe bisedimet Kosovw -Serbi duhet të ndërpritën deri në atë kohë kur shtet largon nga pushteti terroristet, si Vuqiq, Vulin dhe Daciq.Tjetër.Kur roformohet ky shtet më logjikë mesjatare , dhe kur kërkon falje për gjenocid, dhe e pranon pavarësinë e Kosovës, atëherë mund të flasim edhe për normalizim të marrdhënjeve më këtë shtet fqinj. Kryeminsitrit të Kosovës iu kan hapur të gjithë mundësitë politike që të kundershton të ulët në një tavolinë në Bruksel, më kryeterroristin, Vuqiq.Shqiptarët kan qenë dhe janë popull paqëdashës ,janë popull që kërkojnë paqën , por që nuk i shmangën as luftës, kur është në pyetja mbrotja e Atdheut dhe e kombit. Vuqiqi është dehur nga urrejta patologjike që ka ndaj shqiptarëve. Kjo urrejte po i kthehet si bumerag.Unë e di mirë së shqiptarët dinë të mbrohen nga ata që i sulmojnë …

Kërkimet për sfondin e shkallëzimit të rrezikshëm të situatës në veri të Kosovës vazhdojnë, ndërkohë zhvillimet e fundit në rajon janë vendosur në fokus të mediave gjermane.

Gazeta “Frankfurter Allgemeine Zeitung” analizon gjakderdhjen në veri të Kosovës në një analizë të Michael Martens me titull “Vuçiç hedh poshtë pjesëmarrjen e Serbisë në trazira”. “Versioni i Vuçiqit, që shteti serb nuk ka të bëjë asgjë me trazirat bie ndesh me faktin që autorët ishin të armatosur rëndë dhe të mirëorganizuar. Ata kishin madje edhe një automjet të blinduar. Tek këto nuk kanë qasje civilët në Kosovë, në një kohë që në veri vija e strukturave kriminale dhe shtetërore është shumë e lëvizshme. Që kjo po i bëhet gjithnjë e më e qartë edhe botës jashtë, duket në prononcimin e të ngarkuarit të BE për Politikën e Jashtme, Josep Borrell, që bëri të ditur në platformën X, se BE e dënon “sulmin e neveritshëm kundër efektivëve të policisë ashpërsisht.”

Kurse gazeta “taz” nën titullin “Problematiku quhet Vuçiç” boton një koment të Erich Rathfelder për shkallëzimin e situatës në Kosovë, në të cilin theksohet, se “Serbia edhe njëherë e ashpërson gjendjen në Ballkan, në Kosovë. “Njeriu problematik i vërtetë quhet Aleksandar Vuçiç dhe është presidenti serb. Ai ndjek pa mëshirë qëllimet e veta, pa gatishmëri për kompromis. Për të do të thotë dobësi pranimi i kompromisit. Ai nuk do të kuptojë, se po dështon strategjia e tij, të arrijë të ketë Asociacionin e Komunave Serbe në Kosovë por të mos e njohë Kosovën.[…]Vuçiç di të ushtrojë durim dhe i shikon diplomatët e Europës si idiotë të vlefshëm, që mund t’i mbajë varur deri sa të jetë e vendosur lufta e Ukrainës. Fiton Rusia, fiton edhe ai në Kosovë.”

“Nuk kemi vetëm një krizë politike, por edhe një krizë sigurie”

Më tej “taz” ka publikuar edhe një intervistë të martën mbi zhvillimet në Kosovë me politologun, Vedran Džihić nga Instituti për Politikën Ndërkombëtare në Vjenë, që kërkon që perëndimi të ndalë politikën e durimit kundrejt Serbisë. “Një shkëndijë dhe kontrolli humb”, thekson Vedran Džihić, duke iu referuar tensioneve të larta mes Kosovës e Serbisë, që janë më të lartat në 20 vitet e fundit. “Do të jetë e nevojshme edhe një rritje e prezencës së trupave të KFOR-it. Ne nuk kemi vetëm një krizë politike, por edhe një krizë sigurie. Kufijtë duhet të forcohen dhe të mbikqyren më intensivisht grupet kriminale.”

Edhe gazeta zvicernane “Neue Zürcher Zeitung” i kushton vëmendje zhvillimeve në Kosovë. “Brukseli dhe kryeqytetet e tjera duhet t’ia bëjnë shumë shpejt të qartë Beogradit dhe Prishtinës, se çfarë duhet të bëjnë. Në të vërtetë ata e dinë. Sepse për pikat themelore për përmirësimin e marrëdhënieve kanë rënë dakord të dyja palët dy herë […] Brukseli dhe BE duhet me të gjitha mjetet diplomatike dhe ato të presionit financiar të bëjnë që palët t’i zbatojnë premtimet e marra. Kosova ndërkohë është nën sanksione. Nëse Beogradi nuk e ndryshon qëndrimin e tij, ka ardhur kohë për masa ndëshkuese edhe kundër Serbisë. Shumë e dhimbshme do të ishte shfuqizimi i liberalizimit të vizave (në rast të Kosovës mos heqja e tyre).

Por BE nuk ka vetëm shkopin në dorë, por edhe karotën: Ndihma e shpejtë për projekte infrastrukturore dhe një konferencë donatorësh janë shpërblime që i duhen të dyja palëve. Tani kërkohet ritëm. BE ka humbur shumë kohë në Ballkan. Nuk ka më shumë kohë pas ndryshimit të situatës strategjike. Para neoimperializmit rus dhe sfidës së Kinës, BE ka trumbetuar se do të mësojë gjuhën e pushtetit. Tani BE duhet ta shqiptojë atë.”/DW

Millosh Katiq

Mirjana Jevtoviq

Municione dhe armë, për të cilat Policia e Kosovës tha se u gjetën në dhe përreth manastirit në Banjskë. Foto: Bujar Tërstena Foto:Bujar Tërstena (RFE/RL)

Istitucioni ku unë punova për shumë vite që prej fillimeve të tij, krahas pedagogëve shqiptarë, juristë të njohur me emër në fushën e drejtësisë, kishte dhe pedagogë të huaj, kryesisht amerikanë. Xhoni, Skoti dhe Robi, ishin tre prej tyre. Këta të tre i mbaj mend mirë, ishin djem të rrinj, moshatarë me bijt e mi. Të gjatë, bjondë dhe të hijshëm. Unë i ngatërroja emrat e tyre ngaqë më dukeshin njësoj, jo vetëm nga pamja e gjatësia, po edhe nga shqiptimi i gjuhës shqipe më bënin të qeshja. Kjo gjë jo vetëm që më argëtonte, po më vinte në një pozitë të vështirë që të flisja anglishten, duke menduar se edhe ata do të qeshnin me mua. Në fakt mua më pëlqente e folura e tyre e gjuhës tonë dhe nuk e di pse dyshoja aq shumë te anglishtja ime e çalë.

E pata fjalën te ngatëresat, që nuk i ndaja dot djemtë sipas emrave. Vetëm Robin e shquaja mirë kur vinte me Almën. Asistentja e tij elegante. Me një finesë femërore të kristaltë, të bënte ta adhuroje. Robert Pulver, nuk kishte gabuar, ai e dashuronte asistenten e tij të mirë, që ndërkohë punonte në Ministrinë e Drejtësisë. Ndërsa Robi me djemtë e tjerë ishin punonjës të organizatës ndërkombëtare ABA CEELI. (Shoqata e Juristeve Amerikanë) Në kuadër të mbështetjes me ekspertizë drejtësinë shqiptare, në ato vite ka qenë shumë aktive në Shqipëri. Të dy bashkë Alma dhe Robi, (siç i thërrisnin Robertit) jepnin lëndën; “Transaksionet e Siguruara dhe Ligji i Falimentimit”.

Ajo që s’do ta harroj kurrë, megjithëse kanë kaluar shumë vite, është një ngjarje e rrallë që la gjurmë të veçantë në memorien time. Ata erdhën në Bibliotekë dhe u ulën të prisnin fillimin e orës së mësimit. Biblioteka ishte vendi jo vetëm ku studionin e punonin studentë e pedagogët e shkollës, por ishte kthyer edhe një sallon pritjeje, për shkak të hapsirës, aredimit të saj të kujdesshëm dhe ambjentit të këndshëm. Librat e vendosur sipas specialiteteve, degëve dhe veçorive të tyre. Skeduar me kujdes sipas programeve bashkëkohore të bibliografisë. Tavolina e madhe mbuluar me gjethet e vjeshtës dhe thënet e L. J. Borges përreth.

U përshëndetëm me përzemërsi. Ç’far isha duke shkruar, me pyeti Alma me delikatesën e saj. Unë, po një fije kashte kisha dashur t’i vija zjarrin revoltës time ndaj anglishtes, që po më “torturonte” prej kohësh. – Uhh, po plas e dashur, mos më pyet më mirë. Kur kam kohë të lirë dhe nuk ka seminare, mundohem të përvetësoj mirë anglishten. E shkruaj njëmijë herë më dorë, e lexoj po aq dhe s’mund, e s’mundem dot të komunikoj. O Zot, kush e shpiku këtë gjuhë, që ndryshe shkruhet dhe ndryshe lexohet. U çmenda fare! Sa e vështirë më duket. Kurrë s’ka për të hyrë në trurin tim. Sa, ndonjëherë më duket vetja thjesht idiote…Dhe vazhdoja të shfreja pa pasur ndroje prej djaloshit Robi, ndjeja një lloj kofidencialiteti, kur ai ishte me Almën e ëmbël. Të gjitha këto ankesa, i thoja me sytë nga librat dhe fletoret e anglishtes. Po kur ngrita vështrimin lart, pashë Robin që fshinte lotët. Ai po qante… E shqetësuar pyes: -Why Robin cry?

-When? – korigjoi ai qetë.

-Why? Pse qan Robi? Vazhdoja unë të këmbëngul duke demostruar anglishten time….”perfekte”.

-No! –Tundi kokën, në shënjë kundërshtie ai. – English- When Robi kry? – Kur çan Robi? Jo si shçip.

-Atëher, kur qan Robi, të lutem më thuaj Alma? Më ardhka shum keq. Mos i ka ndodhur gjë, apo e ka marrë malli për familjen? Ajo buzëqeshi paksa, e me zë të ulët shkëmbyen disa fjalë të dy. Pastaj foli me zë të qetë.

-Kur i shajnë gjuhën!

–Uaaa! Aspak! U preka unë, po më së shumti u habita. Menjëherë fillova të justifikohem. -Të lutem, nuk doja të fyeja anglishten. Unë po shaja veten që nuk po më ngulitet në kokë. S’kam lënë kurs pa bërë dhe se mësoj, që se mësoj dot ashtu si duhet. Thash, se më duket e vështirë, se ndryshe… ndryshe … Jo se, s’është e bukur gjuha juaj … po….

-No! Më ndërpreu Robi. Në universitet ku unë studiova, në hyrje të tij, ka nji tabelë madhe ku shkruhet: “Katër gjuhet me te veshtira në botë, janë- Shçipja, Xhermanisht, Hebraisht dhe … (se mbaj mend mirë të katërtën, unë.)- Anglisht, jo vështirë, gjuhë e bukur shumë kollaj mësuar. Nuk ka shumë gramatika, rasa, e gjera te veshtir. Po edhe gjuha shçipe eshtë e bukur- vazhdoi Robi me sytw ndriçuar nga lotwt.

Më falni, pa dashje ju kam mërzitur… Ke të drejtë Robi. Po t’ia shash një shqiptari gjuhën e tij, kërcet lufta, ku të mund, në tavolinë, në avion, jashtë e brenda vendit. Mos rrënç në ndonjë kokëkrisur, qoftë edhe intelektual. Kurse ti vetëm lotove. Ky është kontrasti.

E indinjuar me veten prej kësaj ngjarjeje, më vinin lloj, llooj mendimesh në kokë. Më dukej vetja kot fare atë çast. S’kam lënë kurse anglishteje pa bërë, kam shpenzuar goxha, e s’mundem që smundem t’a mësoj mirë e aq më keq të komunikoj, e fajin ja hedh anglishtes!! Ndër shkolla kam qenë nxënëse e mirë. Madje në shkollën e mesme Ekonomike në Tiranë, mësuesja më e bukur e matematikës, Drita Hoxha, me thoshte, “gjeni”. Ishte e bukur shumë vertetë, ndryshe nga zyshat e egra të matematikës që e tregonin edhe në portrete vështirësinë e lëndës së tyre. Drita ishte yll, megjithëse kërkuese e rreptë. Ndryshoi puna në shkollën e lartë, me Kujtim Dedein dhe Bashkim Rusetin, ata s’të falnin fare. Mirpo e keqja ishte se, unë nuk dija as të kopjoja fare, po fare dhe e dorzova fletën bosh dhe dola nga provimi. Kështu e lashë Fakultetin ekonomik, megjithëse shkëlqeja në lëndët e tjera. Vite më pas, vazhdova UT, për gjuhë- letërsi. Pasionin tim qysh në fëmijëri. Të keqen e matematikës thashë. “Hyrja në gjyhësi”, ta nxinte jetën. Ja kalonte dhjetra herë, Rami Memushaj, të dyve së bashku profesorëve të matematikës. E kishte shpënë librin nga dyqind, në tetëqind e pesëdhjet faqe. Po, ja që ndodheshin atje ca profesorë të tjerë si Gjovalin Shkurtaj e Valter Memishaj, që merrje kurrajo t’i shkoje deri në krye fakultetit. Madje ky i fundit ishte i vetmi që pa e njohur fare, me dukej sikur me vlerësonte më tepër se sa dija në lëndën e vështirë. Dhe kur ja shpreha këtë shqetësim në shënjë falenderimi, mu përgjigj: “një njëri që shkruan bukur, meriton një notë më tepër.” I’u përgjigj ai shqetësimeve të mia. Ndërsa professor Gjovalini, na inkurajonte, duke cituar shpesh; “Gjuha ruhet, atje ku shkruhet.”

Po me anglishten s’po ja dilja dot mbanë. Vendosa më në fund. Kërkova një mjeke të mirë psikatre që ishte dhe psikologe e dëgjuar, nga më të mirat. I tregoj e shqetësuar problemin tim. Mjekja qeshte herë pas here, më pa në sy dhe filloi: -Mos u shqetësoni, ka shumë si ju. Duhet të dini se: njeriu, ka dy lloj memorie, mekanike dhe intuitive. E mira është që këto të jenë pesëdhjet me pesëdhjetë. Por tek disa njerëz, është më e madhe memorja mekanike, që i ndihmon njerzit në gjuhët e huaja. Dhe tek disa të tjerë është memorja intuitive, si në rastin tuaj. Ndoshta dhe përgjegjësia juaj për ti thënë dhe bërë gjërat mirë… Si pjesë e artit, jeni emocionale dhe këto ju pengojnë. Duhet të përqëndroheni më tepër kur mësoni gjuhën e huaj. Mos u shpërndani me lexime e studime të tjera. Po vetëm te anglishtja.

-Kot fare-i them- këtë se bëj dot. – Unë edhe shkruaj- i them psikiatres- merrem dhe me filmin dokumentar. Po këto gjuhët e huaja nuk më kanë hyrë në tru fare, sikur kam lajthitur. Më kishte hypur inati, të shaja veten mesa mund. Këto mbaj mend, të tjerat i kam harruar, po më gëzoi fakti që nuk kisha probleme me trurin dhe nuk do të pija ilaçe. Megjithëse mirë do të ishte të kishte dhe medikamente të tilla, për të futur në kokë, ca gjera të rëndësishme, si gjuhët e huaja përshëmbull.

Do thoni ju? Po si ja dilja unë me punët e shumta të Bibliotekës, ku shumica e librave ishte nw gjuhë të huaja. Po, ja, kisha ca dhunti të tjera. Kuptoja dhe lexoja aq sa për të bërë punën mirë, mjaftonte që studentët të më thonin temën dhe unë u’a rekomandoja literaturën menjëherë, përveç programit të zbatuar, ku për çdo libër kishte shtatëmbëdhjetë rekorde të hedhura në internet. Ahhh! Pjesën e komunikimit? Pika e dobët, tepër e rëndësishme për mua, si ja bëja thoni ju? Po, ja, i kisha titullaret, perfekte në gjithçka edhe në gjuhët e huaja. –Mos e lodh shumë mendjen me gjuhët”- me thoshin. Pastaaaj, Doooriii! Dori ishte djal flori, me detyrën e drejtorit të departamentit të mardhënieve me jashtë.

– Just a sekond! -U thoja me nxitim të huajve dhe vrap te Dori. Aq shpesh e thërrisja Dorin, sa u ngatërroja emrin edhe djemve të mi në shtëpi. Po mos ndodhej Dori aty, thoni ju? Po ishin vajzat e sekretarisë, Eva, Genta, Erjola, Sava, mrekulli në gjuhët e huaja. Më mbanin pak me hatër të them të drejtën, si njeri të artit që punonte në një institucion drejtësie. Nuk flisja shumë për art atje sepse nuk premtonte koha për vetë ngarkesën e madhe që kishte institucioni, ku bëhet një punë shumë e madhe në edukimin për drejtësi. Askush nuk mund t’a marrë me mend nëse s’ka punuar atje. Punën e lavdërueshme e shkruanin në të gjitha raportet të gjithë kryetarët e Komisionit Europian, Këshillit të Europës. Ambasadorët e OSCE, e të tjera organizma ndërkombëtare, që kishin të bënin me drejtësinë. Në intervistat që ata më dhanë, për realizimin e një dokumentari në 100 Vjetorin e Drejtësisë Shqiptare, u shprehën si gjithmonë me fjalët më superiore për institucionin tonë. Ndaj më erdhi ndërmend pyetja. –Zoti, Ambasador, ju thoni kaq shumë fjalë të mira për Shkollën e Magjistraturës. Ndërkohë që drejtësia poshtë kritikohet vazhdimisht. Ambasadori, konseguent në përgjigjen e tij, tha se shkolla dhe edukimi për drejtësi është tjetër gjë, tjetër përgjegjësi. Drejtësia poshtë në bazë është “System”. Dhe në këtë mosmbarëvajtje, fajin e ka sistemi dhe jo përgatitja e njerëzve të cilët e bëjnë atë… Ej, dreq e punë, po sistemin njerëzit e bëjnë, kush tjetër? Po nuk e thashë këtë pyetje. Besoj se ata e dinin më mirë.

Në fakt, kishin të drejtë. Gjatë viteve të gjata që punova atje, njoha pedagogë të përgatitur e të gjithanshëm në dituri, jo vetëm profesionalisht. Më pati rënë rasti të bisedoja e dëgjoja gjëra të mençura sa në asnjë ambient tjetër. Gjithashtu, njoha studentë, djem dhe vajza që përgatiteshin në prefeksion brenda dhe jashtë vendit, në instutucionet ndërkombëtare të niveleve të larta, në Strasburg, Gjenevë, Amsterdam, Romë e shumë vende të tjera me drejtësi të përparuar. Me shpresë, se jo vetëm drejtësinë dhe Shqipërinë, po këta studentë do të bënin dhe botën. Fatkeqësisht, pas dy-tre vitesh kur zbrisnin atje poshtë në “System”- “çmendeshin” disa syresh. Po pse i lane të çmenden? Sa keq më vjen, me vjen të plas kur mendoj se disa prej tyre, madje jo pak, nuk janë më. Shpenzoi aq shumë shteti dhe bota për t’i përgatitur. Një bursë të mirë tre vjeçare, shumë më të madhe se pagat tona, eksperienca pune dhe seminare të shumta. Kur fap, i përlau reforma, midis tyre edhe më të mirët. E tmerrshme kjo reforma, që na gëzoi në fillim të gjithëve, ka paralizuar gjithçka. Duket sikur asgjë nuk funksionon. Dhe larg qoftë, po që se të bie rasti të kesh punë me gjykatat dhe prokuroritë. Luan mendsh! Vërtet çmëndesh. Shpesh nga, “Mizoria e vetë Ligjeve, e cila nuk të lë ti zbatosh ato”- kështu thotë, vetë Montesquieu, sikur të jetonte edhe sot mes nesh.

Dhe duhet të ulërish sa zë ke në kokë dhe të thërasësh ashtu si Shekspiri, tek Henri i IV-të, në pjesën e dytë të tragjedisë: “Le t’i vraaasim të gjithë Juristëëët”. Mirpo, laaarg qoftë, mendo për një moment, sikur edhe vetëm një ditë të ishim pa ata. Imagjinoni!… Mashtruesit, hajdutët, fallsifikatorët dhe kriminilët, do të bënin akoma më keq kërdinë mbi ne të pafajshmit. Dhe hajde, ti gjeje ditën tjetër, se ku ishin futur, në drejtimin e paditur… Po, midis nesh janë, ku tjetër S’thotë kot populli, “frrika e ruan vreshtin”. Kështu dhe s’po ja dalim dot, e jo pa ata. Jo vetëm kaq, po ashtu siç ju thashë, për kolegët dhe profesorët, e mi të nderuar, me të cilët kam punuar dhe studentët ekselentë, për të cilët jam avokatja më e zjarrtë. Nuk do ta lija Shekspirin kurrë, të tragjedizonte më…

Do pyesni ju përsëri. Po ç’mu kujtuan pikërisht tani këto gjëra të shkuara ndër vite.

Robi me Almën u martuan, prindërit e Almës si bijë të vetme që e kishin u dëshpëruan pak. Po Alma dhe Robi, i morën edhe ata në Amerikë. Jetojnë bukur në Neë York. Ata punonin të dy në Selinë e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, e cila ndodhet në New York City, në lagjen Turtle Bay të Manhatanit. Tani se di. Ndoshta edhe më lart, diku në Departamentin e Shtetit.

Shpesh e kujtoj këtë ngjarje, prej debateve të shumta, për gjuhën dhe standarded, po sot vendosa ta shkruaj, e dini pse?

Takoj një ditë rastësisht mikun tim G. Leka. U ulëm të pinim një kafe dhe si zakonisht tema e ditës Covid 19 e plot bishta pas, i cili na largoi disi nga jeta shoqërore. Jo vetëm Covid që na mori shokun më të mire artist e plot të njohur- vazhdoi ai, po këto ditë kam qenë shumë i mërzitur, pasi kam debatuar fort, me ca miq të mirë, për Gjuhën Shqipe.

– O lere ç’po na bëni ju, me këto broçkulla për gjuhën. -më tha gjith ironi- Jo po ka thënë Thoti, jo po tha ky e jo, po ay. Lerini ore Naim Frashërin, Lasgush Poradecin, e Kutelin me poemat e tyre, ka lezet. Ja ajo është gjuha shqipe. Po, ju po na çudisni mendjen me këto hamendësira…

-E po, punë e madhe. Për këtë je mërzitur- ndërhyj unë, gjoja si e fortë. – Më erdhi shum keq, se nuk ishte njeri dosido, ishte akotori im i preferuar, R. Ndrenika. I thashë të kishte qënë dikush tjetër e dija unë si do t’i përgjigjesha, po për ty kam respekt, se jam rritur me rolet e tua. Po një gjë duhet ta dish, se e ke gabim. Çdo shqiptar e ka për detyrë të mbrojë… Më ftuan në disa TV, ku dhashë mendimet e mia… të cilat …

– Kot je revoltuar, – e ndërpres unë, në fund të fundit, kudo të shkosh në botë dhe cilindo shtetas të huaj të takosh, thotë se gjuha e tij është më e mira e më e bukura, më e lashta dhe më e pasura, në botë. Përgjigjen më të mirë na e jep Kadareja. “Gjuha, më mirë se gjithçka tjetër, jep shpesh dritën ose mjerimin e një kohe.”

– Sigurisht, unë nuk flas kot, kam argumenta…në bibliotekën timë kam libra që tregojnë se…

– Të gjithë kështu thonë, grekët, italianët, anglezët, arabët, bullgarët. Dhe kanë njëmijë e një argumenta dhe kur s’i kanë, i shpikin. Për ta shkëputur, G. Lekën nga labirinthet e Bibliotekës së tij, nga ku s’del dot as ai vetë, i tregova historinë time me Robin. I pëlqeu shumë, qeshi fort dhe më tha: -Shkruaje pra, pse s’e shkruan!

–Ja, do e shkruaj tani i thashë. “Lapsi është gjuha e mendjes”- thosh Horaci. Dhe këtu u mbyll biseda. When Robi cry?

Nadire BUZO

Mediat e Kosovës kanë publikuar një video-incizim të grupit serb në Zveçan.

Pamjet e bëra me dron, pasqyrojnë të gjitha lëvizjet e sulmuesve të armatosur në Manastirin e Banjskës. Rreth 30 persona të maskuar shihen teksa bëjnë lëvizje përreth manastirit dhe pastaj vrapojnë duke ikur në mënyrë të organizuar drejt malit.

Kujtojmë se ditën e djeshme mbeti i vrarë në krye të detyrës efektivi i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku.bw