Kanga XIV
Per vend te lindjes me ngushtoi dashnija,
Sa tok ia mblodha gjethet e shperndame
E atij ia ktheva qe i kish ra zalija.
.
Mbrrijtem ma n’fund n’ate vend ku asht i ndame
I dyti brez nga i treti, atje mue
M’u shfaq si drejtesija bante nam.
.
Çdo gja te re qe pashe per me tregue,
Po them se na ia behem n’nje djerrine,
Qe bime ne shtrat te vet s’len me bulue.
.
I dhimbshmi pyll krejt rrotull e perfshin
Porsi kunore, si pyllin brraka trishte;
Na hapat ndalem buze asaj shkretine.
.
Aq perveluese rana e dendun ishte,
Sa as Katoni kurr kamben e tij
S’e pati vu ne nje te tille ranishte.
.
Hakmarrja jote, Zot, o Perendi,
Se ç’tmer e frike atij duhet t’i kalle,
Qe do lexoje çka pashe me syte e mij!
.
Vraponin turma lakur neper zall
Tue qa e tue lotue te zine mjerim,
Por s’njajtes vuejtje nuk i bajshin balle.
.
Sa rrinin shakull n’shpine gjithe deshperim,
Disa, te ulun ndeje, grusht ishin ba,
Dhe rend e rend te tjeret pa pushim.
.
Turmen qe rendte s’e numronte gja;
Te shtrime ishin ma pak, por nen ate tmer
Me gojet shkrumb ma fort thrrisnin tue qa.
.
Permbi ranishte pa ia me njehere
Nje shi prej flakesh binte fije-fije
Ngadale, si bora alpesh kur s’ka ere.
.
Si Leka, mbi ate dhe te nxehte Indije,
Pau tue pikue persiper ushterise
Copa flakesh der n’toke pa u shkime njefije,
.
Prandej te gjithe i urdhnoi i forti pris
Te rrinin tue shkele rrah’n e perveluem,
Qe te mos hapej flaka shkretetise, –
.
Ashtu reshte n’ate ferr zjarri i amshuem;
E rana, porsi eshke ne gur e unur,
Ndizej, dhimbjet tue shtue nder te denuem.
.
Si n’valle i leviznin t’shkretat duer
Pa da andej-kendej, nga trupat vale
Tue shkunde te fresktat flake te zjarrit flure.
.
“Mesuesi im, – ia solla keto fjale,
– qe mposht çdo gja veç djajve, qe mizore
te porta e ferrit deshen me na ndale,
.
kush asht, valle, ai vigan, qe s’merrka n’dore
kaq zjarr, e rri perçmues e pa u perpjekun
dhe duket se s’po e piqka gjithe kjo bore?”
.
Kur vrejti se kah ai ishte terhjekun
Kureshtja ime, vete m’u gjegj ma pare
Tue brite: “Si qeshe i gjalle, jam edhe i vdekun!
.
Le ta lodhe Jovi t’fortin farketar,
Nga i cili muer rrufene edhe, titan,
Me te me shigjetoi e m’bani zhar,
.
Le t’rrahin sa te duen kudher e çekan
Ne Mongjibel, ne farketore t’zeze,
E te vikase: “Vullkan! Ndihme, ndihme, aman!”
.
Si n’Fleger, kur beteja pat qene ndeze,
E le te me qelloje me force t’pamate;
– Krejt kot e ka, s’perulem dot, per bese!”
.
Me t’madhe prisi at’here t’i ka piskate,
Sa kurr degjue s’i kishte une aq za:
“O Kapane, shi n’kete kreni qe zgjat,
.
qendron ndeshkimi qe ti je tue la;
terbimi yt vete po t’denon perjete
ma teper se sa flaket ne shulla.”
.
Pastaj m’u suell e tha, n’fytyre me i qete:
“Ai qe nje nder shtate mbretnit qe rrethuen
qytetin Tebe; pat e vazhdon t’kete
.
ndaj Perendise meni qe gja s’e shuen;
por, bash ashtu si ia perplasa n’sy,
furine porsi stoli ne gjoks ia vune.
.
E tash eja mbas meje, pa u shty
Mbi rane te kobshme ku po digjen flaket;
T’ecesh rranze pylli asht ma mire per ty.”
.
Te heshtun mbrrijtem te nje lum si i gjaket
Qe i vogel fill prej pyllit rrjedh rreke;
Sa here qe e kujtoj me vjen te paket.
.
Sikur nga Bulikami del nje she
Ku marrin ujet vajzat mekatare,
I tille derdhej dhe ky mbi t’ndeztin dhe.
.
Krejt shtrati I tij e brijte veshe ishin fare
Me gure, si edhe brigjet ne dy ane:
Pra duhej ece bash kesaj rruge vetare.
.
“Nder sa e sa gjana qe der tash kam thane,
qyshse na i jemi fute se madhes dere
neper te cilen mund te hyjne te tane,
.
ti nuk ke pa me sy kurrndonjehere
gja ma per bind se uj’t e ksaj rrekeje,
ku flaket pa ra mire shkimen mejhere.”
.
Me keto fjale mesuesi u kthye prej meje,
Mbasi e luta gjelle me me dhurue
Tani qe me kish zgjue deshire nder deje.
.
“Mes detit asht nje vend perdhe rrafshue,
– prisi me tha atbote, – e quhet Kreta,
nen mbret te saj pa faj njerzt kane jetue.
.
Mali i saj Ida gjithe kroje te qeta
E pyje gjelberore dikur kishte,
Por tash s’ka tjeter, veç troje te shkreta.
.
Rea per djep t’sigurte e zgjodh, ferishte
Kur t’birin pat, dhe qe ma mire me e fshehe,
Vajin e djalit fill me klithje e prishte.
.
Mbrenda atij mal nje plak hierande rri ngrehe,
Shpinen e vet Damiates ia drejton,
Drejt Romes si n’pasqyre dy syte i mpreh.
.
Ar i kulluet mbare koka i xixellon
Dhe argjend krahet edhe parzmi unji,
Baker der n’rranze te kofsheve i veton;
.
Çka merr ma poshte e ke hekur te zi,
Por kamba e djathte asht prej argjilit pjelle,
– Mbi kete ma fort mbeshtetet trupi i tij.
.
Gjithe trupi, perveç kokes, pre asht thelle,
Nga çamja curril lotet poshte pikojne
E, mbare tue u bashkue, shporojne ate shpelle.
.
Me rrjedhe te tyne ne lugine formojne
E Akeron e Flegeton e Stigje,
Mandej neper kete lug te ngushte kalojne
.
E mbrrijne atje ku s’gjen me zbrite ma shtigje,
Koçitin tue perftue; ç’moçal asht ai
Do e shohesh vete, – ketu s’te jap pergjigje.”
.
“Ne qofte se kjo rreke, – i thashe pastaj,
– rrjedh n’kete menyre nga lart prej botes sone,
perse na shfaqet vetem ne kete skaj?”
.
M’u gjegj: “I rrumbullaket asht gjithmone
Ky hon; e mbasi fute jem’ vazhdimisht
Tue marre te majten poshte ne rrugen tone,
.
Honit s’i jemi sjelle kurr krejtesisht;
Pra ne te dalshin para sende t’reja,
N’fytyre mos u trego si mrekull t’isht.”
.
E une serish: “Flegetoni e Leteja
Ku jane, mesues? Per njanen ti s’po flet,
Per tjetrin thue krijohet nga rrekeja
.
E loteve.” “Mue vargu i pyetjevet
M’pelqen, – m’u gjegj. – Ti nje pergjegje e more
Nga vete kjo dallge e kuqe qe buçet.
.
Letene do shohesh jashte kesaj gropore,
Atje ku te gjithe shpirtnat shkojne me u la,
Si t’i kene vuejte mekatet njerezore.”
.
Pastaj me tha: “Tashti duhet me u nda
Prej pyllit; ti gjithmone mbas meje rri,
Tue ece per te gjate bregut s’te gjen gja,
.
Se mbi lum shuhen flaket nji nga nji.”
Komentet