Pas dritares së dhomës, në hotelin e qytetit suedez Skane, nata, si një çapkëne tinëzare, përgjon lëvizjet dhe mendimet e trazuara të shkrimtarit, ardhur nga Islanda e largët. Mësuar me rrugët e gjata, mbushi dhomën me dihatjet e çlodhjes. Këpucët qetësuan hapat pas derës. Zhurmat u shurdhuan.

Halldor, gjysmë i shtrirë, mbështetur me duar nën kokë, peshonte lajmin. Heshtja filloi të tërhiqej te xhamat e ftohtë dhe dhoma u mbush me hukatjet e burrave e grave që u frynin duarve për të ngrohur gishtrinjtë e tyre të ngrirë. Lanë qindra libra në fund të dhomës dhe ashtu gjysmë të kërrusur morën rrugën për në kasollet prej balte, pranë zjarreve flakëvenitur.

Gjyshja u fanit duke u çapitur ngadalë. Belbëzon tinguj këngësh. Ishte një ndjenjë e mrekullueshme, e pashoqe. Nën efektin e atyre fjalëve, ai e ndien veten magjistar. Ajo që kumbon në këngë dhe tirret në fjalë, është vetja, psherëtima, dëshira, fluturimi i tij. Lëshoi një rënkim, sapo imazhi i plakës u tret. Pastaj kujtoi veten mbi libra, kur për herë të parë hyri në labirintin e shpirtit njerëzor. Sa vështirë për ta kuptuar, por i ndjeshmi kërkon, vuan. Shumë, shumë më vonë, e ringjalli këtë kujtim në një këngë – këngën më të bukur të botës.

“Të kuptosh sa i pambrojtur është shpirti, të kup-tosh luftën midis dy forcave të kundërta të tij, – nuk do të thotë se ke gjetur burimin nga i cili lind kënga. Burimi i këngës më të bukur është keqardhja.”*

Ndaj rrodhi pandërprerje melodia për të përulurit e tokës. U ngrit në këmbë. I kishte gjetur fjalët për ditën e ceremonisë. Nata çapkëne suedeze lëvizi te xhamat për të shkuar pas dritaresh të tjera.

Jeta.

Lindi më 23 prill 1902. Mes natyrës së fermës në Llaksnes ku u rrit, njohu njerëzit dhe mjediset që do rikrijonte në romanet e shumta. Udhëtimet në ShBA, Bashkimin Sovjetik dhe vende të ndryshme të Europës, u shoqëruan me shënime udhëtimi… Ndwrroi jetw më 8 shkurt 1998.

Islanda është në çdo rresht të krijimtarisë. Ai pikas dhimbjen e njeriut në çastet më shprehëse të së shkuarës dhe të bashkëkohësisë. Glorifikimi i së ka-luarës, nuk bëhet me patetizëm.

Protesta kundër së keqes gërshetohet me reflekset për fatin e njeriut dhe kombit. Përvojat ekspresio-niste dhe surrealiste e mbushën prozën e tij me ti-ngëllim universal. Besimi në shpirtin e popullit, në psikikën kolektive ku shtresëzohen mendimet, ve-primet e fryma e qenies, sendërtojnë motivin mbi-zotërues të shpalosjes së gjithçkaje islandeze.

“Endësi i madh nga Kashmiri”, “Sallka Vallka”, “Dri-ta e botës”, Trilogjia “Kambana e Islandës”, “Her-plja”, “Stacioni atomik”, “Njerëz të pavarur”, “Peshku mund të këndojë” etj.

Mendime… për letërsinë.

Ajo poezi që arrin zemrën e popullit është e mirë, nuk ka kriter tjetër.

Njerëz të pamvarur, përktheu Ibrahim Tafilaj,

“N.Frashëri”, 1962.