Në një kohë kur bota po përballet me revolucionin teknologjik më të madh në historinë e saj, frika nga Inteligjenca Artificiale (AI) është bërë një temë qendrore në diskursin publik. Një tekst që qarkullon së fundmi në mediat sociale, i cili i atribuon Bill Gates-it një deklaratë dramatike për “fundin e qenies njerëzore”, është shembulli më i fundit i këtij ankthi kolektiv.

https://www.gazetatema.net/lifestyle/paralajmerimi-i-frikshem-i-bill-gates-a-eshte-inteligjenca-artificiale-i487278

Sipas këtij shkrimi, AI do të zëvendësojë jo vetëm punën tonë, por edhe vetë qenien tonë intelektuale, madje edhe ndërgjegjen njerëzore. Mësimdhënësit, mjekët, mendimtarët—të gjithë do të dalin jashtë loje, ndërsa makinat do të punojnë, do të mësojnë dhe do të shërojnë më mirë se njerëzit. Kjo tablo paraqitet si një “shpronësim antropologjik”, një ndarje e pakthyeshme mes njeriut dhe vetes së tij të dikurshme.

Por a është kjo tablo realiste? Apo po biem viktimë e një narrative apokaliptike që përdor teknologjinë si fantazmën e radhës për të trembur shoqërinë?

Padyshim që Inteligjenca Artificiale po transformon mënyrën si punojmë, mësojmë dhe jetojmë. Automatizimi i proceseve, zhvillimi i algoritmeve që përpunojnë informacion në mënyrë më efikase se njeriu, dhe përdorimi i AI në mjekësi janë realitete të tashme, jo thjesht parashikime. Por të barazohet përparimi teknologjik me “fundin e qenies njerëzore” është një ndërlidhje e rrezikshme që lë mënjanë një analizë të balancuar dhe të arsyeshme.

Nuk duhet të harrojmë se teknologjia është një mjet, jo një fuqi e pavarur metafizike. Ajo formësohet nga vlerat dhe qëllimet e atyre që e krijojnë dhe e përdorin. Frika se “AI do të mendojë në vendin tonë” është e kuptueshme, por në vend që të tërhiqemi në panik, duhet të ndërtojmë mekanizma etikë, rregullatorë dhe edukativë për ta përdorur këtë teknologji në shërbim të njeriut.
Narrativa konspirative që e sheh AI-në si një “plan satanik i Shtetit të Thellë” nuk i shërben kësaj qasjeje. Përkundrazi, ajo krijon një klimë frike dhe pasiviteti që i lë hapësirë abuzimeve reale me teknologjinë. Nëse ka një rrezik të vërtetë, ai qëndron në mungesën e transparencës, kontrollit demokratik dhe edukimit kritik mbi teknologjitë e reja.

Shqetësimet për ndikimin e AI-së janë legjitime dhe duhen dëgjuar me vëmendje. Por përgjigja ndaj tyre nuk duhet të jetë as frika e verbër, as entuziazmi naiv. Ajo duhet të jetë angazhimi i vetëdijshëm për të ruajtur thelbin njerëzor në një botë gjithnjë e më të digjitalizuar.

Njeriu nuk është i destinuar të zëvendësohet. Por është i thirrur të riforcojë vlerat e tij—etikën, ndërgjegjen, empatinë—për t’u përballur me të ardhmen me kurajë, jo me dorëzim.

Gjenevë 31.03. 2025 Nexhmije Mehmetaj