– Shënime kritike rreth romanit “Këpuca e aktorit” të shkrimtarit Visar Zhiti, botimet “Onufri”, Tiranë 2022 –

TRE BREZA NË SKENË

Shfaqja mbaroi. Sipari ra. Pas gati 500 faqesh natyrshëm po ripërtyp ato që lexova.

Romani është konceptuar si një dramë në tri pamje, ku kohët janë të ndryshme, po personazhet janë të së njëjtës familje, të cilët i bashkon jo vetëm gjaku, po edhe përjetimet jetësore.

Roman tronditës. Dramatiko – ekzistencial. Me skena apokaliptike. Përshkohet tej e ndanë nga një ironi tragjike të fatit dhe të fatalitetit të një familjeje gjatë tranzicionit të saj shekullor nëpërmjet tri breznive dhe tri epokave historike: nga 1912-ta, periudha e Zogut dhe e Luftës së Dytë Botërore, tek ajo e Socializmit dhe e Demokracisë në ditët e sotme.

Në qendër të romanit është familja Tomorri me origjinë diku në malet e Skraparit, në një fshat rrëzë Tomorrit, që është “froni i Perëndisë”, siç thotë Naim Frashëri, ku jetojnë njerëz të mirë, që e duan atdheun dhe kulturën, janë të shkolluar dhe kanë njohje me figurat më të shquara të kombit tonë, siç janë vëllezërit Frashëri, Butkallinjtë dhe poeti At Gjergj Fishta. Kjo njohje miqësie dhe farefisnie e ka bërë familjen Tomorri të hyjë në familjet më me ndikim në krahinë. Ajo bën një jetë komode midis maleve, ku kishte një shtëpi të bukur e madhështore, të rrethuar me mur të lartë e portë hekuri në hyrje. Për ta shijuar më mirë natyrën, kishin ngritur një kulë pushimi e vëzhgimi, ku mund të pije kafe e të kundroje krejt pamjen që të shtrihej përpara, si nga një ballkon natyror – pamje që e kishin vetëm dyert e mëdha të kohës.

Koha dhe personazhet përzihen me njëri – tjetrin, aq sa humbet mes tyre. Ngjarjet zhvillohen sa nga njëra kohë në tjetrën, duke ruajtur koherencën. Po kështu dhe personazhet, të cilët dalin me emrat herë Moisi, herë gjyshi; herë Hektor, ky është dhe protagonist, herë tjetër babai, në vetën e parë të gjithë si të ishte njëri në larminë e pafund. Kjo të krijon huti artistike në fillkapjen e ngjarjes. Po pikërisht kjo krijon dhe atë që quhet modernizëm në letërsi. Gjithsesi, ngjarjet ndjekin fillin e tyre logjik. Jepet jeta e gjyshit, babait dhe autori i fshehur që tregon. Personazhet dalin, siç e thamë, me përemër vetor: Unë I (gjyshi), Unë II (babai) dhe Unë III (rrëfyesi-autor). Kështu jepet më mirë lidhja e familjes, e të njëjtit gjak. Është i njëjti Unë I dhe të gjithë ata veç e veç.
Romani është ndërtuar mbi simbole, siç janë këpucët dhe maskat. Këpucët, si mjet mbathjeje e njeriut, e shoqëron atë gjatë gjithë jetës, siç e kanë shoqëruar në histori, që nga kohët më të hershme. Përbërja e këpucës, forma e mjetet e bërjes kanë evoluar. Fillimisht kanë qenë prej druri, më vonë iu shtua një rrip mbajtës, më vonë akoma u bënë me lëkurë kafshe, retra, e cila mbështillej rreth këmbës, lëkurës i hapeshin vrima, nëpër të cilat kalonin rripa për t’i shtrënguar. Këpucët gjithmonë kanë  ndryshuar. Ai që nuk ka ndryshuar është njeriu, që gjithmonë ka pasur nevojë për këpucë për të mbrojtur këmbët e veta, ndaj i ka përsosur vazhdimisht. Duke folur për këpucët, autori flet për rrugët e njeriut. Cilësia e këpucës është e lidhur me gjendjen dhe fatin e zhvillimit shoqëror.

Këpucët si simbol i shërbejnë autorit për organizimin e gjithë lëndës së romanit. Edhe kur gjyshi shkon në Normalen e Elbasanit për studime, humbja e njërës këpucë i hap rrugë fatit të mëtejshëm të tij. Mbetet me një këpucë (të cilën ia vjedhin), duke aluduar se mbeti me gjysmë fati, gjysmë që do ta shoqëronte edhe në vitet e mëvonshme.

Në Elbasan u njoh me njerëz të shquar të kulturës dhe atdhetarë me emër. Ishte kjo koha kur njohu At Gjergj Fishtën, takim që i la mbresa komunikimi njerëzor me këtë poet të madh.

I formuar me këtë kulturë tolerante, gjendet në Luftën e Dytë Botërore, ku populli ynë u ngrit në luftë për mbrojtjen e atdheut. Fatkeqësisht këtu fillon edhe përçarja në internacionalistë dhe kombëtaristë (komunistë e ballistë). Si një pjesë e familjeve shqiptare, edhe familja Tomorri në roman u nda në mbështetës të partizanëve dhe të ballistëve. Nga tre vëllezërit, njëri u bashkua me ballistët, tjetri me partizanët dhe tjetri, më i madhi, humbi, u largua mbase në emigracion prej kohësh.

Ai që simpatizonte ballistët, por që kishte shokë dhe partizanët, më tepër merrej me shkrime dramash dhe jepte shfaqje në radhët e luftëtarëve ballistë e partizanë. Ishte natyrë paqësore dhe nuk i pëlqente lufta me armë, por me penën rilindase. Ndaj shkroi poemën – dramë  “Kundërshtarët përqafohen”, e cila jepte mesazhin e pajtimit, se luftëtarët ishin vëllezër. Në prag të mbarimit të Luftës, në nëntor 1944, në një grindje me një partizan, bëjnë duel me nagant. Sipas kushteve të duelit, secili kishte fishekët e vet. Kur qëndruan përballë njëri – tjetrit, gjakrat u ftohën, gjithsesi dueli vazhdoi. Nuk qëllonte drejt partizanit, se nuk donte ta vriste, po edhe partizani nuk po e qëllonte dot. Partizanit i mbaruan fishekët. Babai i dha disa fishekë nga të tijat. Partizani qëlloi i pari dhe plumbi kapi babanë. Ai vdiq me plumbat që dha vetë. Fjala u hap se babai u vra në luftë si tradhtar. Kjo e shoqëroi gjatë gjithë viteve familjen Tomorri si një njollë e zezë bashkëpunimi me armikun.

Në vitet e Luftës takon edhe një pinjoll të familjes Frashëri, Mithat Frashërin, i cili ishte kryetar i Ballit Kombëtar, njeri i kulturuar. Kishte një librari në Tiranë. E quan fatkeqësi vëllavrasjen, por fajin ua hidhte komunistëve, që shkelën Marrëveshjen e Mukjes.

Odisenë e jetës së vet, autori e tregon kur shembet teatri. “… do të flas për vete si për një tjetër dhe, kur tregoj për tjetrin, kam treguar edhe për vete”,- thotë ai. Ky është fati i aktorit në jetë.

Pas Çlirimit fillon punë në qytetin L.  Megjithëse kushtet ishin të vështira, punoi me pasion si në interpretim, edhe në organizim dhe shkrimin e materialeve për skenë. Shumë shpejt u bë aktor i dashur për popullin.

Në një premierë përuruese do t:e ihte i pranishëm edhe E. Hoxha, i cili e duartroket dhe ngjitet në skenë për ta uruar. ” Ti luan mirë”, i tha udhëheqësi, i cili e kishte kuptuar rolin e teatrit në edukimin e masave dhe donte t’i kishte në anën e vet aktorët më të mirë. Më shumë se gëzim, fjalët e udhëheqësit iu ngulën në trup si shigjeta.

Pas ca ditësh e thërrasin në Degën e Punëve të Brendshme. Shqetësim. Pse? Kryetari i tha të përgatiste një teatër me punonjësit e Degës: policët, sekretaret, rojat etj., duke përjashtuar të burgosurit, të cilët nuk e gëzonin këtë të drejtë. Duhej për konkurim në olimpiadën e ndërmarrjeve. E kishin zgjedhur Hektorin, sepse ai ishte vlerësuar nga E. Hoxha dhe po të vlerësoheshe nga ai, i kishe dyert të hapura kudo. Kryetari i vuri kusht vendin e parë, siç ia kishte dhënë një vit më parë zdrukthtarisë. Tekstin e dramës ia diktoi vetë: Një armik donte të kalonte kufirin, por në momentin e fundit, bashkëpunëtori i tij, i infiltruar, i drejton pistoletën dhe e kapin. Teksti i dramës duhej shpejt, që t’u lihej kohë aktorëve ta mësonin. Ndaj Hektori duhet të mbyllej në një qeli burgu brenda Degës dhe ta shkruante. Nuk do të kthehej në shtëpi pa e përfunduar, megjithëse në shtëpi e prisnin për të festuar ditëlindjen e vajzës, Irisit.

Përgatitja e dramës brenda burgut shpreh idenë se arti, që nuk njeh pranga, tani sikur bëhet brenda një qelie.

LOJA E JETËS DHE E VDEKJES

Situata e krijuar përreth krijon një gjendje persekutimi te  Hektori. Ai nuk ndien siguri për vete dhe për familjen. Dhe vendos që për të shpëtuar familjen, duhej të mos e kishte pranë vetes. Duhej shpëtuar ç’mundej. Nuk mjaftonte vetëm sakrifica. “Gjersa na mashtrojnë, duhet të mashtrojmë; gjersa luajnë me ne, duhet të luajmë”, – mendon Hektori dhe i shpreh bashkëshortes, Erikës, opsionin e ndarjes fiktive: ajo me vajzën, Irisin, të shkojnë në Tiranë për të shpëtuar të ardhmen, sat ë ihste e mundur. Familjen po e ndiente si barrë. Nuk mund të shpërngulej bashkë me ta në internim, nëse do ta gjente kjo hata, përkundrazi, ata duhet ta tërhiqnin në Tiranë. Gjithsesi, duhej bërë ndarja më parë.

Ndarja solli pasoja. E larguan nga teatri dhe e çuan në Durrës për riedukim me punë korrektuese, ku po zbulohej amfiteatri. Do të punonte si punëtor në zbulimin e tij. Mes rrënojave të Amfiteatrit antik jep shfaqjen e parë pas gati dy mijë vjetëve heshtjeje. Gjatë shfaqjes-delir ai thekson se “dëshiron të flasë për këpucët, që janë edhe të aktorit… Kështu mbase ngacmohemi të ndiejmë historikun e ecjes, të dramës do të thosha, jo që ta zbuloj, por që ta mbuloj, të nevojshme të dyja, se këpucët maska janë në fund të fundit, maska të këmbëve siç janë maskat këpucë të fytyrave, gjithmonë sipas meje…”

U kthye përsëri në L. Aktor, me të njëjtat kushte, me të njëjtën pagë mujore. E njëjta përditshmëri e rutinë mendore. Iu rikthye e njëjta frikë, se mos e thërrisnin në Degën e  Punëve të Brendshme dhe do t’i kërkonin bashkëpunimin, jo për teatër… është vonë… Atëherë prit dëbimin tjetër, pa shpresë kthimi… Sa mirë që kishte hequr që këtu të shoqen me vajzën.
Si një hije e keqe e ndiqte Anastasi, Çaçoja, i cili ishte i sigurt se do të fillonte punë në teatrin e ri të estradës. Marangoz? Jo, aktor, a po… Pas çmimit si amator në Olimpiadën e klasës punëtore, ai u bind se meritonte të fillonte si profesionist në estradë. Për t’ia arritur qëllimit, iu qep Hektorit për ndonjë fjalë të mirë. E thërriste për ndonjë gotë raki dhe i servilosej për çdo ndihmë që i jepte në skenë dhe për rolet që zgjidhte.

Çaçoja e provokonte në çdo temë bisede që hapte, madje e pyet edhe për shkaqet e ndarjes nga bashkëshortja. Si rastësisht gjejnë 1200 lekë në rrugë. Këtë e lidh me një bisedë të dëgjuar në zyrën e operativit, sikur Hektori me Çaçon kishin konsumuar alkool me tepri, por edhe fjalë, etj.

Pas emërimit si profesionist, në debutimin e parë në skenë, Hektori e ndihmon që Çaçoja të binte në sy si aktor i mirë. Në darkën e shtruar me këtë rast, njihet me të shoqen dhe të bijën, të cilat i afrohen shumë Hektorit.

Çaçoja është prototipi i njeriut arrivist, që vendos maskë për të fshehur fytyrën e tij të vërtetë, derisa t’ia arrijë qëllimit. Është njeriu i ri komunist, që sakrifikon gjithçka nga vetja, madje dhe familjen e vet, për të zbatuar detyrat që i kanë ngarkuar si bashkëpunëtor i Degës, si spiun, si 1200-sh. Ai përpiqet të manipulojë Hektorin për ta goditur më lehtë; p.sh, i bën një raft librash me materiale të zdrukthtarisë pa i kërkuar lekë; i fut në dhomë dy punëtore të zdrukthtarisë, që ta akuzonte për prostitucion, por nuk bie në grackën e tyre. Edhe kur gruaja dhe vajza e Çaços, (e cila përfundon si prostitutë në Greqi), i afrohen për marrëdhënie intime, degjenerimi i familjes, por ai refuzon me delikatesë vajzën, duke pasur parasysh rritjen e brezit të ri…$

Njerëz të tillë si Çaçoja dhe familja e tij kishte jo pak në diktaturë, që rënien morale e vazhduan dhe në demokraci.

Në Tiranë protagonist njihet me një kamariere – pronare, me bashkëshort italian, që rrinte më shumë në Itali sesa në Tiranë, por që ngjan si lojë dhe kjo. Rinjihet me një infermiere, kur ishte shtruar në spital kishin bërë dashuri por dhe një shfaqje. Infermierja ishte e bukur dhe e kujdesshme. (Në një farë mase ajo po zëvendësonte Erikën, të cilën kishte shumë kohë pa e takuar, pas largimit të saj nga Shqipëria për në SHBA). Në spital krijoi një estradë, siç kishte bërë në shtëpinë e pushimit, në burg e në Amfiteatër. Infermierja ishte njëra nga aktoret, këngëtare dhe konferenciere.

Hektori kalon gjendje të tjera makthi. Në pallatin përballë, që ishte thuajse ngjitur me të tijin, iu shfaq Atjoni, një djalë i ri, i cili i jep çakmakun, metafore e shkendijmit të ideve, i hedh nga ballkoni në ballkon dhe flasin mbi zhvillimet në vend dhe teatrot në Evropë. Me Atjonin kanë një bashkëbisedim të ëndërrt, madje u shfaqet si shajni edhe një eskavator midis pallateve. Kova e eskavatorit Atjonit i duket si një skenë e vogël shëtitëse.

Pandemia dhe ekskavatori – një lloj futurizmi industrial, jepen si shkatërrues të jetës për kryeqytetin që s’ka një teatër, ku kullat ngrihen si dinozaurë, që kacafyten. Mes tyre futet dinozauri-ekskavator, me kovën skenë…

Romani mbaron siç fillon me shembjen e teatrit. Gjatë shembjes së teatrit Hektori goditet në kokë nga një tra dhe bie në gjendje koma. Sheh vegime të çuditshme. E sheh veten në arkëmort, të rrethuar nga këpucë e maska. Kishte personazhe që i kishin ardhur për ngushëllim. Kishte mbartur jetët e tyre, duke qenë aktor i jetëve të tjera. Jam hamall i ngarkuar me valixhet e të tjerëve.

Vesha këpucët e tyre. Mbarta kohë nga të gjithë dhe e shkarkova. Sa e rëndë! Megjithëse duket si prej ajri. Luajta sa desha. Jo sa desha unë, por sa deshën të tjerët dhe kur donin ata. E Hektor-kufomë-gjallë-zvarrituri! – përcakton ai vetveten me këto fjalë si një e vetme, që e shoqëruan gjatë gjithë jetës.

Nga të gjitha maskat, Hektori falënderon maskën me fytyrën e askujt dhe aq shumë të përgjithshme, me fytyrën e popullit, – mendon në kllapi. Një hop ai përmendet : Kisha bërë sikur kisha vdekur (a vdesin njerëzit kur luajnë?), kur të gjithë bëjnë sikur jetojnë (nuk jetohet me g:enjeshtrën e jetës…).

Shembja e teatrit është edhe shembja e Hektorit si aktor. Ai e donte teatrin, ashtu siç ishte, se kishte kujtime me të. Le të ndërtohej një teatër i ri, po i vjetri të ruhej si monument kulture. Pa teatër nuk ka qytet.

Irisi, e bija, aktore dhe ajo dhe Marini, i dashuri i saj nga Kosova, të dy kthehen nga Çikago, bashkëpunojnë dhe me Hektorin-baba. Por ai u duket me sindromin e ri të këpucës së vjedhur. Të ecjes së penguar. E tillë ishte jeta e brezit të tij tij: e vjedhur dhe e penguar.

Babai u bë këpucë edhe vetë. E futa në valixhe atë, këpucën e djegur përgjysmë, – thotë Irisi, kur niset në aeroport. Duna të shkojnë në Ukrainë, ku po bëhet tani teatri i luftës…

Romani mbyllet me fjalët optimiste të Irisit : – Unë jam shtatzënë, – mërmëriti dhe ndjeu brenda vetes qiell plot dritë, duke dhënë mesazhin se jeta vazhdon dhe bashkë me të edhe e ëndrrës së Hektorit për aktrim në skenat më të mëdha botërore.

PËRMBLEDHJE

* Ky roman është risi në krijimtarinë e e shkrimtarit Visar Zhiti, por edhe në letërsinë tonë. Në të ka prurje letrare që gërshetojnë personazhet fiksion me ata realë dhe ngjarjet historike me ato romanore.
* Ka një gjuhë të përpunuar në shkallën më të lartë në të gjitha elementet e saj, qoftë leksikore, sintaksore, morfologjike apo dhe letrare nëpërmjet figurave të larmishme të përdorura, teksa personazhet flasin me gjuhën e tyre.
* Stili i autorit është koherent, forma të reja po aq dhe vazhdimësi e tij, madje pjesë të tëra në roman na nëpërmendin romanet e tjerë të Visart që të pëlqen t’u rikthehesh si “Funerali i pafundmë”, “Perëndia mbrapsht dhe e dashura”, “Në kohën e britmës” të vlerësuar dhe të përkthyer dhe në gjuhë të tjera.
* Romani “Këpuca e aktorit” është një shkollë krijimtarie, madje krijuesit e rinj, studentët mund ta marrin edhe si temë studimore a punë diplome e masteri, ndaj dhe kritika ime ishte e tillë, jo vdetëm shpalosëse, por dhe si një thirrje për lexim dhe nxitje për të shkruar…

Rusia kërcënon me simbolet e saj të luftës dhe Kosovën. Bashkëpunëtorja shkencore në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracisë në Uashington, Ivana Stradner ka shpërndarë në Twitter simbolet e agresionit rus në Ukrainë, të destinuara veçanërisht për Kosovën.

“Me sa duket, shenja ‘Z’ nuk është e lidhur më vetëm me agresionin rus në Ukrainë. ‘Telegram’ rus tani promovon një slogan të ri “Z për Kosovën”, ka shkruar Strander në Twitter.

Stradner, në një intervistë për REL, gjatë javës, tha se situata në veri të Kosovës, për dallim nga herët tjera, është më serioze dhe mund të përshkallëzohet për shkak të provokimeve shtesë, si nga Beogradi, ashtu edhe nga ndikimi rus. Ajo thotë se NATO-ja duhet të përdorë retorikën që do t’ia bëjë të ditur Serbisë dhe Rusisë se “nuk është lodër”.

“Rusisë, për ta destabilizuar Perëndimin, nuk i duhet që t’i shtyjë tanket në Uashington ose Bruksel, por i mjafton që të krijojë vatra të reja, në mënyrë që pesha e përqendrimit të zhvendoset plotësisht në veprimet tjera. Dhe, këtu nuk bëhet fjalë vetëm për Kosovën”, thotë Stradner.

Siç thekson ajo, “Rusisë i konvenon konflikti në Ballkan” dhe aty po zhvillon luftë hibride. Stradner thotë se Rusia kurrë nuk ka investuar vetëm në një parti ose në një njeri dhe ngjashëm ka ndodhur edhe në Serbi. Përshkallëzimi i konfliktit, sipas saj, është një nga strategjitë ushtarake të Rusisë, në mënyrë që veten ta vendosë si ndërmjetësues. Kjo po ndodh edhe në rastin e Kosovës, vlerëson Stradner. “Rusia, si ndërmjetësuese, nuk do të jetë e pranueshme për Kosovën. Por, ajo dëshiron që të vendoset si ndërmjetësuese, që së bashku me Amerikën dhe Bashkimin Evropian, të provojë ta zgjidhë këtë konflikt, gjë që sigurisht se nuk do të ndodhë”.

Ajo thekson se i ashtuquajturi plan franko-gjerman për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, është i vështirë për Serbinë dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, nuk do ta pranojë. Tensionet në veri të Republikës së Kosovës janë shtuar që nag koha e barrikadimit të serbëve.

Kryeministri Kurti ka deklaruar se ka njerëz të armatosur. Në anën tjetër, për ditën e nesërme, grupe të esktremit të djathtë serb, të lidhur ngusthë me Federatën e Rusisë, nga Serbia, Mali i Zi dhe Bosnje e Hercegovina, kanë deklaruar se do të vijnë në Jarinë për ta “çliruar Jarinën”.

VOAL- Kryeministrja italiane Giorgia Meloni u betua në Quirinale përpara Presidentit të Republikës Sergio Mattarella: lindi zyrtarisht qeveria e re, e para në Itali e udhëhequr nga një grua. Pas Melonit, të gjithë ministrat e rinj u betuan me radhë.

Ndër anëtarët e qeverisë së parë të legjislaturës së re, nga Lega Nord  nënkryeministër Matteo Salvini, emëruar gjithashtu Ministër për Infrastrukturat dhe nga Forza Italia, Antonio Tajani, i cili bëhet kreu i ri i Farnesina (Ministrisë së Punëve të Jashtme). Ndër 24 ministrat (6 gra) 9 vijnë nga Vëllezërit e Italisë, ndërsa 5 nga Forza Italia dhe Lega. Giorgia Meloni ka vendosur gjithashtu të ketë pesë ministrave “teknikë”: Andrea Abodi (për Politikat e Sportit dhe Rinisë), Matteo Piantedosi (I brendshëm), Marina Calderone (Puna dhe Politikat Sociale), Gennaro Sangiuliano (Trashëgimia Kulturore) dhe Orazio Schillaci (Shëndetësia).

Pas ceremonisë së betimit në Quirinale, kryeministrja e re  mori urime nga liderë të ndryshëm politikë, përfshirë presidenten e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen e cila shkroi në Twitter se “ajo është e gatshme dhe e lumtur të punojë së bashku me qeverinë e re italiane në një mënyrë konstruktive për t’iu përgjigjur sfidave që na presin”. rsi-eb

Kreu i PD, Sali Berisha i është përgjigjur kryeministrit Edi Rama, pas një statusi të këtij të fundit, i cili u shpreh: “Rublat vazhdojnë të flasin mbrapsht në Tiranë, siç folën në 2011 përmes votës kundër Kosovës”.

Berisha tha se ky është akti i një burracaku që fshihet pas hijes së vet .

“Është akti i një burracaku që kërkon të fshihet pas hijes së vet. Së pari, kam këtu tekstin e fjalës së përfaqësuesit të Edi Ramës në Asamblenë e KiE, ku thotë në mënyrë tekstuale se jemi dakord për hetim të plotë dhe të gjerë. Së dyti, Edi Rama ka qenë kryetar i PS, kur deputetët e tij kanë votuar në parlament, ligjin për hetimin ndërkombëtar të këtyre krimeve në territorin e Shqipërisë. Pra, Edi Rama ka qenë 100 përqind dakord me këtë. Unë shoh me një keqardhje disa qëndrime të autoriteteve të ndryshme në Kosovë, që nuk e frenojnë Edi Rama. Ai po dëmton gjendjen e udhëheqjes politike të burgosur në Hagë.
Nëse presidenti i një vendi u arrestua pothuajse në avion, që nuk ka ndodhur kurrë, në mënyrën më të pamerituar, kjo ndodhi për shkak të fushatës anti-gjykatë të Ramës dhe Baton Stanishiçit. Absolutisht, qëndrimi më i keq që mund t’u bëhet zotërinjve Hashim Thaçi, Jakup Krasniqi, Rexhep Selimi dhe Kadri Veseli, është fushata e çmendur e Edi Ramës, gjoja po i ndihmoj, por po i dëmton në palcë. Kjo me të gjitha, sidomos fjala e tij në Asamblenë Parlamentare. Është interpretuar si presion politik, gjë që e hedhin me neveri në Europën Perëndimore. Nëse do t’i ndihmojë, të caktojë një fond dhe të marrë avokatët më të mirë dhe t’i dërgojë në sallë. Por Edi Rama po përkeqëson gjendjen e tyre para trupit gjykues në Hagë. Unë në radhë të parë jam kosovar. Kurse Edi Rama po bën gjithçka për interesat e tij personale. Kosova ishte në prag të anëtarësimit, Rama kishte disa mënyra më efiçente që të lobonte për këtë anëtarësim”, tha Berisha.

MË POSHTË REAGIMI I RAMES NË TWITTER:

Rublat vazhdojnë të flasin mbrapsht në Tiranë, siç folën në 2011 përmes votës KUNDËR Kosovës, e vetë Shqipërisë dhe PRO Rezolutës famëkeqe, që lemerisi botën me shkulësit e organeve shqiptarë! Opozita e rublave është e zhytur shumë më thellë se sa duket në thesin e parave ruse…

Një makinë në flakë si pasojë e sulmit me raketa të Rusisë në Ukrainë më 10 tetor 2022.

…historia më prekëse në jetën e tij ka ngjarë në Paris, kur ra në dashuri me Tatjana Jakovlevën.

Ndërmjet tyre nuk kishte asgjë të përbashkët dhe s’kishte se si. Emigrantes ruse, elegante dhe të rafinuar, të edukuar me Pushkinin dhe Tjutçevin, as që i hynin në sy vargjet e këputura, të vrazhda, të plumbta e të copëtuara të poetit sovjetik në modë, të atij ‘akullthyesi’ nga Vendi i Sovjetëve.

Ajo nuk pranonte asnjë nga fjalët e tij, as ato nga jeta reale. I shfrenuar, i tërbuar, kokëkrisur, ai e trembte vajzën me pasionin e tij të papërmbajtur. Tatjanën nuk e prekte as besnikëria e tij prej qenushi. Nuk e mikloi as lavdia e tij. Zemra e saj mbeti indiferente.

Dhe Majakovski shkoi në Moskë i vetëm. Kjo dashuri e shpërthyer në çast nuk qe e thënë të realizohej. Prej kësaj dashurie atij i mbeti pikëllimi i fshehtë, neve – poezia magjike Letër Tatjana Jakovlevës, dhe asaj i mbetën lulet. Apo, më mirë, LULET.

Të gjithë honorarët për aktivitetet në Paris Vladimir Majakovski i depozitoi në një bankë për llogari të një firme të mirënjohur lulesh me një kusht të vetëm, që disa herë në javë Tatjana Jakovlelës t’i çonin një buqetë me lulet më të bukura e më të veçanta, si hortensa, manushaqe te Parmës, tulipanë të zinj, trëndafila çaji, orkide, astra, krizantema etj.

Firma pariziane me emër solid i kryente me përpikëri porositë e klientit kokëkrisur dhe qysh atëherë, pavarësisht nga stina dhe nga moti, vit pas viti në derën e Tatjana Jakovlevës do të trokitnin shpërndarësit e luleve me buqeta fantastike dhe me një frazë të vetme: ‘ Nga Majakovski’.

Ai mbylli sytë në vitet tridhjetë. Ky lajm e tronditi Tatjanën si një goditje me forcë të beftë. Tanimë ajo qe mësuar që ai t’i ndërfutej në jetë, qe mësuar se ai jeton diku dhe i dërgon lule.

Ata nuk shiheshin me njeri-tjetrin, por fakti që ishte gjallë njeriu që e donte aq fort, ndikonte në gjithë çka ndodhte me të: edhe hëna ashtu ndikon në shkallë të ndryshme tek çdo gjallesë mbi tokë vetëm nga që i sillet rrotull. Pas kësaj që ndodhi, ajo nuk e përfytyronte si do të jetonte pa atë dashuri të çmendur, të shkrirë në lule.

Mirëpo, në porosinë që poeti i dashuruar i kishte lënë firmës së luleve, nuk kishte as edhe një fjalë për vdekjen. Të nesërmen, te pragu i derës së saj u faneps shpërndarësi i luleve me të njëjtën buqetë e me të njëjtat fjalë: ‘Nga Majakovski’.

Thonë se dashuria e madhe është më e fortë se vdekja, po jo kushdo arrin ta mishërojë këtë thënie në jetën reale.

Vladimir Majakovski e arriti.

Lulet asaj ia çuan në vitin 30, kur ai vdiq, edhe në vitin 40, kur e kishin harruar.

Në vitet e Luftës Botërore, në Parisin e pushtuar nga gjermanët, ajo mbeti gjallë vetëm se shiste në bulevard ato buqeta luksoze. Çdo lule mbante fjalën ‘të dua’ ndaj fjalët e dashurisë së tij e shpëtuan gruan prej vdekjes nga uria, për disa vite me radhë.

Pastaj trupat aleate çliruan Parisin, pastaj ajo, bashkë me të gjithë qau nga gëzimi, kur rusët hynë në Berlin. Dhe buqetat vazhdonin t’i vinin e t’i vinin… Shpërndarësit rriteshin e rriteshin në sytë e saj. Në këmbim të të parëve vinin te rinj dhe këta të rinj tanimë e dinin se po bëhen pjesë e një historie të madhe dashurie. Dhe ata e shqiptonin atë fjalë, duke vënë buzën në gaz, me një buzëqeshje prej komplotisti, si fjalëkalimi që të hap portat e përjetësisë: ‘Nga Majakovski’.

Lulet nga Majakovski atëbotë ishin bërë një histori pariziane…

Këtë ndodhi inxhinieri sovjetik Arkadi Ryvlin e kishte dëgjuar nga e ëma, kur ishte i ri dhe kurdoherë ëndërronte të dinte vazhdimin e saj. Në vitet shtatëdhjetë ai mundi të vizitojë Parisin. Tatjana Jakovleva ishte akoma gjallë (ajo vdiq në vitin 1991) dhe e priti me kënaqësi bashkëpatriotin e saj. Ata të dy biseduan gjatë për gjithçka në botë me filxhanin e çajit e ëmbëlsirat përpara.

Në këtë shtëpi të rehatshme lulet ishin gjithandej – si për të mos i ngrënë hakun legjendës, ndaj dhe mysafirit i vinte zor ta pyeste atë zonjë flokëthinjur e me hije mbretërore për një aventurë të viteve të rinisë, i dukej jo e udhës. Por në një moment nuk e mbajti dot veten dhe e pyeti, a është e vërtetë ajo që thonë, sikur lulet e Majakovskit e paskan shpëtuar atë në kohën e luftës?

Mos është kjo një përrallë e bukur? Është e mundur që kaq vite me radhë …

– Pijeni çajin, – iu përgjegj Tatjana, – pijeni çajin. Ju nuk keni ngut, apo jo?

Dhe në këtë çast ra zilja.

Ai kurrë ndonjëherë në jetë nuk kishte parë një buqetë kaq madhështore, prapa së cilës thuajse nuk dukej koka e shpërndarësit, një buqetë me krizantema të arta japoneze, që shëmbëllenin me mpiksje diellore. E pas kësaj tufe mrekullie që shndriste në diell, zëri i shpërndarësit shqiptoi: “Nga Majakovski”.

Nga Elektra Haxhia

Ishte shpata dhe ajo perkrenare që perjetsuen në Trojet tona Ilire emnin Shqiptar. Ishin Shqiptarët që pa iu tutë syni nuk kanë kursye gjakun e vet, me shkrue Epopenë e Pavdekshme të Gjergj Kastriotit Skenderbeut.
Janë edhe sot gurët e Kështjellave heroike Shqiptare të daltuem me tehun e shpatave të Atyne Burrave trima, që per Lirinë e Atdheut vdiqën si me lé per Idealin e naltë: “Atdhé e Fé”!
Janë mburojet e pathyeshme ku u perplasen luftat ma të rrebta e ma mizore që ka njohë historia ynë, per me thye dhe me mposhtë Trimin e pashoq të Kështjellës së Krujës sonë Heroike.
Janë Trojet tona të njomuna me gjakun e Atdhetarëve, të pathamë edhe sot!
Janë gurrat e lumejëve, të prrojeve, e janë edhe shpellat e errta të maleve tona ku edhe sot, gurgullojnë vijat e pashterrshme të Gjakut të Shqiptarëve, e prap sot, nuk thirren “kufijë” të Shqipnisë së Gjergj Kastriotit!
Janë shtatoret e Trimit të Krujës, të ngrituna nder Shtetet ma të njoftuna të globit, e prap ka nga tradhëtarët tanë që kerkojnë me e mohue historinë!
Janë pasuesit e Atij Burri që me shpaten e vet, i tha otomanëve: “Ndal! E jo, ma ndej!”, dhe, po prap mbi gjurmët e Tij, Shqiptarët vazhduen luften per mbrojtjen e Lirisë së trojeve tona, e kur ua kerkoi Atdheu, per Até dhane edhe jeten. E pra, nuk janë aq pak sa me u “harrue”, ose ma keq…
E ku janë Vorret e Tyne të bekueme!?
Ku janë Emnat e luftarëve të asaj historie Shqiptare plot lavdi e dafina?!
Jo bré, kështu! Të mos e shuejmë Gjakun e Tyne me “harresë”, apo me një “vrasje” të dytë edhe ma mizore se e para!
Per ké dha jeten Gjergj Kastrioti?! Per ké dha jeten Dedë Gjo’ Luli?!
Per ké dha jeten Shqiptari i Bjeshkëve të Nêmuna, i Maleve t’ Hotit, Grudës, Dardanisë, Maqedonisë, Çamërisë, Vorio Epirit?!
E Shteti Shqiptar, prej kujt mori jetë?! – Askush nuk di me tregue!
Per ké dha jeten Prekë Cali!? Per ké dha jeten Trimi i Hotit Gjelosh Luli?!
E Zalli i Kirit pranë Rrëmajit “heshtë” ku, gurtë e tij janë të skuqun nga një Gjak i freskët dhe i paster i derdhun në mengjesin e një epoke gjakatare, të ardhun naten per hanë e groposë aty nga sherbëtorët e sllavokomunizmit, gjithnjë të etshëm dhe t’uritun si ujqit e para pesëqindvjetëve, që erdhën nga pyjet e Kaukazit, si t’ ishin bash vllavrasësit e katilit Ever Hoxha.
Ku janë bré, trojet e harrueme të Atyne Trimave që në vitin 1911 trandën Stambollin, e sot Emnat e Tyne nuk i gjenë as nder librat e shkollave?!
Kush mundet me mohue Emnat e Atdhetarëve tanë që gati mbas 500 vjetësh, i thanë turqëve e malazezëve “shporruni këndej” në Hot dhe në Memorandumin e Gerçës, e sot këta Emna nuk permenden fare tue fillue nga Ded Gjon Luli i Traboinit të Hotit, Palok Traboini, Sokol Baci i Grudës, Dedë Nika Bajraktar i Grudës, Dodë Preçi Bajraktar i Kastratit, Col Dedi i Selcës Këlmendit, Tomë Nika i Shkrelit, Lul Rrapuka i Vuklit të Këlmendit, Llesh Gjergji, Bajraktar i Nikçit, Gjeto Marku i Hotit, Martin Preka i Shkrelit, Mehmet Shpendi, i pari i Djelmënisë së Shalës, Prelë Marku, Bajraktari i Shalës, Avdi Kola Bajraktar i Gimaj, Nik Mëhilli i Shllakut, Pup Çuni Prekalor, Binak Lulashi Toplanas, Bash Bajrami, Bajraktar i Nikajve dhe Bec Delia. Memorandumi pat jehonë në të gjitha Trojet tona tue perfshi edhe Arbëreshët e Italisë. (Marrë nga Revista L.E.K.A. 1937).

Të pranishem aty ishin edhe Klerikët Katolik Shqiptar të atyne krahinave, tue fillue nga i zoti i shtëpisë At Mati Prennushi, organizator i këtij takimi me Ipeshkvijtë e njohun Imzot Luigj Bumçi e Imzot Lazer Mjedja, që kanë ndihmue edhe në përgatitjen e tekstit.
Aprovimi ishte marrë edhe nga Imz. Jakë Serreqi, Argjipeshkëv i Shkodres. Ishin aty të pranishem Fretnit: At Buon Gjeçaj O.F.M. Famullitar i Grudës; At Luigj Bushati O.F.M. Famullitar i Traboinit; At Karlo Prennushi O.F.M. Famullitar i Vuksanlekaj; At Lorenc Mitroviq O.F.M. Famullitar i Bajzës Kastratit, të njohun si Atdhetarë per Kiri e Pamvarësi.
Memorandumi ju dorzue perfaqsuesit turk në Cetinë me 25 qershor 1911 nga Këta Perfaqesues të Kuvendit: Ded Gjon Luli (Hot), Sokol Baci (Grudë), Dod  Preçi (Kastrat),Prekë Gjetja (Kelmend) dhe Luigj Gurakuqi (Shkoder). Nga Kujtimet e Imz. Luigj Bumçit kemi një dokument me randësi që tregon se kur “Perfaqsuesi” turk në Cetin, Sadredin Beu e pyetë Dedë Gjo’ Lulin se, “a i dueni për vete a për gjithë Shqipninë pikat e “Librit të Kuq”?
– I Madhi prijës i Kryengritjes së Malësisë Dedë Gjo’ Luli i ishte pergjegjë: “Ato pika që janë në Librin e kuq  i dona ma parë për vedi, e mandej, për Shqipninë  mbarë!” E fjala mori dheun.
Sot, pjesa ma e madhe e Këtyne Emnave të nderuem nuk zehen me gojë!
Fatkeqsisht mohohen veprat e Don Nikollë Kaçorrit, Luigj Gurakuqit, Avni Rrustemit, Bajram Currit e të sa e sa Herojë dhe Heroinave Shqiptare, që nderuen me veprat e veta të pavdekëshme Emnin e Gjergj Kastriotit.
***
Me daten 17 Janar 1468, Gjergj Kastrioti vdiq në Lezhë. Mendohet se asht varrosë në Kishen Katedrale të Shen Kollit, që ishte ma e madhja e atij vend e rindertueme prej Tij. Besniku i Tij Imzot Pal Engjëlli, nga historianët tregohet se ndodhej në Romë, ku me të mërrijtun lajmi i vdekjes së Prijsit të Arbënisë atje, Gjergj Kastriotit, u nis për Shqipni “per me marrë nga e veja dhe i biri i Skenderbeut të drejten e mbrojtjes, me garnizone venedikase, të Krujes e të kështjellave tjera.” (Fan. S. Noli, “Gjergj Kastrioti Skenderbeu” fq. 148)Ma vonë iku dhe e veja Donika e Gjoni, në Mbretninë e Napolit per mos me u kthye ma!
Në vitin 1478, “dhjetë vjet më vonë, kur pushtuan Lezhen, turqit hapën dhe varrin e tij, që të merrnin copëra të kockave të tija, si hajmali.” (F.S.Noli.)
Sebeliku na informon se “valle vajzash shqiptare, midis buçitjes së betejës dhe zhurmës së armëve barbare, mblidheshin rregullisht çdo tetë ditë mbi kështjellat, ku kishte mbretëruar Skenderbeu, për t’i kënduar hymne Herojt të tyre të vdekur.” (F.S.Noli, fq. 149)
Iku Imzot Pal Engjëlli, iku e veja Donika dhe i biri Gjon Kastrioti, ikën gjeneralë, klerikë e laikë nga Arbënia, ikën e vazhdojnë me ikë edhe sot. Kam lexue dhe jam interesue edhe per shkrime që nuk njihen endè në Shqipni, të dijetarëve dhe shkencëtarëve Fan S. Noli, At Athanas Gegaj, At Marin Sirdani, Milan Shufflay, At Zef Valentini S.J., At Gjergj Fishta, At Justin Rrota, At Daniel Gjeçaj, Prof. Zef Mirdita, Prof. Aurel Plasari e deri tek At Konrrad Gjolaj, dhe nuk kam mujtë me gjetë askund të shkrueme: “Tue dijtë të gjithë çka kam permendë ma siper se kur turqit do të pushtonin Lezhen, puna e parë e tyne do t’ ishte me shkatrrue kulm e themel Kishen Katedrale të Shen Kollit, si asht e mujtun që askush nuk shpjegon se çka u mendue dhe si asht veprue me Eshtnat e Heroit tonë Gjergj Kastrioti, per mos me i lanë me u dhunue nga turqit?!”
Emni i Gjergj Kastriotit asht Emni ma i Shejtë e ma i bekuemi per Shqiptar! Ai vazhdon me kenë i gjallë edhe sot në boten e perjetëshme t’ Atdheut të vet, në boten e pavdekshme të Shpirtit Atdhetar Shqiptar.
E bashkë me Gjergj Kastriotin sot janë edhe Zamakët e bardhë të Flamurit Tij të lavdishem Kuq i Zi, të cilët dhane jeten per “Atdhe, Fé e Perparim”!

AT GJERGJ FISHTA: çOHI T’ DEKUN

Ah! M’ kambë, Shqyptarë! E mos t’ u lshojë, jo, zemra,
Pse Perendija s’ ka me u lanë me u thye.
T’ u bijë nder mend, se fort ma e randë asht themra
E shkjaut kokëtrashë, se guri i vorrit m’ krye.
Urra! Po, djelm! Shqyptar kushdo ka lé,
N’ mos mujtë Shqyptar me mbetë, Shqyptar t’ hijë n’ dhé!
E n’ kjoftë se lypet prej s’ hyjnueshmes Mni,
Qi flije t’ bahet ndo ‘i Shqyptar m’ therore,
Qé, mue tek m’ kini, merrni e m’ bani fli
Per Shqyptari, me shue çdo mni mizore. –
Oh! Edhe pa mue Shqypnija kjoftë e rrnoftë
E nami i sajë per jetë u trashigoftë!
Po: Rrnoftë Shqypnija! E porsi krypa n’ Dri
E porsi krandja e that n’ nji flakadâ,
U shoftë me arë, me farë me mal me vrri
Kushdo Shqyptar, qi s’ brohoritë me zâ,
Kushdo Shqyptar, qi s’ brohoritë me uzdajë
Oh! Rrnoftë Shqypnija! Rrnoftë Flamuri i Sajë!
(Pjesë nga “Lirikat”, botue në vitin 1941)

AT PJETER MËSHKALLA S.J. KA THANË:

At PJETER MËSHKALLA S.J.

“Kleri Katolik Shqiptar asht kleri ma heroik që ka me cilësue historia në rrugën dymijëvjeçare të Krishtit, sepse, mbas pesëqind vjetë robnije nën Turqi, po të merret historikisht prej vitit 1912, kur Shqipnia u formue si shtet e deri me 1944, që këtu erdhën në fuqi komunistët, tue lanë në njëanë okupacionin fashist italian (me të cilin nuk jam pajtue kurrsesi), janë vetëm 30 vjet mundësi për me formue një Kler Shqiptar, e për 30 vjet me nxjerrë aq Heroj sa kemi nxjerrë na, nuk ka asnjë kler në Botë.
Përsa i përket qëndrimit të ndonjenit që e kanë ligështue në tortura të pashembullta, si Don Ejllin e ndonjë tjetër, nuk duhet me harrue fjalët e Kardinalit Minzenti, në Revolucionin Hungarez të vitit 1956, që pat thanë se po rashë në duart e komunistëve, mos merrni asgja për bazë se çka mund të flas mbas arrestimit, mbasi torturat mund të me bajnë mos me kenë ma ky që jam sot; e sigurisht, torturat e Sigurimit hungarez as nuk mund të krahasohën asnjëherë me torturat e Sigurimit Shqiptar.
Dikush nuk ka gjetë forca për me përballue, dikush po.
Unë për vedi po të diftoj çfarë me ka ndodhë kur jam arrëstue në fillim. Kur hetuesi po më pyeste, unë i kundërshtova. Ai më ra një shputë dhe unë rashë përtokë.., m’u duk se m’u hap qiella dhe i kërkova ndihmë Zojës së Papërlyeme: O Zojë, më ndihmo me bajtë këto tortura, më forco mos të ligështohem, me ruej nën dorën Tande!
Ndoshta, askush nuk e beson, por asht fakt që gjatë gjithë hetuesisë mue vetëm një shputë më kanë ra, e ç’prej asaj ditë që Ju mbështeta Zojës, nuk më ka prekë ma kush prej tyne me dorë!”.
Sa shumë Zamakë të bardhë të Flamurit Kastriotit kishte kjo Shqipni!!
Melbourne, 2022.

Dashi
Kjo është një kohë e rëndësishme për të reflektuar mbi veten dhe qëllimet tuaja. Ju ndodheni në një pikë kritike tani në aspektin profesional. Përfundoni ciklet e vjetra në mënyrë që të fillojnë ato të reja.

Demi
Sot do të filloni një fazë afatgjatë në të cilën është e rëndësishme të mbroni pasuritë dhe burimet që keni, në vend që të bëheni lakmitarë dhe të dilni për të pushtuar më shumë. Gjatë kësaj dite duhet të jeni më mirënjohës për atë që keni.

Binjakët
Fërkimi që keni pasur me dikë ose ndonjë organizatë gjatë katër javëve të fundit po shuhet. Marrëdhëniet tuaja do të kalojnë në një mënyrë më neutrale dhe të ndjeshme, duke lejuar një komunikim shumë më të qartë mes jush.

Gaforrja
Ju nuk mund të ëndërronit një ditë më të mirë për t’u marrë me të gjitha problemet e vogla në jetën tuaj të përditshme. Kujdesuni për gjërat e vogla. Do të duhet më pak kohë nga sa mendoni! Në punë do ju nevojitet më shumë përqendrim.

Luani
Ndoshta nuk mund ta besoni, por është koha për t’i thënë lamtumirë qëndrimit tuaj të ngurtë. Një kënaqësi e vogël mes gjithë atij serioziteti dhe përgjegjësie nuk do t’ju bëjë asnjë dëm. Kjo ditë mund t’ju ndihmojë të ndryshoni këndvështrimin tuaj për jetën.

Virgjëresha
Çfarëdo që të jetë, engjëlli juaj mbrojtës është gjithmonë pranë jush. Ndoshta ju dëshironi të filloni diçka të re në jetën tuaj, si lëvizja ose ndryshimi i stilit të jetës. Për momentin ju mund të bëni gjithçka që dëshironi të bëni. Gjithçka do të funksionojë mirë!

Peshorja

A keni menduar ndonjëherë të shkruani ose të punoni për një kompani në të cilën mund të përdorni aftësitë tuaja të shkëlqyera të komunikimit, Eshtë koha t’i tregoni botës se keni një dhuratë dhe se njerëzit mund të mbështeten tek ju për të bërë një punë të shkëlqyeshme.

Akrepi
Nëse keni menduar të jetoni diku tjetër, sot do t’ju shtyjë të dëshironi të largoheni shumë nga vendi ku jetoni tani. Një lëvizje e tillë mund të ketë pasoja për situatën tuaj të punës ose jetën familjare. Mund të jetë koha për të menduar seriozisht për atë që ju pengon.

Shigjetari
Ju keni një ditë të mrekullueshme përpara. Gjithçka do të funksionojë si orë. Deri në fund të ditës, do të keni ende energji për të bërë diçka argëtuese me mbrëmjen tuaj. Eshtë një ditë e mrekullueshme për aktivitetet në grup.

Bricjapi
Mund të keni marrë një lajm të keq në lidhje me financat tuaja. Kjo është ndoshta dita më e mirë që mund të kërkoni nga i gjithë muaji për t’u marrë me këto probleme. Nëse doni të dilni nga kjo situatë si fitues, mund të jetë e nevojshme t’i qaseni gjërave nga një kënd tjetër. Jini të sigurt se gjërat ndoshta do të funksionojnë mirë.

Ujori
Sot është një ditë relativisht e qetë që me siguri do t’ju pëlqejë. Ju madje mund të merrni dhurata nga familja dhe miqtë si shenja të vlerësimit ose dashurisë së tyre për ju. Eshtë thelbësore për ju që të jeni një mik i mirë.

Peshqit
Të gjithë e dinë që asgjë nuk mund t’ju ndalojë kur jeni të vendosur të bëni diçka. Për sa kohë që njerëzit e tjerë janë në anën tuaj sot, do të habiteni nga të gjitha gjërat që mund të arrini. Ju mund të keni nevojë për ndihmën e njerëzve të tjerë për t’i bërë gjërat e nevojshme.