VOAL

VOAL

Shkup, parlamenti ratifikon marrëveshjen për emrin

June 20, 2018

Komentet

FOTOT- Sulmohen bizneset e shqiptarëve në Kumanovë, i vihet zjarri edhe makinës së prokurorit Xhelal Bajrami. Incidentet ndëretnike trazojnë Maqedoninë e Veriut

Disa incidente radhazi të qëllimshme janë regjistruar në orët e para të mëngjesit të sotëm në qytetin e Kumanovës. Një lokal, disa makina dhe si pasojë edhe një pjesë e një shtëpie janë përfshirë nga zjarret që dyshohet se janë vënë qëllimisht. I është vënë flaka zyrës për kontabilitet dhe përkthime gjyqësore përballë Gjykatës Themelore në Kumanovë.

E njëjta, sipas mediave, si subjekt rezulton në emrin e Fitor Jakupit, këshilltar në Kuvendin Komunal të Kumanovës.

Disa metra më lart përballë vendit të quajtur Garnizon i është vë flaka makinës së prokurorit, Xhelal Bajrami. Sipas pamjeve nga vendi i ngjarjes dyshohet se zjarri i është vënë makinës përmes disa shisheve që nuk përjashtohet mundësia që të jenë koktej molotovi.

  • foto galeri
  • foto galeri
  • foto galeri

Gjithashtu, makina është tentuar t’i digjet edhe një koloneli me inicialet E.D, por që është përfshirë vetëm pak nga flaka dhe pa pasoja. Ndërkohë një tjetër makinë e cila është djegur si rezultat i këtij akti, në flakë është përfshirë edhe një shtëpi fasada e të cilës mësohet se është djegur pjesërisht por që zjarrfikësit kanë arritur ta lokalizojnë.

 

 

Jo zyrtarisht mësohet se në asnjë prej vendeve ku është vënë zjarri nuk kanë punuar kamerat e sigurisë, pikërisht në momentet e zjarrvënies.

Grupi hetimor nuk përjashton mundësinë që të dyshuarit të kenë përdorur bllokues të kamerave, përkatësisht bllokues të internetit që ndërpret filmimet në kamerat e sigurisë. Prokurorët kanë dalë në vendin e ngjarjes, ndërsa një pjesë e makinave të djegura janë konfiskuar si prova materiale për hetimet e mëtejme.

(BalkanWeb)

Ministri i Drejtësisë thotë se Shkupi do të vazhdojë t’i zbatojë fletarrestimet ndaj ish-pjesëtarëve të UÇK-së

Ministri maqedonas i Drejtësisë, Igor Filkov, ka thënë të mërkurën se fletarrestimet e lëshuara nga INTERPOL-i, me kërkesë të Serbisë, për ish-ushtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), vazhdojnë të jenë të zbatueshme në Maqedoninë e Veriut.

Ai theksoi se deklaratat e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski për këtë çështje gjatë një vizite në Kosovë, janë “keqkuptuar”.

Mickoski kishte thënë gjatë vizitës së tij në Prishtinë javë më parë se “kushdo që nuk i shkel ligjet” e vendit të tij është i “mirëseardhur” në Maqedoninë e Veriut, kur ishte pyetur në lidhje me kërkesat e Serbisë për arrestimin e ish-pjesëtarëve të UÇK-së, të cilët Beogradi i akuzon për gjoja krime lufte.

Filkov tha të mërkurën se ajo çfarë “tha kryeministri atje nuk ka të bëjë me atë që ne të mbledhim çfarëdolloj kriminelësh, por ka të bëjë me zbatimin e drejtësisë dhe ligjeve”.

I pyetur nëse fletarrestimet e INTERPOL-it, me kërkesë të Serbisë, për ish-anëtarët e UÇK-së do të vlejnë nëse ata shkojnë në Maqedoninë e Veriut, Filkov u përgjigj shkurt: “Deri tani, vlejnë”.

Në korrik, autoritetet maqedonase e arrestuan ish-pjesëtarin e UÇK-së, Blerim Ramadani, në pikëkalimin kufitar Jazhincë – që lidh Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut – në bazë të një fletarrestimi të lëshuar nga Gjykata në Beograd, përmes INTERPOL Serbia, nën akuza për krime lufte.

Gjatë një interviste për Radio Televizionin e Kosovës (RTK) më 18 nëntor, Mickoski la të kuptohej se Shkupi nuk do të vazhdojë t’i zbatojë fletarrestimet e iniciuara nga Serbia përmes INTERPOL-it.

“Kushdo që nuk i ka shkelur ligjet dhe Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut dhe që nuk ka konflikt me ligjet dhe Kushtetutën mund të vijë dhe të qëndrojë në Maqedoninë të Veriut. Unë mendoj se kështu duhet të jetë”, tha ai.

Në gusht, Ramadani u arratis nga arresti shtëpiak nga shtëpia e të afërmve të tij në Maqedoninë e Veriut, ku ishte urdhëruar nga gjykata në Shkup të qëndronte deri më 16 gusht, duke nxitur reagime nga Serbia.

Pas arratisjes së Ramadanit, ministri serb i Punëve të Brendshme, Ivica Daçiq, tha se kërkojnë shpejgim nga autoritetet maqedonase për këtë rast.

Ai e cilësoi si “skandaloz” arratisjen nga arresti shtëpiak të Ramadanit.

Autoritetet serbe e akuzojnë Ramadanin se ka kryer krime lufte në rajonin e Nerodimes verën e vitit 1999, sipas Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës të Kosovës (MPJD).

Gjykata në Shkup e hodhi poshtë kërkesën e Serbisë për ekstradimin e Ramadanit në Beograd në gusht. REL

Shkup: Rikthehen mosmarrëveshjet për Ballkanin e Hapur

Enis Shaqiri

Pjesëmarrja e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, në Panairin ndërkombëtar të verës, rakisë dhe turizmit në Serbi, ka rikthyer polemikat dhe mosmarrëveshjet për iniciativën “Ballkani i Hapur”.

Nga partia shqiptare Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI) në opozitë, përmes një konference për media të shtunën kritikuan kryeministrin Mickoski dhe koalicionin shqiptarë “VLEN”, pjesë e Qeverisë maqedonase, për qëndrime kontradiktore lidhur me këtë iniciativë.

“Lëvizja Besa (pjesë e koalicionit VLEN) atë kohë ka akuzuar Qeverinë e Maqedonisë së Veriut se është pjesëmarrëse në projektin Ballkani i Hapur, i cili sipas Besës, është një projekt serbo-rus… Kandidati presidencial nga koalicioni VLEN, Arben Taravari më 2 prill ka deklaruar se ka gati tre vite që e ka potencuar se Maqedonia (e Veriut) duhet të tërhiqet nga Ballkani i Hapur pasi nuk është iniciativë e mirë…”, tha deputetja e BDI-së, Arbana Pasholli.

Kryeministri Mickoski, i cili po qëndron në Beograd që nga dita e premte, e cilësoi këtë ngjarje si një mundësi për forcimin e lidhjeve ekonomike dhe bashkëpunimin mes vendeve të përfshira në iniciativë.

“Iniciativa rajonale krijon mundësi që e lidhin rajonin tonë me botën, dhe pikërisht kjo platformë është një shembull se si tradita dhe inovacioni mund të ecin dorë për dorë”.

“Panairi “Wine Vision nga Open Balkan” nuk është vetëm vend ekspozimi dhe degustimi”, tha Mickoski të premten, duke shtuar se është “edhe forum për diskutim, edukim dhe bashkëpunim që do të sjellë përfitime afatgjata”.

“Jam i sigurt se suksesi i përbashkët që do të ndajmë këtu do të jetë vetëm fillimi i arritjeve edhe më të mëdha në të ardhmen”, shtoi kryeministri Mickoski.

Anëtarë të iniciativës “Ballkani Hapur”, janë Maqedonia e Veriut, Serbia, dhe Shqipëria.

Për kreun e ekzekutivit maqedonas, kjo është pjesëmarrja e parë në një ngjarje të “Ballkanit të Hapur”, që nga marrja e mandatit si kryeministër nga zgjedhjet e majit të këtij viti.

Vizita e Mickoskit në Beograd përfshiu takime me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq dhe kryeministrin, Millosh Vuçeviq.

“Jam falënderues për faktin që Maqedonia e Veriut është një nga partnerët kyçë në iniciativën Ballkani i Hapur, i cili u bë simbol i bashkëpunimit të fuqishëm dhe lidhjes së Ballkanit Perëndimor”, thuhet në profilin zyrtar në Instagram të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq.

Më herët, Mickoski kishte deklaruar se nisma ka shumë mangësi, dhe kështu si është, “nuk është e plotë”.

Mexhiti: “Ballkani i Hapur” drejt fundit

Për këtë temë, të premten foli edhe zëvendëskryeministri i parë, Izet Mexhiti, nga koalicioni shqiptar “VLEN” – pjesë e Qeverisë.

“Dalëngadalë po përmbyllet me efektin që ka pasur. Çdo iniciativë tjetër uroj të jetë gjithëpërfshirëse dhe t’i përfshijë të gjitha shtetet, përfshirë këtu edhe Republikën e Kosovës. Vetëm të bashkuar si partnerë, shtetet ndërmjet vete mund të arrijnë prosperitet për rajonin dhe qytetarët”, tha Mexhiti për Televizionin 21.

Koalicioni “VLEN” kishte premtuar largimin e Maqedonisë së Veriut nga kjo nismë, si pjesë e platformës së tyre elektorale. Megjithatë, pjesëmarrja e kryeministrit Mickoski në aktivitetet e “Ballkanit të Hapur” ka sjellë diskutime mbi prioritetet dhe qasjen e Qeverisë aktuale ndaj kësaj iniciative.

Të njëjtën gjë, gjatë kohës së fushatës zgjedhore për president të Maqedonisë së Veriut, e kishte paralajmëruar edhe kandidati, Bujar Osmani nga BDI, atëkohë edhe ministër për Punë të Jashtme i Maqedonisë së Veriut. Deklaratat e Osmanit erdhën pas sulmit në Banjskë të Kosovës, më 24 shtator të vitit të kaluar, ku mbeti i vrarë polici, Afrim Bunjaku.

“Meqenëse tani kam më shumë informacion se çfarë ka ndodhur në Banjskë, planifikoj ta informoj Qeverinë në një seancë të mbyllur, dhe ajo do të vendosë se si do të veprohet”, kishte deklaruar Osmani, më 18 prill, gjatë kohës së fushatës zgjedhore për president të Maqedonisë së Veriut.

Nisma “Ballkani i Hapur”

Iniciativa “Ballkani i Hapur”, e nisur më 10 tetor 2019 në Novi Sad nga presidenti serb Aleksandar Vuçiq, kryeministri shqiptar Edi Rama dhe ish-kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Zoran Zaev, fillimisht u quajt “Mini-Schengen”.

Në kuadër të saj u arritën disa marrëveshje, përfshirë edhe ato për bashkëpunim ekonomik dhe lëvizje të lirë.

Nisma u refuzua nga Kosova, Mali i Zi dhe Bosnje-Hercegovina.

Të gjitha vendet e Ballkanit janë pjesë e Procesit të Berlinit, nismë e ish – kancelares gjermane, Angela Merkel, që daton qysh prej vitit 2014 dhe përkrahet nga Perëndimi.

Synimi i tij është që ta rrisë bashkëpunimin mes vendeve të Ballkanit Perëndimor, dhe gradualisht t’i afrojë ato më pranë BE-së. REL

Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut shënojnë Ditën e Alfabetit

VOA/Isak Ramadani

Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut po shënojnë 22 Nëntorin, Ditën e Alfabetit Shqip, e cila është një nga festat kryesore të tyre.

Parlamenti i vendit jep çmimin “22 Nëntori”, ndërsa organizohen aktivitete nga institute, nga parti politike dhe nga qeveria, për nder të përvjetorit të Kongresit të Manastirit të vitit 1908 ku u ra dakord për krijimin e alfabetit të gjuhës shqipe.

Presidentja Gordana Siljanovska Davkova, Kryeministri Hristijan Mickovski dhe drejtues të partive politike uruan shqiptarët për festën. Në një aktivitet të organizuar nga qeveria e Maqedonisë së Veriut për rëndësinë e kësaj dite folën kryeministri Hristijan Mickovski dhe zëvendës-kryeministri Izet Mexhiti.

Kryeministri Mickovski tha se “intelektualët në Manastir të bashkuar dhe me mençuri morën vendimin për të hapur rrugën e gjuhës shqipe drejt së ardhmes – krijimit të alfabetit të njësuar dhe të standardizuar. Ky vendim, tha ai, nuk ishte vetëm gjuhësor, por një vepër për krijimin e një veçorie kulturore”.

Izet Mexhiti, Zv.Kryeministër i parë në Qeverinë e Maqedonisë së Veriut tha se “gjuha është përcaktuesi themelor i tërësisë shqiptare që kalon kufijtë politikë e territorialë dhe që homogjenizon kombin shqiptar si një tërësi sot”.

“Që dëshmitë të ruhen në mendime, letërsi, art, koncepte politike e të ngjashme, duhet ekzistuar një element homogjenizues i organizuar i identitetit kombëtar çfarë është gjuha”, tha ai.

Në një takim tjetër akademik të organizuar nga Instituti për Trashëgiminë Kulturore të Shqiptarëve, drejtori Skender Asani theksoi synimin që “e ardhmja e gjuhës shqipe të jetë e lidhur ngushtë me synimet e përbashkëta të shqiptarëve për një ardhmëri euro-atlantike”.

Bashkimi Demokratik për Integrim organizoi një diskutim “në mbrojtje të gjuhës shqipe”. Ndërkohë, në qytetin e Manastirit sot do te mbahet një aktivitet kulturor-artistik me këtë rast.

Kjo ditë shënohet në një kohë kur janë shtuar shqetësimet e një pjese të shqiptarëve të Maqedonisë së Veriut për cënimin e mundshëm të përdorimit të gjuhës shqipe, shkaktuar nga një nismë e Gjykatës Kushtetuese të vendit.

Shqipja në Maqedoninë e Veriut: Çfarë po e pengon zbatimin e Ligjit për gjuhët?

Tabelë në Shkup, në gjuhën maqedonase, angleze dhe shqipe, që tregon drejtimin e qytetit.

 

Një deklaratë e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, rreth përdorimit të gjuhës shqipe në Maqedoninë e Veriut, u bë një tjetër shkas për të ridrejtuar fokusin mbi këtë çështje, e cila diskutohet prej dekadash. Ku qëndron problemi?

Historia e rregullimit të përdorimit të gjuhës shqipe në Maqedoninë e Veriut është më e vjetër se Kushtetuta e vendit.

Le të kthehemi mbrapa në kohë.

Para Kushtetutës së vitit 1991, në atë që sot njihet si Maqedoni e Veriut, parashiheshin të drejta për shtetasit e të gjitha kombësive që jetonin brenda shtetit.

Por më 1991 pati përpjekje për të krijuar një Kushtetutë me fokus në shtet-komb, ndërsa gjuha maqedonase, me alfabetin e vet cirilik, u përcaktua gjuhë e vetme zyrtare.

Diçka e tillë rezultoi e papërshtatshme për një shtet shumëkombësh sikurse Maqedonia e Veriut.

Kësisoj, përdorimi i gjuhës shqipe dhe aspekte të tjera, si përdorimi i simboleve kombëtare, përfaqësimi në Parlament dhe në institucione tjera, patën nxitur konflikt të armatosur më 2001, mes shqiptarëve dhe maqedonasve, i cili përfundoi me Marrëveshjen e Ohrit.

Me këtë Marrëveshje, Kushtetuta u ndryshua përmes 15 amendamenteve, të cilat rregulluan edhe përdorimin e gjuhëve të tjera në vend, përveç asaj maqedonase.

U vendos që gjuhë zyrtare në Maqedoninë e Veriut janë gjuha maqedonase dhe gjuhët e tjera që fliten nga mbi 20 për qind e qytetarëve të vendit.

Kështu, shqiptarëve dhe komuniteteve tjera iu dha mundësia e integrimit në shoqëri.

Pamje nga Tetova, qytet me shumicë shqiptare në Maqedoninë e Veriut.

Pamje nga Tetova, qytet me shumicë shqiptare në Maqedoninë e Veriut.

Rregullimi i përdorimit të shqipes

Sipas regjistrimit të popullsisë më 2022, Maqedonia e Veriut i ka rreth 2 milionë banorë, nga të cilët 54 për qind janë maqedonas, 29 për qind shqiptarë, ndërsa pjesa tjetër janë pjesëtarë të komuniteteve më të vogla.

Përdorimi i gjuhës shqipe është rregulluar ndërkohë edhe me ligje të tjera, përfshirë një të vitit 2008, ndonëse ai, sipas njohësve të drejtësisë, përfshinte një interpretim të ngushtë.

Ligji i ri, ai për përdorim të gjuhëve, i shumëpërfolur viteve të fundit, i cili nisi të diskutohet qysh më 2017 dhe u miratua më 2018, parasheh përdorim të zgjeruar të gjuhës shqipe, dhe e përmend atë në mënyrë specifike në nenin 2.

Ndryshimet kryesore që solli ligji i ri ishin: përdorimi i gjuhës shqipe edhe në procese gjyqësore, në bankënota dhe në uniforma policore.

Partia VMRO-DPMNE, e cila më 2018 ishte në opozitë, ndërsa sot në pushtet, e kundërshtoi ashpër miratimin e Ligjit, nuk mori pjesë në votim dhe e dërgoi këtë dokument menjëherë në Gjykatën Kushtetuese.

Përveç Ligjit për gjuhët, në Gjykatë u paraqitën edhe konteste tjera – dhe, tani, të gjitha ankesat e parashtruara, 13 sosh, pritet të marrin epilog me një vendim që do të bëhet publik në dhjetor.

Profesoresha e së Drejtës në Universitetin e Evropës Juglindore në Maqedoninë e Veriut, Besa Arifi, nuk është shumë optimiste për vendimin që do të merret.

“Duke u nisur nga vendimi paraprak që e sollën për ‘Balancuesin’, unë nuk besoj se do të jenë tërësisht objektivë, sepse, me sa e shoh, qëllimi është që të interpretohen në mënyrë restriktive të drejtat që dalin nga marrëveshjet e kaluara”, thotë ajo për Radion Evropa e Lirë.

“Balancuesi”, tashmë i shfuqizuar, ishte një mekanizëm që rregullonte përfaqësimin “e drejtë dhe adekuat” të komuniteteve në institucionet shtetërore në këtë vend.

Protestuesit në buldozerë duke kundërshtuar mundësinë e përdorimit më të gjerë të gjuhës shqipe në Maqedoni të Veriut. Fotografi e vitit 2017.

Protestuesit në buldozerë duke kundërshtuar mundësinë e përdorimit më të gjerë të gjuhës shqipe në Maqedoni të Veriut. Fotografi e vitit 2017.

Pse kundërshtohet Ligji për gjuhët?

VMRO DPMNE-ja e ka kundërshtuar vazhdimisht ligjin dhe është zotuar se do të bëjë “korrigjime”, kur të fitojë pushtetin.

Disa besojnë se ndërkohë janë ndërtuar narrativë se shqiptarët kanë siguruar më shumë të drejta sesa u takojnë.

Së fundmi, kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski, ka thënë se nuk po kontestohet i gjithë ligji, por “vetëm dy-tri dispozita”.

Disa besojnë se ai po aludon në gjyqësor, në bankënota dhe në uniforma.

Pjesëtar i policisë duke drejtuar trafikun në Maqedoninë e Veriut.

Pjesëtar i policisë duke drejtuar trafikun në Maqedoninë e Veriut.

Qëndrimet e palëve tjera

Kreu i Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI) në opozitë, Ali Ahmeti, ka shprehur shqetësim për, siç ka thënë, “rrezikim të arritjeve historike të shqiptarëve”, dhe për këtë u ka nisur letër edhe krerëve të shteteve perëndimore.

Partia e tij e ka konsideruar “të pavërtetë dhe të papranueshme” edhe deklaratën e fundit të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, lidhur me Ligjin për gjuhët.

Kurti, në një konferencë për media me homologun e tij maqedonas, më 18 nëntor, në Prishtinë, tha se “në Maqedoni të Veriut nuk ka ligj për përdorim të gjuhës shqipe dhe nuk ka pasur as në të kaluarën. Ekziston Ligji për përdorim të gjuhëve”.

Kryeministri kosovar tha se pret vendim të drejtë nga Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë së Veriut, që nuk bën përjashtime dhe respekton shumëgjuhësinë.

Profesoresha Arifi e sheh deklaratën e Kurtit si të papërmbajtur dhe në kundërshtim me faktet.

Ajo bën thirrje që të mos relativizohen arritjet e së kaluarës, sepse “këto të drejta nuk janë fituar brenda natës”.

“Këto janë çështje juridike shumë të qarta dhe ato shkruhen në Kushtetutë dhe në ligje. Një lexim pak më i thjeshtë i vendimeve të Gjykatës tregon një degradim të dukshëm që po ndodh në muajt e fundit, lidhur me këto të drejta të shqiptarëve”.

Shqetësimet në rritje i ka adresuar zëvendëskryeministri i parë i Maqedonisë së Veriut, Izet Mexhiti, nga koalicioni shqiptar VLEN, i cili ka thënë se gjuha shqipe nuk cenohet nga Qeveria, dhe se të drejtat e qytetarëve nuk do të degradohen, por do të avancohen.

Ndonëse është dërguar në Kushtetuese, Ligji për gjuhët është zbatuar në pjesën më të madhe.

Në institucionet qendrore, të gjitha tabelat janë në dy gjuhë, ndërsa dokumentet publikohen në gjuhën maqedonase dhe atë shqipe.

Opozita në Shkup reagon ndaj deklaratës së Kurtit për Ligjin për gjuhët

Mural me motive shqiptare në Shkup 

 

Enis Shaqiri

Opozita në Maqedoninë e Veriut ka reaguar ashpër ndaj deklaratës së kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, i cili, të hënën, pas mbledhjes së përbashkët të Qeverisë Kosovës dhe asaj të Maqedonisë së Veriut, që u zhvillua në Prishtinë, tha se në Maqedoninë e Veriut “nuk ekziston ligj për përdorimin e gjuhës shqipe”.

Nga Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI), në opozitë, deklaratën e Kurtit e cilësuan si “të pavërtetë dhe të papranueshme”, duke i bërë thirrje që t’i “korrigjojë menjëherë deklaratat dhe të mos shërbejë si mburojë për përpjekje që cenojnë barazinë dhe të drejtat e shqiptarëve”.

“Është për keqardhje që një kryeministër i Kosovës jep deklarata që përputhen me narrativët që synojnë të minojnë të drejtat e shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut. Sugjerimet se disa nene të Ligjit edhe ashtu nuk janë zbatuar dhe se rishikimi i Gjykatës Kushtetuese mund të jetë i pranueshëm, u japin alibi përpjekjeve për ta dobësuar këtë legjislacion vital”, thuhet në komunikatën e BDI-së cila u publikua të martën.

Deklarata e Kurtit, nxiti reagimin edhe të Ziadin Selës, kryetarit të njërit prej fraksioneve të Aleancës për Shqiptarët, i cili e krahasoi atë me periudhën e fillimi të viteve ’80 të shekullit të kaluar.

“M’u rikthye kjo ndjesi e keqe e shumë viteve më parë pa asnjë ndryshim në formë dhe paraqitje! Shqip, u godit gjuha shqipe dhe përpjekja për barazi të saj me gjuhën maqedonase në Maqedoninë e Veriut. Uroj të jetë një lajthitje momenti…”, u shpreh të hënën mbrëma, Ziadin Sela.

Çfarë tha saktësisht Kurti?

“Në Maqedoni të Veriut nuk ka ligj për përdorim të gjuhës shqipe dhe nuk ka pasur as në të kaluarën. Ekziston Ligji për përdorim të gjuhëve, që e përmend shifrën 20 për qind, por nuk është ligj për përdorim të gjuhë shqipe, është për përdorim të gjuhëve”, tha kryeministri Kurti duke shtuar se pret vendim të drejtë nga Gjykata Kushtetuese, që nuk bën përjashtime dhe respekton shumëgjuhësinë.

Ndërsa, Mickoski tha se gjyqtarët e Kushtetueses i ka zgjedhur koalicioni paraprak.

“Ata gjyqtarë që aktualisht janë pjesë e Gjykatës sonë, janë zgjedhur nga BDI – LSDM. Nga i pari deri tek i fundit në Kushtetuese janë të zgjedhur nga koalicioni i tyre”, tha kreu i Qeverisë maqedonase Hristijan Mickoski në konferencën e përbashkët me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti.

Çka thotë Ligji për përdorimin e gjuhëve?

Neni 1 i Ligjit për përdorimin e gjuhëve, i cili ka hyrë në fuqi më 2019, thotë se në tërë territorin në Republikën Maqedonisë (së Veriut) dhe në marrëdhëniet e saj ndërkombëtare, gjuhë zyrtare është gjuha maqedonase dhe alfabeti i saj cirilik. Gjuhë tjetër, që e flasin së paku 20 për qind e qytetarëve (gjuha shqipe) gjithashtu është gjuhë zyrtare si dhe alfabeti i saj, në pajtim me këtë ligj.

Ky ligj hyri në procedurë parlamentare më 5 shtator 2017. Presidenti i atëhershëm, Gjorge Ivanov, refuzoi dekretimin e tij, duke argumentuar se ligji ishte antikushtetues. Megjithatë, më 11 janar 2018, ligji u miratua me 69 vota për, pa asnjë votë kundër apo abstenim.

Opozita, e udhëhequr asokohe nga VMRO DPMNE-ja, nuk mori pjesë në seancë, ndonëse gjatë debatit në kundërshtim të tij paraqiti mbi 30 mijë amendamente (35.563).

Si presidenti Ivanov, edhe opozita e cilësuan ligjin si antikushtetues. Lënda që lidhet me Ligjin për gjuhët përfshin 13 iniciativa të parashtruara nga qytetarë, parti politike dhe shoqata të ndryshme që prej vitit 2019.

Këto iniciativa kontestojnë thuajse çdo aspekt, që nga mënyra e miratimit të ligjit deri te përmbajtja e tij. Tani, pas shtatë vjetësh, Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë së Veriut pritet të vendosë në dhjetor lidhur me fatin e këtij ligji. Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Hrisitjan Mickoski, ka thënë se nuk kontestohet i gjithë ligji, por “vetëm dy – tri dispozita”.

Kreu i BDI-së, Ahmeti, më 27 tetor, u dërgoi edhe letër udhëheqësve të lartë shqiptarë dhe ndërkombëtarë, duke shprehur shqetësimet e tij lidhur me zhvillimet në Gjykatën Kushtetuese në Maqedoninë e Veriut.

Kur është fjala për shqetësimet dhe debatet lidhur me vendimin e pritshëm të Kushtetueses, në një takim të zhvilluar më 13 nëntor në Tiranë me kryetarin e Kuvendit maqedonas, Afrim Gashi, por edhe gjatë vizitës së saj në Shkup, më 23 tetor, kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, Elisa Spiropali, porositi se “respektimi i gjuhës shqipe dhe të drejtave të fituara të shqiptarëve, i shërben kohezionit, mirëkuptimit dhe integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut”.

Zëvendëskryeministri i parë i Maqedonisë së Veriut, Izet Mexhiti, nga koalicioni shqiptar VLEN, tha se gjuha shqipe nuk cenohet nga Qeveria dhe se të drejtat e qytetarëve nuk do të degradojnë, por do të avancohen.

“Ka pasur Ligj për përdorimin e gjuhëve, gjuhë që flasin mbi 20 për qind të qytetarëve në Maqedoni të Veriut, dhe e dyta, nuk cenohet nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut”, tha Mexhiti pas takimit ndërqeveritar mes Qeverisë së Kosovës dhe asaj të Maqedonisë së Veriut.

Ndërkaq, kreu i BDI-së, gjatë një takimi në lokalitetin Butel të Shkupit të hënën, porositi të gjithë faktorët politikë brenda dhe jashtë shtetit se “Marrëveshja e Ohrit është arritur me gjakun e dëshmorëve, dhe është jetësuar me djemtë më të mirë të UÇK-së (Ushtria Çlirimtare Kombëtare) që vazhduan idealin e tyre në BDI, andaj sa të jetë gjallë BDI-ja, në opozitë apo në pozitë, themelet e Marrëveshjes së Ohrit nuk tolerojmë të preken”. REL

Kërcënime e pasiguri: Realiteti i vrazhdë i gazetarëve në Maqedoninë e Veriut

Enis Shaqiri

Kërcënimet, komunikimi i papërshtatshëm nga politikanët, dezinformatat, pagat e ulëta, kontratat e punës me afat të shkurtër, mungesa e sigurimeve shëndetësore dhe sociale, janë disa nga problemet që i përmend Raporti i Komisionit Evropian (KE) për vitin 2024, me të cilat ballafaqohen gazetarët në Maqedoninë e Veriut.

“Mund të themi realisht, se ajo që theksohet në raportin e Komisionit Evropian është diçka që, në fakt, si kritikë, është përsëritur prej një kohe të gjatë. Kështu që, kushtet e vështira ekonomike dhe sociale të gazetarëve ndikojnë drejtpërdrejt ndaj cilësisë së gazetarisë dhe të përmbajtjeve gazetareske që ata prodhojnë”, shprehet për Radion Evropa e Lirë, gazetari Bojan Blazhevski nga qyteti i Shkupit.

Sipas Blazhevskit, problemi i njëjtë nuk është vetëm në gazetari, por në të gjithë sektorët e vendit.

“Puna për pagë dhe shpërblimi për mundin që ke dhënë është motivimi bazë”, thotë ai.

Në Raportin e KE-së, në kapitullin “Liria e shprehjes”, thuhet se “Maqedonia e Veriut ka një nivel të caktuar, deri në mesatare, sa i përket gatishmërisë, duke bërë përparim të kufizuar në këtë fushë”.

Sipas raportit, gazetarët përballen me status të dobët ekonomik dhe social, i cili shpesh i shtyn drejt vetëcensurës.

“Mangësitë në kushtet e punës për gazetarët ekzistojnë ende, veçanërisht lidhur me kontratat e punës me afat të shkurtër ose të caktuar, pa sigurime shëndetësore dhe sociale të mbuluara, punë jashtë orarit e papaguar dhe paga të ulëta, të cilat së bashku kontribuojnë që të ketë autocensurë dhe ndikim të pronarëve ndaj politikës editoriale”, thuhet në Raportin e KE-së.

Në këtë drejtim, Blazhevski tregon se personalisht, punon si gazetar i pavarur, duke u fokusuar në çështje hulumtuese.

“Nëse thellohemi më shumë në këtë çështje, pagat e ulëta dhe në përgjithësi kushtet e këqija të punës kufizojnë zhvillimin e formave të reja të veprimtarisë gazetareske. Shumica e redaksive dhe gazetarëve në Maqedoninë e Veriut, kufizohen në atë që quajmë ‘gazetari për klikime’ ose gazetari ditore informuese. Kurse, numri i gazetarëve që merren me gazetari hulumtuese është shumë i vogël”, shpjegon ai.

Kërcënimet dhe sfidat e punës në terren

Raporti thotë se ambienti i favorshëm për gazetarët në Maqedoninë e Veriut është zhdukur, duke i bërë ata të ndihen të pasigurt dhe të kufizuar në punën e tyre. Kurse në rubrikën për mbrojtjen e gazetarëve, thuhet se Ministria e Punëve të Brendshme e Maqedonisë së Veriut (MPB) ka regjistruar shtatë raste sulmesh ndaj gazetarëve në vitin 2023.

“Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë [SHGM] regjistroi pesë incidente ndaj gazetarëve, ku tre prej tyre përfshinin kërcënime jo fizike dhe ngacmime, ndërsa dy raste përfshinin kërcënime ndaj jetës dhe sigurisë fizike të gazetarëve”, thotë Raporti.

Një nga këto raste, është edhe ai i gazetarit të TV21, Senat Zylbehari, i cili për Radion Evropa e Lirë, thotë se gjatë 16 vjetëve të tij si gazetar, është kërcënuar në shumë forma.

“Vetëm para një viti, teksa po raportonim për një djegie të një deponie, e cila ishte thuajse e kundërligjshme, në fushën e Pollogut, një person që u prezantua si pronar i deponisë, jo vetëm që më kërcënoi mua, por edhe të gjithë gazetarët e tjerë, të pranishëm aty. Edhe pse aty ishin forca policore. U detyruam të kërkojmë ndihmën e tyre për t’u mbrojtur”, tregon Zylbehari.

Ai shton se rastet e këtilla dekurajojnë gazetarët.

“Të nesërmen, me të arritur në vendngjarje, pasi zjarri ishte ende aktiv, shoh kolegët që ishin rreth një kilometër larg nga vendi i ngjarjes, pasi kishin frikë të afroheshin. Në koordinim me ta, dhe me mua përpara tentuam të futemi përsëri, kur prapë u përballa me të njëjtin person, në prani të policisë. Kësaj radhe duke na shtyrë edhe fizikisht”, përfundon Zylbehari, duke nënvizuar se nga gjithë ngjarja, i njëjti person u dënua me vetëm 50 euro gjobë, për prishje të qetësisë publike.

Në anën tjetër, Blazhevski thotë se personalisht nuk ka përjetuar sulme apo kërcënime të këtilla, por shton se ka “raste presioni ndaj një pjese të madhe të gazetarëve në vend, që punojnë mbi tema të ndjeshme”.

Gazetarët nën sulmin e gjuhës armiqësore nga politikanët

Raporti i KE-së gjithashtu vëren edhe ekzistencën e armiqësisë së politikanëve ndaj gazetarëve.

“Gazetarët përballen me gjuhë të papërshtatshme nga politikanë dhe personazhe publike”, thuhet në Raport.

Këshilli për Etikë në Media i Maqedonisë së Veriut (KEMM) duke e komentuar Raportin, thotë për Radion Evropa e Lirë se dënon ashpër gjuhën e papërshtatshme të politikanëve dhe personave publikë ndaj gazetarëve.

“Këto deklarata krijojnë një atmosferë mosbesimi dhe frike te punonjësit e mediave, gjë që i dekurajon më tej nga raportimi kritik. Ne vazhdimisht nxisim dhe promovojmë respektin dhe komunikimin e përgjegjshëm në hapësirën publike, me qëllim ruajtjen e integritetit profesional dhe sigurinë së gazetarëve”, thonë nga KEMM për Radion Evropa e Lirë.

Në anën tjetër, nga Agjencia për Shërbime Mediatike Audio dhe Audiovizuele (ASHMAA) njoftojnë se kanë përgatitur një Kod Sjelljeje për hapësirën online, me qëllim “sigurimin e një mjedisi të sigurt dhe etik për punën e gazetarëve”.

“Kodi shërben si udhëzues për sjellje të mirë për të siguruar integritetin e informacionit gjatë zgjedhjeve dhe referendumeve, si dhe transparencën e reklamave politike dhe financimit të tyre, më pas përfshin sjelljen e partive politike, kandidatëve të tyre dhe kandidatëve të pavarur, në hapësirën online, të cilët ndër të tjera duhet të përpiqen të përdorin argumente dhe fakte në diskutimet publike, gjuhë të përshtatshme dhe të sjellshme në komunikimin me publikun, dhe të respektojnë qëndrimet dhe mendimet e ndryshme”, thonë nga ASHMAA për Radion Evropa e Lirë.

Kuadri ligjor, ende larg standardeve të BE-së

Në pjesën e kuadrit ligjor, Raporti i KE-së njofton se vendi nuk është plotësisht në përputhje me legjislacionin e BE-së, konkretisht me Aktin Evropian për Lirinë e Medias. Gjithashtu, si fenomen negativ përmendet kthimi ligjor i reklamave shtetërore në media, nga shkurti 2024.

Sa i përket transmetuesit publik shtetëror, në raport thuhet se Radio Televizioni i Maqedonisë (RTM) është përballur me financime të parregullta nga shteti.

“Ligji për mediat audio dhe audio-vizuale [ASHMAA] i korrikut 2023 ka rritur financimin e përgjithshëm, por autoritetet kanë transferuar më pak [para] sesa kërkohet me ligj”.

Nga ASHMAA-ja thonë se për këtë, përgjegjëse është Ministria për Transformim Digjital.

Radio Evropa e Lirë u mundua të kontaktojë këtë ministri, por deri në publikimin e këtij artikulli nuk ka marrë përgjigje nga ky institucion.

Ndërkaq, Raporti gjithashtu përmend se sfida ka edhe rreth transparencës në pronësinë e mediave, dhe shton se përdorimi i financave paraqet një lloj kërcënimi për lirinë e shprehjes. REL

Gjetjet arkeologjike në Strugë i takojnë fisit ilir të Enkelejdëve

Zbulimet arkeologjike në Strugë, përkatësisht në fshatin shqiptar Koroshishtë të cilat u prezantuan gjatë ditësh së djeshme nga ministri i Kulturës dhe arkeologët janë të shekullit 6 para Krishtit. Helmeta e bronzit, unazat e arit, enët e ndryshme, fletët metalike prej arit, por edhe format dhe dekorimet e ndryshme janë gjetur në kuadër të një tërësie të varrezave të cilat janë duke u gjurmuar prej vitit 2023 kur ekipi i udhëhequr nga Pero Arxhanliev e ka marrë lejen për gjurmim. Megjithatë, gjithçka ka filluar në vitin 2020, kur Shefit Shemshedini nga Koroshishta e Strugës duke punuar arën e tij ka hasur në gurë, ndërkaq më pas ka zbuluar një helmetë bronzi, të cilën e ka dorëzuar në Muzeun e Ohrit. Gjetjet, ndonëse nuk theksohet në njoftimin e Ministrisë së Kulturës, sipas arkeologut Fitni Dalipi, u takojnë fisit Ilir të Enkelejdëve, të cilët kanë banuar në krahinat përreth liqenit të Ohrit e që kanë krijuar dinastinë e parë të mbretërisë Ilire në fund të shekullit 5 para Krishtit.

“Këtu janë gjetur deri më tani që ne i përfunduam gërmimet, mbi 100 artefakte. Erdhëm në konstatim se këto artefakte i takojnë popullatës që ka jetuar në pellgun e Liqenit të Ohrit, Ohër, Strugë Pogradec. Janë fisi i Enkelejdëve. Janë 2.600 vjet të vjetra”, tha Fitni Dalipi, Arkeolog.

Gjetjet, përkufizohen në përmasa të epokales, diçka që siç thotë Dalipi, një herë në 100 vjet ndodhin.

“Ne kemi artefakte të lines, bronzit, hekurit, kemi argjend dhe ar.  Domethënë është një varr shumë i pasur, që do të thotë se popullata që ka jetuar në këtë zonë ka qenë një popullatë shumë ekonomikisht e fortë që ka pasur mundësi të importon edhe objekte nga jashtë”, tha Fitni Dalipi, Arkeolog.

Për rëndësinë e gjetjeve ditë më parë foli edhe ministri i Kulturës, Zoran Lutkov i cili para se gjithash falënderoi pronarët e tokës Bukuri Shemshedini dhe Shefit Shemshedini të cilët kanë detektuar, denoncuar dhe ndihmuar në këto gërmime që sipas tij janë zbulimi më i madh arkeologji në Maqedoni të Veriut për 100 vitet e fundit.

Gjetjet, sipas paralajmërimit do të konservohen dhe do të dërgohen në Muzeun Arkeologjik të Shkupit, pasi nuk ka kushte për t’u mbajtur në Muzeun e Ohrit. Ajo që ra në sy dhe që ngrit dyshimet në opinion se mund të manipulohet me gjetjet është prezenca e Pasko Kuzmanit në vendin e gërmimeve, njeriut i cili në vitin 2016 u dënua me burg mbi akuzat se ka keqpërdorur dhe shitur artefakte deri sa ka qenë drejtori i Mbrojtjes së trashëgimisë kulturore./Alsat.mk

Ish ambasadori Hysa: RMV gradualisht është duke u rreshtuar krah Orbanit e Vuçiqit, po bëhet fushatë antishqiptare

Ish-ambasadori i Kosovës Ylber Hysa, ka folur për situatën në Maqedoninë e Veriut, për sigurinë në rajon dhe për procesin e dialogut Kosovë-Serbi. Situatën në Maqedoninë e Veriut, Hysa e vlerësoi si shumë serioze. Ai tha se brenda 100 ditëve të qeverisë së këtij shteti, ajo që dukej fushatë zgjedhore, tani po duket edhe si program qeverisës.

“Të gjitha ato që i kanë folur liderët e VMRO-së, përfshirë këtu edhe presidenten e vendit, Gordana Silanovska-Davkova, por edhe kryeministrin Mickoski, praktikisht janë realizuar”, tha Hysa.

Sipas tij, partia në pushtet, përveç se ka kundërshtuar BE-në ka pasur një përqendrim të theksuar të një fushate antishqiptare, duke i cilësuar si fajtor për degradimin identitar të Maqedonisë.

Duke folur për letrën e Ali Ahmetit dërguar liderëve ndërkombëtarë, por edhe të liderëve shqiptarë, Hysa tha se Ahmeti bën përgjegjës kryeministrin Albin Kurti për atë që po ndodhë tek shqiptarët në Maqedoninë e Veriut.

Hysa përmendi mekanizmin e quajtur “balancer”, i cili e ruan përfaqësimin e shqiptarëve në bazë të kuotave në administratën shtetërore.

“Vendimi i cili e ka hequr ‘balancuesin’ për shqiptarët është serioz, sepse në arsyetimin që i bëhet në gjyqin kushtetues praktikisht mohohet etnia, si princip i punësimit dhe në rastin e Maqedonisë së Veriut, mohimi i etnisë do të thotë mohimi i vet Kushtetutës dhe frymës së Marrëveshjes së Ohrit”, tha Hysa.

“Me vendim të tillë, praktikisht Maqedonia e Veriut kthehet para vitit 2001”, tha më tutje, Hysa.

Ai tha se qeveria e Maqedonisë së Veriut gradualisht është duke u rreshtuar krah bllokut ‘konservativ problematik në BE, që ka të bëjë me popullistët si Orban e Vuçiq.

“Kjo qeveri e kryesuar nga VMRO sikur dëshiron t’u thotë shqiptarëve se tani është një Maqedoni tjetër, nuk është si në vitin 2001, sikur dëshiron ta bëjë një revizionizëm historik të këtyre ngjarjeve”, tha Hysa.

Hysa tutje përmendi afrimin e kësaj qeverie me Beogradin zyrtar, i cili tha se brenda 100 ditëshit në qeveri, ka pasur shumë takime me zyrtarët serbë.

Kurse për partnerin qeverisës nga radhët e shqiptarëve VLEN, Hysa tha se karshi këtyre zhvillimeve nuk ka reaguar thuajse fare, përkundrazi, ka fajësuar BDI-në, që çështjet e tilla do të duhej të zgjidheshin në kohën kur BDI ishte në pushtet.

Ai tutje tha se situata gjeopolitike në botë ndikon që të mos ketë vëmendjen e duhur për gjendjen në të cilën ndodhet Maqedonia e Veriut.

“Nëse Maqedonia nuk brengoset për rrugëtimin e saj në BE, kur tani ka marrë një “flakareshë” me ndarjen nga Shqipëria, atëherë kjo tregon për një frymë jo shumë miqësore dhe properëndimore të Maqedonisë”, tha Hysa, teksa shtoi se kjo do të duhej të ishte shqetësuese edhe për vetë shqiptarët, të cilët ishin garantues të një Maqedonie properëndimore.

Hysa më tej tha se nëse kjo qeveri vazhdon me këtë logjikë dhe nëse Gjykata Kushtetuese do të merrte vendim cenues ndaj përdorimin e gjuhës shqipe, atëherë do të ishte një alarm edhe për rajonin.

Hysa tutje, pohoi se ka një sinkron në mes të ngjarjeve që po ndodhin në Maqedoni të Veriut dhe të asaj në Serbi, ku pak ditë më parë është krijuar një gjykatë ku Kosova është shpallur “zonë e veçantë”. Sipas tij, kjo mund të prodhojë probleme serioze dhe politike, jo vetëm të sigurisë.

Qëllimi i Serbisë, sipas Hysajt, është që të krijojë një atmosferë nervozizmi karshi Kosovës.

Mes tjerash u diskutua edhe Raporti i Progresit. Hysaj tha se ky raport, ndonëse nuk është publikuar në tërësi, zbatimi i marrëveshjes franko-gjermane është në thelb të reflektimi të raportit në fjalë, si dhe të rrugëtimit të anëtarësimit ën BE.

Ndërsa për dialogun Kosovë-Serbi dhe për Asociacionin, ish ambasadori kosovar tha se më shumë ka qenë përpjekje për ta mbajtur gjallë dialogun, sesa të arrihet ndonjë përparim esencial.

“Dialogu deri më tani ka qenë një lojë tenisi, ku palët kanë hedhur faje ndaj njëra-tjetrës, kurse pala ndërkombëtare dukej si një arbitër tenisi duke përcjellë topin”, theksoi ai.

Ndërkaq pas zgjedhjeve në SHBA, sipas Hysajt, pavarësisht se kush do të zgjidhet president, gjërat do të ndryshojnë, sepse do të ndryshojnë prioritetet në gjeopolitikën amerikane. /RTK/

Intervista- Mickoski: Jam i përgatitur për kompromis, por të mos marrim në thua në pengesa të reja drejt BE-së

Kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski gjatë intervistës dhënë për Radion Evropa e Lirë.

 

Sanja Vasiq

Kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski, pret përgjigje nga Brukseli se si do të vijojnë negociatat me Bashkimin Evropian (BE) nëse miratohen ndryshimet kushtetuese dhe nëse do të vlejnë me zbatim të prolonguar.

Në një intervistë për Radio Evropa e Lirë, ai thotë se nuk ka ndikim rus në vend, por se euroskepticizmin e nxit një pjesë e politikanëve bullgarë. Ai nuk pret ndryshim në politikën amerikane për Ballkanin edhe pas zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara, e as nuk favorizon ndonjërin nga dy kandidatët pavarësisht takimeve me Richard Grenellin.

Radio Evropa e Lirë: Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ka porositur qartë se i vetmi hap deri në fillimin e negociatave janë ndryshimet kushtetuese, për të cilat shteti tashmë ka rënë dakord. A morët një “jo” për ndryshimet kushtetuese me veprim të prolonguar?

Hristijan Mickoski: Mendoj se duhet t’i japim kohë, kohës. Së pari, të shterim këtë hap e pastaj të flasim për hapat e ardhshëm.

Radio Evropa e Lirë: Për cilin hap mendoni, ndryshimet kushtetuese me veprim të prolonguar?

Hristijan Mickoski: Epo, po, diçka e ngjashme.

Radio Evropa e Lirë: Këtë e lidhni edhe me zgjedhjet e së dielës në Bullgari?

Hristijan Mickoski: Kjo është një çështje e brendshme e Bullgarisë. Mendoj se asgjë nuk është e përjetshme dhe se nëse ka vullnet, ka edhe mënyrë. Jam i bindur se diktati nuk është zgjidhje, se ultimatumi nuk është zgjidhje, se është e nevojshme të bisedohet, deri në momentin kur të arrihet një zgjidhje që, siç shpesh thonë bashkëbiseduesit, të jetë win-win, ku fitojnë edhe të dyja palët, unë kam mendim të kundërt që të jetë lose -lose, që të dyja palët të humbin diçka. Nuk është mirë nëse njëra palë humb gjithçka, ndërsa tjetra fiton. Ky nuk është kompromis. Fundja, i tillë ishte edhe i ashtuquajturi propozimi francez. Ne kërkojmë që Bashkimi Evropian t’i respektojë parimet e veta dhe vlerat e veta. Kaq.

Radio Evropa e Lirë: Pra, prisni përgjigje nga Komisioni Evropian. Por, do të nevojitet edhe mbështetja nga Bullgaria.

Hristijan Mickoski: Unë jam i gatshëm të bisedoj me këdo, jam i gatshëm të ulem, shprehimisht, me këdo që ka qëllim të mirë që të gjejmë zgjidhje për këtë problem, sepse qëllimi ynë është të jemi pjesë e familjes evropiane. Edhe pse jam i bindur se këtë kemi merituar shumë më herët, madje edhe para disa vendeve të tjera anëtare të BE-së. Fatkeqësisht, për shkak të padrejtësisë që iu shkaktua qytetarëve maqedonas dhe neve si shtet, ne sot ende nuk mund t’i fillojmë as negociatat. Kjo nuk është një garë në të cilën ju duhet vetëm të merrni pjesë. Tani jemi në një situatë që kur do të fillojmë garën duhet të dimë qartë se do ta përfundojmë atë garë. E jo që në ndonjërën nga pengesat e radhës të marrim në thua dhe përsëri do të duhen poshtërimi e kështu me radhë. Unë nuk jam një bashkëbisedues i tillë. Unë jam një bashkëbisedues që është i gatshëm për kompromis, por vetëm nëse ky kompromis nënkupton rezultat, përkatësisht një përfundim, në rastin tonë fundi do të nënkuptojë anëtarësimin e plotë në kuadrin e Bashkimit Evropian.

Radio Evropa e Lirë: Sa më larg të jetë Maqedonia e Veriut nga Bashkimi Evropian, aq më shumë ka hapësirë për ndikime të tjera. Kemi një rritje të euroskepticizmit. Sa është ndikimi rus në këtë dhe në ngjarjet politike në vend?

Hristijan Mickoski: Nuk do të thosha se kemi ndikim rus këtu. Nëse shohim historikisht, ne kurrë nuk kemi qenë si popull në prioritetet kryesore të diplomacisë ruse.

Radio Evropa e Lirë: Por, Maqedonia e Veriut është në listën e vendeve armike të Rusisë.

Hristijan Mickoski: Ne jemi pjesë e NATO-s, kemi politikën e përbashkët të jashtme dhe të mbrojtjes të Bashkimit Evropian, tërësisht jemi të harmonizuar dhe nuk ka ndryshim as edhe një milimetër nga kjo politikë dhe kjo është logjikshme. Unë më shumë do të thosha që ndikim kanë politikanë nga rajoni të cilët, në vend që ta shohin luftën, na kthejnë në mesjetë kur mbi tavolinë vendosin ultimatume dhe diktate. Dhe flasim për vlerat evropiane, flasim për të ardhmen. Ata kanë më shumë, do të thosha, ndikim këtu për të krijuar ndjenjën se jemi të tradhtuar nga vlerat evropiane.

Radio Evropa e Lirë: Për cilët politikanë mendoni?

Hristijan Mickoski:Për një pjesë të politikanëve bullgarë kohëve të fundit, sepse ju nuk mund të bisedoni për të ardhmen, nëse dikush vazhdimisht ju shtyn mbrapa drejt mesjetës, ndërsa unë do të dëshiroja të bisedoj për të ardhmen.

Radio Evropa e Lirë: A lë kjo hapësirë për depërtimin e ideve, ndikimeve të tjera, investimeve të tjera, mbase nga Kina?

Hristijan Mickoski: Kina është më pak e pranishme te ne në rajon. Unë do të thosha se Kina është më e pranishme në disa vende anëtare të Bashkimit Evropian sesa te ne. Dhe, vërtet jam seriozisht i habitur me tolerancën dhe lëshimet ndaj këtyre vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, sepse, fjala vjen, kompanitë kineze janë pronare të objekteve serioze, siç janë portet dhe të ngjashme, në vendet anëtare të BE-së, ndërtojnë infrastrukturë. Te ne, as ekonomikisht, as politikisht, nuk kanë ndonjë aktivitet, kështu që të kenë ndonjë ndikim të veçantë, që të bëjnë diçka këtu jashtë interesave strategjike dhe jashtë partnerëve strategjikë. A ekziston ndonjë opsion tjetër? Në këtë moment jo. Bashkimi Evropian është qëllimi ynë strategjik.

Radio Evropa e Lirë:A ndryshon se kush do të jetë presidenti i ri amerikan?

Hristijan Mickoski: Mendoj se strategjikisht cilido qoftë opsioni i zgjedhur si president i SHBA-së, do ta ketë Ballkanin në optikën e tij, kështu që këtu nuk shoh ndonjë ndryshim më dramatik se do të ndodhë ndaj Ballkanit.

Radio Evropa e Lirë: Keni pasur takime me ish-të dërguarin e posaçëm të Trumpit, Richard Grenellin. A do të thotë kjo se në një farë mënyre favorizoni Trumpin?

Hristijan Mickoski: Jo vetëm me Richard Grenellin, kam pasur takime edhe me Chris Pavlovskin, i cili është, të themi, shumë i afërt edhe në biznes, edhe privatisht, me të birin e presidentit Trump. Kam pasur gjithashtu takime edhe me Howard Lutnickun,i cili është shef, thënë kushtimisht, i ekipit tranzitor të Trumpit, zoti Munez ka qenë gjithashtu në Maqedoni [të Veriut], Robert Stefanovski, të themi, po ashtu, një njeri i afërt me familjen e presidentit Trump, por gjithashtu kam pasur shumë takime me njerëz që janë pjesë e strukturës së demokratëve dhe të afërt me nënpresidenten Kamala Harris, mirëpo kjo nuk do të thotë se favorizojmë njërin apo tjetrin.

Radio Evropa e Lirë: Maqedonia e Veriut ka pagën mesatare më të ulët në Ballkan. Ka shkallën më të ulët të rritjes ekonomike. Si do t’i mbani të rinjtë në vendin me pagat më të ulëta?

Hristijan Mickoski: Ne jemi qeveri prej katër muajsh. Ajo që trashëguam është kataklizmike. Dhe u përpoqëm ta sanojmë këtë kataklizëm brenda asaj që mundëm këto katër muaj. Treguesit e parë janë të mirë. Të themi, doli shifra për pagën mesatare në gusht, ajo është rritur për pothuajse 13 për qind neto krahasuar me vitin e kaluar, kemi rritje të pagës gjatë inflacionit të ulët. Me politikën tonë ia dolëm t’ua kthejmë vlerën atyre denarëve që i marrin si kompensim mujor në punë. A jemi më të dobëtit? Nuk jemi, ka shtete më të dobëta në rajon se ne për sa i përket pagës mesatare, por ajo që është e rëndësishme është të krahasohet indeksi Gini dhe të krahasohen të njëjtat produkte në shtete të ndryshme në kushte të njëjta. Kjo do të thotë se nuk do të mbështetemi në konsum, por do të mbështetemi në investime.

Radio Evropa e Lirë: Kur jemi tek investime kapitale, ministri Aleksandar Nikollovski thotë se nuk do të ndërtohet hekurudha drejt Bullgarisë, tjetri ministër, Orhan Murtezani thotë se do të ndërtohet?

Hristijan Mickoski: As njëri, as tjetri nuk ka thënë kështu. Hekurudha, korridori VIII, por edhe hekurudha e shpejtë e korridorit X, janë interesi ynë strategjik. Nuk ka prioritet më të madh për ne sesa të realizojmë interesin tonë strategjik. Kjo do të thotë që ne si shtet, natyrshëm, jemi kryqëzim i këtyre dy korridoreve VIII dhe X. Për dallim nga korridori X, për të cilin kemi rrugë të qartë, plan të qartë, zotim të qartë nga të gjitha shtetet, për korridorin VIII nuk kemi parë një gjë të tillë nga ana e Bullgarisë. Dhe kemi një pamje të paqartë se deri ku ka arritur hekurudha në Shqipëri. Tani, ekziston dialog i nivelit të lartë në Bruksel, i cili pati sesionin e parë, ai përfundoi, tani në fund të muajit duhet të jetë në Sofje dhe pres në Shkup që kjo përfundimisht të finalizohet.

Radio Evropa e Lirë: Opozita ju akuzon se keni vendosur kuadër partiak në Agjencinë e Sigurisë Kombëtare.

Hristijan Mickoski: Nëse mendoni për drejtorin e ri Bojan Hristovski, po, ai ishte pjesë e strukturës së VMRO-së, por në të kaluarën, sepse ishte pjesë e Ministrisë së Punëve të Brendshme. Ai është i depolitizuar, i apolitik plotësisht, i tillë është ligji. Ai si kuadër në Agjencinë për Siguri Kombëtare vjen nga kabineti i Ministrit të Punëve të Brendshme. A njihemi? Po. A duhet të bashkëpunoj me njerëz që i njoh? Po. Sepse, ja, u përpoqëm me njerëz që nuk i njihnim, që i trashëguam, nuk pati rezultate. Unë u zgjodha kryetar i Qeverisë dhe për dy, dy muaj e gjysmë nuk mora kurrfarë raportesh nga drejtori i atëhershëm i Agjencisë së Sigurisë Kombëtare. Tani, është e logjikshme të punoj me njerëz të cilët i njoh dhe të cilëve u besoj, dhe nuk shoh ndonjë gjë të palogjikshme këtu. E tani, nëse ata janë të frikësuar se treguesit, edhe nga atje, edhe nga Agjencia e Inteligjencës, janë shumë serioze, prandaj nuk do të flisja publikisht, por do t’ua lë organeve ta bëjnë punën e tyre. Që këto dy agjenci në të kaluarën kanë qenë fortesa, nga ku janë shënjestruar qartë individë të opozitës, në vend se të merren me sigurinë e shtetit, kjo është një çështje tjetër.

Dhe duhet të jenë të frikësuar sepse informacionet fillestare që kam marrë janë tronditëse. Për abuzime të rënda në drejtim të punës kundër interesave shtetërore, spiunim i opozitës me të dhëna të falsifikuara dhe të fabrikuara, ndjekje të përfaqësuesve të opozitës. Kjo është diçka që do të jetë një skandal i madh dhe prandaj nuk do të doja në këtë moment të flas për detaje, t’i lëmë që, po them përsëri, kohë-kohës.

Radio Evropa e Lirë: Kur është fjala për Këshillin Gjyqësor, a keni përfundimisht një propozim për reformimin e këtij organi kyç të gjyqësorit?

Hristijan Mickoski: Kam pritur propozime dhe nuk kam marrë dhe tani po e bëj vetë detyrën time, sepse tashmë është kataklizmatike. Kam filluar të komunikoj me ekspertë ndërkombëtarë evropianë, të konsultohem me disa prej tyre, tashmë të shtunën kam një takim të dakorduar dhe ata do të vijnë te ne dhe do të diskutojmë për këtë temë, sepse qytetarët maqedonas qartazi janë të pakënaqur se si funksionojnë edhe prokurorët. Do të bisedojnë edhe me mua, me ministrin e Drejtësisë, si dhe me subjektet e tjera përkatëse, kështu që do të shohim. Shumë shpejt do të kemi një zgjidhje.

Përgatiti: Enis Shaqiri

Kërkonin ryshfet, në pranga përfundojnë më shumë se 35 policë e doganierë

Policia e Maqedonisë së Veriut ka realizuar sonte një aksion të madh policor në dy lokacione të vendit, ndërsa në pranga kanë përfunduar më shumë se 35 policë e doganierë.

Sipas informacioneve, aksionet janë zhvilluar në Strumicë dhe Gjevgjeli ku janë arrestuar edhe disa doganierë.

Arrestimi është bërë për shkak të punës së papërgjegjshme në shërbimin doganor dhe marrjes së parave.sn

Presidenca e Maqedonisë së Veriut “nuk njeh” gjuhën shqipe, Qeveria pjesërisht, ndërsa Kuvendi po

Portalb.mk ka analizuar përdorimin e shqipes për një javë në komunikatat me mediat dhe ueb-faqet e Qeverisë së Maqedonisë së Veriut, Presidencës dhe Kuvendit, tani që me këto institucione kryesojnë njerëz të rinj.

Gjatë shtatë ditëve të analizuara (12-18 shtator) të komunikatave të këtyre tre institucioneve, vërehet që Presidenca nuk e përfill fare gjuhën shqipe, Qeveria dërgon komunikata edhe në shqip edhe pse me vonesë dhe jo të gjitha, ndërsa Kuvendi gjithmonë e zbaton gjuhën shqipe, përveç përjashtimeve tepër të rralla.

Presidenca

Gjatë shtatë ditëve të analizuara, presidenca nuk e ka dërguar as edhe një komunikatë në gjuhën shqipe, ndërsa praktikë të ngjashme ka pasur edhe gjatë kryesimit të këtij institucioni nga ish-presidenti Stevo Pendarovski. Megjithatë sërish nuk ka qenë në këtë nivel. Edhe pse me raste shumë të rralla, dërgohej tek-tuk ndonjë komunikatë në gjuhën shqipe.

Kur bëhet fjalë për ueb-faqen, situata nuk është më e mirë, por përsëri është funksionale edhe në shqip. Megjithatë, nuk është përditësimi i njëjtë si në maqedonisht. Për shembull, gjatë kontrollit të ueb-faqes nga redaksia jonë më 19 shtator, në versionin maqedonisht të ueb-faqes komunikata e fundit e Presidencës është e datës 18 shtator, ndërsa në versionin shqip është e datës 10 shtator, ndërkohë që mes datave 10-18 shtator ka pasur çdo ditë informacione në gjuhën maqedonase. Pra, për 8 ditë të plota, ueb-faqja nuk është përditësuar me asnjë informacion shqip. Ndërkohë, në versionin shqip, pjesa e “Kategorive” është në gjuhën maqedonase, siç mund të vërehet në fotografitë e mëposhtme (djathtas):


Versioni në maqedonisht i ueb-faqes së Presidencës së RMV-së
Versioni në maqedonisht i ueb-faqes së Presidencës së RMV-së
Versioni në shqip i ueb-faqes së Presidencës së RMV-së
Versioni në shqip i ueb-faqes së Presidencës së RMV-së

Kuvendi

Kuvendi i Maqedonisë së Veriut, në shtatë ditët e analizuara, pothuajse të gjitha komunikatat i ka dërguar në të dyja gjuhët, përveç një komunikate që është dërguar vetëm në maqedonisht.

Edhe sa i përket ueb-faqes së Kuvendit, njoftimet ditore dhe agjenda janë vazhdimisht të përditësuara me informacione të reja edhe në gjuhën shqipe. Ndërsa kur bëhet fjalë për të dhëna më të veçanta, nuk gjenden në versionin në shqip. Për shembull rubrika “Të dhëna të hapura” dhe “Regjistër për organizata”, nuk ndodhet në versionin shqip të ueb-faqes.

Sidoqoftë, krahasuar me Qeverinë, e me presidencën as që bëhet fjalë, Kuvendi i RMV-së e zbaton gjuhën shqipe, veçanërisht në komunikim me mediat.

Kjo praktikë në Kuvend ka qenë edhe kur kryeparlamentar ishte Talat Xhaferi. Pra nuk ka ndryshime në këtë institucione, përkatësisht mund të konstatohet që gjuha shqipe zbatohet në tërësi.

Qeveria

Kur jemi te Qeveria e Maqedonisë së Veriut, nuk është se ka ndryshuar shumë praktika e komunikatave të dërguara në gjuhën shqipe nga koha e Qeverisë teknike apo nga ajo e LSDM-së. Në të tre rastet, komunikatat në gjuhën shqipe dërgohen në mënyrë të parregullt. Gjegjësisht, çdo komunikatë fillimisht dërgohet në maqedonisht, pastaj në të dyja gjuhët njëherësh dhe dallimi midis dy komunikatave arrin deri në mbi dy orë. Kjo do të thotë, se pasi gazetarët tashmë e kryejnë punën, e përkthejnë komunikatën dhe plasojnë lajmin, arrin komunikata në gjuhën shqipe.

Më poshtë ilustrohet dërgimi për shtatë ditë i komunikatave nga Qeveria:

18 shtator – Qeveria ka dërguar 9 komunikata, pesë prej tyre edhe në gjuhën shqipe, të tjerat vetëm në maqedonisht. Njëra prej komunikatave e dërguar në shqip është dërguar pas dy orësh.

17 shtator – Në këtë datë janë dërguar 3 komunikata, dy vetëm në maqedonisht, ndërsa njëra në shqip dhe maqedonisht. Gjegjësisht, njëra prej komunikatave është dërguar njëherë në maqedonisht, ndërsa të dytën herë në shqip dhe maqedonisht.

16 shtator – Qeveria ka dërguar 11 komunikata. Të gjitha edhe në shqip edhe në maqedonisht, por si gjithmonë me 30 minuta e deri në një orë vonesë. Përkatësisht, 5 komunikata fillimisht janë dërguar në maqedonisht, pastaj në të dyja gjuhët. Një komunikatë e kësaj date është e 15 shtatorit, e cila në këtë datë, u dërgua vetëm në maqedonisht.

15 shtator – Në këtë datë është dërguar një komunikatë vetëm në maqedonisht. E njëjta në të dyja gjuhët është dërguar më 16 shtator.

14 shtator – Në këtë datë është dërguar poashtu vetëm një komunikatë vetëm në maqedonisht.

13 shtator – Qeveria ka dërguar pesë komunikata, dy prej të cilave fillimisht vetëm në gjuhën maqedonase, pastaj në të dyja gjuhët, ndërsa një komunikatë është me lista të zëdhënësve që nuk nevojitet përkthim.

12 shtator – Në këtë datë janë dërguar nëntë komunikata, katër njëherë vetëm në maqedonisht, pastaj në të dyja gjuhët. Njëra është dërguar vetëm në gjuhën maqedonase.

Sa i përket ueb-faqes së Qeverisë, gjuha shqipe është më e zbatueshme se sa e Presidencës, e cila për tetë ditë nuk e ka përditësuar ueb-faqen në shqip me informatat më të fundit. Qeveria, përditëson me një ose dy ditë vonesë versionin shqip të ueb-faqes. Kontrolluar më 20 shtator të dy versionet, vërehet se në versionin maqedonisht ka informacione të po kësaj dite, ndërsa në shqip janë të një dite më parë, 19 shtator.

Problemi me kategoritë, ashtu sikurse në ueb-faqen e Presidencës, hasen edhe në ueb-faqen e Qeverisë. Për shembull, siç mund të vërehet në fotografitë e mëposhtme, “Meta podatoci” dhe “Sliçni objavi” në të dy versionet e ueb-faqes janë në maqedonisht.

Versioni në maqedonisht i ueb-faqes së Qeverisë së RMV-së
Versioni në maqedonisht i ueb-faqes së Qeverisë së RMV-së
Versioni në shqip i ueb-faqes së Qeverisë së RMV-së

Sa për krahasim, mes tre qeverive, asaj të LSDM-së, asaj teknike dhe të VMRO-së nuk është se ka ndonjë dallim të madh, ajo që vërehet si ndryshim është se në krye me Talat Xhaferin, komunikatat shqip dërgoheshin gjithmonë paralelisht me ato në gjuhën maqedonase.
Gjithashtu, gjatë Qeverisë së Xhaferit, në shqip përktheheshin vetëm komunikatat ku si “protagonist” e kishin kryeministrin Xhaferi, ndërsa lidhur me anëtarët tjerë të Qeverisë, nuk dërgoheshin fare komunikata edhe në shqip. Në raste të rralla dërgoheshin komunikata në shqip, kur nuk kishin të bënin me Xhaferin edhe atë në lajme tepër të rëndësishme.

Në rast të mos zbatimit të këtij Ligji parashikohen gjoba materiale për institucionet dhe për individë fizikë.

Neni 22
(1) Gjobë në shumë prej 4.000 deri në 5.000 euro në kundërvlerë me denarë për kundërvajtje do t’u shqiptohet organeve të theksuara në nenin 1 paragrafi (3), nenin 2 paragrafi (3), si dhe të gjitha institucioneve tjera për mosrespektimin e dispozitave të këtij ligji.

(2) Gjobë në shumë prej 30% të gjobës së përcaktuar do t’i shqiptohet personit zyrtar dhe personit
përgjegjës në organet nga paragrafi 1 i këtij neni.

Kujtojmë se Qeveria e Maqedonisë së Veriut, neglizhente ndaj gjuhës shqipe ishte edhe gjatë pandemisë së Koronavirusit. Në shikim të parë në ueb-faqen zyrtare të Qeverisë të dhënat në gjuhën shqipe në disa raste nuk figuronin aspak e në disa raste nuk ishin të kompletuara ose nuk ishin të plotësuara dhe të përditësuara.


Send this to a friend