VOAL – James Marshall Hendrix, i lindur më 27 nëntor 1942 në Seattle, u konsiderua unanimisht kitaristi më i madh elektrik i të gjitha kohërave. Nga instrumenti i tij i zgjedhur ai ishte në gjendje të nxirrte një sasi të panumërt të efekteve të ndryshme timbrale, madje duke e luajtur atë me dhëmbët, me bërrylin ose me boshtin e mikrofonit, në një mënyrë që përputhet me karakterin instiktiv dhe ekzibicionistik të koncerteve të tij.
Rezultati i një kryqëzimi midis gjakut indian Cherooke, të zi dhe meksikan, muzikanti i shkëlqyer jeton vitet e tij të para të jetës të zhytur në një situatë familjare që nuk është më e lumtura. Për vite me radhë ai jeton me gjyshen e tij (një Cherooke indiane e cila e afron edhe më shumë me rrënjët e tij indiane dhe rebele), ndërsa babai dhe nëna kalojnë në një mijë punë.
Në moshën vetëm dymbëdhjetë vjeç ai mori kitarën e tij të parë elektrike si një dhuratë, të quajtur me dashuri “Al” prej tij, një instrument i vogël me të cilin ai filloi përvojat e tij të para muzikore si një autodidakt.
Problemet fillojnë menjëherë pas kësaj. Nëna e tij vdiq kur Jimi ishte vetëm pesëmbëdhjetë dhe në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç ai u përjashtua nga shkolla, ndoshta për arsye racore (ne jemi në Amerikën Puritane dhe të McCarthyt të viteve 1950). Në fakt, ai fillon të endet, duke fituar jetesën me bende ritmi dhe blu dhe rock’n’roll. Pasi të ketë shërbyer në ushtri si parashutist, në moshën njëzet e një vjeç ai bëhet artit të klubeve, domethënë atyre që paguhen nga pjesa për shfaqjet e tyre muzikore.
Falë aftësive të tij të jashtëzakonshme, në një kohë të shkurtër ai u bë kitarist i askujt tjetër përveç personaliteteve si Little Richard, Wilson Pickett, Tina Turner dhe King Curtis, disa nga yjet e firmës rock të kohës.
Në vitin 1965 në Greenwich Village ai formoi ansamblin e tij të parë të përhershëm, duke marrë një kontratë për të performuar rregullisht. Me një situatë më të sigurt pas tij, ai ka mundësinë të përqendrohet edhe më shumë në studimin e teknikës së lojës, në të cilën ai arrin lartësi të vështira për t’u afruar – jo aq për vetë teknikën, por për aftësitë e arritura në trajtimin e tingullit ose notës së vetme: në këtë afrim, megjithëse intuitivisht, në zbarkimet e muzikës së kulturuar të shekullit XX.
Stili inovativ i Hendrix për të kombinuar shtrembërime torturuese, të mbushura me dhimbje me një venë të pastër blues, në të vërtetë krijon një formë të re muzikore, e cila përdor të gjithë teknologjinë që lidhet me instrumentin – nga marrja e gishtave te wah-wah, nga zgjedhja te pedalet, nga reagimet te efekti Larsen, nga kontrollet e tonit deri te shtrembërimet. Në “mbretërimin” e tij të shkurtër katër vjeçar, Jimi Hendrix zgjeron fjalorin e kitarës elektrike rock më shumë se kushdo tjetër. Hendrix bëhet një mjeshtër në të qenit në gjendje të nxjerrë tinguj që nuk janë dëgjuar më parë; shpesh me eksperimente amplifikimi që i çojnë aftësitë e pajisjeve të përdorura deri në kufi, nëse jo më tej.
Shfaqjet e tij dallohen nga energjia e egër e lojës së tij dhe ngarkesa e papërmbajtshme seksuale e qëndrimeve të tij (të gjitha, gjithashtu të kaluara me acide dhe substanca psikotrope).
Gjithsesi, po të mos ishte për kujdesin e duhur të Chas Chandler, ish-Animals, menaxher në Nju Jork në kërkim të talenteve të reja, mbase Hendrix do të ishte vetëm një nga shumë emrat që qarkullojnë në botë, i lënë në hije nga talentet e reja të bardha në të cilave opinioni publik dhe media në përgjithësi i kushtoi kaq shumë vëmendje.
Në vend të kësaj Chandler e merr me vete në Londër ku i jep një sektor ritmi: Banda e re e Jimi, e quajtur në mënyrë të konsiderueshme “The Jimi Hendrix Experience” (formuar nga bateristi Mitch Mitchell dhe basisti Noel Redding), shpejt bëhet subjekt i biseda kryesore në Londër në ditët e mbylljes së 1966. Për më tepër, single i parë i Experiencës, “Hey Joe”, mbeti në top listat e MB për dhjetë javë, duke arritur kulmin në numrin gjashtë në fund të vitit 1967. Single debutuese u pasua shpejt nga lëshimi i ‘LP “A jeni me përvojë?”, Një përmbledhje psikedelike plot me himne gjeneratash. Nuk është për t’u habitur, që LP mbetet një nga albumet më të njohura rock të të gjitha kohërave, me këngë të pavdekshme si “Purple Haze”, “The Wind Cries Mary”, “Foxy Lady”, “Fire” dhe “Are You Experience?”.
Përkundër suksesit dërrmues të Hendrix Experience në Angli, vetëm kur u kthye në Amerikë në Qershor 1967, duke ndezur mirëfilli turmën e Festivalit Ndërkombëtar të Popit në Monterey, ata u bënë banda më e popullarizuar në botë. Në fund të performancës së tij rraskapitëse (me një version demonik të “Wild Thing”), pasi i vuri flakën kitarës, Jimi mbledh një ovacion të pafund.
LP-ja tjetër e realizuar nga bendet është “Axis: Bold As Love” ndërsa, pasi mori kontrollin total të bendit dhe kaloi shumë kohë në tastierë në studio, më 1968 ishte radha e “Electric Ladyland”, një kryevepër e historisë së rock (edhe pse Jimi Hendrix “i vërtetë” është i dëgjueshëm, është mirë ta mbash mend atë, vetëm përmes regjistrimeve të drejtpërdrejta).
Por rënia fizike, morale dhe artistike e Hendrix filloi në 1968. Gjatë atij viti fatal, kërkesat e ngutshme për koncerte dhe regjistrime në studio e nervozuan shumë fibrën e grupit, aq sa më 1969 grupi u shkri, mbase edhe nën presionin e lëvizjes së zezë të “Black Panther”, së cilës Hendrix ishte bashkuar, i cili përçmoi anëtarësimin e Hendrix në një treshe të bardhë.
Në gusht ai triumfon në Woodstock, si dhe me performancën e zakonshme të përflakur, gjithashtu me një version delir të himnit amerikan (“Star spangled bander”), një tallje që është bërë e famshme. Me kitarën e tij Hendrix jo vetëm që shtrembëroi melodinë e famshme, por, në përputhje me pacifizmin dhe protestat e kohës, imitoi tingullin e armëve dhe bombardimeve, duke i kujtuar të gjithëve se Lufta tragjike e Vietnamit ishte në zhvillim e sipër.
Më 1969 fillon me një bashkëpunim të ri midis Jimi, Billy Cox dhe bateristit Buddy Miles (të gjithë muzikantë zezakë), të cilët i japin jetë “Bandës së Gypsys”. Të tre ndërmarrin një seri performancash yjore në ditët midis 31 dhjetorit 1969 dhe 1 janarit 1970. Regjistrimet e këtyre koncerteve bëhen dhe më pas dalin në treg duke filluar nga mesi i viteve 70 në një album të vetëm.
Më vonë Jimi rikontaktoi bateristin Mitch Mitchell dhe, së bashku me basistin Billy Cox, e vendosën Jimi Hendrix Experience përsëri në këmbë. Në studio, grupi regjistron shumë këngë për një tjetër LP, me titull paraprakisht “First Rays Of The New Rising Sun”.
Fatkeqësisht Hendrix nuk do të jetë në gjendje të shohë këtë vepër të re të botuar: një muaj më vonë, në moshën 28 vjeç, ai gjendet i vdekur në Londër në shtratin e tij në një dhomë në hotelin Samarkand, duke u mbytur në të vjellat e tij nga një mbidozë barbituratesh. Është 18 shtator 1970.
Që nga ajo kohë ka qenë një varg homazhesh për kujtesën e tij, por edhe të insinuatave për vdekjen e tij, të konsideruara si “misterioze”, pak si të gjithë yjet e rokut që vdiqën para kohe. Në mënyrë të parashikueshme, një grindje e mosmarrëveshjeve ligjore dhe operacioneve spekulative janë lëshuar rreth pasurive të Hendrix.
Si në jetë, edhe pas vdekjes së tij kitaristi i madh i zi u manipulua nga sipërmarrës të paskrupullt. Hendrix ishte padyshim një nga artistët më të shfrytëzuar në industrinë e diskografisë, i cili nuk hezitoi (dhe ende nuk heziton) të botonte gjithçka që luante.
Askush nuk e di se si do të kishte evoluar ylli i Hendrix, dhe as se çfarë rruge do të ndiqte shëmbëlltyra e tij. I vlerësuar nga të gjithë muzikantët e vërtetë, pak para vdekjes së tij po qarkullonin zëra për bashkëpunimin e tij të mundshëm me një gjeni tjetër: Miles Davis.
Siç shkruan kritiku Paolo Galori, Hendrix i fundit është “një muzikant i vetmuar dhe vizionar, i gatshëm të fluturojë edhe më lart, për të djegur krahët, i shkatërruar nga tepricat në një përpjekje të dëshpëruar për të mos replikuar përpara atyre që e pyesin atë. Dëshmi e hyjnisë së tij “./Elida Buçpapaj
Komentet