Recently, discussions about the past have taken on heated tones, even though the debate on this topic is not new! Imposing debates, with which attempts are made to obscure the past and test Albanian opinion about the period of Yugoslav communist rule!

For the pluri-party “democracy” that we have, the people did not think that they should have it today! As for where the motive is, the causes of this conclusion, there are not a few who would answer, without thinking long: the miserable situation in the country, the insecurity for life, for work and for property! This irregularity was certainly not created today, but is inherited and as a consequence of the continuity of the former Yugoslav communist system! The consequences of their misgovernment, the country is feeling and will suffer for a long time. Ordinary people do not know how to theorize, but they know how to make comparisons. Here we must look for the disappointment of the people, the wavering of faith in democracy and the turning of the gaze to the bitter past, which was as it was, but the phenomena that they would see in democracy, they had not seen and did not know.

This is difficult to say. But what can be said without fear is that the misgovernance of the Yugoslav communists and the “democrats”, a mixed hybrid and fabricated group, from the union of former Yugoslav communists, turned overnight into “democrats”, who are the worst and most dangerous part for genuine democracy, with the former Yugoslav communists and Belgrade collaborators, or their heirs, who thought that the time had finally come, for revenge, for rematch and a new class war, damaged and compromised, from the very beginning, democracy, its image and its future.

The attacks that began immediately after the Liberation War, the attempts to deny and blacken everything from the positive national past, were undertaken, apparently to justify and cover up their deeds with corruption and the plunder of national wealth. They created differentiations, which actually deprived the majority of Albanians from integration into a democratic society and plunged them into pessimism, forcing the youth to leave the country! With these actions, did they think that they would ensure the Yugoslav communists and “democrats” a long and trouble-free government again!? However, they have made a mistake in their calculations! The attack on the Liberation War will very soon turn into a boomerang, in the form of anger and opposition, in relation to and in response to the immoderate acts of the Yugoslav communist rulers without a genuine democratic culture!

The people, kneeling down from poverty, could justify and endure the difficulties of the moment the country was going through, with the change of system, but not the “hunt for the scoundrels” that the “democratic” Yugoslav communists with Isa-Tita at the head started! These overturned the true national history, denied the Liberation War, the shed blood of the martyrs and the sacrifices that were made, in the name of the freedom and independence of the homeland! These actions were done with the premeditation and sole purpose of opening the way for the rehabilitation and return to power of the Yugoslav communists, whom the people know well.

The attacks on the liberators are also encouraged and supported by some unconscious internationals, from this “dance of the devil”, not even a destructive group from Albania can be exempted! Even here, the Yugoslav communists found the fragile terrain, a contingent composed of collaborators, or their descendants and heirs, and, thus, marginalized and irritated, outside the currents of contemporary democracy, they failed to access genuine democratic and emancipatory processes, which would advance Albanian society, but destroyed everything that was built with much effort and sacrifice! They remained in the class war, immersed in the world of mediocrity and platitudes, which feed and keep alive the feeling of hostility and revenge! These “democrats”, former communists now “anti-anti-communists”, have not yet understood that this means nothing. Being in one party or the other is a personal matter for everyone, but this does not automatically make you a patriot or an honest person.

Genuine democracy, in principle, is the most attractive way to organize power in a democratic society. Without genuine democracy, everything looks different! The suspicion, born of the former Yugoslav communist structures, by causing a crisis in the representation of methods and practices from the past have exhausted productive work, among other things, have left the country distrustful and angry with their diabolical claims!

This complex of factors made it aggressive and unrestrained, in its attempts to overthrow and destroy everything and anything from the past, not sparing even some important achievements in certain areas of social and economic life, since they were created in communism. The ignorance and cruelty that would be displayed as soon as the first steps on the path of democracy began, the tendencies to destroy and demolish everything from the past, were reminiscent of the Chartist Movement in England, which expressed its hatred of capitalism in the destruction of machinery, the latest technical inventions, which had revolutionized production. The attacks on the past here aimed to present the country without life, without work, without any progress, a hell immersed in crimes and punishments, filled with prisons!

Citizens everywhere must clearly and openly express their disagreement with the past, with the Slavic-communist dictatorship. Of course, the demands for the revision of the past must be understood correctly, as an objective demand and need, which clarifies and enriches on the basis of data and documents! The realization of this would not be easy and without problems, not only because of the difficulties of this process, but also because of the complex factors that still exist in leading countries!

I call on specialists in certain professional fields to determine what has become of this political system and the cause of the many major crises that the country has encountered in recent years. Democratic aspirations, expressed throughout Kosovo, have never been so strong, but in addition to being severely suppressed by former rulers, they coexist with an increase in authoritarian demand, which is particularly evident from the electoral success of the so-called “pluri-part-titiste” parties!

Reflection on the developments of events from the past, require that a professional, reliable and independent institution, deal with the necessary seriousness, calmly, and not in panic. Because citizens who have lived this period, do not accept inaccurate reactions and without democratic culture, there should be no hesitation, that in certain cases, unmeasured assessments are expressed, for the past! An honest man remains honest and, under no circumstances, does not go outside himself and outside the lived reality. And such, who in one way or another, express disagreement with revenge against the past! Today we must be sober to make the right assessment. Therefore, there is no place, it does not suit, at least historians and researchers, to point the finger at one or, whoever it may be, without looking at every action correctly.

Anti-communist propaganda cannot be used, speculatively, as a certificate of exoneration for crimes and treason against the country! On their behalf, they commit acts that are punishable in any democratic country and at any time.

In the circumstances created, it is the imperative of the time to review the past, which is more than necessary, and at the same time legally possible, relying on the Documents of the Council of Europe, and later the European Union, which undertook a series of initiatives and resolutions to assist the process of separation from communist totalitarianisms.

These documents should also be the basis for the Assembly of the Republic of Kosovo, such as;

– Resolution of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe on “Measures to eradicate the legacy of totalitarian communist systems” (1996);

– The Prague Declaration “On European Conscience and Communism” (2008), which sets out the commitment to condemn the crimes of communism, according to the practice of the Nuremberg Trials, as crimes against humanity ;

– European Public Hearing on “Crimes Committed by Totalitarian Regimes ” (2008), and;

– Parliamentary Assembly of the Council of Europe on “The necessity for international punishment of the crimes of totalitarian communist regimes ” (2006), etc.

Through these resolutions, they are called upon to clearly distance themselves from the crimes of totalitarian communist regimes and to condemn them without any ambiguity. Even on 2 April 2009, the European Parliament, appealing in a new resolution “ On European conscience and totalitarianism” and the importance of keeping the memory of the past alive because “there can be no reconciliation without truth and remembrance”.

The people are not so ignorant and indifferent as not to look at them, not to make comparisons, and not to draw conclusions.

In the course of this process, the Assembly of Kosovo should adopt a Resolution “On the Punishment of Crimes Committed by the Serbian-Yugoslav Communist Regime in Kosovo ”. After the adoption of this Resolution, the archives will be opened, citizens will speak more freely about the suffering and consequences of the discriminatory past, historians and researchers will first and foremost be professionally engaged in reflecting the truth, avoiding censorship and self-censorship, utilizing archives and creating the necessary premises for carrying out this task.

The Land of Lek; 13.11.2025

Youtube-kanali rus Кровавый СССР
(Bashkimi Sovjetik i përgjakur)
2023

Materialin në vijim, të autores Svetlana Sakharova, primabalerina ruse, lindur në Kiev më 10 qershor 1979, e ka përkthyer nga rusishtja dhe e ka përgatitur për botim Eshref Ymeri.
***
“Buqeta” e fshehtë e Kremlinit ka pasë qenë një rrjetë vilash, apartamentesh dhe kabinetesh, ku aktoret e reja i dhunonin, i shantazhonin dhe i shndërronin në skllave seksi të elitës. Beria, ministrat, gjeneralët, ishin ata që përdhunonin femrat më të mira të vendit. Këtu nuk është fjala vetëm për historinë e përdhunimeve. Këtu është fjala për vlerën e lavdisë në një makinë totalitare. Këtu bëhet fjalë për një fakt të tillë, se si bukuria vjen e shndërrohet në mjet, kurse trupi shndërrohet në valutë. Këtu bëhet fjalë për historinë e rezistencës, historinë e tradhtisë dhe historinë e hakmarrjes.

“Pranvera e vitit 1946 në Moskë pati shërbyer si një periudhë e vaktë mashtruese, kur ajri ende mbartte në vetvete jehonën e ngricave dimërore, të përzier me pluhurin e ndërtesave të shkatërruara dhe aromën e bukës së freskët që dilte nga furrat e rralla. Qyteti, i plagosur nga bombardimet gjatë luftës së madhe patriotike, mundohej t’i kthehej jetës normale. Njerëzit me pallto të vjetra, ecnin nxitimthi nëpër rrugë, tramvajet kërcisnin nëpër shina, kurse nëpër sheshe ende ngriheshin përmendoret e improvizuara të heronjve të rënë. Por përtej fasadës së ringjalljes fshihej errësira. Represionet nuk kishin përfunduar me fitoren kundër fashizmit. Në Sheshin e Lubjankës, në ndërtesën e zymtë të ministrisë së punëve të brendshme, Lavrenti Beria, ministër i brendshëm dhe njëri nga njerëzit më me ndikim në rrethin e Stalinit, rrinte ulur në një tryezë të madhe prej dru lis. Kabineti i tij ishte asketik, me perde të rënda, portreti i udhëheqësit në mur dhe një pirg me dosje, të cilat mund të vinin poshtë fatin e çdokujt. Syzet me një skelet të hollë shkëlqenin nën dritën e llambës së tryezës, kurse gishtat e shkurtër dhe të trashë kalonin nga njëra dorë te tjetra fotografi femrash, si artiste, balerina, këngëtare teatri dhe kinemaje. Talente! – nënqeshi Beria, duke fërkua mjekrën. Për të ato ishin jo vetëm persona të teatrit apo të skenës, por edhe një rezervë me vlerë, të cilën mund ta përdorje për forcimin e pushtetit personal dhe të kontrollit të elitave. Ai e dinte që Josif Stalini, një udhëheqës ky paranoidal, i mbështet operacione të tilla. Në periudhën e terrorit, kur pushkatimet qenë kthyer në normë, duhej përdorur jo vetëm frikësimi, por edhe komprometimi, i siguruar në rrethana nga më intimet, në shtrat. Beria nuk ishte i papërvojë për punë të tilla. Bredhjen e tij pas femrave kishte filluar që në vitet 1920 në Gjeorgji, ku ai, duke qenë kryetar i Komisionit të Jashtëzakonshëm, shfrytëzonte vartësit e vet për rrëmbime dhe përdhunime femrash. Një dukuri e tillë, në Moskë erdhi e u shndërrua në një sistem të organizuar, të cilin ai e pati quajtur “operacioni buqetë”.

Ky ishte një emërtim ironik dhe cinik. Çdo mëngjes, pas takimeve, viktimave u dërgonin buqeta me trëndafilë të freskët, që simbolizonin heshtjen e detyruar dhe besnikërinë ndaj regjimit. Rrjeti përfshinte të ashtuquajturit objekte të posaçme (speciale), vila jashtë qytetit në Zhuvke Kuncevo, apartamente elitare në Arbatin e Vjetër dhe madje në bodrume, të përgatitura posaçërisht në ndërtesat shtetërore të ministrisë së brendshme. Artistet e reja këtu i joshnin me arsyetimin për të dhënë shfaqje për byronë politike ose për t’i dëgjuar, si parapërgatitje, për role të reja në kinematografi. Këto mjedise, në të vërtetë, ktheheshin në arena për shfrytëzim seksual, shantazh dhe grumbullim informacioni komprometues. Mikrofonët fsheheshin nëpër mure, kamerat – prapa pasqyrave, kurse truprojat e Berias regjistronin çdo hollësi për dosjet, të cilat mund të zhduknin karrierën ose jetën. Aleksej Vollkov, një personazh legjendar, major i ministrisë së brendshme, ish-aktor i teatrit “Vahtangov”, ka qenë njëri nga kujdestarët kyç të këtij rrjeti. Ai u gjend rastësisht në këtë sistem. Në vitin 1937, gjatë periudhës së terrorit të madh, pas denoncimit të një kolegu, atë e patën arrestuar për agjitacion antisovjetik për një shaka që kishte bërë në dhomën e grimit. Për t’i shpëtuar dënimit, Vollkovi kishte pranuar të rekrutohej nga organet e sigurimit, qe bërë përgjues në mjedisin artistik. Shtatlartë, me një fytyrë shprehëse, me një joshë prej aktori, ai ishte mjeshtër për të bindur dhe për të manipuluar të tjerët.

Kësaj nuk i thonë tradhti, – përsëriste me vete çdo natë, me sytë nga tavani në apartamentin e vet komunal. Kësaj i thonë mbijetesë në skëterrë. Detyra e tij ishte e thjeshtë: të zgjedhte lule për buqetat e Berias, t’i tërhiqte në grackë, me premtimin për lavdi dhe mbrojtje. Objektivi i parë që i qe caktuar për zbatim, qe Tatjana Akunjevskaja, ylli 32-vjeçar i kinematografisë dhe i teatrit. Akunjevskaja ishte një brune karakteristike, me sy depërtues dhe me një joshë të tillë, që i magjepste spektatorët. E lindur në vitin 1914, në Zarajsk, bijë e një oficeri të persekutuar të ushtrisë cariste, e pati filluar karrierën në moshën 17-vjeçare, me xhirimin e filmit “Buçkania”, sipas tregimit të Mopasanit (Boule de suif), në vitin 1934, dhe “Ditë të nxehta”, në vitin 1935. Përjetoi arrestimin e të atit në vitin 1937, por vazhdoi të luajë rolin e femrave të forta dhe me karakter të pavarur, si në “Viktimën e fundit” të Ostrovskit. Beria e pati pikasur në ekran dhe pati theksuar në dosje: kjo është ajo që duhet: “sytë i ka plot zjarr, por do ta mposhtim”. Vollkovi i qe afruar pas shfaqjes në teatrin Vahtangov. Salla duartrokiste më këmbë, kurse Akunjevskaja, e lodhur, me sytë plot shkëlqim, dilte në skenë me një fustan elegant, për t’u përkulur me nderim para spektatorëve. – Tatjana Kirillovna, – iu drejtua ai, duke i zgjatur një ftesë, me stemën e ministrisë së brendshme. – Juve ju pret një shfaqje e rëndësishme në Kremlin. Talenti juaj duhet për një çështje të madhe. – Akunjevskaja, e mësuar me kujdesin e regjisorëve dhe të nëpunësve të lartë, pranoi pa asnjë mëdyshje. Në Bashkimin Sovjetik të viteve të pasluftës, karriera varej nga lidhjet në sferat e larta. Makina “Zis i zi” me xhama të errët, e çoi jo në Kremlin, por te vila në Kuncevo. Një ndërtesë e rehatshme prej druri, me kopsht, të rrethuar me një gardh të lartë dhe me roja. Brenda po e priste Beria, me uniformë, me një shishe vere gjeorgjiane në dorë dhe me tryezën, të shtruar me havjar, bli dhe konjak francez, me një deficit në vitet e urisë. – Ju jeni e talentuar, – e nisi bisedën ai, duke i hedhur shampanjë në një gotë prej kristali, – por talenti ka nevojë për një përkrahës. Unë mund t’ju çel dyert për të luajtur rolet më të mira. – Biseda kaloi shpejt në gjëra të pahijshme. Beria, i njohur për epshin e tij, e kapi për dore dhe e tërhoqi drejt dhomës së gjumit. Akunjevskaja rezistonte, e gërvishte me thonj, bërtiste me zë të lartë, por forcat ishin të pabarabarta. Përdhunimi u bë në dhomë, poshtë portretit të Stalinit, me erë duhani dhe djerse. – Ti tani je imja, – mërmëriti Beria, duke mbërthyer uniformën. Mbylle gojën, nëse dëshiron të jetosh. – Në mëngjes Akunjevskaja u kthye në shtëpi me një buqetë trëndafilash të kuq si gjaku, të siguruar nga truprojat e Berias, Rafael Sarkisovi dhe Sardion Nadaraj. Këta të dy mbanin një listë sekrete të viktimave. Më shumë se 760 emra, duke përfshirë nxënëse shkollash, studente dhe artiste të njohura. Akunjevskaja rrinte në heshtje, por përbrenda ziente nga urrejtja. Ajo mori një rol të ri në kinematografi, një apartament në qendër të Moskës, por çmimi ishte shumë i lartë – ftesat e përsëritura për në vilë, ku Beria organizonte orgji me shampanjë dhe me muzikë gramafoni. Vollkovi, duke vazhduar përgjimin e saj, në raportin e tij shkruante: “objekti është besnik, por nën përgjim; rekomandohet shtim i përgjimit, se ka mundësi të shpërthejë ndonjë revoltë”.

Rrjeti vinte duke u zgjeruar. Vëzhguesit, gjithandej, raportonin për vajza me perspektivë. Aktoret, si Lida Rusllanova, e arrestuar në vitin 1948, se s’pati pranuar të këndonte në një rreth të ngushtë për Berian, ose Valentina Serova, për të cilën qenë përhapur fjalë për një takim me elitën për të shpëtuar karrierën, e dinin një rregull të pashkruar: Stalini, kur merrte raportime, jepte aprovimin: “bukuria ëstë armë kundër imperializmit, shfrytëzojeni!”. Por për femrat kjo ishte një skëterrë personale. Refuzimi shoqërohej me internim në kampe përqendrimi ose me marrjen e jetës. Pranimi shoqërohej me një shpirt të copëtuar dhe me frikë të përjetshme. Me afrimin e vjeshtës së vitit 1947, buqeta erdhi e u shndërrua në një instrument kontrolli të përkryer. Beria i seleksiononte lulet personalisht. Mbrëmjet nëpër vila fillonin me muzikë dhe vallëzim, por përfundonin me përdhunim. Sarkisovi vazhdonte të mbante një listë të hollësishme: datat, emrat, madje parapëlqimet e viktimave. Vollkovi vërente si si sistemi po i thyente njerëzit. Një aktore e re që pati refuzuar, qe akuzuar për agjitacion dhe propagandë antisovjetike dhe qe zhdukur në një kamp internimi.

“Ky nuk është pushtet”, – mendonte ai kur po endej rrugëve kryq e tërthor. – “Kësaj i thonë merimangë, prej së cilës nuk shpëton dot”. Akunjevskaja, kur ishte duke u kthyer për në shtëpi pas takimit të radhës, ishte duke qarë me kokën mbi jastëk, por në ekran vazhdonte të buzëqeshte. Një femër sovjetike ideale. Kujtimet e saj, që i pati shkruar disa dhjetëvjeçarë më vonë, me titul ”Dita e Tatjanës 1998”, patën zbuluar të vërtetën. Beria ishte një zhabë e fëlliqur që kutërbonte erë epshi dhe pushteti. Por në vitin 1946 ajo rrinte në heshtje, duke e ditur se një fjalë e vetmë mund t’i kushtonte jetën jo vetëm asaj, por edhe njerëzve të gjakut. Rrjeti kishte depërtuar thellë në botën e artit. Rolet në kinematografi shpërndaheshin përmes përkrahësve në ministrinë e punëve të brendshme. Aktoret pëshpërisnin nëpër dhomat e grimit të Moskfilmit: ”mos refuzo” ose ”karriera mori fund”.

Vollkovi, duke ndjekur nga afër operacionet, e ndiente gjithnjë e më shumë fajin e vet. Motra e tij, një aktore në fillim të karrierës, vrau veten pas një takimi të tillë në vitin 1940. Por sistemi, si një regjim stalinian, ishte i pamëshirshëm. Beria, ulur në kabinetin e vet, buzëqeshte, duke shfletuar dosjet e reja. Buqeta lulëzon për mrekulli, kurse përtej dritares Moska vazhdonte jetën e vet, pa dyshuar për hijet që fshiheshin në majat e pushtetit. Vera e vitit 1945 ishte e pushtuar nga euforia e fitores. Rrugët zienin nga paradat, fishekzarët dhe turmat e njerëzve, që përqafonin njëri-tjetrin nën tingujt e muzikës, katjushave dhe luftës së shenjtë. Sheshi i kuq shkëlqente nga flamujt, kurse në ajër vërtitej era e barutit nga fishekzarët dhe aroma e bukës së sapopjekur, e cila, më në fund, filloi të tregtohej nëpër shitore pas urisë së viteve të luftës. Qyteti, ende i mbuluar nga gjurmët e plagëve nga bombardimet, me fasadat e shkatërruara të ndërtesave dhe gropat e hapura nga predhat, mundohej t’i harronte tmerret dhe ta hidhte vështrimin drejt së ardhmes. Por përtej kësaj fasade triumfi fshiheshin hijet. Represionet nuk patën përfunduar me kapitullimin e Gjermanisë. Ministria e brendshme, nën drejtimin e Lavrenti Berias, ishte duke e vazhdur gjuetinë e armiqve të popullit, kurse operacioni “Buqetë” po e shtonte zellin, duke u shndërruar në një instrument për arritjen e kënaqësive personale, por edhe për ushtrimin e shantazhit politik. Aktoret, këngëtaret dhe balerinat që shkëlqenin nëpër skena dhe ekrane, shndërroheshin në gurë shahu në këtë lojë, ku trupi ishte valutë, kuse heshtja kthehej në kusht mbijetese. Zoja Fjodorova, aktorja 36-vjeçare, me buzëqeshje të ëmbël, sy shprehës dhe zë të butë, ishte njëra nga ato, të cilat sistemi i pati pikasur. E lindur në itin 1909 në Sankt-Peterburg në familjen e një punëtori, e humbi herët babain dhe qe rritur në varfëri, por talenti e çau rrugën e jetës. Në vitet 1930 ajo qe xhiruar me disa shoqe, në vitin 1935, kur pati luajtur rolin e një komsomolase dhe në një histori muzikore të vitit 1940, duke u shndërruar në një artiste, që gëzonte adhurimin e publikut. Fjodorova përjetoi arrestimin e të atit në vitin 1938, sipas nënit 58 “veprimtari kundërrevolucionare”, por vazhdoi të punonte, me besimin se arti është mbi politikën.

“Unë mbijetova në saje të ekranit dhe të spektatorëve”, – mendonte ajo, duke e parë veten në pasqyrën e dhomës së grimit të Moskfilmit. Por në verën e vitit 1945, jeta e saj u përmbys. Vollkovi, majori i ministrisë së brendshme, pati organizuar një pritje për aleatët – diplomatët amerikanë dhe britanikë, që patën ardhur në Konferencën e Podsdamit. Kjo pati shërbyer si një lojë e operacionit “Buqetë”. Aktoret i patën ftuar për të argëtuar mysafirët, duke grumbulluar informacion nën maskën e flirtimit. “Tregoji mikut tonë amerikan mikpritjen sovjetike” – e pati këshilluar Vollkovi Fjodorovën, duke i dorëzuar ftesën për në banket në hotelin “Metropol”. Salla e hotelit shkëlqente nga gotat prej kristali, tryezat ishin mbushur me delikatesa defiçitare, havjar, shampanjë dhe fruta të importuara, kuse orkestra luante muzikë “xhaz”, çka ishte e ndaluar në ditë të zakonshme. Midis mysafirëve ishte Xhekson Tejti, kapiten i forcave ushtarako-detare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, një bjond ky shtatlartë, me një buzëqeshje të ëmbël dhe me një sjellje prej xhentëlmeni. Ai fliste rusisht me një theks të veçantë, rrëfente për Nju Jorkun dhe Hollivudin. Fjodorova, me një fustan elegant me supe të hapura, po vallëzonte me të një vals, të shoqëruar me serenadën e Hënës të Glen Milerit. Ndjenjat shpërthyen menjëherë. Shëtitje nëpër parkun “Gorki”, takime të fshehta nëpër apartamentet e miqve, ku Tejti luante në piano melodi amerikane, kurse Zoja këndonte romanca ruse, si “Sytë e zinj”. “Ti je fitorja ime e vërtetë në këtë luftë”, i pëshpëriste ai, duke i puthur duart. Fjodorova, e shkurorëzuar pas një martese të pasuksesshme me pilotin Vladimir Rapoport, të arrestuar në vitin 1938, krijoi bindjen se kjo ishte një dashuri e vërtetë. Por Vollkovi e përgjonte. Agjentët e tij mbanin shënim çdo takim, duke kapur letra dhe shënime. Beria, sapo merrte raportime, nxihej në fytyrë. “Kësaj i thonë jo dashuri, por spiunazh potencial. Shfrytëzojeni këtë rast”.

Në janar të vitit 1946, Fjodorova lindi një vajzë – Viktorian, me sy bojëqielli, që i ngjante të atit. Për ta mbajtur të fshehtë lidhjen me një të huaj, ajo bëri një martesë formale me kompozitorin Aleksandër Rjazanov, mikun e familjes. Tejti u largua për në Shtetet e Bashkuara të Amerkës, duke premtuar të kthehej, por letrat kalonin nëpër duart e censurës. Me këtë rast, Beria vuri re një rrezik. Aktorja mund të përcillte sekrete nëpërmjet spiunazhit të shtratit. Më 27 dhjetor të vitit 1946, pas një mbrëmjeje miqësore te gazetari britanik Aleksandër Vert, pasoi arrestimi. Agjentët e ministrisë së brendshme u dyndën në apartamentin e Fjodorovës në rrugën “Gorki”. “Ju akuzoheni për spiunazh dhe për veprimtari antisovjetike” – i tha Vollkovi, që drejtonte hetimin në Lubjankë. Fjodorova, në një qeli të ftohtë në Lubjankë, kujton më vonë në biseda me të bijën: “Ata deshën të më mposhtnin, por dashuria më jepte forcë”. Marrjet në pyetje vazhdonin tërë natën e natës.Vollkovi i bërtiste, e kërcënonte me arrestimin e të motrave dhe të vajzës. “Ti i ke ditur rregullat. Trupi i përket partisë dhe jo imperialistëve”, – i turfullonte ai. Fjodorova rrinte e s’fliste për hollësitë e ndjenjave, por nënshkroi të pohonte nga torturat. Dënimi në gusht të vitit 1947 ishte i egër: 25 vjet në kampet e internimit dhe konfiskim i pronës, internim i familjes. Motra, Aleksandra, me fëmijë, me 8 vjet në Akmolensk, motra Maria me 10 vjet në Arkutë, ku vdiq nga tuberkulozi në vitin 1952. Fjodorova përfundoi në Alxhir, kampi i Akmolenskut, i njohur si kampi “i grave të tradhtarëve të atdheut”. Atje, nëpër baranga të stepës së Kazakistanit, ajo përjetoi urinë, të ftohtit dhe poshtërimin. Puna në një fabrikë tullash, tortura, përdhunime nga ana e rojave.

“Unë linda në burg, por nuk u mposhta”, – ka shkruar ajo më vonë në shënime të fshehta. Vollkovi, duke ndjekur nga afër çështjen e saj, përjetonte vrasjen e ndërgjegjes. “Ajo dashuronte me çiltërsi, kurse ne e degraduam dashurinë në krim”. Rrjeti e pati përdorur historinë e Fjodorovës si paralajmërim. Aktore të tjera, si Tamara Nosova ose Nadjezhda Rumjanceva, e dinin: romancat me të huajt të çojnë në kampe internimi. Buqeta lulëzonte. Beria organizonte bankete për takime me aleatët, ku aktoret grumbullonin thashetheme, por e paguanin me trup. Fjodorova u lirua në shkurt të vitit 1955, pas vdekjes së Stalinit dhe arrestimit të Berias. Amnistia e Hrushovit e ktheu në Moskë, por shëndeti kishte marrë tatëpjetën: tuberkuloz, probeme me zemrën. Ajo u rikthye në kinematografi, luajti rolet “Përralla për kohën e humbur”, në vitin 1964, dhe “Dasmë në Malinovkë”, në vitin 1967. Por karriera perëndoi. Në vitin 1976 ajo e takoi Tejtin në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, një takim prekës pas një ndarjeje tridhjetëvjeçare, por ai vdiq nga kanceri në vitin 1978. Fjodorova e kalonte jetën qetë, merrej me edukimin e vajzës Viktoria, e cila qe bërë përkthyese, por hijet e së kaluarës ia behën përsëri. Më 11 dhjetor të vitit 1981 atë e gjetën të vdekur në apartamentin në bulevardin Kutuzov: një e shtënë në kokë me një pistoletë Makarov. Zyrtarisht – vetëvrasje. Por Vollkovi, në një subjekt të trilluar, dyshon për KGB-në. Ajo dinte shumë më tepër për “Buqetën”. Vajza Viktoria emigroi drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës në vitin 1978, ku pati botuar kujtimet me titull “Bija e admiralit”, në vitin 1995. “Mamaja dashuronte dhe kjo e vrau. Sistemi nuk i falte ndjenjat”. Vollkovi, duke përsiatur për fatin e saj, po pinte një cigare në kabinetin e vet: “Zoja është simboli se si dashuria shndërrohej në tradhti”. Rrjeti vazhdonte punën, por farët e revoltës ishin mbjellë. Në gusht të vitit 1947 Moskën e kishte pllakosur vapa dhe tensioni. Zhegu varej mbi Moskë si një peshë e rëndë, kurse rrugët, ku ishin të pranishme ende gjurmët e luftës, me asfaltin e plasaritur dhe gropat nga shpërthimet, dukeshin të qeta, por poshtë asaj qetësie ziente jeta e represioneve. Kremlini, me muret dhe kullat e kuqe, shklqente nga rrezet e diellit, por brenda sallave të tij mbretëronte atmosfera e frikës dhe e intrigave. Banketi në sallën e madhe të pallatit të Kremlinit shërbente si njëra nga ato ngjarje të shënuara, ku elita mblidhej për të festuar sukseset e socializmit. Tryezat ishin të mbushura dëng me verë kaukaziane, me peshk bli, me fruta të importuara. Orkestra luante marshe dhe valse, kurse mysafirët, ministrat, gjeneralët e minitrisë së brendshme dhe gratë e tyre shkëmbenin buzëqeshje që fshihnin thikat pas shpine. Lavrenti Beria, me uniformën e vet me spaleta të arta, po rrinte më këmbë në qendër të sallës, duke pirë konjak dhe duke ndjekur me sy të pranishmit me një nënqeshje dhelparake.

Operacioni i tij “Buqetë” asokohe ishte në lulëzim të plotë. Dhjetra femra, por edhe aktore, patën kaluar nëpër vilën dhe apartamentet e tij, duke lënë fakte komprometuese në kasafortat e ministrisë së brendshme. Por atë mbrëmje vështrimi i tij u ndal te Evgjeni Garkusha, aktorja 32-vjeçare nga Teatri i dramës së Leningradit, bashkëshortja e komisarit të flotës detare Pjetër Shirshov. Garkusha ishte një brune elegante, me ca tipare klasike të fytyrës, me mollëza të bëshme dhe me sy plot intelekt dhe zjarr. E lindur në vitin 1915 në Petrograd, në familjen e një agronomi, ajo pati përjetuar revolucionin dhe urinë e vitit 1921, pasi qe zhvendosur me familjen në Kiev. Këtu, në vitin 1937, përfundoi studion pranë Teatrit dramatik, ku, në vitin 1940, e patën pikasur për të luajtur rolin në dramën “Oqeani i pestë”, në filmin për eksploruesit e Polit të Veriut, ku ajo luajti rolin e një eksplorueseje të guximshme. Karriera bëri përpjetë: role në teatër, turne, por jeta personale ishte dramatike. Në vitin 1930 u martua me poetin Jarosllav Radionov, por martesa u prish për shkak të arrestimit të tij në vitin 1938. Në vitin 1941, gjatë xhirimit të filmit dokumentar për Polin e Veriut, ajo takoi Pjetër Shirshovin, heroin e ekspeditës “Poli i Veriut 1”, një shkencëtar ky oqeanolog dhe anëtar i byrosë politike. Dashuria shpërtheu në çast. Shirshovi, shtatlartë dhe karizmatik, me medalje në gjoks, u bë mbshtetja e saj. Në vitin 1944 lindi vajza, Marina, dhe familja jetonte në një apartament elitar në bulevardin Kutuzov. Garkusha vazhdonte të luante.

Rolet, si anëtare qeverie në vitin 1939, e bënë atë simbol të femrës sovjetike, besnike ndaj atdheut. Për banket ajo kishte veshur një fustan mëndafshi ngjyrë fildishi, me supe të hapura, dhe kishte varur në qafë një gjerdan margaritari, dhuratë nga i shoqi. Shirshovi, në biseda me ministrat, nuk e pati vënë re që Beria i qe afruar asaj me një gotë shampanjë në dorë: “A vallëzojmë bashkë, moj bukuroshe?”, – i propozoi ai. Sytë i shkëlqyen përtej syzeve të tij. “Ju jeni stolia e kësaj mbrëmjeje”. Garkusha buzëqeshi me mirësjellje, por kur dora e tij rrëshqiti poshtë belit të saj, fytyra e saj ndryshoi. Ajo e shtyu tutje dhe, në qetësinë e sallës, u dëgjua kërcitja e një shuplke. Të fortë, si ndonjë e shtën pushke. “Unë nuk jam kukulla juaj, shoku Beria”, – shqiptoi ajo me një gjuhë të qartë dhe zëri i saj u përhap në sallë si një jehonë. “Unë jam bashkëshorte e heroit sovjetik, por jo objekt për kënaqësitë tuaja”. Salla ngriu. Mysafirët shikonin njëri-tjetrin, orkestra ngatërroi ritmin. Beria u skuq, fshiu faqen. “Ti do të pendohesh për këtë, moj e përdalë”. Shirshovi u frua me vrap, mori të shoqen, por dëmi qe bërë. Vollkovi, që ishte i pranishëm si dëshmitar, e shënoi në raport këtë incident. “Objekti tregoi mosbindje. Rekomandohet arrest, si shembull për të tjerat”. Në mëngjes, më 28 korrik 1947, arrest. Agjentët e ministrisë së brendshme u dyndën në apartamentin e Garkushës në të gdhirë. “Ju akuzoheni për agjitacion antisovjetik dhe fyerje të udhëheqjes”, – i tha kryehetuesi, pa urdhërarresti, pa shpjegime. E çuan në Lubjankë, si të burgosurën me nr. 13. Shirshovi, pasi u zgjua nga zhurma, u nis me të shpejt për në Kremlin, iu lut Stalinit, i shkroi dhe i telefonoi Berias: “kthemani time shoqe, ajo nuk ka bërë asnjë faj”, bërtiste ai.

Përgjigjja e Stalinit ishte e ftohtë: “Do të gjesh grua tjetër, or Pjetër. Partia është më e rëndësishme”. Beria, hakmarrës dhe mizor, nguli këmbë për dënimin: 10 vjet në kampe internimi, sipas nenit 5810 – propagandë ose agjitacion. Garkusha përfundoi në burg në Lubjankë, ku e patën marrë në pyetje për netë me rdhë. Vollkovi, që drejtonte hetimin, kujtonte fjalët e saj: “Nuk pendohem për shuplakën që i dhashë. Ky ishte një akt dinjiteti”. Torturat ishin mizore: lënie pa gjumë, rrahje, kërcënime për vajzën. “Ti i ke ditur rregullat e “Buqetës””, – i turfullonte Vollkovi. – Bukuria është pronë e elitës”. Garkusha qe dërguar në kampin e internimit, në Amçekë, jo larg nga Magadani, Kollëjma, një skëterrë mbi tokë, me ngrica me temperaturë deri në – 50º dhe me punë të detyruar në xeherorë ari. Atje ajo punonte në një barangë me të tjera gra të armiqve të popullit – qepje, larje rrobash, por shëndeti po merrte tatëpjetën. Në vitin 1948, më 11 gusht, ajo i dha fund jetës, pasi gëlltiti një ilaç helmatisës që ia pati marrë fshehurazi mjekut të kampit. “Nuk e duroi dot poshtërimin”, – thuhej në reportimin zyrtar, por llafet qarkullonin për më të keqen: përdhunime nga ana e rojave, tortura, fyerje e dinjitetit. Shirshovi e mori lajmin për vdekjen e saj një muaj më vonë, U mposht, filloi të pijë. Kurse në vitin 1953 u mbyt në detin Barens, gjatë kohës së ekspeditës, qarkulluan llafe për vetëvrasje nga hidhërimi. Vajza, Marina, u rrit me gjyshen, më vonë u bë biologe në Institutin e oqeanologjisë me emrin Shirshov, por tërë jetën heshti për të ëmën. Frika mbeti. Historia e Garkushës qe kthyer në legjendë në qarqet aktoriale: shuplaka Berias pati shërbyer si masë dënimi, por edhe si akt burrërie. Aktoret pëshpërisnin: “Evgjenia tregoi se mund të rezistohet, por çmimi paguhet me jetën”. Rolet e saj i patën fshirë nga afishe, filmat i rimontuan, por kujtesa vazhdonte të ruhej nëpër prapaskena. Vollkovi e pati fshehur ditarin e saj, që ia patën gjetur gjatë arrestimit: faqet me hollësitë e “Buqetës”, emrat, adresat e vilave, përshkrimet e përdhunimeve. Kjo është bombë, – pati menduar ai, duke e mbyllur në kasafortë. Rrjeti vazhdonte punën. Beria hakmerrej, duke arrestuar të tjera, por Garkusha qe bërë si plasaritje e sistemit.

Në vitin 1956, pas kongresit XX dhe demaskimit të kultit të individit të Stalinit, Garkushën e patën rehabilituar pas vdekjes. Shirshovi ishte i vdekur, por e bija pati marrë dokumente: e pafajshme. Në periudhën passovjetike, historia u bë e njohur në kujtime dhe filma, si simbol i rezistencës femërore. Vollkovi, në një subjekt të trilluar, përsiatte: “Shuplaka pati shërbyer si një shkëndijë që ka për të ndezur zjarrin”. Fillimi i viteve 1950 në Bashkimin Sovjetik shënoi të ashtuquajturën “shkrirje e akujve” pas vdekjes së Stalinit në mars të vitit 1953. Por për shumë njerëz kjo ishte vetëm kotashpresa (iluzioni) e lirisë. Represionet u zbutën, por sitemi i kontrollit vazhdoi të mbetej i hekurt. Moska po lulëzonte, pallate të reja në bulevarde, metro me mermer dhe kristal, kinoteatra plot spektatorë, të etur për ta larguar mendjen nga vështirësitë e pasluftës. Megjithatë, në prapaskenë, në kabinetet e KGB-së, të transformuar nga ministria e brendshme e dikurshme në vitin 1954, dhe nëpër objekte të posaçme, operacioni “Buqetë” pati pësuar evolucion, duke u shndërruar në diçka shumë më të sofistikuar. Lavrenti Beria, i arrestuar në qeshor të vitit 1953 dhe i pushkatuar më 17 dhjetor të po atij viti, me akuzën për spiunazh, tradhti dhe përdhunim të qindra femrave, la pas vetes një rrjet, të cilin udhëheqësit e rinj – Hruhovi dhe rrethi i tij – nuk e patën shkatërruar, por e patën përshtatur. Materiali komprometues nga “Buqeta” erdhi e u shndërrua në një instrument të luftës së brendshme. Dosjet me fotografi dhe shënime përdoreshin për shantazhimin e kundërshtarëve në byronë politike. Aktoret, që patën përjetuar terrorin stalinist, tani jetonin në një tjetër ralitet. Rolet shpërndaheshin nëpërmjet përkrahësve nga organet shtetopartiake, kurse refuzimet, po ashtu, rrezikonin karrierën. Aleksej Vollkovi, tani kolonel i KGB-së, i ngjiti shkallët e karrierës pas arrestimit të Berias. Raportimet e tij për “Buqetën” e patën ndihmuar Hrushovin për demaskimin e armikut të popullit.

Por Vollkovi dinte të vërtetën: rrjeti nuk ishte zhdukur, thjesht ndërroi pronarin. Objektet e posaçme, vilat në rrethinat e Moskës, apartamentet në bulevardin “Kutuzov” dhe madje qendrat institucionale për pushime në Krime, i patën pajisur me teknologji të reja, me kamera të fshehta dhe me mikrofonë, që regjistronin çdo fjalë dhe tingull epshor. “Tani në film regjistrohej jo vetëm trupi, por edhe shpirti”, – mendonte Vollkovi, duke shikuar regjistrimet në kabinetin e vet në Lubjankë. Sistemi lulëzoi. Aktoret i rekrutonin nëpërmjet përgjuesve nëpër teatra dhe studio, duke u premtuar role në shkëmbim të takimit me elitën. Tatjana Akunjevskaja, e arrestuar në vitin 1948, pasi pati refuzuar Berian, u lirua me amnisti në vitin 1954. Ishte 40 vjeçe, me shëndet të shkatërruar nga kampi i internimit. Torturat, uria, puna e rëndë në atë kamp, i patën lënë gjurmë plagësh në trup dhe në shpirt’ “Unë u ktheva, por një pjesë e trupit tim ka mbetur atje”, – shkruante në ditarin e saj. Në Moskë e priste varfëria, apartamenti qe konfiskuar, role nuk i jepnin. Vollkovi e pati takuar rastësisht në Teatrin “Vahtangov”. “Tatjana Kirillovna, partia po ju jep një mundësi të dytë”. Ai i propozoi të bashkëpunonin, takime me përkrahësit e vjetër nga Komiteti Qendror për role dhe për një apartament. Akunjevskaja pranoi. Mbijetesa është më e çmuar sesa krenaria. E kthyen në teatër. I dhanë role në dramën “Viktima e fundit” e vitit 1956 dhe “Rruga e ndritur”, të ribotuar pas censurës. Por çmimi ishte si ai i mëparshmi: takime kabineti në apartamentet në Arbat, ku kamerat regjistronin gjithçka. Një përkrahës, zëvendësministër i kulturës, kërkonte shfaqje personale. Akunjevskaja, duke kujtuar Berian, duronte, por përbrenda grumbullonte mllef. Kujtimet e saj më vonë zbulojnë: “N vitet 1950 kjo nuk ishte dhunë, ishte tregti – trupi për një afishe”. Zoja Fjodorova, që qe liruar në vitin 1955, pas nëntë vjetësh në kampe internimi, qe përplasur me të njëjtën dukuri. Ajo ishte 46 vjeçe. Vajza, Viktoria nëntëvjeçare, e njihte nënën nga fotografia. Fjodorova u rithye në kinematografi: episode, përralla për kohën e humbur, në vitin 1964, por e anashkalonin për role me autoritet të madh: damka e spiunes. Vollkovi e ndihmoi: “puno me ne, Zoja”. Ajo pranoi takime me nëpunës të lartë, duke marrë një rol në dramën “Në Malinovkë” në vitin 1967, Llafet qarkullonin: ”Ajo fle me regjisorin prapa ekranit”. Fjodorova rrinte në heshtje, por i shkroi së bijës: “Ky është çmimi për jetën tonë”. Evgjeni Garkusha, që vdiq në vitin 1948 në kampin e internimit, qe kthyer në fantazmë të sistemit. Historia e saj përcillej gojë më gojë, si një paralajmërim. Qe rehabilituar në vitin 1956, por i shoqi, Shirshovi, kishte vdekur. Vajza, Marina, u rrit jetime. Vollkovi e pati gjetur ditarin e saj në arkiv – faqe me emrat e Berias, të truprojave të tij, me adresat e vilave. Kjo ëhtë bombë, – pati thënë me vete, – duhet fshehur. Në vitet 1950 rrjeti u adapatua. Në kohën e Hrushovit “Buqeta” u shndërrua në shkëmbim kulturor. Aktoret i dërgonin për të dhënë shfaqje jashtë vendit, për të marrë informacion. Kamerat nëpër kabinete regjisronin materiale komprometuese: fotografitë e grave lakuriq, me nëpunës të lartë, i shfrytëzonin për besnikëri, aktoret pëshpërisnin nëpër dhomat e grimit.

“Tani është jo Beria, por mbarë partia”. Vollkovi, gjatë përkujdesjeve të tij, ra në dashuri me Akunjevskajan: takimet e tyre u shndërruan në roman. “Ti je ndërgegjja ime”, – i pëshpëriste ai. Ajo i përgjigjej: “Kurse ti je xhelati im”. Së bashku grabitnin dosje. Ishte fillimi i rebelimit. Lulëzimi i rrjetit qëlloi në fundin e viteve 1950. KGB-ja, nën drejtimin e Semeçesnit, e pati shtuar kontrollin. Aktoret, si Lidia Smirnova ose Ina Makarova, e dinin: një rol në filmin “Tokat e çara” në vitin 1959, sigurohej përmes një përkrahësi. Akunjevskaja u rikthye në kinematografi: “Vajza me kitarë” në vitin 1958, por dështoi: alkolzmi, depresioni. Fjodorova bënte një jetë të qetë, por në vitet 1960 e bija emigroi, duke zbuluar sekretet. Garkusha – simbol. Shuplaka e saj frymëzonte. Vollkovi, duke rrezikuar, nxirrte informacione si disident: “Sistemi lulëzon, por rrënjët janë në kalbëzim e sipër”, – mendonte ai. Me afrimin e viteve 1960, Moska tashmë nuk ishte qytet gërmadhash. Mikrorajone të reja në periferi, rrugë të gjera, kinoteatrat “Rusia” dhe “Udarnjik” ushtonin nga shfaqjet, kurse nëpër rrugë lëviznin veturat “vollga” dhe “pobjeda”. Por në kabinetet e KGB-së në Lubjankë dhe në objekte të posaçme në rrethinat e Moskës, operacioni “Buqetë” kishte arritur kulmin. Tani kjo ishte jo vetëm një makinë epshi, por edhe një instrument i shantazhit politik. Dosjet me fotografi, me shirita filmi dhe me regjistrime takimesh, ruheshin nëpër kasaforta me shënimin “krejtësisht sekret”. Ato i përdornin jo vetëm për të kontrolluar elitat, por edhe për të hequr qafe ata që ishin të panevojshëm. Një e dhënë komprometuese dhe ministri lante duart nga posti i tij, gjenerali mbetej pa yje, kurse regjisori humbiste studion. Aktoret që kishin përjetuar skëterrën staliniane, tani jetonin në një kafaz të artë: role, apartamente, vila – të gjitha këto shërbenin si shpërblim për heshtjen dhe shërbimet. Por brenda sistemit ndiheshin plasaritjet: lodhja, frika dhe etja për hakmarrje.

Aleksej Vollkovi, tani kolonel i KGB-së, qe bërë një ruajtës i “Buqetës” së fshehtë. Kabineti i tij në Lubjankë ishte plot me kasaforta: mijëra dosje, qindra shirita filmi. Ai po vërente se si rrjeti qe zgjeruar. Nën drejtimin e shefit të ri të KGB-së, Vladimir Semeçesnovit, në periudhën mes viteve 1961-1967, objektet e posaçme i patën pajisur me teknikën më moderne: me kamera japoneze, me diktofonë gjermanë. “Tani ne regjistrojmë jo vetëm trupin, por edhe shpirtin”, – qe shprehur Semeçesnovi në mbledhje të mbyllura. Ndërkohë, Vollkovi kishte ndryshuar. Dashuria me Tatjana Akunjevskajan, që kishte filluar në vitin 1955, ishte shndërruar në diçka më shumë. Ajo jetonte në një apartament të ri në bulevardin “Kutuzov”, që e pati marë për besnikëri, por tërë natën e natës i pati rrëfyer për kampet e përqendrimit, për Berian, për fate të shkatërruara. “Ti je xhelati im, por edhe shpëtimtari im”, – pëshpëriste ajo, duke thithur cigaren pranë dritares. Vollkovi, i torturuar në ndëgjegje, filloi të grabiste dosje, kopje fotografish, shirita filmi, lista. “Kësaj nuk i thonë tradhti”, – i mbushte mendjen vetes. “Ky është vetëpastrim”. Tatjana Akunjevskaja, në moshën 46-vjeçare, u rikthye në kinematografi. Role në “Vajza me kitarë” në vitin 1958, “Të pamposhturit”, në vitin 1959, por çmimi ishte i lartë. Në vitin 1962, Semeçasnov e pati ftuar për një takim në një apartament në Arbat. “Ti je simbol i femrës sovjetike, por simboli duhet të jetë i bindur”. Akunjevskaja refuzoi. ”Unë tashmë ia pata dhënë shpirtin sistemit. Trupin nuk e jap më”. Përgjigjja – përndjekje. Rolet ia ndërprenë, teatrat e braktisën me pretekstin e paaftësisë profesionale. Ajo filloi të pijë, por nuk u mposht. Në vitin 1963, Vollkovi i pati dorëzuar dosjen e Berias. ”Kjo është hakmarrja jote”. Akunjevskaja filloi të shkruajë kujtime. Fshehurazi, në copa letrash. ”Do të rrëfej gjithçka”, – thoshte ajo. Zoja Fjodorova, në moshën 54-vjeçare, po bënte një jetë të qetë. Vajza, Viktoria, qe rritur, vazhdonte studimet në Institutin shtetëror të marrëdhënieve ndërkombëtare në Moskë. Rolet në ”Dasmë në Malinovkë” në vitin 1967, ishin të rralla. Por Fjodorova i refuzonte takimet. Në vitin 1965, KGB-ja i propozoi një turne në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nën maskën e shkëmbimeve kulturore. Ajo pranoi, me shpresën për të takuar Tejtin, por paskej qenë një grackë hesapi. Në Nju Jork atë e patën detyruar të spiunonte emigrantët. Pasi u kthye, i ndërpreu lidhjet me sistemin. ”Unë nuk jam e përdala e KGB-së”. Vollkovi, si kujdestar i saj, e pati paralajmëruar: “Kanë për të të hequr qafe”. Fjodorova pati filluar të mblidhte prova – letra, shënime.

Evgjeni Garkusha, e vdekur që në vitin 1948, qe kthyer në një simbol. Ditari i saj, të cilin Vollkovi e kishte mbajtur të fshehtë, përmbante emra: Beria, Sarkisov, adresa vilash. Në vitin 1964, Vollkovi ia pati dorëzuar një kopje disidentit Andrea Sinjavski. “Kjo ka për ta hedhur në erë sistemin”. Sinjavski, i arrestuar në vitin 1965, arriti t’i fshihte materialet. Plasaritja po shtohej. Aktoret, si Marina Lladëjnjina dhe Klara Lluçko, ishin duke pëshpëritur për një rebelim. Kulmi në vitin 1967. Akunjevskaja e pati refuzuar Semeçesnovin për të dytën herë. “Unë nk jam kukulla juaj”. Vollkovi e hodhi dosjen në qarkullim, si një botim anonim, me titullin “Të fshehtat e Kremlinit”, një broshurë kjo me fotografi dhe me emra. KGB-ja u alarmua. Arrestime, spastrime. Vollkovi qe arrestuar në vitin 1968 për tradhti ndaj atdheut. Akunjevskaja qe vënë nën përgjim. Fjodorovën e kishte kapur frika. Por rrjeti shkaktoi plasaritje. Në vitin 1964 Hrushovin e patën larguar nga pushteti. Brezhnjevi e dobësoi kontrollin. Vollkovi u lirua në vitin 1975. Takoi Akunjevskën. ”Ne ndezëm zjarrin”. Rrjeti nuk u shemb, por u dobësua. Aktoret refuzonin. Disidentët përhapnin të vërtetën. Akunjevskja vdiq në vitin 2002. Kujtimet e saj ”Dita e Tatjanës” të vitit 1998 shërbyen si bombë. Fjodorova qe vrarë në vitin 1981. KGB-ja i zhduku gjurmët. Garkusha – simbol i përjetshëm. Rebelimi filloi. Viti 1980. Moska nuk ishte tashmë si ajo e vitit 1946. Në vend të vampirëve stalinistë, u dukën pallatet-kutiza, me apartamente të vockëla, të quajtura hrushovka dhe brezhnjevka. Në vend të zisëve, veturat zhiguli dhe vollga. Në vend të frikës – lodhja. Perestrojka e Gorbaçovit ende nuk ishte filluar zyrtarisht, por në ajër endej një parandjenjë. Nëpër korridoret e komitetit qendror pëshpëritej për gllasnostin, për njerëzit që zinin radhë pr të blerë sallam, për fundin e amullisë. Kurse në arkivat e KGB-së në Lubjankë, u dukën dosjet e operacionit “Buqetë”. Mijëra dosje, qindra shirita filmash, dhjetra emra, mund ta hidhnin sistemin në erë. Aleksej Vollkovi, tani pensionist 68-vjeçar, qe liruar nga kampi i internimit në vitin 1975, pas shtatë vjetësh në Mordovi. Dosjen e tij e patën mbyllur për mungesë faktesh krimnale, por pensionin ia dhanë minimal – 47 rubla në muaj. Jetonte në një apartament me një dhomë, në periferi, në ish-konviktin e Moskfilmit, ku muret ishin të holla, kurse fqinj kishte ca punëtorë të ndriçimit dhe të grimit.

Çdo mëngjes pinte çaj nga një gotë prej teneqeje dhe rilexonte kopjet e dosjeve, të cilat kishte arritur t’i merrte me vete në vitin 1968. Mes tyre – ditari i Evgjeni Garkushës, fotografitë e Zoja Fjodorovës me të bijën, një autoregjistrim i Tatjana Akunjevskajas, ku ajo pëshpërit: “Unë nuk u mposhta”. Vollkovi e dinte: ishte tamam koha e duhur. Viti 1986. Plasaritja e parë. Në mars të vitit 1986, në revistën “Ogonjok” qe botuar artikulli me titull “Të fshehtat e vilave të vjetra”, pa emra, por me aluzione. Autor i artikullit ishte një gazetar i ri – Andrea Kollosovi, i biri i një regjisori të përndjekur. Atij i pati ardhur një zarf anonim – kopje dokumentesh, fotografi të vilës në Zhukovkë, një listë me 47 emra femrash. Kollosovi nuk besoi, por filloi të gërmonte. Nëpërmjet të të njohurve në KGB, doli te Vollkovi. Një takim në parkun Sokolnjiki, në një stol pranë burimit. – Ju jeni pikërisht ai Vollkovi? – e pyeti Kollosovi. – Kam qenë Vollkovi, tani jam fantazmë, – iu përgjigj plaku, duke i zgjatur një dosje. – Këtu është gjithçka, por në qoftë se do ta publikoni, kanë për t’iu hequr qafe. – Po sikut të mos e publikoj, atëherë ata do të dalin fitimtarë. – Kollosovi e publikoi. Artikulli bëri që shtypi të shpërthejë, në komitetin qendror filluan të lëviznin: kush e bëri publike? Viti 1987. Gllasnosti dhe arkivat. Gorbaçovi deklaroi “Gllasnostin”. Në korrik të vitit 1978, komisioni për rehabilitimin filloi të hapte arkivat. Vollkovi, si dëshmitar, qe paisur me leje. Ai gjeti dokumente origjinale, dosjen e Berias me numër 1946-47. 760 emra, 312 fotografi, 47 shirita filmi. Dosja e Akunjevskajas – 12 vëllime, duke përfshirë regjistrimin e marrjeve në pyetje në vitin 1948. Dosja e Fjodorovës – 8 vëllime, përfshirë letrën që i kishte dërguar Tejtit, të cilën ia kishin kapur në vitin 1946. Dosja e Evgjeni Garkushës – 3 vëllime, përfshirë ditarin e saj dhe aktin e vdekjes. Vollkovi pati kopjuar gjithçka – me kseroks, natën, në bodrumin e Lubjankës. Viti 1948. Flet Akunjevskaja: Tatjana Akunjevskaja, 74 vjeçe, e gjallë, jeton po në atë apartament në bulevardin Kutuzov. Në vitin 1988 e patën ftuar në emisionin televiziv “Këndvështrim”. Në efir ajo deklaroi drejtpërdrejt: “Unë kam qenë në skëterrë, më kanë përdhunuar, më kanë rrahur, më patën detyruar të hesht, por unë nuk kam heshtur dhe nuk do të hesht”. Salla po duartrokiste më këmbë. Po atë mbrëmje, KGB-ja i ndërpreu lidhjen telefonike. Por më vonë regjistrimi qe shpërndarë në mbarë vendin. Viti 1989. Vrasja e Fjodorovës. Finali. Më 11 dhjetor të vitit 1981, Zoja Fjodorovnën e vranë në apartamentin e saj. Njoftimi zyrtar – vetëvrasje. Por në vitin 1989, hetuesia iu kthye përsëri ekspertizës. Përfundimi – gjuajtje nga pas. Plumbi ishte i pistoletës së KGB-së. Vollkovi i dorëzoi Kollosovit shiritin e filmit, regjistrim i vitit 1979, ku Fjodorova thotë: “Në qoftë se do të më vrasin, kërkoni në KGB”. Artikulli në gazetën “Moskovskije novosti”, me titull” “Kush e vrau Zoja Fjodorovnën?”. 2 milionë ekzemlarë. Viti 1990. Rehabilitimi dhe gjyqi. Evgjeni Garkusha u rehabilitua pas vdekjes.12 janar 1990. Zoja Fjodorova. Dosja u mbyll për munges të lëndës së krimit. 3 mars 1990. Tatjana Akunjevskaja mori medaljen e shkallës së katërt për merita para atdheut. 1998. Vollkovi vdiq në vitin 1991, në ditën e puçit. Regjistrimi i tij i fundit në ditar: “Unë nuk jam hero, unë jam xhelati që u bë dëshmitar, por dëshmitarët janë fitorja”. 1991- 2000. Trashëgimia. 1995. Viktoria Fjodorova boton: “E bija e admiralit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës”. 1998. Akunjevskaja boton kujtimet me titull “Dita e Tatjanës”, libri më i shitur. 2002. Akunjevskaja vdes në moshën 88-vjeçare. Ceremonia mortore në Novodjeviçje. 2003. Prokuroria e Federatës Ruse deklaron: “Beria pati përdhunuar 760 femra”. 2020. Jehona. Në vitin 2022, në Moskë qe përuruar një pllakë përkujtimore, në pallatin e Akunjevskajas. Në vitin 2023 u vu në qarkullim filmi dokumentar me titull “Buqetë për byronë politike”, regjisor-autor Andrea Kollusov. Në vitin 2025 u hap ekspozita në muzeun e kampeve të internimit (GULLAG – Drejtoria shtetërore e Kampeve të Internimit), me ekponate origjinalet e dosjeve, ditari i Garkushës, lenta filmike e Fjodorovës. Në ceremoninë e përurimit mori pjesë stërmbesa e Fjodorovës, aktore nga Los Anxhelosi. Ajo tha: “Ata deshën që ne të heshtnim. Ne po flasim”. Rrjeti u shemb, por jehona është e gjallë.
—————————
*Shënim i Eshref Ymerit.
Në faqet e internetit në gjuhën ruse, ekzistojnë materiale skandaloze për degjenerimin tërësor moral në të gjitha sferat e jetës sovjetike, duke filluar nga mjediset fshatarake, deri te sferat më të larta të udhëheqjes së partisë. Njëri nga materialet titullohet “Haremi i shokut Stalin”. Është botuar në faqen e internetit “dzen.ru/a” të datës 26 gusht 2018. Tihon Çugunovi, në një libër të vetin, të botuar në Mynih në fundin e viteve ’60 të shekullit të kaluar, shkruan se si në vitet ’30-’40, në fshatin Bollotnoje, kryetari i kolkozit i detyronte gratë e fshatit të bashkëjetonin me të. Atyre që pranonin, ai u shënonte më shumë ditëpune, u jepte ushqim për kafshët. Ato që kundërshtonin, ai i shpërfillte, i dërgonte në punët më të rënda në mot të keq. Çdo mbrëmje ishte e detyruar të vinte te kryetari një femër e re për të pastruar zyrën. Të gjitha gratë e fshatit, të moshës nga 16 deri në 40 vjeçe, pa përjashtim, ai i kishte shpallur zyrtarisht në pronësi të vet. Kur në komitetin rajonal të partisë ndokush nga gratë dhe vajzat ankohej kundër këtij dhunuesi, asaj nuk ia vinte veshin askush.

Ministria e Planifikimit Hapësinor, Urbanizmit dhe Pronësisë Shtetërore të Malit të Zi ka pranuar propozimin e Mitropolisë së Malit të Zi dhe dhe bregdetit (MCP), që lokacioni në majën e Rumisë, ku në mesin e vitit 2005 u vendos në mënyrë të paligjshme një kishë, të përfshihet në Planin Hapësinor-Urbanistik të komunës së Tivarit, si vend për objekte fetare, ka shkruar para disa ditësh e përditshmja malazeze Vijesti, njofton Ulqini Online – Lajme nga Ulqini, Ana e Malit, Kraja, Tivari, Tuzi, Plava dhe Gucia – Ulqini Online,Te rejat nga Ulqini, Lajme nga Ulqini, Tivari, Rozhaja.

Sipas këtij njoftimi të portalit Ulqinionline, botuar origjinalisht në gazeten malazeze Vijesti, ky akt është hapi i parë dhe kusht paraprak që e ashtuquajtura “Kisha e Trinisë së Shenjtë” në majë të Rumisë të legalizohet, del nga të dhënat në raportin e debatit publik mbi ndryshimet dhe plotësimet në “Planin Hapësinor-Urbanistik” të Tivarit. Publikuar në faqen zyrtare të Ministrisë që drejtohet nga një Slaven Radunović, anëtar i partisë (Nova srpska demokratija – Demokracia e re serbe), me qëllim për të mundësuar legalizimin e asaj “kishe” duke përcaktuar lokacionin në Rumi, si një territor për të ndërtuar “objekte fetare”. Ky akt ilegal nuk ka asgjë të bëjë me “Trininë Shejte”, me lirinë fetare, as me “demokracinë”, sepse kjo “kishë” teneqe propozohet, për qëllime të caktuara djallëzore, nga qarqe anti-shqiptare të Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi, që ai “objekt fetar” të legalizohet për ndërtim — në tokë të huaj — në trojet iliro-arbërore ndër shekuj. Në mënyrë aspak demokratike, se në Krajë dhe në Rumi ka vetëm shqiptarë autoktonë me shekuj, të cilët nuk pyeten fare për këtë nismë ilegale në venddlindjen e tyre — një lokacion ku nuk ka asnjë serb të fesë ortodokse – dhe një krahinë kjo ku nuk ka shkelur kurrë këmba serbo-sllave. Por që është një krahinë në rrethin e qyteteve ndër më të lashta, Ulqin-Tivarit me në histori të pasur iliro-arbërore, kishtare katolike dhe kulturoro-gjuhësore shqip, nga ku kanë dalur një numër figurash historike shqiptare si Gjon Buzuku e shumë të tjerë nga ajo zonë e Malësisë së mbi-Shkodrës. Një prej tyre, Gjon Buzuku, prift katolik, autor i “Mesharit”, që konsiderohet si vepra letrare më e vjetër shqipe, mendohet, sipas ekspertëve, të ketë origjinën, pikërisht, aty nga Kraja, aty ku sot Kisha ortodokse serbe ka në plan të legalizojë atë territor iliro-arbëror si pronë të saj, duke ndërtuar një “kishë”, për kë!?

Kisha “teneqe” ortodokse serbe në majë të malit të Rumisë shqiptare, malit të cilit, më kujtohet se vendasit, historikisht, por edhe sot, me krenari i këndojnë këngën, “Moj Rumia bjeshkë e naltë…ti u bafsh oj ma e naltë…”. Si e tillë, strategjikisht, ajo “kishë” mbikqyr Liqenin e Shkodrës dhe qytetin Shkodër!

Nuk është për tu habitur pra se, heret ose vonë, Kisha Ortoodkse serbe nuk do hiqte dorë nga ky projekt për ndërtimin e një kishe në majë të Rumisë. Se kjo do të ndodhte duke marrë parasysh përpjekjet e pa- ndërprera dhe afatgjata në vazhdim të Kishës Serbe në bashkpunim me elementë të tjerë antishqiptarë, përfaqësues të interesave serbo-ruse në Mal të Zi. Me objektivin me qëllim për të përvetësuar, ilegalisht, okacione si maja e Rumisë, por edhe vende e zona të tjera, sidomos, gërmadhat e kishave katolike të vjetra iliro-arbërore të atyre anëve, përfshi ato të Shasit, në breg të liqenit, me të njëjtin emër. Frank Shkreli/ Hienat anti-shqiptare përsëri ua mësyjnë trojeve arbërore | Gazeta Telegraf — Pjesë e këtyre përpjekjeve sllave për të ndryshuar identitetin kombëtar të asaj krahine shqiptare është pra edhe kjo e ditëve të sotëme – duke zgjedhur rrugën “zyrtare” për të legalizuar “kishën” teneqe ortodokse serbe të vendosur vite më parë me helikopter në majë të Malit të Rumisë nga Kisha Ortodokse serbe.

Për lexuesit që ndoshta nuk janë të njohur me historinë e asaj zonë, Rumia/Kraja është një krahinë e lashtë iliro-arbërore — një vend ku nuk ka pasur kurrë më parë kishë ortodokse serbe atje, por as popullsi sllave, siç tregojnë statistikat demografike edhe sot, megjithse shumë shqiptarë të atyre zonave janë larguar nga vendi i të parëve të tyre, kryesisht për në Amerikë, për një jetë më të mirë, si rrjedhim i shtypjeve historike politiko-ekonomike nga sllavët ndaj shqiptarëve vendas, gjatë shekujsh. Si e tillë, strategjikisht, ajo “kishë” serbe, mbikqyr Liqenin e Shkodrës dhe qytetin Shkodër.

Ka vite tashti që me disa shkrime modeste, nga koha në kohë, jam munduar të tërheq vëmendjen — jo vetëm të lexuesve, por edhe të autoriteteve shqiptare në Ulqin, në Shqipëri dhe në Republikën e Kosovës, ndaj rrezikut që u kanoset trojeve shqiptare në Mal të Zi nga përpjekjet e pamëshirshme serbo-malazeze, me mbështetjen historike ruse, për të ndryshuar historiografinë e atyre trojeve me qëllim të zhdukjes së identitetit etnik, kultoror dhe gjuhësor të shqiptarëve, si banorë shekullor të trojeve iliro-arbërore të zonës Ulqin-Tivar. Ka kohë që kam paralajmëruar se marrëveshja tre vjet më parë e ish-kryeminstrit të Malit të Zi, me origjinë shqiptare, Dritan Abazoviç, me Patriarkun e Kishës Serbe, Porfirije, do ta bënte më të lehtë për Kishën Ortodokse serbe të shpallte pretendimet e saj fals, tani në mënyrë zyrtare, për të mbrojtur “drejtat” e saja fetare e kombëtare në krahinat shekullore iliro-arbërore, në krahinat Tivar-Ulqin të banuara nga shqiptarët ndër shekuj. Frank Shkreli: Marrëveshja Abazoviç-Porfirije një krim ndaj identitetit kombëtar të shqiptarëve jo vetëm në Mal të Zi | Gazeta Telegraf
Ja pra, Kisha serbe, sipas medias malazeze, cituar nga portali shqip Ulqinionline, ka filluar “procesin ligjor” për “legjitimitetin” e vendosjes së një “kishe” ortodokse serbe, në një lokacion në majë të malit Rumisë, në Krajën e Gjon Buzukut, aty ku nuk ka asnjë besimtar sllav ortodoks, me pretendimin se ajo kishë me rrethinë, historikisht, është “pronë” e saj, sot e 6 shekuj më parë.

Kjo nismë “zyrtare” nga Kisha Ortodokse Serbe, për të përcaktuar atë lokacion në majë të Rumisë si një vend për ndërtim “objektesh fetare” siç raportohet nga burimet mediatike malazeze, është pranuar për shqyrtim nga autoritetet. Kjo nismë e Kishës Ortodokse serbe, e pranuar nga ministria përkatëse e qeverisë së Malit të Zi për tu shqyrtuar për miratim, nuk është asgjë tjetër veçse si një provokim i hapët i radhës me mbështetje zyrtare të qeverisë së Malit të Zi, por me ndikime shumë negative në marrëdhëniet politike, etnike dhe fetare në Mal të Zi. Për shqiptarët kudo, ky rast nuk duhet të jetë një çeshtje e izoluar që i përket vetëm shqiptarëve nën Malin e Zi, por është një çështje që nevojitë vullnetin dhe aftësinë e gjithë shqiptarëve kudo për ta kundërshtuar, duke e parë këtë rast si çeshtje në mbrojtje të identitetit kombëtar e kulturor në trojet shqiptare, në terësi dhe si një e drejtë kombëtare të pacenueshme – si një çështje e sigurimit të identitetit kombëtar të shqiptarëve kudo qofshin ata.

Për fat të keq, historikisht, entet zyrtare vendore shqiptare në Mal të Zi, por edhe Tirana e Prishtina zyrtare kanë heshtur përball kërcënimeve dhe ndërsa janë dalluar për mos kujdesje ndaj mbrojtjes së objektivave historike të identitetit kombëtar e kulturor të shqiptarëve, jo vetëm në Mal të Zi por edhe anë e mbanë trojeve shqiptare. Kam drojë se ky mos-interesim ndaj trojeve shqiptare dhe historisë kombëtare, vjen si pasojë e ideologjive të huaja të elitës shqiptare, e influencuar nga politikat ateiste, sllavo-komuniste, bolshevike në radhët e kësaj elite, sidomos, në Shqipëri por edhe në Kosovë dhe anë e mbanë trojeve shqiptare. Një politikë që tani po e shohim më qartë se kurrë në këto 35-vite pas shëmbjes së Murit të Berlinit që nga moskujdesi zyrtar, po shkatërron identitetin, traditën dhe kulturën kombëtare të shqiptarëve në mohim të historisë – por në favor të një fryme të re globaliste, shkatërruese anti-kombëtare.

Kisha shkruar në kohën kur përflitej për nismën famëkeqe të ashtuquajtur, “Ballkani i Hapur”, se edhe nëqoftse se kjo ide hidhet poshtë, eventualisht, nga ana e vendeve perëndimore, sllavo-serbët do të gjejnë mënyra të tjera për të realizuar planet e interesave të tyre afatgjata politiko-ekonomike në Ballkan, si gjithmonë në kurriz të intersave shqiptare. Priti se po hynë për penxhere, me mënyra të tjera “legjitime” dhe “zyrtare”, siç ishte marrëveshja e kryeministrit malazez me origjinë shqiptare, Dritan Abazoviç me Kishën ortodokse serbe — aleatën më të ngushtë të Rusisë së Putinit në Ballkan, kisha shkruar para disa vitesh, me atë rast. Për fat të keq, po e përsëris se brezi aktualë i politikanëve shqiptarë janë të paaftë të bëjnë shtetin për të mbrojtur kombin dhe as nuk po zhvillojnë shoqërinë civile as mekanizma të tjera që të mbrojnë shtetin, historinë dhe identitetin kombëtar nga pretendimet armiqësore dhe nga përvetësimi ilegjitim i tokës, identitetit dhe historisë kombëtare të shqiptarëve, nga fqinjët dashakeqës historikë. Në fund të fundit, siç thotë populli, livadhi është i deleve që e kullosin. Si gjithmonë në të kaluarën, serbo-sllavët edhe sot duan të kullosin në livadhet e shqiptarëve, me heshtjen ndaj grabitjeve ilegjitime të trojeve shqiptare ose edhe me pëlqimin e vet shqiptarëve. Zoti ndihmë, si përhera!

Ky shkrim është botuar për herë të parë më 2 nëntor 2010 në Bota Sot, ndërsa më 5 nëntor është ribotuar në voal-online.ch. Sh

NGASJET E PERSONALIZIMIT TË HISTORISË

Në një shoqëri ku vlera nuk matet më me dije, punë apo integritet, por me afërsi ndaj zaptuesit, servilizëm ndaj kupolës dhe manipulim të së vërtetës e të realitetit, lind institucionalizimi i asgjësë së njeriut, ose i Njeriut–Asgjë.

Kjo ndodh kur një qenie pa kontribute reale, pa kulturë mendimi e pa përmasë krijuese ngjitet në maja që nuk i përkasin, jo përmes meritës, por përmes zvarritjes pas Padrinos. Ky, në vijim, e ndihmon dhe madje e nxit për ta ofruar gënjeshtrën si të vërtetë, për ta shitur realitetin e trilluar institucional, si lavdi e sukses intelektual.

Fillimisht, atij i shpiket një CV; më pas i sajohet një listë veprash që nuk ekzistojnë, por që megjithatë u serviren publikut dhe asambleve, të cilat, edhe pse e dinë se janë të rreme, nuk dallohen gjëkundi, heshtin, duartrokasin, aprovojnë dhe votojnë. Më tej, birit besnik të krahinës sunduese i ngrihen tribuna, thirret në ekspozita, i njoftohen zyrtarisht promovime. Kështu nis vallja e madhe e gënjeshtrës që hidhet vendshe, ku vetë strukturat që duhej të garantonin vlerën, bëhen pjesë e mashtrimit: falsifikojnë prezenca e firma, interpretojnë ligje sipas nevojës, kompromentojnë të madh e të vogël dhe, në fund, organizojnë promovime solemne të Asgjësë së Askushit.

Asgjëja dhe Askushi nuk fshihen më; përkundrazi, ofrohen në një paketë, promovohen bashkë, shiten si arritje të pandara, si shembull e si model, edhe pse askush nuk i sheh realisht si ekzistues. Deri sa, me kalimin e kohës, mashtrimi pranohet si i mirëqenë, kthehet në normë dhe ndiqet si rrugë e suksesshme për mbijetesë.

Në këtë pikë, njeriu i vërtetë, që punon, mendon e krijon, mbetet në hije; ndërsa njeriu i asgjësë ngrihet në piedestal dhe shpallet figura zyrtare e epokës.

Mund të qëndrosh një jetë të tërë në hije, brenda një institucioni shkencor dhe universitar, pa bërë asgjë tjetër përveç një doktorature. Pastaj të rrotullohesh rreth saj për 17 vjet të tjera, derisa një ditë, me pak pudër akademike, ta ribotosh si “punë të re”, gjoja e zhvilluar gjatë “veprimtarisë shkencore” në institucion.

Më pas fillon një “projekt të ri kërkimor” – ose më saktë, një tjetër dekadë e një gjysmëpritjeje të re. Kalojnë edhe 16 vite të tjera me raporte fiktive, ca botime dokumentare të të tjerëve, por me emrin tënd si të dytë, ndërkohë që ti, pa asnjë ngut, pret moshën e pensionit. Por, pikërisht në prag të tij, ndodh një tjetër mrekulli shqiptare: në një vend ku ligjet nuk zbatohen, ku kriteret janë letër e vdekur, mund të bëhesh kokë e dijes me asgjënë tënde – me vetëm dy punime në 39 vite page publike – dhe askush nuk të kërkon llogari, askush nuk të kërkon të kthesh paratë.

Hajde, ta provojmë edhe këtë! Mbase funksionon. Sepse dihet: në këtë vend, nuk vlen më puna, as merita, as ligji. Vlen mburoja e titullit, vlen lidhja krahinore, marrëveshja e heshtjes, aleanca e kotësisë, përkulja, dhe rënia e moralit dhe e ndërgjegjes. Sistemi, i përulur përpara mediokritetit, shpërblen heshtjen shumëvjeçare me votë, paçka se ti mbërrin në “platformë” me duar në xhepa, me belbëzimin tënd, me marrëzinë tënde të mirënjohur.

Në këtë vend tentohet gjithmonë që medalja e nderit t’i jepet jo atij që ka ecur, por atij që ka ditur të qëndrojë pa lëvizur – buburreci i turpit që zvarritet anash kanaleve – në vendin e duhur, pranë njerëzve të duhur.

Tashmë rezultatet e zgjedhjeve për senatin e kongresin amerikan janë shpallur. Demokratët humbën shumicën në Kongres, ndërsa arritën që të ruajnë shumicën në Senat, megjithëse me diferencë të ngushtë. Për ne shqiptarët pak rëndësi ka se kush fiton, pasi si Demokratët, ashtu dhe Republikanët janë mbështetësit e dëshmuar të shqiptarëve si komb.

Por këto zgjedhje kishin si risi pjesëmarrjen në garë të Joe Dioguardit, këtij amerikani me rrënjë shqiptare, i cili ka më tepër se 20 vjet që e mbron çështjen shqiptare në metropolin e politikës botërore Washington D.C.
Në faqen elektronike të garës për Senatin Amerikan, tashmë Joe Dioguardi e ka pranuar fitoren e kundërshtares së tij, për të vazhduar me sfidat që e presin.

Nëse do të kishte fituar, ish Kongresmeni Joe Dioguardi, që njihet si lobisti më i famshëm dhe më suksesshëm i shqiptarëve në Washington D.C., do të hynte në histori si Senatori i parë me rrënjë shqiptare në Senatin Amerikan për të përcjellë aty zërin e shqiptarëve dhe mbrojtur çështjen shqiptare.

Mua si gazetare dhe si fanse e Joe Dioguardit dhe bashkëshortes së tij Shirley Dioguardi, më mbetet të sqaroj opinionin publik shqiptar se gara e Joe Dioguardit ishte shumë sfiduese. Joe Dioguardit iu desh të garonte së pari në vetë partinë Republikane. Sfida e parë e Dioguardit ishte kur fitoi në zgjedhjet primare si kandidati republikan për Senatin Amerikan, pas një gare të fortë që zgjati rreth 6 muaj.

Duke iu referuar rezultateve, senatorja demokrate Kirsten Gillibrand ka fituar me 58.5%  ndaj kandidatit Republikan Joe Dioguardi i cili mori  38.6%, kur pjesëmarrja në votime ishte rreth 40 %.

Për Demokraten  Kirsten Gillibrand ky është mandati i saj i parë që ka fituar direkt në zgjedhje, ngaqë ajo vendin e senatores e trashëgoi prej Zonjës Clinton, pasi kjo u zgjodh Sekretare e Shtetit në Janar 2009. Hillary Clinton u zgjodh senatore në vitin 2006, duke i fituar zgjedhjet me 67 %. Kirsten Gillibrand u emërua në janarin e vitit 2009 prej Governorit  David Paterson që të trashëgonte vendin e zonjës Clinton.

Në titull kam thënë që Joe Dioguardi i fitoi zgjedhjet, të cilat i humbëm ne shqiptarët. Për t’i bindur shqiptarët se kam të drejtë po sjell disa argumenta.

Së pari, Joe Dioguardi për vendin në Senat kishte hyrë në garë në New York, mandatin e të cilit në zgjedhjet e mëparëshme e kishte fituar Hillary Clinton, pra nuk ishte shaka. Këtë vit gara ishte edhe më e egër, nisur nga fakti, se nga sondazhet e bëra dihej se Demokratët do të humbisnin, dhe për ta bërë këtë humbje sa më pak të dhimbshme, Demokratët, ishin koncentruar në fushatën për Senat, me qëllim që të mos humbnin këtu kontrollin. Në fushatën e këtyre zgjedhjeve siç dihet u përfshi edhe vetë Presidenti Obama.

Së dyti, në zgjedhjet amerikane kanë rëndësi fondet e mbledhura. Është e qartë se sa më tepër të holla të kenë kandidatët, fushata bëhet më e mirë. Në këto zgjedhje kundërshtarja e Dioguardit, Kirsten Gillibrand, sipas të dhënave të publikuara, kishte mbledhur rreth 12 milionë $, ndërsa kandidati republikan, Joe Dioguardi kishte mbledhur vetëm 3 milionë $, duke mbetur gjysmë milioni borxh. Pra Kirsten Gillibrand kishte arritur të mblidhte rreth 4 herë ose 9 milionë $ më tepër se Dioguardi. Nuk po i zgjas komentet në këtë pikë sepse shqiptarët e kuptojnë vetë rëndësinë e këtij fakti.

Sikur komuniteti shqiptaro-amerikan në SHBA, që është rreth 1 milionë të ishte angazhuar seriozisht në këto zgjedhje, duke i siguruar Joe Dioguardit paratë e nevojshme për fushatë, ashtu si pala tjetër, Joe Dioguardi sot do të mund të ishte Senator në Senatin Amerikan, pasi fushata do të ishte shtrirë për të tërhequr sa më tepër nga përqindja e atyre votuesve që kanë abstenuar.

Së treti, rezultati i Dioguardit do të ishte i ndryshëm nëse komuniteti shqiptar në New York jo vetëm që nuk do të abstenonte masivisht, por do të ushtronte ndikimin e vet edhe tek abstenuesit e tjerë amerikanë që të votonin pro Dioguardit.

Nga prononcimi telefonik i gazetares Mimoza Dajçi, e cila ishte njëkohësisht edhe anëtare komisioni për këto votime në një qendër të Bronxit, nga të paktat shqiptare që kanë qenë nëpër qendrat e votimit në rang Amerike, mësuam me keqardhje se pjesëmarrja e shqiptareve ishte e pakët kur dihet që sipas statistikave nga Bashkia e New Yorkut në Bronx jeton komuniteti më i madh i shqiptarëve krahasuar në të gjithë Shtetet e Bashkuara. Sipas Dajçit, ndërgjegjësimi i tyre për të dhënë votën për ish-kongresmenin me origjinë shqiptare Joe Dioguardi, linte për të dëshiruar. Mimoza Dajçi po ashtu, si anëtare komisioni nënvizoi kulturën zgjedhore demokratike të votuesit amerikan që e bën procesin zgjedhor të ndershëm, të lirë dhe të pa kontestueshëm. Kjo shihet qartë në faktin se Dioguardi e njohu menjëherë rezultatin zgjedhor.

Së katërti, një mangësi esenciale që u vu re në këtë fushatë ishte indiferenca totale nga klasa e politikanëve në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, duke shtuar këtu edhe indiferencën totale të mediave elektronike, të cilat do të luanin një rol sensibilizues të pazëvendesueshëm si për mbledhjen e fondeve, ashtu edhe për të tërhequr sa më shumë votues. Sa për klasën politike ajo mori notën zero. Për më shumë se 20 vjet rresht Joe Dioguardi ka sjellë me dhjetëra delegacione nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia në Washington D.C., dhe ka bërë gjithçka për të mbrojtur çështjen shqiptare në Kapitol Hill, Kongresin Amerikan, ndërsa politikanët shqiptarë të cilët i shohim në çdo sekondë nëpër ekranët e shumtë të televizioneve të panumërt, në vend që të mbështesinin Joe Dioguardin, vazhduan diskutimet të mbushura me medioktitet.

E pesta, duke krahasuar numurin e votuesve, në garën me Kirsten Gillibrand, për  Joe Dioguardin votuan rreth rreth 1 milionë e gjysmë Amerikanë, ndërsa për kundërshtaren e tij rreth 2 milionë e gjysmë.

Duke i krahasuar me votimet në Kosovë e Shqipëri, Joe Dioguardi ka fituar rreth 8 herë më tepër se e gjithë PDK-ja, që i fitoi më 2007 zgjedhjet në Kosovë, ku si parti kishte fituar rreth 195 mijë vota për rreth 37 vende në Parlament.

Edhe po të bësh krahasim me fituesit e zgjedhjeve 2009 në Shqipëri, përsëri Joe Dioguardi ka fituar të paktën 2 herë më shumë se shumica aktuale, e cila përfaqësohet në parlament me më tepër se 70 vende nga zgjedhjet parlamentare të qershorit 2009 që u mbajtën në Shqipëri.

Pra Joe Dioguardi si individ ka fituar disa fish më tepër vota se partië dhe alencat qeverisese si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri.

Një gjë dua të them në fund, sikur Joe Dioguardi të ishte me rrënjë joshqiptare, por serbe për shembull, ai sot patjetër do t’i kishte fituar zgjedhjet në Senatin e SHBA.

Në fund të këtij vështrimi më mbetet të shpreh edhe një herë keqardhjen jo për Joe Dioguardin, por për ne shqiptarët, që e humbëm edhe këtë sfidë, pasi deri më sot nuk kemi mundur të kemi në Senatin Amerikan një Amerikan me rrënjë shqiptare. Joe Diogaurdi do të ishte i pari në histori nëse ne të gjithë së bashku do të bëheshim njëherë të përgjegjshëm.

Mbrëmjen e 23 dhjetorit 2012 në Durrës, në shtëpinë e tij, u nda nga jeta Xhafer Vokshi,  i fundmi pjesëmarrës i gjallë i Kosovës  në Konferencën historike të Bujanit (1943-44). Lajmin e jepte, nëpërmjet një kumtese, Kryesia e Veteranëve të Luftës Nacionalçlirimtare të Kosovës.

Presidentja e Kosovës znj.Vjosa Osmani në respekt të Gjykatës Kushtetuese mandatoi Glauk Konjufcën si kandidat për kryeministër, duke i bërë thirrje opozitës që ta votojë si reagim ndaj një emergjence kombëtare kur rrezikohet kolapsi institucional.

Opozita ka qënë aktorja kryesore e mbërritjes deri këtu, duke e kthyer në kauzë luftën politike kundër Albinit, Vjosës e Donikës,

një trinom që identifikohet me erën e re të lidërshipit të Kosovës, larg aferave dhe korrupsionit që i kthente kryepolitikanët në pengje të konjukturave diplomatike, lobiste dhe agresivitetit konstant të Serbisë.

Apeli i Presidentes për votimin e qeverisë Konjufca si shërbim që i bëhet direkt popullit të Kosovës pa dallime politike, i hap rrugën votimit të buxhetit dhe projekteve të BE me kosto shumë të lartë në interes të shtetforcimit e demokracisë në Kosovë.

Deri tash apelet nuk janë dëgjuar nga opozita e cila ka teatruar dhe ka kaluar gjithçka nga llogaritjet profitere në indiferencën e ironive, pa marrë para sysh se pozitat e tyre nuk janë aspak për t’u patur zili pasi PDK-LDK-AAK së bashku mezi i bëjnë aq ndejtëse sa VV-Guxo-AL.

Pra elektorati i ka sakatuar si formacione partiake dhe aleancash për shkak të keqqeverisjeve, si dhe qasjeve të tyre politike e qendrimeve fanatike besnike ndaj një urdhëri okult që i bën bashkë mish e thua.

Kujtoj këtu apelin nominativ që Donika Gërvalla u drejtoi disa deputetëve të LDK, apel që u refuzua.

Kandidatura e Glauk Konjufcës mund të votohet, edhe prej marrëdhënieve të tij personale me opozitën si dhe nën dritën e faktit se Albin Kurti i ka kërkuar Hagës lirimin e katërshes nga paraburgimi.

Votimi do të dukej si zgjim i ndërgjegjeve të fjetura të deputetëve “llogaritarë” të opozitës që Kosova ta kalonte rrezikun për kolaps.

Qeveria Konjufca ngjan edhe si një devijacion i votës së lirë, megjithëse i legjitimuar nga Gjykata Kushtetuese, pasi elektorati nuk e ka votuar atë për kryeministër.

Gjithësesi Qeveria Konjufca do të jetë një tramplin në kuadrin e një qeverie të përkohëshme për të tejkaluar kolapsin e shtetit shkaktuar prej vonesave proceduriale nga vetë Gjykata Kushtetuese, deri në zgjedhjet e reja parlamentare.