Të gjithë e mbajmë mend vajzën me emrin Zana në filmin shqiptar “Rrugë të bardha”, rol i dashur për publikun luajtur nga aktorja e njohur e kinematografisë shqiptare Elida Cangonji.
Por një lajm i trishtë mësohet orët e fundit për aktoren e cila ka ndërruar jetë në Francë për shkak të një sëmundje të rëndë. Ajo vuante prej kohësh nga leucemia akute dhe sot ndërroi jetë rreth orër 19:00 në Mont Elimar të Francës.
Cangonji ushtronte edhe profesionin e një mjeke psikiatre. Ajo ka luajtur disa role në filmat shqiptarë si Zana te filmi “Rrugë të Bardha” Eleni te “Në kufi të dy legjendave”; mësuesja te “Shtigje lufte”.
Për herë të fundit ajo ka dhene nje interviste per Panorama” lidhur me prezencen e saj ne grevën e urisë së studentëve, si mjeke e jo si greviste.
Elida Cangonji: Çfarë pashë brenda grevës së urisë së studentëve
Nga të gjithë ata njerëz e studentë që morën pjesë në grevën e urisë së 25 viteve më parë, të gjithë njohim shumë pak; dimë vetëm emrat e figurave politike e mediatike që prej 25 vitesh vazhdojnë të jenë po ato.
Vit pas viti nxjerrin ndonjë kujtim a fotografi më shumë, por as shtohet e as pakësohet njeri. Nuk e dimë nëse të tjerët janë tërhequr, pra, kanë zgjedhur të mos e bërtasin atë çfarë kanë bërë, apo nuk gjejnë shteg të tregojnë edhe ata kujtimet e tyre. Nuk e dinim as që mjekja psikiatre, apo siç më së shumti e njihni të gjithë, aktorja e disa filmave shqiptarë, Elida Cangonji, kishte qenë pjesë e grevës. Jo si greviste, por si mjeke.
Pak ditë më parë, kur ishte njoftuar nga Tirana përmes një mesazhi në telefon për të qenë pjesë e “mbledhjes” që do të kujtonte ato ditë historike, Cangonji bëri një status në “Facebook”, ku shpjegonte shkurt arsyen pse u përfshi në grevë, por shpjegonte edhe më shkurt atë çka e bënte këtë status të ndaleshe, arsyen pse nuk donte të ishte sot, pas 25 vitesh, mes tyre. Ishte pikërisht ky i fundit, ngacmimi që na bëri të vihemi në kontakt me të dhe të mësojmë më shumë rreth atyre ditëve, zhurma e të cilave jehon edhe sot.
Ju e keni thënë pak se ishit pjesë e grevës si mjeke, por na tregoni më gjatë, si ndodhi që u përfshitë në grevën e studentëve, 25 vite më parë?
Kur dëgjova se studentët po hyjnë në grevë urie, ika nga puna dhe shkova të shoh se ç’po ngjet në Qytetin Studenti. Pashë se kishte shumë prindër, fëmijët e të cilëve kishin hyrë tashmë në grevë. U habita pasi shumë nga këta njerëz (prindër) i njihja mirë dhe disa prej tyre ishin “të përkëdhelurit” e sistemit. Kjo gjë më kënaqi, më intrigoi… Përjetova një si pështjellim ndjenjash e emocionesh në ato ditë. A do të ishte e vërtetë kjo grevë?!
Kaq u desh të bëheshit pjesë?
Jo! Kthehem në punë dhe aty dëgjoj se kërkonin një psikiatër të shërbente në grevë. Dy kolegët e mi psikiatër nuk pranuan, atëherë unë dola vullnetare. Qyteti Studenti kishte në atë kohë qendrën e vet shëndetësore, me mjekë e infermierë. Ata ishin sistemuar në një dhomë me pak materiale ku dominonin shishet e serumeve. Unë shkoja në mesnatë në shtëpi dhe kthehesha në orën 6 të mëngjesit me dhjetë termose me kafe të ngrohtë për të gjithë ata që e udhëhiqnin këtë grevë.
Kush e udhëhiqte?
Ishte Mesila Doda, Blendi Gonxhe e shumë pedagogë, si Ylli Vejsiu, Gramoz Pashko etj. Ditën e kaloja duke ecur e vëzhguar studentët, duke biseduar me ta, duke iu dhënë të pinin ujë me sheqer, duke u kujdesur për ata që filluan të ndienin vërtet pasojat e urisë. Ndiqja hyrje-daljet e “personazheve” me pardesy të bardha apo pallto të zeza, që negocionin herë me grupin organizues dhe herë me partinë e qeverinë (në mos gabohem u mblodh edhe një plenium ato ditë). Herë i shihja të dilnin nga dhoma e bisedimeve entuziastë e herë të dëshpëruar. Përpiqesha të kuptoja se ç’po ndodhte dhe të parashikoja kohëzgjatjen e grevës, pasi shumë studentë nga fundi i ditës së dytë filluan të manifestonin dhimbje koke. Them pa hezituar që shumica e studenteve ishin seriozë në atë që kishin marrë përsipër dhe respektonin rregullat e një greve urie. Më kujtohet një koleg që e kisha pasur dhe komshi, i solli ushqime djalit, i cili ia hodhi nga dritarja. Djali i një kolegeje tjetër që e njihja mirë, desh u mbyt me një vezë të zier që e gëlltiti në momentin kur unë i hoqa batanijen me të cilën ishte mbuluar kokë e këmbë.
Nga të gjithë njerëzit e përfshirë, kush ishin më aktivët? Thuhet se Rajmonda Bulku ka organizuar femrat pjesëmarrëse, artiste ose jo?
Do të vij edhe te pyetja juaj, më saktë, ngjarja do vijë vetë aty. Ditën e tretë, Prof. Ylli Vejsiu, që kishte probleme kardiake të njohura, nuk pranonte të dilte nga greva edhe kur i filluan shqetësimet. Buzët e tij po zbardheshin, shikimin e kishte të turbullt, aq sa u tremba, por e kuptoja edhe kundërshtimin e tij. Atëherë vendosa t’i jap një dozë të fortë valiumi për ta relaksuar e vënë në gjumë dhe ndërkohë i injektuam serum. Po në këtë ditë, në pak minuta ndodhi që një student të humbte ndjenjat dhe të rrëzohej duke hyrë te dera e infermierisë. Unë u ndodha aty dhe bashkë me doktoreshë Vjollcën e shtrimë mbi një tavolinë. Kur hoqa dorën që kisha vënë nën kokën e tij, pashë që ishte gjakosur. Lajmëruam ambulancën për ta çuar në spital. Ndërkohë, një tjetër student kishte të gjitha shenjat e një hepatiti, ishte me një ikter qartësisht të dukshëm, si në lëkurë, ashtu edhe në sy. Nëna e tij, që ishte infermiere, kishte hyrë brenda dhe më lutej ta bindja që të dilte. Në fakt, ai ishte si “bombë” në atë grumbullim qeniesh njerëzore që jetonin në kushte minimale higjiene. E binda duke i thënë se rreziku për përhapjen e hepatitit ishte i pashmangshëm, ai duhej të dilte për veten dhe për shokët e tij. I nxorëm të dy studentët jashtë, kur mësuam se makina e ambulancës erdhi. Njëri ishte në barelë, me serum, tjetrin e mbante nga krahu e ëma. Ndërkohë, qytetarët e Tiranës kishin ardhur aty për të treguar mbështetjen e tyre. Efekti që bëri barela me studentin e shtrirë ishte magjik… ishte si një MJAFT! Nuk mund të paguajmë edhe me shëndetin e jetën e fëmijëve tanë! Të gjithë filluan të bërtisnin, të fërshëllenin, gjëmonte sheshi. Ky ishte momenti kur Rajmonda Bulku i bëri thirrje turmës që të zbriste e të demonstronte para Presidencës. Ky ishte një moment krejtësisht spontan dhe ndërhyrja e saj ishte po ashtu e rastësishme, nuk mund të quhet “organizim”. Në mos Rajmonda, dikush tjetër, apo qoftë edhe ndonjë prind i atyre 723 studentëve, sigurisht që do të kishin bërë diçka.
Çfarë ndodhi më pas?
Turma filloi të lëvizë e të zbresë poshtë. Greva kishte korrierët e saj që vraponin e sillnin lajme; ku me motorë, ku me biçikleta e ku me ndonjë telefon të afërt. Vjen lajmi që hodhën statujën e diktatorit. O Zot, çfarë brohoritjesh, si nuk u çanë muret! Të rinjtë që hidheshin përpjetë e që përqafoheshin… Skenë të tillë entuziazmi, nga aq afër, edhe sot them se kam qenë me fat që e kam përjetuar. Simbolika e këtij veprimi, e bërë nga vetë njerëzit e thjeshtë të mbledhur në atë shesh, ishte, në fakt, fitorja e parë e vetë popullit. Unë isha në mes të këtij gëzimi të madh dhe keqardhjes së profesor Ylli Vejsiut, të cilin e mbaja nën vëzhgim, që nuk po e përjetonte dot këtë moment magjik, pasi ishte në gjumë të thellë.
Mbase nuk kishte si të ndodhte ndryshe, por nga këto që tregoni, edhe sikur të mos ishit aty si mjeke, duket që keni qenë tërësisht e përfshirë emocionalisht nga ngjarjet. Na tregoni kujtime të tjera…
Po, dhe do ta besoni edhe më tepër nga episodi që do t’ju tregoj… Kur po qetësohej pak situata, një student më bie lehtë në shpatulla dhe më thotë: “Doktoresha, a ke qenë gjë volejbolliste?”. “Kam luajtur për pak kohë me skuadrën e Studentit, por ti pse pyet?”, i thashë. “Po të shihja kur hidheshe nga gëzimi dhe bëje gjithë kohën lëvizjen sikur po zhysje topin”. Kishte të drejtë djali, të nesërmen nuk e ndieja më shpatullën e djathtë. Korrierët erdhën me një lajm tjetër. Statujën po e zvarrisnin për ta sjellë aty, te studentet dhe se një grup tjetër do të shkonte të zhvarroste diktatorin. Aty kuptova se zemërimi i turmës mund të merrte përmasa të tilla për të cilat një ditë do të pendoheshim. Fatmirësisht, zhvarrimi nuk u bë. Kur filloi të binte mbrëmja, të gjithë dilnin në qetësi dhe kalonin para statujës së shtrirë aty te dera, si për t’u siguruar se ajo që kishte ndodhur ishte e vërtetë!
Çfarë ka ndryshuar që atëherë, si mendoni sot rreth së gjithës, pasi nga statusi që kishit shkruar, duket se mbani krejt tjetër qëndrim dhe se takimet e sotme janë të kota… Cila do të kishte qenë situata më e mirë sot, së cilës ju mund t’i bashkoheshit (pra, t’i bashkoheshit pavarësisht se jetoni larg Shqipërisë)?
Sot, pas 25 vitesh, ajo që më prek është thjeshtësia dhe modestia e atyre që atëherë ishin studentë. Jam e sigurt që të gjithë në një mënyrë ose një tjetër i kujtojnë ato ditë. I shoh që shkëmbejnë mesazhe në “Facebook”, postojnë foto, bëjnë shaka, hedhin romuze… Ndihet që kanë ende po atë shpirt rebel që kishin atëherë, por nuk kam ndjerë asnjëherë që të ketë tendenca për ta parë veten si heronj. Një gjë është e qartë, shumica dërrmuese janë të zhgënjyer. Më pëlqeu diskutimi i Mark Markut… Nevoja për të bërë shou në emër të tyre më duket cinike dhe fyese, më duket se e bën pis qëllimin e tyre të pastër të asaj kohe për një Shqipëri tjetër. Do të kisha pranuar një festë të organizuar nga ata vetë, nga studentët e asaj greve dhe të sponsorizuar nga këto parti që harxhojnë miliona për fushata elektorale dhe që flasin e festojnë në emër të tyre. Çdo i ri apo e re e atyre ditëve e dinin që duhej të jepnin diçka nga vetja, nëse donin që jeta e tyre të ndryshonte, dhe ata këtë bënë, detyrën. Rrezikuan? Po, kush t’i fal gjërat e mira në jetë? Këtë ata e dinin dhe e dinë, prandaj nuk dalin të rrahin gjoksin. Sot ata qeshin e trishtohen njëkohësisht kur shohin “të tjerët” që nuk ngopen si pas 5 vitesh, ashtu dhe pas 25 vitesh dhe, më besoni, ata do të vdesin të pangopur ndonjëherë për pushtet, famë e para. Populli thotë se njerëzit janë të ndarë në ata që japin dhe ata që marrin dhe se ata që marrin, hanë më mirë, por ata që japin flenë më mirë.
Biblioteka Shtetërore e Berlinit po vendos në ekspozitë partiturën origjinale të Simfonisë së nëntë të Ludwig van Bethoven për të shënuar 200 vjetorin e premierës së veprës.
“Dorëshkrimi do të shfaqet në Stabi Kulturwerk, hapësira e ekspozitës së bibliotekës, nga 7 maji deri më 25 gusht”, njoftoi sot biblioteka.
“Lëvizja e fundit, me vendosjen e “Ode to Joy” (Oda e Gëzimit) të Schiller, gjithashtu do të shfaqet”, tha bibliotika.
Kjo pjesë e simfonisë është përdorur si himni evropian që nga viti 1985.
Simfonia u shfaq në premierë në Vjenë më 7 maj 1824. Fletët e shkruara të muzikës u lidhën në formë libri rreth vitit 1850.
Sekretari i Bethovenit, Anton Schindler ia shiti pjesët e para të partiturës Bibliotekës Mbretërore në Berlin që në vitin 1846, ndërsa pjesët e munguara pasuan në 1901.
Vendndodhjet e ndryshme të ruajtjes për pjesë të veçanta të dorëshkrimit gjatë Luftës së Dytë Botërore nënkuptonin se ai nuk u ribashkua plotësisht deri pas ribashkimit gjerman.
Pjesa origjinale tani ruhet në Bibliotekën Shtetërore të Berlinit, ku mbahet nën masa të rrepta sigurie. “Si rregull, partitura autografike nuk del kurrë nga kasaforta”, tha Martina Rebmann, drejtuese e departamentit të muzikës Stabi.
Ajo u shfaq për herë të fundit për publikun e gjerë në vitin 2020, kur u shfaq si pjesë e një ekspozite për të shënuar 250 vjetorin e lindjes së Beethoven.bw
Aktori francez është në pyetje pas ankesave për sulme seksuale të paraqitura nga dy gra
VOAL- Ka një zhvillim të ri të rëndësishëm në hetimin e sulmit seksual të Francës kundër Gérard Depardieu.
Aktori i njohur në fakt prej ditës së sotme, të hënën ndodhet në prangat e policisë për t’u marrë në pyetje lidhur me faktet e raportuara nga dy femra. Marrja në pyetje po zhvillohet në zyrat e qarkut të tretë të policisë gjyqësore të Parisit.
Pjesa e jashtme e selisë së policisë ku u kryen marrja në pyetje e Depardieu
Një skenografe, e cila ka punuar në ekuipazhin e filmit “Les volets verts”, me regji të Jean Becker, akuzon Depardieu për sulm seksual ndaj saj në 2021 në Paris. Një tjetër ankesë është bërë nga një ish-asistent produksioni, i cili pretendon se ka pësuar ngacmime në vitin 2014, pak ditë para se të xhironte një film të shkurtër.
Që nga dhjetori 2020, Depardieu tashmë është akuzuar për përdhunim dhe dhunë seksuale ndaj aktores Charlotte Arnould. rsi-eb
Këngëtarja amerikane Taylor Swift i është bashkuar Elon Muskut në listën e personave më të pasur në botë.
Ylli amerikan ka hyrë në Listën e Miliarderëve, të përpiluar prej revistës Forbes, për herë të parë, pas regjistrimit të një pasurie prej 1.1 miliard dollarësh.
Në listë këtë vit ka hyrë edhe Sam Altman, krijuesi i aplikacionit ChatGPT të kompanisë AI, me një pasuri prej 1 miliard dollarësh.
Mirëpo Bernard Arnault dhe familja e tij, që qëndrojnë mbrapa kompanisë franceze të mallrave luksoze LVMH, e kryesojnë listën e revistës Forbes me një pasuri prej 233 miliardë dollarëve.
Forbes ka thënë se në vitin 2024 është regjistruar një rekord i miliarderëve – 2.781.
Forbes ka thënë se elita botërore është më pasur se kurrë dhe e ka një pasuri kolektive prej 14.2 trilionë dollarëve.
Swift, këngëtare dhe tekstshkruese, ka hyrë këtë vit në listën e personave më të pasur, pasi e ka fituar statusin e megayllit.
Këtë vit ajo është bërë performuesja e parë që e ka fituar çmimin për albumin më të mirë për herë të katërt.
Përveç muzikës, emri i saj është shumë i përfolur edhe për lidhjen e dashurisë që ka me yllin e futbollit amerikan Travis Kelce.
Sa u përket 10 personave më të pasur në planet, tetë janë prej SHBA-së dhe gjashtë prej tyre janë pasuruar në industrinë e teknologjisë.
Pas Arnaultit dhe familjes së tij, Musk, pronari i kompanive Tesla dhe X – i njohur më parë si Twitter – është renditur i dyti, me një pasuri prej 195 miliardë dollarësh.
Në vendin e tretë është pronari i kompanisë Amazon, Jeff Bezos.
Forbes ka thënë se klasa e miliarderëve më 2024 është 255 për qind më e pasur sesa një dekadë më parë, që nënkupton se 0.5 për qind e 2.781 miliarderëve të botës gëzojnë 14 për qind të pasurisë së të gjithë miliarderëve.
Në aspektin gjeografik, SHBA-ja ka më shumë miliarderë sesa çdo shtet – 813 – e përcjellë nga Kina dhe India.REL
Me emrin artistik Kim, djali nga Kosova ka mahnitur me zërin e tij jurinë e sivjetshme të American Idol, por edhe me rrëfimin e tij.
Kim ka marrë pjesë në American Idol, por ka prekur shumë me historinë e tij. Teksa flet për nënën që ndodhet ende në Kosovë, sytë i mbushen me lotë. Dy vite pasi Kim lindi, nëna e tij u sëmur dhe ai nuk e ka dëgjuar dot më atë të këndojë. Të gjithë i thonë Kim se ka zërin e nënës së tij.
Kimi është me origjinë nga Kosova por tani jeton në Brooklyn. Ai punon në një restorant, ndërsa në American Idol këndoi “Heal” nga Tom Odell. “Unë nuk e kufizoj veten, mund të këndoj gjithçka. Ashtu si do të këndoja Whitney Houston”, tha ai.
Mes lotëve ai ka kënduar edhe këngën “Oj Kosovë, oj nëna ime’, ndërsa një përshëndetje pati edhe për nënën e tij. Kim ka kaluar fazën e parë të American Idol, duke u vlerësuar si një talent i madh i muzikës.
Në fakt, muzika e ndihmoi të mësonte anglishten, të cilën e mësoi vetëm gjashtë vjet më parë.
Kur ai i pa për herë të parë jurinë tha:”Më dukej si një ëndërr, por kisha shumë nevojë që dikush të më godiste një shuplakë,” tha ai. “Ishte padyshim diçka që më bëri të ndihesha i gjallë sepse kisha nevojë për të pas kaq shumë vitesh luftë, më bëri të ndihem mirë”.
Ai nuk është më në kërkim të famës, muzika e Kimit do të thotë shumë më tepër për të tani, ai thjesht dëshiron të bëjë një ndryshim në botë.bw
Diva ikonike e modës në Nju Jork ishte 102 vjeçe – Ajo bashkëpunoi me marka nga e gjithë bota, nga Citroën tek Magnum
VOAL- Iris Apfel, diva ikonë e modës në Nju Jork, ka vdekur në moshën 102-vjeçare. Menaxherja e saj, Lori Sale, konfirmoi vdekjen e stilistes të premten përmes profilit të saj në Instagram.
Syze të mëdha të rrumbullakëta, gjerdan dhe byzylykë me ngjyra, flokë të shkurtër të bardhë: kjo është shenja e pagabueshme e amerikanes që ka pushtuar gjithë botën me stilin e saj. “Starleta geriatrike” nga Queens, siç i pëlqente ta quante veten, së fundmi kishte dizajnuar një koleksion për kompaninë suedeze të veshjeve H&M, pas shumë bashkëpunimeve, duke përfshirë Citroën, Magnum, Happy Socks dhe Mac.
Lindur në vitin 1921 në një familje hebreje në Nju Jork, Apfel studioi historinë e artit përpara se të bëhej dizajnere e brendshme. Ajo mori pjesë në rinovimet e Shtëpisë së Bardhë për nëntë presidentë, nga Harry Truman te Bill Clinton.
Simboli i saj është i disponueshëm edhe si emoji për telefonat celularë. “Nëse fytyra ime i bën njerëzit të lumtur, atëherë unë jam mirë”, tha ajo në inaugurimin e “smiley”, pak para ditëlindjes së saj të 95-të.rsi-eb
Christopher Nolan, regjisor, skenarist dhe producent i filmit Oppenheimer
Filmi Oppenheimer i ka rrëmbyer shumicën e çmimeve Bafta, duke përfshirë ato për filmin më të mirë, regjisorin më të mirë, aktorin më të mirë, dhe aktorin më të mirë në rol dytësor.
Filmi në regji të Christopher Nolanit për J Robert Oppenheimer, fizikantin që konsiderohet babai i bombës atomike, i ka fituar gjithsej shtatë çmime në ceremoninë e mbajtur të dielën në Londër.
Cillian Murphy, i cili e ka fituar çmimin e aktorit më të mirë, e falënderuar regjisorin Nolan që është “gjithmonë në kërkim të përsosmërisë”.
Robert Downey Jr e ka fituar çmimin e aktorit më të mirë në rol dytësor, për rolin në film si udhëheqës i Komisionit për Energji Atomike.
Emma Stone është shpallur aktorja më e mirë për rolin e saj në filmin Poor Things.
Vetë filmi Poor Things i ka fituar pesë çmime përgjatë ceremonisë, përfshirë ato për dizajn kostumesh, grim, dhe efekte vizuale.
Da’Vine Joy Randolph e ka fituar çmimin e aktores më të mirë në rol dytësor për rolin e saj në filmin The Holdovers, në të cilin ajo luan rolin e një kuzhiniereje të mërzitur, derisa filmi shtjellon jetën e një mësuesi që detyrohet të qëndrojë në shkollë për pushime, bashkë me disa studentë.
Filmat tjerë që kanë fituar më pak çmime janë Anatomy of a Fall, The Zone of Interest, si dhe The Boy and The Herson.rel
Në skenën kryesore të teatrit “Viktoria” ngjitet në skenë për herë të parë në Greqi vepra e një autori shqiptar. “Amber Alert”, shkruar nga dramaturgu Odise Plaku, u kushtohet viktimave të trafikuara për qëllime prostitucioni dhe shfrytëzimit seksual në mbarë botën.
Me interpretimin e aktores shumëdimensionale Georgia Zoi, me regji të Giota Koundourakis, falë punës së një stafi shumë profesional, në datën 9 shkurt u shfaq premiera e kësaj vepre, e cila solli emocione të fuqishme tek të gjithë ndjekësit e kësaj nate.
Gjatë shtatëdhjetë minutave aktorja Georgia Zoi arriti të përcillte mesazhet e fuqishme të kësaj vepre kundër plagës sociale të shfrytëzimit të vajzave në moshë fare të mitur për qëllime trafikimi.
Disa fjalë për shfaqjen
Në një botë makthi, një NËNË, nënë simbol, ka vite që kërkon vajzën e saj. Një vajzë 14-vjeçare, që duket si një engjëll, e humbur prej kohësh. Në një botë ku tregtia e mishit lulëzon dhe pushteti mbulon krimet masive të korrupsionit dhe epshit kanibalesk, NËNA do të flasë, do të denoncojë. Nëse zemra e saj shpërthen, dhimbja do të mbytë të gjithë botën, sepse tani kjo grua e thjeshtë, e shtypur nga një mjedis patriarkal, shndërrohet në një figurë tragjike arketipe, që rebelohet kundër korrupsionit të pushtetit.
Në premierën e shfaqjes ishin të pranishëm shkrimtari Odise Plaku, vepra e të cilit vihet për herë të parë në Greqi, dhe ambasadorja e Shqipërisë, znj. Luela Hajdaraga së bashku me stafin e saj.
Kjo shfaqje është ndjekur me shumë interes nga një numër i konsiderueshëm shqiptarësh që jetojnë dhe punojnë në Greqi.
Vënia në skenë e monodramës “Amber Alert” është mundësuar nga kompania kulturore “DIONIS ANIGMA” me mbështetjen e organizatës vullnetare jofitimprurëse “Buzëqeshja e Fëmijës” dhe të ambasadës së Shqipërisë.
Dy fjalë për autorin Odise Plaku
Shkrimtari Odise Plaku lindi në qytetin e Fierit dhe aktualisht jeton në Tiranë.
Sot punon si shef i Departamentit të Botimeve Parlamentare në Kuvendin e Shqipërisë.
Nga kritika letrare ai është cilësuar si një prej zërave të veçantë të poezisë së sotme shqipe. Në listën e krijimtarisë së tij në gjininë e poezisë numërohen një sërë vëllimesh, ku gërshetimi i tematikave krijon një tablo tërheqëse për lexuesin, duke i bërë ata pjesë të gjithë kësaj bote emocionale dhe artistike. Ai është një krijues që i ka kushtuar jo pak vëmendje edhe krijimtarisë në prozë për fëmijë dhe të rritur me tema të ndjeshme nga realiteti i jetës së përditshme. Në bagazhin e tij krijues numërohem mbi 20 botime të gjinive të ndryshme.
Por pasioni që mbizotëron në krijimtarinë e tij letrare është gjinia skenike e dramës, monodramës, komedisë për të rritur dhe për fëmijë. Tashmë në jetëshkrimin e tij krijues numërohen mbi dhjetë vepra skenike të vlerësuara nga spektatori dhe kritika.
Një ndër veprat e tij, monodrama “Klithma e një nënë të marrë”, mbetet më e suksesshmja ndër vite dhe është vënë në skenë jo vetëm në Shqipëri, por dhe në vende të tjera, ku ka marrë vlerësime të merituara.
Në qendër të kësaj vepre qëndron trafikimi i qenieve njerëzore, një plagë e mprehtë sociale me karakter jo vetëm lokal, por në një prizën më të gjerë, atë global. Janë me miliona njerëz në botë, fëmijë, vajza, djem, gra e burra, fati i të cilëve endet nëpër labirintet e dhimbjes e të harresës.
Me këtë botim autori Odise Plaku ecën i sigurt dhe me dinjitet në urën e bashkëpunimit të ndërtuar tashmë kaq qartësisht në marrëdhëniet kulturore mes Shqipërisë dhe Greqisë, duke iu dhënë atyre më shumë mundësi për të njohur një tjetër zë dhe emër krijues në panteonin e letërsisë.
Ajo që “fluturoi” si rrallëkush në tokë, në skenë, qysh dje u nis të fluturojë drejt përjetësisë. Lili Cingu nisi kështu fluturimin e fundit, duke krijuar një pështjellim emocional mbarë popullor si herët në kohë, kur largimi për njerëzit që shoqëria i kishte lakuar gjatë dhe regjistruar për së gjalli në memorien kombëtare, kur sado e rëndë gjendja shëndetësore, lamtumira përjetohet e papritur.
Në këto pak orë që kaluan në natën e fundme, ku mjellma u zhyt pa ndalur në vallen e saj të dhimbshme, nxituan të gjithë të jenë në hapësirën ujore të saj me gjithçka të mundshme, me zemër disa, me mendje jo pak, me komunikime simboleve shumë dhe përkufizime të identitetit artistik të saj. Në këto ditë të vorbullës së përjetimit të lamtumirës, çdo vlerësim në masën njerëzore ka fuqinë e verdiktit përcaktues të vendit që të shquarit zënë në regjistrimin e fundit.
Dhe Lili mori atë që e kishte dëgjuar prej vitesh në çdo mjedis, ku ajo me autoritetin artistik trajtonte lëvizjet magjepsëse të valles së saj që mbledhur vijueshëm ishte jeta e saj. Jo të gjithë të ngjashmit e saj e kanë këtë fund që sado tragjik për mjellmën vet, mbetet i pashtyeshëm në përjetimin publik, që në fundin e pashmangshëm merr dhe duartrokitjet më të sinqertë dhe masive të jetës së saj të gjallë se kjo nuk ka vend në skenën, por eterin e pamatë të frymës së kombit! Lili zbriti dje fizikisht për herë të fundit shkallët e gjëra mbi kolonadën ku shkruhet OPERA, pikërisht ato shkallë që i ngjiti gati 60 vite më parë. Vetë Pallati kishte diçka më shumë se një vit që ishte përuruar dhe skena e madhe e Shqipërisë impononte dhe trupa artistike muzikore më të kompletuara.
Mjeshtri i drejtimit koreografike Panajot Kanaçi filloi ethshëm procesin e përzgjedhjes së talenteve të vallëzimit, që do të krijonin brezin e dytë të vallëzuesve të Ansamblit Popullor. Si esteticien i përkorët, ai zgjodhi ashtu si kish nisur udhëtimin vallëzimi shqiptar etalone që përfaqësonin denjësisht tiparet e racës, temperamentin dhe karakterin që do mishëronte krijimet e tij që vallet burimore i lartësoi në nivel tablosh autentike, por të para me syrin e personalitetit të tij krijues. Koha e centralizuar e pushtetit që kishte parametra siç dihet rigoroze në vizionin e Kanalit dhe mirëkuptimin e shefit të institucionit, grupi shpejt zbuloi elementin premtues, ku spikaste Lili me aftësinë natyrore të vallëzimit dhe ndjeshmërinë e përjetimit.
I ndodhur në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vend kam ndjekur rrugëtimin e saj dhe të grupit të ri si shok brezi dhe shumë shpejt si drejtues artistik i institucionit. Jeta në atë kohë zhvillohej në mënyrë të ndryshme, ku gjiri i kolektivit të gruponte detyrohem me të tjerët. Përzgjedhja e miqësive, simpatia për aftësinë më bëri përkrahës së angazhimit të këtij grupi të ri talentesh me mundësitë jo të pakta që më jepte detyra.
Ngjarja më shpërthyese e atyre viteve të mbyllura ishte pjesëmarrja e Ansamblit Popullor në Festivalin e Dizhonit në vjeshtën e vitit 1970. Një shans i jashtëzakonshëm për kohën, një moment që evidentoi Lili Cingun si yllin femëror të së ardhmes së vallëzimit shqiptar. Ishte tërheqja fizike e saj, rinia dhe ajo eleganca e trashëguar nga nëna e thjeshtë dhe e nderuar, që francezi president i festivalit të përzgjedhë figurën emblematike të saj, ku kostumi i Tropojës i stilizuar me shije nga piktori Hysen Devolli, t’i këndonte në trup dhe vallëzim dhe qafa e saj e gjatë ta magnetizonte Mesieur Levavas seur për t’i varur ‘Gjerdanin e Artë’ të fituar nga Ansambli.
Ky veprim mori në jetën e Lili Cingut vlerën e pagëzimit dhe kurorëzimit. Gjithçka më pas erdhi natyrshëm. Largimi natyror i Lefta Mullisit, Medina Lubonjës, Veronika Manos etj. sollën hierarkinë e re të vlerave femërore vallëzuese nëpër dhjetëvjeçarët vijues të Ansamblit, ku Lili Cingu shkëlqeu dhe me Artin e saj ngriti piedestalin e merituar nga ku tashmë shqiptarët këndej dhe andej e kundrojnë dhe do ta admirojnë pambarimisht.
Janë vite të një karriere të gjatë sa gjithë vitet e jetuara deri sot ato që përbëjnë modelin, që la për sferën e interpretuesve artistikë Lili Cingu. Kur doli në pozicionin e parë të solistes valltare, ajo intuitivisht apo dhe e ushqyer nga mentori i saj, mjeshtri i rrallë Kanaçi, iu përkushtua kultivimit të imazhit të saj. Me urtësi dhe punë të shumtë e zhvendosi jetën e saj, studion e mjeshtrit bashkë me partnerin e ri që gjithashtu e gdhendi mentori Kanaçi, fluturuese Rexhep Çeliku, njësoj i urtë, i talentuar dhe i pa zulmtë si ajo. Simbiozë fatlume.
Ata i dhanë ngacmimin krijues Panajotit dhe përfituan prej tij krijimet e dueteve, një gjini tjetër që ndonëse zuri fill me tronditin Idilin Kurbat, që theu dyert e teatrit tonë nën ekzuberancën e Leftës dhe Besimit deri sa u anatemuar nga dashakeqësit që nuk kanë munguar kurrë, u pasua me disa të tjerë të dedikuar çiftit Cingu&Rexhepi. Madje, deri te krijimi i fundit i mjeshtrit kur ai i larguar tashmë nga skena dhe shëndetësisht, m’u afrua në fillimet e ’90-ës, për Festivalin e RTSH, me krijimin e një dueti të ri për ta, por me një frymë të re të krijimtarisë së tij, ku elementi etnik rikrijohej me një kompozim në bashkëkohësi, mbase zgjedhja e re e evolucionit krijues të tij, që nuk mundi ta gjallojë. Sigurisht që u vendos në natën finale të festivalit dhe mbase hera e parë dhe e fundit kur ai krijoi për këtë event.
Individualisht mjellma jonë e ndjeu se largimi i saj nga institucioni për arsye biologjike, ndonëse ajo nuk ishte në zgrip të energjive, nuk ishte vallja fundore e saj. Ajo nuk pati nevojë për institucionin, sepse një institucion i ri e përpiu shpejt e shpejt, Diaspora Shqiptare deri në një vendosje jetësore mes kësaj të fundit dhe atdheut mëmë. Ture, koncerte, festivitete artistike dhe familjare mbushën jetën e saj intensivisht. Nuk na mungonte sa herë që Rexhepi e ndjente se duhet të ishte ajo krah tij, kur personaliteti i saj i jepte një vlerë të shtuar evenimentit të rëndësishëm artistik. Vitet rrodhën dhe u rralluan drurët e pyllit artistik.
E ftuar dhe e respektuar ndodhej në vend, por edhe aty ku zhvillime historike dhe artistike kërkonin mbështetje nga njerëz si ajo dhe të tjerë në vendet jashtëkufitare të vëllezërve sa herë plisi zbardhte dhe flamuri kombëtar valëzonte. Lili Cingu nuk iu dorëzua derteve që nuk iu ndanë, por jetoi me medalionin e suksesit që do ta shoqërojë përjetësisht.
Taylor Swift ka bërë historinë në çmimet Grammy të këtij viti, duke u bërë artistja e parë që fiton 4 herë kategorinë “Albumi i vitit”.
Ajo mori çmimin nga ylli i muzikës Celine Dion, e cila së fundmi ka shfaqur probleme shëndetësore. Swift njoftoi gjatë eventit se po punon për një album surprizë. Miley Cyrus dhe Billie Eilish morën çmimet e tjera kryesore në ceremoninë e së dielës.
Çmimet më të mira Grammy
Album of the year – Taylor Swift, Midnights
Record of the year – Miley Cyrus, FlowersSong of the year –
Billie Eilish, What Was I Made For?
Best new artist – Victoria Monét
ALBUM OF THE YEAR
Boygenius – “The Record”
Janelle Monáe – “The Age of Pleasure”
Jon Batiste – “World Music Radio”
Lana Del Rey – “Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd”
Miley Cyrus – “Endless Summer Vacation”
Olivia Rodrigo – “Guts”
SZA – “SOS”
Taylor Swift – “Midnights” – *WINNER
RECORD OF THE YEAR
Billie Eilish – “What Was I Made For?”
Boygenius – “Not Strong Enough”
Jon Batiste – “Worship”
Miley Cyrus – “Flowers” – *WINNER
Olivia Rodrigo – “Vampire”
SZA – “Kill Bill”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
Victoria Monét – “On My Mama”
SONG OF THE YEAR
Billie Eilish – “What Was I Made For?” – *WINNER
Dua Lipa – “Dance the Night”
Jon Batiste – “Butterfly”
Lana Del Rey – “A&W”
Miley Cyrus – “Flowers”
Olivia Rodrigo – “Vampire”
SZA – “Kill Bill”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
BEST NEW ARTIST
Victoria Monét – *WINNER
Gracie Abrams.
Fred again..
Ice Spice
Jelly Roll
Coco Jones
Noah Kahan
The War and Treaty
BEST POP VOCAL ALBUM
Kelly Clarkson, “Chemistry”
Miley Cyrus, “Endless Summer Vacation”
Olivia Rodrigo, “GUTS”
Ed Sheeran, – (Subtract)
Taylor Swift, “Midnights” – *WINNER
BEST POP SOLO PERFORMANCE
Billie Eilish – “What Was I Made For?”
Doja Cat – “Paint the Town Red”
Miley Cyrus – “Flowers” – *WINNER
Olivia Rodrigo – “Vampire”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
BEST POP DUO/GROUP PERFORMANCE
Labrinth Featuring Billie Eilish – “Never Felt So Alone”
Lana Del Rey Featuring Jon Batiste – “Candy Necklace”
Miley Cyrus Featuring Brandi Carlile – “Thousand Miles”
SZA Featuring Phoebe Bridgers – “Ghost in the Machine” – *WINNER
Taylor Swift Featuring Ice Spice – “Karma”
PRODUCER OF THE YEAR, NON-CLASSICAL
Jack Antonoff – *WINNER
Dernst “D’Mile” Emile II,
Hit Boy
Metro Boomin
Daniel Nigro
SONGWRITER OF THE YEAR, NON-CLASSICAL
Edgar Barrera
Jessie Jo Dillon
Shane McAnally
Theron Thomas – *WINNER
Justin Tranter
BEST RAP ALBUM
Drake & 21 Savage – “Her Loss”
Killer Mike – “Michael” – *WINNER
Metro Boomin – “Heroes & Villains”
Nas – “King’s Disease III”
Travis Scott – “Utopia”
BEST RAP PERFORMANCE
Baby Keem ft. Kendrick Lamar – “The Hillbillies”
Black Thought – “Love Letter”
Coi Leray – “Players”
Drake & 21 Savage – “Rich Flex”
Killer Mike ft. André 3000 – “Scientists & Engineers” – *WINNER
BEST COUNTRY ALBUM
Brothers Osborne – “Brothers Osborne”
Kelsea Ballerini – “Rolling Up the Welcome Mat”
Lainey Wilson – “Bell Bottom Country” – *WINNER
Tyler Childers – “Rustin’ in the Rain”
Zach Bryan – “Zach Bryan”
BEST COUNTRY SOLO PERFORMANCE
Brandy Clark – “Buried”
Chris Stapleton – “White Horse” – *WINNER
Dolly Parton – “The Last Thing on My Mind”
Luke Combs – “Fast Car”
Tyler Childers – “In Your Love”
BEST ROCK ALBUM
Foo Fighters – “But Here We Are”
Greta Van Fleet – “Starcatcher”
Metallica – “72 Seasons”
Paramore – “This Is Why” – *WINNER
Queens of the Stone Age – “In Times New Roman…”
BEST ROCK PERFORMANCE
Arctic Monkeys – “Sculptures of Anything Goes”
Black Pumas – “More Than a Love Song”
Boygenius – “Not Strong Enough”- *WINNER
Foo Fighters – “Rescued”
Metallica – “Lux Æterna”
BEST R&B ALBUM
Babyface – “Girls Night Out”
Coco Jones – “What I Didn’t Tell You”
Emily King – “Special Occasion”
Summer Walker – “Clear 2: Soft Life EP”
Victoria Monét – “Jaguar II” – *WINNER
BEST R&B PERFORMANCE
Chris Brown – “Summer Too Hot”
Coco Jones – “ICU”- *WINNER
Robert Glasper Featuring Sir & Alex Isley – “Back to Love”
SZA – “Kill Bill”
Victoria Monét – “How Does It Make You Feel”
BEST ALTERNATIVE MUSIC ALBUM
Arctic Monkeys – “The Car”
Boygenius – “The Record” – *WINNER
Gorillaz – “Cracker Island”
Lana Del Rey – “Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd”
PJ Harvey – “I Inside the Old Year Dying”
BEST AFRICAN MUSIC PERFORMANCE
ASAKE & Olamide, “Amapiano”
Burns Boy, “City Boys”
David Featuring Must Keys, “UNAVAILABLE”
Ayra Starr, “Rush”
Tyla, “Water” – *WINNER
BEST SCORE OR SOUNDTRACK FOR VISUAL MEDIA (Includes Film and Televison)
“Barbie,” Mark Ronson & Andrew Wyatt, composers “Black Panther: Wakanda Forever,” Ludwig Göransson, composer
“The Fabelmans,” John Williams, composer
“Indiana Jones and the Dial of Destiny,” John Williams, composer
“Oppenheimer,”Ludwig Göransson, composer – *WINNER
I fundit “klasik” i brezit te tij qe vuri guret e pare ne formatimin e “Konservatorit Shteteror” sot “Universiteti i Arteve” studiuar dhe perfunduar studimet ne Konservatorin “ George Porumbesku” te Rumanise.
Takimi i fundit me te ishte kur sapo kish kapercyer te 90-tat. Kish mbetur po ai qe kishim njohur, petagogun e palodhur. I qete , i regullt , me pamje artisti ne qetesine e tij si dekada me pare ndonese kish mbetur vetmitar dhe jasht cdo vemendjeje nga instancat …
Nuk e therriste me askush…. Nuk e pame ne asnje medium, interviste televizive apo ne ndonje rresht gazete ndonese ka nje krijimtari te bolleshme ne disa zhanre kryesisht vokale nder arkivat e RTSH-se qe flene prej vitesh.
Ne borderote e “Te drejtave te autorit” as qe behej fjale te figuronte qofte edhe si statistike.
I sapo dale nga shtepia, diku tek “Pallatet Agimi” shkonte te mirrte pensionin e lehte modest, pak me shume se nje lemoshe….
E pyeta per “Pension te Posacem” si Krijues, Artist, Kompozitor e Dirigjent , Petagog i sa e sa brezash ne dekadat e para plot uri te muzikanteve te diplomuar qe u bene gjeneratoret e pare te kultures muzikore ne vend …
Qeshte lehte , ndalonte hapin, sme shihte ne sy, as pergjigje …!
Kurre nuk shante.
E kisha permendur si fenomen te trishtuar ne ndonje nga shkrimet e mija “fejbuksiane” drejtuar ndonje titullari te larte shteti … por “ncukk”- “Qeveria ka halle” e smerret me kesi “vogelsira”.
I paharruar ky emer artisti dhe ne mendje me vjen nje nga dhjetra kenget e tij kenduar ne sa e sa festivale por edhe nga ne ne “zboret ushtarake studentore” te kohes .
Ishte nje kenge rreshtore qe ne studentet e kendonim edhe kur shkonim ne menxe apo per te fjetur :
“Marshojme fitimtare.
Mbi supe ngritur bajoneta.
Nje nene nga ballkoni.
Lule hedh permbi helmeta” !
Ia kendonim me shume edhe atij kur e kishim dhe si Komandant Toge gjate diteve te zborit ne fakultet me komandat famoze te tij kur na thoshte :
-Toga , ju lutem gatitu !!
Ky ishte i miri , i urti, i bute si mendafsh Prof Nexho.
Te tere ne qeshnim, te tereve na bente te vinim buzen ne gas. Por i bindeshim pa medyshje.
Ashtu e donte puna ….
E sot, perseri mbetur akoma gjalle pa aspak vemendjen e duhur qe u “vrapon” mosha ne ngjitje per ne te 80-ta e pertej, ka plot “Nexhbedinë” te tjere pak a shume me te njejten pamje tek i sheh rruges.
Ndoshta dikush do i permende kur te mbyllin syte….
I paharruar Kompozitori , Petagogu, Dirigjenti, Njeriu, Artisti pa “kapaçken” e lyer me te verdhe ku shkruhet “Mjeshter i Madh” por qe mbetet edhe me i Madh se ky titull veç se me emrin e tij:
Është shuar në moshën 95-vjeçare, Nexhmedin Doko, kompozitori i shquar, autor i shumë këngëve të muzikës së lehtë dhe teksteve shkollorë.
Nexhmedin Doko lindi në vitin 1929, në qytetin e Beratit. Në vitin 1950 përfundoi me rezultate të larta Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë. Prof. Doko ishte “produkt” i Konservatorit të njohur rumun “Ciprian Porumbescu” (kompozitori i muzikës së himnit kombëtar), ku vijoi studimet në dirigjim dhe kompozim (1958-1962).
Kompozimet e tij janë interpretuar nga këngëtarë të njohur si Vaçe Zela, Gaqo Çako, Ramiz Kovaçi, Zija Çela etj. Ka marrë pjesë në disa nga festivalet e këngës ku ka fituar edhe çmime. Krijime të Nexhmedin Dokos janë midis të tjerave këngët “Kur jam pranë teje”, “Rini e Zjarrtë, etj., si edh e operetën “Dritë dhe këngë”. Gjithashtu Nexhmedin Doko ka shkruar edhe tekste mësimore muzike. Pas goditjeve të sistemit komunist në fushën e artit dhe kulturës (1973-1974), Nexhemdin Doko u mënjanua thuajse totalisht nga sistemi, në kuadër të luftës famëkeqe së klasave dhe shumë nga krijimet e mëpasshme të tij nuk patën fatin të bëheshin publike, duke e lënë të cunguar CV-në e tij muzikore, fat i hidhur që shoqëroi shumë krijues e artistë të spikatur që jetuan në periudhën e diktaturës komuniste.
Pjesë nga krijimtaria e Nexhmedin Doko
Rini e zjarrtë – Festivali i XIII-të i këngës RTSH – 1974
Takim i brezave – Festivali i XII-të i këngës në RTSH – 1973
Festë në malësi – Festivali i VI-të i këngës në RTSH – 1967
Kur jam pranë teje – Festivali i IV-t i këngës në RTSH – 1965
Kthim nga fusha – Festivali i III-të i këngës në RTSH – 1964
Nëse ti mua më pyet – Festivali i II-të i këngës RTSH – 1963
Kënga e Inxhinieres – Festivali i I-rë i këngës RTSH – 1962
Opereta “Dritë dhe këngë”.
Provat kan filluar me shumë vullnet, profesionalizem, te udhehequr nga regjisori i mirenjohur shqiptar Nikolin Gurakuqi, per realizimin dhe inskenimin e Operës së parë Kosovare “Goca e Kaçanikut” te kompozitorit Rauf Dhomi, e cila do shfaqet per here te pare e kompletuar si (premiere boterore) ne Kosove, pas plot 53 vitesh se egzistuari si veper Kombetare.
E gjithe kjo ne kuader të Pavaresise dhe 25-vjetorin e çlirimit te Kosoves.fb
Komentet