Barazimi i Servette ua dha titullin rinasve

VOAL- Tetë vjet pas suksesit të fundit, Bazeli u bë kampion i Zvicrës për herë të 21-të. Rinasit, të cilët fituan mbrëmë në Cornaredo kundër Luganos, arritën të festonin falë barazimit të pathyeshëm të golave ​​midis Servette dhe YB. Gjenevasit tri ndeshje para mbarimit të kamionatit nuk mund ta mbushin më deficitin prej 11 pikësh. Nëse biseda për kampionatin është mbyllur tani, “Të Kuqtë” dhe “Blutë” mund t’i japin audiencës së tyre edhe Kupën, e cila është në lojë në Wankdorf më 1 qershor.

Për bazelasit, të cilët e ngritën trofeun për herë të fundit për fituesit e titullit në vitin 2017, është një sukses i nisur nga larg duke pasur parasysh vështirësitë e shfaqura në fillim të sezonit. Pika e kthesës erdhi në mesin e gushtit, me rikthimin në shtëpi të yllit Xherdan Shaqiri, golat dhe asistet e të cilit (për momentin 18, 20 respektivisht) padyshim i kanë tërhequr vëmendjen shokëve të skuadrës.RSI

Një dekadë më parë e shkrova këtë shkrim me dhembje, pasi Kosova, edhe pse kishte përfunduar zgjedhjet, vazhdonte të mbetej pa Qeveri dhe pa Parlament për muaj të tërë.

Sot, më 10 maj 2025, historia është duke u përsëritur si farsë e zymtë. Zgjedhjet e rregullta u mbajtën më 9 shkurt, edhe pse jemi kah mesi i majit vendi ende nuk ka një Qeveri funksionale, as një Kuvend që punon për qytetarin.

Arsyeja? E njëjta: grindjet dhe mosmarrëveshjet për pushtet mes liderëve partiakë që Kosovën e shohin si pronë private. Në përpjekje për të ruajtur karriget e tyre dhe për të mbrojtur interesat e klaneve përreth, ata që morën votën e popullit po e mbajnë peng të ardhmen e vendit.

Kjo kastë politike, pothuajse e pandryshuar që nga paslufta, e ka zhytur Kosovën në krizë të vazhdueshme politike, ekonomike dhe morale.

E vetmja gjë që ka përparuar me shpejtësi marramendëse është pasurimi i tyre personal. Nga biçikletat dikur, në automobila luksozë sot. Nga fjalët boshe për idealizëm, në llogari bankare të fryra e vila përtej kufijve të Kosovës.

Ekonomia e Kosovës, e dobët dhe e pambështetur, mbahet vetëm nga remitencat e mërgatës dhe tregtia formale që po e gërryen çdo ditë sovranitetin ekonomik të vendit.

Papunësia është thelluar. Arsimi është në kolaps, dhe rinia po e sheh largimin nga Kosova jo si zgjedhje, por si domosdoshmëri.

Shëndetësia? Nën oksigjen artificial. Edhe pas 26 vjetëve çlirimi nga pushtuesit serbë, shumë pacientë nga Kosova vazhdojnë të kërkojnë shërim në Beograd e Shkup.

Drejtësia? E kontrolluar dhe, shpeshherë, e përdorur si mjet hakmarrjeje politike.

Kultura dhe arti? Pothuajse të harruara,përveç kur ndonjë figurë politike ka interes t’i instrumentalizojë për ndonjë ceremoni në shërbim të tij.

Institucionet që supozohet se mbrojnë të drejtat e qytetarëve si “Avokati i Popullit” apo KMDLNJ,janë të pafuqishme, të varura nga buxhetet e copëzuara dhe vullneti i politikanëve që, paradoksalisht, janë vetë burimi i padrejtësive që këto institucione duhet të sfidojnë.

Kurse procesi zgjedhor është me plotë deformime. Vota e lirë në Kosovë është ende në koma. Ajo blihet, shantazhohet apo manipulohet nga “parazitologët politikë” individë pa ideale, por me agjendë për të mbledhur ajkën për veten dhe familjet e tyre.

Si dikur, premtimet mbesin të njëjtat: rrugë pa baltë, shkolla me ngrohje dhe lumenj me qumësht. Por, realiteti është krejt ndryshe mijëra të rinj shkojnë çdo muaj në Perëndim, ndërsa këtu mbesin pleqtë që i shikojnë ekranet me shpresë se ndoshta këtë herë do të bëhet më mirë për ta.

Edhe Presidentja aktuale si ajo e dikurshmja Atifete Jahjaga duket se nuk do t’i shpëtojë etiketës së “produktit të kompromisit”, i dalë nga marrëveshjet në prapaskenë, e jo nga vullneti autentik i popullit.

Në këtë klimë, kur pushteti ndërtohet me pazare, dhe konsensusi nuk arrihet pa ndërhyrje nga jashtë, si mund të flasim për sovranitet të mirëfilltë? Liderët partiakë sillen si vasalë të interesave të ngushta dhe jo si burra që i bien tryezës dhe harrojnë interesin personal për hir të Kosovës.

Pyetja që bëra para 10 vitesh, sot është më e fortë se kurrë: A do t’i trazojë ndonjëherë ndërgjegjja liderët partiakë të Kosovës? Apo do të vazhdojnë kështu, “lojën me shtetin” derisa populli të fundoset edhe më thellë në humnerën e dëshpërimit?

ARIF EJUPI
Gjenevë, 10 maj 2025

• Gjysmëfinalja e parë: 13 maj
• Gjysmëfinalja e dytë: 15 maj
• Nata finale: 17 maj

Më 22 janar 1980, gazeta “Rilindja për fëmijë” botoi një letër të shkruar me dorë, thuhet nga fëmijë të sëmurë të shtruar në Repartin e Pediatrisë në Prishtinë. Letra i drejtohej shokut Tito, atëherë udhëheqësit suprem të Jugosllavisë, me tone të mbushura me adhurim, dhe bindje të verbër dhe ndjenja të sforcuara, të cilat në të vërtetë nuk ishin të fëmijëve, por të sistemit.
Në pamje të parë, letra mund të duket si një “shprehje dashurie naive e fëmijëve për një lider”. Por në të vërtetë, ajo është një dëshmi e qartë e mënyrës së rafinuar se si regjimi komunist e përdorte propagandën për të ndërtuar kultin e individit, duke e futur atë deri në shtretërit e fëmijëve të sëmurë dhe të pafajshëm.

Në këtë letër ndër të tjera thuhet:
“Sytë tanë janë bashkë me ty, mendjet tona janë me ty, i dashuri Tito. Dëshirojmë të na shërohesh – për lumturinë tonë…”
Fëmijët në gjendje të brishtë, që do të duhej të kujdeseshin për shëndetin e tyre dhe të merrnin dashuri të pastër, përdoren për të ndërtuar një imazh të liderit si shërues, mbrojtës, burim i jetës e gëzimit, një figurë thuajse hyjnore që gjendet në çdo ndjenjë, frymë e mendim të tyre.
Në të vërtetë, fëmijët mësoheshin që:
ta adhurojnë udhëheqësin si figurë atësore, të pazëvendësueshme, që duhej dashur pa kushte;
të harrojnë vetveten, edhe në shtrat të sëmundjes, për t’iu përkushtuar “të dashurit Tito”;
të flasin në kor, duke humbur individualitetin, mendimin kritik dhe spontanitetin që e karakterizon fëmijërinë e vërtetë.

Indoktrinim i butë, por me pasoja
Letra e vitit 1980 është simbol i edukimit ideologjik, i cili nuk lejonte hapësirë për dyshim, alternativë apo individualizëm. Përkundrazi, ai synonte të ndërtonte breza që besonin se lumturia e tyre personale buronte nga një figurë politike, e jo nga familja, shoqëria apo dashuria natyrale që duhet t’u jepet fëmijëve.
Regjimi e dinte mirë se fëmija i programuar herët, bëhet qytetar i bindur më vonë.

Sot, si ta shohim këtë letër?

Ky dokument nuk duhet parë si kujtim nostalgjik, por si një pasqyrë që na tregon sa thellë mund të depërtojë ideologjia në psikologjinë dhe botën e brendshme të fëmijëve, madje edhe kur ata janë të pambrojtur.
Sot, të tilla letra duhet:
ruajtur si dokumente historike, por jo si shembuj për t’u përsëritur;
lexuar me sy kritik, për të kuptuar gabimet që nuk duhet të na ndodhin më;
dhe mbi të gjitha, të na shërbejnë si thirrje që fëmijët të mos preken më kurrë nga propaganda, cilado qoftë ajo.

ARIF EJUPI
Gjenevë,21 prill 2025

Xherdan Shaqiri i Zvicrës feston pasi shënoi golin e parë të ekipit të tij gjatë ndeshjes së futbollit të grupit G të Kupës së Botës midis Serbisë dhe Zvicrës, në Doha, Katar, 2 dhjetor 2022.

Kjo nuk është thjesht një ndërtesë me mure të çara, dyer të vjetra dhe çati të përkulur nga koha.
Kjo është altari i shpirtit tim, vendi ku u rrita me mungesë të lodrave e gjërave tjera, por me mall dhe dashuri të pafundme.

Në këtë shtëpi, qëndroi e skalitur fëmijëria ime me qeshje të pafajshme, me lot të heshtur, me ëndrra që s’kishin tavan. Ishin këto mure të lyera me gëlqere dhe të përzhitura nga koha që ruanin zërat e prindërve të mi, përkëdheljet e nënës, këshillat e buta të babait. Ata nuk ishin të pasur në gjëra, por ishin të pasur në shpirt e zemër.

Çdo cep i kësaj shtëpie flet me një gjuhë që vetëm unë e kuptoj: për netët kur kulmi pikonte mbi jastëkët tanë të vegjël, për mëngjeset me erën e bukës së ngrohtë dhe duart e nënës që më përkëdhelnin si të isha vetë zemra e saj.
Aty mësova të mos dorëzohem kurrë. Edhe pse muret e saj i rrihte murrlani dhe fërfëllizat, brenda asaj shtëpie mbretëronte dashuria.

Sot, kur shoh fotografinë e saj të rënë gati përtokë, nuk shoh as varfëri, as rrënim. Shoh vendin ku më lindi krenaria, ku m’u formësua karakteri, ku Zoti më mësoi të jem njeri, edhe kur s’kisha gjë tjetër veç lutjes dhe shpresës.

Kjo shtëpi modeste, që kaloi dekada të tëra përballë erërave e dhimbjeve, nuk u rrëzua kurrë. Sepse u ndërtua jo me tulla e çimento, por me dashuri dhe besim. Dhe prej saj dola unë, që gjatë gjithë jetës u mundova të jetoj me nder dhe dinjitet.

Kur të tjerët shohin një gërmadhë, unë shoh një tempull. Sepse aty filloi gjithçka për mua.

ARIF EJUPI
Gjenevë,15 prill 2025

Xherdan Shaqiri po kalon një rini të dytë te skuadra e Bazelit. Futbolliti me origjinë shqiptare, nuk ka të ndalur te skuadra kuqeblu, duke u shndërruar në një lider të padiskutueshëm. 

33-vjeçari rrëmbeu sërish skenën mbrëmjen e sotme, duke realizuar dopietë në duelin ndaj Zyrihut, ku skuadra e Bazelit triumfoi bindshëm me rezultatin 0-5. 

Shaqiri shënoi golin e dytë dhe të tretë për të tijët, duke u ngjitur në kuotën e 13 golave në 28 ndeshje. Ai gjithashtu ka regjistruar edhe 14 asiste. Falë këtij triumfi Bazeli është duke hedhur hapa të sigurt drejt titullit kampion me 58 pikë në 32 javë, plot 7 më shumë se Servete e vendit të dytë që ka edhe një ndeshje më pak.  Panorama

Lufta e Dytë Botërore (1 shtator 1939 – 2 shtator 1945) ishte njëra nga luftërat më të tmerrshme në historinë e njerëzimit. Vetëm në Evropë humbën jetën mbi 24 milionë njerëz.

Nga kjo luftë tragjike më së shumti pësoi populli hebre. Ndaj tyre, udhëheqësi nazist Adolf Hitler kreu gjenocid të tmerrshëm, pa kursyer burra, gra dhe fëmijë.

Në kampet famëkeqe të Auschwitz-Birkenau, Treblinka, Belzec, Sobibor, Majdanek dhe Chełmno në Poloni, hebrenjtë u dogjën në furra industriale që dikur ishin përdorur për përpunimin e metaleve.

Kjo periudhë e errët në historinë e njerëzimit njihet si Holokausti, plagë që ende trondit ndërgjegjen botërore.

Sipas statistikave të Muzeut “Yad Vashem”, gjatë Luftës së Dytë Botërore janë vrarë mbi 6 milionë hebrenj, fëmije, gra dhe burra.

Edhe pse vetë të mbërthyer nga pasojat e luftës dhe pushtimit, shqiptarët u bënë shpresë për hebrenjtë. Të udhëhequr nga Kodi i Nderit dhe tradita e Besës, ata i strehuan, i mbrojtën dhe i trajtuan si pjesëtarë të familjeve të tyre.

Sipas të dhënave nga Muzeu “Yad Vashem” në Izrael, qindra familje shqiptare rrezikuan jetën për të shpëtuar hebrenjtë nga ndjekjet naziste. Ata nuk bënë dallime fetare apo etnike, për ta, solidarizimi me të përndjekurit ishte detyrë morale dhe njerëzore.

Ky akt fisnik nuk ishte vetëm i popullit, por edhe i shtetit shqiptar të asaj kohe. Mbreti Ahmet Zogu kishte urdhëruar të gjitha ambasadat dhe konsullatat shqiptare në Evropë që t’i pajisin hebrenjtë me dokumente shqiptare, për t’i shpëtuar nga shfarosja.

Falë këtij vendimi të guximshëm dhe njerëzor, shumë hebrenj gjetën strehim në Shqipëri e Kosovë. Asnjë prej tyre nuk iu dorëzua pushtuesve, ndonëse Shqipëria dhe Kosova ndodheshin nën kontrollin nazist të Hitlerit dhe Musolinit.

Ndryshe nga kjo sjellje fisnike e shqiptarëve, në disa vende të tjera të Ballkanit, përfshirë Serbinë dhe Greqinë, autoritetet bashkëpunuan haptas me nazistët për identifikimin dhe dorëzimin e hebrenjve drejt kampeve të vdekjes. Kjo është e dokumentuar në arkivat ndërkombëtare dhe institucionet përkujtimore të Holokaustit.

Shqiptarët mbeten ndër të paktët në Evropë që dolën me fytyrë të pastër nga kjo periudhë e errët, duke u treguar njerëz të besës, nderit dhe humanizmit.

Në Shqipëri dhe Kosovë deri vonë jetuan mbi 300 familje hebreje, të cilat me përkushtim ruajtën traditat dhe kulturën e tyre.

Në Prishtinë ekzistojnë varrezat hebraike, që nuk janë vetëm vendpushimi i fundit i një komuniteti të vogël, por simbol i një bashkëjetese të vjetër dhe të ndritur mes shqiptarëve dhe hebrenjve.

Ato përfaqësojnë një dëshmi të gjallë të pranisë historike të hebrenjve në Prishtinë dhe të tolerancës që shqiptarët kanë treguar ndaj bashkësive të tjera.

Mbrojtja dhe përkujdesja ndaj këtyre varrezave nuk është vetëm ruajtje e trashëgimisë kulturore, por edhe një përulje ndaj së kaluarës sonë fisnike.

Në një kohë kur urrejtja, racizmi dhe ekstremizmi po rriten në disa pjesë të botës, kujtesa për aktet humane të shqiptarëve duhet të qëndrojë e gjallë.

Institucionet tona, në bashkëpunim me organizata vendore e ndërkombëtare, duhet të kujdesen me devotshmëri për varrezat hebraike të Prishtinës, njësoj siç duhet të kujdesemi për çdo pjesë të historisë sonë kombëtare.

Sepse rëndësia e këtyre varrezave shkon përtej gurëve të ftohtë në to prehen dëshmitarët e heshtur të një kapitulli të lavdishëm të popullit tonë.

Kujdesi për trashëgiminë hebraike në Kosovë nuk është vetëm çështje kulture, është akt i ndërgjegjes sonë kombëtare. Një dëshmi se shqiptarët nuk u përkulën as atëherë kur bota heshti.

Me këtë akt të dinjitetshëm, kombi ynë shkroi faqe të arta të fisnikërisë dhe humanizmit.

Dhe këto faqe simbolike të solidaritetit e lavdisë duhet të ruhen me krenari brez pas brezi.

Mbrojtja e varrezave hebraike në Prishtinë është ruajtje e nderit tonë historik. Sepse kur kujtojmë me përulësi dhe krenari të kaluarën tonë fisnike, ndërtojmë me ndërgjegje të pastër edhe të ardhmen.

*ARIF EJUPI
Gjenevë, 8 prill 2025
P.S. Autori është njëri nga tre përfaqësuesit e KMDLNJ-së, në Nënkomisionet për të Drejtat dhe Liritë e Njeriut pranë OKB-së, në Gjenevë, gjatë viteve 1997–1999, së bashku me Prof.dr. Ymer Jaka dhe Prof. dr. Zejnullah Gruda, profesor i së Drejtës Ndërkombëtare Publike.
Z. Ejupi ka organizuar ekspozita me pamje autentike të masakrave serbe në Zvicër dhe Francë, duke ndikuar në sensibilizimin e opinionit ndërkombëtar për krimet e kryera ndaj shqiptarëve të Kosovës.