Kryetari i Kuvendit të Kosovës, Kadri Veseli, tha se Kosova nuk bën me Serbinë asnjë marrëveshje, e cila cënon sovranitetin dhe integritetin e vet territorial.

Ai tha për “Zërin e Amerikës” se Serbia tenton të krijojë situata përmes të cilave të përfitojë për vete.

Veseli deklaroi se e mbështet idenë e një pezullimi të përkohshëm të tarifës ndaj mallrave serbe për t’i hapur rrugë rifillimit të bisedimeve, nëse kjo do të ishte e nevojshme.

Por, sipas tij, një pezullim i tillë nuk mund të jetë i përjetshëm.

I N T E R V I S T A

Zoti Veseli, procesi i bisedimeve me Serbinë është pezulluar dhe qëndrimet e palëve kanë bërë që të dështojnë edhe përpjekjet ndërkombëtare për ripërtëritjen e procesit. Cila është rrugëdalja sipas jush?

Kadri Veseli: Zgjidhja është: Serbia duhet ta njohë shtetin e pavarur e sovran të Kosovës, territorin në të cilin jemi. Ne, po ashtu, do ta njohim shtetin e Serbisë. Jemi për hapjen e një epoke të re, një epoke të bashkëpunimit dhe të komunikimit. Kjo do të na lehtësonte ne dhe Serbinë, për faktin se kanë kaluar dy dekada pas çlirimit të Kosovës. Serbia e di saktësisht se e ka humbur Kosovën. Serbia tenton të manipulojë, të krijojë situata përmes të cilave mendon të përfitojë për vete.

Serbia e di fare mirë se çfarë duhet bërë, sipas jush?

Kadri Veseli: Unë mendoj se Serbia e di, por ne të gjithë, bashkarisht, edhe bashkësia ndërkombëtare duhet ta ndihmojmë Serbinë që ta pranojë këtë realitet që tashmë ajo e di.

Kosova është nën trysninë e Bashkimit Evropian dhe të Shteteve të Bashkuara për pezullimin e tarifave ndaj mallrave serbe si pengesë për rifillimin e bisedimeve. Ju i keni refuzuar thirrje të tilla. A nuk e bën kjo Kosovën përgjegjëse për bllokimin e dialogut?

Kadri Veseli: Tarifa është një histori e dhimbshme e sjelljes së Serbisë karshi Kosovës. Për dy dekada Serbia nuk i ka njohur produktet e Kosovës, nuk lë qytetarët tanë të qarkullojnë lirshëm. Nëse shikoni sot, i kemi qindra mijëra bashkatdhetarë tanë me fëmijë të cilët presin nëpër kufijtë e Serbisë me Kosovën për t’u futur në Serbi apo për të dalë nga Serbia në Kosovë. Janë të gjitha këto sjellje, të cilat janë destruktive. Ne kemi vendosur tarifa si kundër-reagim ndaj kësaj politike destruktive të Serbisë, por asesi nuk duam që tarifa të përdoret si përgjigje dhe komunikim i yni me Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo ka qenë edhe arsyeja pse kam ofruar edhe opsionin përmes së cilës ne i themi “Po” Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Por duhet të kemi edhe një gjë parasysh në çështjen e tarifës: nuk është mirë që Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës t’i japin inkurajim Serbisë duke vënë presion të njëanshëm vetëm ndaj Kosovës për çështjen e tarifës, përderisa Serbia na ka vënë ne tarifë që 20 vjet.

I keni shtruar këto probleme me zyrtarët amerikanë në takimet me kongresmenët?

Kadri Veseli: I kemi shtruar disa herë. Ka një mirëkuptim të pjesërishëm. Megjithatë, ne si institucione të Republikës së Kosovës do të jemi të gatshëm të marrim përgjegjësitë tona. Por Serbia duhet të reflektojë se Kosova është shtet i pavarur dhe nuk mundet me bë çka don me ne.

Ndonëse pas takimit të Berlinit në fund të muajit prill u tha se “kanë vdekur idetë për prekje të kufijve në këtë proces”, presidenti serb Vuçiç thotë se nuk do ta njohë Kosovën në kufijtë aktualë, ndërsa presidenti i Kosovës Thaci sërish kërkon bashkimin e Luginës së Preshevës me Kosovën. Cili është qëndrimi juaj?

Kadri Veseli: Kam mendim shumë të qartë. Në radhë të parë Vuçiçi e bën për konsum të brendshëm dhe e din se e ka humbur Kosovën. Kosova është çështje e përfunduar. Për aq sa ne duhet të ulemi në tryezën e bisedimeve. Unë dëgjova edhe kryeministrin tim tani që fliste për uljen në tryezën e bisedimeve. Ne ulemi kurdo që Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Evropian na thonë të ulemi në tavolinën e bisedimeve me Serbinë. Por ne nuk bëjmë asnjë marrëveshje, e cila cënon sovranitetin dhe integritetin tonë territorial, por edhe institucional.

Kryeministri Haradinaj tha këto ditë se ju dhe presidenti Hashim Thaci e keni kundërshtuar atë në prani të diplomatëve perëndimorë lidhur me tarifat dhe marrëdhëniet tuaja tashmë janë ftohur. Sa ka ndikuar qasja ndaj bisedimeve në marrëdhëniet brenda koalicionit tuaj qeverisës?

Kadri Veseli: Ne kemi koalicion, por kemi edhe dallimet tona konceptuale, të cilat, në formën si e shoh unë çështjen e tarifës dhe çështjen e dialogut. Dhe ka një pragmatizëm ku unë e mbroj interesin tim, duke mos lejuar asnjëherë që komunikimi me Serbinë, forma në të cilën komunikoj me Serbinë të bartet njëtrajtshëm edhe me Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian. Ky është dallimi mes meje dhe Kryeministrit Haradinaj, i cili duhet ta bëjë këtë dallim. Kur flas për Serbinë, edhe 1000% ia vë taksën, por kur flasim me Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian ne duhet të jemi pragmatikë, duhet të jemi pak më të mençur. Kjo është çështja që dallon. Pozicioni im është shumë i qartë që nga fillimi, është transparent: Kosova ka të drejtën legjitime të marrë vendimet të cilat janë qoftë tarifa, qoftë mbrojtja e sovranitetit dhe integritetit territorial e institucional. Por duhet ta dimë, i gjithë populli ynë e di: populizmi është një opium që krijon një favor në një moment të caktuar për politikanë të caktuar. Për periudhën afatgjatë ne duhet të jemi të mençur dhe nuk kemi rrugëtim tjetër pa SHBA dhe Bashkimin Evropian, nuk mund të jemi të suksesshëm në qëllimin që kemi. Në qoftë se i vëmë bashkë: ShBA, Bashkimin Evropian, si dhe çështjen tarifën edhe Serbinë është gabim. Ne duhet të gjejmë momentumin dhe rrugën e cila e dallon Serbinë nga gjuha e cila përdoret ndaj nesh nga Bashkimi Evropian dhe SHBA. Për këtë arsye thashë, për Serbinë e vë edhe 1000% tarifën, por me Bashkimin Evropian dhe SHBA ne tregojmë se jemi tolerantë. Kam propozuar edhe një suspendim (pezullim) por ai suspendim nuk është i përjetshëm. Serbia po manipulon, Vuçiçi po manipulon.

Vazhdojmë me pyetjen për ftohjen që përmenda. Opozita paralajmëroi se në shtator mund të jetë periudhë e rrëzimit të qeverisë. A ka gjasa që Kosova të shkojë në zgjedhje të reja këtë vjeshtë?

Kadri Veseli: Zgjedhjet e reja janë çështje demokratike por ajo çka shihet është që kemi një opozitë të çakorduar dhe të çoroditur e cila më tepër flet se merr vendime. Do të thoja këtë se pozita ku ndodhemi ne si koalicion qeveritar që unë e udhëheq…

…Pozita gjithmonë flet keq për opozitën …

Kadri Veseli: … i ka disa të meta dhe nuk e ka atë axhilitetin të veprojë në mënyrë më aktive. Opozita është totalisht e çoroditur…

…Pra ju nuk besoni se do të ketë zgjedhje të reja…

Kadri Veseli: Nuk besoj se kjo opozitë në rend të parë ka ndonjë opsion alternativ e le më ta çojë vendin në zgjedhje të parakohëshme.

Zoti Veseli, menjëherë pasi u zgjodhët kryetar i Partisë Demokratike ju kërkuat nga anëtarët e partisë që kanë akt-akuza për korrupsion, të lironin vendet, disa prej tyre i kanë liruar, disa kanë rezistuar

Kadri Veseli: Të gjithë i kanë liruar dhe s’do të rezistojë asnjë ….

..sa e sfidon udhëheqjen tuaj kundërshtimi i atyre që nuk i kanë liruar vendet.

Kadri Veseli: Jeta ime nuk është me çdo kusht politikë, po jeta ime është me çdo kusht qëllimi im me të cilin dua ta realizoj në politikë për interesin e qytetarëve dhe të vendit tim. Nuk ka asnjë që do ta refuzojë. Do t’i shkoj këtij procesi deri në fund. Kjo është vetëm fillimi i reformave të cilat lidhen me reforma institucionale, ekonomike të vendit tonë. Kosova është vend i vogël. Është 1.7 milionë banorë. Ne e njohim secili njëri-tjetrin, e dimë si kemi pasuri, e dimë si kemi bërë pasuri, por ajo çka është si mesazh është kjo: nuk do të lejojmë askënd që pas dy dekadave për hir të individit të vihen në rrezik të arriturat që kemi pasur deri tani. Dhe orientimi ynë është: shteti ligjor në kuptimësinë e plotë, por në të njëjtën kohë alternativa e zhvillimit ekonomik, në një ekonomi ndërmarrësie. Ky është drejtimi në të cilin nuk ka tolerim edhe më vjen keq, megjithëse kam dëshirë të jem mirë, por me principet nuk bëjmë pazar.

Zoti Veseli, kritikët i shohin me rezerva thirrjet tuaja që unë përmenda, duke theksuar se emri juaj lakohet në disa raste siç është rasti Pronto apo një aferë e ndriçuar në muajin maj ku ju përmendeni në një videoregjistrim. Pas këtij rasti të fundit ju keni kritikuar funksionimin e organeve të zbatimit të ligjit. A nuk është përgjegjësia e partisë suaj për këtë situatë në fushën e sundimit të ligjit, kur ju kenoi 12 vjet në udhëheqje?

Kadri Veseli: Ne do t’i marrim si Parti Demokratike e Kosovës dhe unë si kryetar të gjitha përgjegjësitë si çdo qytetar në Republikën e Kosovës, edhe rastet të cilat i përmendni deri në fund. Kam kërkuar dhe veprimet janë duke u marrë. Ajo që duhet të dërgoj mesazh është: të gjithë njerëzit, qoftë kryetar apo fshatar, fermer, njeriu do të përgjigjet para ligjit dhe ligji do të jetë i pamëshirshëm për të gjithë. Por të njëjtën kohë do t’i jepen dhe privilegje dhe mundësi, që njerëzit që kanë dijeni, që kamë aftësi, me marrë edhe përgjegjësi. Liria nuk është vetëm privilegj, liria është edhe me marrë përgjegjësi.

Zoti Veseli, para disa ditësh, historiani i njohur, Jusuf Buxhovi, tha në një intervistë se Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe përgjithësisht rezistenca e armatosur në Kosovë ishte e drejtë, por çdo luftë, tha ai, ka elementë të papastër. Ai përmendi edhe vrasjet e 102 veprimtarëve të LDK-së. Çfarë po bëjnë institucionet për të ndriçuar këto vrasje? Është një problem shqetësues në Kosovë.

Kadri Veseli: Është një nga elementët më të dhembshëm pas luftës së Kosovës, së cilës duhet t’i shkohet deri në fund. Ka të bëjë me vrasje pas luftës të cilat janë kriminale nga njerëz të këqinj të cilët nuk ia duan të mirën Kosovës, por personi i cili e ka vënë këtë theks në këtë formë njëngjyrëshe, është lloji i fosilit i cili nuk i ndihmon as qartësimit të së vërtetës historike, pavarësisht se lufta në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës …

Ai ka thënë megjithatë që lufta ishte një faqe e lavdishme…

Kadri Veseli: …pavarësisht, mund të ketë pasur edhe gabime, por varet se nga kush vjen, nga personi. Për të folur në këtë pjesën, në shtet ligjor. I pamëshirshëm do të jem ndaj gjithë atyre që kanë thyer ligjin dhe kanë bërë gabime, qoftë gjatë lufte, qoftë pas lufte. Por në të njëjtën kohë edhe vlerat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës duhet të mbrohen deri në fund dhe jo çdokush të vërë pikëpyetje për to kur të dojë.

Anila Dedaj

Fustani është i lulëzuar nga ngjyrat e stinës, ndërsa e kaltra e vathëve perlë nxjerr në pah tiparet e trashëguara nga ikona ruso-shqiptare, Nina.

E kuqërremta e këpucëve fine ia bën lëvizjet edhe më elegante teksa përpiqet që të jetë pranë të gjithëve. Për zonjën e madhe të skenës, Inva Mula, edhe jeta artistike pasurohet më tepër me mirënjohje e fisnikëri, ndaj bashkëpunëtorëve u drejtohet me të parat fjalë: “Faleminderit! Ju jeni të gjithë miqtë e mi!” Nëse për vite me radhë lartëson emrin e Shqipërisë në teatrot botërore, tani që arrin të gjejë më shumë kohë fizike, përpiqet të jap kontributin e saj e t’i dhurojë nga kjo magji edhe skenës shqiptare, jo vetëm si artiste. Edhe pse fillimisht kish menduar, që për edicionin e dytë të festivalit “MIK” ( Music International festival 24-28 korrik) që kësaj here mbahet në qytetin e serenatave, të kujdesej vetëm për udhëheqjen artistike, pas një këmbënguljeje të madhe të dashamirësve të saj, vendosi të ngjitet në skenë. “Publiku ka dëshirë të më dëgjojë duke interpretuar, por edhe unë kam nevojë për të”, tregon Mula për “Panoramën”.

Inva, riktheheni me edicionin e dytë të “MIK”, kësaj here në Korçë. Çfarë ju nxit që t’i përkushtoheni më një entuziazëm të tillë festivaleve të muzikës në Shqipëri?

Janë forca të brendshme, të cilat artisti i ka si nënshtresa. Kontributi im vjen si artiste por jo vetëm, e megjithatë, në të gjitha rastet, ajo që më nxit është një dëshirë e madhe për t’i dhënë sa më shumë artit edhe në vendin tim. Kësaj here, mendova që artin përmes “MIK II” ta çonim edhe përtej kryeqytetit. E adhuroj Korçën, këtë vend-djep të kulturës, si qyteti i serenatave, për qetësinë edhe mikpritjen që dhuron, ndaj mendova se e meritonte një festival ndërkombëtar.

Për t’i dhuruar perla të muzikës klasike, por edhe të zhanreve të tjera. Përpos kësaj, kjo ide erdhi edhe në mënyrë shumë instiktive, që edhe në rrethe të dëgjohej ky zhanër në një festival të tillë, që të jemi realist, Korçës i mungon, madje edhe Tiranës. Në këtë iniciativë, unë kam përgjegjësinë profesionale, por krahas këtyre marr një sadisfaksion të madh si artiste dhe si njeri. Janë të gjithë këto elemente që çojnë këtë festival përpara.

Në këtë edicion të dytë të “MIK II”, u keni lënë një hapësirë të konsiderueshme edhe të rinjve, përfshirë studentë të Universitetit të Arteve. Kujdesin ndaj të rinjve e keni treguar edhe në spektakle si “Virtuozët”. Sa premtues ju duket brezi i ri i muzikantëve?

Jam shumë sensibël kur flitet për artistin e ri. Mendoj, se ka artistë që janë të shkëlqyer, artistë, që skenën e kanë si “Olimpin” e tyre e që e shikojnë çdo natë në ëndërr. Kështu që t’i krijosh mundësinë një artisti të ri, që të ngjitet, ta prekë këtë “Olimp” nga afër, do të thotë që ke kontribuuar në jetën e tyre.

Dhe mendoj që brezi i ri do të jetë mirënjohës për këtë gjithë jetën, për faktin se dikush mendon që t’i ngjisë në skenë. Duke qenë se Shqipëria është një vend shumë i vogël dhe ka shumë pak skena e teatro, dhe ato që janë përqendrohen kryesisht në Tiranë, është disi e vështirë që një artist i ri ta gjejë veten. Kështu që të marrë pjesë në një festival internacional, në krah të artistëve me përvojë dhe emër, është një mundësi e artë për ta.

Dua të theksoj, se në të tilla festivale, apo iniciativa të tjera kulturore, ne, ata që i riorganizojnë, janë gjithashtu përfitues të energjisë së këtyre të rinjve. Ne marrim nga spontaniteti, freskia e tyre, entuziazmi për të ecur përpara. Kështu që ky është një gërshetim shumë i bukur.

Dhe ideja për të përfshirë në këtë festival edhe “miq të rinj” më lindi duke biseduar me Suzana Turkun, e cila gjithmonë është në mbështetje të të rinjve. Duke parë një nga koncertet e saj të fundit, mendova: Po! Kjo do të jetë formula! Ne do të kemi në natën “Inva dhe new friends” miq të rinj, që kanë dëshirën t’i afrohen festivalit tonë.

Edicionin e parë të festivalit e nisët me një homazh ndaj këngëtares Tefta Tashko, ndërsa kësaj here ndaleni te Papadhimitrajt. Çfarë ju ngacmoi nga kjo familje artistësh?

Është një familje që gjithashtu ka një kontribut të jashtëzakonshëm në art. Duke nisur nga mamaja dhe tezja e dy vëllezërve Papadhimitri, që janë të famshmet, motrat Zego (Sofia dhe Androniqi). Ndër piktoret e para shqiptare, që kanë edukuar një brez të tërë. Jani Papadhimitri vjen nga Kanadaja bashkë me dy vajzat e tij, duke krijuar një trio shumë interesante. Po ashtu, i vëllai Vangjushi, luan në orkestër në Greqi dhe vjen me dy fëmijët e tij muzikantë. Pra, kemi një gërshetim kaq të rrallë të muzikës, të historisë, traditës e kulturës, të cilin e gjetëm në Korçë.

Po krijoni gjithnjë e më shumë pika lidhjeje në Shqipëri, me “MIK”, “Virtuozët”, biznesin tuaj etj.. Mos ndoshta të gjitha këto, bëjnë që të i afroheni qëndrimit afatgjatë në Tiranë?

Mendoj se njeriu kur do të kontribuojë, të jetë kreativ ndaj ideve të reja edhe në vendin e tij, mundohet ta gjejë kohën. Për mua, më herët, të isha kaq e pranishme fizikisht ka qenë pak e vështirë, për shkak të aktivitetit të ngjeshur. Mirëpo, në këtë periudhë të jetës, i kam kushtuar më shumë vëmendje dëshirave të mia për të krijuar, edhe kohën ngulmoj ta gjej. E organizoj në mënyrë të tillë që krahas të tjerave, të mundohem të jap një kontribut timin. Por unë në gjithë këtë, edhe marr. Madje më shumë marr sadisfaksion!

Përmendëm brezin e ri, djali juaj po afirmohet në muzikë. Thonë se edhe talenti trashëgohet, a ka shfaqur Nina e vogël prirje ndaj këngës, muzikës?

Ende nuk mund ta them me siguri, është shumë e vogël. Arti është i tillë, ku është parësore që të vijë së brendshmi, si pasojë e një dëshire personale. Përpos kësaj, talenti është i domosdoshëm, sikurse edhe puna e madhe. Janë edhe shumë elementë të tjerë!

E ardhmja do të tregojë nëse Nina do të ketë qasje ndaj muzikës, ndërsa djali vazhdon në fushën e artit.

E kemi parë në skenë te “Peshkatarët e perlave”, si dhe në të tjera evente, duket tepër energjike sikurse edhe ju. Mos ndoshta pas kësaj fshihet edhe sekreti i teknikave meditative të zotit Ramadani?

Mendoj se energjia është një element që e ka në natyrën e vet. Unë gjithë jetën kam qenë shumë energjike, madje, edhe më shumë se sa duhet. Ky është një moment kur gjithë këtë energji dua ta kanalizoj, sepse edhe energjia e tepërt, nëse nuk menaxhohet si duhet, të lodh më shumë se sa duhet. Pasi, pa e kuptuar mund të marrësh përsipër më shumë, nga çka realisht mundesh fizikisht. Por, sigurisht që mënyrat më të mira për çlodhjen e njeriut janë mënyrat meditative. Janë mënyrat e njohjes dhe respektimit të vetvetes, duke i kushtuar kohën e duhur.

U vu re një tendencë ndoshta e juaja, që me “MIK II” të merreshit më tepër me pjesën e udhëheqjes artistike. Qe dëshira e bashkëpunëtorëve dhe nevoja e publikut për t’ju parë në skenë që triumfoi?

Duke qenë se aktiviteti im këtu në Shqipëri, për momentin, është përqendruar te festivali “MIK”, unë mendova të mos këndoja, pra, në një farë mënyre të mos përsërisja vetveten. Por ndaj kësaj ideje, dolën të gjithë kundër, duke këmbëngulur që unë të isha në skenë. Atëherë, mendova se kishin të drejtë, nuk mund ta bëja këtë festival, pa marrë pjesë edhe vetë, pasi jo vetëm që publiku ka nevojë të më shikojë teksa interpretoj, por edhe unë kam nevojë për të. Kështu që së bashku me Genc Tukiçin, do të sjellim perlat e muzikës operistike, të kanconetave italiane, si dhe një homazh ndaj Michel Legrand, kompozitorit të madh francez, një nga shtyllat kryesore të filmit hollywood-ian, që u nda nga jeta në janar të këtij viti. Koncerti do të ketë shumë pika interesante, një potpuri të shumë zhanreve, ku secili prej tyre do të krijojë momente speciale.

Keni interpretuar në teatrot më prestigjiozë ndërkombëtarë. Si ndiheni kur ktheheni në Shqipëri dhe interpretoni në po të njëjtat skena?

Fatkeqësisht, kemi po ato! Mirëpo, Shqipëria do të meritonte më shumë skena, kjo edhe sepse artistët te ne janë të shumtë në numër. Përpos kësaj, prania e skenave bën që të dalin edhe artistë të tjerë. Do dëshiroja shumë që ta shikoja vendin tim në të ardhmen, me shumë teatro. Ku çdo natë njerëzit të kenë ku të shkojnë për të parë shfaqje, kjo jo vetëm në Tiranë, por edhe në rrethe. Dua shumë që njerëzit të jenë sa më pranë muzikës, artit e kulturës. Është arti që bën fëmijë më të mirë, shoqëri më të mirë. Si dhe njerëz më tolerantë!

Ndërkohë, krahas skenës shqiptare, po dëgjojmë gjithë e më shumë të flitet për emra si Ermonela Jaho, Blerta Zhegu, Enkelejda Kamani, Irid Dragoti etj.. Si e shikoni suksesin e këtyre sopranove në skenat ndërkombëtare?

Jam shumë e lumtur për këtë, dhe mund të them që: arti nuk ka zinxhirë! Nuk ka zinxhirë që e lidh artistin, dëshirën e tij për të çuar përpara artin e tij. Dhe sa më shumë të kërkojë nga vetja, aq më shumë gjen. Edhe kombi shqiptar, fatmirësisht, prodhon shumë talente. Jam shumë entuziaste që ka ardhur kjo ditë, që ne të përjetojmë momente ku artisti shqiptar të korrë sukses kudo në botë.

Nëse flasim për sukses, ju jeni padyshim një nga artistet më të suksesshme shqiptare. Për një njeri që arrin kulminacione të tilla, cilat mund të jenë pritshmëritë, dëshirat, objektivat për të ardhmen?

Të zbuloj të panjohurën! Jo vetëm unë, por çdo njeri në këtë jetë shkon drejt të panjohurës, drejt sfidave. Unë kam kuriozitetin e madh për jetën, për të realizuar çka ende nuk e kam bërë. Dhe janë këto sfida të vogla që i bëj Invës, të cilat më nxisin të bëj përpara.

Si ndiheni kur vini në Shqipëri, veçanërisht në momente të tilla kur e gjen Tiranën pak në kaos, të zhurmshme?

Sigurisht që kur je pjesë e një shoqërie, nuk mund të jesh as indiferente ndaj problemeve, asaj që ndodh përreth. Unë mendoj se Shqipëria, shoqëria shqiptare meriton që të jetojë në paqe. Për këtë do dëshiroja që të gjithë të gjenin mënyrën e komunikimit. Mendoj se komunikimi midis njerëzve ka humbur dhe për këtë ndiej keqardhje të madhe. Shpresoj që të krijohen këto ura të munguara dialogu, që të kuptojmë se ku jemi.

Janë të shumtë të rinjtë, veçanërisht sopranot e reja që ju kanë si model. Cilat janë disa nga ingredientët e suksesit që do të zbulonit për ta në formën e një këshille?

Sigurisht që arti kërkon përkushtim. E nëse dedikimi mungon, nuk ka art të mirëfilltë. Dhe në gjithë këtë rrugëtim, sfidat do të jenë të jashtëzakonshme.

Me rritjen e pritshmërisë së njerëzve ndaj artistit, do të shumëfishohen edhe sfidat. Atëherë e vetmja gjë që mund të na bëjë të fortë për t’i kapërcyer është puna e vazhdueshme. Kjo punë normalisht do të ketë lodhje, por më e rëndësishmja është që të bën të ndihesh mirë me veten. Dhe duke qenë mirë me veten, bëhesh i vetëdijshëm për vlerat që ke. Kështu që përkushtimi që artisti i dedikon profesionit e bën të ecë përpara. Mirëpo, në gjithë këtë rrugëtim, duhet që artisti, por edhe çdo i ri tjetër të pozicionojë vetveten në mënyrë inteligjente. Pozicionimi i vetvetes nuk do të thotë të tregohesh mendjemadh ndaj të tjerëve, por të rrisësh kërkesat ndaj vetes.

Cekët kapërcimin e vështirësive. Çfarë e ka bërë Invën që pas çdo sfide profesionale apo personale, të ringrihet?

Dashuria për jetën!

Bisedë me z.Nikollë SHABANIN, magjistër i shkencave juridike nga Ulqini, lidhur me disa ngjarje shqetësuese që kanë të bëjnë me sulmet që kisha ortodokse serbe po ndërmerr viteve të fundit ndaj objekteve fetare katolike të shqiptarëve në Mal të Zi.

  Politika uzurpuese e Metropolitanës ortodokse serbe ndaj objekteve fetare katolike autoktone shqiptare në trevën e Anamalit, është e papranueshme për shqiptarët në Mal të Zi..!!

Mohimi i kishave dhe monumenteve arkeologjike shqiptare në qytetin antik të Shasit në afërsi të Ulqinit, imponon domosdoshmërinë e rikthimit të Ulqinit dhe Tivarit nën autoktoninë e shtetit amë, Shqipërisë, tha në fillim të bisedës tonë, Mr.asc. Nikollë Shabani, intelektual dhe aktivist i shquar në mërgatën shqiptare në Gjermani.

Siç është i njoftuar opinioni, të dielën me 7 korrik 2019, Shasin antik e mbulojë petku i zi i meshtarëve serbë që kishin ardhur për ta uzurpuar kishën e Shasit, të cilët qe dy vite me radhë po tentojnë ta bëjnë ritin e dëshmisë ortodokse në themelet e kishës tonë, se gjoja serbët ishin dhe janë vendas të kësaj ane, ku përmes liturgjisë të mbajtur në hyrje të oborrittë kishës në qytetin antik shqiptar të Shasit, gjë që është një gënjeshtër e madhe historike. Vitin e kaluar shovinistët ortodoks serbë u penguan nga shqiptarët vendas që të hyjnë në objektin e kishës tonë në Shas, derisa këtë vit angazhua policia vendore.

Për opinionin shqiptar lidhur me këtë shqetësim ne e bëmë një bisedë me z. Nikollë Shabanin, magjistër i shkencave juridike si dhe udhëheqës i Asociacionit të intelektualëve shqiptarë në mërgim (BISHM), që tash e shumë kohë njihet si njohës dhe analist i veçuar për çështjet kombëtare si dhe historinë e shqiptarëve në trevën tonë autoktone në Mal tëZi.

• VOAL: Kjo mollë sherri e sivjetme e ka zanafillën në një varg elementesh historike nga e kaluara dhe e sotshmja, çfarë mund të na veçonit sot për këtë tentim të radhës të kishë ortodokse serbe që t’i uzurpojë kishat tona në këtë trevë shqiptare..?

Mr. Nikollë Shabani: Sot shteti malazez është në vrullin e nismës për t’i rikthyer kishat ortodokse nën autoqefalin malazeze, ku ditë më parë përmes  qeverisë i bëri të ditura qëndrimet e saj lidhur me këtë aksion. Gjatë këtij njoftimi nuk është cekur asnjë fjalë, se qeveria e Malit të Zi do t’i rikthej edhe kishat e uzurpuara shqiptare në brigjet e Liqenit të Krajës, Tivarit, Ratacit, etj.

Më poshtë po iu paraqes hartën e kishave ortodokse në Mal të Zi gjatë shekullit 19-të dhe 20-të, derisa më herët kishte edhe më pak seç i shikoni në këtë hartë të punuar nga vet serbët dhe malazezët:

Siç shihet në territoret shqiptare në Ulqin, Tivar, në brigjet e Krajës, Malësisë së madhe, në breg të Bunës dhe Shasit me rrethinë, nuk është i sinjatuar asnjë ekzistim i kishës ortodokse të asnjërës autoqefali.

Mali i Zi po tenton t’i rikthej kishat e veta të uzurpuara nga Serbia, që nga koha e mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene, kur Mali i Zi do e humbë mbretërinë, gjegjësisht shtetësinë e tij, të cilën pas gati 100 viteve me vota të shqiptarëve do e rikthej në vitin 2006, por që kishat i mbetën nën autoqefalin e kishës ortodokse serbe.

Një ndalim i mbajtjes së liturgjisë nuk sjellë favore për shqiptarët, gjithnjë sipas  policisë malazez, e cila gjoja e mbron edhe interesin e shqiptarëve, që thjeshtë është një manovër e radhës e saj..!

Po ashtu, pas tentimit të metropolisë serbe në vitin 2018 që ta uzurpojë kishën tonë në Shas, neve na u ndalua që të hyjmë në këtë qytet antik shqiptar sikur më para, mbasi që ky vend u shpall zonë nën kërkim arkeologjik, për ruajtjen, gjoja, të mirave shtetërore malazeze, edhe pse këtu nuk ka asnjë element të trashëgimisë kulturore malazeze. Këtu ka vetëm elemente të trashëgimisë arkeologjike shqiptare.

• VOAL: Pse bëhet e gjithë kjo rrëmujë në emër të fesë nga ana e kishës ortodokse serbe kundër objekteve fetare të shqiptarëve, madje tash edhe nga vetë shteti malazez, kur dihet se ato toka dhe kisha kurrë nuk kanë qenë pronë e tyre..?!

Mrc. Nikollë Shabani: Tentimi që e bëri edhe sivjet kisha serbe për ta uzurpuar kishën tonë në Shas, ka për qëllim thelbësor që ta forcojnë idenë, se këtu dikur sundonte Shën Vlladimiri, i cili në historinë e shtetësisë malazeze figuron si themeluesi i qeverisjes së shtetit malazez. Në tërë territorin e Malit të Zi asnjë vend nuk e mban emrin e Vlladimirit, përveç kryeqendra e Anës Malit, të cilën e mori nën sundim shteti malazez nga koha Kongresit te Berlinit dhe emërtimin “Vlladimir” ia ngjiti gjatë komunizmit Jugosllav, që sot ky “fakt” po i kryen madje punë të madhe në mbajtjen nën sundim të trevave shqiptare. Kjo trevë dikur e kishte si kryeqendër të veten Shasin antik dhe Sumen, e cila sot në një toponim gjeografik sipas kadastrës turke, e titulluar, Ana e Malit, ishte në fakt vendi i Katër Kullave (Kaderkollë) që u shndërrua në Vlladimir. Këtë ngatërresë emrash e bërë me qëllim nga kisha ortodokse dhe sunduesit sllavë për t’i humbur gjurmët shqiptare nga kjo trevë, asnjëherë deri më sot nuk u kërkua nga politikanët shqiptar që ky gabim historik të korrigjohet..!?

Kam frikë se në të ardhmen e afërt do forcohet tendenca e shtetit malazez që të gjitha monumentet kishtare shqiptare, të kontestuara nga historianët serb dhe malazez, do ngelin si pasuri e të mirave kulturore të këtij shteti, ashtu siç e kemi rastin me kishën tonë në kështjellën e Ulqinit, të shndërruar në muze, dhe po ashtu nesër edhe kishat e Shasit do shndërrohen në muze. Një gjë të tillë subjektet politike shqiptare në Ulqin dhe Mal të Zi nuk duhet ta lejojnë kurrsesi që të ndodhë para syve të tyre..!?

• VOAL: A munden që këto tendenca të kishës serbe dhe shtetit malazez për uzurpimin e objekteve tona fetare, të bëhen shkaktare për rikthimin e Ulqinit dhe Tivarit nën autoktoninë e shtetit amë, Shqipërisë ?

Mrc. Nikollë Shabani: Kishat shqiptare në qytetin antik të Shasit/Ulqinit, po bëhen shkaktare që ne shqiptarët t’i shpalosim faktet tona për nevojën e rikthimit të Ulqinit dhe Tivarit nën autoktoninë e shtetit amë. Mbase, ne një grup i intelektualëve në vitin 2011/12 e hapëm këtë temë për shqyrtim, por politikanët tanë nga kjo trevë nuk dëshiruan të përplasen me peshën dhe faktet për ta çuar këtë nismë deri në fund. Ne e kemi theksuar shpeshherë se kjo kërkesë e jona mund të jetë zgjidhja e vërtetë, pra marrja e statusit special për shqiptarët në trevat e tyre autoktone të mbetura nën shtetin malazez. Pra, një kërkesë kjo legjitime që Ulqini dhe Tivari të hyjnë, nëse jo nën autoktoninë e shtetit shqiptar, atëherë t’iu jepet statusi ndërkombëtar si qytete nën administrimin dhe monitorimin e Bashkimit Evropian, siç ishte “Albania-Veneta”.

Lufta jonë kundër tjetërsimit të vazhdueshëm të emrave dhe emërtimeve shqiptare në trevat tona autoktone në Mal të Zi, duhet të intensifikohet, sidomos nga ana e intelektualëve dhe politikanëve shqiptarë, ngase këto shtrembërime gjuhësore shqiptarët e kësaj ane i përjetojnë si humbje të identitetit kombëtar të tyre, si p.sh. Plazhit vogël në Ulqin në gjuhën shqipe i thuhet në Ranë, Plazhit të Madh në shqip i thuhet, Shtoji i naltë, apo Shtoji poshtë (Shtoj, dmth. kur deti është tërheq vite me radhë dhe bregu i detit është shtuar, andaj ky vendbanim edhe quhet Shtoj), Sollana, emërtim në gjuhën serbe, dmth. Kriporja, që në shqip ka toponimin e kamotshëm, Laguna e zogjve, ku ne e kemi vendbanimin që nga koha e zbulimeve të gurit, me emërtimin, Zogajt, ndërsa Port Milena është emërtim i dhënë nga Krajl Nikolla, kurse vetë Ulqini sipas emërtimit të vjetër është quajtur, Porta e luginës së zogjve, pastaj Shtegu i vashës i cili është në maje të malit të Krajës, nga ku shihet Liqeni i Shkodrës, këtë emërtim malazezet u përpoqën ta sllavizojnë, por nuk gjeten term adekuat, andaj e quajtën; ”Skoçi Djevojka”(Kërceu vasha), etj., etj.

Politikanët shqiptarë nga kjo trevë e Ilirisë, u treguan shumë tolerantë ndaj malazezëve për ta ruajtur simpatinë e tyre, por në këtë mënyrë lëshuan shumë pe në dëm të vlerave tona kombëtare, saqë sot përballemi me problematika dhe çështje kruciale për ne shqiptarët, të cilat nuk zgjidhen dot vetëm përmes simpatisë, por duke e ruajtur me çdo kusht identitetin tonë kombëtar shqiptar në këto treva!

Bisedën e bëri: Rexhep ELEZAJ

Kongresisti amerikan, Eliot Engel, thotë se Shtetet e Bashkuara duhet të kthejnë vëmendjen kah Kosova dhe Serbia, ashtu siç kanë bërë administratat e mëparshme amerikane. Në një intervistë për Shërbimin e Ballkanit të Radios Evropa e Lirë, ai po ashtu thekson se Qeveria e Serbisë duhet ta kuptojë se Kosova është shtet i pavarur dhe se e tillë do të mbetet. Engel, kryetar i Komitetit të Kongresit amerikan për Punë të Jashtme, u bën thirrje të dyja vendeve që t’iu kthehen bisedimeve.

Radio Evropa e Lirë: Dialogu midis Kosovës dhe Serbisë ka ngecur prejse Kosova u ka vënë taksë 100% prodhimeve të importuara nga Serbia, në nëntor të vitit të kaluar. Duket se as Prishtina, as Beogradi nuk duan të bëjnë asnjë hap përpara. A shihni ju ndonjë dritë në fund të tunelit?

Eliot Engel: Po. Mendoj se dialogu është gjithmonë i rëndësishëm dhe mendoj se ai mund të thyejë shumë barriera. Shpresoj dhe i inkurajoj të dyja palët të nisin bisedimet. Nëse nuk ka bisedime, nuk ka përparim, nuk ka lëvizje. Ne duhet të lëvizim, kjo është një situatë që po vazhdon për kohë të gjatë, edhe para tarifës. Nuk mendoj se është e drejtë të fajësohet tarifa.

Është e rëndësishme që Qeveria e Serbisë të kuptojë se bëhet fjalë për shtetin e pavarur të Kosovës dhe ky shtet i pavarur do të mbetet. Dhe, kështu, shpresoj që Serbia dhe Kosova të kenë marrëdhënie të mira, nga të cilat do të përfitonin të dyja vendet dhe do të përfitonte rajoni. Unë do të doja t’i shihja të dyja vendet të pranuara në Bashkimin Evropian dhe mendoj se njëri duhet ta ndihmojë tjetrin. Nuk mendoj se duhet të ketë barriera. Kur bisedoni, ju thyeni shumë barriera. Shpresa jonë është që të ketë bisedime pa parakushte.

Si e shpjegoni qëndrimin e palëkundur të Qeverisë së Kosovës? Pavarësisht thirrjeve të Bashkimit Evropian dhe të Shteteve të Bashkuara, kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, ka refuzuar të tërheqë taksën…
Unë kam biseduar me të. Ai beson fuqishëm se mallrat e Kosovës, ndoshta jo të gjitha, nuk lejohen në tregun e Serbisë. Nëse diçka, për shembull, prodhohet në Republikën e Kosovës, ajo nuk mund të shitet në Serbi. Zoti Haradinaj, me të cilin kam biseduar, mendon se ka taksa ndaj të gjitha mallrave të Kosovës, që nuk u lejohet hyrja në Serbi. Kështu që ai ndjen se me vendosjen e tarifës (për mallrat e Serbisë), situata barazohet. Ky është interpretimi i tij. [Presidenti i Serbisë, Aleksandar] Vuçiq natyrisht se ka interpretim ndryshe.

A po e përdor Vuçiç taksën si justifikim për të mos vazhduar negociatat me Kosovën?
Mendoj se të dyja palët duhet të ulen (dhe të bisedojnë) sa më shpejt që është e mundur dhe asnjëra prej tyre nuk duhet të përdorë justifikime për të mos biseduar. Nëse shkojmë në këtë drejtim, nuk kemi probleme. Ne e dimë se cilat janë çështjet. Pavarësia e Kosovës është diçka që nuk zhbëhet. Beogradi duhet të pajtohet me këtë. Por Beogradi po ashtu ka nevoja dhe dëshira legjitime. Unë shpresoj, siç e thashë edhe më parë, se të dyja vendet do të pranohen në BE. Çdo justifikim për të mos biseduar është një hap prapa. Të dyja palët duhet të bisedojnë.

Por duket se të dyja palët presin nisma nga Shtetet e Bashkuara, më shumë se nga Bashkimi Evropian. Si ka arritur procesi i dialogut në këtë pikë?
Druaj se pjesëmarrja dhe vëmendja e Shteteve të Bashkuara në këtë çështje të rëndësishme kanë rënë në plan të dytë, për shkak të gjërave të tjera me të cilat po merret administrata Trump. Aktualisht ka debat të madh rreth migrmit, një numër i madh i njerëzve po vjen në kufijtë tanë nga Amerika qendrore. Kjo mendoj se e ka tejkaluar situatën në Ballkan, sa i përket vëmendjes së Amerikës. Mendoj se Shtetet e Bashkuara duhet t’iu japin më shumë vëmendje këtyre dallimeve midis shqiptarëve dhe serbëve. Mendoj se Shteteve të Bashkuara u besojnë të dyja palët. Shpresoj se do të kalojmë më shumë kohë në këtë çështje, ashtu siç kanë bërë administratat paraprake. Me [presidentët] Bill Clinton dhe George W. Bush është investuar shumë energji në Ballkan, kurse tani jo aq shumë. Mendoj se kjo është gabim.

A është gabim të pritet një nismë e re amerikane në shtator? Po e përmend shtatorin sepse ministri i Jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiq, ka thënë se ndoshta në shtator mund të shohim një nismë të re të SHBA-së. Ai e ka thënë këtë dy javë më parë.
Ai mund të dijë diçka që unë nuk e di. Unë nuk kam biseduar me presidentin për këtë, apo me sekretarin e Shtetit apo këshilltarin për siguri kombëtare. Unë kam dashur të vi në Ballkan së pari dhe të flas me njerëz nga të gjitha palët. Kam pasur një takim me Vuçiçin dje (v.j. më 3 korrik). Kjo nuk është hera e parë që kemi biseduar. Mendoj se bisedimet kanë qenë të mira, të ndershme. Ne nuk pajtohemi për gjithçka, por pajtohemi se duhet bërë përparim në këtë çështje. Unë do të shkoj edhe në Kosovë dhe, kur të kthehem në Uashington, shpresoj se do të mund ta informoj administratën për atë që kam dëgjuar.

Cili është mesazhi juaj për mundësinë e ndryshimit të kufijve midis Kosovës dhe Serbisë?
Jam shumë, shumë skepitik për ndryshimin e kufijve në Ballkan. Mendoj se problemi këtu është se kur nis ndryshimi i kufijve, ku merr fund? Nuk mendoj se mund të ndryshoni kufijtë vetëm me Serbinë dhe të mos mendohet se edhe Republika Srpska do të dojë t’i ndryshojë kufijtë e saj. Druaj se nëse kjo çështje hapet, ajo mund të shndërrohet në Kuti të Pandorës. Dhe, të gjithë jemi të vetëdijshëm për luftërat që kanë ndodhur në rajonin e Ballkanit për të gjitha këto vite. Jam shumë i vetëdijshëm për këtë. Nuk mendoj se është e lehtë ashtu siç duket.

Pse keni vendosur të vizitoni Luginën e Preshevës?
Nuk kam qenë kurrë atje, edhe pse në rajon kam qenë shumë herë. Dua t’i dëgjoj pikëpamjet e tyre (përfaqësuesve në Luginë). Kur shkoj në Kosovë, gjithmonë përpiqem të takoj komunitetin serb. Kështu që kam menduar se do të jetë mirë të takoj komunitetin shqiptar në Serbi.

Në shkurt të këtij viti, ju keni thënë se njohja reciproke Kosovë-Serbi është e nevojshme. Por, është e qartë se kjo zgjidhje nuk është e mundshme, mes tjerash, për shkak të Kushtetutës së Serbisë. Cila zgjidhje e mundshme midis Kosovës dhe Serbisë është reale të pritet në këtë moment?
Mendoj se Serbia duhet të pajtohet se e ka humbur Kosovën, se Kosova nuk është më pjesë e Serbisë, se është një grup tjetër etnik, se është ndryshe nga viti 1999. Mendoj se duhet të pajtohet me këtë. Nëse nuk pajtohet, nuk mund të presë paqe. Dhe kjo vlen edhe për Serbinë, edhe për Kosovën. Shpresoj se Beogradi do të interesohet më shumë për të ardhmen e njerëzve në Ballkan. Serbia sigurisht se është një vend i rëndësishëm dhe mund të bëhet lidere në rajon. Mendoj se mund të udhëheqë dhe të bëjë punë të mirë.

Por, nëse pretendon se nuk ka ndodhur asgjë në vitin 1999 ose pas, kjo nuk është një mënyrë e mirë për të nisur. Sa i përket Kushtetutës [së Serbisë, në të cilën Kosova figuron si pjesë e Serbisë], ajo nuk është e gdhendur në gur. Kushtetuta e SHBA-së ka ndryshuar kohë pas kohe. Kemi mënyra dhe procese për ta ndryshuar. Edhe Kushtetuta e Serbisë do të duhet të ndryshojë, sepse Kosova vërtet nuk është më pjesë e Serbisë. Atje janë një milion e gjysmë shqiptarë dhe një përqindje e vogël e serbëve, prej të cilëve një pjesë nuk dëshiron të jetojë më atje. Thjesht, duhet të përballemi me realitetin e ri. Sa më parë që e kupton Beogradi këtë, aq më mirë do të jetë për të gjithë.

A jeni të befasuar me titujt negativë në mediat serbe, që janë lexuar të mërkurën, në ditën kur ju keni ardhur në Beograd? Në ballinën e gazetës Veçernje Novosti shkruan – citoj – Eliot Engel, krijues i gënjeshtrave rreth Serbisë. Si ndiheni për këtë?
Mendoj se kjo është gënjeshtër. Mendoj se është e vetmja gënjeshtër që kam dëgjuar këtu. Dje kam pasur një takim shumë të mirë me zotin Vuçiq. Disa herë jemi takuar edhe në zyrën time në Uashington. Kemi pasur bisedime të sinqerta, edhe pse nuk jemi pajtuar gjithmonë. Unë gjithsesi se e respektoj udhëheqjen e tij, edhe pse nuk pajtohem gjithmonë me të. Por, mendoj se është një personalitet i fuqishëm që punon intensivisht për vendin e tij. Mendoj se gjithmonë do të ketë njerëz që do të krijojnë probleme.

Paqja bëhet me kundërshtarët. Paqja nuk bëhet me aleatët. Dhe, mendoj se Kosova dhe Serbia duhet të arrijnë paqe mes vete dhe nëse unë mund të ndihmoj në ndonjë mënyrë, jam i gatshëm. Nëse dikush mendon se nuk mund të ndihmoj, edhe kjo është në rrgull. Unë mendoj se njerëzit në Kosovë, ku shqiptarët janë shumicë, po ashtu kanë të drejtë të luftojnë për veten e tyre, ndërsa Serbia ka të drejtë të jetë lidere e fuqishme në rajon. Pra, mendoj se dialogu mund të thyejë shumë barriera dhe dua që dy palët të ulen dhe të bisedojnë.

Gjithmonë kam pasur bisedime të mira me zotin Vuçiq, edhe pse nuk jemi pajtuar në gjithçka, por ato kanë qenë bisedime plot respekt. Shpresoj se të gjiithë njerëzit në rajon, përfshirë edhe serbët në Serbi, do të japin gjithçka nga vetja, për të bërë përparim. Për fat të keq, gjithmonë do të ketë njerëz që do t’i kthehen së kaluarës dhe do të pengojnë çdo përparim që bëjmë. Megjithatë, mendoj se të gjithë e dinë se dialogu është shumë i rëndësishëm dhe se duhet të vazhdojmë tutje dhe Serbia dhe Kosova të bëhen anëtare të BE-së.

Pasi Vuçiç është takuar me ju, ai ka thënë se keni biseduar edhe për rastin e vëllezërve Bytyçi. A ka ndonjë përparim sa i përket këtij rasti?
Fatkeqësisht jo, nuk ka ndonjë përparim. Ne e dimë se çfarë ka ndodhur, jemi mjaft të sigurt se çfarë ka ndodhur, e dimë se kush e ka bërë, por duket se ka pengesa në hetime. Mendoj se rasti Bytyçi është dashur të zgjidhet kohë më parë. Është një tragjedi e tmerrshme, të gjithë janë vrarë. Ka qenë vrasje e paramenduar dhe mendoj se autoritetet serbe duhet ta zgjidhin sa më parë. Zoti Vuçiç e di shqetësimin tim në lidhje me rastin e vëllezërve Bytyçi. Kemi folur detajisht për këtë në Uashington dhe tani në Beograd. Mendoj se kjo është edhe një situatë që duhet të zgjidhet, në mënyrë që të vazhdohet përpara. Në të kundërtën, kurrë nuk do të zgjidhet asgjë. Në të gjitha këto mosmarrëveshje duhet të bëjmë përparim. Familja Bytyçi duhet ta ketë këtë rast të përfunduar dhe ne duhet ta ndihmojmë.

Besoj se e dini se një nga drejtuesit më të lartë të policisë serbe në nga periudha e viteve ’90, Goran Radosavleviq Guri, sipas disa burimeve, është i dyshuari kryesor për këtë krim. Ai është anëtar i partisë së Vuçiqit. Si e komentoni këtë?
Komenti i vetëm është që ky rast duhet të zgjidhet sa më parë – gjë që duket se mund ta bëjë vetëm zoti Vuçiq, i cili mund të vendosë nëse do ta zgjidhë ose jo. Shpresoj se thirrjet e mia dhe të njerëzve të tjerë për të, do të kenë peshë dhe do të kuptohet se ajo që është e drejtë për t’u bërë, është mirë edhe për Serbinë. Ky rast duhet të marrë fund, sepse tash është si ato plagët e hapura gjithmonë, që nuk shërohen kurrë. Kjo nuk është e drejtë për familjen Bytyçi dhe për askënd. Andaj, e inkurajoj zotin Vuçiq, sepse besoj se vetëm ai mund të bëjë ndonjë lëvizje.

Ambasadori i Shqipërisë në NATO dhe ish-kreu i Shërbimit Informativ Shtetëror, Visho Ajazi Lika, ka rrëfyer karrierën e tij dhe marrëdhëniet me drejtuesit politikë në Shqipëri.

Për herë të parë, në një rrëfim në mediat, në radion belge “Jehona e Shqipes”, ish-kreu i SHISH tregon sesi vendosi të braktiste jetesën në Kanada dhe të bashkohej me qeverinë Berisha në detyrën e zv.ministrit.

Visho Ajazi Lika rrëfen edhe mbi propozimin që Berisha i bëri për drejtimin e Shërbimit Informativ Shtetëror dhe bashkëpunimin që ka pasur me Kryeministrin Edi Rama gjatë mandatit të tij të parë.

Ish-kreu i SHISH kujton se Edi Ramës ia ka bërë të qartë se do të bëjë detyrën e tij dhe do të respektojë ligjin, ndërkohë që thekson se Presidenti Meta i ka kërkuar që të qëndrojë në krye të shërbimit.

Si ka qenë shpresa dhe vizioni juaj për Shqipërinë në kohën kur keni qenë student?

Flasim për mesin e viteve ’70, kur unë nisa studimet universitare. Unë kam mbaruar për Matematikë dhe kam studiuar për 5 vite. Kjo do të thotë me modesti që nuk kam qenë student i keq. Në ato kohë nuk kishte shumë zgjedhje. Unë nuk kam dashur Matematikë, por ajo degë u la dhe nuk kisha zgjidhje tjetër?

Çfarë keni dashur?

Unë do kisha dashur biologji ose kimi. Për fat të keq nuk kam pasur damar për doktor. Kështu që në vitin 1974 kam filluar Shkollën e Aviacionit për pilot ushtarak. Për disa arsye, m’u desh ta lija atë shkollë, 6 muaj pasi fillova trajnimet. Në atë kohë u vendosa përballë një zgjedhjeje: të shkoja ushtar apo të bëhesha oficer dhe vendimi im ishte të bëja ushtrinë dhe më pas të lirohesha. Ushtrinë e kam bërë në Vlorë, atje ka qenë edhe Shkolla e Aviacionit. Unë e konsideroj veten me fat që mora të drejtë studimi për matematikë. Sepse isha fëmija i tretë në familje, ku dy fëmijët e mëparshëm kishin ndjekur studimet e larta. Nga ‘76- ‘81 kam qenë në Fakultetin e Shkencave. Besoj është privilegj të ishe student dhe më pas pedagog në fakultetin më të mirë që ka pasur Universiteti i Tiranës. Kam filluar në ‘84 si pedagog në Fakultetin e Shkencave në degën e sapohapur të Informatikës. Sigurisht, ka qenë një periudhë sa e vështirë, aq edhe e bukur, sepse ditën jepja mësim, ndërkohë që në darkë vetëm studioja. Paralelisht kam mbaruar edhe lëndën e Informatikës. Kam qëndruar aty deri në 1991 kur kam mbrojtur doktoraturën për Informatikë. Për dy vite kam qenë shef i Katedrës së Informatikës. Në ’93 kam qenë për një specializim në Barcelonë. Atje m’u kërkua që të qëndroj pedagog, por jeta ma ndryshoi drejtimin. Unë u ktheva në Shqipëri dhe për arsye se në atë kohë kishte shumë nevojë për pedagogë dhe intelektualë të rinj që dinin edhe gjuhë të huaja, unë u afrova dhe fillova punë në Ministrinë e Jashtme. E bëra realisht si një kontribut për vendin tim.

U zhgënjyet që u kthyet?

Jo, nuk u zhgënjeva. Kam qëndruar në Ministrinë e Jashtme deri në mesin e vitit 1997. Në këtë vit vendosa të largohem nga Ministria e Jashtme, nuk më larguan. Ika për të filluar punë në profesionin tim në lidhje me teknologjinë. Për rreth një vit, kam punuar privatisht në një kompani suedeze. Në atë kohë mua më dolën letrat për të shkuar në Kanada bashkë me familjen time, gjë që e bëra. Në mesin e vitit 1998, ne kemi udhëtuar në Kanada ku unë kam qëndruar deri në fund të vitit 2009. Ndërkohë që aktualisht fëmijët e mi vazhdojnë të jenë atje, janë të rritur dhe janë profesionistë. Ata vijnë në Shqipëri sa herë që kanë mundësi.

Si erdhi rikthimi në Shqipëri?

Në mesin e vitit 2009 m’u propozua nga qeveria “Berisha” të vija dhe të bëhesha pjesë e qeverisë për çështjet e teknologjisë. Dhe unë erdha me një program që stimulonte profesionistët shqiptarë nga vendet e tjera të ktheheshin në Shqipëri dhe të kontribuonin. Pas një hezitimi 6-mujor, pasi e mora këtë propozim kur isha në Kanada, pasi unë kisha ndërtuar jetën time atje, më pas vendosa të rikthehem në Shqipëri. Dhe unë kam filluar në dhjetor të 2009 si zv.ministër i Teknologjisë dhe Inovacionit në qeverinë Berisha. Ka qenë një punë shumë interesante. Në atë kohë vija shumë shpesh në Bruksel, pasi isha edhe pika e kontaktit e qeverisë për teknologjinë dhe informacionin në BE dhe për kibernetikën në NATO.

Si erdhi propozimi për detyrën e re?

Në gusht të vitit 2012 më është propozuar nga ishKryeministri i asaj kohe drejtimi i Shërbimit Informativ Kombëtar Shtetëror. Ishte një surprizë për mua sepse nuk isha përgatitur për atë punë, sepse teknologjia sot është shumë e lidhur me inteligjencën. Pas një hezitimi të shkurtër, unë mora vendim duke thënë se për aq kohë sa isha rikthyer për t’i shërbyer vendit tim, pse të mos e pranoja atë detyrë. Ka qenë një vendim i vështirë. Ka qenë një vendim, i cili më ka kushtuar personalisht, por besoj se e kam arritur vetveten në atë detyrë që kam mbajtur. Ajo detyrë nuk është politike, por është shumë e kontestuar nga politika. Ajo është një detyrë kombëtare, që ka të bëjë drejtpërdrejt me sigurinë kombëtare. Është një detyrë që duhet të bashkëpunosh me të gjitha forcat politike të vendit.

Pavarësisht kësaj, ju u propozuat nga një parti politike?

Shërbimi Informativ sot ka një ligj shumë të mirë. Është një ligj që e mban shërbimin vërtet jashtë ndikimeve politike, kuptohet që kjo varet shumë edhe nga drejtuesi i tij. Për t’ju përgjigjur pyetjes, dua të kujtoj se shefi i shërbimit propozohet nga Kryeministri dhe dekretohet nga Presidenti. Pra, ka një varësi të dyfishtë sa i takon emërimit dhe shkarkimit. U propozova nga Sali Berisha dhe u dekretova nga Bujar Nishani. Presidenti i Republikës është kryetari i Sigurisë Kombëtare dhe gjithashtu Komandat i Përgjithshëm i FA-së. Pra, detyrimisht drejtori i shërbimit raporton te Presidenti. Sidoqoftë, Kryeministri është drejtuesi i ekzekutivit, pra, ke punë më shumë me të. Përgjegjësia ishte e dyfishtë, në kuptimin e raportimit, por në nivelin teknik, sigurisht që raportohej më shumë te Kryeministri. Periudha kur unë kam qenë në krye të Shërbimit ka qenë shumë interesante, për të mos thënë e vështirë. Besoj kam marrë një institucion shumë profesional dhe besoj se e kam lënë pak më mirë profesionalisht.

Ju keni qenë shumë i zëshëm, apo emri juaj është përmendur shumë herë në media gjatë kohës që keni mbajtur detyrën e kreut të SHISH?

Unë nuk kam qenë aspak i zëshëm në media. Nuk kam asnjë afeksion të veçantë për këtë punë, por kam qenë shumë i kujdesshëm që të jem larg medias pasi puna e drejtorit të shërbimit është e tillë. Por, për fat të keq, jam cituar shumë në media, megjithatë kjo ka qenë diçka që nuk më ka shqetësuar.

Ju jeni propozuar nga ish-Kryeministri Berisha. E keni pasur të vështirë të punoni me Kryeministrin Rama pas vitit 2013? A ju ka kërkuar ai të jepni dorëheqjen dhe të largoheni?

Unë kam punuar 4 vite me qeverinë socialiste të z.Rama dhe rreth 1 vit e gjysmë me Partinë Demokratike, paraardhëse të saj. Marrëdhëniet me z.Rama kanë qenë mjaft korrekte. Unë ia kisha bërë shumë të qartë qeverisë së z.Rama se unë jam aty për të zbatuar ligjin dhe unë ligjin e kam zbatuar. Pjesa tjetër, sigurisht unë jam në funksion të sigurisë kombëtare. Që nga dita që unë kam takuar për herë të parë z.Rama dhe deri ditën që unë kam ikur, asnjë herë të vetme, për asnjë arsye, nuk është thënë nga qeveria, se mediat e kanë thënë vazhdimisht, largimin tim. Unë i kam thënë z.Rama që unë jam këtu për të bërë detyrën time, ju shikoni punën tuaj. Ju jeni ata që vendosni, por unë nuk iki. Unë nuk jap dorëheqjen. Unë nuk kam ardhur për të dhënë dorëheqjen dhe do ta mbaroj misionin tim. Dhe unë kam punuar për 4 vite me qeverinë e parë të Ramës, pas zgjedhjeve të vitit 2017, sepse unë kam qëndruar për mbi 5 vite në krye të SHISH. Askund nuk është e shkruar sa është mandati i kreut të këtij institucioni. Edhe Presidenti Meta më ka kërkuar që të rrij me të në detyrë derisa të mbaroj mandatin. Por unë nuk isha i gatshëm të qëndroja më shumë pasi ka qenë një punë mjaft stresuese, me një intensitet shumë të lartë dhe me kosto njerëzore jo të vogël. Mos harroni që unë nuk kam qenë për familjen time për 5 vjet. Kështu që, natyrshëm, nuk e kisha të qartë se ku do të shkoja, por siç ju thashë jam akademik në jetën time. Po ashtu, edhe në sektorin privat kisha shumë eksperiencë, pasi kam punuar në SHBA dhe para se të largohem kam qenë zv/president i asaj kompanie. Pra, nuk kam pasur asnjë sfidë sa i takon të mbijetuarit jashtë sistemit.

Ishte një vendim për të mbyllur karrierën kjo e pranimit të përfaqësimit të Shqipërisë si ambasador i saj në NATO?

Sigurisht, në moshën time është normale të mendohet edhe kështu dhe unë kështu kam menduar në fakt. Por, çdokush duhet të kontribuojë për vendin e vet. Vendi nuk bëhet vetëm duke u ankuar, por vetëm duke punuar. Unë nuk e kam shitur shpirtin. Mund t’ju them që kam lënë një rrogë 5 herë më të madhe se rroga që kam pasur në Shqipëri. Megjithatë, mendoj se jam shpërblyer për punën që kam bërë dhe gëzoj respekt të veçantë për këdo që kam bashkëpunuar.

Duke iu referuar aktualitetit që ka tani në Shqipëri, çfarë e mban peng sipas jush këtë vend?

Kam dëshirë të them së pari se nuk jam politikan dhe si i tillë mos prisni që të jap zgjidhje. Por, si qytetar i Shqipërisë, është që ne duhet të punojmë shumë. Unë kam qenë emigrant dhe në çdo vend, pavarësisht nivelit që ata kanë, vijojnë të punojnë shumë. Gjëja e parë që duhet të bëjnë është që gjithsecili t’i rikthehet vetvetes. Të bëjë gjithsecili detyrën e tij. Së pari dhe mbi të gjitha të dojë familjen fort. Ky është mesazhi kryesor.

Ndalemi pak te Kanadaja dhe te familja juaj? Ndikoni ju te fëmijët tuaj dhe u sugjeroni atyre të shkojnë dhe të kontribuojnë në Shqipëri?

Pyetje shumë interesante. Djali im i madh ka mbaruar për Inxhinieri Elektrike, por ka vazhduar edhe një shkollë tjetër dhe aktualisht është bankier. Ndërkohë, vajza është juriste. Edhe për të unë jam vërtet krenarë. Në kohën kur unë u ktheva në Shqipëri, djali më kërkoi që të vinte me mua. Por nuk e kam lejuar unë. I kam thënë se nuk do të vish në Shqipëri pa punuar të paktën 5 vite në SHBA. Shikoni, Amerika e Veriut është një vend që të mëson sesi punohet. Sepse djali do të vinte me një shkollë shumë të mirë në Shqipëri, por pa eksperiencë. Sepse në Shqipëri mund të merrte një pozicion që mund të ndikohej indirekt edhe nga unë dhe këtë gjë nuk e doja.

Djali vazhdoi çfarë dëshironte apo çfarë i imponuat ju?

Kam një histori interesante. Djali ka qenë shumë i mirë në shkencat ekzakte. Prirje që e kishte marrë prej meje dhe nënës së tij. Kur ai mbaroi shkollën e mesme, e ëma donte që ai të bëhej doktor. Ndërsa unë isha pak më ndryshe dhe e pyeta: E ke apo jo dëshirë? Ai më tha që s’e kam me dëshirë, por më vjen keq t’ia kthej nënës. I kam thënë që të vendosë atë që donte. Ai aplikoi dhe të nesërmen shkoi në shollë. Mësuesja e tij e fizikës i tha: Unë e di që nuk më lejohet të të pyes se çfarë ke zgjedhur, por unë të kam shumë përzemër. Djali i tha që kishte vendosur për mjekësi dhe ajo i tha që ishte gabim. Kështu që djali u kthye në shtëpi dhe ndërroi aplikimin dhe më njoftoi për këtë gjë. I thashë se mua më vinte shumë mirë, por fol edhe me nënën tënde se s’duam probleme (qesh).

Brenda misionit të Shqipërisë në NATO, misioni juaj personal cili është?

Të përfaqësoj Shqipërinë sa më mirë. Dhe të menaxhoj në mënyrën e duhur stafin.

Si do të jetë karriera juaj? E mendoni fundin? Çfarë do të bëni në fund të misionit tuaj?

Së pari, unë nuk e mendoj fort fundin e karrierës sepse nuk kam ndërmend ta mbaroj. Se si do të jetë karriera, këtë nuk e di. Tani jam shumë i fokusuar në këtë element të ri. Mos harroni, në NATO janë ambasadorët më të mirë të vendeve përkatëse. Kam me të vërtetë kolegë, nga të cilët mëson gjithmonë. Sa i përket asaj që do të vazhdoj, besoj se mund t’i kthehem jetës akademike. Ndoshta ju nuk e dini, por edhe kur kam qenë kryetar i SHISH për 5 vjet rresht, por edhe kur kam qenë zv/ministër, unë kam dhënë mësim. Profesionin tim unë e kam dashuruar gjithmonë. Së dyti, mos harroni që krahas akademisë, unë kam një profesion tjetër, duke qenë drejtues i kompanive teknologjike. Pra, mund ta shoh edhe në këtë fushë.