Kompanitë shqiptare dhe austriake të Forcës Rezervë Operacionale Shumëkombëshe (MN ORF) janë vendosur sot në Kosovë, duke zëvendësuar njësitë bullgare dhe greke, në mbështetje të misionit të KFOR-it të udhëhequr nga NATO.

Njoftimin e bëri me dije Ministria e Mbrojtjes. Sipas Ministrisë së Mbrojtjes, “ky rotacion forcon më tej gatishmërinë operacionale të KFOR-it për të përmbushur mandatin e tij të gjatë, bazuar në Rezolutën 1244 të KS të OKB-së, për sigurinë dhe lirinë e lëvizjes për të gjitha komunitetet në Kosovë”.

Forca e Kosovës (KFOR) janë një trupë e armatosur e formuar nga bashkësia ndërkombëtare pas luftës së Kosovës me qëllim ruajtjen e sigurisë në Kosovës.

Qendra komanduese e trupës gjendet në Prishtinë.

Në fillim (1999) trupa përbëhej nga kontingjentet e 40 kombeve me një fuqi prej 50 mijë ushtarakësh.

Që prej 30 nëntorit 2012 në përbërjen e kësaj trupe janë rreth 5565 ushtarakë nga 31 kombe anëtare të OKB-së. sn

Kandidatja e Lëvizjes Vetëvendosje për kryetare të Kuvendit të Kosovës, Albulena Haxhiu, ka deklaruar se do të tërhiqet nga gara nëse nuk merr të paktën 61 vota në një votim të fshehtë, siç e parashikon Kushtetuta.

Në një konferencë për media, Haxhiu insistoi se mënyra e votimit duhet të jetë e fshehtë dhe përfshirëse për të gjithë deputetët, sipas aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese.

“Me rastin e votimit të fshehtë kur votojnë të gjithë deputetët, siç ka kërkuar edhe Gjykata Kushtetuese, nëse unë si kandidate e propozuar nuk i marr së paku 61 vota, tërhiqem nga kandidatura për kryetare e Kuvendit”, tha ajo.

Deklarata e saj vjen në një moment kur në Kuvend po zhvillohen diskutime intensive për mënyrën e zgjedhjes së kryeparlamentarit. Deputeti i VV-së, Glauk Konjufca, mbështeti qëndrimin e Haxhiut, duke cituar vendimin e Gjykatës Kushtetuese që e konsideron votimin e fshehtë si një procedurë të lejueshme dhe jo antikushtetuese.

Konjufca paralajmëroi për pasiguri në skenën politike, duke thënë: “Ne nuk mund ta dimë çfarë do të ndodhë pas 26 korrikut”, duke nënvizuar se ngërçi politik është i mundshëm nëse nuk respektohen standardet demokratike. Ai shtoi se Kushtetuesja e ka bërë të qartë se veprimet e partive politike mund të çojnë në një qorrsokak institucional.sn

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka komentuar sot në mbledhjen e qeverisë zhvillimet nga Samiti i NATO-s në Hagë, duke e cilësuar atë si një hap të rëndësishëm për sigurinë kolektive dhe për Kosovën.

Kurti përshëndeti vendimin unanim të vendeve anëtare për të rritur shpenzimet në mbrojtje, duke e cilësuar atë si një përgjigje të domosdoshme ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ai gjithashtu mirëpriti vendimin për mbajtjen e Samitit të 36-të të NATO-s në Tiranë në vitin 2027, duke e konsideruar atë si një shenjë të angazhimit të rajonit në arkitekturën euroatlantike të sigurisë.

“Përshëndes përfundimin e punimeve në Hagë dhe vendimin për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes. Po ashtu përshëndes vendimin që samiti i radhës të mbahet në Tiranë. Kosova mbetet e palëkundur në rrugën e saj drejt anëtarësimit në NATO,” u shpreh Kurti.bw

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë të premten se Serbia mund të përdorë “elemente destruktive” për të nxitur incidente gjatë festës serbe Vidovdan të shtunën në Gazimestan, rreth 10 kilometra nga kryeqyteti Prishtinë.

Duke folur në një mbledhje të Qeverisë në detyrë, Kurti tha se Serbia do të përpiqet ta zhvendosë vëmendjen nga protesta antiqeveritare që pritet të zhvillohet të shtunën në Beograd, duke nxitur incidente në Kosovë.

Serbët nga Kosova, Serbia dhe rajoni tradicionalisht e shënojnë Vidovdanin më 28 qershor në Gazimestan, një monument historik pranë Prishtinës.

Kurti tha se – sipas vlerësimeve të institucioneve të sigurisë dhe inteligjencës – ka përpjekje që tubimi në Gazimestan të jetë “sa më masiv, prandaj janë organizuar grupe serbësh nga Serbia, Mali i Zi dhe Bosnjë e Hercegovina që të vijnë në Kosovë nesër”.

“Grupet e tilla kanë qenë tradicionalisht provokuese, duke bartur simbole nacionaliste serbe e ruse që janë në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës dhe janë gjithashtu kundër vlerave demokratike dhe evropiane”, tha Kurti.

Ai tha se festa e Vidovdanit, “megjithëse me karakter fetar, fatkeqësisht vazhdimisht është përcjell me retorikë politike, nxitëse e kërcënuese për sigurinë publike nga ana e Serbisë”.

Javë më parë, Gjykata Themelore në Prishtinë e shfuqizoi vendimin e Komunës së Graçanicës për shfaqjen e flamurit të Serbisë për nder të Vidovdanit më 2024.

Në arsyetimin e gjykatës thuhet se komuna ka tejkaluar kompetencat e saj dhe ka vepruar në kundërshtim me ligjet e Kosovës, pasi ka miratuar një vendim për shfaqjen e flamurit të Serbisë më 28 qershor – ditë që nuk është e përcaktuar si festë zyrtare në Kosovë.

Kurti tha se tubimet për Vidovdan duhet të mbahen në përputhje me ligjin, “jo të shndërrohen në mjet për instrumentalizim politik nga autoritetet në Beograd”.

Tubimi zakonisht sigurohet nga Policia e Kosovës, ndërsa gjatë viteve të fundit nuk është lejuar të futen flamuj të Serbisë apo simbole të tjera kombëtare, përveç atyre kishtare, pasi përkujtimi organizohet edhe nga Kisha Ortodokse Serbe në nderim të betejës së vitit 1389 kundër ushtrisë osmane.

Javën e kaluar, ministri në detyrë për Komunitete dhe Kthim i Kosovës, Nenad Rashiq, bëri thirrje për respektimin e të drejtave të komunitetit serb sa i përket përdorimit të simbolit të tyre.

Ai tha se përdorimi flamurit serb nga serbët “nuk përbën kërcënim ndaj identitetit të askujt, por është dëshmi e përkushtimit të Kosovës si një shoqëri demokratike e bazuar në respektimin e të drejtave të njeriut dhe të pakicave”.

Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve në Kosovë që ka mbështetjen e Beogradit, e akuzoi Kurtin se gjatë seancave në Kuvendin e Kosovës shfaq flamurin kombëtar të Shqipërisë.

Në një deklaratë, ajo kërkoi nga gjykata që të përdorë “të njëjtat standarde dhe të zbatojë të njëjtin arsyetim edhe në rastet që lidhen me flamurin shqiptar”.

Vitin e kaluar, festimet e Vidovdanit në Gazimestan kaluan pa ndonjë incident.

Por, në vitet paraprake ka pasur edhe arrestime për nxitje të urrejtjes fetare dhe kombëtare, ndërsa më 2023, Vidovdani nuk u festua në Gazimestan – vendin ku festohet tradicionalisht – për shkak të përkeqësimit të situatës së sigurisë në veri të Kosovës.

Në të njëjtën ditë në vitin 2001, Millosheviq u ekstradua në Tribunalin e Hagës, i cili e akuzoi atë për krime lufte. Ai vdiq në paraburgim në vitin 2006, para gjykimit përfundimtar.

Ministri në detyrë i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, ka deklaruar se politikani serb Aleksandar Arsenijeviç duhet të dorëzohet dhe të përballet me drejtësinë. Ai theksoi se Arsenijeviç tashmë është subjekt i një hetimi të gjerë, duke e lidhur me grupe që janë marrë herë me aktivitete kriminale, e herë me akte terroriste.

“Po përpiqet të paraqitet si opozitar, por provat dhe dëshmitë flasin qartë për përfshirjen e tij në veprime të natyrës kriminale dhe terroriste. Ai duhet të dorëzohet dhe të japë llogari para ligjit,” tha Sveçla për media, duke shtuar se në pronën e Arsenijeviçit janë gjetur armë që sipas tij i përkasin një njësie terroriste.

Ndërkohë, Arsenijeviç ka deklaruar për KALLXO.com se nuk është në dijeni për ndonjë urdhër arresti ndaj tij. Ai tha se aktualisht ndodhet me familjen dhe është i gatshëm të bashkëpunojë me drejtësinë pas kthimit nëse procesi do të jetë i drejtë.

“Nuk kam asgjë për të fshehur. Jam i hapur për hetim të pavarur, madje edhe nga FBI-ja, dhe mund të pranoj edhe një test poligrafik. Nuk do të isha aq naiv sa të përfshihem në diçka të tillë,” shtoi ai. bw

Tensionet e pazgjidhura politike me Serbinë dhe situata e brishtë në veri të vendit vazhdojnë të ndikojnë negativisht në stabilitetin dhe në aftësinë e Kosovës për të përfituar plotësisht nga iniciativat e BE-së, thuhet në një raport të Ekipit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë. Megjithëkëtë, dokumenti i cili e ofron një pasqyrë të gjerë të arritjeve dhe sfidave kryesore me të cilat përballet shteti, konstaton se Kosova ka bërë përparim të dukshëm në dekadën e fundit drejt zhvillimit demokratik dhe ekonomik

Tensionet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë mbeten të larta, përkundër përpjekjeve disavjeçare të lehtësuara nga Bashkimi Evropian (BE) për t’i normalizuar raportet ndërmjet këtyre dy vendeve, konstatohet në një raport përmbledhës të Ekipit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë.

Tek përshkruhet situata në terren, dokumenti thekson se mungesa e përparimit në dialog ka çuar në krizë në veriun e populluar kryesisht me serbë.

“Njëzet e pesë vjet pas përfundimit të konfliktit në vitin 1999, ka pak përparim në drejtim të pajtimit mes Beogradit dhe Prishtinës, dhe midis komuniteteve brenda Kosovës. Situata në Kosovë vazhdon të jetë pjesë e agjendës së Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. Qasja e krizës që e karakterizon veriun e Kosovës i pengon investimet e huaja, zhvillimin e qëndrueshëm, bashkëpunimin dhe integrimin rajonal”, shkruan në dokument.

Në të përmenden edhe çështjet që kanë ndikuar në bllokimin e procesit dhe ngritjen e polarizimit mes palëve.

“Bllokadat politike rreth themelimit të Asociacionit/Bashkësisë së Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë, njohja reciproke ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, dhe mospërfshirja e nënshkrimeve të palëve në Marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit të vitit 2023, kanë shërbyer më shumë për t’i polarizuar sesa për t’i normalizuar marrëdhëniet. BE-ja e mban përgjegjëse Kosovën për përshkallëzimin e tensioneve në veri dhe vendosi masa në qershor të 2023-tës, përfshirë pezullimin e ndihmës për zhvillim e Kosovës. Këto masa nga donatori më i madh i Kosovës kanë pasur efekt ngadalësues në përpjekjet e saj për t’i arritur qëllimet e Agjendës 2030”, shkruan aty.

Edhe pse Kosova ka shënuar përparim në zhvillimin demokratik, sidomos me zgjedhje të lira dhe tranzicione politike paqësore, sipas raportit, ajo është përballur me cenueshmëri sociale, ekonomike dhe mjedisore.

“Përparimi drejt përmbushjes së Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm (SDG-ve) ka qenë i ngadalshëm dhe i pabarabartë. Sfidat e vazhdueshme e përfshijnë reduktimin e varfërisë, përmirësimin e kujdesit shëndetësor dhe arsimit, arritjen e barazisë gjinore, adresimin e krizës së trefishtë Planetare, ndryshimet klimatike, humbjen e biodiversitetit dhe ndotjen, punësimin produktiv dhe punën e denjë, si dhe paqen, drejtësinë dhe institucionet e qëndrueshme”, shkruan aty.

Dokumenti përmend se këto sfida rëndohen nga mungesa e të dhënave për shumë indikatorë të SDG-ve, gjë që i ka penguar vlerësimet sasiore. Raporti analizon edhe trendët e popullsisë pas regjistrimit të vitit të kaluar.

“Regjistrimi i popullsisë dhe banesave i vitit 2024 tregoi një rënie të popullsisë prej 8.8 % krahasuar me vitin 2011, nga 1.739,825 në 1.602,515 banorë, kryesisht për shkak të emigrimit, veçanërisht të të rinjve. Mosha mesatare e popullsisë është rritur nga 30 vjeç në vitin 2011, në 35 vjeç në vitin 2024, me pjesën e popullsisë mbi 65 vjeç, që është rritur nga 6.7% në 10.9%, duke treguar një trend plakjeje që kërkon forcimin e sistemeve të kujdesit shëndetësor, arsimit dhe mbrojtjes sociale për ta fuqizuar kapitalin njerëzor”, thotë raporti.

Por, pavarësisht këtyre trendëveko demokratikë, Kosova mbetet një nga vendet me popullsinë më të re në Evropë.

“Pjesëmarrja në fuqinë punëtore është e ulët, me vetëm 40.7% të popullsisë në moshë pune aktive. Pjesëmarrja e grave në fuqinë punëtore është më e ulëta në Evropë, me 24.2% kundrejt 57.8% për burrat, ndërsa papunësia tek të rinjtë është e lartë, 17.3%, me 14.4% për meshkujt dhe 22.8% për gratë”, thotë raporti.

Sipas Kombeve të Bashkuara, shumë vende pune, sidomos në ekonominë joformale, nuk ofrojnë mbrojtje adekuate sociale, duke i lënë punëtorët të ekspozuar ndaj kushteve të këqija të punës, pagave të ulëta dhe pasigurisë në punë.

“Varfëria në Kosovë është ulur, megjithatë ritmi i uljes është ngadalësuar në vitet e fundit, dhe të dhënat për varfërinë janë të kufizuara. Rritja e pagave nuk e ka përmirësuar në vetvete mirëqenien e familjeve nën pragun e varfërisë”, shkruan aty.

Dokumenti i bën një analizë edhe sektorit energjetik të Kosovës, i cili mbështetet në linjit, “që shkakton degradim mjedisor dhe ndotje të rëndë të ajrit, veçanërisht në zonat urbane”.

“Edhe pse Kosova e ka nisur kalimin drejt energjisë së rinovueshme, sidomos përmes liberalizimit të tregut të energjisë, janë të nevojshme investime për ta siguruar një kalim të qëndrueshëm. Për më tepër, ndikimet e ndryshimeve klimatike përfshirë rritjen e temperaturave, përmbytjet dhe thatësirat e kërcënojnë stabilitetin socio-ekonomik të Kosovës, sidomos në zonat rurale që varen nga bujqësia”, konstaton raporti.

Qëndrueshmëri në qeverisje, mungesë zbatimi efektiv të reformave

Tek flet për situatën politike në vend, në dokument thuhet se qëndrueshmëria në qeverisje u përmirësua me Vetëvendosjen që e mbajti mandatin e plotë (2022-2025).

“Megjithatë, kapaciteti i pamjaftueshëm administrativ e pengoi zbatimin efektiv të një agjende ambicioze reformash. Ndërsa Kosova i përforcoi masat kundër korrupsionit dhe e përmirësoi transparencën, korrupsioni mbetet një pengesë për reduktimin e pabarazive, rritjen e efektivitetit dhe krijimin e një ambienti të favorshëm për zhvillim të qëndrueshëm ekonomik. Respektimi i të drejtave të njeriut dhe sundimi i ligjit për të gjitha komunitetet dhe garantimi i llogaridhënies në qeverisje janë të nevojshme për stabilitetin dhe zhvillimin afatgjatë të Kosovës. Kuadri ekzistues për të drejtat e njeriut ende duhet të zbatohet plotësisht, në veçanti Ligji për Mbrojtjen nga Diskriminimi”, thotë raporti.

Në dokument përmendet, po ashtu, se pozita strategjike e Kosovës dhe afërsia me tregjet e BE-së ofrojnë mundësi për rritje. Për ta shfrytëzuar plotësisht këtë avantazh, Kosovës i është rekomanduar ta zhvillojë një ekonomi konkurruese të bazuar në inovacion, sidomos në sektorët e gjelbër, duke siguruar që përparimi të jetë i drejtë dhe gjithëpërfshirës.

“Bujqësia ka potencial për të kontribuuar në zhvillimin ekonomik dhe social, por informaliteti, sfidat infrastrukturore dhe pabarazitë gjinore e kufizojnë produktivitetin në sektorë të ndryshëm. Për më tepër, transformimi digjital do ta nxisë rritjen ekonomike dhe do ta përmirësojë efikasitetin e shërbimeve publike. Megjithatë, sfida si ndarja digjitale, mungesa e aftësive dhe rregulloret e vjetruara dhe të pamjaftueshme për përdorimin e mjeteve digjitale dhe ndarjen e të dhënave ndërmjet sistemeve duhet të adresohen. Ndërsa Kosova përparon drejt zhvillimit të qëndrueshëm, kapërcimi i këtyre boshllëqeve do të ndihmojë në arritjen e rritjes afatgjate dhe gjithëpërfshirëse”, shkruan në dokument.

Në përgjithësi, Ekipi i Kombeve të Bashkuara ka vlerësuar se Kosova ka shënuar përparim në zhvillimin e saj gjatë dekadës së fundit, duke e arritur statusin e vendit me të ardhura të mesme të larta në vitin 2018 dhe duke treguar përmirësime në treguesit socialë, ekonomikë dhe të qeverisjes.

“Ndërmjet viteve 2010 dhe 2019, Kosova përjetoi një rritje mesatare vjetore të PBB-së prej 4.6%, duke sjellë një rritje të qëndrueshme të standardit të jetesës dhe duke e reduktuar varfërinë me 35%. Ekonomia, e udhëhequr nga sektori i shërbimeve, industria dhe bujqësia, u mbështet nga remitencat dhe investimet direkte të diasporës, duke e mbështetur konsumin e brendshëm dhe duke ndihmuar në zbutjen e varfërisë. Edhe pse një nga ekonomitë më të vogla dhe më pak të zhvilluara të Evropës, Kosova tregoi rezistencë. Sektori privat u zgjerua përmes ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, të cilat në një masë të moderuar kontribuuan në krijimin e vendeve të punës dhe gjallërinë ekonomike”, thotë dokumenti.

Analiza e Përgjithshme e Kosovës (CCA) është vlerësimi për gjendjen dhe zhvillimin e orientuar drejt së ardhmes, i pavarur dhe i bazuar në prova, që realizohet nga Ekipi i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNKT). Ai shërben si një vlerësim i integruar i zhvillimit të Kosovës, duke iu referuar objektivave të Agjendës 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm. Kjo analizë shërben për hartimin e Planit të ardhshëm Strategjik të OKB-së për Zhvillim të Qëndrueshëm 2026-2030.

Ministri i Brendshëm në detyrë i Kosovës, Xhelal Sveçla, ka thënë të hënën se organet e rendit dhe drejtësisë janë në kërkim të politikanit serb të Kosovës, Aleksandar Arsenijeviq, pasi policia gjeti armë në një pronë të tij në veri të vendit një ditë më parë.

Duke folur para një seancë konstitutive të Kuvendit të Kosovës, Sveçla tha për gazetarë se Arsenijeviq “do të ndalet në momentin që futet në territorin e Kosovës”.

“Tri prona të tij dhe të familjes së tij janë bastisur dje. Ndër të tjera janë gjetur edhe pajisje për mining për kriptovaluta, që është shkelje doganore, një jelek antiplumb dhe gjëra të tjera, gjë që tregon se ai ka qenë i kyçur në krim për një kohë të gjatë”, tha Sveçla.

Ai tha se Arsenijeviq nuk ndodhet në Kosovë dhe se organet e rendit janë në kërkim të tij.

Më herët të hënën, Partia e Arsenijeviqit, Demokracia Serbe e pranoi se armët janë gjetur në tokën ku ndodhet shtëpia e pushimit e liderit të saj, megjithëse pretendon se ato janë “të kurdisura” nga autoritetet e Kosovës.

Kjo parti nuk dha asnjë dëshmi për ta mbështetur këtë pretendim.

Demokracia Serbe shtoi se në kohën e bastisjes të dielën, lideri i saj ndodhej në Serbi.

Të dielën në një postim në Facebook, Sveçla tha se armët e gjetura në pronën e Arsenijeviqit do të mjaftonin “për një njësit terrorist”.

Ai shtoi se gjatë bastisjeve në Vallaq të Zveçanit, që sipas tij u kryen nga Policia e Kosovës dhe Agjencia Kosovare e Inteligjencës – nën vëzhgimin e KFOR-it dhe EULEX-it – u gjetën raketahedhës, granata dore, tonblonë si dhe armë e municione të llojeve të ndryshme.

Autoritetet kosovare kanë gjetur armë të llojeve të ndryshme kohë pas kohe në pjesë të ndryshme të Kosovës, kryesisht në pjesën veriore të banuar me shumicë serbe.

Në maj, autoritetet thanë se kishin gjetur një punishte të armëve në Mitrovicën e Veriut dhe gjatë aksionit u raportua se u sekuestruan sasi armatimi dhe pjesë të ndryshme të armëve.

Gjykata Themelore e Prishtinës ka lëshuar të mërkurën fletarrestime për Millan Radoiçiqin dhe 10 të dyshuar të tjerë, në lidhje me ngritjen e barrikadave në veriun e Kosovës të banuar me shumicë serbe në vitin 2022.

Radoiçiq dhe 50 të dyshuar të tjerë janë duke u hetuar pasi dyshohet se kanë minuar rendin kushtetues të Kosovës dhe kanë marrë pjesë në protestat dhe ngritjen e barrikadave në veri të vendit në vitin 2022.

“Gjykata Themelore në Prishtinë ka aprovuar kërkesën e Prokurorisë Speciale, respektivisht prokurorit të rastit për lëshimin e letërrreshtimit vendor dhe atij ndërkombëtar ndaj Millan Radoiçiq. Urdhërarresti është lëshuar në kuadër të veprimeve hetimore që janë duke u ndërmarrë në rastin e vendosjes së barrikadave në katër komunat veriore në vitin 2022”, tha për media zëdhënësja e Prokurorisë Speciale, Arbnora Luta.

Radoiciq – i cili veçse kërkohet në Kosovë për krime lufte dhe për sulmin në Banjskë – ishte nënkryetar i Listës Serbe, partisë më të madhe të serbëve në Kosovë, në kohën kur dyshohet se ka kryer veprën penale më 2022.

Miratimi i kërkesës së Prokurorisë Speciale të Kosovës për lëshimin e fletarrestimeve për të dhe të tjerët vjen në ditën kur dëgjimi i kryetarit të Listës Serbe, Zllatan Ellek, para Prokurorisë Speciale në Prishtinë u shty, pasi avokati i tij ishte sëmurë.

Lista Serbe reagoi të mërkurën ndaj këtij vendimi, duke thënë se “me dëbimin e policëve serbë të lindur dhe që kanë jetuar për dekada në Kosovë, me shpalljen e fletarrestimeve dhe me marrjen në pyetje të dhjetëra serbëve për protestat paqësore të mbajtura në vitin 2022, Albin Kurti po zbaton me shpejtësi dhe pa fshehje një plan për spastrimin etnik të popullit serb nga territori i Kosovës”.

“Bëhet fjalë për dhunë institucionale që po ushtron presion të paparë ndaj serbëve të ndershëm, të cilët nuk heqin dorë nga emri dhe mbiemri i tyre serb, që nuk pranojnë të jenë shërbëtorë të Kurtit dhe që tani janë bërë shënjestër vetëm pse janë serbë”, tha Lista Serbe.

Më 10 dhjetor të vitit 2022, në veri të Kosovës u ngritën barrikada për shkak të arrestimit të Dejan Pantiqit, një ish-zyrtar i policisë, të cilin autoritetet e Kosovës e akuzuan për pjesëmarrje në sulmin ndaj ambienteve të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve të Kosovës.

Ato barrikada u hoqën më 29 dhjetor, pas thirrjes së presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, dhe pasi Pantiq u dërgua në arrest shtëpiak.

Barrikadat pasuan një sërë incidentesh dhe tensionesh të shtuara, pasi serbët u larguan nga institucionet e Kosovës në veri në fillim të nëntorit, 2022, me iniciativën e Listës Serbe.

Kjo e fundit kundërshtoi atëkohë vendimin e Qeverisë së Kosovës për zëvendësimin e targave serbe të makinave me targa të Republikës së Kosovës.

Çka ndodhi në barrikada në vitin 2022 dhe kush i mbështeti ato?

Zyrtarët e Listës Serbe i mbështetën publikisht barrikadat në veri të Kosovës në dhjetor të vitit 2022 dhe ishin të pranishëm fizikisht në vendet ku rrugët ishin të bllokuara me makineri të rëndë, duke u dhënë mesazhe inkurajuese qytetarëve të mbledhur.

Kryetari i atëhershëm i Listës Serbe, Goran Rakiq, tha se këto barrikada ishin “një reagim, jo një veprim”.

Në ato barrikada, ashtu si edhe në ato të ngritura në korrik të vitit 2022 apo në shtator të 2021-shit, ishin të pranishëm kryesisht punonjës të institucioneve të Serbisë që funksiononin në Kosovë.

Këto institucione, përveç atyre arsimore dhe shëndetësore, u mbyllën ndërkohë nga autoritetet e Kosovës, të cilat i konsideronin si të paligjshme dhe paralele.

Gjatë kohës së barrikadave, shumica e lokaleve në veri të Kosovës ishin të mbyllura, ose ofronin ushqime vetëm për t’u marrë me vete.

Punëtorët i thanë asokohe Radios Evropa e Lirë se “nuk lejohet të ulesh brenda”, por nuk tregonin se kush e kishte ndaluar këtë.

Në atë kohë, nënkryetar i Listës Serbe ishte Millan Radoiçiq, i cili dha dorëheqje nga kjo pozitë në shtator të vitit 2023, pasi mori përgjegjësinë për sulmin e armatosur në Banjskë.

Në këtë sulm, serbë të armatosur vranë një polic të Kosovës, ndërsa në përleshjen me armë që pasoi, u vranë edhe tre sulmues serbë.

Edhe pse autoritetet e Kosovës kishin lëshuar urdhër për arrestimin e Radoiçiqit për përfshirje në korrupsion, frikësim në procese gjyqësore dhe në vrasjen e politikanit serb, Oliver Ivanoviq, Lista Serbe konfirmoi në vitin 2022 se nënkryetari i saj ishte i pranishëm në barrikada, duke theksuar se ai “gëzon mbështetje në mesin e serbëve në Kosovë” dhe se është “autoritet” për ta.

Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Albulena Haxhiu pas dështimit të 33-të të seancës konstituive të Kuvendit të Kosovës, tha se mosvotimi nga ana e partive tjera politike është veprim i papërgjegjshëm politikisht e juridikisht shkelje e Kushtetutës të Republikës së Kosovës.

Haxhiu tha se gjithçka zgjidhet nëse partitë politike vendosin të kryejnë “detyrat që i kanë”.

“Vlerësoj edhe njëherë që është qëndrim i papërgjegjshëm, politikisht veprimet e opozitës janë veprime të papërgjegjshme, juridikisht janë shkelje të kushtetutës të Republikës së Kosovës dhe shkelje e aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese. Uroj që opozita të reflektoj sepse është jashtëzakonisht e rëndësishme që ata të marrin pjesë në votim.

Nuk themi që ata duhet të votojnë domosdo po, ne po themi që është e rëndësishme që opozita të marrë pjesë në votim, e ka obligim kushtetues, për ata duhet të votojnë për, kundër ose abstenim, gjithçka zgjidhet në qoftë se opozita vendos të kryej detyrat që i ka”, tha Haxhiu.

Haxhiu përmendi edhe të kaluarën kur PDK-ja nuk ka propozuar dy muaj radhazi emrin e kandidatit për kryetar të kuvendit, duke thënë se LVV-ja nuk është duke e bërë këtë dhe se është e rëndësishme që të jenë bashkë e të unifikuar.

“Ne do të ishim bllokues në çoftë se pas votimit të deputetëve nuk do të bënim propozimin për kandidatin për kryetar të kuvendit, siç ka ndodhur në të kaluarën, PDK-ja nuk e ka propozuar dy muaj radhazi emrin e kandidatit për kryetarë të kuvendit, por ne se kemi bërë këtë, e kemi adresuar përgjegjësinë që kemi, kemi thënë që është e rëndësishme që të jemi bashkë, të jemi të unifikuar, kur vie puna te qeveria përgjegjësia i mbetet Lëvizjes Vetëvendosje”, shtoi Haxhiu.

Ndërsa rreth pushimit veror për deputetët, Haxhiu tha se nuk do të ketë pushime pa konstituim të Kuvendit. /KP/

Mitrovica po bën një hap të ri drejt bashkëpunimit: për herë të parë është formuar Bordi i Përbashkët mes jugut dhe veriut të qytetit. Qëllimi? Projekte të përbashkëta që përmirësojnë jetën e qytetarëve në të dyja anët e lumit Ibër. Por, a do të funksionojë ky mekanizëm në një realitet të ndërlikuar politik?

Mitrovica – qyteti i ndarjes më të theksuar etnike në Kosovë – ka themeluar Bordin e Përbashkët mes komunës jugore me shumicë shqiptare dhe asaj veriore me shumicë serbe.

Ky hap është përshëndetur nga Qeveria në detyrë e vendit, ashtu si edhe nga dy komunat, të cilat e kanë cilësuar si mundësi për të sjellë projekte të përbashkëta, që përmirësojnë jetën e qytetarëve në të dyja anët e lumit Ibër.

Bazuar në Ligjin për kufijtë administrativë të komunave, Bordi, i krijuar zyrtarisht javën e kaluar, përbëhet nga dhjetë anëtarë – nga pesë për secilën komunë.

Kryesues i tij është emëruar Elbert Krasniqi, ministër në detyrë i Administrimit të Pushtetit Lokal.

“Qëllimi është përafrimi i qytetarëve, krijimi i kushteve më të mira dhe bashkëpunimi ndërmjet komunave për ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarin”, thotë Krasniqi për Radion Evropa e Lirë.

Ky bord nuk është një ide e re. Fillimisht është paraparë me Pakon e Ahtisaarit, në bazë të së cilës është shpallur pavarësia e Kosovës në vitin 2008, dhe ku është parashikuar edhe themelimi i dy komunave të ndara.

Më pas është përfshirë në Ligjin për kufijtë administrativë komunalë të vitit 2008, por nuk është realizuar kurrë, për shkak të refuzimit të vazhdueshëm nga ana e udhëheqjes së Mitrovicës së Veriut, e cila, deri në vitin 2023, ka qenë nën kontrollin e Listës Serbe – partisë më të madhe të serbëve në Kosovë.

“Prandaj edhe janë frenuar fondet ndërkombëtare”, thotë Katarina Agjançiq, nënkryetare e Komunës së Mitrovicës së Veriut.

“Mitrovica do të ishte shumë më e zhvilluar dhe do të krahasohej me qytetet tjera të zhvilluara në Kosovë. Por, kemi stagnuar”, thotë ajo për Radion Evropa e Lirë.

Mitrovica e Veriut, ashtu si edhe tri komunat tjera me shumicë serbe në veri të Kosovës – Zveçani, Zubin Potoku dhe Leposaviqi – janë udhëhequr me vite nga Lista Serbe, e cila gëzon mbështetjen e Beogradit zyrtar, dhe vështirë u janë bindur vendimeve të Qeverisë së Kosovës.

Dy vjet më parë, pasi qytetarët serbë i kanë bojkotuar zgjedhjet lokale në këto komuna, me kërkesë të kësaj partie, pushtetin e kanë marrë kryetarë shqiptarë.

Cili është roli i Bordit të Përbashkët të Mitrovicës?

Ministri në detyrë i Administrimit të Pushtetit Lokal, Elbert Krasniqi, thotë se Bordi i Përbashkët synon të lehtësojë koordinimin ndërmjet dy komunave të Mitrovicës.

“Është mundësi e mirë për bashkëpunimin e dy komunave”, thotë ai, duke shtuar se Qeveria në detyrë është e gatshme të mbështesë çdo iniciativë të përbashkët, me synimin që projektet të realizohen dhe qytetarët të përfitojnë një jetë më të mirë.

Javën e kaluar, në një takim me gazetarët, kryetari i Komunës së Mitrovicës së Veriut, Erden Atiq, u pyet nëse krijimi i Bordit nënkupton një hap drejt bashkimit të qytetit në një komunë të vetme.

Ai e mohoi këtë në mënyrë kategorike.

“Jo. Si parakusht, në Bord duhet të hysh si komunë dhe jo si diçka tjetër, si për shembull zyrë administrative apo çfarëdo entiteti tjetër”, tha Atiq.

Megjithatë, jo të gjithë janë të bindur se ky mekanizëm mund të ketë jetë të gjatë.

Në Institutin Kosovar për Qeverisje Lokale thonë se formimi i Bordit është hap pozitiv, por nuk duhet parë si zgjidhje përfundimtare.

Sadri Rrmoku nga ky institut thotë për Radion Evropa e Lirë se ky organ ka rol konsultativ, jo vendimmarrës, dhe synon të nxisë koordinimin për çështje praktike mes dy komunave.

Por, shton ai, funksionimi i tij mund të sfidohet nëse pas zgjedhjeve lokale në tetor, Mitrovicën e Veriut e udhëheq një parti serbe që nuk ka vullnet për të marrë pjesë në Bord.

“Konsideroj se ky mund të jetë një hap, të paktën, i rëndësishëm për politikën ditore. Por, mendoj se, në momentin që ndryshon prapë situata politike në vend, funksionalizimi i tij do të jetë i vështirë”, thekson Rrmoku.

Çka ndodh nëse Bordi bojkotohet nga njëra komunë?

Ministri në detyrë i Administrimit të Pushtetit Lokal, Elbert Krasniqi, i pyetur nga Radio Evropa e Lirë për këtë mundësi, thotë se nuk dëshiron të spekulojë për situata hipotetike.

“Fokusi im si kryesues dhe pajtimi nga të gjithë anëtarët është që ta shfrytëzojmë këtë kohë, në mënyrë që të punojmë dhe të krijojmë kushte më të mira për jetën e qytetarëve”, thotë Krasniqi.

Qëndrim të ngjashëm ndan edhe nënkryetarja e Mitrovicës së Veriut, Katarina Agjançiq.

Ajo e sheh Bordin si një mjet në shërbim të qytetarëve, jo si instrument politik.

“Se çfarë do të ndodhë pas zgjedhjeve (lokale) të tetorit, vërtet nuk e di”, thotë Agjançiq.

Sipas Ligjit për kufijtë administrativë të komunave, Bordi duhet të konstituohet brenda një afati të caktuar kohor, pas konstituimit të kuvendeve komunale të komunave përkatëse, si dhe të zhvillojë bashkëpunim funksional në bazë të marrëveshjes mes komunave.

Paragrafi 2 i nenit 8 të këtij ligji përcakton se, nëse Bordi nuk konstituohet në kohën e paraparë, kryesuesi i tij merr përsipër funksionet e përcaktuara në paragrafin 2 të nenit 7, deri në formimin e plotë të Bordit.

Ky paragraf thekson se Bordi synon zhvillimin e bashkëpunimit funksional në fushat që hyjnë në kompetencat vetanake të komunave, siç janë: zhvillimi ekonomik lokal, shëndetësia publike, planifikimi urban dhe rural, e të tjera.

Por, Rrmoku thekson se kryetari i Bordit nuk ka kompetenca ekzekutive për të ushtruar kompetencat vetanake, të cilat hyjnë në sferën e kompetencave të komunave.

“Mendoj që neni 8 (paragrafi 2) është problem të funksionalizohet, edhe në rast se njëra komunë refuzon (Bordin). Nuk e ka këtë kompetencë Bordi, në rast se njëra prej komunave nuk do që të diskutojë zbatimin e këtyre kompetencave vetanake me një komunë tjetër. Në atë rast, konsideroj se Bordi është jofunksional”, thekson Rrmoku.

Që prej marrjes së pushtetit në vitin 2021, Qeveria e kryeministrit Albin Kurti – tashmë në largim – ka shtuar përpjekjet për shtrirjen e autoritetit shtetëror në veri të Kosovës.

Mes tjerash, ajo ka mbyllur dhjetëra institucione që funksiononin nën sistemin e Serbisë, me arsyetimin se veprimtaria e tyre ishte e paligjshme.

Edhe krijimi i Bordit të Përbashkët të Mitrovicës mund të shihet tani si pjesë e këtij kursi për konsolidimin e sovranitetit në gjithë territorin e Kosovës.

Aktgjykimi u shpall nga gjykatësja Violeta Namani-Hajra, e cila tha se Nesiq në bashkëkryerje me pjesëtarë të tjerë të panjohur të forcave serbe ka kryer këtë vepër penale.

Gjykatësja tha se e dëmtuara e kishte identifikuar të akuzuarin para Komisionit për hetimin dhe zbulimin e krimeve të luftës. Ajo po ashtu identifikimin e tij e kishte bërë edhe para policisë, por edhe në gjykatë dhe prokurori.

“Dëshmitë e të dëmtuarës gjejnë mbështetje në dëshmitë e dëshmitarëve okularë A.A., H.A., dhe H.H., ku nga këto dëshmi, gjykata ka vërtetuar se Zhivojin Nesiq me përdorimin e dhunës fizike dhe psiqike dhe veprimeve çnjerëzore, ka kryer dhunim seksual ndaj femrës së nacionalitetit shqiptar. Dhe me këto veprime të kundërligjshme, Zhivojin Nesiq ka kryer veprën penale për të cilën është shpallur fajtor dhe është dënuar sipas ligjit”, tha Namani-Hajra, raporton Betimi për Drejtësi.

Aktakuza ndaj Nesiqit ishte ngritur nga Prokuroria Speciale e Kosovës më 26 gusht të vitit 2024 dhe gjykimi – që ka qenë i mbyllur për shkak të ndjeshmërisë së rastit – nisi më 11 shtator të po atij viti.

Nesiq gjendet në paraburgim që nga 5 marsi i vitit 2024 dhe gjykata ia ka vazhduar këtë masë deri në plotfuqishmërinë e aktgjykimit.

Në Kosovë, më 2021 ishte shqiptuar aktgjykimi i parë dënues për dhunë seksuale gjatë luftës. Zoran Vukotiq u dënua fillimisht me dhjetë vjet burgim për dhunë seksuale. Por, çështja u kthye në rigjykim dhe ish-rezervisti i policisë serbe u dënua sërish me dhjetë vjet burgim. Megjithatë, më 2023, Gjykata e Apelit ia rriti dënimin në 13 vjet burgim.

Sipas të dhënave të prezantuara nga institucionet në Kosovë, gjatë luftës së fundit, janë rreth 20 mijë raste të dhunimeve seksuale nga pjesëtarë të forcave serbe.

KFOR tha se kjo lloj stërvitjeje është “thelbësore për ruajtjen e gatishmërisë dhe bashkëveprimit ndërmjet njësive, si dhe për të mbajtur efektshmërinë e nevojshme në veprimet e KFOR-it për një mjedis të sigurt për të gjitha komunitetet që jetojnë në Kosovë”.

KFOR-i përsëriti se vazhdon të zbatojë mandatin e tij – bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, të vitit 1999 – për të kontribuar në një mjedis të sigurt dhe të qetë për të gjithë njerëzit dhe komunitetet që jetojnë në Kosovë, si dhe në garantimin e lirisë së lëvizjes, në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme.

KFOR-i punon në bashkëpunim të ngushtë me Policinë e Kosovës dhe Misionin e Bashkimit Europian për Sundimin e Ligjit në Kosovë EULEX, në përputhje me rolet e tyre përkatëse si përgjegjës për sigurinë. sn

Nikolla Vujoviq dhe Mlladen Millojevia u dëbuan të shtunën në mbrëmje dhe të dyve u është ndaluar hyrja në Kosovë për pesë vjet, thanë avokatët e tyre Bogdan Laziq dhe Srgjan Mitroviq, përkatësisht.

Vujoviq dhe Millojeviq ishin në mesin e tre pjesëtarëve dhe të një pjesëtari të pensionuar të MPB-së serbe që u arrestuan në Kosovë të shtunën.

Autoritetet kosovare e kanë konfirmuar vetëm arrestimin e Vujeviqit dhe qëllimin për dëbimin e tij, pasi ministri i Brendshëm në detyrë i Kosovës, Xhelal Sveçla, ia hoqi atij shtetësinë kosovare të shtunën duke thënë se ai është i rekrutuar nga institucionet e inteligjencës dhe sigurisë së Serbisë.

Svecla tha të shtunën se Vujoviq “përbën rrezik për sigurinë tonë kombëtare si pjesëtar i forcave policore të Serbisë”.

Millojeviq ushtron detyrën e policit të Serbisë në Rashkë dhe vjen nga Leposaviqi, komunë me shumicë serbe në veri të Kosovës.

Vujoviq , i cili vjen nga Zubin Potoku po ashtu në veri të Kosovës, ka paralajmëruar padi ndaj vendimit të autoriteteve kosovare për heqjen e shtetësisë, tha avokati i tij.

Sipas ligjit për Shtetësinë në Kosovë, një person e humb shtetësinë nëse merret me veprimtari të cilat rrezikojnë sigurinë kombëtare të Kosovës; kur është qëllimisht anëtar i një organizate e cila ka për qëllim rrënimin ose dëmtimin e rendit kushtetues të Kosovës; kur është anëtar i shërbimit të inteligjencës ose i forcave policore të një shteti tjetër, pa pëlqim nga organet vendore dhe pa marrëveshje ndërkombëtare paraprake.

Svçla tha se Serbia po bën “përpjekje sistematike” për destabilizim të brendshëm të Kosovës, duke punësuar shtetas të Kosovës brenda institucioneve të saj të sigurisë dhe inteligjencës, “akt ky në kundërshtim me ligjet tona dhe cenim i sigurisë sonë kombëtare”.

Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë e dënoi vendimin e autoriteteve kosovare për arrestimin e pjesëtarëve dhe ish-pjesëtarit të MPB-së të shtunën.

Ajo tha se autoritetet kosovare nuk kanë pasur “asnjë arsye ligjore” për arrestimin e tyre dhe se kjo “është hakmarrje e nxitur politikisht kundër popullit serb”.

Arrestimi i tyre ndodhi një javë pasi Serbia e arrestoi një ish-pjesëtar të Njësisë Speciale të Policisë së Kosovës më 7 qershor në pikën kufitare ndërmjet Hungarisë dhe Serbisë, derisa po kthehej nga Austria në Kosovë me autobus së bashku me familjen e tij.

Arbnor Spahiu dyshohet nga autoritetet serbe për “vrasje të rëndë në Banjskë” – ku një grup i serbëve të armatosur sulmoi Policinë e Kosovës në shtator të vitit 2023, duke vrarë rreshterin Afrim Bunjaku – tha avokati i angazhuar nga familja e Spahiut, Arianit Koci, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë të premten.

Koci tha se mbrojtja tashmë ka dorëzuar ankesën ndaj vendimit për paraburgimin njëmujor.

Në një njoftim në Facebook, Sveçla tha se Nikolla Vujoviq “përbën rrezik për sigurinë tonë kombëtare si pjesëtar i forcave policore të Serbisë”.

Më vonë, Policia e Kosovës tha në një njoftim për media se Drejtoria për Migrim dhe të Huaj ka filluar procedurat “për ta larguar me forcë nga vendi ynë” Vujoviqin.

“Deri në përfundim të këtyre procedurave, në përmbushje të kushteve për ekzekutimin e vendimit, personit në fjalë i është shqiptuar masa e ndalimit në Qendrën e Mbajtjes për të Huaj”, thuhet në njoftim.

Ndërkohë, Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë tha se autoritetet kosovare i kanë ndaluar të shtunën tre pjesëtarë të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë (MPB) dhe një oficer të pensionuar.

Për të ndaluarin me inicialet N.V., Zyra serbe tha se autoritetet e Kosovës kanë marrë vendim për “dëbim të kundërligjshëm”.

Svçla tha se Serbia po bën “përpjekje sistematike” për destabilizim të brendshëm të Kosovës, duke punësuar shtetas të Kosovës brenda institucioneve të saj të sigurisë dhe inteligjencës, “akt ky në kundërshtim me ligjet tona dhe cenim i sigurisë sonë kombëtare”.

Ai theksoi se u bazua në ligjin për Shtetësinë aktet nënligjore dhe rekomandimet e institucioneve përkatëse, kur mori vendimin për t’ia hequr shtetësinë Vujoviqit.

“Nuk mund dhe nuk do ta tolerojmë në asnjë formë cenimin e sigurisë kombëtare të Kosovës nga kushdo qoftë. Kosova është vendi i gjithë shtetasve tanë dhe nuk do të tolerohet që asnjëri të bëhet instrument i minimit të shtetësisë së saj”, tha ai.

Sipas ligjit për Shtetësinë në Kosovë, një person e humb shtetësinë nëse merret me veprimtari të cilat rrezikojnë sigurinë kombëtare të Kosovës; kur është qëllimisht anëtar i një organizate e cila ka për qëllim rrënimin ose dëmtimin e rendit kushtetues të Kosovës; kur është anëtar i shërbimit të inteligjencës ose i forcave policore të një shteti tjetër, pa pëlqim nga organet vendore dhe pa marrëveshje ndërkombëtare paraprake.

Ministri nuk dha më shumë hollësi rreth Vujoviqit, apo veprimtarisë së tij të dyshuar.

Më vonë, Ministria e Brendshme e Kosovës tha se Vujoviqi, duke qenë edhe shtetas i Serbisë, është marrë me aktivitete “që cenojnë sigurinë e Kosovës, në cilësinë e pjesëtarit të forcave të policisë së Serbisë – e gjitha kjo pa pëlqim nga organi kompetent dhe pa marrëveshje ndërkombëtare paraprake siç e parasheh legjislacioni në fuqi”.

Vendimi i Sveçlës vjen në një kohë kur autoritetet kosovare kanë arrestuar serbë e shqiptarë në Kosovë nën dyshimet se po spiunonin për shërbimet e inteligjencës së Serbisë.

Derisa shpeshtohen rastet, njohësit e sigurisë thonë se inteligjenca serbe ka shtrirë rrënjët në tërë territorin e Kosovës ndër vite.

Në fillim të këtij muaji, Gjykata Themelore në Prishtinë e dënoi Aleksandar Vllajiqin me pesë vjet burgim, pasi ai e pranoi fajësinë për akuzat se ishte përfshirë në spiunazh si anëtar i Agjencisë serbe të Inteligjencës dhe Sigurisë (BIA).

Sveçla, në një postim në Facebook, shkruan se duke pasur parasysh qëllimet agresive të Serbisë ndaj Kosovës, adresimi institucional i rasteve të tilla është jo vetëm një çështje e rendit ligjor, por një domosdoshmëri për mbrojtjen e rendit kushtetues dhe sovranitetit shtetëror.

“Bazuar në legjislacionin tonë përkatës për shtetësi, aktet nënligjore dhe rekomandimet e institucioneve përkatëse, sot kam marrë vendim për privimin nga shtetësia e Republikës së Kosovës për Nikola Vujović, për rrezikim të sigurisë sonë kombëtare si pjesëtar i forcave policore të Serbisë”, shkruan Sveçla.

Ai thotë se nuk mund dhe nuk do të lejohet në asnjë formë cenimin e sigurisë kombëtare të Republikës së Kosovës nga kushdo qoftë.

“Kosova është vendi i gjithë shtetasve tanë dhe nuk do të tolerohet që asnjëri të bëhet instrument i minimit të shtetësisë së saj. Institucionet tona mbesin të përkushtuara për ruajtjen e rendit dhe sigurisë”, ka shkruar Sveçla në Facebook. RTK

Sveçla ka thënë se Serbia ka punësuar shtetas të Kosovës brenda institucioneve të veta, gjë që cenon sigurinë kombëtare dhe ka për synim destabilizimin.

“Në kuadër të përpjekjeve sistematike për destabilizim të brendshëm të Republikës së Kosovës, Serbia ka punësuar shtetas të Republikës së Kosovës brenda institucioneve të saj të sigurisë dhe inteligjencës, akt ky në kundërshtim me ligjet tona dhe cënim i sigurisë sonë kombëtare. Bazuar në legjislacionin tonë përkatës për shtetësi, aktet nënligjore dhe rekomandimet e institucioneve përkatëse, sot kam marrë vendim për privimin nga shtetësia e Republikës së Kosovës për Nikola Vujović, për rrezikim të sigurisë sonë kombëtare si pjesëtar i forcave policore të Serbisë”, njoftoi ai në Facebook.

Sveçla ka theksuar se nuk do të tolerohet në asnjë formë cenimi i sigurisë kombëtare./KOHA

Dhomat e Specializuara të Kosovës, me seli në Hagë, njoftuan se kanë arritur një marrëveshje me Belgjikën, që të dënuarit nga kjo gjykatë të mund ta vuajnë dënimin me burgim në këtë shtet.

“Me nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje, Mbretëria e Belgjikës riafirmon përkushtimin e fuqishëm të saj ndaj drejtësisë penale ndërkombëtare dhe aftësinë e Dhomave të Specializuara për të kryer mandatin e vet”, tha kryetarja e Dhomave të Specializuara, Ekaterina Trendafilova, sipas një njoftimi për media.

Trendafilova u bëri thirrje edhe shteteve të tjera që të nënshkruajnë marrëveshje me Dhomat e Specializuara – që njihen edhe si Gjykata Speciale – në mënyrë që, sipas saj “të fuqizohet korniza e gjykatës për zbatimin e dënimeve”.

Specialja kujtoi se të dënuarit në formë të prerë duhet të vuajnë dënimin jashtë Kosovës, bazuar në këmbimin e letrave më 2014 mes përfaqësueses së atëhershme të Lartë të Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Cathrine Ashton, dhe atëbotë presidentes së Kosovës, Atifete Jahjaga.

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar janë themeluar më 2015 nga Kuvendi i Kosovës.

Gjykata Speciale e Kosovës, me seli në Hagë të Holandës, heton krimet e pretenduara të ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë, nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.

Aktualisht, në këtë institucion është duke vazhduar procesi gjyqësor kundër ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, ish-deputetit Rexhep Selimi dhe dy ish-kryetarëve të Kuvendit të Kosovës, Kadri Veseli dhe Jakup Krasniqi, të cilët akuzohen për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.

Deri më tani, kjo gjykatë ka shpallur aktgjykime për krime lufte dhe për pengim të drejtësisë. Ish-eprori i UÇK-së, Salih Mustafa, është dënuar me 15 vjet burgim për krime lufte, ndërsa ish-pjesëtari i UÇK-së, Pjetër Shala është dënuar me 18 vjet burgim për ndalim arbitrar, torturë dhe vrasje.

Kryeministri në detyrë Albin Kurti, i cili mori pjesë në ceremoninë e varrimit, e cilësoi Bukoshin si kryeministër të jashtëzakonshëm, shkruan Paparaci.

“Bujari ishte në Kosovë edhe nëse nuk ishte në Kosovë. Ishte kryeministër i jashtëzakonshëm, sepse kohërat ishin të tilla, sepse edhe personaliteti ishte i tillë. Ishte kryeministër i një populli pa ushtri, por me mijëra vullnetarë të gatshëm për luftën çlirimtare. Doktor Bujari ka lënë mbresat më të mira popullit të Kosovës edhe me shërbimin e tij si mjek, por edhe si udhëheqës, si kryeministër.

Nga një karrierë akademike hoqi dorë për t’i shërbyer popullit të Kosovës. Ai e kishte një detyrë të vështirë, sepse ishte udha lidhëse midis rezistencës paqësore dhe asaj të armatosur. Personalisht e kam takuar për herë të parë në moshën time 10 vjeçare atëherë kur prindërit e mi patën organizuar një ndejë për mjekët që kishin përfunduar me sukses operimin e babait tim pas shpërthimit të idhzës.

Nuk e harroj admirimin e prindërve të mi ndaj doktorit. Jam takuar edhe më 21 janar 1999 në Bruksel. Me veturën e tij kishe ardhur për të na mbështetur. Bujar Bukoshi kontribuoi, sepse punoi që ne sot e kemi lirinë dhe shtetin që e gëzojmë”, tha Kurti. bw

Duke e propozuar agjendën me 15 pika si mënyrë për të dalë nga ngërçi politik, Abdixhiku tha se “qeveria e unitetit kombëtar nuk është zgjidhje e përhershme, nuk është më e mira e mundshme, por është përgjegjësia që ajo bart në vete domosdo për gjendje ne tanishme”.

Ai tha se kjo “është në kontratë e nderit mes forcave politike dhe qytetarëve për ta nxjerrë vendin nga kriza e tanishme”.

Agjenda e tij përfshin reforma kushtetuese, rindërtimin e partneritetit me Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara, rritjen e pagave, si dhe zgjidhjen e krizës energjetike.

Propozimi i Abdixhikut – i paralajmëruar kohë më parë – vjen pasi vendi është zhytur në një krizë politike, duke mos mundur t’i formojë institucionet e reja as katër muaj pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit.

Kjo krizë vjen për shkak se asnjë parti nuk e fitoi shumicën e nevojshme për të qeverisur e vetme.

Prej prillit, deputetët janë mbledhur plot 30 herë në Kuvendin e Kosovës në përpjekje për konstituimin e tij, që është hap i nevojshëm drejt krijimit të qeverisë së re, por kanë dështuar vazhdimisht pasi kandidatja e Lëvizjes Vetëvendosje së kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, nuk po arrin t’i marrë 61 votat e nevojshme për t’u zgjedhur kryeparlamentare.

Për ketë, LDK-ja ka propozuar formimin e një qeverie kalimtare me të gjitha partitë parlamentare, deri në zgjedhjen e presidentit të ri në prillin e vitit të ardhshëm.

Vetëvendosje e ka kundërshtuar këtë ide, Partia Demokratike e Kosovës ka thënë se preferon një ekzekutiv mes partive që mandatin e kaluar ishin në opozitë. Një koalicion të tillë e preferon edhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës.

LDK-ja ka pasur ofertë nga Vetëvendosje për ta formuar një koalicion qeverisës, por nuk ka pranuar dhe Abdixhiku e përsëriti kundërshtimin e tij edhe të enjten.

“Për shkak të katër vjetëve të fundit, për shkak të printimeve elektorale dhe për shkak të dallimeve thelbësore që i kemi në vlera, ky bashkëpunim ka qenë dhe është i pamundur”, tha Abdixhiku.

Deputët do të mblidhen sërish të premten, në përpjekje për ta bërë Kuvendin.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka përsëritur më 5 qershor se vonesa në konstituim të Kuvendit dëmton kredibilitetin e institucioneve dhe përparimin e vendit drejt agjendës euroatlantike.

Edhe përfaqësuesit diplomatikë të shteteve të QUINT-it [Shteteve të Bashkuara, Britanisë së Madhe, Italisë, Francës dhe Gjermanisë] si dhe Shefi i Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë, janë takuar ditë më parë me kryeministrin në detyrë të Kosovës, Albin Kurtin, duke kërkuar formim të shpejtë të institucioneve, për të siguruar mirëqenien dhe prosperitetin e qytetarëve të Kosovës.

Ndërkohë, për rastin e ish-policit të ndaluar në Serbi është angazhuar edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha këshilltari i saj për media, Bekim Kupina.

Spahiu u arrestua më 7 qershor nga autoritetet serbe në pikën kufitare ndërmjet Hungarisë dhe Serbisë, derisa po kthehej nga Austria në Kosovë me autobus së bashku me familjen e tij.

Gjykata e Lartë në Suboticë urdhëroi një muaj paraburgim për Spahiun gjoja për kryerjen e veprës penale “vrasje e rëndë” në fshatin Basnjkë në veri të Kosovës.

MPJD tha në një njoftim në Facebook – duke iu referuar deklaratave të familjes dhe avokatit të Spahihut – se akuzat ndaj tij kanë të bëjnë me rastin e Banjskës.

“Ata i konsiderojnë këto akuza tërësisht të pabazuara dhe të fabrikuara, duke theksuar se z. Spahiu ka përfunduar shërbimin në Policinë e Kosovës që nga viti 2022 dhe prej asaj kohe jeton në Gjermani së bashku me familjen e tij”, tha Ministria.

Ajo theksoi shefi i Zyrës Ndërlidhëse të Kosovës në Serbi, Jetish Jashari, së bashku me avokatin e angazhuar nga familjarët e Spahiut, Arianit Koci, do të udhëtojnë më 11 qershor në Suboticë, ku do të takohen me avokatin e dytë të caktuar sipas detyrës zyrtare.

“Përveç kësaj, Zyra Ndërlidhëse e Kosovës në Serbi ka dorëzuar menjëherë kërkesë zyrtare për lejimin e vizitës së Ambasadorit Jetish Jashari tek z. Spahiu në Qendrën e Paraburgimit në Suboticë”, thuhet në njoftim.

Vizita pritet të realizohet në ditët në vijim, sapo të miratohet nga autoritetet përkatëse, tha Ministria.

“Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, përmes Zyrës Ndërlidhëse në Beograd, ka njoftuar për rastin misionet diplomatike të vendeve të Quint-it të akredituara në Beograd, dhe të gjithë Trupin diplomatik në Kosovë. Në mënyrë të veçantë, po mbahet komunikim i rregullt me Ambasadën e Republikës Federale të Gjermanisë, duke marrë parasysh se z. Spahiu ka qëndrim të rregullt në Gjermani”, tha ajo.

Kosova do të vazhdojë t’i shfrytëzojë të gjitha kanalet diplomatike në dispozicion për të siguruar që kjo padrejtësi e radhës ndaj një shtetasi të Kosovës të marrë fund, dhe që Spahiu të lirohet sa më parë, tha ajo.

Ndërkohë, Kupina theksoi se presidentja Osmani ka kontaktuar me Zyrën Ndërlidhëse të Kosovës në Serbi dhe ka qenë po ashtu në kontakt me shtetet e QUINT-it dhe Zyrën e BE-së.

“Angazhimi i Presidentes do të vazhdojë”, tha ai.

Serbia e akuzon Spahiun se ka kryer këtë vepër penale në Banjskë – pjesa veriore e Kosovës – ku një grup i serbëve të armatosur ka sulmuar policinë e Kosovës në shtator të vitit 2023, duke vrarë rreshterin Afrim Bunjaku.

Por, Policia e Kosovës ka konfirmuar se Spahiu atëkohë nuk ka qenë pjesëtar i policisë.

“A.S. ka dhënë dorëheqje vullnetare në vitin 2022”, thuhet në përgjigjen dërguar Radios Evropa e Lirë.

Me ligjin në Serbi, “vrasja e rëndë” dënohet me një dënim minimal prej dhjetë vjetësh burg ose me burgim të përjetshëm.

Edhe avokati Koci ka thënë se klienti i tij nuk është pjesë e Policisë së Kosovës tash e tre vjet dhe se ai jeton në Gjermani.

Ai ka thënë se ka paraqitur disa prova që, sipas tij, do ta dëshmojnë pafajësinë e Spahiut.

Në vazhdën e arrestimeve të kohëpaskohshme të shtetasve të Kosovës, autoritetet bëjnë vazhdimisht thirrje që të shmanget udhëtimi përmes Serbisë.

Për sulmin në Banjskë – ku, sipas autoriteteve serbe, dyshohet edhe përfshirja e Spahiut – Kosova ka akuzuar Serbinë, por kjo e fundit ka mohuar çdo përgjegjësi.

Përgjegjësinë për të e ka marrë Millan Radoiçiq, ish-nënkryetar i Listës Serbe në Kosovë, i cili besohet se ndodhet në Serbi.

Këtë javë, në Gjykatën Themelore në Prishtinë po vazhdon gjykimi i tre prej 45 të akuzuarve për terrorizëm, financim të terrorizmit dhe vepra të rënda penale në rastin Banjska.

Hetime për këtë sulm është duke kryer edhe Zyra e Prokurorit të Lartë Publik në Beograd.

“Përgjatë një periudhe njëvjeçare, deri në pesëdhjetë persona mund të zhvendosen përkohësisht, me qëllim të lehtësimit të kthimit të tyre të sigurt në vendin e prejardhjes. Qeveria ka shprehur gatishmërinë që të angazhohet, me mundësinë për të përzgjedhur individë nga një listë e propozuar, për aq sa ata i plotësojnë kriteret e caktuara lidhur me sundimin e ligjit dhe rendin publik”, tha Përparim Kryeziu, zëdhënës i Qeverisë në detyrë, në një deklaratë për REL-in.

Ai shtoi se informacione të tjera do të jepen ndërkohë.

Departamenti amerikan i Shtetit (DASH) ka konfirmuar për REL-in më 6 qershor se vendet e rajonit të Ballkanit janë përfshirë në kontaktet brenda një strategjie më të gjerë amerikane për dëbimin e shtetasve të huaj pa status të rregulluar.

“Partnerët amerikanë dhe udhëheqësit rajonalë po punojnë ngushtë me ne për t’i dhënë fund krizës së migrimit të paligjshëm dhe masiv”, theksoi DASH-i, duke shtuar se zbatimi i politikës së migracionit të administratës së presidentit Trump, është një nga prioritetet kryesore të tij.

“Largimi nga SHBA-ja i të huajve, për të cilët ekzistojnë urdhra përfundimtarë për dëbim, si dhe dëbimi i imigrantëve të paligjshëm, i mbron Shtetet e Bashkuara nga terroristët e huaj dhe kërcënimet e tjera ndaj sigurisë kombëtare dhe rendit publik”, thuhet në përgjigje.

Nga DASH-i theksuan, gjithashtu, se bashkëpunimi i vazhdueshëm me qeveritë e huaja është kyç për parandalimin e migrimit të paligjshëm dhe masiv, si dhe për sigurinë kufitare.

Qeveria në detyrë e Kosovës tha se Shtetet e Bashkuara mbeten një aleat i palëkundur i Republikës së Kosovës.

“Partneriteti ynë i ndërsjellë, i ndërtuar ndër dekada, mbështetet në vlera të përbashkëta dhe bashkëpunim. E vlerësojmë lart mbështetjen e tyre, sidomos në rrugëtimin tonë drejt integrimit në institucionet euroatlantike”.

Agjencia e lajmeve Reuters, duke cituar median Bloomberg News, raportoi më 5 qershor se administrata e presidentit Trump po ushtron trysni ndaj Serbisë dhe vendeve të tjera të Ballkanit që t’i pranojnë migrantët e dëbuar nga Shtetet e Bashkuara.

Muajin e kaluar, Gjykata Supreme e SHBA-së i lejoi administratës Trump të tërheqë statusin e përkohshëm ligjor për qindra mijëra migrantë nga Venezuela, Kuba, Haiti dhe Nikaragua, që jetojnë në SHBA, duke forcuar kështu përpjekjet e presidentit republikan për shtimin e dëbimeve.

Sipas Bloomberg-ut, administrata Trump po kërkon destinacione të mundshme për migrantët që mund të dëbohen si rezultat i këtij vendimi.

Qeveria në detyrë, e gatshme të diskutojë edhe me Mbretërinë e Bashkuar për qendrat për migrantë

Qeveria në detyrë e Kosovës më 26 maj ka shprehur gatishmëri për të diskutuar edhe me Mbretërinë e Bashkuar, propozimin për ngritjen e “qendrave të kthimit” në Kosovë për azilkërkuesit e refuzuar nga ishulli britanik.

Propozimi për ngritjen e qendrave të kthimit është pjesë e një strategjie më të gjerë të Mbretërisë së Bashkuar për të adresuar numrit në rritje të migrantëve që mbërrijnë në ishullin anglez përmes rrugëve të paligjshme.

Megjithatë, organizata ndërkombëtare Human Rights Watch ka shprehur shqetësimin se përdorimi i vendeve të Ballkanit si vende pritëse për migrantët mund të shkelë të drejtat e tyre dhe të krijojë sfida të reja për vendet pritëse.

Në një marrëveshje të ngjashme që po ashtu kishte nxitur kritika, në vitin 2022, Kosova dhe Danimarka u pajtuan për dhënien me qira të 300 qelive burgu në Institucionin Korrektues në Gjilan për të strehuar të burgosur të huaj që pritet të dëbohen nga Danimarka pas përfundimit të dënimit.

Në këmbim, Kosova do të përfitojë mbi 200 milionë euro, të cilat do të investohen në Shërbimin Korrektues dhe në projekte të energjisë së ripërtëritshme.

Kjo marrëveshje kishte ngjallur reagime nga organizatat ndërkombëtare dhe shoqëria civile, të cilat kanë shprehur shqetësime për mundësinë e shkeljes së të drejtave të njeriut dhe për sfidat që mund të sjellë menaxhimi i të burgosurve të huaj në Kosovë.

Më parë, Kosova kishte strehuar edhe rreth 1.900 shtetas afganë, që ishin evakuuar nga Afganistani pas rikthimit të talibanëve në pushtet në vitin 2021.

Pas dy vjetësh funksionimi, kampi “Liya” në bazën ushtarake amerikane Bondsteel në Ferizaj ishte mbyllur. Sipas Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës, pjesa më e madhe e afganëve ishin transferuar tashmë në vendet pritëse, ndërsa një numër i vogël mbetet ende në Kosovë.

Sipas marrëveshjes ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara, afganët do të qëndronin në Kosovë derisa do të kalonin procesin e verifikimit për t’u zhvendosur në SHBA, ose në ndonjë vend tjetër perëndimor.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, që mori pjesë në përurimin e këtij objekti, tha se ai do të shërbejë për sigurinë kufitare dhe për parandalimin e aktiviteteve ilegale.

Gurthemeli për këtë objekt të Policisë së Kosovës ishte vendosur më 25 nëntor të vitit të kaluar.

Sipas njoftimit të Qeverisë së Kosovës, ky objekt është prej afër 4.000 metrash katrorë dhe për ndërtimin e tij janë investuar 753 mijë euro.

Gjatë përurimit të këtij objekti, Kurti tha se në bazë të marrëveshjeve të Brukselit, pikëkalimi kufitar mes Kosovës dhe Serbisë në Zveçan, do të duhej të ishte një vendkalim i integruar i kufirit, “por për shkak se Serbia nuk respekton atë çfarë është dakorduar edhe më tej ngelet i parealizuar”.

“Jemi këtu sot gjashtë muaj e gjysmë më vonë për ta bërë përurimin, inaugurimin e Stacionit të ri Policor për Mbikëqyrjen e Kufirit këtu në Izvor të Zveçanit të Republikës së Kosovës – në një ndërtesë impresive e cila ka kushtua rreth 750 mijë euro edhe ka një sipërfaqe të gjithmbarshme prej afër 4 mijë metra katrorë në mënyrë që edhe zyrtarët policorë të kenë kushte të dinjtetshme të punës por edhe performanca të jetë e një cilësie të lartë sa i përket parandalimit të kontrabandës dhe çfarëdo veprimtarie tjetër ilegale”, tha Kurti.

Vitin e kaluar, institucionet e Kosovës nisën ndërtimin e disa stacioneve dhe nënstacioneve policore në veriun e Kosovës, të banuar me shumicë serbe.

Institucionet e Kosovës kanë thënë se ato do të ofrojnë më shumë siguri, por nga serbët lokalë dhe Beogradi janë parë si të panevojshme dhe një formë presioni.