“Zoti sekretar i përgjithshëm, e shihni ju lutëm këtë lumë! Ky lumë patjetër do të derdhet në det. Për me tepër ndërkaq, nëse këtij lumi për çastin ose momentin ia ndërpresim ose ndryshojmë rrjedhjet (rrjadhat) ose valët e tij, lumi do vërshejë (shpërthejë) dhe do dalë nga shtrai, por prap se prap do derdhët në det. Kështu është edhe me fatin e ribashkimit të shtetit dhe kombit gjerman… Ai patjetë do të ndodhë një ditë z. sekretar i përgjithshëm., do i thoshte dikur gjatë vitit 1989, ish Kancelari i Gjermanisë, Dr. Helmut Kohl ish liderit të shquar dhe reformator të shtetit dhe partisë ruso-sovjetike, Mihail Sergejeviç Gorbaçov, tek po shtetisnin dhe bisedonin së bashku buzë Lumit të Rinit (Rhein) në Bonn të Gjermanisë.
Rënia e ish ‘murit’ famëkqe të Berlinit dhe procesi i njohur i ribashkimit historik të shtetit dhe kombit të madh gjerman do fillonte vetëm një trohë me vonë. Respektivisht, me 199O etj. Kur në Berlin, Lajpzig (Leipzig), Dresden si dhe në qytete ose vendbanime tjera gjithandej ish Gjermanisë Lindore (DDR ose ish RDGJ) populli ishte ngritur në protesta të fuqishme dhe barrikada ku kërkohej shëmbja e ish ‘murit” të Berlinit dhe bashkimi i tyre me shtetin Èmë.
Ndërkohë që lideri i lartëpërmendur ruso-sovjetik, z.Gorbaçov, sipas analëve dhe kronikave të shumëta të asaj kohe, i pyetur ose konsultuar mbi mundësinë e intervenimit ushtarak të ushtrisë ruso-sovjetike në Gjermaninë Lindore, Çekosllovaki, Hungari, Rumani si dhe në vende të tjera të ish “Traktatit të Varshavës” për shkak të ngjarjeve dhe zhvillimëve të atëhershme revolucionare ose historike në ish bllokun lindorë ose komunist që i takonte sferës ose hemisferës së njohur ruso-sovjetike: Gjatë bisedave të tij me liderët e atëhershëm të Gjermanisë, Çekosllovakisë, Hungarisë etj, i kishte siguruar ose garantuar homologët ose bashkëbiseduesit e tij, duke u thënë: “Përderisa unë, Mihail Sergejeviç Gorbaçovi, ndodhëm i ulur në karrigën (fotelen) e shefit të shtetit dhe partisë ruso-sovjetike, nuk do ketë intervenime ose skenare të përgjakshme si dikur në Berlin, Pragë, Budapest (Hungari) ose dikund tjetër nga ana e ushtrisë dhe policisë së BRSS-s.” (fund i citatit.)
Se këndejmi, për ata që i njohin ose kuptojnë sadopak ngjarjet, zhvillimët, proceset ose fenomenët e njohura shtetrore, nacionale, politike, ushtarake (luftarake), historike, gjeografike dhe të tjera në vende dhe rajone të ndryshme të kontinentit të vjetër evropian: Vlenë të cekën ose rikujtohen në menyrë të shkurtër ose telegrafike ngjarjet dhe zhvillimet e njohura epokale dhe historike të Levizjes Punëtore ose Sindikaliste “Solidarnost” në Dancig (Gdanjsk) të Polonisë (të banuar kryesisht me popullsi autoktone gjermane)- gjatë vitit 198O, kur Leh Valenca së bashku me intelektual dhe patriot të tjerë polak dhe gjerman, atëbotë si të thuash i shëmben ose tunden themelët e ish “perandorisë së kuqe” komuniste ose ruso-sovjetike së bashku me ato të ish “Traktatit të Varshavës” dhe kështu me radhë. Në kontekst të suspektshëm dhe dubioz, duhet veçuar edhe rolin dhe kontributin e jashtëzakonshëm misionar dhe patriotik të Kardinalit të shquar Karol Vojtila (Papa Gjon Pali II) me origjinë nga Polonia etj.
E thënë ose formuluar ndryshe, kjo do thotë se shembja e ish “murit” famëkeq të Berlinit dhe “perdës së hekurt” ruso-sovjetike, kanë filluar dikund pranë Detin Baltikë, respektivisht në Dancig (Gdanjsk) me “Solidarnostin”, për të vazhduar tutje, tuje..në Sudete ose Friedland (Friland) të Çekisë, nepër Hungari dhe deri në Mamaj ose Konstancë të Detit të Kuq në Rumani, me një largësi ose hapësirë ajrore ose gjeografike me tepër se 4OOO km.
Asokohe duhësh (duhej) të kishe maturi dhe urtësi sokratiane si dhe frymëzim platonik për t´i njohur dhe identifikuar problemet, sfidat, rreziqet dhe vështirësitë e hetueshme që ekzistonin atëbotë në kuader të “hemisferës” ose “perdës së hekurt” të Lindjes ose ish “Traktatit të Varshavës” por, edhe të Paktit të Natos. Pa ide, teori, koncepte, definicione, studime, analiza dhe vizione të njohura shkencore ose humaniste, çfarëdollojë gjykimi asokohe ishte i pamundur dhe i gabuar. Kjo për faktin se edhe idetë ose teoritè e njohura të demokracisë perëndimore ose kapitaliste, nuk paraqisnin (nuk paraqesin as sot) një model ose koncept të qartësuar dhe final i cili e kishte ( e ka) arritur përsosjen ose perfeksionin e tij optimal ose maksimal. Jo. Sepse, Idetë ose teoritè demokratike tè Perëndimit nuk përmbanin (nuk pèrmbajnë) ndonjë substrat ose substitut esencial ose substancial që do e imponin vetvetën e tyre si fakte ose realitete të pakontestueshme ose relevante.

Kush ishte Mihail Gorbaçovi?

Koncepti mbi demokracinë si një koncepcion shhkencor ose metodologjikë, nuk do vlente aq shumë poqëse nuk do nxirrej nga ndërthurjet dhe interferimet e njohura të interaksionit social dhe atij antropologjiko-epistemologjik.
Ndaj, a ishte e mundur dhe si ishte e mundur që një qenie e lartë intelektuale dhe politike si Mihail Gorbaçovi, asokohe të mund të gjennte një ujdi ose pajtim me aparatin konservativ dhe burokratik të Kremlinit si dhe me grupin shoqëror ose politik qè e rrethonte? Me rregullat e tyre sidomos? A ishte vërtetë i dënuar asokohe Gorbaçovi i guximshëm dhe reformator i cili për të jetësuar të drejtat dhe liritë e tjerëve, ishte i detyruar të asgjësonte ose suprimonte individualitetin dhe karierën e tij?
A është e mundur ndonjëherë që të kënaqen të tria shtysat e mëdha njerëzore ose qytetare: Liria individuale dhe kolektive si dhe solidariteti njerëzor?.
Ky duket së ishte kuptimi i përkufizimit që Mihail Gorbaçovi i jepte koncepcionit mbi drejtësinë, lirinè dhe barazinè.
“Me drejtësi duhet kuptuar një koncepcion të caktuar të jetës së përbashkët, përkatësisht të organizimit të bashkësisë shtetrore, nacionale ose politike e cila sëcilit individ i mundëson të zërë vendin që i takon në pajtim me natyrën e tij (me dëshirat dhe aftësitë e tij intelektuale dhe profesionale) dhe në të njëjtën kohë siguron mirëqenien e shoqërisë si tërësi ose totalitet” (Filozofia franceze)
Ishte pikërisht kjo çështje kardinale (si shpata e Damokleut) të cilën Gorbaçovi asokohe pranoi t’a vënte mbi kokë me “Gllasnostin” ose “Perestrojken” e tij. Duke u ndeshur ose përballur vazhdimisht me sfidat ose provokimet e ndryshme epokale ose monumentale siç ishin Bashkimi i Gjermanisë, shpërbërja e ish BRSS-s dhe “Traktatit të Varshavës” etj.
Pikërisht përmes këtij koncepti esencialist ose substancialist, respektivisht, përmes kuptimit, përceptimit dhe akceptimit të qytetarit jo si banori i rëndomtë, por si shtetas i barabartë tek i cili do mund të pajtoheshin edhe dimensioni i veçantë personal edhe dimensioni i përgjithshëm i qenies shoqërore, qytetare ose politike. Duke e gjetur ose zbuluar oratorinë ose të folmen e harmonisë dialektike, z. Gorbaçov si duket i ngriti dhe projektoi “Gllasnostin” dhe “Perestrojken” e tij famoze.
Do të jenë pikërisht edukuata, kultura dhe humanizmi, ylli ndriçues i ngadhënjimit të personalitetit tè z. Gorbacov dhe i ndërtimit të botës së vlerave globale ose universale. Vetëm duke u kultivuar, edukuar dhe arsimuar, qenia njerëzore, qytetare, kulturore ose politike, mund të zotërojë fatin e tij jetësor dhe t’i mbarësojë fatet e të tjerëve. Kjo ndodh pikërisht për faktin se arsimimi i mundëson njeriut të jetë ai që është: qenie që mendon, rezonon që flet dhe komunikon me të tjerët. E drejta bazike e individit dhe kolektivitezit, përveç lirisë individuale dhe kolektive, është edhe e drejta për të pasur mundësi intelektuale dhe profesionale për ta fituar atë liri. E gjitha kjo në një mjedis ku dhuna refuzohet si një mjet për të arritur qëllime. Ku si zëvendësim ose alternim i dhunës kërkohet dialogu dhe diskutimi si burime të vetme për njeriun e ngritir dhe liberatorë si z. Gorbaçov etj.
Një komunitet politik definohet përmes refuzimit të dhunës si metodë e zgjidhjes së konflikteve, apo për t’a thënë me konkrezisht, nga zgjedhja e diskutimit publik si mjet për zgjidhjen e konflikteve përmes të cilit arrihet deri tek vendimet e përbashkëta dhe racionale.
Nga kjo rezulton se identiteti i një kombi dhe shteti, është identitet polemik, uniteti i të cilit konsiston në debatin ku ballafaqohen, kundërshtohen, por edhe pajtohen preferencat ose opsionet e ndryshme politike, konceptuale, ideologjike, fetare, kulturore, moral etj., të cilat bashkërisht i japin një kombi dhe shteti imazhin dhe fizionominë e tyrej. Është diskutimi ai që përbën unitetin dhe jetën e shtetève dhe popujve tè popujve tè ndryshèm gjithandej globit, janë gjuha, stili ose forma e debatit ato që krijojnë imazhin e tyre.

P.S. Boshti i secilës etikë intelektuale dhe profesionale është aftësia për universalizimin e koncepteve dhe postulimin e parimeve. Ndërsa, për të pasur një shtrirje të përgjithshme ose masive, etika duhet të jetë universale. Ngritja ose ndërtimi i një etike universale dhe humaniste. Domethënë, një gjakim për virtytin përmes një shtegtimi përmasash globale ose universale.
Ndaj, sa më të qarta, precize ose konçize të jenë prononcimet, deklaratat ose premtimet e një lideri shtetror, nacional, qeveritarë ose politikë, aq më të prirura do jenë të prirura do jenë ato të definojnë në mënyrë pozitiviste se çfarë do të duhej të ishte rregullimi shoqëror, qytetar ose politik në morinë e kontroversave ose diversitetëve të njohura shtetrore, nacionale, politike, partiake, fetare, kulturore, konceptuale, ideoligjike dhe të tjera.
Ndonëse, edhe jeta dhe bota jonë idealiste dhe materialiste së bashku me shtetët dhe shoqëritë e ndryshme njerëzore ose qytetare gjithandej globit, në esencën ose substancën e tyre ndodhën të ngritura ose projektuara mbi përvojat dhe aftësitë e njohura shkencore dhe intelektuale të njerëzve të ditur, mbi humanizmin dhe karitativitetin e njerëzve të pasur, mbi heroizmin dhe sakrificat e njohura ushtarake ose luftarake të njerëzve të guximshëm dhe liberator si dhe mbi drejtësinë, harmoninë dhe barazinë e gjithëmbarëshme njerëzore ose qytetare.

Kreu i shtetit shqiptar Tito-Stalinin e zëvendësuan me Erdoganin, rilindjen evropiane me xhihadin islamikë e lindjen kaotike.

 Nuk është e vërtetë se Shqipëria ishte në aleancën amerikano-britanike, aleatëve perëndimor ua ktheu shpinën. Nuk është e vërtetë se forcat partizane bënë luftë antifashiste, nazistët e fashistët ishin tepër të fortë për ta, partizanët bënë luftë antikombëtare kundër forcave nacionaliste e demokratike, ata e nisën luftën civile, duke bërë gjenocid në disa krahina shqiptare, pastaj masakruan elitën e kombit. Partizanët e Enver-Miladinit aleancën perëndimore e shpallën armike, ndërsa aleancën me shtetet armiqësore ndaj shqiptarëve (Jugosllavinë e Bashkimin Sovjetik) e forcoi si kurrë më parë në histori.

Shqipëria ishte satelit-aleatë i Jugosllavisë. Më vonë u bë satelit-bazë ushtarake e deponi mbeturinash e Bashkimit Sovjetik, pastaj e Kinës “së madhe shumë të fortë, që s’i trembet kujt në botë!”. Përderisa Shqipëria ishte vazale e Jugosllavisë-Bashkimit Sovjetik, Kosova ishte koloni e Serbisë. Por Shqipëria e Enver Hoxhës e pranoi me vullnet vazalitetin jugosllavë, kurse Kosova e territoret etnike e kundërshtuan më forcë pushtimin serbo-malazezë.

Shteti shqiptar Bashkimin Sovjetik e Kinën e zëvendësoi me Turqinë, ndërsa Serbisë po i qasen me nostalgji iditotësh. Ndërkaq, në planin strategjik vendin e Titos e të Stalinin e zuri Erdogani.

SHBA-të e NATO e çliroi Kosovën nga Serbia, e çliroi edhe Shqipërinë nga diktatura staliniste shqiptare. Por kreu i shtetit e një pjesë e opozitës tru shpërlarë e përsërisin si papagaj islamikë: “falënderimi i shkon Turqisë e Erdogan-Allahut). Shqiptarët janë tmerrësisht mosmirënjohës ndaj Perëndimit.

Në Tiranë e në Prishtinë është një diplomaci dhe politikë e çoroditur antishqiptare që vepron kundër interesave kombëtare.

Sepse ushtarët e policët e tyre përdhunuan e pastaj masakruan mijëra gra e vajza tona? Sepse vranë foshnjë, fëmijë, gra e burra të pambrojtur? Sepse kryen gjenocid të paparë ndaj popullatës shqiptare në Dardani? Sepse as pas njëzetë vjetësh nuk u përkulën para varreve të viktimave të tyre, nuk i kërkuan falje kombit tonë? Sepse, vazhdojnë të bëjnë shantazhe e të pengojnë shtetin tonë me të gjitha mjetet? Sepse e ushqejnë me urrejtje të sëmurë popullin e tyre kundër kombit tonë? Sepse nuk ndjejnë pendesë as nuk duan t’ia dinë për ato që bëri ushtria e policia e tyre?

Serbinë duhet ta shpërblejmë me territore tona edhe për faktin se janë arrogantë e primitiv ndaj nesh si ai rrugaçi që të ka rrahur e keqtrajtuara dhe prapë të kërcënon se do të te rrah e do të te keqtrajtojë.

ShBA-të me Bill Klintonin dhe Britania e Madhe me Toni Blerin, krahas Francës, Italisë, Gjermanisë etj.  e bombarduan  Serbinë, për t’i shpëtuar shqiptarët nga shfarosja dhe për ta ndëshkuar Serbinë për gjenocid. NATO e çliroi Dardaninë dhe e dëboi ushtrinë serbe që të na e jepte mundësinë ta bënim shtetin tonë të lirë e të pavarur, në kufijtë që na i pranoi bota.

Pse sot disa qarqe ndërkombëtare e harruan gjenocidin serb dhe përpiqen ta trajtojnë të barabartë xhelatin (Serbinë) e viktimën (Dardaninë)?  Pse nuk ua nxjerrim sërish në sheh krimet e përdhunimet serbe, por heshtim si qyqe? Pse takohemi me udhëheqjen e Serbisë sikur të mos kishte ndodh asgjë, ndërsa nuk ia përmendim asnjëherë të kaluarën?

Pse kreu i shtetit tonë me mediat që e mbështesin përpiqen ta bindin popullatën se nuk është asgjë t’i japim copa territoresh Serbisë? Pse i kemi bërë militantët partiakë koka delesh që vetëm të blegërijnë dinë? Pse po përgatitëm për të keqen me gjakftohtësi të frikshme?

Kush është ai që do të guxojë të jep copa territoresh dhe të mos e mallkoj historia  brez pas brezi?  Pse duhet ta lejojmë kreun e shtetit shqiptar ndërmjetës, apo mesit për faljen e territoreve tona, kur i njohim dhe e dimë se ata janë të gatshëm të shesin nanë e tatë, prandaj nuk e kanë vështirë të shesin edhe një copë tokë ‘kosovare”. Pse duhet të lejojmë të bëjnë tregti territoresh me Serbinë kreun e shtetit tonë, kur e dimë se ata akuzohen për krime lufte, akuzohen për vrasjen e shqiptarëve, territorin e të cilëve duana t’ia falin Serbisë?

Bashkimi Evropian (BE-ës ) edhe përkunder “arkitekturës” dhe një “infrastrukture të përbashkët” monetare, finansiare, industriale, tregtare, ekonomike, politike etj., vazhdon të futët në krizë ose në një recesion të thellë së bashku me Gjermaninë si Fuqinë ose Lokomotiven kryesore të UE-s (BE-s). Duke i ngjarë kështu “kullës së Babilonisë” ku krahu i djathtë i saj, nuk di kurrë për levizjet e të majtit ose anasjelltas.
Aty janë edhe tendencat ose pretëndimet e ndryshme dominante dhe eksluziviste të popujve dhe vendëve të ndryshme “superiore” ose “ambivalente”-ndaj popujve dhe vendëve të tjera me të vogla së bashku me pëngesat ose barierat e njohura kufitare, administrative, politike, finansiare, industriale, ekonomike dhe të tjera ndaj popujve ose vendëve të ndryshme aspirante ose kandidate për t´u anëtarësuar në familjen e madhe europiane të popujve dhe shtetëve të pavarura dhe sovrane që patjetër të shpiejnë të mendosh dhe reflektosh një trohë në etapat ose periudhat e dikurshme të absolutizmi, kolonializnmit, imperializmit etj.
Se këndejmi, në pjesën me të madhe ose substanciale të saj, Kosova ndodhët e varur ose ndërlidhur me zhvillimët e përgjithshme konjukturale, manufakturale, tregtare, ekonomike dhe të tjera në BE (UE) e sidomos në Gjermani e cila njihet edhe si investitorja ose kontribuesja më e madhe ose kryesore në Kosovën e pasluftës dhe paraluftës.
Me fjalë tjera kjo do thotë se çdo krizë ose recesion i mundshëm në Gjermani (UE) ose SHBA, shtetin dhe ekonominë e brishtë kosovare, mund t’i vëjnë përballë një të të fikëti ose infrakti të përgjithshëm. Për të mos thënë këtu-para bankrotit ose kolapsit të rëndë me pasoja të paparashikueshme. Kosova është shteti më i varfër dhe më i pazhvilluar industrial dhe ekonomik në kontinentin e vjetër evropian dhe me largë, si dhe një prej vendëve me shkallën më të lartë të krimit të organizuar dhe korrupsionit në nivel kontinental dhe interkontinental. Kosova nuk ka industri dhe as ekonomi substanciale ose bazike. Mos të flasim këtu mbi stadin ose nivelin e ulët intelektual, profesional ose kadrovikë të politikës së jashtme ose diplomacisë kosovare në të gjitha fushat ose drejtimet e mundshme së bashku me animozitetët, amorozitetët, paradokset, anomalitë dhe patologjitë tjera reaksionare dhe anakronike të shtetit dhe pushtetit kosovarë.
Ndonëse, gjithënjë duke menduar në krizën ose recesionin e mundshëm (eventual) në Gjermani (UE-s), SHBA-s dhe më largë si pasojë e luftërave të ndryshme tregtare, ekonomike ose kabinetike në mes SHBA-s dhe UE-s, të cilat patjetër t’i rikujtojnë luftërat e njohura tregtare, ekonomike, kabinetike dhe të tjera nga etapat ose periudhat e ndryshme të absolutizmit, kolonializmit, imperializmit etj.

Një digresion: Pas firmosjëve të njohura të “Paqes së Vestfalisë” me 1648, “Paqes së Pirinejeve” me 1659 , “Marrëveshjes së Utrehtit” me 1713 dhe vendosjes sè të të ashtuquajturit “Sistemit të Balansës” (“Balance of Powers” ) në mes fuqive të atëhershme tregtare, industriale dhe ekonomike të kontinentit të vjetër europian: Etapat ose periudhat e ndryshme të luftërave dhe konfliktëve të mesipërme fetare, kulturore ose kolonialiste në Evropë, do i zëvëndesonin të të ashtuquajturat “luftërat” ose “konfiktet kabinetike” së bashku me luftërat ose konfliktët e njohura tregtare dhe ekonomike në mes vendëve ose fuqive të ndryshme industriale dhe ekonomike. Duke e përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe të të ashtuquajturin “liberalizmin kapitalist” , gjegjësisht, “anarkoliberalizmin kapitalist” nè stadin me të lartë të imperializmit të mevonshëm kolonial ose gjysëmkolonialist nga i cili dikur me vonë do të lindnin dhe gjeneronin edhe luftërat ose konfliktët e njohura botërore ,lokale ose rajonale, gjegjësisht, shtetërore, nacionale, konceptuale, ideologjike etj.

Ndryshe nga kjo, luftërat ose konfliktët e njohura tregtare ose ekonomike në mes SHBA-a dhe UE-s (BE-s), pos tjerash i kanë fuqizuar dhe multifikuar edhe indikimet (influencat), penetrimet, implikimet dhe interferimet e ndryshme finansiare, konjukturale, nomenklaturale, manufakturale dhe të tjera të oligarkëve (multimiliarderëve) të Kremlinit (Rusisë) dhe homologëve të tyre kinez në tregun e përgjithshèm ose kapitali të UE-s dhe SHBA-s. Ndërkohë që largimi i Britanisë së Madhe (Brexit) nga BE-së, sikur u ka hapur rrugën ose efektin domino edhe procesëve tjera të dezintegrimit ose dekompozimit ( dekompozicionit) të pashmangshëm të ” kompozicionit të përbashkët evropian” në të ardhmën.Thuhet se anglezët ose britanikët e braktisen BE-së; edhe për shkak të ndikimit ose influencës së madhe të kapitalit dhe oligarkëve rusë në disa shtete kryesore të BE-së si në Gjermani, Francë etj. Turqia (e nxitur dhe stimuluar nga Rusia) e kèrrcnon sèrish Evropèn (UE-s) me krizèn e refugjatève etj.

Ndaj, edhe “rruga e mundshme” e anëtarësimit të Kosovës në BE-së ose UE-së, sipas të gjitha gjasave do kalojë përmes koncesioneve ose kompromisëve te vazhueshme ndaj Serbisë, Malit të Zi, Maqedonisë etj. Mbase, përmes nënshkrimit dhe respektimit të domosdoshëm të “marrëveshjeve”, ” traktatëve” ose “diktatëve” të njohura “ultima ratio” ose “urbi et orbi” të Vjenës, Brukselit dhe kështu me radhë….!? Duke i nënkuptuar këtu të të ashtuquajturin “asociacionin e komunave të pavarura serbe ” (lëxo “republika serbska”) në Veriun e Kosovës ose Mitrovicës së bashku me ” demarkacionet”(koncesionet) kufitare me Malin e Zi, Serbinë dhe Maqedoninë, ndofta edhe “ndryshimin e kufijve” si dhe shumë kompromise dhe koncesione të tjera në sfond. E tërë kjo nën regjinë dhe kujdestarinë e njohur të Rusisë ose Kremlinit zyrtarë. Jozyrtzarisht thuhet se Rusia është mikja, aleatja dhe partnerja kryesore e disa shtetëve të fuqishme të UE-s në domenin ose kontekstin e gjithëmbarëshëm strategjik, tregtar, ekonomik, konjuktural, industrial, teknologjik etj…?! Për të mos thënë këtu komanduesja ose pilotuesja kryesore e ” lokomotivës së përbashkë evropiane”! (…)

Sidoqoftë, edhe përkunder asaj se jetojmë si të thuash në “Evropèn e bashkuar dhe tè pa kufije”, akoma ka grupe ose individ të ndryshëm që vazhdojnë t´i llogarisin kohën dhe vitët e dritës me vitët e henes dhe kalendarët e ndryshëm gjeocentrik ose egocentrik të Ptolomeut, Jul Cezarit, Ivan Groznit etj. Dhe, jo me sistemin dhe kalendarin e njohur gregorian dhe heliocentrik të Galileut, Kopernikut etj. Disa vende të BE-së, zyrtaisht janë me Naton dhe SHBA-së, ndërsa jozyrtarisht me Rusinë dhe Kinën ose me dikënd tjetër në prapavija të ndryshme komplotiste, konspirative, dekonspirativiste dhe të tjera…?!

Dhe, kush janë BE-s dhe OKB-s…?

1. Siç dihet, Bashkimin Evropian e përbënin dikur ( para Brexitit ose largimit britanik) 28 shtete të pavarura dhe sovrane të përfshiera dhe inkorporuara brenda “modeleve” ose konceptëve të larmishme industriale dhe ekonomike si “Modeli i Rajnës” i përbërë nga Gjermania, Franca, Belgjika dhe Luksemburgu, “Modeli Skandinavë” i përbërë nga Holanda, Austria, Danimarka, Finlanda dhe Suedia, “Modeli Anglo-Sakson” i përbërë nga Britania e Madhe, Irlanda dhe Portugalia dhe”Modeli Jugor ose Mesdhetar” i përbërë nga Spanja, Italia, Qiproja dhe Greqia. U mor vesh se Briania e Madhe nuk i takon më “ambrellës” ose “çatisë së përbashkë evropiane” për shkak të specifikave ose karakteristikave tè njohura që jo rrallë e kolidojnë dhe eklipsojnë njëra tjetrën në sfond.

2. Bashkësinë e sotme botërore ose ndërkombtare ndërkaq, e përbëjnë dhe karakterizojnë një mori popujsh dhe vendësh (shtetësh ) të ndryshme ose specifike nga njëra tjetra për nga forca ( fuqia ) dhe madhësia e tyre shtetërore, teritoriale ose gjeografike, për nga numri i banorëve, resursëve, potencialëve, fuqisë ose kapacitetëve të përgjithshme ushtarake ( luftarake), politike, materiale, industriale, teknologjike, ekonomike dhe të tjera, për nga modelët, sistemët, konceptët ose rregullimet e ndryshme shtetërore, nacionale dhe politike, për nga zhvillimi, mentaliteti, edukata, kultura, emancipimi dhe traditat e ndryshme shtetërore, nacionale, politike, historike, fetare, kulturore, ideologjike dhe të ngjashme. Ndërkohë që në planetën tonë sot supozohet se jetojnë dikund afro mbi 8 miliardë njerëz racash, ngjyrash, gjihësh, gjinishë , profilesh dhe përkatësishë të ndryshme shtetërore, nacionale, etnike, fetare, kulturore, historike , gjeografike etj. Përderisa në kuader të Organizatës së Kombëve të Bashkuara (OKB-së ) sot ndodhën të regjistruara dhe anëtarësuara 195 shtete të pavarura dhe sovrane në të cilat të drejtat dhe liritë e tyre globale ose universale i gëzojnë dhe realizojnë me tepër se 1OOO popuj dhe komunitete të ndryshme nacionale ose etnike anëkënd globit. Aty janë edhe me tepër se 2OOO organizata të ndryshme botëre ose ndërkombëtare së bashku me dhjetëra- mijëra shoqata, grupe, shoqëri dhe kompani të ndryshme multinacionale, humanitare ( karitative) ose kosmopolitike në të mirën e përgjithshme të njerëzve dhe popujve të ndryshëm gjithandej rruzullit tonë tokësor.

Se këndejmi, diversifikimi (diversiteti), universalizimi (universaliteti), globalizimi (globaliteti) dhe multilateralizimi (multilateraliteti) i marëdhëniëve dhe raportëve të sotme botërore ose ndërkombëtare, në një masë tepër të madhe do t´u shkojnë për shtati bashkëpunimëve, koperimëve, aleancave, konvërgjencave, fuzionimëve dhe transaksionëve të ndryshme kontinentale ose interkontinentale në kontekstin e njohur global ose universal. Kjo mu për faktin se në kushtët ose rrethanat e sotme moderne ose bashkohore të “tregut global” dhe një ekonomie të përgjithshme globale ose universale në nivel botëror ose planetar: Ekonomia e tregut në radhë të parë i përfshijnë dhe nënkuptonë mekanizmat dhe instrumentët e njohura infrastrukturale, konjukturale, manufakturale dhe të tjera të tregtisë së jashtme së bashku me atributët, prioritetët dhe favorët ose benificionet e njohura monetare, sociale, industriale dhe ekonomike të tregut global të vlerave dhe kapitalit të përgjithshëm botëror ose ndërkombëtar. Në retrospektivë: Sipas Kartës (Deklaratës) Universale të OKB-së të firmosur me 25 prill, përkatësisht, me 26 qershor të vitit 1945 në San Francisko të SHBA-së dhe Rezolutës së njohur të Këshillit të Sigurimit të OKB-se (Nr. 1815) të kodifikuar dhe ratifikuar me 18 dhjetor të vitit 1962 , si dhe në bazë të një sërë konventash dhe rezolutash të tjera botërore ose ndërkombëtare mbi të drejtat dhe liritë e njohura globale ose universale të njerëzve, popujve dhe vendëve të ndryshme gjithandej globit tonë tokësor: Pavarësia, sovraniteti dhe integriteti i garantuar shtetëror dhe nacional , koekzistenca paqësore, liritë, të drejtat dhe barazitë e njohura shtetërore dhe nacionale së bashku me njohjen dhe respektimin e ndërsjellë ose reciprok të lirisë, pavarësisë, integritetit dhe sovranitetit të lartëpërmendur shtetëror, nacional, teritorial dhe politik në mes vendëve dhe popujve të ndryshëm kudo në botë: Paraqesin si të thuash rrënjët, themelët ose fundamentët(bazamentët) kryesore ose substanciale të shtetëve dhe shoqërive të pavarura, sovrane, integrale, qytetare dhe demokratike kudo në botë. Duke i përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe disajnin ,arkitekturën, strukturën ose infrastrukturën e njohur institucionale dhe konstitucionale së bashku me edukatën, kulturën, arsimin, profesionalizmin, etikën, estetikën, rezonansën, kohezionin dhe performansën e njohur shtetërore dhe institucionale të cilat së bashku me korin e njohur politik dhe diplomatik, paraqesin degët ose segmentët (shtyllat) me të rëndësishme ose kryesore në kontekstin e njohur konjuktural ose konjuktivë të politikës së jashtme dhe diplomacisë. Aty i kemi edhe të drejtat dhe liritë e garantuara individuale ose kolektive së bashku me spontanitetin ,subjektivitetin, objektivitetin, individualitetin, ekskluzivitetin, reflektimët e ndryshme objektive dhe subjektive, intimitetin, dinjitetin, imunitetin, sovranitetin dhe integritetin e garantuar politik dhe juridik të lidershipit të njohur shtetëror, nacional dhe politik të një shtetit të pavarur dhe sovran që paraqesin çelësin ose formulën kryesore të edukatës, kulturës dhe një demokracie të zhvilluar, të pavarur (sovrane), integrale, parlamentare ose pluraliste.
Në këtë frymë të njohur parlamentare dhe demokratike, rrethi(qarku) i mendimëve dhe opinionëve të lira qytetare dhe demokratike së bashku me pluralizmin e njohur politik, dialogun, mirëkutimin, tolerancën, edukatën, kulturën, kompromisin dhe konsenzusin e njohur shtetëror, nacional ose nacional, ndodhën në funksion të paqës sociale dhe politike. Respektivisht, koekzistencës paqësore, bashkëjetesës dhe një harmonie të gjithëmbarshme shoqërore ose qytetare të shtetëve dhe shoqërive të përparuara parlamentare dhe domkratike gjithandej globit tonë tokësor.
Në këtë sfond duhet veçuar peshën e madhe dhe rëndësinë e posaçme të partive ose subjektëve të ndryshme parlamentare dhe politike në jetën e përgjithshme shtetërore ose institucionale të shtetëve dhe shoqërive të përparuara (qytetare), parlamentare dhe demojratike. Kjo sidomos në ngritjen, konstituimin, konsolidimin dhe afirmimin e vazhdueshëm dhe permanent të pluralizmit të njohur politik dhe demokratik, në miratimin dhe respektimin e ligjëve të njohura kushtetuese dhe juridike në kuadrin e njohur të shtetit ligjor, sovran, integral dhe demokratik. Në ngritjen, konsolidimin, afirmimin dhe avansimin e vazhdueshëm ose permanent të vlerave, parimëve dhe principëve të larta të kauzalitetit shtetëror, nacional dhe politik në sfondin e lirisë, pavarësisë, integritetit dhe sovranitetit të njohur shtetëror, nacional dhe politik dhe kështu me radhë.

Media të ndryshme rajonale dhe ndërkombëtare njoftojnë se në Beograd arrijti për një vizitë dy-ditëshe, presidenti i, Republikës së Çekisë, Milosh Zeman, ku u prit nga presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq.  Pa zbritur ende në tokën serbe, udhëheqsi çek nuk mund të priste që të shprehte dashurinë e tij për Serbinë dhe urrejtjen shekullore fashiste të disa elementëve evropianë ndaj Kosovës dhe shqiptarëve, duke u shprehur se atij i pëlqente shumë Serbia dhe nuk i pëlqente aspak Kosova.  (Unë besoj se përkthimi i vërtetë I deklaratës së tij duhet të ishte: “Unë dashuroj pa masë Serbinë dhe poplin serb, por urrejë për vdekje Kosovën)   Këto komente kundër Kosovës dhe shqiptarëve, pasi në Kosovë shumica është shqiptare, Zemani i përforcoi pak më vonë gjatë një takimi me Vuçiqin, me një deklaratë tjetër kundër pavarësisë së Kosovës duke shtuar se me të këthyer në Pragë, ai do të japë urdhër që për një muaj të shqyrtohet mundësia se çfarë mund të bëhet në lidhje me tërheqjen e njohjes së pavarësisë së Kosovës nga Republika çeke.   Deklarata e Zemanit pra nuk ishte një “gafë diplomatike” për të cilën ai njihet mirë në vendin e tij dhe në qarqet ndërkombëtare, por është një shprehje e menduar mirë dhe me paramendim, prej tij.

Fjalët e Zemanit duhet të kenë tingëlluar si një muzikë e preferuar dhe e këndshme në veshët e Vuçiqit dhe të ish-bashkpuntorëve të tjerë të kriminelit të luftës në Kosovë dhe në ish-Jugosllavi, Millosheviqit — nëpër korridoret e diplomacisë serbe, ku si gjithmonë ashtu edhe sot, përpilohen politikat më anti-shqiptare serbe në takime me përfaqsues evropianë e rusë, të tipit Zeman.  Mirë e ka thënë dikurë At Gjergj Fishta i ngratë, për të cilin fatkeqsisht, urrejtja komuniste ndaj tij vazhdon ende në trojet shqiptare, trashëgimi kjo e pashlyer e historisë komuniste të Enver Hoxhës.  Ai nuk gëzon as sot respektin e merituar të Tiranës dhe as të Prishtinën zyrtare, e jo më të Beogradit dhe të përfaquesve të Evropës dhe këlyshve të Rusisë, si Aleksandër Vuqiç dhe Millosh Zeman.  Ashtu si në kohën kur i ka shkruar këto rreshta At Gjergj Fishta, disa elementë të politikës evropiane edhe sot mbrojnë gjithnjë interesat e klyshëve të Rusisë, në kurriz të të drejtave dhe lirive të shqiptarëve:

                                  Uh! Evropë, ti kurva e motit!

                                  Që i re mohit, besës së Zotit!

                                  Po, á ky asht sheji i qytetnisë?

                                  Me da tokën e Shqypnisë,

                                  Për me mbajt klyshtë e Rusisë?

Fatbardhësisht – megjithë zhurmën që shkaktoi deklarata që bëri në Beograd presidenti çek –Zemani dhe Vuçiqi nuk kanë kompetenca që të tërheqin njohjen zyrtare diplomatike të Republikës së Kosovës nga ana e Republikës e Çekisë.   Janë ente të tjera qeveritare në Pragë që vendosin një gjë të tillë, gjë nuk pritet të ndodhi, pasi kam besimin se në Pragë ka ende njerëz që janë të influencuar nga politikat pro-shqiptare euro-atlantike, të dy ish-udhëheqësve çekë të njohur, pro-shqiptarë: ish-Presidentit Vaclav Havel, simbolit të lirës dhe të drejtave të njeriut në botë dhe ish-Sekretares Amerikane të Shtetit Madeline Albright, mbështetses së fortë të Kosovës dhe të drejtave të shqiptarëve.   Kontributet e tyre në mbështetje të drejtave të shqiptarëve në përgjithësi, janë të njohura, tanimë.  Në raste të tilla si kjo deklarata e Zemanit kundër Kosovës , duhet të na kujtojë se edhe sot,  30-vjetë pas shembjes së komunizmit dhe 20-vjetë nga ndërhyrja e NATO-s për çlirimin e Kosovës nga forcat kriminele serbe – ekziston nevoja për të kujtuar kontributin e miqëve tanë me origjinë çeke: Vaclav Havel dhe Madeline Albright. Deklarata e papërgjegjshme e presidentit Zeman në Beograd na tregon edhe njëherë se bota nuk është kurrë e sigurt, se të drejtat dhe liritë njerëzore janë gjithmonë në rrezik nga individë në detyra të larta si Zeman e Vuçiq.

Mendojmë se mori fund komunizmi, mori fund lufta në Kosovë e tani jemi në rregull.   Asgjë nuk është e garantuar në këtë botë.  Por ajo që mund të bëjnë shqiptarët në trojet e veta, është që të zgjedhin personat që do të mbrojnë – mbi të gjitha – interesat kombëtare – liritë dhe identitetin kombëtar të shqiptarëve, brenda kufijve të dy shteteve shqiptare dhe anë e mbanë trojeve shqiptare në përgjithësi, si dhe përforcimin e institucioneve demokratike në vend, në rrugën eventuale drejtë integrimeve të plota euro-atlantike.  Tjetër rrugë nuk ka për shqiptarët!

Si reagim i menjëhershëm ndaj deklaratave të Zemanit në Beograd, u takon enteve më të larta të Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë që të bashkrendojnë një përgjigje të fortë diplomatike ndaj këtyre deklaratave të pa përgjegjshme të Presidentit të Republikës së Çekisë gjatë vizitës së tij zyrtare në Beograd.  Si fillim, Ambasada e Shqipërisë dhe ajo e Kosovës në Pragë të kërkojnë takime në Ministrinë e Jashtme të Çekisë për shpjegime në lidhje me deklaratën e papërgjegjshme të udhëheqsit çek në Serbi.  Të njëjtën të bëjnë ministritë e jashtme në Prishtinë e Tiranë, të ftojnë ambasadorët çekë atje dhe tu paraqesin protestën zyrtare të qeverive shqiptare.   Mos kini frikë! Çonju prej gjumi dhe mbroni interesat kombëtare!  .Eh, në duar të kujt ka mbetur fati i Kombit!

Ish-Presidenti Vaclav Havel, ndryshe nga Millosh Zemani i sotëm, ishte i mirë informuar për vuajtjet e shqiptarëve gjatë shekujve përfshirë periudhën e regjimit komunist të Enver Hoxhës.   Ai ishte gjithashtu edhe një zë i shpresës për njerëzit e shtypur kudo, i cili aktivisht ka kritikuar politikën serbe të gjenocidit kundër shqiptarëve në Kosovë dhe ndryshe nga zemanët e kësaj bote, ka qenë mbështetës i vendosur i sulmeve ajrore të NATO-s kundër forcave kriminale të Serbisë për çlirimin e Kosovës.  “Edhe më parë kam mbrojt qëndrimin se komuniteti ndërkombëtar duhet të ndërhyjë sa më parë për të mbrojtur jetën e njerëzve nga arbitrariteti i shtetit”, ka thënë Vaclav Havel, në lidhje me sulmet ajrore të NATO-s kundër regjimit kriminel të Sllobodan Millosheviçit të Serbisë.

Unë për veten, preferoj të kujtoj trashëgiminë dhe miqësinë e politikës zyrtare çeke ndaj Kosovës dhe shqiptarëve, të promovuar nga i ndjeri Vaclav Havel dhe jo qëndrimet aktuale të Millosh Zemanit, në mbështetje të kriminelëve të luftës në Kosovë, shumë prej të cilëve vazhdojnë të shërbejnë në detyra të larta të shtetit dhe të qeverisë serbe, disa prej të cilëve ishin bashkbisedues me presidentin Zeman, gjatë vizitës së tij në Beograd.

Pa marrë paraysh se çthonë dhe ç’mendojnë Vuçiqi dhe Zemani për pavarësinë e Kosovës, si pasojë e kësaj pavarësie, gjëndja sot në Ballkanin Perëndimor është shumë më e mirëdhe më e sigurt për paqën në Ballkanin Perendimor, se ç’ishte 20-30 vite më parë.  Por kjo situatë nuk ndodhi vetvetiu.  Ajo është zhvilluar falë — ndër të tjerë – kontributit të patriotit të madh të Republikës Çeke, Vaclav Havelit, i cili me zërin e tij moral, gjithë jetën kundërshtoi dhe luftoi diktaturën komuniste në vendin e tij dhe në mbarë botë, si dhe padrejtësitë dhe shkeljen e të drejtave të njeriut kudo që ndodhnin ato.   Është trashëgimia morale dhe veprimtaria e Çekut të Madh, Vaclav Havelit, që sipas Madeline Albright, “Ka treguar se një vend i vogël mund të ndryshojë shumë gjëra kur ka udhëheqsin e duhur me parime morale”.

Fatkeqsisht, në takimet e tija këto ditë me zyrtarët serbë në Beograd, presidenti aktual i Çekisë, Millosh Zeman me deklaratat e tija raciste anti-shqiptare dhe kundër pavarësisë së Republikës së Kosovës, ndryshe nga Vaclav Havel, tregoi edhe njëherë (kjo nuk është hera e parë që ai shprehet në këtë mënyrë), se ai nuk ka asnjë parim moral, as si njeri, e si presidenti Çekisë, jo se jo!

Frank Shkreli

Gjatë vizitës së parë të Vaclav Havelit në Washington (Zëri i Amerikës) 1990

I ndjeri President i Çekisë dhe mik i Kosovës dhe i shqiptarëve, Vaclav Havel me Atifete Jahjaga

            Herkuli i vogël gjithënjë në këmbë, në shekull Luigi di Maio ia doli mbanë. I rrëzuar nga votimi në Abruzzo, në Sardegna, në Basilicata, në Piemonte dhe në Evropianet, në mes të gushtit dukej se kishte rënë nokaut një herë e përgjithmonë. Çfarë thua: si kukulla e Karoselit të vjetër, e veshur mirë e me kravatë si ai, ka dalë në shesh përsëri. Madje ka marrë ministrinë e Jashtëme. Urime. E sigurtë është se shkon në Farnesina mbasi ka unazuar një sërë shumë të gjatë rrëshqitjesh, kacafytjesh, gafash, shpërthimesh…. Për Zotin një gabim trashanik si ai që i shpëtoi mbi Amerikën e Jugut mund edhe të ndodhë. A e kujtoni? E kishte me Renzin të cilit i tha mjaft në facebook saqë bëri një kollotumbë të paharrueshme duke paditur Matteon e urryer se “kishte pushtuar me arrogancë gjënë publike si në kohët e Pinochet-it në Venezuelë”. Po si, u hodh përpjetë webi: ngatërron diktatorin kilian me ndonjë tjetër udhëheqës karaibas? Në Shangai, më 2018, shkoi më keq. Në dy mbledhje e quajti udhëheqësin kinez Xi Jinping kështu : “Ping”. Për t’u mbajtur mënd. Më pak zëmërdhemshur qenë izraelianët kur në petkun zyrtar të nënkryetarit të Dhomës së deputetëve, vizitoi me të besuarin Alessandro di Battista fshatin Bil’in, duke paditur qeverinë e Tel Aviv-it se i ndalonte delegacionit të tij të hynte në rripin e Gazës dhe u betua: “ “Atë që themi ne e bëjmë: nëse L5Y do të vijë në qeveri, do të njohim shtetin e Palestinës. Një nismë, për t’a thënë diplomatikisht, pak e nxituar.

I pajisur me një anglishte jo tamam në lartësinë e rolit të ri, por me një të folur të rrjedhëshme dhe tërheqëse (në Pomigliano d’Arco dikush e quan Giggi “gojëtari”) nuk duhet të ketë shumë probleme: Gianni De Michelis, i vendosur nga Bettino Craxi në Farnesina, u praktikua në gjuhën në dy muaj. Problemet mund t’i ketë më shumë për karakterin tymues, shpesh të treguar në këto vite, krejtësisht të papërfillshëm kundrejt kundërveprimeve të Vendeve të tjera. Siç ka ndodhur për ngulmimin me të cilin ka folur e stërfolur mbi daljen e Italisë nga euro, duke u shtyrë edhe dy vjet më parë, në dhjetorin 2017, katër muaj para votimeve që do të fitonte, të thonte në një intervistë televizive: “Nëse do të arrihej në referendum, të cilin e quaj si mjetin e fundit, është e qartë se un do të votonja për daljen sepse do të nënkuptonte se Evropa nuk na ka dëgjuar”. Për të mos folur për marrëdhëniet me “makinën evropiane”, të sulmuar në ballë të gjërë deri në majin 2018 duke bërë një front të përbashkët me Matteo Salvinin: “Ne kemi kundër eurokratët të zgjedhur nga kurkushi. Sigurisht qendra drejtuese ka frikë, i trembet ndryshimit. Lidhjet evropiane duhen rishikuar sepse n’Evropë luhet loja më e rëndësishme për të financuar të gjitha masat ekonomike që i japin të drejta shoqërore italianëve”. Sigurisht, mbas votës përcaktuese të dhënë nga Lëvizja në zgjedhjen e Ursula von der Leyen (në sajë të këshillës së Giuseppe Conte-s?) si kryetare e re e Komisionit evropian, është e mundëshme që Evropa të jetë më e gatëshme të hapë një fazë të re me drejtuesin e ri politik grilin. E të harrojë disa dalje të tij. Si ajo e vitit 2015 në dobi të Ukip-it të Nicholas Farage. Sigurisht ai mbulohej duke thënë se “do të jetë rrjeti ai që do të vendosë” se me kë do të rrijmë apo të mos rrijmë por ai ishte shumë i rrjeshtuar në krah të fanatikut më të madh të Brexit-it: “Do të jetë kryeministri i ardhshëm anglez e me të n’Evropë do të bëjmë një grup të përbashkët”.

Veç pasojave të “mosmarrëveshjeve”, t’i quajmë kështu, me amerikanët mbi mos pranimin e njohjes së Juan Guaidò si president i Venezuelës e më shumë mbi hapjen ndaj Kinës nëpërmjet memorandumit të vetmuar dhe veç mërive të vjetra me Angela Merkel (e mërzitur, duket nga zgjedhja italiane mbi Farnezinën), ministri i ri i jashtëm duhet të  qepë, mbi të gjitha, marrëdhëniet me Francën e Emmanuel Macron-it. Nuk do të jetë e lehtë. Jo vetëm Di Maio ishte lidhur së bashku me mikun e tij më të mirë, Matteo Salvinin, me armiken më të keqe të presidentit francez, pra Marine Le Pen, por ishte mburrur në dhjetor: “Jam krenar: kërkesat e francezëve në sheshe kundër Macron-it ne i kemi vënë në ligjin e bilancit”. Sikur të mos mjaftonte kjo, në janar kishte hedhur një thirrje të frymëzuar nga kryengritja në sheshet franceze: ”Jelek-verdhë mos u tërhiqni! Nga Italia jemi duke ndjekur betejën tuaj nga dita që jeni dukur për të parën herë, duke ngjyrosur me të verdhë rrugët….”. Pastaj kishte zbrazur gjithë armët kundër ministrit të Brëndshëm parizian Christophe Castaner. Pra i kishte dhënë jelek-verdhëve, për inat të kazanave të plehrave të përmbysur dhe vetrinave të prishura, patentën e të qënit demokratë të sinqertë: “E dijmë mirë se lëvizja e juaj është paqësore”.

Sikur të mos mjaftonte akoma, kishte dashur të takonte për t’i inkurajuar dy drejtues të lëvizjes përtejalpeve duke twituar: “Era e ndryshimeve ka kapërxyer Alpet!” Një e shtënë me të vërtetë e tepruar. Me një mea culpa përfundimtare para telekamerave të “Çfarë kohe bën” të Fabio Fazios: “Jo, nuk do t’i takonja më. Jam larguar prej tyre. Kur pashë se një pjesë e jelek-verdhëve donte të krijonte një listë shkova t’i takonja. Por zbuluam se kishin ide pak të dhunëshme dhe shkatërruese”. Na falni vonesën…. Çfarë do të bëjë tashti si drejtues i diplomacisë italiane? Kushedi…. Një gjë është e sigurtë: në rolin e tij tejet të brishtë, këshilla e parë i ngjet një fjale t’urtë të Venetos të dashur për alpinët: më parë se të flasësh hesht.

Corriere della sera, 5 shtator 2019            E përktheu Eugjen Merlika

Në fakt klasë politike në Shqipëri pas L2B, kur sundoi diktatura komuniste, nuk ka pasur realisht. Gjithçka vendosej prej drejtuesit të PKSH/PPSH-së. Trimëria e partizanëve që kishin dalë malit për të dhënë jetën për liri e demokraci, u fashit shpejt. Ish-partizanët që u emëruan nëpër poste zyrtare u transformuan shumë shpejt në shërbëtorë besnikë të diktaturës e diktatorit. Askush nuk reagonte ndaj vendimeve të udhëheqësit edhe kur e shihte se ato ishin të padrejta, edhe kur arrestoheshin njerëz të pafajshëm, madje dhe shokë të tyre ish-partizanë. Mendimi politik u bë monopol i udhëheqësit të partisë. Ky rizgjidhej gjithnjë me 100% të votave. Plenumet e partisë dhe diskutimet e anëtarëve të Byrosë Politike ishin një farsë, dëshmi e servilizmit të skajshëm.

Në vitet 1990-1992 u zhvillua një luftë paqësore për krijimin e pluralizmit dhe për ndërrimin e regjimit. Ish-të dënuarit e ndërgjegjes të dalë nga burgjet dhe kampet e internimit u entusiazmuan. Bashkë me ta edhe shumë njerëz të thjeshtë i pranuan si liderë udhëheqësit e Partisë Demokratike, Partisë Republikane, Partisë Balli Kombëtar, Partisë së Legalitetit, etj. Fjalimet e këtyre politikanëve të rinj pëlqeheshin sepse shanin e kritikonin diktaturën komuniste që e kishte varfëruar, terorrizuar e manipuluar popullin. Pëlqeheshin sepse në shumë fjalime e artikuj shpaloseshin dënimet e padrejta të shumë shqiptarëve që ishin burgosur, internuar ose pushkatuar. Të përndjekur të talentuar si Lazër Radi, Eugjen Melika, Atë Zef Pëllumbi, Visar Zhiti, Uran Butka, Pjetër Pepa e shumë të tjerë filluan të shkruanin dhe botonin kujtime nga jeta e tyre plot tortura e vuajtje duke treguar me vërtetësi dhe pa kërkuar revansh. Po delnin në dritë shumë fakte të panjohur mbi vrasje të padrejta pa gjyqe ose me gjyqe falco, mbi luftën që u ishin bërë intelektualëve, klerikëve e pasanikëve prej shërbëtorëve të droguar të diktaturës komuniste. Leximi i këtyre veprave e nxiti lindjen e urrejtjes te njerëzit e ndershëm, të cilët kaluan nga gjendja e njeriut të heshtur e të nënshtruar në simpatizantë të të përndjekurve.

Mirëpo kjo lloj lufte mbeti vetëm me vënie në dukje të krimeve. Krimet dhe kriminelët nuk i dënoi, pronën nuk ua ktheu pronarëve të shpronësuar. Shumë ish-shërbëtorë të regjimit që kapitulloi me turp morën përsëri poste në pushtet, kurse të përndjekurit, sipas planit Katovica u lanë mënjanë, madje as shpërblimet e ditëve të burgut nuk iu dhanë sa e si duhej. Pas riardhjes në pushtet të Partisë Socialiste më 2013 e sidomos pas vitit 2018 Edi Rama, Kryeminstri i vendit, është kthyer në një prepotent që vetë firmos e vetë vulos, si një neokomunist. Shumë ish-komunistë, e tashmë neokomunistë, si deputeti Spartak Braho, janë hedhur në sulm kundër punës së ndershme të Institutit të Studimit të Krimeve të Komunizmit, e sidomos kundër intelektualit të shquar Agron Tufa, drejtor i këtij instituti. Po ashtu dhe ish-drejtori i burgut të Spacit, zoti Edmond Caja iu sul me shpifje poetit e shkrimtrit të talentuar Visar Zhiti.

Në të njëjtën kohë respekti për Sali Berishën me shokë ka pësuar rënie, por ende shumë njerëz kanë mbetur simpatizanë të tij e të Partisë Demokratike. Simpatiantët e liderëve politikë të shqiptarëve ndahen kryesisht në dy, njëra palë simpatizon Edi Ramën, kurse tjetra Sali Berishën. Kjo dëshmon se për nga formimi politik, ne jemi ende një popull i paformuar si duhet. Faik Konica ka thënë shumë herët: “Shqiptarët shkojnë pas individëve dhe jo pas ideve”.

Për fatin tonë të mirë, këto vitet e fundit, kanë dalë disa intelektualë që po i nxjerrin në dukje gabimet e rënda të klasës së sotme politike. Midis tyre shkëlqejnë Profesor Sami Repishti, avokati Spartak Ngjela, gazetari Frank Shkreli, etj.

Te gazeta Dielli e 28 gushtit 2019 në artikullin e Profesor Sami Repishtit “Kur të prishim Shqiperinë ku do të vemi?” dhe në artikullin e Spartak Ngjelës “Kur një vend ka sjellë në pushtet injorantë, populli është i detyruar të dëgjojë sharje individësh dhe jo qeverisje të përgjegjshme” botuar te gazeta Tema e 8 shtatorit 2019, ngrihet problemi shqetësues i gjendjes së klasës politike të Shqipërisë të këtyre 28 vjetëve të fundit. Të dy autorët japin karakterizime të goditura për klasën politike që po sundon Shqipërinë me mungesë përgjegjësie. Të dy autorët e venë theksin te fakti se politikanët e pas vitit 1991 merren me sharje individësh, por nuk hapin debat për zhvillimin kombëtar, për ndërtimin e një strategjisë për mirëqeverisjen e Shqipërisë.

“Loja me sharje dhe fyerje e me denoncime të kota, ka vetëm një qëllim: pushtet dhe para.” – thekson avokat Ngjela dhe vijon: “Por paraja tani do të hyjë nën hetim nga reforma antikorrupsion.”  Këtë hetim ai e quan “shpëtim i shqiptarëve”, sepse qeverisja e këtyre viteve sipas tij ka qenë “një pushtim sui generis i shoqërisë shqiptare nga një bandë kriminelësh.” Dhe, si shpesh herë, ai shprehet me optimizëm se “reforma antikorrupsion”, që ndërmorrën aleatët tanë perëndimore pasi panë se vetë shqiptarët nuk e kryenin dot, do të përfundojë me sukses.

Profesor Repishti nga ana e tij i mëshon edhe nevojës për krijimin e një partie të vërtetë opozitare, e cila të largohet nga rruga e derisotme e politikës shqiptare dhe të merret me krijimin e strategjisë për mirëqeverisjen e vendit.

Gazetari Frank Shkreli, i shqetësuar për acarimin e grindjeve dhe mosmarrëveshjeve partiake, u përpoq të nxitë mirëkuptim midis forcave politike duke komentuar në disa gazeta vargjet e poetit Martin Camaj, poetit të lartësive, i cili para vdekjes, më 1992 hodhi kushtrimin:

“Avitu, njeri! Afrohuni shqiptarë!

Nga palci i urrejtjes dëshiroj me dalë

Si bima prej fare në pranverë”.

Kjo thirrje e formuluar në vitet e para të pluralizmit, ka qenë, është e do të mbetet imperative për shqiptarët e përçarë, të cilët për 50 vjet u ushqyen me ideologjinë komuniste të luftës së klasave, kurse sot vijojnë të ushqehen me grindje e sharje prej liderëve të partive të sotme. Politika e atëhershme e luftës së klasave dhe politika e sotme e grindjeve dhe sharjeve individuale midis liderëve partiakë, ka ngulitur te shqiptarët urrejtjen për njerëzit që mendojnë ndryshe, pra për bashkëqytetarët e tyre. Kjo situatë krijon një ngërç për të nesërmen e klasës sonë politike.

Dua të theksoj se dhe unë besoj se lufta kundër korrupsionit do të kryehet me sukses dhe populli do të shpëtojë nga banda kriminale që e ka sunduar këto 30 vjet. Por, si më shkruajnë në e-mail Profesor Repishti dhe gazetari Shkreli, ka rrezik që pas kësaj fitoreje ekziston mundësia e një dështimi të ri, sepse ne shqiptarët dhe aleatët tanë jemi të papërgatirur dhe nuk kemi kuadro, të cilët të kenë një formim të lartë qytetar e politik për të mos rënë viktima të korrupsionit. Mos ndodhë si me ish-partizanët që ranë vitktima të politikës diktatoriale të Enver Hoxhës dhe si me ish-demokratët e ish-socialistët e ish-republikanët, etj, të cilët pasi erdhën në pushtet u dhanë pas fitimit korruptiv duke harruar detyrën ndaj popullit që i pati zgjedhur. Ata, ashtu si ish-partizanët u kthyen në besnikë të udhëheqësve të partive të tyre, të ciat nuk ishin aspak parti të vërteta demokratike, eurosocialiste, republikane, etj.

Për të arritur që të kemi një klasë të re politike nesër, e cila t’i qëndron larg korrupsionit dhe shkeljeve të ligjit, duhet punuar seriozisht dhe sa më shpejt në bashkëpunim dhe me aleatët tanë perëndimorë për të kualifikuar kuadro me formim solid juridik, politik dhe shoqëror. Gjithashtu duhet krijuar e votuar një ligj, sipas të cilit të ndalohet vënia në lista për t’u zgjedhur deputetë e njerëzve që kanë marrë pjesë në qevritë e viteve 1944-2019. Sepse, si ka thënë Faik Konca në qershor 1924 “Nuk mund të krijohet një godinë e re me qereste të vjetër”.

Krahas këtyre dukurive mendoj që të gjithë intelektualët: artistë, shkrimtarë, studiues, gazetarë, analistë, etj të punojnë për krijimin e mirëkuptimit midis shqiptarëve. Na duhet të hedhim tutje urrejtjen për njeriun që mendon ndryshe. Na duhet që secili të bëjë katarsën e vet për gabimet dhe krimet që ka bërë gjatë viteve të diktaturës dhe viteve të tranzicionit.

Pa dënuar krimet dhe gabimet, pa ia kthyer pronën të zotit dhe pa kryer shpëlarjen midis nesh, pa kërkuar të falur për krimet e gabimet që kryen prej nesh ose prej prindërve tanë dhe pa ua falur këto gabime e krime atyre që kërkojnë falje, nuk mund të vijë pajtimi dhe uniteti kombëtar. E kemi thënë dhe po e rithemi se pa realizuar pajtimin dhe unitetin komëtar nuk ka si vjen përparimi shoqëror, politik dhe ekonomik, sepse pa këto vlera nuk ka si të krijojmë nesër një klasë politike që të respektojë me rigorozitet ligjin dhe t’i rrijë larg korrupsionit…

Komuniteti shqiptaro-amerikan gjatë viteve ka ardhur duke u shtuar në mënyrë të dukshme, sidomos, mbas shembjes së Murit të Berlinit dhe përmbysjes së komunizmit.   Megjithëse nuk ka shifra të sakta për numrin e vërtetë të shqiptarëve në Amerikë, llogaritet se sot në Shtetet e Bashkuara mund të jenë disa qindra mijëra që e identifikojnë veten “me origjinë shqiptare” dhe shqiptarë të ardhur këtu nga të gjitha trojet shqiptare, gjatë dy tre dekadave të kaluara.   Sot, në Shtetet e Bashkuara ka shumë organizata civile, kulturore, fetare dhe politike, që përfaqësojnë këto komunitete anë e mbanë Amerikës.

Diçka që pasqyron angazhimin e tyre politik, numrin dhe influencën e tyre në jetën politike të këtij vendi, sot shqiptaro-amerikanët kanë përfaqsuesin e tyre në Bashkinë e Madhe të Nju Jorkut dhe më heret janë përfaqsuar me delegatin e tyre të parë në Asamblenë e shtetit të Nju Jorkut, në personin e Mark Gjonajt.  Duke marrë parasyshë numrin e madh të shqiptarëve sot këtu në Amerikë, ata nuk janë të përfaqësuar mjaftueshëm në jetën politike të këtij vendi, qoftë në nivel vendor, shtetëror dhe federal — por është një fillim i mirë dhe një shembull për brezin e ri të shqiptarëve këtu për tu bërë pjesë e këtij procesi politik, pasi dyzertë i kanë të hapura, duhet vetëm vullneti.  Siç dihet, komuniteti shqiptaro-amerikan me organizatat e veta politike, siç ishin, ndër të tjera, Këshilli Kombëtar Shqiptaro-Amerikan, Liga Qytetare dhe Federata historike pan-shqiptare Vatra, kanë luajtur rol të rëndësishëm në mbështetje të interesave kombëtare të shqiptarëve në kohë të caktuara, në fillim të shekullit të kaluar e deri në fillim të këtij shekulli.

E gjithë kjo në rregull, por komuniteti shqiptar në këtë vend, sidomos udhëheqsit e tyre politikë dhe fetarë — e kanë ndie gjithmonë nevojën për një organizim dhe përfaqësim më të madh në jetën politike të këtij vendi, në mbështetje të interesave, të nevojave dhe mbrojtjes së të drejtave të komunitetit shqiptaro-amerikan, pa dallim.  Nevoja për një organizim më të mirë e më përfaqsues, veçanërisht, përpara autoriteteve vendore, shtetëtore dhe federale amerikane, ndihet sidomos sot, më shumë se kurrë më parë, në komunitetin e madh shqiptaro-amerikan. Shpresojmë se brezat e sotëm të shqiptaro-amerikanëve, të cilët kanë numrin e madh të shqiptarëve që jetojnë në këtë vend, por kanë edhe mundësitë ekonomike dhe arsimore shumë më të mëdha se sa brezat e mëparshëm të këtij komuniteti në Amerikë do të bëjnë përpjekje për një angazhim shumë më serioz se deri më tani, për tu bërë pjesë funksionale e jetës politike amerikane, në të mirë të komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara, por edhe në dobi të bashkatdhetarëve të tyre në trojet shqiptare në Ballkanin Perëndimor.

Ndonëse, dikurë komuniteti shqiptaro-amerikan në këtë vend nuk i kishte as numrat dhe as njerëzit e përgatitur për tu bërë pjesë serioze e jetës dhe e proceseve politike të këtij vendi, ku shqiptarët jetojnë, për më shumë se një shekull.   Por me gjithë se shqiptarët ishin një komunitet i vogël, në krahasim me komunitetet e tjera etnike këtu në Amerikë edhe ata ç’prej arritjes së tyre në këtë vend –megjithë pengesat dhe pamundësitë ekonomike dhe politike — e kishin ndie nevojën për një angazhim më serioz në jetën politike të vendit.

Ishte vjeshta e vitit 1973.   Komuniteti shqiptaro-amerikan i pas Luftës së dytë Botërore nuk ishte më i madh se disa dhjetëra mijëra shqiptarë, kryesisht, refugjatë anti-komunistë shqiptarë që ishin arratisur në botën perëndimore – kryesisht këtu në Shtetet e Bashkuara — pasi nuk pranuan kurrë imponimin e regjimit komunist të Enver Hoxhës mbi shqiptarët. Komuniteti shqiptar në Amerikë, sidomos në Nju Jork, ishte i vogël, por nevojat ishin të mëdha dhe duhej punuar për një organizim më të strukturuar në krahasim me disa organizata të asaj kohe, për të ndihmuar emigrantët shqiptarë që vazhdonin të vinin në Nju Jork nga të gjitha trojet shqiptare në Ballkanin Perëndimor.

Kështu lindi ideja për një organizatë gjithëpërfshirse që do të përfaqësonte interesat e komunitetit shqiptar në qytetin e Nju Jorkut, ku ishin grumbulluar shumica e tyre, duke tërhequr njëri tjetrin.  Pas disa përpjekjeve nga udhëheqsit e komunitetit të atëhershëm shqiptar këtu, Bashkia e Nju Jorkut aprovoi themelimin e një korporate që do të përfaqësonte në terësi komunitetin shqiptaro-amerikan, pa dallim.  Sipas një njoftimi të lëshuar për mediat nga Qendra e Nju Jorkut për Punët Etnike (Vëllimi 1, Numri 1 i vitit 1973) një ent ky zyrtar i qytetit Nju Jork, thuhej se “Korporata Etnike për Komunitetin Shqiptaro-Amerikan të Nju Jork-ut, po miratohej me qëllim të organizimit vullnetar të shqiptaro-amerikanëve, si përfaqsuese e komunitetit në marrëdhëniet me autoritetet civile të qytetit dhe të shtetit Nju Jork, në dobi të gjithëve pa dallim.  Çdo pjesëtar i këtij grupi etnik mund të bëhej anëtar, mjaftonte që të pranonte rregullat dhe të zbatonte ligjet që rregullonin korporatën, e cila para ligjit dhe për nga natyra e saj konsiderohej si një organizatë jo-fitimprurëse.

Qyteti i Nju Jorkut llogariste se në vitin 1973 në këtë metropol të Amerikës banonin rreth 30.000 shqiptarë, të cilët do të përfaqësoheshin nga korporata e re, ku përfshiheshin grupe të ndryshme fetare, arsimore, dhe kulturore të komunitetit shqiptaro-amerikan.  Grupet kryesore që themeluan korporatën e re ishin Qendra Islamike Shqiptaro-Amerikane në lagjën Bruklin, Kisha Orthodokse shqiptare Shën Nikolla në lagjën Kuins dhe Lidhja Katolike Shqiptaro-Amerikane në lagjën e Bronksit. Përfaqsuesit e këtyre qendrave fetare të shqiptarëve në Amerikë, Imam Isa Hoxha, i Qendrës Islamike, Z. Lazarus Pillary përfaqsues i Kishës Ortodokse dhe Dr Zef Oroshi i Lidhjes Katolike Shqiptare punuan së bashku për themelimin e Korporatës Etnike për Komunitetin Shqiptaro-Amerikan të Nju Jork-ut, me ndihmën edhe të përfaqsuesve të grupeve të tjera.

Fillimisht, aktiviteti i përfaqsuesve të Korporatës Shqiptaro-Amerikane përqëndrohej në takimet me komunitetin, për të pasur një ide se cilat ishin vërtetë nevojat dhe interesat e pjesëtarëve të komunitetit shqiptar, të arritur në Nju Jork, sidomos në valën e madhe të fundit të ‘60-ave dhe fillimit të ‘70-ave.   Përfaqsuesit e këtyre qendrave themeluese të korporatës, të caktuar nga qendrat përkatëse për komunikim të drejtë për drejtë me qytetin e Nju Jorkut, (Rexhep Kumbarçe i Qendrës Islamike, Xhim Liolin i Kishës Ortodokse dhe Frank Shkreli i Lidhjes Katolike Shqiptaro-amerikane), pasi zhvilluan disa takime me komunitetin për vlerësimin e nevojave të komunitetit në përgjithësi, zhvillonin takime me përfaqsues të qytetit dhe të shtetit Nju Jork për sigurimin e fondeve për nevojat e ndryshme me të cilat përballej komuniteti ynë në fillim të 1970-ave në Nju Jork, shumë prej të cilëve për mungesë të gjuhës, nuk kishin mundësi tjetër komunikimi me zyrat e ndryshme të qeverisë vendore.

Megjithëse në atë kohë kishte edhe organizata të tjera shqiptaro-amerikane, përfshirë ato të karakterit politik e që kishin caktuar vetes objektiva të tjera –siç njoftonte edhe Bashkia e Nju Jorkut në atë kohë –themelimi i Korporatës Shqiptaro-Amerikane në fillim të 1970-ave të shekullit të kaluar, ishte një shembull i mirë i llojit të organizatave që po formoheshin anë e mbanë Nju Jorkut për tu ardhur në ndihmë komuniteteve etnike të ardhura rishtas në këtë kontinent.  Themelimi i kësaj korporate ishte pra një përpjekje e re e cila kishte për qellim për të bashkuar mbarë komunitetin, si të thuash, nën një flamur, për të vendosur mbi nevojat materiale, ekonomike, shëndetësore e të tjera dhe për të siguruar sa më shumë shërbime në mbështetje të komunitetit shqiptar në këtë metropol të madh.  Në të vërtetë, fillimisht, korporata e re u pa si një shembull bashkpunimi, i organizuar nga tri qendrat fetare të shqiptarëve në këtë qytet të madh, të cilat kishin mirëkuptim të plotë mbi nevojat e bashkatdhetarëve të tyre dhe gjithmonë ruanin marrëdhënie të ngushta me njëra tjetrën, falë respektit që udhëheqësit fetarë të shqiptarëve në Amerikë kanë pasur gjithmonë për njërin tjetrin.

Megjithëse kanë kaluar disa dekada dhe komuniteti shqiptaro-amerikan është sot shumë më i madh në numër, në një nivel më të lartë arsimor dhe ekonomik dhe rrjedhimisht ushtron edhe një influencë më të madhe politike, bashkpunimi i ish-udhëheqësve të këtij komuniteti në vitin 1973 për themelimin e një korporate të tillë të përbashkët duhet të shërbejë edhe sot si një shembull se si duhet të veprohet duke bashkpunuar me njëri tjetërin për realizimin e objektivave të përbashkëta, për të mirën dhe në dobi të mbarë komunitetit shqiptaro-amerikan, pa dallim.

Prandaj Shqiptarët sot janë të ndarë dhe përçarë, nga të huajt në të gjitha anët!

Çështja shqiptare është ndërkombëtarizuar, por nuk guxojmë të harrojmë se ndërkombëtarizimi nuk është bërë drejt.

Po jetojmë në një kohë historike kur vendoset për fatin e këtij trolli, të çlirohet apo të mos çlirohet?!

Gjendemi në udhëkryq historik: ta kemi fatin e rëndë të gjertanishëm, apo të kemi fat më të mirë.

Brezat e sotëm janë të tendosur mendërisht, fizikisht dhe moralisht: po përpiqen që ta ndërrojnë gjendjen e trashëguar aq të hidhur.

Brezat e sotëm po bëjnë shumë, por kush e sheh realisht gjendjen në të cilën jemi.

Po jetojmë në kohën kur në hapësirat e perandorive të fundit në kontinentin europian po krijohen shtete të reja kombëtare.

Ngjarjet ecin me një ritëm të shpejtuar, por nuk munden të mos vërehen se ne ecim me vonesa, me turr dhe improvizime, kurse para institucioneve dhe forumeve ndërkombëtare dalim si grupe etnike e jo si Komb.

Çështjen shqiptare nuk e kemi shtruar si çështje të pozitës së Kombit shqiptar në tërësi, në Ballkan, prej zgjidhjes të së cilës varet se do të ketë, a jo, rend drejtësie, humanizmi dhe paqe në Ballkan.

Është një kohë, ku si pasojë e shpërbërjes së Jugosllavisë titiste, bëhet rikomponimi politik dhe shtetëror i Ballkanit,e neve krijimi i shteteve të reja kombëtare në hapësirën e ish Jugosllavisë titiste, na zë pa e vendosur se çka duhet të kërkojmë.

Po krijohet një rend i ri botëror, i cili i ka disa parime të cilave u përmbahet, e ne nuk e dimë qartë se cili mund të jetë vendi ynë në atë rend.

Vendoset për ardhmërinë e gjysmës së Kombit shqiptar, e kjo më në fund, domethënë për ardhmërinë e krejt Kombit shqiptar.

Ne, megjithatë, ballafaqohemi me disa vështirësi të brendshme në jetën politike dhe morale me të cilat janë ballafaquar edhe paraardhësit tanë.

Ne jemi i vetmi Komb në kontinentin europian, që mbi gjysma e popullit dhe territorit është nën sovranitet të huaj.

Në qoftë se deri dje synohej për mbrojtjen e tërësisë së tokave shqiptare, sot duhet të synohet bashkimi i popullit të ndarë.

Kjo është një rrugë e drejtë, drejt idealit shtetëror, domethënë drejt bashkimit, për popullin shqiptar më në fund është rrugë drejt mundësisë, që të jetë i barabartë me popujt e tjerë ballkanikë dhe europianë, është rrugë drejt përparimit, mirëqenies dhe lumturisë.

E them kështu sepse duke synuar barazinë e popullit shqiptar me popujt e tjerë ballkanikë, synohet rend e drejtësi, humanizëm e paqe në Ballkan.

Ju falënderoj për mirëkuptimin.

Vendi i Lekës;09.09.2019