House Of Switzerland

Teknologjitë në zhvillim, cilësia e jetës dhe qëndrueshmëria në zemër të pavijonit zviceran: qëllimi është të pozicionohet si një partner inovativ dhe i besueshëm

VOAL- Këshilltari Federal Ignazio Cassis hapi Ditën e Zvicrës në Expo 2025 në Osaka të martën me një thirrje për kohezion dhe dialog ndërkombëtar. Me këtë rast, kreu i Departamentit Federal të Punëve të Jashtme kujtoi rëndësinë e progresit si një proces i përbashkët, duke nënvizuar vlerën e sloganit të ekspozitës universale – Dizajnimi i shoqërisë së ardhshme për jetët tona – në një kohë në histori të shënuar nga tensionet gjeopolitike në rritje.

Zvicra po merr pjesë në ngjarje me një pavijon kushtuar tre akseve kryesore: teknologjitë në zhvillim, cilësia e jetës dhe qëndrueshmëria. Qëllimi është të pozicionohet si një vend inovativ dhe i besueshëm, i aftë për të ofruar kontribute shkencore për të adresuar sfidat kryesore globale. “Pjesëmarrja jonë duhet të ketë jo vetëm një ndikim në publikun e gjerë, por gjithashtu të ketë një ndikim afatgjatë në botën ekonomike dhe shkencore,” tha Alexandre Edelmann, kreu i Prezencës në Zvicër.

Pjesëmarrja e Zvicrës ka gjithashtu një vlerë të fortë diplomatike. Japonia është partneri më i rëndësishëm shkencor dhe teknologjik i Konfederatës në Azi, me mbi 70 bashkëpunime të krijuara gjatë viteve. Marrëdhëniet mes dy vendeve datojnë 160 vjet më parë. Që nga viti 2022, Osaka ka qenë gjithashtu shtëpia e një zyre Swissnex, një lloj konsullate shkencore zvicerane.

Osaka është vetëm ndalesa e parë në udhëtimin zyrtar të Cassis në Azi. Nesër ai do të takohet me ministrin e Jashtëm japonez Takeshi Iwaya për të diskutuar mbi multilateralizmin dhe çështjet globale. Më pas ai do të fluturojë për në Kinë, ku janë planifikuar bisedime dypalëshe në Pekin dhe një vizitë në selinë e Schindler në Shangai, “një pionier në zhvillimin e marrëdhënieve ekonomike midis Zvicrës dhe Kinës”.ATS/RSI

Gjigandi farmaceutik planifikon të modernizojë impiantet ekzistuese dhe të krijojë vende të reja për kërkime dhe zhvillim

VOAL- Gjigandi farmaceutik Roche planifikon të investojë deri në 50 miliardë dollarë (rreth 40 miliardë franga) në operacionet e tij në SHBA gjatë pesë viteve të ardhshme, duke krijuar më shumë se 12 000 vende pune. Fondet do të vendosen si në sektorin farmaceutik ashtu edhe në atë të diagnostikimit, njoftoi të martën kompania me bazë në Bazel.

Angazhimi përfshin lokacione të reja kërkimore dhe zhvillimi, modernizimin dhe krijimin e objekteve prodhuese në Indiana, Pensilvani, Massachusetts dhe Kaliforni dhe krijimin e një siti shtesë që do të shpallet së shpejti, thuhet në deklaratë.

Javët e fundit, kompania farmaceutike shumëkombëshe zvicerane Novartis njoftoi gjithashtu investime miliarda dollarësh në Shtetet e Bashkuara: 23 miliardë dollarë gjatë pesë viteve. Një shifër që përfaqëson pothuajse gjysmën e të ardhurave të arritura nga shumëkombëshja në vitin 2024. ATS/RSI

Eksportet në 74.1 miliardë franga (+3.6%) falë sektorit kimiko-farmaceutik dhe bumit të shitjeve në Shtetet e Bashkuara përpara futjes së detyrimeve

VOAL- Në tremujorin e parë të vitit 2025, tregtia e jashtme zvicerane shënoi rritje të ndjeshme, me eksporte që arritën në 74.1 miliardë franga, një rritje prej 3.6% krahasuar me 90 ditët e mëparshme. Kjo vlerë rekord u arrit falë dinamizmit të sektorit kimiko-farmaceutik dhe bumit të shitjeve në SHBA, përpara futjes së detyrimeve të vendosura nga Presidenti Trump.

Importet u rritën me 5.9% në 60.5 miliardë franga, me një suficit tregtar prej 13.7 miliardë. Megjithatë, në terma realë, eksportet ranë me 5.7%, ndërsa importet u rritën me 3.1%. Këtë e bëri të ditur Zyra Federale për Doganat dhe Sigurinë Kufitare të enjten.

Të gjithë sektorët e eksportit kanë shfaqur trend pozitiv krahasuar me tremujorin e mëparshëm. Sektori kimiko-farmaceutik shënoi rritje prej 5.5%, pasuar nga makineritë dhe elektronika (+0.9%), prodhimi i orës (+0.3%), instrumentet precize (+1.9%), metalet (+0.4%) dhe produktet ushqimore (+3.8%).

Në nivel rajonal, Europa mbetet tregu më i madh, me një rritje prej 0.4% në 45.0 miliardë franga. Gjermania, vendi i dytë më i madh, regjistroi një rritje prej 3.0% në 10.9 miliardë. Azia gjithashtu pa një rritje prej 1.0% në 13.7 miliardë, pavarësisht se Kina tregoi një rënie të lehtë (-1.1% në 3.9 miliardë). Amerika e Veriut shënoi rritjen më të ndjeshme (+16.6% në 18.7 miliardë), e nxitur nga SHBA (+17.4% në 17.7 miliardë), e cila konfirmoi pozicionin e saj si tregu kryesor për eksportet zvicerane.

Në frontin e importit, sektori kimiko-farmaceutik shënoi një rritje prej 12,6% në 22,4 miliardë franga, i ndjekur nga makineritë dhe elektronika (+0,3%), automjetet (+2,6%), metalet (+3,7%), produktet ushqimore (+2,8%), tekstilet dhe veshjet (+0,2%) dhe produktet energjetike (+0,2%). Në nivel rajonal, importet nga Evropa u rritën me 7.6% në 45.0 miliardë, nga Azia me 1.0% në 10.0 miliardë dhe nga Amerika e Veriut me 4.2% në 4.0 miliardë, ku Shtetet e Bashkuara regjistrojnë një rritje prej 7.2% në 3.9 miliardë.

Vetëm në muajin mars, eksportet arritën në 27.6 miliardë franga (+12.6% krahasuar me shkurtin), ndërsa importet shënuan 22.3 miliardë (+10.4%).ATS/RSI

Në vitin 2025, SBB propozon një numër më të madh trenash për ngjarje të mëdha

VOAL- Në vitin 2025, rreth 1600 trena specialë SBB do të jenë në funksion, dyfishi i numrit në një vit mesatar ngjarjesh. Ngjarjet në shkallë të gjerë po shumohen, duke filluar me Eurovision Song Contest (ESC) në Bazel nga 13 deri më 17 maj.

SBB do të përdorë 115 trena specialë për ngjarjen e Bazelit, shpjegoi Shefi i Trafikut të Ngjarjeve të SBB, Florian Kurt. Vizitorët duhet të jenë në gjendje të udhëtojnë të qetë nga Basel St. Jakob në Basel SBB dhe prej andej të bëjnë udhëtimin e kthimit me lidhje shtesë. Për shembull në Zyrih, Bernë ose Lozanë me një lidhje me Gjenevë.

SBB planifikon t’i përgjigjet rreth 1,400 ngjarjeve gjatë gjithë vitit. Midis tyre janë koncerte, ngjarje në ajër të hapur ose festivale të njohura. Këtë vit, janë planifikuar shumë ngjarje të mëdha, duke përfshirë Kampionatin Evropian të Futbollit për Femra, Festivalin Federal Zviceran të Mundjes dhe Traditave Alpine në Mollis (GL) dhe kampionatin profesional “SwissSkills” në Bernë. RSI

Firmat zvicerane të tronditur nga tarifat – Drejtoresha e Economiesuisse Monika Rühl në 60 minuta: “Ne jemi investitori i gjashtë i huaj, i pari për kërkimin dhe zhvillimin. Ne krijojmë pothuajse gjysmë milioni vende pune. Por ne nuk e dimë se çfarë pret Trump nga ne”

VOAL- Tani është rritur rreziku që vetë Shtetet e Bashkuara, Zvicra dhe bashkë me to e gjithë bota të hyjnë në recesion. Kjo do të ishte një situatë jashtëzakonisht shqetësuese dhe duhet shmangur me çdo kusht. Kështu deklaroi të hënën, më 7 prill 2025, drejtoresha e Economiesuisse, Monika Rühl, e ftuar e speciale “60 minuti” (RSI La1, ora 20.40), kushtuar efektit të detyrave – të shpallura nga Presidenti i SHBA Donald Trump – për Zvicrën dhe mbarë botën.

“Kundërmasat? Ato do të dëmtonin konsumatorët tanë para së gjithash”

Monika Rühl theksoi se ishte shumë e shqetësuar për situatën. Në të njëjtën kohë, ajo mendon se strategjia e Këshillit Federal është e drejtë, i cili ka vendosur që në këtë moment të mos miratojë kundërmasa, sepse, sqaron ajo, ato do të dëmtonin para së gjithash konsumatorët tanë. Tani, thotë ajo, ne duhet të futemi në këtë logjikë marrëveshjesh dhe për ta bërë këtë, duhet të kemi akses te presidenti Trump ose njerëzit e paktë pranë tij.

“Zvicra krijon gati gjysmë milioni vende pune në SHBA dhe ne kemi hequr detyrimet e importit”

Fakti mbetet se drejtoresha e Economiesuisse nuk mund t’i kuptojë tarifat e shpallura nga Trump ndaj Zvicrës. “Ne jemi një partner shumëvjeçar, një partner shumë i besueshëm, një investitor shumë i rëndësishëm. Jemi investitori i gjashtë më i madh i huaj në Shtetet e Bashkuara, të parët në kërkim dhe zhvillim. Ne krijojmë pothuajse gjysmë milioni vende pune, ku fitohen para të majme. Ne gjithashtu hoqëm detyrimet e importit në Zvicër. Kështu që do të ishim një partner shumë interesant që duket se ende nuk është dëgjuar në Shtetet e Bashkuara.”

“Zgjidhjet? Investime, partneritete, por ne nuk e dimë se çfarë pret Trumpi”

Para së gjithash, sipas Monika Rühl, ne duhet të kuptojmë se çfarë pret Presidenti Trump. Nëse nisemi nga ideja se ai dëshiron të riindustrializojë vendin e tij, të tërheqë investime nga jashtë, atëherë do të mund të propozojmë investime të mëtejshme nga kompanitë zvicerane – shpjegon drejtoresha e Economiesuisse për kamerat e “60 minutave” -. Nëse janë tarifat që e shqetësojnë, mund të flasim për heqjen ose eliminimin e disa tarifave në sektorin e bujqësisë (të cilat janë shumë të pakta, megjithatë), mund të flasim për programe bashkëpunimi, për shembull, në fushën e formimit profesional ose në inteligjencën artificiale. “Ka propozime të ndryshme që ne mund të bëjmë, por, për momentin, ne nuk e dimë se çfarë pret Trumpi. Pse ai dekretoi këto tarifa tepër të larta kundër nesh?” pyet Monika Rühl.

“Të investosh në SHBA? Duhet të dini kushtet”

Situata aktuale është jashtëzakonisht e vështirë për bizneset tona. Monika Rühl është e vetëdijshme për këtë. Një mundësi, shpjegon ai, mund të jetë investimi në Shtetet e Bashkuara, me kusht që të dihet se në çfarë kushtesh. Ka disa probleme në tavolinë: jo vetëm ai i gjetjes së fuqisë punëtore të kualifikuar në SHBA. Sapo të bëhen investime, nëse kompanitë duan të eksportojnë, ato nuk duan të goditen nga tarifat e vendeve të tjera, të miratuara si kundërmasa ndaj tarifave amerikane. Sigurisht – nënvizon drejtoresha e Economiesuisse – kompanitë zvicerane po vlerësojnë mundësi të tjera, për shembull atë të ristrukturimit të rrjeteve të tyre të furnizimit, por jemi përballë faktit që presidenti Trump ka dekretuar detyrime të larta ndaj pothuajse të gjitha vendeve. Dhe këto vende po përgjigjen. Si rezultat, kompanitë tona (të cilat janë të pranishme në të gjithë botën) rrezikojnë të preken drejtpërdrejt ose tërthorazi nga kjo situatë.

“Zvicra gjithashtu mund t’i propozojë SHBA-së një marrëveshje të tregtisë së lirë”

Sot mësuam se Bashkimi Evropian po u ofron Shteteve të Bashkuara pikërisht këtë: tregtinë e lirë të mallrave industriale – vazhdon Monika Rühl -. “Zvicra mund të bëjë të njëjtën gjë. Ne kemi hequr tashmë detyrimet e importit, kështu që Shtetet e Bashkuara mund të bëjnë të njëjtën gjë, kështu që hyni në një diskutim të tregtisë së lirë, negocioni një marrëveshje që do të na japë përsëri siguri. Kjo mund të jetë një rrugë e mirë përpara në ditët dhe muajt e ardhshëm.”RSI

Ura e Bashkisë

Zyrihut sot

Qyteti i vjetër i Zyrihut dhe Limmat pranë urës së bashkisë me (nga e majta) Hotel zum Storchen, Haus zum Schwert, bashkia dhe Haus zum Rüden

Në vitet 1980, Zyrihu u kap në një rreth vicioz midis kërkesës për më shumë hapësira për zyra në qendër të qytetit, eksodit nga qyteti dhe rrënimit të kërcënuar nga rrethina të tëra të qytetit për shkak të problemeve të drogës. Masat për të rritur atraktivitetin e qendrës së qytetit, siç është lirimi i trafikut të Niederdorf, nuk mundën të pengojnë që qendra e qytetit të Zyrihut të bëhej gjithnjë e më jotërheqëse. Ndryshimi dukej i pamundur – në vitin 1986, drejtoresha e atëhershme e ndërtimeve Ursula Koch shprehu mungesën politike të perspektivës për të ardhmen e Zyrihut me fjalinë e saj të famshme “Zyrihu është ndërtuar”. Bllokada u tejkalua vetëm në mesin e viteve 1990, së pari përmes rregulloreve të reja të ndërtesave dhe zonave më 1996 dhe liberalizimit të Aktit të Mikpritjes më 1997. Ky i fundit në veçanti pati një efekt jashtëzakonisht gjallërues në jetën e natës të Zyrihut dhe lejoi restorante, bare e diskoteka të panumërta të ngriheshin brenda një kohe shumë të shkurtër. Në vitin 1998, nën drejtimin e drejtorit të ri të ndërtimit Elmar Ledergerber (president i qytetit nga viti 2002 deri në prill 2009), rizhvillimi i fushave industriale në Zyrih-West dhe Oerlikon, të cilat kishin ecur ngadalë për vite me radhë, u përshpejtuan në mënyrë që lagjet e reja urbane të modës dhe moderne të mund të zhvillohen në të dyja anët deri sot. Rrethi i ri Europaallee do të ndërtohej në perëndim të stacionit kryesor të trenit deri në vitin 2020.

Në sektorin e turizmit, Zyrihu u shfaq në vitet 2000 (deri më 2011) me rritjen e “Downtown Switzerland”.

Stema, flamuri dhe logoja

SAMSUNG CSC

Flamuri

Stema e qytetit dhe kantonit të Zyrihut

Stema, e ndarë në mënyrë të pjerrët nga argjendi dhe bluja, u krijua në shekullin e 14-të dhe rrjedh nga banderolat komunale me vija blu dhe të bardhë, të cilat ndoshta u shfaqën për herë të parë në shekullin e 13-të, kur Zyrihu u bë një qytet perandorak. Stema është e katërta më e vjetër në kanton pas atyre të Winterthur (1276), Grüningen (1370) dhe Rheinau (1374). Kafsha heraldike e qytetit të Zyrihut është luani, “Zürileu”. Tradicionalisht, mburojën në stemën e plotë e mbajnë dy luanë në këmbë, të cilët në heraldikë konsiderohen si simbol i guximit, fuqisë, forcës, guximit dhe trimërisë.

Sot kantoni dhe qyteti i Zyrihut përdorin të njëjtën stemë. Për t’i dalluar, mburoja në stemën e plotë të qytetit kurorëzohet me një kurorë muri. Ekziston edhe një ndryshim i vogël në paraqitjen e luanëve: stema e kantonit tregon një luan me shpatë në anën e majtë (shpata si simbol i luftës dhe pushtetit shtetëror) dhe një luan me një pëllëmbë në anën e djathtë (palma si simbol i paqes); Luanët urbanë, nga ana tjetër, janë paraqitur pa shpata apo palme. Që nga viti 2005, stema e plotë e stilizuar është përdorur si logo uniforme e zyrave komunale. VOAL/WIKIPEDIA

Gegenwart

Zürcher Altstadt und Limmat bei der Rathausbrücke mit (von links) Hotel zum Storchen, Haus zum Schwert, Rathaus und Haus zum Rüden

In den 1980er Jahren war Zürich in einem Teufelskreis zwischen der Nachfrage nach mehr Bürofläche in der Innenstadt, der Stadtflucht und der drohenden Verslumung ganzer Stadtkreise wegen der Drogenprobleme gefangen. Massnahmen zur Attraktivitätssteigerung der Innenstadt wie die Verkehrsbefreiung des Niederdorfs konnten nicht verhindern, dass die Innenstadt Zürichs immer unattraktiver wurde. Veränderungen schienen unmöglich – 1986 brachte die damalige Baudirektorin Ursula Koch mit ihrem berühmtgewordenen Satz «Zürich ist gebaut» die Perspektivlosigkeit der Politik in Bezug auf die weitere Zukunft Zürichs zum Ausdruck. Erst Mitte der 1990er Jahre konnte die Blockade überwunden werden, zuerst durch eine neue Bau- und Zonenordnung 1996 und die Liberalisierung des Gastgewerbegesetzes 1997. Besonders letzteres wirkte enorm belebend auf das Nachtleben Zürichs und liess innerhalb kürzester Zeit unzählige neue und innovative Restaurants, Bars und Diskotheken aus dem Boden schiessen. 1998 konnte unter dem neuen Baudirektor Elmar Ledergerber (von 2002 bis April 2009 Stadtpräsident) die jahrelang nur langsam vorankommende Neugestaltung der Industriebrachen in Zürich-West und in Oerlikon beschleunigt werden, so dass sich bis heute an beiden Standorten trendige und moderne neue Stadtquartiere entwickeln konnten. Bis 2020 entsteht westlich des Hauptbahnhofs das neue Quartier Europaallee.

Das von Silber und Blau schräg geteilte Wappen entstand im 14. Jahrhundert und wurde aus den blau-weiss gestreiften städtischen Bannern abgeleitet, die wohl im 13. Jahrhundert zum ersten Mal erschienen, als Zürich zur Reichsstadt wurde. Das Wappen ist nach jenen von Winterthur (1276), Grüningen (1370) und Rheinau (1374) das viertälteste im Kanton. Das Wappentier der Stadt Zürich ist der Löwe, der «Zürileu». Traditionellerweise wird der Schild im Vollwappen von zwei stehenden Löwen gehalten, die in der Heraldik als Zeichen für Mut, Kraft, Stärke, Kühnheit und Tapferkeit gelten.

Heute benutzen der Kanton und die Stadt Zürich dasselbe Wappen. Zur Unterscheidung wird im städtischen Vollwappen der Schild von einer Mauerkrone gekrönt. Zudem gibt es einen kleinen Unterschied in der Darstellung der Löwen: Das Wappen des Kantons zeigt einen Löwen mit einem Schwert auf der linken Seite (das Schwert als Symbol für den Krieg und die Staatsgewalt) sowie einen Löwen mit einem Palmwedel auf der rechten Seite (der Palmwedel als Friedenssymbol); die städtischen Löwen hingegen werden ohne Schwert und Palmwedel dargestellt. Seit 2005 wird das stilisierte Vollwappen als einheitliches Logo der städtischen Ämter verwendet.WIKIPEDIA

Logoja e qytetit të Zyrihut

Në krye të renditjes është rrjeti amerikan Walmart – Dy gjigantët zviceranë janë përkatësisht në vendin e 34-të dhe të 41-të

VOAL- Edhe gjigantët zviceranë Coop dhe Migros gjithashtu në top 50-shen globale të sektorit të shitjes me pakicë, duke fituar terren. Sipas studimit të fundit të firmës konsulente Deloitte bazuar në xhiron e vitit 2023, Coop renditet në vendin e 34-të dhe ka avancuar tri vende, ndërsa Migros në vendin e 41-të, duke bërë dy hapa përpara.

Në krye të listës është zinxhiri amerikan Walmart, me të ardhura prej 684 miliardë dollarësh. Ata ndiqen nga gjigandi i shitjes me pakicë në internet Amazon (252 miliardë) dhe specialisti amerikan i hipermarketeve Costco (242 miliardë). Në vendin e katërt, me 177 miliardë, është grupi gjerman Schwarz (ku përfshihet Lidl dhe Kaufland), operatori i parë në renditje që nuk është me qendër në Shtetet e Bashkuara. Të ardhurat e Coop arrijnë në 37 miliardë dollarë, të Migros në 31 miliardë dollarë.

Ndër markat më të njohura përmendim edhe Aldi (në vendin e shtatë, 123 miliardë), Ikea (29, 43 miliardë), Shein (42, 31 miliardë) dhe Zalando (110, 11 miliardë). ATS/RSI

VOAL- Pas disa vitesh punë, CERN në Gjenevë dhe partnerët e tij ndërkombëtarë kanë përfunduar studimin e fizibilitetit për përshpejtuesin e ri të super grimcave Future Circular Collider. Ky tunel në formë unaze, 90.7 kilometra në perimetër, mund të zëvendësojë Përplasësin e Madh të Hadronit (LHC) në vitet 2040. Korrespondenti ynë në Romandie, Riccardo Bagnato, intervistoi më pas Fabiola Gianotti, drejtoreshë e përgjithshme aktuale e CERN-it, për të kuptuar implikimet e këtij projekti madhështor (intervista e plotë video në krye të artikullit): “Ky është një projekt shumë i rëndësishëm, sepse nëse miratohet do të jetë instrumenti më i jashtëzakonshëm i ndërtuar ndonjëherë nga njerëzimi për të studiuar përbërësit e një niveli më të madh të shkencës dhe ligjit”. shkencë e madhe dhe ashtu si teleskopët e mëdhenj dhe përshpejtuesit e mëdhenj, ata janë instrumente që mund të ndërtohen vetëm për një periudhë shumë të gjatë: kërkojnë teknologji shumë komplekse dhe për këtë arsye janë projekte që shpalosen gjatë dekadave”.

Si do t’i shpjegonit dikujt që nuk e njeh shkencën ndryshimet midis përshpejtuesit të ri dhe atij të vjetër?

“E reja do të na lejonte të eksploronim një kufi të ri energjie: të bëjmë një kërcim 7-10 herë më të madh se energjia që ne jemi në gjendje të riprodhojmë sot, me përshpejtuesin aktual. Energjia që riprodhojmë (sot, red.) mund të gjurmohet prapa në temperaturën që kishte universi në fazat fillestare; prandaj, sa më shumë të jemi në gjendje të origjinojmë në sistem, sa më shumë të jemi në gjendje të trasojmë energjinë e sistemit”.

15 miliardë franga: kjo është afërsisht kostoja e treguar në studimin e fizibilitetit për këtë projekt të ri që ende nuk është miratuar. Por e gjithë kjo në një kontekst gjeopolitik që ka ndryshuar shumë vitet e fundit… Si do t’i bindni shtetet anëtare se duhet të investojnë?

“Është pikërisht në kohë të vështira për njerëzimin, si ajo aktuale në të cilën ka shumë tensione gjeopolitike, që ne duhet të investojmë në vlera të mira, në gjëra të bukura: në shkencë, në teknologji, në vlerat e bashkëpunimit paqësor, përfshirjes dhe shkencës së hapur. Të gjitha këto janë vlerat e CERN-it këto argumente: do të ishte demonstrimi në historinë e tij 70 vjeçare, shtetet anëtare kanë vazhduar ta financojnë ndër vite, edhe në vitet e fundit pavarësisht se kanë kaluar ngjarje të tilla si COVID, pushtimi i Ukrainës, probleme të mëdha ekonomike… Shtetet Anëtare nuk kanë kërkuar asnjëherë të ulin kontributin e tyre, sepse mendoj se e njohin rëndësinë e këtij institucioni që na e ka zili e gjithë bota.

Komunitetet vendase po pyesin, megjithatë, nëse do të ketë probleme mjedisore, për asgjësimin e mbeturinave… disa shoqata vlerësojnë se projekti do të kushtojë realisht deri në 80 miliardë lekë dhe kërkojnë që të rishikohet nëse nuk ndalet, sepse thonë se studimet e fizibilitetit janë bazuar në rreziqe, në hipoteza… si përgjigjeni?

“Unë përgjigjem se studimi i fizibilitetit është shumë serioz dhe do të shqyrtohet nga komitetet ndërkombëtare të ekspertëve të fushave të ndryshme, të cilët do të rivlerësojnë kostot. Ne kishim një rishikim afatmesëm dhe kostoja që ata kishin vlerësuar u verifikua dhe u mbështet nga komisionet shqyrtuese… Secili nga ne mund të hipotezojë disa shifra, por më pas ajo që ka rëndësi është realiteti i fakteve.”

Si shkencëtarë, çfarë shpresoni se do t’i sjellë konkretisht njerëzimit ky përshpejtues i ri?

“Nga pikëpamja shkencore, ëndrra ime do të ishte të isha në gjendje të zbuloja natyrën e materies së errët, e cila përfaqëson rreth 25% të Universit… Nuk e di nëse përshpejtuesi i ri do të japë këtë përgjigje, por sigurisht që do të na lejojë të bëjmë hapa shumë, shumë të rëndësishëm përpara në kuptimin e Universit”. RSI

VOAL- Kriza rimon me arin. Në kohë pasigurie, ata që duan të shmangin mbajtjen e parave nën dyshek, vënë bast për metalin e verdhë dhe ata që tashmë janë të ekspozuar në treg, e blejnë atë për t’u diversifikuar, sepse ari ndjek rrugën e tij, pa u shpërqendruar nga produkte të tjera financiare. Dhe nëse ka ndonjë pasiguri, ai duhet të jetë ari i vërtetë, fizik, por 1000 tonët që tregtohen çdo ditë në Londër nuk mjaftojnë.

Christoph Wild, president i ASFCMP, Shoqatës Zvicerane të Prodhuesve dhe Tregtarëve të Metaleve të Çmuar, shpjegoi për RSI se në kohë si këto, me pasiguri të madhe, njerëzit duan të prekin fizikisht metalin që kanë blerë. Prandaj mosdisponueshmëria për të gjithë dhe rritja e kërkesës për rafineritë.

70% e arit në botë kalon përmes Zvicrës. Vetëm në janar, 193 tonë u eksportuan në Shtetet e Bashkuara, një rekord prej 13 vitesh. Të paktën gjysma e tij kalonte nga Mendrisiotto, ku janë vendosur tre nga kompanitë më të mëdha në këtë sektor. Të kontaktuar nga RSI, ata konfirmuan periudhën e punës së tepërt.

“Që nga dhjetori 2024, kërkesa për produkte për Shtetet e Bashkuara është rritur ndjeshëm. Ne kemi menaxhuar gjithashtu periudha me kërkesë veçanërisht intensive në të kaluarën dhe kompania është e organizuar për të trajtuar çdo lloj kërkese tregu, falë edhe proceseve të prodhimit me një shkallë të lartë automatizimi,” vëren Simone Knobloch, COO i Valcambi SA.

“Kulmi aktual i kërkesës ka zgjatur tre muaj, që është një periudhë jashtëzakonisht e gjatë,” bën jehonë Robin Kolvenbach, bashkë-CEO i Argor-Heraeus, i cili vë në dukje se megjithatë kjo nuk përkthehet drejtpërdrejt në të ardhura më të larta. “Midis mesit të dhjetorit dhe mesit të marsit, normat e qirasë së arit u rritën dhjetëfish për shkak të fluksit të madh të arit nga Londra në Nju Jork përmes rafinerive, gjë që ndikon drejtpërdrejt në kosto. Kompania nuk zotëron arin që përpunon, shumica e tij vjen nga qiratë me bankat.” RSI

Shekujt 18 dhe 19

Zyrihu i shekullit të 18-të u konsiderua “misteri më i madh në historinë intelektuale gjermane”. Pavarësisht nga popullsia e tij relativisht e vogël, një Zyrih letrar u zhvillua rreth Johann Jakob Bodmer, duke dhënë një kontribut vendimtar në historinë letrare gjermane, përveç karakterit të saj shkencor.

Me rënien e republikës së lirë të qytetit të Zyrihut pas pushtimit francez të Zvicrës, qyteti, së bashku me shtetin e mëparshëm nënshtetas, u zhytën në kantonin e ri të Zyrihut, kryeqytet i të cilit u bë. Në fillim të shekullit të 19-të, në kanton pati një rivendosje të dominimit urban, por kjo ishte jetëshkurtër.

Ngritja e Zyrihut për t’u bërë qendra ekonomike e Zvicrës filloi me industrinë e tekstilit në shekujt 18 dhe 19. Nën udhëheqjen politike dhe ekonomike të liberalëve, veçanërisht Alfred Escher, roli drejtues i Zyrihut u zgjerua në sektorët financiarë dhe të shërbimeve nga viti 1846 e tutje, përmes krijimit të bankave dhe kompanive të shumta të sigurimit. Që nga rënia e industrisë së Zyrihut në periudhën e pasluftës, rëndësia e këtij sektori është rritur.

Në vitet 1855 dhe 1867, rreth 500 njerëz vdiqën nga kolera në qytetin e Zyrihut si rezultat i kushteve të pasigurta higjienike në shumë apartamente. Në 1867 filloi ndërtimi i një sistemi kanalizimesh. Në vitin 1884 shpërtheu tifoja.

Në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të, filloi një bum ndërtimi që zgjati deri në vitet 1970 dhe bëri që Zyrihu të shndërrohej nga një qytet i vogël në një qytet të madh me të gjitha problemet e lidhura me të. Rritja e shpejtë fillimisht u kufizua në rinovimin dhe ndërtimin e ri të qendrës dhe u përhap gjithnjë e më shumë në komunitetet rurale përreth. Në dy valë inkorporimi në 1893 dhe 1934, 20 komunitete rurale u bashkuan me komunitetin e vjetër urban. Megjithatë, krijimi i një ” Zyrihu milionet” ka dështuar deri sot. Ndërsa fillimisht fuqia financiare e qytetit dhe arkat e zbrazëta të periferive ishin forca shtytëse pas zgjerimit vullnetar urban, sot periferitë e mbetura janë financiarisht më mirë se qyteti. Kjo është reflektuar veçanërisht në normat e taksave.

Dy valë të dallueshme rritjeje në vitet 1888-1910 dhe 1950-1970 u shkaktuan nga emigrantë nga jashtë. Në vitin 1912, një e treta e banorëve të Zyrihut ishin të huaj dhe Zyrihu, si një pjesë e madhe e Zvicrës gjermanishtfolëse, ishte pro-gjermane në prag të Luftës së Parë Botërore, me të folurit e gjermanishtes standarde duke u konsideruar si formë e mirë në qarqet e klasës së lartë.

Shekulli i 20-të

Në gjysmën e parë të shekullit të 20-të, Zyrihu ishte politikisht nën magjinë e lëvizjes punëtore. Edhe para grevës kombëtare të vitit 1918, konfrontimi midis borgjezisë dhe klasës punëtore në Zyrih kishte qenë veçanërisht i ashpër, pasi Zyrihu kishte ndërmarrje të mëdha industriale me mijëra punëtorë dhe ishte në të njëjtën kohë një bastion i klasës së mesme të lartë. Kur Partia Socialdemokrate, nën udhëheqjen e David Farbstein, arriti një shumicë absolute në këshillin e qytetit (ekzekutiv) dhe këshillin bashkiak (legjislativ) për herë të parë në vitin 1928, Zyrihu i kuq u bë një vitrinë për aftësinë e socialdemokracisë për të qeverisur në periudhën ndërmjet dy luftërave. Megjithatë, ishte pikërisht në Zyrih në vitin 1939 që ekspozita kombëtare, e njohur si Landi, u bë simbol i solidaritetit dhe vullnetit të Zvicrës për të rezistuar në emër të mbrojtjes shpirtërore kombëtare kundër Gjermanisë hitleriane. Më në fund, në vitin 1943, kryebashkiaku i Zyrihut Ernst Nobs u bë socialdemokrati i parë që u zgjodh në Këshillin Federal. Në periudhën e pasluftës, Zyrihu mbeti një vend grumbullimi dhe skenë për lëvizjet protestuese, si trazirat e Globus në 1968 dhe trazirat e të rinjve në 1980. Edhe sot, 1 maji në Zyrih shënohet çdo vit nga përplasjet midis “Bllokut të Zi” autonom dhe policisë.

Skena e hapur e drogës ka qenë prej kohësh një problem në qytet. Në mesin e viteve 1980, Platzspitz u bë i njohur në mbarë botën si Needlepark. Ajo u dëbua me forcë dhe u mbyll më 5 shkurt 1992, pas së cilës skena e drogës u zhvendos në stacionin e trenit të papërdorur Letten.

Nga viti 1992 e tutje, zona e stacionit të trenit të papërdorur Letten siguroi sfondin për skenën më të madhe të hapur të drogës në Evropë. Disa mijëra të varur nga droga nga brenda dhe jashtë vendit jetonin këtu ose merrnin drogën e tyre. Qindra oficerë policie kryen shpesh bastisje në prani të ekipeve të kamerave, duke u përpjekur të thajnë tregun. Këto përpjekje ishin të pasuksesshme dhe kështu Letten u pastrua nga policia më 14 shkurt 1995. Shumica e të varurve nga droga të huaja u kthyen në komunitetet e tyre të origjinës ose vendbanimit, ndërsa të varurit e huaj u dëbuan me forcë. Mbetjet e skenës së drogës u zhvendosën gjithnjë e më shumë në zonën përgjatë Langstrasse. Përpjekja për të shpërndarë heroinë përmes shtetit kontribuoi shumë në qetësimin e situatës, në mënyrë që një skenë e re të mos u shfaq menjëherë.VOAL/WIKIPEDIA

18. und 19. Jahrhundert

Das Zürich des 18. Jahrhunderts galt als «das grösste Rätsel deutscher Geistesgeschichte». Trotz relativ geringer Bevölkerungszahl entwickelte sich rund um Johann Jakob Bodmer neben dem wissenschaftlichen auch ein literarisches Zürich mit entscheidenden Beiträgen zur deutschen Literaturgeschichte.

Mit dem Untergang der freien Republik der Stadt Zürich nach dem Einmarsch der Franzosen in die Schweiz ging die Stadt zusammen mit dem ehemaligen Untertanenland im neuen Kanton Zürich auf, dessen Hauptort sie wurde. Im beginnenden 19. Jahrhundert kam es zwar zu einer Restauration der städtischen Vorherrschaft im Kanton, die jedoch von kurzer Dauer war.

Der Aufstieg Zürichs zum wirtschaftlichen Zentrum der Schweiz begann bereits mit der Textilindustrie im 18. und 19. Jahrhundert. Unter der politischen und wirtschaftlichen Führung der Liberalen, insbesondere von Alfred Escher, wurde die führende Rolle Zürichs ab 1846 durch die Gründung von zahlreichen Banken und Versicherungen auch auf den Finanz- und Dienstleistungssektor ausgedehnt. Seit dem Niedergang der Zürcher Industrie in der Nachkriegszeit hat die Bedeutung dieses Sektors noch zugenommen.

In den Jahren 1855 und 1867 starben in der Stadt Zürich in Folge prekärer hygienischer Verhältnisse in vielen Wohnungen ca. 500 Menschen an Cholera. 1867 wurde mit dem Bau einer Kanalisation begonnen. 1884 brach Typhus aus.

In der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts begann ein bis in die 1970er Jahre andauernder Bauboom, der Zürich von einer Kleinstadt zur Grossstadt mit all ihren Problemen wachsen liess. Das stürmische Wachstum beschränkte sich zuerst auf einen Um- und Neubau des Zentrums und erfasste zunehmend die umliegenden ländlichen Gemeinden. In zwei Eingemeindungswellen wurden 1893 und 1934 20 Landgemeinden mit der alten Stadtgemeinde zusammengefasst. Die Errichtung eines «Millionenzürich» scheiterte jedoch bis heute. Während nämlich ursprünglich die Finanzstärke der Stadt bzw. die leeren Kassen der Vororte Motor der freiwilligen Stadterweiterungen waren, sind heute die verbleibenden Vororte finanziell eher besser gestellt als die Stadt. Dies schlägt sich insbesondere in den Steuersätzen nieder.

Zwei ausgeprägte Wachstumswellen in den Jahren 1888–1910 sowie 1950–1970 entstanden durch Zuzüger aus dem Ausland. Im Jahr 1912 waren die Bewohner Zürichs zu einem Drittel Ausländer, und Zürich war wie ein grosser Teil der Deutschschweiz im Vorfeld des Ersten Weltkriegs deutschfreundlich, wobei Hochdeutsch zu sprechen in gehobenen Kreisen zum guten Ton gehörte.

20. Jahrhundert

In der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts stand Zürich politisch im Bann der Arbeiterbewegung. Schon vor dem Landesstreik 1918 war in Zürich die Konfrontation zwischen Bürgertum und Arbeiterschaft besonders heftig ausgefallen, da Zürich grosse Industriebetriebe mit tausenden von Arbeitern aufwies und zugleich eine Hochburg des Grossbürgertums war. Als 1928 die Sozialdemokratische Partei unter der Führung von David Farbstein erstmals eine absolute Mehrheit in Stadtrat (Exekutive) und Gemeinderat (Legislative) erlangte, wurde in der Zwischenkriegszeit das Rote Zürich zu einem Aushängeschild für die Regierungsfähigkeit der Sozialdemokratie. Trotzdem wurde gerade in Zürich 1939 die als Landi bekannt gewordene Landesausstellung zu einem Symbol für den Zusammenhalt und den Widerstandswillen der Schweiz im Zeichen der Geistigen Landesverteidigung gegen Hitlerdeutschland. Schliesslich wurde 1943 der Zürcher Stadtpräsident Ernst Nobs als erster Sozialdemokrat in den Bundesrat gewählt. In der Nachkriegszeit blieb Zürich Sammelbecken und Bühne für Protestbewegungen, wie 1968 anlässlich der Globus-Krawalle und 1980 für die Jugendunruhen. Noch heute ist der 1. Mai in Zürich jährlich von Auseinandersetzungen des autonomen «Schwarzen Blockes» mit der Polizei gekennzeichnet.

Ein Problem der Stadt war lange auch die offene Drogenszene. In der Mitte der 1980er Jahre wurde der Platzspitz weltweit als Needlepark bekannt. Er wurde am 5. Februar 1992 zwangsgeräumt und abgeriegelt, daraufhin verschob sich die Drogenszene an den stillgelegten Bahnhof Letten.

Das Areal des stillgelegten Bahnhofs Letten bot ab 1992 die Kulisse für die grösste offene Drogenszene Europas. Mehrere tausend Drogenabhängige aus dem In- und Ausland lebten hier oder besorgten sich ihren Stoff. Hundertschaften von Polizisten nahmen des Öfteren in der Anwesenheit von Kamerateams Razzien vor und versuchten so den Markt auszutrocknen. Diese Versuche blieben erfolglos und so wurde der Letten am 14. Februar 1995 polizeilich geräumt. Auswärtige Drogenabhängige wurden grösstenteils an ihre Herkunftsgemeinden respektive Wohnortgemeinden zurückgeführt, ausländische Abhängige zwangsausgeschafft. Die Reste der Drogenszene verlagerten sich zunehmend ins Gebiet entlang der Langstrasse. Zur Entschärfung der Situation trug dabei sehr stark der Versuch der staatlichen Heroinabgabe bei, so dass sich nicht umgehend eine neue Szene bildete. Heute ist die staatliche, ärztlich kontrollierte Drogenabgabe gesetzlich verankert und vom Volk per Referendum abgesegnet.

Die Langstrasse ist ein Zentrum des Zürcher Nachtlebens. Seit der Auflösung der offenen Drogenszenen wurde das Viertel zur Jahrtausendwende hin zum Zentrum des Drogenhandels. Die Kriminalitätsrate im Langstrassenquartier ist zwar weiterhin verhältnismässig hoch, jedoch verbesserte sich die Situation aufgrund verschiedener Projekte der öffentlichen Hand. Heute hat sich die Situation stabilisiert und der Stadtteil ist zu einer festen Grösse im Kultur- und Nachtleben Zürichs geworden. Nach wie vor ist die Stadt Anziehungspunkt für Drogenkonsumenten aus den benachbarten Kantonen. WIKIPEDIA

Ndryshe nga shumica e qyteteve të tjera të mëdha zvicerane, Zyrihu u ngrit në statusin e një qyteti në mesjetën e hershme. Në Turicum kishte tashmë një stacion doganor në kohën romake, një vend të shenjtë Hadrianik në Grosser Hafner në pellgun më të ulët të liqenit në rrjedhën e Limmat dhe një fortesë, por vendbanimi i lidhur nuk mund të quhet ende një qytet. Mesjeta e hershme, Zyrihu alemanik ishte i lidhur ngushtë me Dukatin e Suabisë dhe dy themelet e rëndësishme kishtare të mbretërve gjermanë, Grossmünster dhe Fraumünster, të cilat iu kushtuan kultit të shenjtorëve mbrojtës të qytetit Felix dhe Regula. Pas rënies së pushtetit qendror në Dukatin e Suabisë dhe zhdukjes së dinastisë Zähringen në 1218, Zyrihu ishte në gjendje të siguronte statusin e menjëhershëm perandorak; Më 1262 u vërtetua shprehimisht edhe liria perandorake e qytetarëve. Titulli i Qytetit Perandorak nënkuptonte de fakto pavarësinë e qytetit. Megjithatë, Zyrihu nuk u çlirua de jure nga sovraniteti i Perandorit të Shenjtë Romak deri në vitin 1648. Në mesjetën e vonë, Zyrihu fitoi dhe pushtoi territore të rëndësishme në zonën përreth tij, të cilat ishin politikisht në varësi të qytetit deri në vitin 1798 (shih Zhvillimi Territorial i Zyrihut). Që nga revolucioni i esnafit të udhëhequr nga kryebashkiaku Rudolf Brun më 1336, fati i Zyrihut është menaxhuar bashkërisht nga fisnikëria e qytetit dhe shoqatat (esnafet) artizanale (Kushtetuta e Esnafit të Brunit). Brun ishte gjithashtu përgjegjës për bastisjen e Rapperswil. Më 1351, Zyrihu u bashkua me Konfederatën Zvicerane për të siguruar pavarësinë e tij kundër familjes aristokratike gjermane jugore në rritje të Habsburgëve dhe, së bashku me Bernën, u bënë periferia e kësaj konfederate.

Kontributi më i rëndësishëm i Zyrihut në historinë botërore deri sot ishte Reformimi i Huldrych Zwingli. Nën udhëheqjen e tij shpirtërore, Zyrihu u bë Roma e reformuar në Limmat nga viti 1519 e tutje. Bibla e Zyrihut, një nga përkthimet e para të Biblës në gjermanisht, u krijua në Profezei nën Zwingli, Leo Jud dhe bashkëpunëtorë të tjerë nga viti 1524 deri në 1525 dhe u botua nga printeri i Zyrihut, Christoph Froschauer, fillimisht pjesë-pjesë dhe më vonë si një Bibël e tërë.

Lëvizja anabaptiste filloi në Zyrih në 1523 nën udhëheqjen e Konrad Grebel, Felix Manz, Jörg Blaurock, Balthasar Hubmaier dhe njerëz të tjerë që u ndanë nga Zwingli dhe pak më vonë u persekutuan dhe u burgosën. Në janar 1527, Felix Manz u mbyt në Limmat dhe shumë anabaptistë ikën në Schaffhausen ose në Oberland të Zyrihut.

Heinrich Bullinger (1531–1575) dhe Rudolf Gwalther (1575–1586) konsoliduan Reformacionin në Zyrih si Antiste dhe pasues të Zwinglit dhe mbajtën kontakte të shumta në të gjithë Evropën. Gjatë kohës së saj, shumë refugjatë protestantë nga Ticino, Italia, Franca dhe Anglia u pranuan. Këto më pas kontribuan ndjeshëm në prosperitetin ekonomik të Zyrihut nëpërmjet zejtarisë, prodhimit të tekstileve të panjohura më parë dhe tregtisë.

Gjatë gjuetisë së shtrigave, gjyqet e shtrigave u kryen kundër 79 njerëzve në Zyrih nga 1487 deri në 1701. Në gjyqin e shtrigave të vitit 1701, tetë persona nga Wasterkingen u dënuan për gjoja magji. Presidenti i qeverisë Markus Notter dhe Presidenti i Këshillit të Kishës Ruedi Reich dënuan këto vrasje gjyqësore më 2001.VOAL/Wikipedia

Frühgeschichte, Mittelalter und ältere Neuzeim

Im Unterschied zu den meisten anderen Schweizer Grossstädten stieg Zürich im Frühmittelalter in den Rang einer Stadt auf. In Turīcum gab es zwar bereits zur Römerzeit eine Zollstation, ein hadrianisches Heiligtum auf dem Grossen Hafner im untersten Seebecken beim Ausfluss der Limmat und ein Kastell, die zugehörige Siedlung kann aber noch nicht als Stadt bezeichnet werden. Das frühmittelalterliche, alemannische Zürich war eng verbunden mit dem Herzogtum Schwaben und zwei bedeutenden geistlichen Stiftungen der deutschen Könige, dem Grossmünster und dem Fraumünster, die dem Kult um die Stadtpatrone Felix und Regula geweiht waren. Nach dem Zerfall der zentralen Gewalt im Herzogtum Schwaben und dem Aussterben der Zähringer 1218 konnte sich Zürich den Status der Reichsunmittelbarkeit sichern; 1262 wurde auch die Reichsfreiheit der Bürgerschaft ausdrücklich bestätigt. Der Titel einer Reichsstadt bedeutete de facto die Unabhängigkeit der Stadt. De jure löste sich Zürich jedoch erst 1648 von der Oberhoheit des Kaisers des Heiligen Römischen Reiches.

Im Spätmittelalter erwarb und eroberte Zürich in seinem Umland bedeutende Territorien, die der Stadt bis 1798 politisch untergeordnet waren (siehe Territoriale Entwicklung Zürichs). Im Innern wurden die Geschicke Zürichs seit der Zunftrevolution durch Bürgermeister Rudolf Brun im Jahr 1336 durch den Stadtadel und die Handwerkervereinigungen (Zünfte) gemeinsam geleitet (Brunsche Zunftverfassung). Brun war auch verantwortlich für den Überfall von Rapperswil. 1351 schloss sich Zürich zur Sicherung seiner Unabhängigkeit gegen das aufstrebende süddeutsche Adelsgeschlecht der Habsburger der schweizerischen Eidgenossenschaft an und wurde zusammen mit Bern zum Vorort dieses Staatenbundes.

Der wohl bis heute wichtigste Beitrag Zürichs zur Weltgeschichte war die Reformation von Huldrych Zwingli. Unter seiner geistigen Führung wurde seit 1519 Zürich zum reformierten Rom an der Limmat. Die Zürcher Bibel, eine der ersten deutschen Bibelübersetzungen, entstand in der Prophezei unter Zwingli, Leo Jud und weiteren Mitarbeitern 1524 bis 1525 und wurde vom Zürcher Buchdrucker Christoph Froschauer zuerst in Teilen und später als ganze Bibel herausgegeben.

Die Täuferbewegung nahm ihren Ausgangspunkt ab 1523 in Zürich unter Führung von Konrad Grebel, Felix Manz, Jörg Blaurock, Balthasar Hubmaier und weiteren Personen, die sich von Zwingli trennten und kurz darauf verfolgt und gefangen genommen wurden. Im Januar 1527 wurde Felix Manz in der Limmat ertränkt, viele Täufer flüchteten nach Schaffhausen oder ins Zürcher Oberland.

Heinrich Bullinger 1531–1575 und Rudolf Gwalther 1575–1586 konsolidierten als Antistes und Nachfolger von Zwingli die Reformation in Zürich und pflegten zahlreiche Kontakte europaweit. Während ihrer Zeit wurden viele evangelische Flüchtlinge aus dem Tessin, Italien, Frankreich und England aufgenommen. Diese trugen in der Folge durch Handwerk, Produktion noch unbekannter Textilien und Handel wesentlich zum wirtschaftlichen Gedeihen Zürichs bei.

Zur Zeit der Hexenverfolgungen wurden in Zürich von 1487 bis 1701 Hexenprozesse gegen 79 Personen geführt. Im Hexenprozess 1701 wurden acht Menschen aus Wasterkingen wegen angeblicher Hexerei verurteilt. Regierungspräsident Markus Notter und Kirchenratspräsident Ruedi Reich verurteilten 2001 diese Justizmorde. WIKIPEDIA