Pas rreshtimeve në Siri dhe Libi, lufta midis Armenisë dhe Azerbajxhanit është konflikti i tretë i armatosur në të cilin Rusia dhe Turqia janë në anë të kundërta. Kjo është potencialisht përballja më e paparashikueshme dhe më e rrezikshme për të dy shtetet si dhe për mjaft rajone fqinje.
Kur lufta për rajonin e Nagaran-Karabakut shpërtheu në 1988, të dyja (Armenia dhe Azerbajxhani) ishin republika sovjetike dhe luftimet e tyre patën ndikim të paktë jashtë Bashkimit Sovjetik. Pas më shumë se tridhjetë vjetësh, Armenia dhe Azerbajxhani, ashtu si Gjeorgjia, janë të vendosura në një korridor strategjikisht të rëndësishëm midis Detit Kaspik dhe Detit të Zi – një urë midis Europës, Azisë Qendrore dhe Lindjes së Mesme.
Të tre shtetet e Kaukazit të Jugut janë të tkurrura midis tre fuqive historikisht perandorake: Rusisë, Turqisë dhe Iranit. Përveç kësaj, Gjeorgjia është aspirante e NATO-s dhe ka një partneritet strategjik me Shtetet e Bashkuara. Siguria dhe integriteti i saj territorial kërcënohet nga Rusia, e cila ka pushtuar dy rajone të vendit , Abkhazinë dhe Osetinë e Jugut.
Por është lufta e rifilluar mbi Karabakun që paraqet rrezikun më të madh për rajonin. Shpërthimi i dhunës, së fundmi, është më kritik sesa lufta e parë, pasi të dy palët nuk mbështeten më në armatimet e vjetruara sovjetike por në pajisjet moderne me të cilat të dyja janë furnizuar nga Moska dhe fuqitë e tjera.
Pas gati tridhjetë vjet negociatash të pafrytshme, qëllimi i Azerbajxhanit është të rimarrë Karabakun dhe shtatë zonat azere përreth të kapura nga Armenia. Territoret e pushtuara, nga ku janë dëbuar pothuajse një million azerë, përbëjnë pothuajse 14 për qind të territorit të vendit. Jerevani ka shpërfillur katër rezoluta të KB që riafirmonin integritetin territorial të Azerbajxhanit dhe i bënin thirrje Armenisë të tërhiqte ushtrinë e saj.
Deri më tani Baku ka evituar bombardimin e territorit armen pasi kjo mund ta fusë Moskën në luftë. Kremlini ka deklaruar se nuk do të ndërhyjë mbi vetë Karabakun edhe pse Armenia është një nga aleatët më të afërt të Rusisë. Dispozitat e përbashkëta të mbrojtjes të Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive të udhëhequr nga Moska (CSTO) i referohen vetëm territorit armen dhe jo (territorit) të huaj të pushtuar.
Jerevani po përpiqet të provokojë azerët që të sulmojnë Armeninë e mirëfilltë duke bombarduar disa qytete azerbajxhanase, përfshirë Ganja-n, qytetin e dytë më të madh në vend. Qeveria e Armenisë gjithashtu ka deklaruar se Turqia është përfshirë në luftime, duke përllogaritur se kjo do të provokojë një përgjigje të fuqishme nga Moska. Ajo pretendon se Ankaraja ka dërguar luftëtarë sirianë për të ndihmuar aleatin e saj të ngushtë –Azerbajxhanin- dhe se Armenia është mbrojtëse e Europës kundër terrorizmit ndërkombëtar. Si Ankaraja ashtu edhe Baku mohojnë rekrutimin e ndonjë mercenari.
Turqia ka shprehur mbështetjen e saj ndaj përpjekjes së Azerbajxhanit për të rifituar territoret e tija dhe ka vendosur disa avionë luftarakë F-16 në vend, ndonëse ata për momentin nuk janë përfshirë në luftime. Gjithashtu, në verë, ajo u angazhua në stërvitje të përbashkëta ushtarake me Azerbajxhanin, megjithëse këto ishin më të vogla se stërvitjet shumëkombëshe ‘Kavkaz 2020’ të Rusisë, (të zhvilluara) në Rusinë jugore dhe Armeni.
Si Turqia ashtu edhe Rusia mund të përfshihen drejtpërdrejt nëse lufta përshkallëzohet dhe kërcënon të ndërpresë lidhjet e rëndësishme të energjisë, transportit dhe komunikimit midis Azisë Qendrore dhe Europës, si dhe midis Rusisë dhe Iranit. Korridori Jugor i Gazit, naftësjellëset Baku-Tbilisi-Ceyhan dhe Baku-Supsa, të cilat furnizojnë me naftë azerbajxhanase portet e Mesdheut dhe Detit të Zi, mund të ndikohen të gjitha. Lufta gjithashtu mund të ketë ndikim në autostradën Azerbajxhan-Gjeorgji, pjesë e projektit për rrugën e dytë më të gjatë të Europës – Autostradën Lindje-Perëndim E60, nga bregu i Atlantikut në Francë deri në kufirin kinez. Kabllot kryesore të fibrës optike, të cilat lidhin Europën me Azinë Qendrore, gjenden gjithashtu afër zonës së konfliktit.
Çdo ndihmë e Moskës për Armeninë që rrit praninë ushtarake të Rusisë afër kufirit turk ose u shkakton disfatë forcave azeriane do ta tërhiqte Ankaranë në konflikt. Përfshirja e Turqisë mund të jetë veçanërisht e dëmshme për Rusinë. Ankaraja mund të mbyllë ngushticën e Bosforit për marinën ruse, të bllokojë gazsjellëset dhe naftësjellëset ruse dhe të ndërhyjë në projektet veri-jug të Moskës me Iranin. Nga ana e saj, Rusia mund të ndajë Gjeorgjinë në gjysëm me një korridor ushtarak në mënyrë që të përforcojë trupat e saj në Armeni dhe mund të kërcënojë të bllokojë të gjitha tubacionet Lindje-Perëndim për Europën.
Nëse lufta, nga një përballje lokale kthehet në një (përballje) rajonale, Irani gjithashtu mund të detyrohet të mbështesë Armeninë dhe Rusinë. Si një anëtare e NATO-s, Turqia mund t’i bëjë thirrje aleatëve të saj për të siguruar ndihmë, sipas nenit 5 të dispozitës për mbrojtje të përbashkët. Në të njëjtën kohë, Rusia do të përpiqet të mobilizojë anëtarë të tjerë të CSTO për të ndihmuar drejtpërdrejt Armeninë. Në skenarin e përshkallëzimit të plotë, SHBA do të ndihen të detyruar nga traktati të mbrojnë Turqinë, si dhe partnerin e tyre strategjik Gjeorgjinë, duke u tëhequr kështu në konfrontim të drejtpërdrejtë me Rusinë.
Dita91, Albania
ARE TURKEY AND RUSSIA HEADING TOWARD WAR?
Janusz Bugajski, 16 October 2020
The war between Armenia and Azerbaijan is the third military conflict in which Russia and Turkey are on opposite sides, following the standoffs in Syria and Libya. It is potentially the most volatile and dangerous confrontation for both states and for several neighboring regions.
When the war over the region of Nagorno-Karabakh erupted in 1988, both were Soviet republics and their fighting had little impact outside the Soviet Union. After more than thirty years, Armenia and Azerbaijan, together with Georgia, are located in a strategically important corridor between the Caspian and Black Seas – a bridge between Europe, Central Asia, and the Middle East.
All three South Caucasus states are squeezed between three historically imperial powers – Russia, Turkey, and Iran. In addition, Georgia is a NATO aspirant and has a strategic partnership with the United States. Its security and territorial integrity is threatened by Russia which occupies two regions of the country – Abkhazia and South Ossetia.
But it is the renewed war over Karabakh that poses the gravest danger to the region. The latest violence is more serious than the first war as the two sides no longer rely on outdated Soviet weaponry but on modern equipment supplied to both sides by Moscow and other powers.
After almost thirty years of fruitless negotiations, Azerbaijan’s objective is to recapture Karabakh and seven surrounding Azeri districts held by Armenia. The occupied lands make up almost 14 percent of the country’s territory, from where almost a million Azeris were expelled. Yerevan has disregarded fourUN resolutionsthat reaffirmed Azerbaijan’s territorial integrity and called on Armenia to withdraw its military.
Thus far Baku has avoided bombing Armenian territory as this could bring Moscow into the war. The Kremlin has declared that it will not intervene over Karabakhitself even though Armenia is one of Russia’s closest allies.The common defense stipulations of the Moscow-led Collective Security Treaty Organization (CSTO)only apply to Armenian territory not to foreign conquests.
Yerevan is trying to provoke the Azerisinto attacking Armenia proper by bombing several Azerbaijani cities, including Ganja, the country’s secondlargest. Armenia’s government also claims that Turkey is involved in the fighting, calculating that this will provoke a strong response from Moscow. It asserts that Ankara has sent Syrian fighters to help its close ally Azerbaijan and thatArmeniais a defender of Europe against international terrorism. Both Ankara and Baku deny that any mercenaries have been recruited.
Turkey has expressed support for Azerbaijan’s attempt to regain its territory and stationed several F-16 warplanes in the country, although they are not currently involved in the fighting. It also engaged in joint military drills with Azerbaijan in the summer although these weresmaller than Russia’s multi-national Kavkaz 2020 exercises in southern Russia and Armenia.
Both Turkey and Russia could become directly involved if the war escalates and threatens to cut off critical energy, transportation, and communication links between Central Asia and Europe and between Russia and Iran. The Southern Gas Corridor, the Baku-Tbilisi-Ceyhan and Baku-Supsa oil pipelines, delivering Azerbaijani oil to Mediterranean and Black Sea ports could all be affected. War can also impact the Azerbaijan-Georgia highway, a part of Europe’s second-longest road project – the E60 East-West Highway from the Atlantic coast in France to the Chinese border. Major fiberoptic cables linking Europe with Central Asia are also close to the conflict zone.
Any assistance by Moscow to Armenia that increases Russia’s military presence close to the Turkish border or inflicts defeats on Azeri forces would pull Ankara into the conflict. Turkey’s involvement could prove especially damaging for Russia. Ankara can close the Bosporus straits to the Russian navy, block Russian pipelines, and interfere with Moscow’s north-south projects to Iran. For its part, Russia could sever Georgia in half with a military corridor to reinforce its troops in Armenia and threaten to cut all East-West pipelines to Europe.
If the war spreads from a local to a regional conflagration, Iran may also be ensnared to support Armenia and Russia. As a NATO member Turkey could call upon its allies to provide assistance under Article 5 provisions of common defense. At the same time, Russia will try to mobilize other CSTO members to directly help Armenia. In the full escalation scenario, the U.S. would feel treaty bound to defend Turkey as well as its strategic partner Georgia, thus bringing it into direct confrontation with Russia.
Komentet