Këshilli për Çështje të Përgjithshme i Bashkimit Evropian miraton të martën konkluzionet sa i përket procesit të zgjerimit të bllokut evropian, ndërsa në pjesën për Kosovën, vendit i bëhet thirrje që ta përshpejtojë hapin në rrugën drejt reformave.

Ndër kërkesat tjera është zbatimi i marrëveshjeve të arritura me Serbinë, në kuadër të procesit të normalizimit të marrëdhënieve, përfshirë nevojën e formimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe.

Kosova është e vetmja në Ballkanin Perëndimor që nuk e gëzon statusin e vendit kandidat për anëtarësim, ndonëse ka aplikuar në dhjetor të vitit 2022.

Në raportin me draft-konkluza që e ka siguruar Radio Evropa e Lirë, përmendet se nevoja për reforma vërehet më së shumti në forcim të administratës publike dhe sundim të ligjit, përfshirë konsolidimin e sistemit gjyqësor, luftën kundër korrupsionit, mbrojtjen e lirive themelore, sidomos lirinë e shprehjes, sektor në të cilin nuk është shënuar përparim.

Përparim thuhet të ketë pasur në luftën kundër krimit të organizuar.

Kosova lavdërohet për organizimin e zgjedhjeve të përgjithshme të shkurtit dhe më pas ato lokale më vonë gjatë vitit, marrë parasysh pjesëmarrjen e të gjitha komuniteteve në to.

Lidhur me këtë, në draftin e konkluzave përmendet që marrë parasysh transferimin e rregullt të pushtetit në katër komunat me shumicë serbe në veri të vendit, Këshilli përsërit dhe pret heqjen e të gjitha masave ndëshkuese që kanë mbetur.

Bashkimi Evropian pati vendosur masa ndëshkuese ndaj Kosovës në verën e vitit 2023, si pasojë e tensioneve në veriun e banuar me shumicë serbe.

Blloku evropian ka nisur heqjen graduale të tyre, por zyrtarët në Kosovë insistojnë se vazhdimi i tyre është vendim i padrejtë, meqë të gjitha kërkesat për heqjen e tyre tashmë janë plotësuar.

Në mesin e tyre situata në veri është shtensionuar, prania e Policisë afër objekteve komunale në veri është zvogëluar dhe kalimi paqësor i pushtetit në komunat me shumicë serbe është realizuar.

Rikard Jozwiak, redaktor për Evropën i Radios Evropa e Lirë (REL), në Pragë, ka marrë vesh nga burimet e tij se për çështjen e moslargimit të të gjitha masave kundër Kosovës është diskutuar në Bruksel javën e kaluar dhe që Franca e Italia janë mbështetëse të idesë që të largohen vetëm 50 për qind e tyre.

Por, duket se përparim në këtë drejtim nuk do të ketë para zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit në Kosovë.

Sipas një analize të Institutit për Studime të Avancuara – GAP, masat e BE-së i kanë kushtuar Kosovës rreth 613.4 milionë euro në projekte të pezulluara ose të shtyra për afat të pacaktuar. Për shkak të kalimit të afateve, 7.1 milionë euro janë humbur tërësisht.

Në raport, BE-ja përmend se procesi i zgjerimit ka rëndësi gjeostrategjike dhe është proces që kontribuon në paqen evropiane, sigurinë dhe stabilitetin e shekullit 21.

Këshilli u bën thirrje të gjithë partnerëve që ta shfrytëzojnë këtë mundësi dhe këtë momentum për t’i marrë të gjithë hapat e nevojshëm për ta përshpejtuar përparimin në rrugën drejt BE-së.

Përveç përgatitjeve të nevojshme nga ana e vendeve kandidate, në raport përmendet edhe nevoja e përgatitjeve të vetë bllokut për të akomoduar anëtarë të rinj.

Sa u përket vendeve të Ballkanit, përmendet rëndësia e marrëdhënieve të mira fqinjësore dhe bashkëpunimit rajonal.

“Këshilli inkurajon fuqishëm partnerët që t’i zgjidhin të gjitha mospajtimet bilaterale dhe çështjet që datojnë prej së kaluarës, në linjë me ligjin ndërkombëtar”, përmendet mes tjerash në raport.

Pritjet për dialogun Kosovë – Serbi

Në raportin me draft-konkluza, Këshilli përmend mbështetjen e plotë për dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

Aty përmendet që të dyja palët mund të humbin mundësi të mëdha në mungesë të përparimit në normalizim.

Kosova dhe Serbia dialogojnë në Bruksel prej vitit 2011, i kanë arritur disa marrëveshje, por jo të gjitha janë zbatuar.

“Përparimi në rrugët e tyre respektive evropiane varet nga përpjekjet për t’i zbatuar plotësisht të gjitha zotimet që dalin nga Marrëveshja për normalizim e vitit 2023 dhe të gjitha marrëveshjet tjera, pa vonesa dhe parakushte”.

Mes tjerash përmendet edhe nevoja që Kosova të zbatojë marrëveshjen për themelim të Asociacionit të komunave me shumicë serbe, dhe të veprojë në përputhje me zotimet për “një nivel të përshtatshëm të vetëqeverisjes për komunitetin serb në Kosovë” në përputhje me Nenin 7, siç e parasheh Marrëveshja për normalizim dhe aneksi i saj.

Pritje ka që edhe çështja e strukturave të mbështetura nga Serbia, përfshirë ato të shërbimeve të kujdesit shëndetësor dhe edukimit, të zgjidhen në përputhje me zotimet e dialogut dhe të punohet në riintegrim të serbëve të Kosovës, nisur prej pjesëmarrjes së tyre në të gjitha nivelet institucionale.

Në njërën pikë të draft-konkluzave, në pjesën për Kosovën, vendi duartrokitet që është në linjë me politikën e Jashtme të BE-së, duke dënuar luftën e Rusisë në Ukrainë.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky dhe të dërguar amerikanë kanë zhvilluar negociata më shumë se pesë orë në Berlin, pa sinjale për ndonjë rezultat potencial, duke thënë vetëm se bisedimet do të vazhdojnë edhe të hënën.

“Përfaqësuesit kanë zhvilluar diskutime të thella sa i përket planit 20-pikësh për paqe, për agjendën ekonomike edhe më tepër. Është arritur shumë përparim dhe do të ketë takim sërish nesër në mëngjes”, ka thënë i dërguari i Shtëpisë së Bardhë, Steve Witkoff përmes një postimi në X – dikur Twitter, më 14 dhjetor.

Zelensky planifikohet të takohet edhe me zyrtarë të lartë evropianë – liderët e Gjermanisë, Britanisë dhe Francës – më 15 dhjetor.

Ende nuk është bërë e qartë nëse këto diskutime do të zhvillohen ndaras, apo të kombinuara me diskutimet SHBA-Ukrainë.

Dmytro Lytvyn, zëdhënës i Zyrës Presidenciale të Ukrainës, e ka konfirmuar rinisjen e bisedimeve më 15 dhjetor.

Negociatat e Zelenskyt me zyrtarët amerikanë dhe ata evropianë synojnë ndaljen e luftës së Rusisë në Ukrainë, që ka nisur pothuajse katër vjet më parë. Ky është konflikti më i përgjakshëm në Evropë prej Luftës së Dytë Botërore.

Para nisjes së takimeve, Zelensky ka sugjeruar se Ukraina do të heqë dorë nga aspiratat për t’u anëtarësuar në NATO, në këmbim të garancive perëndimore të sigurisë.

Megjithatë, heqja dorë nga NATO-ja nuk është vendim i lehtë për Zelenskyn, pasi anëtarësimi në aleancë është synim i përfshirë në Kushtetutën e Ukrainës.

“Prej fillimit, dëshira e Ukrainës ka qenë t’i bashkohet NATO-s, këto janë garanci reale të sigurisë”, ka thënë Zelensky në përgjigjen ndaj një gazetari.

“Disa partnerë prej Shteteve të Bashkuara dhe Evropës nuk e përkrahin këtë drejtim. Prandaj, garancitë bilaterale të sigurisë në mes të Ukrainës dhe SHBA-së, garanci të stilit të Artikullit 5, dhe garancitë e sigurisë nga kolegët evropianë, si dhe nga shtetet tjera – Kanadaja dhe Japonia – janë mundësi për të parandaluar një tjetër pushtim rus”, ka thënë ai.

“Ky është tashmë kompromis nga ana jonë”, ka thënë ai, duke shtuar se çdo garanci e sigurisë duhet të jetë ligjërisht e detyrueshme.

Në mesin e kërkesave kryesore të Moskës është që Kievi të mos anëtarësohet kurrë në aleancën ushtarake perëndimore. Shumë vende anëtare të NATO-s, përfshirë Shtetet e Bashkuara e kanë përjashtuar mundësinë e hyrjes së Ukrainës në aleancë, të paktën në kushtet aktuale.

Moska i nënvlerëson bisedimet në Berlin

Moska, në anën tjetër, e ka nënvlerësuar rëndësinë e bisedimeve në Berlin, pasi palët vazhdojnë të mos pajtohen për çështje territoriale dhe garanci të sigurisë.

Prezenca e Witkoffit – i cili i ka udhëhequr negociatat me Kievin dhe Moskën lidhur me propozimin amerikan – është parë si sinjal që Uashingtoni pret përparim drejt përfundimit të luftës.

Në nëntor, Shtetet e Bashkuara e kanë publikuar një plan 28-pikësh të paqes, që kritikët besojnë se është në favor të Rusisë. Kievi dhe aleatët evropianë kanë tentuar ta modifikojnë propozimin për t’i pasur parasysh nevojat e Ukrainës.

Zyrtarët kanë thënë se plani është rishkruar në 20 pika, ndonëse hollësitë nuk janë bërë të ditura.

“Plani nuk do të jetë diçka që të gjithë e pëlqejnë”, u ka thënë Zelensky gazetarëve para nisjes së bisedimeve.

“Ka natyrisht shumë kompromise në pikat e planit”.

Megjithatë, ka pak indikacione që Rusia do të jetë në të njëjtën linjë. Duke folur për një television rus më 14 dhjetor, Yuri Ushakov, ndihmësi i presidentit rus, Vladimir Putin për politikë të jashtme, ka thënë se ndryshimet e propozuara në planin amerikan për paqe “vështirë se do të jenë konstruktive”.

Rusia, Ukraina i vazhdojnë sulmet

Teksa vazhdojnë përpjekjet diplomatike, Ukraina dhe Rusia i kanë vazhduar sulmet.

Një sulm rus me dron në një qendër tregtare në Zaporizhja i ka plagosur gjashtë persona, përfshirë një fëmijë.

Shtabi i Përgjithshëm i Ukrainës ka thënë se sulmet me dron e kanë goditur një depo nafte në rajonin Volgograd dhe një rafineri tjetër nafte në rajonin Krasnodar.

Zelensky ka thënë se rusët i kanë nisur më shumë se 1.500 dronë dhe 46 raketa të llojeve të ndryshme kundër Ukrainës këtë javë.

“Rusia është duke e zvarritur luftën dhe synon të shkaktojë sa më shumë dëm që është e mundshme kundër njerëzve tanë”, ka thënë mes tjerash ai.

Lufta në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt të vitit 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin e quan luftën “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

Mediat ndërkombëtare, Financial Times dhe AFP, duke u thirrur në burime, raportuan se plani i paqes i propozuar nga Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës mes Rusisë dhe Ukrainës, parasheh që Kievi të anëtarësohet në Bashkimin Evropian më 1 janar 2027.

Sipas Financial Times, propozimi po negociohet nga zyrtarë amerikanë dhe ukrainas me mbështetjen e Brukselit.

Por një anëtarësim i shpejtë i Ukrainës në bllokun evropian mund të shqetësojë disa vende të BE-së. Administrata e presidentit amerikan, Donald Trump, beson se do të mund të tejkalohet kundërshtimi i Hungarisë, që është kundërshtari kryesor i anëtarësimit të Ukrainës në BE.

Çfarë thonë në BE për këtë mundësi?

Një zyrtar i BE-së i tha Radios Evropa e Lirë se në takimin e “Koalicionit të Vullnetit është përmendur anëtarësimi i Ukrainës si garanci e rëndësishme e sigurisë, por kjo çështje nuk ishte tema kryesore e takimit të djeshëm dhe viti 2027 nuk u përmend”.

Një tjetër diplomat evropian, që foli në kushte anonimiteti, i tha REL-it se “nuk kam parë një dokument zyrtar që përmend 1 janarin e vitit 2027. Procesi [i anëtarësimit në BE] është proces i bazuar në merita dhe do të vazhdojë të jetë i tillë”.

Një tjetër diplomat, duke folur për REL-in tha se çështja nëse anëtarësimi i Ukrainës në BE, si garanci e sigurisë, është “e pashmangshme”.

“Me fjalë të tjera, është pjesë e paketës së sigurisë për Ukrainën”. Megjithatë, ai tha se nuk e di nëse Kievi mund t’i bashkohet bllokut deri më 2027.

“Negociatat do të duhej të përmbylleshin në vitet 2025-2026, dhe edhe atëherë, një vit për tërë procesin është jashtëzakonisht ambicioz”, tha ky diplomat.

Sipas këtij diplomati, procesi i anëtarësimit përfshin hapjen dhe mbylljen e 35 kapitujve.

“Edhe shtete që kanë ecur me shpejtësi të madhe [në procesin e anëtarësimit] ose që ishin të përgatitura edhe para aplikimit, sikurse Islanda, iu desh një kohë e konsiderueshme. Ka hapa në proces që thjesht nuk mund të shkurtohen”, tha ky zyrtar.

Çfarë thonë në Ukrainë?

Oleksandr Merezhko, anëtar i partisë Shërbëtorët e Popullit të presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, njëherësh kryetar i Komitetit parlamentar për politikë të jashtme dhe bashkëpunim ndërparlamentar, tha se një skenar i tillë do të ishte i arritshëm nëse Ukraina arrin të kryejnë të gjitha “detyrat e shtëpisë”.

“Ky është një synim ambicioz, por unë besoj se ne duhet t’ia vendosim vetes këtë qëllim dhe të bëjmë gjithçka që kërkohet për ta arritur këtë qëllim”, tha Merezho për Shërbimin ukrainas të REL-it.

Sipas tij, anëtarësimi i Ukrainës në BE para së gjithash është çështje e sigurisë dhe sa më shpejt që Kievi i bashkohet bllokut, gjasat janë më të mëdha që të ketë një paqe të qëndrueshme.

Megjithatë, kryetarja e komitetit të Ukrainës për integrim në BE, njëherësh deputete nga Partia për Solidaritet Evropian, Ivanna Klympush-Tsintsadze, e cilësoi mundësinë e anëtarësimit të shpejtë të vendit si “absolutisht jorealist”.

“SHBA-ja nuk mund të vë një detyrë të tillë për BE-në dhe nuk besoj që BE-ja do të pajtohej me një gjë të tillë”, tha ajo.

Sipas saj, Ukraina duhet të hyjë në BE si një shtet i aftë, në të kundërtën do të përballet me probleme.

Klympush-Tsintsadze po ashtu theksoi se ritmi i reformave në Ukrainë më 2025 “u ngadalësua shumë” krahasuar me vitet paraprake.

“Jam e bindur se 2027-shi, fatkeqësisht nuk do të ndodhë”, tha ajo për Radion Evropa e Lirë.

Në qershor të vitit 2022, Ukraina mori statusin e vendit kandidat, disa muaj pasi Rusia nisi pushtimin në shkallë të plotë të shtetit fqinj. Ky shtet, së bashku me Moldavinë, dorëzuan aplikimet e tyre për anëtarësim, pak para se të niste lufta në Ukrainë.

Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Kosovë i tha të mërkurën Radios Evropa e Lirë (REL) se pas zgjedhjeve parlamentare të 28 dhjetorit në Kosovë synon të punojë ngushtë me Qeverinë e re të zgjedhur “për t’i avancuar prioritetet e përbashkëta”.

Një zëdhënës i Ambasadës amerikane në Prishtinë tha në disa përgjigje me shkrim për REL-in se shpreson që “partneriteti ynë të thellohet me Qeverinë e Kosovës”, përfshirë edhe rinisjen e Dialogut të planifikuar Strategjik.

“Kjo do të kërkojë veprim për të avancuar agjendën tonë të përbashkët për paqe rajonale, stabilitet dhe prosperitet të ndërsjellë ekonomik”, tha zëdhënësi i Ambasadës amerikane.

Ky qëndrim i Ambasadës vjen pas deklaratave të bëra nga kryeministri në detyrë, Albin Kurti gjatë një interviste në televizionin lokal Kanal 10 se raportet mes dy vendeve janë shumë të mira dhe mospajtimet kryesore gjithmonë kanë qenë lidhur me Serbinë dhe strukturat e saj, dhe asnjëherë për çështje bilaterale.

Më 11 dhjetor, Kurti tha, po ashtu, se sa u përket mbrojtjes dhe sigurisë, raportet “kurrë nuk kanë qenë më të mira”.

Megjithatë, në shtator të këtij viti, SHBA-ja njoftoi për pezullim për një kohë të pacaktuar të Dialogut të planifikuar Strategjik me Kosovën, për shkak të shqetësimeve lidhur me veprimet e Qeverisë në detyrë.

Nga Ambasada amerikane po ashtu thanë se janë të “zhgënjyer nga veprimet” e Kurtit, duke theksuar se qëndrimet e tij kanë rritur paqëndrueshmërinë dhe pasigurinë në Kosovë.

Dialogu ishte planifikuar që të forconte raportet ekonomike dhe diplomatike, por veprimet e Kurtit u panë si sfida për përparim.

Disa analistë politikë patën komentuar atëbotë se pezullimi ishte paralajmërim se mbështetja ndërkombëtare për Kurtin dhe Qeverinë e tij po zbehet.

Kurti fillimisht kishte pranuar se ekzistonin disa dallime me SHBA-në, por raportet me Uashingtonin nuk ishin prishur. Më pas, më 28 shtator tha se arsyeja e pezullimit të Dialogut të planifikuar Strategjik ishte për shkak të sundimit të ligjit në veri të Kosovës, “i cili rezultoi të ishte kundër strukturave ilegale serbe dhe këtu nuk mund të bëj kompromise“.

Dialogu Strategjik, që SHBA-ja zhvillon me shtete të tjera, përfshin diskutime të nivelit të lartë mes dy vendeve që zhvillohen ose në Uashington, ose në vendin përkatës, mbi një gamë të gjerë temash si mbrojtja, siguria, mjedisi, energjia, bashkëpunimi ekonomik, e të tjera.

Shtetet e Bashkuara i kanë ndarë mbi 2 miliardë dollarë për Kosovën prej vitit 1998. Uashingtoni konsiderohet si partneri më i rëndësishëm i Kosovës dhe mbështetja e tij vlerësohet jetike për vendin.

Viteve të fundit, Kurti, që është në pushtet që nga fitorja në zgjedhje më 2021, është kritikuar disa herë nga faktori ndërkombëtar për shkak të disa vendimeve në veriun e Kosovës, të banuar me shumicë serbe, që kishin të bënin me zëvendësimin e targave serbe me ato të Kosovës, heqjen nga përdorimi i dinarit serb dhe mbylljen e institucioneve serbe.

Ai ka thënë se këto veprime janë në kuadër të shtrirjes së sundimit të ligjit në veri, duke theksuar se ato janë në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e vendit.

Megjithatë, SHBA-ja dhe qendrat evropiane i kanë cilësuar shpesh këto si veprime të njëanshme dhe të pakoordinuara.

Një anije me ndihma humanitare nga Kosova për palestinezët në Gazën e shkatërruar nga lufta është nisur nga porti i Mersinit në Turqi drejt enklavës palestineze, njoftoi të shtunën kryeministri në detyrë, Albin Kurti.

Në një njoftim në Facebook, Kurti tha se dërgesa në vlerë prej 500 mijë eurove përfshin tenda, pako ushqimore, batanije dhe 158 mijë racione të ushqimit të ngrohtë për banorët në nevojë.

Qeveria e Kurtit i kishte ndarë të hollat për këtë dërgesë humanitare në janar, por dërgimi i tyre u bë i mundur vetëm tani, tha Kurti, pas armëpushimit të arritur në tetor, me ndërmjetësimin e presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump.

Armëpushimi mes Izraelit dhe Hamasit – grupit të shpallur organizatë terroriste nga SHBA dhe fuqi të tjera – është zbatuar pothuajse plotësisht që nga tetori, por lufta e ka shkatërruar një pjesë të madhe të infrastrukturës së Gazës dhe kushtet e jetesës janë tejet të rënda.

Zyrtarë të Kombeve të Bashkuara dhe palestinezë thanë se nevojiten urgjentisht të paktën 300.000 tenda të reja për rreth 1.5 milionë njerëz që vazhdojnë të jenë të zhvendosur brenda enklavës.

Kurti tha se kjo ndihmë humanitare “përfaqëson angazhimin e Kosovës si pjesë e solidaritetit ndërkombëtar dhe përkushtimin tonë për të mbështetur popullatën civile që po përballet me vështirësi tejet të mëdha në Gazë”.

Lufta në Gazë u shkaktua nga sulmi i 7 tetorit 2023 nga grupi militant palestinez Hamas në Izrael, ku u vranë 1.200 njerëz dhe u rrëmbyen 251 të tjerë.

Lufta hakmarrëse e Izraelit në Gazë prej atëherë ka vrarë mbi 70.000 palestinezë, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës.

Kur Tefik Mustafa u kthye në Kosovë pas më shumë se një viti në burgjet e Serbisë, familja e tij e pa të thyer fizikisht dhe emocionalisht.

Sot ai është në Zvicër, duke trajtuar problemet me shikim dhe një krizë nervore – pasoja këto të drejtpërdrejta të kushteve të rënda në burgun ku u mbajt, sipas familjes.

Historia e tij është vetëm një nga shumë rastet e ngjashme të viteve të fundit, kur qytetarë të Kosovës janë arrestuar nga autoritetet serbe gjatë udhëtimeve transit.

Nga udhëtim transit, në 13 muaj paraburgim

Djali i tij, Qamili, rrëfen se Tefik Mustafa – shtetas i Kosovës dhe i Italisë – u nis më 1 qershor 2024 drejt Sllovenisë, përmes Serbisë – rrugë që e kishte përdorur dhjetëra herë më parë.

Në vendkalimin kufitar të Merdares, midis Kosovës dhe Serbisë, ai u ndalua nga policia serbe.

“E detyruan që telefonatën e fundit me familjen ta bënte në gjuhën serbe. Pastaj, për 79 ditë nuk na lejuan asnjë kontakt”, rrëfen Qamili për Radion Evropa e Lirë.

Pas një muaji paraburgim në Prokuple, Tefiku u transferua në një burg të sigurisë së lartë në Beograd.

Sipas të birit, ai u akuzua për organizimin e rrëmbimit të tre policëve serbë në qershor të vitit 1999, në magjistralen Prishtinë-Gjilan.

Për familjen, akuza ishte absurde, sepse, siç thotë Qamili, Tefiku as që ndodhej në Kosovë në atë kohë.

Nga viti 1997, ai jetoi dhe punoi në Gjermani, deri më 2004, kur u kthye për herë të parë në Kosovë, pas përfundimit të luftës, thotë Qamili.

Prokuroria kërkoi 27 vjet burg, por Gjykata e dënoi me një vit. Në fund, sipas Qamilit, Tefikun “e shpallën të pafajshëm” dhe e liruan pas 13 muajsh në paraburgim.

“Nuk kanë gjetur fakte. Plus, kur e kanë liruar babanë, e kanë shpallur të pafajshëm”, thotë ai.

Qamili pretendon se gjatë kohës në burg, Tefikut i është dëmtuar rëndë shikimi për shkak të ambientit të errët, në të cilin është mbajtur.

“Babai, për momentin, gjendet në Zvicër. Ka shkuar për vizitë dhe për trajtim mjekësor, lidhur me problemin me sy, por edhe për një lloj ‘bllokade’… është një lloj krize nervore”, shpjegon ai.

Po sipas tij, familja ka shitur prona dhe është futur në borxhe “për të paguar qindra mijëra euro”, që avokatët serbë kërkonin për ta nxjerrë të lirë.

Gjashtë të arrestuar dhe një i zhdukur më 2025

Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Kosovës (MPJD) nuk iu përgjigj pyetjeve të Radios Evropa e Lirë në lidhje me shtetasit e Kosovës, të arrestuar në Serbi këtë vit.

Por, burime të REL-it brenda MPJD-së konfirmojnë se deri më tash këtë vit janë regjistruar gjashtë raste arrestimesh dhe një rast rrëmbimi nga autoritetet serbe.

Të arrestuarit, sipas tyre, dyshohen për “krime lufte” ose “vepra kundër rendit kushtetues të Serbisë”.

Shifrat që nuk i di askush

Avokatët nga Kosova nuk mund t’i mbrojnë qytetarët e ndaluar në Serbi pa licenca serbe, por bashkëpunojnë me avokatë vendas.

Arianit Koci, i angazhuar në disa prej rasteve, thotë se shifrat zyrtare janë “relativisht të pasakta”.

“Ka raste kur biznesmenë të caktuar janë ndaluar – me pretendimet se kanë kryer krime të luftës – dhe më pas janë liruar. Por, ata kanë insistuar që të mos bëhen publike këto informata, për shkak se, sipas tyre, ata duhet të vazhdojnë të kalojnë nëpër Serbi”, thotë Koci për Radion Evropa e Lirë.

Ai përmend edhe rastin e një ish-polici që u ndalua për disa orë dhe u lirua pa u marrë vesh nga askush.

“Ka shumë raste të tilla”, thotë ai dhe shton se Serbia “i zvarrit qëllimisht procedurat”.

“Në rastin e Hazir Hazirit, dëshmitarët e kanë shfajësuar. Por, prokuroria tani kërkon ta kontrollojë telefonin e tij të vitit 2025 për një ngjarje të vitit 1999. Si është e mundur kjo?”, pyet ai.

Sipas tij, Haziri ka kaluar dhjetëra herë më parë nëpër territorin e Serbisë dhe nuk është ndaluar deri në shtatorin e sivjetmë.

“Qytetarët janë [dëm] kolateral. Gjithmonë pëson individi kur dy shtetet kanë probleme. Këtë mekanizëm, si duket, Serbia po e shfrytëzon në mënyrë brutale”, shton Koci.

Arrestimet si instrument politik

Ekspertët, gjithashtu, vlerësojnë se këto ndalime ndodhin zakonisht kur tensionet mes Kosovës dhe Serbisë rriten.

Në dy vjetët e fundit, ato kanë qenë të larta, për shkak të disa veprimeve të Qeverisë së Kosovës për të shtrirë autoritetin e saj edhe në pjesën veriore të vendit, ku popullata shumicë serbe vazhdon të jetë e ndikuar nga pushteti në Beograd.

Behxhet Shala, nga Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut në Kosovë, thotë se qytetarët janë bërë “kolateral politik”.

“Është një lojë ‘ping-pong’. Është një kolateral që e paguajnë qytetarët e Kosovës për shkak të raporteve të tensionuara me Serbinë, si dhe për shkak se Kosova dhe Serbia kanë mbetur nën hijen e interesimit ndërkombëtar, si pasojë e luftimeve në Ukrainë dhe zhvillimeve në Lindjen e afërt”, thotë Shala për Radion Evropa e Lirë.

Sipas tij, Serbia po simulon “reciprocitet”, duke pretenduar se po arreston kosovarë si kundërpërgjigje për procedurat në Kosovë ndaj serbëve.

“… por, çdo ndalim i jashtëligjshëm është shkelje e të drejtave të njeriut. Arrestimi e pastaj lirimi i shfajëson në letër, por dëmi ndaj personit është i pariparueshëm”, thotë ai.

Shala kritikon klasën politike në të dyja vendet që po i përdor këto raste vetëm për retorikë, pa bërë përpjekje për të ndërtuar mekanizma të vërtetë bashkëpunimi, me ndërmjetësim ndërkombëtar ose ndërinstitucional.

Gjatë këtij viti, MPJD-ja e Kosovës ka përsëritur disa herë thirrjen që shtetasit kosovarë të shmangin udhëtimin përmes territorit të Serbisë, duke vlerësuar se “Serbia nuk është më një territor, i cili ofron siguri minimale për integritetin fizik dhe juridik të shtetasve të Republikës së Kosovës, në veçanti ndaj shqiptarëve”.

Territori i këtij vendi shfrytëzohet sidomos nga shtetasit që duan të kalojnë në territor të BE-së, duke hyrë fillimisht nga Serbia në Hungari, si dhe anasjelltas nga diaspora që viziton Kosovën.

Prishtina dhe Beogradi i kanë hequr dokumentet për hyrje-dalje nga vera e vitit 2022.

Mes tjerave, ato kanë edhe Marrëveshje për Ndihmë të Ndërsjellë Juridike, të arritur qysh në vitin 2013 me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, por bashkëpunimi në praktikë gati se nuk ekziston.

Arrestimet si pasojë e mungesës së dialogut

Politologu nga Beogradi, Ognjen Gogiq, e sheh valën e arrestimeve të shtetasve të Kosovës në Serbi, si dhe të serbëve të Kosovës, si pasojë të drejtpërdrejtë të ndërprerjes së dialogut politik mes dy vendeve.

Sipas tij, që nga takimi i fundit i nivelit të lartë në shtator të vitit 2023, komunikimi mes palëve është “praktikisht i shkatërruar”.

“E gjithë kjo tregon se dialogu nuk po funksionon. Arrestimet pa asnjë koordinim janë dëshmi se të gjitha kanalet e komunikimit janë rrënuar”, thotë Gogiq për Radion Evropa e Lirë.

Sipas Gogiqit, arrestimet e shtetasve të Kosovës në Serbi janë edhe rezultat i presionit të brendshëm politik.

Procedurat penale të nisura në Kosovë kundër disa zyrtarëve serbë – përfshirë edhe drejtues të Listës Serbe për shkelje të dyshuara të ligjeve në Kosovë – kanë krijuar pritshmëri te publiku në Serbi që Beogradi të “përgjigjet”.

Për ta qetësuar këtë opinion, thotë Gogiq, autoritetet serbe shpesh arrestojnë kosovarë gjatë transitit.

Por këto lëvizje, sipas tij, janë edhe një mesazh politik për Prishtinën: “Është simptomatike që arrestimet ndodhin pothuajse paralelisht, në të dyja anët.”

Gogiq shton se tensionet e brendshme në Serbi – protestat e shumta kundër pushtetit që prej nëntorit të kaluar – e ushqejnë po ashtu këtë dinamikë.

Një pjesë e opinionit e akuzon presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, për “butësi” ndaj Kosovës, dhe arrestimet shërbejnë si përgjigje politike ndaj këtyre kritikave, sipas tij.

Gogiq paralajmëron se pa bashkëpunim mes dy sistemeve të drejtësisë – qoftë edhe përmes misionit të BE-së në Kosovë, EULEX – qytetarët e Kosovës dhe të Serbisë do të vazhdojnë të përballen me pasiguri juridike, duke mos e ditur se “çfarë i pret” kur hyjnë në territorin e palës tjetër.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti ka thënë të enjten se marrëdhëniet e vendit me Shtetet e Bashkuara janë shumë të mira dhe që mospajtimet kryesore kanë pasur të bëjnë gjithmonë lidhur me Serbinë dhe strukturat e saj, dhe asnjëherë për çështje bilaterale.

“Kur Shtetet e Bashkuara kanë kërkuar nga ne që t’i pranojmë refugjatët nga Afganistani menjëherë kemi thënë ‘po’, e kemi hequr taksën 10 për qind, po ashtu po i pranojmë edhe ata të cilët Shtetet e Bashkuara nuk i duan në territorin e tyre, nëse nuk gaboj një ose dy prej tyre tani janë këtu, kemi pranuar t’i pranojmë 50”, ka thënë Kurti në një intervistë dhënë televizionit lokal në Kosovë, Kanal 10.

Duke folur më tej për mospajtimet eventuale me SHBA-në, Kurti ka thënë se ka pasur raste kur Shtetet e Bashkuara kanë konsideruar që qëndrimi i tij karshi Serbisë ka qenë shumë rigoroz.

“Por unë nuk mund të pres nga SHBA-ja që ta ketë qëndrimin për Serbinë si e ka Kosova. SHBA-ja e ka njohur Serbinë, e ka njohur edhe Kosovën, janë miq e aleatë tanë. Madje janë aleati i pazëvendësueshëm dhe partneri kyç i yni, janë edhe miku ynë special”.

I pyetur nëse do të mund të shmangej pezullimi i dialogut strategjik mes SHBA-së dhe Kosovës, Kurti ka insistuar se marrëdhëniet mes dy palëve janë shumë të mira dhe janë të shtrira në tri dimensione: zhvillim, diplomaci dhe mbrojtje.

“Kurrë nuk kanë qenë, sa i përket mbrojtjes dhe sigurisë, marrëdhëniet më të mira sesa tani me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. E kemi kulmin. Si shtet i pavarur e kemi kulmin sa i përket mbrojtjes dhe sigurisë”, ka deklaruar ai.

Në shtator të këtij viti, SHBA-ja ka bërë të ditur se ka pezulluar për një kohë të pacaktuar dialogun e planifikuar strategjik me Kosovën, për shkak të shqetësimeve lidhur me veprimet e Qeverisë në detyrë.

Dialogu ishte planifikuar për t’i forcuar lidhjet ekonomike dhe diplomatike, por veprimet Kurtit janë parë si sfida për përparim.

Disa analistë politikë patën komentuar atë kohë se pezullimi ishte paralajmërim se mbështetja ndërkombëtare për Kurtin dhe Qeverinë e tij po zbehet.

Gjatë viteve të fundit, Kurti ka qenë disa herë në shënjestër të kritikave nga aleatët ndërkombëtarë, për shkak të disa vendimeve në veri të Kosovës – zonë e banuar me shumicë serbe – që lidheshin me zëvendësimin e targave serbe me ato të Kosovës, heqjen e dinarit serb nga përdorimi apo mbylljen e institucioneve serbe.

Kurti i ka justifikuar këto veprime si hapa drejt shtrirjes së sundimit të ligjit në veri dhe ka thënë se ato janë në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës.

Por bashkësia ndërkombëtare, në disa raste, i ka cilësuar si të njëanshme dhe të pakoordinuara me aleatët.

Për dialogun strategjik

Dialogu strategjik është një proces që Departamenti amerikan i Shtetit në shumicën e rasteve zhvillon me vende të ndryshme të botës me synim avancimin e marrëdhënieve bilaterale.

Ky proces përfshin diskutime të nivelit të lartë mes dy vendeve që zhvillohen ose në Uashington, ose në vendin përkatës, mbi një gamë të gjerë temash si mbrojtja, siguria, mjedisi, energjia, bashkëpunimi ekonomik, etj.

Shtetet e Bashkuara i kanë ndarë mbi 2 miliardë dollarë për Kosovën prej vitit 1998.

Udhëheqës shtetërorë kosovarë e kanë përsëritur ndër vite që Amerika është partnerja më e rëndësishme e Kosovës dhe se mbështetja e saj është jetike.

Marrëdhëniet me Serbinë

I pyetur për ngecjet në dialogun e nivelit të lartë mes Kosovës dhe Serbisë për normalizim të marrëdhënieve, Kurti ka thënë që kur s’ka dialog mes dy vendeve, jeta nuk pushon në Kosovë.

“Unë angazhohem aktivisht për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Por, kur ka pauza në këtë proces, jo për fajin tim, atëherë unë merrem me normalizim të shtetit të Kosovës”, ka thënë Kurti për dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian në Bruksel.

Ai nuk është takuar me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq prej sulmit në Banjskë të Zveçanit në shtator të vitit 2023.

Kurti e kërkon dorëzimin e Millan Radoiçiqit nga autoritetet serbe, i cili e ka marrë përgjegjësinë për orkestrim të sulmit në Banjskë. Autoritetet e Kosovës kanë ngritur aktakuzë ndaj tij.

Radoiçiq ka qenë nënkryetar i Listës Serbe – partisë më të madhe të serbëve në Kosovë – në kohën e kryerjes së sulmit dhe tani besohet se strehohet në Serbi.

Përveç kësaj, Kurti ka përsëritur në intervistën e 11 dhjetorit se kërkon edhe tërheqjen e një letre të ish-kryeministres serbe, Ana Bërnabiq përmes së cilës ajo pati shprehur rezerva për Marrëveshjen për rrugën drejt normalizimit të raporteve me Kosovën dhe për Aneksin e zbatimit të saj.

Kosova dhe Serbia patën arritur pajtueshmëri për këtë marrëveshje në shkurt të vitit 2023.

Disa zyrtarë të BE-së kanë thënë se Serbia e ka tërhequr letrën, por deklarata kundërthënëse në këtë drejtim ka pasur disa herë.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë zhvillohet prej vitit 2011. Palët kanë arritur disa marrëveshje, por jo të gjitha janë zbatuar.

Përparimi në këtë proces është kyç për aspiratat e dy vendeve për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Komandanti i misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR, gjeneralmajor Ozkan Ulutash, tha se komunikimet rregullta me ushtrinë serbe janë të rëndësishme për të parandaluar çdo përshkallëzim të mundshëm.

Ulutash i bëri këto deklarata pas vizitës në Serbi, ku u takua me kreun e ushtrisë serbe, gjeneralin Millan Mojsilloviq.

“Komunikimet e rregullta dhe të hapura mes KFOR-it dhe Forcave të Armatosura të Serbisë janë vitale për të adresuar zhvillimet e rëndësishme dhe për të parandaluar çdo rrezik të mundshëm të përshkallëzimit me kohë, në mënyrë të duhur, transparente dhe konstruktive. Në javët dhe muajt në vijim, unë do të bëj pjesën time për t’u siguruar që të vazhdojmë t’i shfrytëzojmë sa më mirë këto komunikime të rregullta”, tha Ulutash përmes një deklarate.

Edhe gjatë mandatit të parë të tij në krye të KFOR-it, Ulutash kishte vizituar Beogradin.

Ulutash e falënderoi për mikpritjen Mojsilloviqin me të cilin, tha se “veçse kam zhvilluar një bashkëpunim të hapur dhe frytdhënës gjatë mandatit tim të parë në krye të KFOR-it. Mezi pres të takohem sërish me të, së shpejti”.

Kreu i KFOR-it tha se misioni është i angazhuar për të ofruar siguri që “mundëson krijimin e kushteve të nevojshme për dialog politik”.

“NATO – përfshirë përmes punës së përditshme të KFOR-it – vazhdon të mbështesë dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian mes Prishtinës dhe Beogradit, si kornizë për të adresuar çështjet e mbetura me qëllim që të përfitojnë të gjithë njerëzit”, tha Ulutash.

Sipas gjeneralmajorit Ulutash tha se ky mision për çerekshekulli ka luajtur rol kyç në mirëmbajtjen e paqes dhe duke ofruar siguri për të gjithë qytetarët në Kosovë. Siguria në rajon, sipas gjeneralmajorit turk është e lidhur me sigurinë e Evropës dhe në mbarë zonë euroatlantike.

Gjeneralmajori turk u rikthye në drejtimin e KFOR-it në muajin tetor. Mandati i parë njëvjeçar i Ulutashit në krye të KFOR-it nisi në tetor të vitit 2023 dhe përfundoi në tetor të vitit pasues.

KFOR-i është reaguesi i tretë i sigurisë në Kosovë, pas Policisë së Kosovës dhe misionit të Bashkimit Evropian për sundim të ligjit, EULEX.

KFOR-i, veç tjerash, është përgjegjës për sigurinë në vijën kufitare mes Kosovës dhe Serbisë.

NATO-ja e shtoi praninë e saj në Kosovë gjatë vitit 2023, pas rritjes së tensioneve në veriun e banuar me shumicë serbe.

Në KFOR aktualisht janë mbi 4 mijë paqeruajtës nga vende të ndryshme të botës.

Pas më shumë se dhjetë vjetësh ndërprerjeje, naftësjellësi Selanik–Shkup po kthehet sërish në funksion, pasi në vitin 2013 kompania greke “Hellenic Petroleum”, sot HELLENiQ Energy, e nxori jashtë përdorimit duke e konsideruar jofitimprurës.

Rinisja e transportit të derivateve të naftës drejt Maqedonisë së Veriut pritet të ndodhë deri në fund të vitit, tha kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski.

“Ne si shtet po i zbatojmë të gjitha hapat që ky naftësjellës, i cili për shumë vite ishte dëmtuar dhe konservuar, të vihet në funksion. Po vazhdojnë inspektimet, mendoj se tashmë kanë përfunduar, pritet të nisin provat e presionit. Në Qeveri ka kaluar edhe çmimorja, pres që këtë vit ky naftësjellës të vihet në funksion”, deklaroi Mickoski.

Ndërtimi i naftësjellësit ishte pjesë e marrëveshjes së vitit 1999 që qeveria e udhëhequr nga kryeministri i atëhershëm dhe udhëheqësi i VMRO-DPMNE-s, Lubço Georgievski, e nënshkroi me kompaninë greke “Hellenic Petroleum” për blerjen e rafinerisë së vetme të naftës në shtet, OKTA.

Tani ky sistem tubacionesh do të quhet produktsjellës, pasi nga Selaniku në Shkup do të transportojë vetëm derivate të përpunuara të naftës, ndërsa përmes naftësjellësit zakonisht transportohet naftë e papërpunuar nga portet ose fushat naftëmbajtëse drejtpërdrejt në rafineri, ku më pas përpunohet.

Gypat e naftësjellësit Selanik-Shkup janë të gjatë rreth 213 kilometra, me kapacitet për të transportuar 2.5 milionë tonë karburant në vit, nga terminalet e “Hellenic Petroleum” deri te rafineria OKTA në Shkup, ku karburanti disel do të depozitohet.

Sipas marrëveshjes mes Qeverisë maqedonase dhe kompanisë greke, transporti i karburatit do të kushtojë 20 euro për ton, konfirmuan për Radion Evropa e Lirë nga Komisioni Rregullativ për Energjetikë dhe Burime Ujore.

Kush do të përfitojë?

Nëse produktsjellësi punon me kapacitet të plotë prej 2.5 milionë tonësh në vit, vlera totale e shërbimit do të arrinte rreth 50 milionë euro në vit.

Të ardhurat do të ndahen mes Qeverisë së Maqedonisë, e cila përmes ndërmarrjes shtetërore “Naftovod” ka 20 për qind të aksioneve në kompaninë e përbashkët “Vardaks”, ku hisedari më i madh është “Hellenic Petroleum” me 80 për qind të aksioneve.

Me njoftimet e Qeverisë maqedonase se po i përfundon procedurat e fundit, përmes këtij tubacioni do të mund të qarkullojë karburanti sapo Ministria e Transportit të lëshojë “lejen për përdorim”.

Me këtë do të hyjë në fuqi edhe licenca që Komisioni Rregullativ për Energjetikë dhe Burime Ujore tashmë ia ka lëshuar “Vardaks”-it në vitin 2023, me vlefshmëri prej 35 vjetësh, përkatësisht deri në vitin 2058.

“Kur operatori ‘Vardaks’ ta marrë lejen e përdorimit nga shteti, kjo licencë do të hyjë në fuqi”, tha për REL-in kryetari i Komisionit Rregullativ për Energjetikë dhe Burime Ujore, Marko Bislimovski.

REL-i i është drejtuar Qeverisë maqedonase me pyetjen se cilat janë përfitimet e pritshme për sistemin energjetik dhe ekonomik të vendit nga ky tubacion, por deri në publikimin e këtij teksti, ekzekutivi në Shkup nuk është përgjigjur.

Polemikë politike rreth tubacionit të naftës

VMRO–Partia Popullore, e themeluar nga ish-kryeministri Georgievski pasi u largua nga VMRO-DPMNE-ja, pretendon se riaktivizimi aktual i naftësjellësit Selanik-Shkup ka për qëllim t’i ndihmojë Serbisë në krizën aktuale me naftë.

Nga kjo parti thonë se janë të habitur nga shpejtësia me të cilën po finalizohet procesi dhe pyesin pse ata, që prej vitesh kundërshtonin projektin, tani heshtin.

Partia e Lubço Georgievskit shtoi se argumentet për përfitimet nga naftësjellësi kanë qenë të vlefshme që para 25 vjetësh dhe akuzoi se vendi është lënë me vetëdije pa përfitime ekonomike dhe gjeostrategjike.

Kryeministri Hristijan Mickoski tha se roli i Qeverisë është të sigurojë infrastrukturën dhe rregulloren, por jo të hyjë në operacione biznesi.

“Ne si Qeveri nuk jemi shoqëri aksionare për të furnizuar Serbinë ose vende të tjera. Këtë e bëjnë kompani private që merren me biznes”, tha Mickoski, duke iu përgjigjur pyetjes nëse shteti do të përpiqet të përfitojë nga kriza e naftës në Serbi përmes eksportit të derivateve në këtë linjë.

Transport më i lirë dhe më i sigurt

Teorikisht, transporti i drejtpërdrejtë i derivateve të naftës nga Selaniku në Shkup përmes tubacionit do të duhej të sillte më shumë siguri dhe shmangie të rreziqeve që i shoqërojnë transportin me kamionë dhe cisterna.

Sipas profesorit Dejan Trajkovski nga Fakulteti Teknik i Bitolës në Universitetin “Shën Klimenti i Ohrit”, naftësjellësin riktheu në vëmendje edhe problemet me hekurudhën në vend dhe çmimin më të ulët të transportit përmes tubacioneve.

“Në çdo rast, kjo është mënyra më e duhur e transportit, sidomos duke pasur parasysh se tashmë e kemi”, tha Trajkovski.

Ndërtimi i naftësjellësit u përfundua në vitin 2002, por dhjetë vjet më vonë, në vitin 2013, në OKTA u ndal plotësisht përpunimi i naftës, me ç’rast rafineria përfundoi në falimentim dhe transporti i naftës nëpër tubacion u ndërpre.

Arsyet, sipas “Hellenic Petroleum” në atë kohë, ishin se nuk ishte fitimprurëse dhe kishte pengesa përmes rregulloreve të shumta.

Që nga shitja e OKTA-s në vitin 1999 nga Qeveria e atëhershme maqedonase, lindën mosmarrëveshje që përfunduan para Gjykatës Ndërkombëtare të Arbitrazhit në Paris.

Me atë marrëveshje, të cilën një pjesë e opinionit të ekspertëve në Maqedoni të Veriut e vlerësuan si të dëmshëm për shtetin, OKTA iu shit kompanisë “Hellenic Petroleum” për 32 milionë euro, dhe marrëveshja ndër të tjera parashihte ndërtimin e naftësjellësit, si edhe detyrimin që për 20 vjet Maqedonia e Veriut të blinte të paktën 500.000 tonë naftë në vit nga Greqia.

Procedurat e arbitrazhit

Pasuan tre procese të ndara arbitrazhi në Gjykatën Ndërkombëtare të Arbitrazhit në Paris, të lidhura me marrëveshjen për OKTA-n dhe naftësjellësin.

I fundit ishte në dhjetor 2022, kur gjykata vendosi kundër Maqedonisë së Veriut dhe në favor të “Hellenic Petroleum”, ndërsa padia kishte të bënte me mosrespektimin e detyrimeve të marrëveshjes, duke detyruar shtetin të paguajë gjithsej 21.47 milionë euro dëmshpërblim, shumë që është përgjysmuar krahasuar me kërkesën fillestare së bashku me interesat, e cila arrinte në 42.6 milionë euro.

Qeveria atëherë njoftoi se ekipi i angazhuar juridik nga Franca, zyra “Dechert”, kishte arritur të përgjysmonte shumën e kërkuar si dëmshpërblim.

Më herët, në vitin 2019, Maqedonia e Veriut kërkonte mënyrë për të arritur marrëveshje me “Hellenic Petroleum” pas vendimit të atëhershëm të Gjykatës së Parisit prej 32 milionë dollarësh, që lidhej me moszbatimin e marrëveshjes për blerjen e mazutit.

Vendimi i parë ishte në vitin 2007 dhe erdhi pasi Gjykata Kushtetuese e vendit në vitin 2002 anuloi disa pjesë të marrëveshjes me “Hellenic Petroleum”, me të cilin kompania greke fitoi 52 milionë euro dëmshpërblim.

Me riaktualizimin e rinisjes së tubacionit, Esad Rahiq, i cili gjatë Qeverisë së kaluar në vitin 2020 u bë drejtor i ndërmarrjes shtetërore “Naftovod”, tha se pagesa e penaliteteve nga paditë është ndër arsyet kryesore që naftësjellësi duhej të kishte nisur punën shumë më herët.

“Sa më shpejt të hapej dhe të fillonte të punonte, aq më shpejt do të shlyheshin penalitetet nga paditë”, tha ai.

Rahiq shtoi se vendi ka për obligim ta hapë tubacionin, të cilin e quan investim strategjik prej rreth 100 milionë dollarësh, dhe tregoi se për këtë ka biseduar me dy ish–kryeministrat, Zoran Zaev dhe Dimitar Kovaçevski. Ai u kishte propozuar që sistemi të vihej në përdorim që atëherë, si edhe të vazhdohej ndërtimi për lidhje me Kosovën, por theksoi se propozime të tilla nuk janë realizuar.

Mijëra njerëz u mblodhën të shtunën pasdite në qendër të kryeqytetit të Maqedonisë së Veriut, Shkup, për të kërkuar “drejtësi të mirëfilltë” në përfundim të gjyqit për krime lufte ndaj ish-eprorëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) në Gjykatën Speciale të Kosovës në Hagë.

Ata u tubuan në Sheshin “Skënderbeu” në Shkup mes brohoritjeve “UÇK, UÇK”, dhe valëvitjeve të flamujve kombëtarë shqiptarë dhe flamujve të UÇK-së.

Qëllimi i protestës, e thirrur nga kategoritë e dala nga lufta e UÇK-së, ishte shprehja e pakënaqësive me gjyqin ndaj ish-eprorëve të saj, Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi e Rexhep Selimi, në Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë.

Gjyqi ndaj Thaçit, Veselit, Krasniqit dhe Selimit nisi më 2023 dhe pritet të përmbyllet në fillim të vitit të ardhshëm.

Që të gjithë ata i mohojnë akuzat për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit para dhe gjatë luftës së viteve 1998–1999.

Hysni Gucati, kryetar i Organizatës së Veteranëve të Luftës së UÇK-së, tha se sot “jemi mbledhur këtu për ta ngritur zërin”, dhe për të kërkuar “drejtësi të mirëfilltë”, për ish-krerët e UÇK-së.

“Ne sot, me këtë numër kaq të madh njerëzish… i tregojmë Trendafilovës se Ushtria Çlirimtare e Kosovës buron, lind dhe vepron nga populli”, tha Gucati duke iu referuar Ekaterina Trendafilovës, kryetares së Dhomat të Specializuara të Kosovës në qytetin holandez.

Ai shtoi se UÇK-ja “u rrit dhe u mbrojt nga populli dhe sot populli i qëndron mbrapa asaj. Ne sot kërkojmë drejtësi. Kjo gjykatë i ngjan gjykatave të Serbisë dhe merret me fakte të falsifikuara dhe fabrikuara, të cilat nuk qëndrojnë”.

Kryetar i Bashkimit Demokratik për Integrim nga Maqedonia e Veriut, Ali Ahmeti, si dhe politikanë nga Kosova, si Fatmir Limaj e Daut Haradinaj, morën pjesë në protestë.

Protesta kaloi pa ndonjë incident të raportuar.

Kjo protestë vjen në një sërë protestash të ngjashme që janë mbajtur këtë vit në qytete të ndryshme, përfshirë në Prishtinë, Tiranë, Hagë dhe Strasburg.

Gjykimi në Hagë

Gjykata Speciale e Kosovës e ka selinë në Hagë të Holandës dhe përbëhet nga gjyqtarë dhe avokatë ndërkombëtarë, pasi u themelua Kuvendi i Kosovës në vitin 2015, për t’i gjykuar rastet kundër ish-pjesëtarëve të UÇK-së sipas ligjit të Kosovës.

Gjykimi ndaj katër ish-eprorëve të UÇK-së nisi në vitin 2023, tri vjet pasi ishin arrestuar dhe dërguar në mbajtje në qytetin holandez.

Tani, më shumë se dy vjet më vonë, gjyqi ndaj tyre po shkon drejt përfundimit, pasi mbrojtja e ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, e përfundoi paraqitjen e provave dhe dëshmitarëve.

Në mbrojtje të dëshmuan në shtator ish-ndihmësi i sekretarit amerikan të Shtetit, James Rubin, gjenerali i pensionuar amerikan, Wesley Clark, këshilltari ligjor i delegacionit të Kosovës gjatë negociatave në Rambuje më 1999, Paul Williams, i dërguari i posaçëm i SHBA-së gjatë luftës në Kosovë, Chris Hill, dhe ish-diplomati britanik, John Stewart Duncan.

Që të gjithë thanë në dëshmitë e tyre se Thaçi nuk kishte autoritet mbi UÇK-n.

Gjykimi ndaj ish-krerëve të UÇK-së pritet të përfundojë në fillim të vitit të ardhshëm.

Thaçi ishte udhëheqës politik i UÇK-së para dhe gjatë luftës së viteve 1998–1999, Veseli udhëheqës i shërbimit të inteligjencës, Krasniqi zëdhënës, ndërsa Selimi anëtar i shtabit të përgjithshëm.

Aktakuza kundër tyre përfshin akuza për burgosje të paligjshme, torturë, vrasje, krime kundër njerëzimit, zhdukje me forcë dhe persekutim të qindra civilëve dhe personave që nuk morën pjesë në luftime.

Këto krime dyshohet se ndodhën midis marsit 1998 dhe shtatorit 1999 në vende të ndryshme në Kosovë, por edhe në veri të Shqipërisë.

Sipas Dhomave të Specializuara, Thaçi, Veseli, Krasniqi dhe Selimi mbajnë përgjegjësi penale personale për këto krime, por të gjithë ata e mohojnë fajësinë.

Avokatët mbrojtës kanë deklaruar se UÇK-ja nuk do të kishte fituar mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare nëse do të kishte ekzistuar një plan kriminal, siç pretendojnë prokurorët.

Sipas tyre, aktakuza bazohet në një keqinterpretim selektiv të ngjarjeve.

Kreu i kësaj komune ku ndodhi ky gjest antishqiptar, nuk ka denjuar që të japë ndonjë deklaratë për këtë çështje.

Janë rikthyer në Maqedoninë e Veriut parullat antishqiptare, që shpërthejnë herë pas here si kërpudhat pas çdo shiu politik ose elektoral.

Në një stacion autobusi në kryeqytetin e Maqedonisë së Veriut-Shkup, përkatësisht atë pranë konviktit “Goce Dellçev”, është gjetur nga një shqiptar një parullë e shkruar me të bardhë: “Smrtza shqiptari-Vdekje shqiptarëve”.

Është Ylli Pacuku, një aktivist i shoqërisë civile në Shkup, i cili, pasi ka mësuar se kishte disa ditë kjo parullë, ka shkuar vetë dhe ka fshirë frazën që nxit urrejtje.

Pacuku, ka shkruar në faqen e tij në rrjetet sociale se ishte lajmëruar nga disa bashkëveprimtarë të tij për parullën, për të cilën nuk e ka çarë kokën askush nga autoritetet e Maqedonisë së Veriut.

“Ky mbishkrim me urrejtje te stacioni i autobusit para konviktit Goce Delçev ka qenë disa ditë duke qarkulluar nëpër rrjete sociale. Prisja ta pastronin, por meqë qëndroi ende, thjesht e pastrova vet.

Nuk është asgjë e madhe, thjesht nuk dua të kaloj çdo ditë në një vend ku edhe vetë kam pritur autobus më herët dhe të shoh fjalë që s’kanë vend në një hapësirë studentore, e as në këtë qytet.

E sa u përket atyre që i shkruajnë këto… ndoshta është koha të investojnë më shumë te mendja sesa te markerat”, shkruan Ylli Pacuku, postimi i të cilit është ndarë edhe nga Bujar Osmani nënkryetar i BDI-së dhe ish-ministër i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut.

Zona, ku është shkruar parulla, është një territor ku shqiptarët janë goxha të paktë në numër. Lagja Taslixhe ku ndodhet konvikti me emrin e heroit të rilindjes kombëtare bullgare, ndodhet në komunën e Karposhit. E cila është pjesë e bashkisë se madhe të Shkupit. E ndodhur në një nga periferitë e “qeta” të kryeqytetit, kjo zonë me një popullsi deri në 60 mijë vetë, pra me një dendësi të madhe, ka rreth 84% maqedonas, ndërkohë që shqiptarët nuk i kapin as 4% të popullsisë. Karposhi ka gjithashtu serbë, që janë gati sa shqiptarët përkatësisht rreth 4% dhe një numër të vogël romësh.

Kjo komunë periferike drejtohet nga Sotir Lukrovski, një nacionalist maqedonas i VRMO-DPMNE e kryeministrit Mickovsi, i cili në faqen zyrtare të institucionit nuk ka denjuar të vendosë gjuhën shqipe, çka është e detyruar me ligj.

Kreu i kësaj komune ku ndodhi ky gjest antishqiptar, nuk ka denjuar që të japë ndonjë deklaratë për këtë çështje./ Pamfleti

Plot 65 nga 81 vendet e kryetarëve të komunave në Maqedoninë e Veriut përfunduan në duart e VMRO-DPMNE-së dhe VLEN-it.

Këtu hyn edhe partneri i tretë qeveritar, ZNAM, që mbetet në krye të pushtetit lokal në komunën më të madhe të vendit, Kumanovë.

Kjo do të thotë se partnerët qeveritarë, përveçse kanë pushtetin qendror, gjatë katër vjetëve të ardhshëm do të qeverisin edhe në nivel lokal në mbi 80% të komunave dhe qyteteve të vendit.

“Këto ishin zgjedhje lokale dhe ndoshta u fokusuan te problemet lokale, por duket qartë se me këtë pushtet, gjithçka do të jetë në duart e VMRO-DPMNE-së dhe VLEN-it – nga kanalizimi deri tek integrimi evropian. Mendoj se pasi të kalojë kjo eufori, ata do të përballen me presione të drejtpërdrejta, sepse gjithçka duhet të zgjidhet prej tyre”, thotë për Radion Evropa e Lirë gazetari dhe analisti politik, Nazim Rashidi.

Ai thekson se partitë nuk duhet ta shohin këtë vetëm si “rezultat të mirë për to”, por duhet të mendojnë edhe për përgjegjësitë shtesë.

“Tani, gjithçka do të varet nga veprimet e tyre”, thotë Rashidi.

Nga 65 vendet e kryetarëve të komunave të fituara nga këto dy parti, 55 i takojnë VMRO-DPMNE-së, ndërsa 10 VLEN-it.

Dominimi është parë tashmë, por a është nxjerrë mësimi?

Edhe pse zgjedhjet lokale e rritën dominimin e një partie në politikën maqedonase, ky nuk është ndonjë ndryshim i paparë më herët, thotë analisti dhe drejtori i Qendrës maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar, Aleksandar Kërzhalovski.

VMRO-DPMNE, krahasuar me zgjedhjet e mëparshme kur kishte 42 kryetarë komunash, tani ka edhe 13 më shumë.

Kërzhalovski kujton se edhe para dy cikleve zgjedhore, vendi kishte një përvojë të ngjashme.

Në vitin 2017, partia atëherë në pushtet, LSDM, fitoi 57 kryetarë komunash, ndërsa VMRO-DPMNE vetëm pesë.

“Gjërat ndryshojnë, veçanërisht te ne shumë më shpejt sesa mendojnë të gjithë. Prandaj, besoj se ky mësim është nxjerrë dhe tani do të veprohet më me kujdes”, thotë Kërzhalovski për Radion Evropa e Lirë.

Kryeministri dhe lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, pas shpalljes së fitores së thellë në rundin e dytë, paralajmëroi për kujdes.

“Çdo zgjedhje është një mesazh, dhe këto zgjedhje janë mesazh edhe për ne: të mos e teprojmë me fitoren, por të veprojmë me përgjegjësinë që na dhanë qytetarët dhe ta justifikojmë atë. Të ndryshojmë dhe të përmirësohemi”, tha Mickoski natën e 2 nëntorit.

Si të “kthehen” LSDM-ja dhe BDI-ja?

Ndërsa partitë në pushtet tani e kanë fuqinë dhe përgjegjësinë në të gjitha nivelet, opozita – Lidhja Social-Demokrate e Maqedonisë dhe Bashkimi Demokratik për Integrim – duhet ta kthejë vëmendjen te vetja për t’u rikthyer si aktorë politikë pas humbjes në zgjedhjet lokale.

“Sigurisht, edhe ata vetë duhet të bëjnë diçka për t’u rikthyer në një situatë konkurruese… Ndoshta një rishqyrtim i të gjithave që ndodhën në periudhën e kaluar – nga Marrëveshja e Prespës, Marrëveshja me Bullgarinë dhe propozimi francez – për të parë se sa ndikuan në këtë rezultat të zgjedhjeve lokale, por edhe në ato parlamentare, vitin e kaluar”, thotë Kërzhalovski, duke aluduar te LSDM-ja.

Por, edhe BDI-ja, sipas tij, është parti socialdemokrate sipas ideologjisë së saj, ndaj të dyja partitë duhet të rishikojnë nëse dhe si duan të rikthehen te socialdemokracia.

“Sigurisht, duhet të dëgjojnë zërin e qytetarëve dhe ta reflektojnë atë në strukturat e tyre partiake, të kenë hapje dhe demokraci të brendshme”, sipas Kërzhalovskit.

Rashidi, nga ana tjetër, vë në dukje se të dyja partitë janë në pozita të ndryshme, por rezultatet janë një sinjal alarmi për secilën – jo vetëm për vendimet kadrovike, por edhe për politikat që ndjekin, duke marrë parasysh ndryshimet e gjeneratave në skenë.

Socialdemokratët, siç thotë ai, ndoshta janë në një konsolidim të caktuar, pasi vetë theksojnë se kanë drejtues relativisht të rinj. Por, pavarësisht nga kjo, ata duhet të përballen me rezultatet dhe të shohin se ku kanë gabuar.

“Për BDI-në, ky duhet të jetë një moment i vërtetë për një analizë serioze”, thotë Rashidi.

Liderët e LSDM-së dhe BDI-së, Venko Filipçe dhe Ali Ahmeti, paralajmëruan ndryshime kadrovike.

Filipçe, edhe pas rundit të dytë të zgjedhjeve lokale, ku partia e tij fitoi vetëm në gjashtë komuna, ishte i qartë se nuk do të japë dorëheqje, por theksoi se rezultatet janë një mesazh për drejtimin në të cilin do të lëvizë partia.

Në mesin e socialdemokratëve, dorëheqje ka dhënë tashmë një nga nënkryetarët, Ana Çupecska, ndërsa më parë u tërhoq edhe Gjorgji Galetanovski nga pozita e kreut të organizatës së qytetit të Shkupit, ku partia nuk arriti të hynte as në rundin e dytë në garën për kryetar të kryeqytetit.

Në BDI, aktualisht, nuk ka dorëheqje.

Ahmeti, në fjalimin e tij, theksoi se rezultatet janë një thirrje për forcimin e partisë.

BDI, që në këto zgjedhje udhëhoqi koalicionin Aleanca Kombëtare për Integrim, fitoi vetëm katër kryetarë komunash.

Zgjedhjet lokale më 19 tetor dhe rundi i dytë më 2 nëntor ishin të tetat pas pavarësisë së Maqedonisë së Veriut, më 1991.

Ato u mbajtën më pak se dy vjet pas zgjedhjeve parlamentare, në të cilat VMRO-DPMNE-ja, pas shtatë vjetësh në opozitë, u rikthye në pushtet qendror, duke bërë koalicion me VLEN-in dhe ZNAM-in dhe duke çuar në opozitë LSDM-në, por edhe BDI-në, që ishte në pushtet rreth dy dekada.

Përgatiti: Valona Tela

Qytetarët në Maqedoninë e Veriut votuan më 2 nëntor në rundin e dytë të zgjedhjeve për kryetar komune në 33 komuna, përfshirë kryeqytetin, Shkupin.

Ndërkohë, partneri i tij në qeveri, koalicioni shqiptar VLEN, kryeson në pesë komuna: Bogovinë, Brvenicë, Dibër, Dollneni dhe Tetovë.

Kandidatët nga LSDM-ja opozitare kryesojnë në Qendër të Shkupit, si dhe në Krushevë, Zërnovc dhe Makedonska Kamenicë.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në vend tha se dalja në zgjedhje ishte rreth 45 për qind.

Mbi një milion qytetarë kishin të drejtë vote.

Votimet, që u hapën në orën 7:00 dhe u mbyllën me kohë në orën 19:00, u mbajtën në mënyrë paqësore pa ndonjë incident, thanë autoritetet maqedonase.

Në Qytetin e Shkupit, garuan kandidatë nga partia në pushtet VMRO-DPMNE dhe e Majta.

Një total prej 474.000 qytetarësh të Shkupit me të drejtë vote më 2 nëntor patën të drejtë të vendosin duke rrethuar numrin në fletëvotim se kush do ta pasojë kryetaren e tanishme, Danela Arsovska, një kandidate e pavarur e mbështetur më parë nga VMRO-DPMNE.

Kryetari i Kisella Vodës nga VMRO-DPMNE, Orce Gjorgievski, garoi gjithashtu për kryetar të kryeqytetit, ndërsa kundërshtari i tij ishte ish-deputeti i së majtës, Amar Meçinoviq.

Diferenca midis dy kandidatëve në rundin e parë ishte 61.000 vota. Gjorgievski fitoi 91.000 vota, ndërsa kundërshtari i tij fitoi 30.000 vota.

Në 16 komuna, votuesit zgjodhën midis kandidatëve nga VMRO-DPMNE në pushtet dhe Lidhja Social Demokratike e Maqedonisë (SDSM) në opozitë.

Këto ishin përplasjet më të shumta politike në rundin e dytë dhe do t’u japin një përgjigje kapaciteteve të LSDM-së opozitare, e cila i fitoi vetëm tri komuna në rundin e parë, krahasuar me 33 që i fitoi VMRO-DPMNE-në në pushtet. Këto janë 16 komuna në pjesët qendrore dhe lindore të vendit.

Komunat e Shkupit, Qendra dhe Karposhi, por edhe Kërçova, Tetova dhe Struga, si dhe Koçani, ishin pjesë e komunave që analistët politikë i shihnin si interesante për t’u monitoruar dhe ku votuesit e kandidatëve që nuk arritën në rundin e dytë mund të jenë vendimtarë për atë se kush fiton.

Tragjedia në Koçan, ku një zjarr në klubin e natës Puls në mars vrau 63 persona dhe plagosi më shumë se 200 të tjerë, e përqendroi vëmendjen e publikut në qytet gjatë zgjedhjeve lokale.

Në rundin e dytë, Koçani votoi për të zgjedhur midis kryetarit të përkohshëm dhe kandidatit të pavarur Venko Krstevski dhe Vlatko Grozdanov të VMRO-DPMNE. Grozdanov fitoi rreth 2.200 vota më shumë se Krstevski në rundin e parë më 19 tetor.

Në rundin e parë të këtyre zgjedhjeve 44 komuna i zgjodhën kryetarët e tyre.

Prokuroria e Lartë Publike në Suboticë të Serbisë i ka pezulluar hetimet kundër ish-pjesëtarit të Njësisë Speciale të Policisë së Kosovës, Arbnor Spahiu, i cili është dyshuar për kryerjen e “vrasjes së rëndë” në fshatin Banjskë të Zveçanit, në veri të Kosovës.

Zyra e Prokurorit ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se urdhri për pezullim të hetimeve është lëshuar më 21 nëntor, në mungesë të dëshmive.

Spahiu është arrestuar nga autoritetet serbe më 7 qershor në pikën kufitare mes Hungarisë dhe Serbisë, derisa ai dhe familja e tij kanë qenë duke u kthyer me autobus nga Austria në Kosovë.

Ai ka qëndruar më shumë se pesë muaj në qendër ndalimi në Serbi.

Avokati i tij Arianit Koci ka konfirmuar së voni për Radion Evropa e Lirë se ai është liruar më 21 nëntor dhe është kthyer në Kosovë.

“Spahiu është mbajtur pa nevojë kaq gjatë, sepse siç kam thënë në fillim, nuk ka dëshmi për një akuzë të tillë, sepse ai nuk ka qenë pjesë e Policisë së Kosovës atë kohë”, ka thënë avokati.

Serbia e ka akuzuar Spahiun për kryerjen e krimit në Banjskë, kur një grup i armatosur serbësh e ka sulmuar Policinë e Kosovës në shtatorin e vitit 2023, duke e vrarë policin kosovar, Afrim Bunjaku.

Policia ka konfirmuar se Spahiu nuk ka qenë pjesëtar i saj në atë kohë.

Millan Radoiçiq – nënkryetar i Listës Serbe në kohën e kryerjes së sulmit – e ka marrë përgjegjësinë për organizim dhe kryerjen e sulmit kundër Policisë së Kosovës në Banjskë.

Pasi është marrë në pyetje në Beograd në tetor të vitit 2023, Radoiçiq është liruar, por me një ndalesë për udhëtim, ndërsa kryeprokurori e ka bërë të ditur vendimin për të ngritur një aktakuzë në fund të vitit 2024.

Pothuajse një vit më vonë, Zyra e Prokurorit në Serbi nuk u është përgjigjur pyetjeve të Radios Evropa e Lirë se çfarë e ka bllokuar procesin.

Ndërkohë, gjyqi për tre prej 45 të pandehurve për rastin në Banjskë, po zhvillohet nga autoritetetet në Kosovë.

Ato kërkojnë vazhdimisht dorëzimin e Radoiçiqit për ta gjykuar për kryerjen e sulmit, të cilin Kosova e pati shpallur akt terrorist.

“Unë nuk mund ta fajësoj as veten, as dikë tjetër. Do të ishte shumë budallallëk. Më e rëndësishmja për mua është që të mos ketë të lënduar”, thotë për Radion Evropa e Lirë Radosh Petroviq, investitor nga veriu i Kosovës në një kantier në Kragujevc, në Serbinë qendrore.

Të premten, më 28 nëntor, aty u shemb muri mbajtës, duke bërë që një pjesë e rrugës hyrëse në ndërtesën përkatëse të rrëshqasë në një gropë disa metra të thellë.

Pamja e shembjes u bë virale.

Më 2 dhjetor, Zyra e Prokurorit Publik në Kragujevc njoftoi se ka urdhëruar policinë që të kryente një hetim në vendngjarje dhe të merrte masa “me qëllim përcaktimin e të gjitha rrethanave përkatëse” dhe “ekzistencës së mundshme të elementeve të një vepre penale, për të cilën ai do të ndiqet penalisht”.

Radosh Petroviq pranoi të fliste me Radion Evropa e Lirë dhe tha se askush nuk e kishte kontaktuar ende për këtë.

Gazetarja e REL-it në vendngjarje – e cila ndodhet pranë Fakultetit të Drejtësisë dhe Gjimnazit të Dytë në Kragujevc, ku, viteve të fundit, janë ndërtuar edhe ndërtesa dhe ambiente të reja biznesi – gjeti disa punëtorë.

Rruga që çon te Qendra e Ekselencës, një kompleks shkencor ende i papërdorur që do t’i jepet Universitetit të Kragujevcit, është shembur plotësisht gjatë ditëve të fundit, ndërsa muret e ndërtesës ndodhen vetëm disa metra larg majës së një gremine.

Lokacioni është siguruar me shirit policor.

Në parcelën me numër 10410-17 mund të shihet një ndërtesë që po ndërtohet nga investitori Radosh Petroviq – me gjashtë kate të ndërtuara tashmë.

Megjithatë, sipas Regjistrit zyrtar të lejeve të ndërtimit në Serbi, asnjë leje ndërtimi nuk është lëshuar për ndërtim në këtë vendndodhje.

Punët pa leje

Sipas këtij regjistri, investitori “RP Invest 1980” paraqiti një kërkesë për leje ndërtimi më 17 nëntor, 2025, dhe kjo kërkesë u refuzua vetëm një ditë para se rruga të shembej pranë vendit të ndërtimit.

Nga dokumentacioni shihet se kompania për këtë punë ka marrë në qershor të ashtuquajturat kushte lokacioni – një dokument që përbën hapin e parë në procedurën për marrjen e lejes së ndërtimit dhe mbi bazën e të cilit nuk lejohet ligjërisht të kryhet ndonjë punë ndërtimore.

Sipas imazheve të Google Earth nga qershori i këtij viti, shihet se pastrimi i terrenit dhe gërmimi i tokës kanë filluar të paktën një muaj më parë.

Lejen për kryerjen e punëve përgatitore, që përfshijnë vendosjen e shtyllave dhe gërmimin deri në nivelin e themelit, kompania e mori më 20 tetor të këtij viti.

Fotografitë satelitore nga 31 tetori tregojnë se “RP Invest” deri atëherë kishte ndërtuar themelin dhe kishte filluar ngritjen e kateve.

Ndërtesa tani ka pothuajse gjashtë kate, ndërsa Inspektorati i Ndërtimit e vizitoi kantierin për herë të parë më 21 nëntor – vetëm një javë para se muri mbajtës të shembej. Dhe, menjëherë, u urdhërua ndalimi i punimeve në kantier, për “arsye parandaluese”.

“Na u tha që të mbledhim të dhënat, të mbledhim dokumentacionin e munguar dhe na u dha një afat prej 60 ditësh për të përgatitur dokumentacionin e mbetur. Bëhet fjalë për numrin e vendeve të parkimit, shënjimin e tyre – pra disa detaje teknike dhe me letra”, thotë Petroviq.

Në dokumentin e refuzimit të lejes së ndërtimit theksohet se dimensionet e kateve nëntokësore nuk përputhen me kushtet e lokacionit dhe projektin urbanistik.

Po ashtu, theksohet se “pllaka e themelit dhe muret me të gjitha shtresat nuk mund t’i kalojnë kufijtë e parcelave fqinje”.

Pyetjes se si është e mundur që vetëm me lejen për punë përgatitore dhe gërmim të themelit të ndërtohej një ndërtesë me gjashtë kate, Petroviq i përgjigjet se gjithçka që lidhet me lejen e ndërtimit, është “vetëm çështje teknike”.

“Më është dhënë një afat prej 60 ditësh për të dorëzuar dokumentacionin e mbetur”, thotë ai.

REL: Si është e mundur kjo?

“Epo, nuk është e mundur, por ja që ndodh”, thotë Petroviq.

Për të kuptuar se si ka kaluar gjithçka pa u vënë re, Radio Evropa e Lirë kontaktoi edhe Inspektoratin e Ndërtimit në Kragujevc, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk mori përgjigje.

Çfarë ndërtojnë kompanitë në pronësi të Radosh Petroviqit?

Toka pranë së cilës u shemb muri mbajtës, sipas të dhënave kadastrale, i përket kompanisë “RP Invest 1980” – pronare zyrtare e së cilës është Jellena Petroviq, gruaja e Radosh Petroviqit.

Ajo është e regjistruar në Kragujevc për ndërtimin e ndërtesave banesore dhe jobanesore dhe, sipas të dhënave të regjistrit, ka vetëm dy punonjës.

Vitin e kaluar, sipas të dhënave nga raportet financiare që mund të gjenden në faqen e internetit të Agjencisë së Regjistrave të Biznesit (APR) në Serbi, ajo gjeneroi të ardhura operative në shumën prej 1.8 miliard dinarësh (15 milionë euro).

Në të njëjtën adresë ku është regjistruar kjo kompani, ndodhen edhe “Green Park Building” dhe “RP EURO Invest”, ku bashkëpronar është Radosh Petroviq.

Sipas të dhënave të APR-së, kompania “RP Euro Invest” ka dy punonjës dhe ka realizuar të ardhura prej 8.3 milionë eurosh.

Sipas faqes zyrtare të internetit të kompanisë “RP Invest 1980”, vetëm në Kragujevc u ndërtuan 100.000 metra katrorë ndërtesa banimi dhe komerciale nëpërmjet këtyre kompanive.

“Cilësia më e lartë e punës së kryer, organizimi i ndërtimit dhe respektimi i afateve janë karakteristikat themelore të biznesit tonë, falë të cilave kemi fituar besimin e klientëve dhe kemi ndërtuar imazhin e një partneri të besueshëm në të gjithë vendin”, thuhet në faqen e internetit të kompanisë.

Punët e Radosh Petroviqit në Kosovë

Radosh Petroviq është gjithashtu bashkëpronar i kompanisë “RP Gradnja KM DOO Kosovska Mitrovica”.

Përmes kompanisë së tij në Kragujevc, ai ka qenë kryerës i punimeve në projekte të financuara nga Qeveria e Serbisë në veri të Kosovës.

Sipas të dhënave të Drejtorisë për Prokurime Publike të Serbisë, Petroviq ka fituar punë në tre tenderë.

Në maj të vitit 2021 u nënshkrua një kontratë me Autoritetin e Përkohshëm të Komunës së Zveçanit, i cili vepron brenda sistemit të Serbisë, dhe atij iu dha puna për ndërtimin e tridhjetë njësive të banimit, si dhe punime të tjera të mbetura në lagjen “Sunçana dollina” në Zveçan, në veri të Kosovës. Puna kishte një vlerë prej rreth 2.3 milionë eurosh.

Të dyja punimet janë kryer në kuadër të një konsorciumi me kompaninë ndërtimore “Euro-PVC” nga Rashka në Serbi, dhe ata ishin të vetmit ofertues në tender.

Ndërtimi i lagjes “Lugina e Diellit”, e destinuar për personat e shpërngulur nga komuniteti serb i Kosovës, nisi në vitin 2016, dhe projekti u financua nga Qeveria e Beogradit.

Autoritetet e Kosovës e konsiderojnë të paligjshëm vendbanimin e të kthyerve “Lugina e Diellit”, sepse leja e ndërtimit është lëshuar vetëm nga autoritetet serbe, përkatësisht Autoriteti i Përkohshëm Komunal i Zveçanit, i cili për Prishtinën zyrtare është një institucion paralel dhe i paligjshëm.

Për shkak të “ndërtimit të paligjshëm” të kësaj lagjeje është iniciuar edhe një proces gjyqësor, por ai është ndërprerë në vitin 2021 për arsye të kalimit të afatit të parashikuar ligjor.

Autoritetet e Kosovës, ndërkohë, kanë ndaluar punimet për ndërtimin e rrugëve në lagjen “Lugina e Diellit”, me arsyetimin se ndërmarrësit e punimeve nuk kanë pasur lejen e institucioneve përkatëse.

Zëvendësdrejtori i Policisë së Kosovës për rajonin e veriut, Veton Elshani, konfirmon për Radion Evropa e Lirë se puna në këtë vendbanim nuk mund të vazhdojë derisa prokurori të vendosë ndryshe.

REL-i kontaktoi Zyrën e Prokurorit të Mitrovicës për ta pyetur nëse hetimi për ndërtimin e vendbanimit “Lugina e Diellit” është rihapur, por nuk mori përgjigje.

Disa familje janë zhvendosur tashmë në këtë vendbanim, megjithëse nuk ka përfunduar plotësisht.

Kompania “RP Invest 1980” mori gjithashtu kontratën për të ndërtuar një hotel në Banjskë, në veri të Kosovës, në vitin 2021.

Guri i themelit për ndërtimin e fazës së parë të hotelit brenda kompleksit “Rajska Banja” në territorin e komunës së Zveçanit, u vendos në vitin 2020, në praninë e përfaqësuesve të Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë.

Por, në dhjetor të vitit 2023, Agjencia e Kosovës për Privatizim e mori kontrollin e “Rajska Banja”-s, duke pretenduar se toka në të cilën ndodhet kompleksi turistik, është në pronësi të kompanisë “Trepça Standard” nga Mitrovica e Veriut, e cila është nën administrimin e saj.

“Në ‘Mitrovicën e Kosovës’ kam ndërtuar mbi 700 njësi banimi dhe afariste në pronësi private, të cilat i kam realizuar si investitor. Po ashtu, kam marrë pjesë në disa tenderë në vitin 2021”, shpjegon Petroviq.

Hedhja e fajit mes autoriteteve dhe investitorëve

Shembja e murit mbajtës dhe e një pjese të rrugës ndodhi të premten në mëngjes, kur në lokacionin e Qendrës së Ekselencës dhe në kantierin fqinj nuk kishte njerëz.

Kompania ndërtimore “Inobaçka”, e cila kishte kryer punimet në Qendrën e Ekselencës, menjëherë pas aksidentit njoftoi se kishte përfunduar ndërtimin që një vit e gjysmë më parë, se gjithçka ishte bërë sipas rregullave dhe se për objektin ishte lëshuar leja e përdorimit.

“Rruga hyrëse është përdorur gjatë gjithë kësaj periudhe dhe ka qenë në gjendje të qëndrueshme dhe të sigurt, derisa punimet në objektin fqinj nuk e dëmtuan stabilitetin e saj”, thuhet në faqen e kompanisë “Inobaçka”.

Në ditën e aksidentit, kompania tha se i ka paralajmëruar disa herë inspektoratet përgjegjëse për rrezikun që paraqisnin punimet në parcelën fqinje.

Megjithatë, këto pretendime u kundërshtuan nga Administrata e Qytetit të Kragujevcit, e cila deklaroi se nuk ishte dorëzuar asnjë paralajmërim për rreziqet dhe se shembja ndodhi për shkak të reshjeve të dendura.

“Bazuar në faktet e vërtetuara, është marrë një vendim sipas të cilit investitori është urdhëruar që t’i ndërmarrë menjëherë veprimet e nevojshme për shmangien e pasojave dhe për kryerjen e punimeve që parandalojnë shembjet e mëtejshme”, thuhet në faqen e qytetit të Kragujevcit.

Radosh Petroviq pohon se të gjitha ndërtesat përreth kantierit janë të sigurta.

“Unë kam marrë përsipër të punoj me një ekip ekspertësh për sanimin e situatës dhe jemi afër përfundimit. Brenda katër ditëve do të përfundojmë një pjesë të madhe të punës, ku do të jemi 100% të sigurt për parandalimin e shembjeve të mëtejshme”, deklaroi Radosh Petroviq për Radion Evropa e Lirë më 2 dhjetor.

Përgatiti: Valona Tela

Ministri i Mbrojtjes i Bosnjës nuk ka pranuar ta lejojë një avion ushtarak – i cili po e barte ministrin e jashtëm të Hungarisë – të ulej në Republikën Sërpska të Bosnjës të mërkurën, duke thënë se Budapesti e kishte mbështetur liderin serb të Bosnjës në veprime që minonin sovranitetin e vendit.

Ministri i Mbrojtjes, Zukan Helez, tha se Hungaria nuk ka dhënë ndonjë shpjegim pse ministri i jashtëm Peter Szijjarto ndodhej në avionin që kërkonte të ulej në Banjallukë, qytetin kryesor të entitetit serb në Bosnje.

Szijjarto e vizitoi Serbinë fqinje të mërkurën për të biseduar për hollësitë sesi Hungaria mund ta ndihmojë Beogradin pas ndalimit të furnizimeve me naftë të papërpunuar nga Kroacia.

Helez tha se kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, dhe Szijjarto kishin mbështetur hapur liderin separatist serb të Bosnjës, Millorad Dodik, në veprime që “minojnë sovranitetin, integritetin territorial dhe unitetin e Bosnje e Hercegovinës”.

“Si ministër i Mbrojtjes së Bosnjës, detyra ime është t’i mbroj rendin kushtetues, ligjet dhe interesin e Bosnjës”, shkroi Helez në një postim në Facebook.

“Prandaj, kam vendosur të mos e miratoj këtë fluturim derisa të sigurohet transparencë e plotë dhe respekt ndaj shtetit tonë”, tha ai.

Dodiku u largua nga posti i presidentit të Republikës Sërpska në gusht, pasi u dënua për mosrespektim të vendimeve të përfaqësuesit ndërkombëtar, Christian Schmidt, që e mbikëqyr marrëveshjen e paqes, e cila e ka mbajtur Bosnjën të bashkuar që nga përfundimi i luftës ndëretnike të viteve ‘90.

Dodik është mburrur me mbështetjen që Orbani ia ofronte politikave të tij.

Ai dhe aleati i tij, Sinisha Karan, i cili i fitoi zgjedhjet e parakohshme presidenciale në Republikën Sërpska gjatë fundjavës, u takuan me Orbanin në Budapest të mërkurën.

Rumania i ngriti avionët luftarakë të mërkurën pasi një dron shkeli hapësirën e saj ajrore gjatë një sulmi rus kundër infrastrukturës ukrainase pranë kufirit, tha Ministria rumune e Mbrojtjes.

Rumania, shtet anëtar i Bashkimit Evropian dhe NATO-s, e ndan një kufi prej 650 kilometrave me Ukrainën.

Pjesë të dronëve të shkatërruar rusë kanë rënë disa herë në tokën rumune, pasi Moska sulmon infrastrukturën e portit ukrainas përgjatë lumit Danub, përballë Rumanisë.

Ministria tha se radari së pari kapi sinjalin e një droni 8 kilometra brenda hapësirës ajrore kombëtare, pranë dy fshatrave në qarkun Tulcea.

Sinjali i dronit u zhduk nga radari para se të rishfaqej herë pas here për 12 minuta pranë fshatrave në qarkun Galati, shtoi ajo.

Rumania ngriti dy avionë Eurofighter – pjesë e misioneve gjermane të kontrollit ajror në Rumani – dhe më pas dy avionë luftarakë rumunë F-16, si dhe paralajmëroi qytetarët në qarqet juglindore Tulcea dhe Galati që të kërkonin strehim, tha Ministria.

Ministria shtoi se nuk ka marrë njoftime për dronë që kishin goditur tokën brenda Rumanisë.

Polonia, vend anëtar i NATO-s që kufizohet me Ukrainën perëndimore, i mbylli shkurtimisht aeroportet Rzeszov dhe Lublin në juglindje të vendit dhe ngriti avionë polakë dhe aleatë si masë paraprake për të mbrojtur hapësirën e saj ajrore.

Zyrtarët amerikanë dhe ata ukrainas kanë thënë se kanë arritur përparim të konsiderueshëm në ditën e dytë të bisedimeve të zhvilluara më 15 dhjetor, me qëllim të përfundimit të luftës së nisur nga Rusia në tokën ukrainase, teksa Uashingtoni raportohet t’i ketë ofruar Kievit garanci të sigurisë të modelit të Artikullit 5 të NATO-s.

Ndonëse ende ka pikëpyetje për çështje me rëndësi, përfshirë fatin e territorit që Kievi vazhdon ta kontrollojë në rajonin lindor Donjeck, presidenti amerikan, Donald Trump ka thënë se duket që një marrëveshje për t’i dhënë fund konfliktit më të madh dhe më vdekjeprurës në Evropë prej Luftës së Dytë Botërore është më afër se kurrë.

“Po përpiqemi ta finalizojmë, besoj se jemi më afër tani”, u ka thënë Trump gazetarëve në Zyrën Ovale më 15 dhjetor pasi delegacionet amerikane, evropiane dhe ukrainase kanë zhvilluar disa ditë negociata në Berlin.

“Kemi zhvilluar disa biseda me presidentin [rus, Vladimir] Putin të Rusisë dhe besoj se jemi më afër se kurrë dhe të shohim se çfarë mund të bëjmë”.

Trump e ka përmendur se ka biseduar së fundmi me presidentin rus, por nuk ka dhënë më shumë hollësi.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenky ka thënë se bisedimet kanë qenë të vështira, por të dobishme dhe që shefi i tij negociator, Rustem Umerov ka thënë se ka pasur “përparim real” në Berlin me të dërguarin e posaçëm të Shtëpisë së Bardhë, Steve Witkoff dhe Jared Kushnerin, dhëndrin e presidentit amerikan Donald Trump, që kanë qenë pjesë e delegacionit amerikan.

“Këto biseda nuk janë gjithmonë të lehta, do të jem i sinqertë me ju. Por ka qenë bisedë produktive, me shumë hollësi, me të vërtetë shumë”, ka thënë Zelensky në një forum bizensor gjermano-ukrainas që është mbajtur pas takimit SHBA-Ukrainë.

Në një konferencë për media të zhvilluar më vonë nga kancelari gjerman, Friedrich Merz, Zelensky ka thënë se palët “kanë dallime” sa u përket territoreve, dhe që çështja “nuk është mbyllur”.

“Çështja territoriale është e dhimbshme. Ne e dimë 100 për qind çfarë dëshiron Rusia, dhe është shumë me rëndësi që amerikanët më kanë dëgjuar në këtë drejtim”, ka thënë Zelensky.

“Unë besoj që amerikanët, si ndërmjetësues, do të analizojnë mënyra të ndryshme si t’i zgjidhin këto çështje”, përfshirë territorin dhe ndarjen e fondeve për rindërtim të Ukrainës.

Zelensky i ka refuzuar propozimet që kërkojnë nga Kievi të heqë dorë nga një pjesë e rajonit të Donjeckut, që ende e ka nën kontroll. Dhe ai ka sugjeruar që nëse Ukraina duhet të largohet nga vija e frontit në Donbas, atëherë edhe forcat ruse duhet të veprojnë njëjtë.

Rusia, në anën tjetër, insiston në koncesione territoriale, duke kërkuar gjithë rajonin ukrainas të Donbasit. Nëse nuk ndodh ashtu, Putini ka thënë se rusët do ta marrin atë rajon me forcë.

Kancelari Merz ka thënë se tani është shansi më i madh për proces të paqes prej nisjes së luftës në shkurt të vitit 2022 dhe që Shtetet e Bashkuara kanë bërë kontribut të madh për garanci të sigurisë për Ukrainën.

Një grup prej shtatë shteteve të Bashkimit Evropian, liderët e BE-së dhe Zelensky e kanë publikuar një deklaratë të përbashkët duke thënë se mbështesin një ushtri ukrainase prej 800.000 trupash, një forcë multikombëtare të udhëhequr nga evropianët dhe një mekanizëm të udhëhequr nga amerikanët për monitorim dhe verifikim për të zbatuar një armëpushim eventual.

Ndërkohë, shumë agjenci të lajmeve i kanë cituar zyrtarët amerikanë të kenë thënë se propozimet e diskutuara në Berlin i ngjasojnë Artikullit 5 të NATO-s.

Ky artikull parasheh që sulmi ndaj një vendi anëtar konsiderohet sulm ndaj të gjitha vendeve anëtare të aleancës.

Uashingtoni nuk ka dhënë hollësi se si do t’i ofrojë garancitë e sigurisë, ndonëse ka pasur zyrtarë që kanë thënë se një ofertë e tillë nuk do të jetë përgjithmonë në tavolinë.

Zëdhënësi i Putinit, Dmitry Peskov ka thënë më 15 dhjetor se heqja dorë e Ukrainës nga anëtarësimi në NATO është “gurthemel” për një marrëveshje për paqe në sytë e Kremlinit, dhe që Rusia prej të dëgjojë nga zyrtarët amerikanë se çfarë është diskutuar në Berlin, pasi Moska nuk ka qenë e përfshirë.

Lufta në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt të vitit 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin e quan luftën “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

Negociatat mbi garancitë e sigurisë që Ukraina kërkon të marrë nga SHBA dhe Evropa kanë bërë përparim të konsiderueshëm, raporton media amerikane Axios.

Një zyrtar i lartë amerikan ka deklaruar se administrata e Donald Trump është e gatshme t’i ofrojë Ukrainës një garanci bazuar në nenin 5 të NATO-s, i cili do të miratohet nga Kongresi dhe do të jetë ligjërisht i detyrueshëm.

“Ne duam t’u japim ukrainasve një garanci sigurie që nuk është një çek i bardhë nga njëra anë, por që është mjaftueshëm e fortë nga ana tjetër. Ne jemi të gatshëm ta hedhim në votim në Kongres”, tha zyrtari amerikan për Axios.

Më herët, presidenti i SHBA theksoi se është bërë shumë përparim drejt zgjidhjes së konfliktit midis Rusisë dhe Ukrainës.

Në frontin diplomatik, i dërguari amerikan Steve Witkoff pritet të takohet me udhëheqësit evropianë dhe Volodymyr Zelensky në Berlin këtë fundjavë. Ky vendim për të dërguar Witkoff nënvizon përshpejtimin e përpjekjeve të SHBA-së për të arritur një marrëveshje paqeje para fundit të vitit.

Çfarë parashikon neni 5 i NATO-s?

Neni 5 i NATO-s parashikon që nëse një aleat i NATO-s është viktimë e një sulmi të armatosur, çdo anëtar tjetër i Aleancës do ta konsiderojë këtë akt dhune si një sulm të armatosur kundër të gjithë anëtarëve dhe do të ndërmarrë veprimet që i konsideron të nevojshme për të ndihmuar aleatin e sulmuar. Panorama

Presidenti amerikan Donald Trump përsëriti para gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë të enjten se forcat e armatosura të vendit së shpejti do të fillojnë të nisin sulme në tokën venezueliane për të parandaluar dërgesat e drogës të arrijnë në Shtetet e Bashkuara, mes krizës së vazhdueshme midis dy vendeve.

Presidenti republikan e ka bërë vazhdimisht paralajmërimin në javët e fundit.

Qeveria amerikane njoftoi të enjten sanksione të reja kundër Venezuelës, duke vendosur kufizime për tre nipërit e Presidentit Nicolas Maduro dhe gjashtë cisterna nafte dhe kompanitë e transportit detar që i operojnë ato.

Vendimi erdhi ndërsa SHBA-të kanë vendosur forca ushtarake në Karaibe, me Presidentin Donald Trump që përsëriti në një intervistë të kohëve të fundit me Politico se ai beson se ditët e Maduros në pushtet janë “të numëruara”.

Të mërkurën, Trump njoftoi se forcat amerikane kishin sekuestruar një cisternë nafte në brigjet e Venezuelës.

Departamenti i Thesarit i SHBA-së njoftoi sanksione ndaj gjashtë cisternave naftëmbajtëse që transportonin naftë nga Venezuela dhe një numri të barabartë kompanish transporti detar të lidhura me to. Katër nga cisternat – përfshirë H. Constance dhe Lattafa – janë me flamur panamez. Të tjerët janë me flamur të Ishujve Kuk dhe me flamur të Hong Kongut.

Të gjithë janë supercisterna që kishin ngarkuar së fundmi naftë bruto nga Venezuela, sipas dokumenteve të brendshme nga kompania shtetërore e naftës PDVSA.

Lista e sanksioneve të SHBA-së përfshin gjithashtu Franky Francisco Flores de Freitas, Efren Antonio Campo Flores dhe Carlos Eric Malpica Flores, nipër të gruas së Presidentit Venezuelian Maduro.

Dy të parët u arrestuan në vitin 2015 në një operacion të Administratës Amerikane për Zbatimin e Ligjit kundër Drogës në Haiti. Ata u dënuan me 18 vjet burg për trafik droge, por u liruan në vitin 2022 si pjesë e një marrëveshjeje shkëmbimi të të burgosurve me Venezuelën.

Departamenti Amerikan i Sigurisë Kombëtare (DHS) ka publikuar një listë me emrat e kriminelëve të huaj më të rrezikshëm, të arrestuar nga Shërbimi i Imigracionit dhe Doganave të SHBA-së (ICE).

“Nën drejtimin e nënsekretares Noem, burrat dhe gratë punëtore të DHS dhe ICE po përmbushin premtimin e Presidentit Trump dhe po zbatojnë deportime masive – duke filluar me më të këqijtë e më të këqijve – përfshirë emigrantët e paligjshëm që shihni këtu”, thuhet në njoftim.

Në listë rezultojnë edhe katër shqiptarë.

Ata janë:

Vasil Vukaj, i dënuar për vrasje, i arrestuar në Kaliforni.

Florjan Delija, i dënuar për sulm, i arrestuar në Nju Jork.

Adush Muçaj, i dënuar për sulm, i arrestuar në Jutah.

Marian Makai, i dënuar për vjedhje, sjellje të parregullt, kërcënime terroriste, i arrestuar në Kaliforni.

Ndërsa nga Kosova janë arrestuar:

Nikollë Lleshaj dhe Besart Hoxha.

SPAK dhe BKH nisën mëngjesin e të martës një aksion që synon goditjen e korrupsionit mbi tenderat e Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit, institucionit që administron sistemet, të dhënat dhe kontratat e teknologjisë për një pjesë të madhe të administratës. GJKKO ka caktuar masa sigurie për drejtuesen e AKSHI, Mirlinda Karçanaj, në masën “arrest në shtëpi”, ndërsa masa “arrest me burg” janë caktuar për dy biznesmenë, Ergys Agasi, i njohur si djali i ish-deputetit socialist Bardhyl Agasi dhe Ermal Beqiraj, të cilët raportohet se nuk janë gjetur gjatë kontrolleve dhe mbeten në kërkim. Dyshimet janë se Ergys Agasi ishte njoftuar më parë për operacionin e urdhëruar nga SPAK dhe është arratisur jashtë vendit.

Masa janë marrë edhe për zyrtarë të tjerë, përfshirë pezullim nga detyra për Erjon Ismailin, zëvendësdrejtor i Policisë së Tiranës, ndërsa hetuesit kanë marrë në pyetje dhjetëra punonjës të AKSHI, kryesisht anëtarë të komisioneve të vlerësimit dhe të shqyrtimit të ankesave, në kuadër të një hetimi që, sipas këtyre burimeve, ka nisur rreth një vit më parë dhe lidhet me procedura prokurimi.

Deri më tani mësohet se SPAK ka zbuluar një skemë presioni me elementë “rrëmbimi, dhune dhe shantazhi”, ku pretendohet se biznesmeni Gerond Meçe është rrëmbyer dhe më pas është tërhequr nga gara apo interesimi për tenderë të lidhur me AKSHI, ndërsa në këtë episod përmenden Agasi, Beqiraj dhe persona nga Policia e Shtetit.

Ergys Agasi është paraqitur prej kohësh në raportime dhe debate publike si figurë me ndikim në Durrës dhe shpesh i përshkruar si njeri i afërt me kryeministrin Edi Rama,

Rezultate shqetësuese për ndotjen e ajrit janë regjistruar në disa prej qyteteve më të mëdha të vendit, sipas një studimi kombëtar, të kryer në stinë të ndryshme. Të dhënat tregojnë se cilësia e ajrit në Shqipëri mbetet shumë larg standardeve të Bashkimit Evropian dhe në raste të shumta, përbën një rrezik të drejtpërdrejtë për shëndetin publik.

Gjatë vitit 2025, në Tiranë, Durrës, Fier, Elbasan, Shkodër dhe Korçë u matën disa nga treguesit kryesorë të ndotjes së ajrit, ndërsa analiza e tyre dëshmoi se nuk ishte një fenomen i përkohshëm apo sezonal, por një problem i përhershëm që vazhdon të vendosi në rrezik jetën e qytetarëve.

Korça shfaq rritje të ndjeshme të vlerave të grimcave PM₂.₅ dhe PM₁₀ gjatë prillit, si pasojë e përdorimit të sobave me dru dhe qymyr për ngrohje. Durrësi dhe Fieri përballen me nivel më të lartë ndotje gjatë verës, periudhë e cila shoqërohet me fluks të madh turistësh, trafik të shtuar dhe aktivitet të rritur industrial e ndërtimor.

Ndërkohë Tirana qëndron gjatë gjithë vitit në krye të listës së qyteteve më të ndotura, si rezultat i trafikut të rënduar, zhvillimit të pakontrolluar urban, mungesës së hapësirave të gjelbra dhe intensitetit të lartë të aktiviteteve ndërtimore.

Aksi “Zogu i Zi – Rruga e Durrësit – Sheshi Skënderbej” mbeten zonat më problematike në kryeqytet, ku përqendrimet e PM₂.₅, PM₁₀ dhe NO₂ tejkalojnë rregullisht kufijtë e lejuar nga normat evropiane. Pajisjet monitoruese treguan se ndotja në këtë zonë mbetet e lartë pothuajse në çdo moment të ditës.

Një studim i cilësisë së ajrit një vit më parë në kryqëzimin “Vasil Shanto” rezultoi me nivele shqetësuese të ndotjes. PM₁₀ luhatej nga 25,6 deri në 69,0 µg/m³, ndërsa PM_2.5 nga 13,1 deri në 63,8 µg/m³. Grimcat më të imta, PM_2.5, tejkaluan kufijtë e lejuar në mbi 60% të ditëve, duke rrezikuar seriozisht shëndetin e qytetarëve. Niveli i lartë PM_2.5/PM₁₀ (rreth 70%) tregon se ndotja kryesohet nga grimcat që depërtojnë më thellë në mushkëri, kryesisht nga djegia e karburanteve të automjeteve.

Edhe qytetet e tjera përballen me sfida të ngjashme. Në Durrës, ndotja përqendrohet kryesisht në zonat e Spitallës, Lagjes nr.18 dhe Rrugës “Aleksandër Goga”, të ndikuara nga aktiviteti industrial, trafiku dhe zhvillimi i shpejtë urban.

Elbasani vazhdon të vuajë efektet e aktivitetit industrial pranë ish-komplekseve metalurgjike, ndërsa trafiku i rëndë e përkeqëson më tej situatën. Fieri regjistron vlera të larta ndotjeje në zonën e ish-Azotikut dhe përgjatë rrugëve kryesore si “Jani Bakalli” dhe “Kastriot Muço”, për shkak të aktivitetit të lartë të ndërtimeve dhe lëvizjes së automjeteve.

Në Korçë, ndotja ndjehet më shumë në qendër, në Pazarin e Vjetër dhe në segmentin drejt Rrugës së Elbasanit, ndërsa Shkodra përballet me përqendrime të larta në kryqëzimin e “5 Heronjve”, në zonën e “Rrmajit” dhe përgjatë Rrugës “Gjovalin Gjadri”.

Në shumë prej këtyre zonave, vlerat e ndotjes tejkalojnë kufijtë e Bashkimit Evropian, edhe pse matjet janë kryer në një periudhë relativisht të shkurtër, tendenca e përseritur e vlerave të larta tregon qartë se zonat urbane po përballen me ndotje të vazhdueshme, e cila kërkon monitorim të përhershëm dhe ndërhyrje konkrete nga institucionet.

Raportet ndërkombëtare e rendisin tashmë Shqipërinë ndër vendet më të rrezikuara në Evropë nga ndotja e ajrit. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe Komisionit Evropian, vendi ynë renditet i katërti në kontinent për vdekjet e parakohshme të lidhura me ndotjen e ajrit, me rreth 164 raste për 100 mijë banorë. Këto shifra nuk përfaqësojnë thjesht statistika, por tregojnë koston njerëzore që sjell mungesa e politikave të qëndrueshme urbane dhe menaxhimit të duhur mjedisor.

Burimet e ndotjes janë të shumta dhe të ndërlidhura. Transporti rrugor me automjete të vjetra dhe karburant me cilësi të ulët përbën një faktor dominues. Industria, që shpesh operon me teknologji të amortizuara dhe pa sisteme filtrimi, kontribuon ndjeshëm në rritjen e grimcave të dëmshme. Ndërtimet intensive, djegia e mbetjeve dhe përdorimi i druve të zjarrit gjatë dimrit e rëndojnë më tej situatën, duke krijuar një kombinim faktorësh që e bën ajrin gjithnjë e më të ndotur.

Ndotja e ajrit nuk është më thjesht një shqetësim mjedisor, por një kërcënim i drejtpërdrejtë për shëndetin e njerëzve. Ekspertët kanë konstatuar se ekspozimi ndaj NO₂ mund të shkaktojë vdekje të parakohshme nga sëmundjet e frymëmarrjes dhe të qarkullimit të gjakut, të ndikojë në zhvillimin e astmës tek fëmijët dhe të rriturit, të provokojë bronkit tek fëmijët dhe të përkeqësojë gjendjen e personave me sëmundje ekzistuese.

Edhe në Shqipëri, studimet kanë treguar se ndotja e ajrit kontribuon në rritjen e vdekshmërisë nga tumoret, sëmundjet e frymëmarrjes dhe ato të qarkullimit të gjakut.

Për të frenuar përkeqësimin e situatës, kërkohet një qasje e fortë dhe e koordinuar. Zbatimi rigoroz i legjislacionit mjedisor, promovimi i transportit të qëndrueshëm dhe automjeteve elektrike, zgjerimi i hapësirave të gjelbra dhe investimet në energji të rinovueshme janë ndër masat më të domosdoshme. Po aq e rëndësishme është ndërgjegjësimi i qytetarëve, të cilët duhet të kuptojnë se mënyra e jetesës së përditshme ndikon drejtpërdrejt në ajrin që thithin./Klima.al