Kjo qe më e lehtë të thuhej se sa të bëhej.

Gazeta me emrin «Reporteri» nuk e pati jetën e gjatë. Ajo u mbyll me urdhër të presidentit të kohës, Sali Berishës, i cili u ndje i fyer rëndë nga ideja e të pasurit lajme të tilla me opinione të kundërta.

Fred Abrahams duket se shpejt pas kësaj, në vend se të bëhej gazetar i paanshëm, u bë aktivist i të drejtave të njeriut. Ai jetoi për periudha të gjata në Shqipëri dhe Kosovë, mbajti shënim për gjithçka dhe punoi për të zbardhur ngjarje që kishin ndodhur. Ai është një aktivist i të drejtave të njeriut që shqyrtoi çdo informacion me skrupullin e faktit për të raportuar për ngjarje që shtrihen në një periudhë prej më shumë se tre dekadash.

Informacioni u mblodh prej tij nga një numër i  konsiderueshëm intervistash të kryera përgjatë 25 vitesh, të ballafaquara me dokumente arkivore të grumbulluara në Shqipëri si dhe në arkivat amerikane përmes kërkesave për të drejta informimi.

Historia që ai zbardh në librin «Shqipëria moderne», i cili u publikua në shqip nga shtëpia botuese Dudaj, me përkthimin e Idlir Hoxhës, është një burim i paçmuar dhe ndriçues për informimin mbi atë që ka ndodhur në kohën tonë.

Të humbur mes lajmeve të shkurtra propagandistike, ne nuk kemi mundësi të informohemi në mënyrë faktuale dhe koncize për ato ngjarje që ne i kemi jetuar vetë, për shkak se ajo lloj gazetarie e synuar nga gazeta «Reporteri» mungoi përgjatë dekadave që pasuan, duke na lënë ne viktima të keqinformimit apo dezinformimit edhe mbi ngjarjet më të rëndësishme.

Kjo është arsyeja se pse ky libër na shërben.

Në një vend ku ka shumë pak histori të shkruar mbi fakte, libri i Fred Abrahams shërben para së gjithash për shqiptarët e brezit të ri, të cilët kanë nevojë të mësojnë se çfarë ndodhi në vitin 1991, se si u organizuan protestat e para antikomuniste në Kavajë dhe Shkodër, se si rrodhën ngjarjet në vitin 1997 apo se si shqiptarët filluan të zbulojnë rreth vitit 2005 se klasa e tyre sunduese nuk dallonte shumë nga njëra-tjetra dhe se si vuajtjet e së shkuarës komuniste u përdorën për galvanizimin e qytetarëve naivë.

Pjesa më e rëndësishme e librit është ndoshta përshkrimi i ngjarjeve të periudhës nga viti 1990 deri në vitin 1997. Ngjarjet e asaj kohe, të cilat qenë edhe hapat e para të Shqipërisë postkomuniste, por që, për shkak të propagandës së palëve të ndryshme, ne dimë shumë pak gjëra.

Gjurmimi skrupuloz i organizatorëve të protestave të para antikomuniste përmes intervistimit të protagonistëve dhe ballafaqimit të dëshmive me dokumente arkivore të policisë në këtë libër, ndoshta nuk mjafton për të zbardhur historinë në tërësinë e saj, por shërben si një pikënisje për mënyrën se si të vërtetat historike duhet të kërkohen dhe ballafaqohen larg përdorimit propagandistik të ngjarjeve nga partitë e ndryshme politike.

Abrahams raporton mbi ngritjen e Sali Berishës si udhëheqës autoritar, urdhërues të gjyqeve false, të arrestimeve politike të pabaza dhe rënies së tij. Ai përshkruan me detaje se si bashkësia ndërkombëtare fillimisht e pa të arsyeshme të mbyllte sytë para tendencave autoritare të Berishës, se si diplomatë të ndryshëm zgjodhën ta mbështesin atë dhe se si disa prej diplomatëve justifikonin shkeljen e rëndë të të drejtave të njeriut në emër të argumentit se në anën tjetër të spektrit politik nuk kishte një alternativë apo se Berisha ndihmonte në stabilitetin e Ballkanit.

Përshkrimi në detaje i zgjedhjeve të vitit 1996 si dhe i qëndrimit thellësisht defektoz të vëzhguesve ndërkombëtarë shërben mirë për të kuptuar gabimin që aktualisht shumë shqiptarë e bëjnë, duke i dhënë ndërkombëtarëve një rol magjik të padiskutueshëm në zgjidhjen e problemeve të vendit.

Ngjarjet më të vona, si qeverisja e parë e socialistëve 1998-2005 apo qeverisja e mëvonshme e demokratëve janë pasqyruar ashtu si shumë shqiptarë i shohin. Për Abrahams, ministrat socialistë që qeverisën vendin deri më 2005 nuk kishin kurrfarë skrupulli nga origjina e tyre komuniste, ata përqafuan kapitalizmin më ekstrem dhe u pasuruan pa limit. Berisha dhe Rama, që të dy, në sytë e Abrahams kanë një prirje të theksuar autoritariste, se Rama duket se ka lidhje me një grup oligarkësh dhe i detyrohet shumë atyre dhe se Meta është «i korruptuar në mënyrë spektakolare».

Por Abrahams është gjithashtu i interesuar për figura dytësore politike, të cilët i ka pyetur për gjëra që gazetarët shqiptarë shpesh nuk i kanë pyetur. Për shembull në vitin 2005, ai pyet Arben Imamin se si ndodhi që ai u kthye te Berisha, pasi u rrah në vitin 1996 prej tij. Apo se si Paulin Sterkaj garoi për socialistët pasi kishte shërbyer si shef komisariati për Berishën një dekadë më parë.

Në fund, libri shërben mirë si një hyrje në historinë bashkëkohore shqiptare dhe krijon mundësinë për të parë në kohë atë që ndodhi nga grahmat e fundit të komunizmit deri në zgjedhjet e vitit 2013.

(http://www.reporter.al/libri-i-fred-abrahams-nje-histori-e-shkurter-e-shqiperise-bashkekohore/)