Në foto: Albana Kasumi-Dashi, Ag Apolloni, Argent Ferizi
Shoqata Kulturore-Humanitare Shqiptaro-Gjermane, “Sali Çekaj”, në Pfaffenhofen, me kryetar Mr.Ing. Argent Ferizi; Klubi Letrar “Martin Camaj”, në Mynih, me kryetar Bashkim Halilaj; Shoqata “Abeja” në Mooburg, me kryetar Agron Haxhaijaj, organizuan përurimin dy romaneve të fundit të Prof. Dr. Ag Apollonit: “Kësulëkuqja – përrallë për të rritur” dhe “Nje fije shprese, një fije shkrepëse”, të cilët u vlerësuan me çmime, u ribotuan dhe u përkthyen në disa gjuhë evropiane.
Moderatorja simpatike, Era Kolgeci, moshatare e Shoqatës “Sali Çekaj”, fton në foltore kryetarin Argent Ferizi, i cilin, në emër të organizatorëve, mbajti fjalën e rastit dhe përshëndeti pjesëmarrësit, duke i falenderuar për praninë e tyre: “Konzullin e Përgjithshëm të Republikës së Kosovës, në Bavari dhe Thüringen, Afrim Nura; deputetin e vetëm dhe të suksesshëm në Bavarinë e Epërme, Deli Balidemaj; krijuesin letrar e artistik, Ag Apollonin; Shoqatat, Klubet; korrespondentin e luftës dhe kryetarin e Bibliotekës “Mark Krasniqi”, Maxhun Smajli; kryetarin e Nderit të Shoqatës “Sali Çekaj”, Osman Ferizi; të burgosurit politikë Idriz Zeqiraj e Naser Krasniqi; poetët: Nusret Dërguti, Selman Syla, Gazmend Dashi, Besnik Halilaj; veprimtarët e hershëm: Emrush Tafa, Milaim Krasniqi, Kadri Gubetini, Lendita Musliu, Agron Haxhijaj, Naim Haxhijaj dhe të pranishmit tjerë.
Një përshëndetje të veçantë kemi për autorin e romaneve që përurojmë, poetin, prozatorin, dramaturgun, shkrimtarin, artistin Ag Apollonin dhe ideatorin, koordinatorin të kësaj -Ore Letrare-, bacën Gazmend Dashi, nënkryetar i Shoqatës “Sali Çekaj”.
Shoqatat tona, në bashkëpunim me Klubin letrar “Martin Camaj”, organizojmë përurimin “Një fije shprese, një fije shkrepëse” dhe “Kësulëkuqja”- përrallë për të rritur”, të autorit Ag Apollonit. Përmës romanit dokumentar“ Nji fije shpresë, një fije shkrepëse”, pasqyrohet tragjedia e popullit shqiptar gjatë luftës së fundit, ku shkrimtari Ag Apolloni, në mënyrë brilante, paraqet ngjarjen reale të dy NËNAVE, simbole të Vuajtjeve Shqiptare, nëna Ferdonije dhe nëna Pashke, e para, jeton më shpresën, përkundër tragjedisë familjare, kurse, e dyta, vendos të vetëflijohet, si fundin e vuajtjes të saj, për tragjedinë dhe përjetimet e luftës, ku humbi bijtë e saj, autori paraqet lidhëshmërinë e fatit të hebrejve, gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe popullit shqiptar nga gjenocidi serbo- shovenist sllavë.
Në foto: Pamje e pjesëshme nga të pranishmit në “Orën letrare”
Moderatore Era fton në skenë studjuesen e apasionuar të gjuhës dhe letërsisë shqipe, Albana Kasumi-Dashi, e cila, mjeshtërisht e profesionalisht, paraqiti reçensionin për romanet e bujshme të krijuesit novator e brilant, Ag Apollonit:
“Ag Apolloni (1982) është prozator, poet, studiues dhe profesor në Universitetin e Prishtinës. Ka kryer studimet për Dramaturgji në Fakultetin e Arteve dhe për Letërsi shqipe në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Prishtinës, ku punon që nga viti 2008. Ka doktoruar për letërsi në UP dhe ka drejtuar revistën letrare “Jeta e Re” (2010-2012) dhe revistën për studime kulturore “Symbol” (2013-2023), ku ka realizuar intervista me emra të njohur botërorë si: Jonathan Culler, Linda Hutcheon, Stanley Fish, D.M. Thomas, Rita Dove, Peter Singer etj.
Është autor i katër romaneve dhe disa dramave, librave poetikë dhe studimorë. Romanet e tij janë përkthyer në gjuhën angleze, gjermane, holandeze, çeke, maqedone, malazeze etj. Romani “Ulurima e Ujkut” është botuar në gjuhën çeke, si pjesë e kolanës “30 libra të autorëve të shquar bashkëkohorë”, mes autorëve si Gaito Gazdanov, Jose Saramago, Julian Barnes etj., ndërsa në gjuhën malazeze, është përfshirë në një kolanë me shkrimtarët Umberto Eco, Adam Zagajevski, Ewa Lipska etj.
Veprat e Ag Apollonit janë shpërblyer me disa çmime kombëtare e ndërkombëtare, dhe janë mirëpritur nga kritika shqiptare dhe ajo e huaj. Ai ka mbajtur ligjërata, ka prezantuar letërsinë e Kosovës dhe ka qëndruar si shkrimtar rezident në vende të ndryshme, si: Berlin, Leipzig, Vjenë, Graz, Pragë, Debrecen etj.
Ag Apolloni është kryetar i Shoqatës “Miqtë e Nikos Kazantzakis”, dega në Kosovë.
Romani “Kësulëkuqja-përrallë për të rritur”, është romani që shënon ngritje cilësore në karrierën letrare të Ag Apollonit. Ai është një histori dashurie mes një dramaturgu dhe një aktoreje. Ngjarja vendoset në Prishtinë, në vitin 2022. Lorita (aktorja) është zgjedhur për ta luajtur rolin e Juditës, në shfaqjen që po përgatitet në Teatrin Kombëtar, ndërkaq Maksi (dramaturgu, shkrimtari) është në krizë psikologjike, duke mos mundur ta shkruajë romanin për përdhunimet e luftës. Maksi gjithashtu ka një problem shëndetësor me mushkërinë, si pasojë e Covid-it, prandaj për të marrë ajër të pastër del në park, ku e takon aktoren, e cila ka dalë për të vrapuar. Ata takohen në park, mes drunjëve, Maksi në të zeza si një ujk i sëmurë, Lorita me kapele të kuqe si Kësulëkuqe e rritur. Dhe, nga ai moment lindë dashuria mes tyre, e cila ka rrënjet dhe ngritjet e veta gjatë romanit.
Pos dashurisë, aty trajtohet edhe tema e përdhunimeve. Lorita, që luan rolin e Juditës së përdhunuar, në dramën që ka shkruar Maksi, është edhe vetë fryt i përdhunimit. Ndërkohë ajo e kupton që nëna e saj, për shkak të të qenët e përdhunuar, ka kryer vetëvrasje. Gjithashtu, e kupton që aktorja me të cilën ndanë skenën në shfaqje, po ashtu ka qenë e përdhunuar, dhe del të jetë tezja e saj. Në roman trajtohet gjatë historia e përdhunimit, nga miti i Europës së përdhunuar nga Zeusi, deri te përdhunimet e luftës së Kosovës.
Përveç këtyre dy temave, në këtë roman trajtohen edhe disa tema të tjera si: lufta, vdekja, trauma, fqinjësia, religjioni dhe filozofia. Krahas këtyre temave, me theks te pasojat e dhunës dhe përdhunimit, në këtë roman kombinohen edhe shumë teknika shkrimi, që sjellin lidhje intertekstuale dhe intermediale me: mite, përralla, histori, cartoons etj. Aty gjejmë interpretime psikoanalitike, reflektime mbi politikën, referenca dramatike, diskutime filozofike dhe skena të pastra erotike.
Romani “Kësulëkuqja- përrallë për të rritur” i Ag Apollonit është roman që flet për një Kësulëkuqe koketuese dhe një Ujk të sëmurë. Është një histori e dashurisë dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.
Romani është ndërtuar si një shëtitje filozofike, nëpër një botë sa reale, aq edhe përrallore. Ky nuk është roman dokumentar, as përrallë e pastër. Më shumë se një roman historik, është një metafiksion historiografik.
Ky roman është botuar në nëntor 2022, njëkohësisht në Kosovë dhe Shqipëri, dhe është romani i katërt i Ag Apollonit, pas romaneve “Ulurima e Ujkut” 2013, “Zazen” (2014) dhe “Një fije shprese, një fije shkrepëse” (2020).
“Një fije shprese, një fije shkrepëse”
Romani dokumentar “Një fije shprese, një fije shkrepëse” i Ag Apollonit, është përshkrim i një vizite të tre shokëve në shtëpinë e nënës Ferdonije, e cila gjatë luftës ka humbur katër djemtë dhe burrin. Linja e parë e këtij romani është udhëpërshkrim. Mirëpo brenda saj gërshetohen edhe linja të tjera, që shpalosin histori të përndjekjes, shpërnguljes, dhunimit, vrasjeve, masakrave, pritjes dhe vetëvrasjes. Bashkë me historinë e nënës Ferdonije, rrëfehet edhe historia e nënës Pashkë, e cila pak ditë pasi iu kthyen mbetjet e dy djemve, bëri vetëvrasje, duke djegur veten me benzinë. Po ashtu, e bazuar krejtësisht në materiale arkivore, vihet edhe një paralele mes Luftës së Dytë Botërore dhe Luftës së Kosovës, përkatësisht mes kampeve të shfarosjes dhe kampeve të shpërnguljes. Ndërsa, në funksion të plotësimit të mozaikut të tragjedisë kosovare, rrëfehen edhe përvojat personale të tre shokëve, në raport me luftën, dhe nuk mungojnë lidhjet e shumta me letërsinë dhe mitologjinë greke.
Ky dokuroman (roman dokumentar) flet për dhunën e regjimit serb, për dëbimet dhe djegiet, për spastrimin etnik, për intervenimin ushtarak të NATO-s, për personat e pagjetur, për dramën e humbur të Eskilit dhe një tragjedi të ngjashme me të, që gjendet e gjallë në Gjakovë, për peshën e pritjes dhe rëndësinë e shpresës.
Vlerësime për dokuromanin (romanin dokumentar) “Një fije shprese, një fije shkrepëse”:
Një dokuroman që me anë të një stili të përmbajtur e rrëfimi të shkurtër rrëfen tmerret e luftës, duke qëndruar pranë përvojave të viktimave dhe njëkohësisht duke shmangur patetikën e tepërt: kjo është dhurata e Ag Apollonit për botën. Është një kryevepër letrare që ia vlen të shndërrohet në film.
Mieke Bal, teoriciene holandeze
Nuk ndodh shpesh, por, ja, ndodh, që studiuesi i shquar i letërsisë të bëhet edhe krijues i shquar i letërsisë. Studiues i risive të letërsisë shqipe, Ag Apolloni, në romanin e tij të ri “Një fije shprese, një fije shkrepëse” u dëshmua krijues i shquar i letërsisë shqipe, u dëshmua shkrimtar i risive.
Rexhep Qosja, shkrimtar, kritik dhe akademik kosovar
Në këtë roman (“Një fije shprese, një fije shkrepëse”) nuk qan askush që ta shohin, por ama shenjat e pikësimit në tekst, më janë dukur se kanë format e lotëve.
Visar Zhiti, shkrimtar shqiptar
Romani i Ag Apollonit është njëkohësisht muze i të gjithë neve, ekspozitë artistike me tablo tmerri, dramë në vete, arkiv historik. Mbi të gjitha, është një vepër e jashtëzakonshme artistike.
Blerim Shala, publicist kosovar
Kryekonsulli i Landit të Bavarisë dhe të Thüringenit, Afrim Nura, rezident në Mynih, është një bashkëpunëtor i shkëlqyer me komunitetin shqiptar të Mërgatës. Andaj merr pjesë në aktivitetet e ndryshme kulturore, sportive, festive, përkujtimore, të organizuara nga shoqatat dhe klubet vendore. I pranishëm ishte edhe në “Orën letrare”, në përurimin e dy romaneve të shkrimtarit të mirënjohur, Ag Apollonit. Ai i përshëndeti organizatorët, të pranishmit dhe autorin e librave, duke e vlerësuar krijimtarinë e tij të begatë letrare.
Folësi i radhës ishte Idriz Zeqiraj, i cili bëri një ekspoze të krijimtarisë letrare të krijuesit shumë- dimensional, novator dhe brilant, si vlerë e shtuar në literaturën shqiptare.
Në përmbyllje të -Orës letrare-, njeriu i letrave, Ag Apolloni, bëri një pasqyrë të krijimtarisë së tij. Të pranishmit patën mundësi bashkëbisedimi me autorin, duke e përgëzuar atë për arritjet krijuese, për shpërblimet numerike e cilësore. Organizatorët e këtij aktiviteti letrar, e falenderuan shkrimtarin Ag Apollonin, për ardhjen enkas nga Kosova, duke u ndjerë të privilegjuar me praninë e tij, mysafir në mesin e mërgimtarëve.
O t’lumte dora o djali i Mustafë Nengurres se Istogut të Pejes së Brahim Rugoves.
Burrë kallushan e po t’ka hije bash si nip i Mic Sokolit, ashtu siç je në origjine, nga Bujani i Malsise se Gjakoves.
Grahja e hiç mos u ndal në rrugen e së vertetes.
Urime Kusho.
Pse jemi komb budall.ja keshtu eshte lirija me gjak.me dashje e pa dashje ta fut apet I joti vella.qe pak nga pak ta fut edhe per mas..edhe kohen e partizanve dhe e sodit.e bjen apet shkahun pran gjakut ton.vetem me na zi zemren apet.deri kur.ai qe e ka pruh shkahun ketu apo serbet eshte vet serb..eshte shqiptar por deshiron me hi ne doren se ka gjak I perlotur me shqiptar don me bo kurban apet me ja preh fytin rugove hakis me shpijunat e tij qe jan vet faqezi deri ne fyt..kjo eshte teper per ket popull qe kurr nuk u knaqem?
Vetem 1here mendo.a je I knaqur kuh e shen shkahun e zi..qe eshte kriminel I pares klas..krejt me qmendet trupi as gjumi nuk me merr.cfar kam pa ne luft..a ka kush se ka harruar..haram koft kjo jet.se nuk je shqiptar I vertet..por hakis apo kush e ka pru serbet..merre e shtine konak shpis jarabi ato para qe I kih morr te mbetshin fyt..jo familjes se ata nuk kan faj..allahu I denoft jarabi..se krejt burgun e dubraves I kan bush me njerz shqiptar.e keta politikana jan vete dora e ze..?
Dora e zezë eshte vete politika .sa duash ha bukë e knaqu me parat popullit jeto.nje ditë vjen se unë po ha bukë kryp po knaqa nuk ja kom bo popullit shqiptar ftyra ime shkelqen..po ti qe e shtype popullin e rrejte a mendove se eshte kallaj me mashtrue ket rini qe nuk beti as nje femi hajrit qe te lan vetmi.keto toka jan permendur .I shite 90/.e e h e zeza jote dual shesh..I mjeri .kush ta ka dhan ket ide.u bane miloner.denimi vjen prej allahut.sa duash qo pesh.asgje hajrit nuk ka bet vetem qefini I zi po e lyp vet perseri.edhe gurin zi. Nuk din as nje fjal me lidh.ku je kqyre rini ku te betet o qafir je .se nana e baba ska faj.se femija u qu peshe me emer allhut liri popullit je fajtore I betuar qe kurr nuk na kih desht….
kto qe i keni shenuar per te treguar realitetin jan duke u marr parasysh nga ky shtet se me te vertet qendron puna asi soji se me te madhe ende sulmohen njerzit me kombëtar nga ky njeri gjoja si kryetar i cili i ka sherbyer serbis edhe atehere se i kan dokumentat qe i ka nenshkruar vet haki rugova si informator serbie i ka dokumentet e tij te nenshkruara sepse shoket e tij i kan fotokopje dhe ja kan dorezuar informatat uçk dhe ky haki rugova le te del te deshmon qka ka lyp ne serbi gjdo jav aty ne beograd tash po mundohet permes llaskucave te vet me ber sulme montazha deri sa te kap ky shtet se asht pak i nxanun me do pune tjera kjo pranver ndoshta ja u qet ne ledin ftyren e ketij bashkepuntori serb shkau ka afruar afer veti shpijuna haram jeten e kan duhet me i arrestuar aki me bashkepunim me mpb te kosoves per shkatrrim e keti grupi kriminal ,haram e ka gjith jeten ky grup kriminal bashk me haki rugoven ti qe po perpjekesh me spjeguar fshatin lubozhd krijo bashkepuntor me te ri sepse lubozhda eshte me njerz te fort qe kan kontribu per shqipëri etnike shteti i kosoves duhet meniher Ramush Haradini te reagoj per denimin e keti haki rugove me grup kriminal bashkepuntor shkau qe kan marr pjes me kthy shkije ktu aksh eshte e gatshme te vendos vet nese nuk ndermerr menihere masa ndeshkuese sepse dokumentat e ktyre bashkepuntorve duhet jakup krasniqi me i publiku
kjo llaqumia e haki rugoves e perber nga drejtora arsimi profesora harama jo te gjith harama sepse ka profesora shum me vler ndersa kta me vler jan te perndjekur nga grupi kriminal i hakis sepse i pengon shkaut kjo pune per te i kthyer serbet dhe u bashkepunuar me ta ky grup kriminal se pari i shantazhon njerzit me kombetar dhe te punesuar nga menyra te pakuptueshme nga qfar menyre jan punsuar kta klysh serbije jan djemt e shpijunave te cilet i sulmojn profesorat me kombetar ku do te denohen se shpejti nga shteti yni i ri qe ne kemi krujuar e nuk eshte dashtur me nderpre qlirimin e plot nga keto mbeturina shpijuna te serbis dhe te hakis teper dita e gjat po ju doket fshatit lubozhd dhe krejt kosoves me shqipni me ja pa ata sterrvina qe kan bashkepunu me shkaun qe ka ba keto masakra jan te verteta edhe e vertet se ekziston grupi kriminal ne perberje me haki rugoven dhe keto emra shkronjat hdsjdahiesgjktdhjutfxsdhjgfdrthvcxgjkvcfghbcffyhhddgbvjkfdfthcxdhyfrtybbsasfgvcjjsasghvcderghvxadgjnxddgsagghvcdfghcddfhvxdghxdetjhcfdhb do te i baj publike kam nje list te gjat me emra keta persona jan harami i kosoves ….’
Po le te ndertohen ato shpija kudo neper istog e neper lubozhd e neper cilet fshatra te tjer se shkau ma ska te ardhun ne ket vend edhe ne qoft se vjen ai ka me ik sa ma par nga ky vend qe e kan kan djeg qdo gjurm shqiptare.Kta nuk kan ma jet ne ket vend me jetu ne mes shqiptarve,esht e pa mundur qe ni Serb te jetoi me ne mes te shqiptarve pas asaj qe kan ber terror ne ni popull te pa mbrojtur.Pra ato shtepi le te ndertohen e te kthen shqiptart ne troje tona .
bre qe ky popull i habitur mbas jetes se si me jetu i shtreguar nga dora e zez e haki rugoves i cili si udbash i detyroj non stop do shpijuna serbie me kriju grupin kriminal qe aji grup ska qare pa i sherby hakis qfare obligimi kan keta klysh thmije i poshter me i sulmuar profesorat kombetar me i poshtersuar veterant dhe deshmoret e kombit qe jepen jeten per liri kosove ndersa nese Ramush Haradini si qlirimtar nuk i shporr ket hordhi nga istogu famekeqet tesh shpirtin ja u kan veteraneve qe mundet me eskaluar gjendja per mos durimin e tepert sepse ky haki nuk po ndalet asnjehere me ket grup kriminal duke poshtersuar ket liri te pritur me shekuj e ky person e ka ba bajat jeten ne istog po ku i ra hise ky idiot ende nuk i ka ra me shiju jeten ky istog me i shliru mir nga keta famekeq shkavella plus ka prun ne lubozhd teper kjo ski qka thu votat me kushte ja u ban shpijunave duke i kercenu shpijunat ose votoni ose ju hjeku nga puna po njejt shkau ja u ka ba shpijunave ose shpijunoni ose ju vrasim apo ju rrehim ose nuk ju lajm me jetu ktu ata edhe disa pa zor ju kan sherby shkaut ket politik te njejt po e ban hakia politik shkau qashtu po i perdor shpijunat se udba ja ka mesuar stilin se aty me ta ka punu qe e kan pas listen e shpijunave shkijet skan pas qare pa shpijunu per nje thes miell apo nje thes krune e tash kta shpijuna per nje rrog qe ja u jep shteti i lir i kosoves i qliruar nga uçk ja nuk ja u jep hakia por shteti i jon i cili ndriqon ky shtet i ri e ja ka lakmi shum kush qe jan gezuar uçk ja se e qliroj por kta spo e lajn me u knaq ky vend me kta veq se folin shqip e me krye e mend armiku ma se shumti kish pas istogu shpijuna se ata jan kan ne lista te shpijunave te shkijeve kush ka votu per hakin ka qen shpijun shkau dikush i ka pa ato lista ata qe nuk kan votu per hakin jan qlirimtaret por nje dit duhet me u ba mir .
qikjo radio fontana ka qen udba e serbies sepse po i sherben hakis me ldk en shpijun i serbis ka qen ky qe fol ne radio fontan pse ku merret vesh sepse kurr nuk fol mir per veteran edhe deshmor ky i nenqmon dhe ja u degradon vleren po ku ka ne bot mos me i dasht veterant vetem shpijunat dhe bashkepuntort e armikut ata nuk i dojn veterant ata jan panjerzor me mujt serbi e bajn por ne nuk i lajm sepse nje shekull eshte derdh gjaku me ba liri kto hordhi ndoshta shpejt bijn ne fund sepse nuk i vyjn istogut kjo radio fontana i puth keta shkavella shok te hakis se i ka prun ne lubozhd kur i ka ba intervist shkijet i ka ba se jan shkije te mir qe i kan ba mir shqiptarve ashte munduar radio fontana me i ba shkijet kriminela qe kan vrar femij shqiptar jan pa ata shkije mbi tanka te shkijeve duke gjuajtur plumba mbi shqiptar pa arm sepse e ka tradhtu popullin ldk ja i ka rrejt i ka than popullit pa luft e fitojm na lirin kjo rren eshte zier ne vend se me pas armatim popullata per vetembrojtje kta ldk famekeq i kan lan popullin pa arm edhe bash keta shkije me shkije e rus i kur i kan nxan popullin pa armatim pa mbrojtje masakra i kan ba po ku ka ftyr ky haki rugova me kta shpijuna nuk ka zhvillim per nje rrog te kosoves nga shteti e marrin rrogen kta shpijuna haram i kan ato pare qe i keqperdorin edhe i marrin paret e shtetit edhe tan kohen kunder shtetit as nuk ka sherby per shtet as nuk e kan mbrojt shtetin por kan kqyr qka po ban nje patriot ata shumic shpijuna kan bajt informata per gjdo fjal a veper sikur qysh bajn fjal per gjdo fjal a veper sod i raportojn hakis se shpijuna jan qysh nuk ju vjen marre me marr rrog shteti te lir kosove te qliruar nga uçk ja dhe kta kunder uçk dhe veteranve kombetarve krejt kontra kta pa pik lidhje qysh nuk jan kthy me i dasht veterant se ata e kan jep jeten per kosov deshmort po haram e kan kosoven kta shpijuna qysh si ka vra serbia edhe i ka vrar nganjehere por shum jan mbet sod shpijunave ju pengon uçk ja komandantat veterant Ramush Haradini dhe shum kombetarvatyne ju pengojn ju pengon flamuri me shqiponje ju pengon liria e kosoves se jan te poshter shpijunat qata jan shpijuna kush ka votu per hakin jan pa ftyr fill merren vesh vesh cilet jan ata sepse menihere flasin kunder veteranve dhe uçk es kunder Ramush Haradinit e tjer komandantave Naser Shatrit e plot komandantave kjo kosov nuk ec me shpijuna e shpifesa me montazhiera liri per kosove ende ma shum