Për Pobjeda.me, gazetë në Malin e Zi Janusz Bugajski, analist dhe bashkëpunëtor i lartë i Fondacionit “Jamestown” me qendër në Uashington në një intervistë thotë se “Qeveria aktuale në Podgoricë e shpërdoron atë kapital politik dhe e bën Malin e Zi të duket si një demokraci e dështuar si Serbia”.

Janusz Bugajski: Një pjesë e fajit për kaosin në Mal të Zi i takon disa zyrtarëve amerikanë

Nga Marija Joviçeviq

Mali i Zi ka vite që po fiton kapital të rëndësishëm politik në Uashington. Nën qeveritë e mëparshme, vendi ruajti paqen ndëretnike, priti një numër të madh refugjatësh, u shkëput nga Millosheviçi dhe nacionalizmi serb dhe u kualifikua për anëtarësim në NATO. Qeveria aktuale në Podgoricë e shpërdoron atë kapital politik dhe e bën Malin e Zi të duket si një demokraci e dështuar si Serbia – tha në një intervistë për Pobjeda, Janus Bugajski, analist dhe bashkëpunëtor i lartë i Fondacionit “Jamestown” me qendër në Uashington. Ai shpjegon se një pjesë e fajit i takon disa zyrtarëve amerikanë të cilët besonin me naivitet se mund të përmirësonin performancën e vendit duke mbështetur politikanë të paprovuar ose që kanë lidhje me nacionalistët në Beograd ose janë të ndjeshëm ndaj invazionit rus.

Bashkimi Evropian ka dërguar një paralajmërim se Brukseli mund të konsiderojë ndalimin e procesit të negociatave nëse nuk vendoset funksionaliteti i plotë i institucioneve demokratike, veçanërisht i Gjykatës Kushtetuese.

Pyetje: Sa serioze janë këto paralajmërime? A rrezikojmë të bllokojmë negociatat me Bashkimin dhe a është e nevojshme përfshirja e Uashingtonit në mënyrë më aktive në zgjidhjen e kësaj krize?

Janusz Bugajski: Paralajmërimet për Malin e Zi nga kryeqytetet e BE-së janë serioze, nëse qeveria nuk i përmbush standardet demokratike të nevojshme për t’u kualifikuar për anëtarësim. Paradoksalisht, koalicioni që u zgjodh nën supozimin se do të përshpejtonte anëtarësimin e Malit të Zi në BE, tani po e tërheq vendin në drejtim të kundërt me mbështetjen aktive të nacionalistëve serbë si partnerë të koalicionit. Uashingtoni duhet të përfshihet shumë më tepër në Malin e Zi, jo vetëm sepse paaftësia e qeverisë mund të bllokojë anëtarësimin në BE, por edhe sepse hap terrenin për konflikte të brendshme dhe destabilizim të jashtëm.

Pyetje: Shtetet e Bashkuara ishin mjaft të qarta në qëndrimin e tyre se dështimi për të rivendosur institucionet demokratike në Mal të Zi do të çonte në një përshkallëzim të tensioneve politike dhe sociale, një vonesë shtesë në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian dhe një dobësim të marrëdhënieve të saj me aleatët e saj. . Gjithashtu u tha se nuk mund të ketë bashkëpunim me qeverinë që është formuar në bazë të një ligji antikushtetues? Cilat do të ishin pasojat për marrëdhëniet SHBA-Mali i Zi nëse kjo bllokadë vazhdon?

Janusz Bugajski: Gjatë viteve, Mali i Zi ka fituar kapital të rëndësishëm politik në Uashington. Nën qeveritë e mëparshme, vendi ruajti paqen ndëretnike, priti një numër të madh refugjatësh, u shkëput nga Millosheviçi dhe nacionalizmi serb dhe u kualifikua për anëtarësim në NATO. Qeveria aktuale në Podgoricë e shpërdoron atë kapital politik dhe e bën Malin e Zi të duket si një demokraci e dështuar si Serbia. Një pjesë e fajit i takon disa zyrtarëve amerikanë, të cilët besonin naivisht se mund të përmirësonin performancën e vendit duke mbështetur politikanë të paprovuar që ose kanë lidhje me nacionalistët në Beograd ose janë të ndjeshëm ndaj pushtimit rus.

Pyetje: Rënia e reputacionit në rrang ndërkombëtar të fituar me vështirësi vazhdon dhe humbet gjithashtu edhe epiteti i promovuesit të bashkëpunimit rajonal. Qeveria dërgon ministra për të festuar të ashtuquajturat “Dita e Republikës Srpska”, në të cilën u nderua Putin. Teknikisht, kryeministri nuk e ka problem me këtë vendim duke fyer viktimat e Srebrenicës dhe Ukrainës. Diplomacia nuk ekziston prej muajsh – po zhdukemi si shtet?

Janusz Bugajski:  Kryeministri jo vetëm që ka një reputacion të keq në mesin e malazezëve, por do të humbasë gjithë besueshmërinë midis boshnjakëve nëse nuk është në gjendje të dënojë dhe shkarkojë ata anëtarë të qeverisë së tij që mohojnë gjenocidin e kryer në vitet 1990. Ai gjithashtu mund të mbështesë personalisht Ukrainën, por duke përfshirë përkrahësit e gjenocidit rus në Ukrainë, ai pakëson reputacionin e Malit të Zi në mesin e shumë aleatëve të NATO-s, veçanërisht atyre vendeve në krahun lindor të NATO-s që kuptojnë qëllimet e politikës ruse. Tani, duket se Mali i Zi është në një gjendje pasigurie dhe po humbet reputacionin e tij si një aleat i besueshëm i NATO-s dhe identitetin e tij si mbrojtës i multietnicitetit dhe demokracisë.

Pyetje: A prisni që Serbia dhe Rusia të ndërhyjnë në zgjedhjet e ardhshme presidenciale të planifikuara për 19 mars?

Janusz Bugajski: Absolutisht, pasi qeveria aktuale ka zgjeruar depërtimin e ndërhyrjeve diplomatike, politike, financiare dhe informative si nga Beogradi ashtu edhe nga Moska. Disa anëtarë të koalicionit aktual planifikojnë të përfitojnë nga kjo ndërhyrje, gjë që tregon se qeveria ka thelluar në fakt nivelin e korrupsionit politik në Mal të Zi. Uashingtoni dhe Brukseli duhet të kuptojnë se zgjedhja e një presidenti pro Beogradit ose të dobët në mars do të gjenerojë konflikte të brendshme dhe do të inkurajojë Serbinë të shtyjë axhendën e saj të “botës serbe” në të gjithë rajonin.