Ka dy mënyra për të interpretuar faktin se sekuestrimet vjetore të ngarkesave me kokainë në Europë kanë shënuar rekord të njëpasnjëshëm përgjatë tre viteve të fundit: Ngarkesat rekord munden që, në njërën anë, të merren si provë që mbikëqyrja më e mirë dhe bashkëpunimi më i fortë ndërkombëtar po ndihmojnë agjencitë ligjzbatuese të luftojnë shkelësit e ligjit. Në anën tjetër, sasitë gjithnjë e më të mëdha të kokainës që po kapen në Europë mund të merren si provë se sasi akoma më të mëdha po hyjnë në treg pa u vënë re.
Tregtia e drogës në Europë nuk ka qenë kurrë më e madhe dhe më fitimprurëse se sa sot. Agjencia Europiane e monitorimit të drogës, EMCDDA, vlerëson se në vitin 2017, tregtia e drogës në tregun me pakicë qarkullonte 9 miliardë euro, një rritje me 60% në krahasim me vlerësimin e vitit 2013, kur besohej se qarkullonte diçka më pak se sa 6 miliardë.
Dhe ndërsa tregu i drogës është zgjeruar, të dhënat e agjencisë tregojnë se tregu i kokainës është ai që po zgjerohet me ritëm edhe më të shpejtë se sa llojet e tjera të drogës. Në sektorin në lulëzim të substancave narkotike, kokaina është performuesi më i mirë.
Dhe nëse sekuestrimet në Europë janë në nivelin më të lartë në të gjitha kohërat, kjo do të thotë gjithashtu se europianët po konsumojnë më shumë drogë se kurrë më parë.
Ndërsa oferta në tregun e kokainës është rritur, çmimet me pakicë kanë rënë, ndërsa cilësia – e matur me normën e pastërtisë – është rritur. Dikur një mall luksi i destinuar vetëm për të pasurit, kokaina super e fortë ka hyrë në listën e shpërndarësit të zakonshëm, një telefonatë larg nga festa apo pista e vallëzimit.
Rritja shpërthyese e kokainës në Europë demonstron fuqinë e forcave të tregut – ligjit të kërkesës dhe ofertës – përkundrejt ligjeve ndërkombëtare që përpiqen t’i shtypin këto forca. Por ajo përfaqëson gjithashtu edhe një triumf në menaxhimin e sistemit ndërkombëtar të furnizimit: grupimet e ndryshme kriminale, shpesh në bashkëpunim, kanë rritur pjesën e tyre të tregut duke lidhur prodhuesit e kokainës me konsumatorët e saj – duke përputhur kërkesën me ofertën.
Kjo që kemi këtu është një histori që nuk ndodh shpesh në rrjetin e furnizimit: një mosmarrëveshje në lidhje me një ngarkesë në Mbretërinë e Bashkuar solli rrëmbimin e një personi në Shqipëri. Organizatat kriminale shqiptare janë bërë lojtarë të mëdhenj në tregun e Mbretërisë së Bashkuar, duke luajtur “një rol madhor në tregtinë me shumicë të kokainës”, sipas Agjencisë Kombëtare të Krimit në Britani, NCA.
Një zëdhënës i agjencisë tha se shqiptarët janë pjesë e një tendence më të gjerë, në të cilën bandat nga Ballkani kanë filluar të përfshihen në trafikun e kokainës për shkak të “fitimeve më të larta” dhe veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar për shkak të “tregut shumë të pasur” të kësaj droge.
Kjo histori zbulon se si tregtia europiane e kokainës, dikur e dominuar nga mafiat e Italisë dhe Spanjës, po transformohet nga aktorët e rinj. Ajo tregon se si kostoja e këtij transformimi – në formën e korrupsionit kronik dhe dhunës sporadike – po zhvendoset drejt vendeve më të varfra, të tilla si Shqipëria.
Ahmet Prençi, ish-drejtor i Përgjithshëm i Policisë, tha se kriminelët në konflikt me njëri-tjetrin dhe me baza jashtë vendit, po zgjedhin të lajnë hesapet mes tyre “në shtëpi” – për shkak se ata e dinë se çdo hetim mbi ta nuk do të ishte po aq i thelluar sa në Perëndim. Për më shumë, tha ai, në Shqipëri “ekziston gjithashtu mundësia për të korruptuar policinë dhe institucionet e drejtësisë.”
Në Mbretërinë e Bashkuar, imazhi i gangsterit shqiptar është skicuar nga raportimet e medias për një grup të vetëm, të quajtur Hellbanianz. Me bazë në një nga lagjet më të varfra të Londrës, Barking and Dagenham, e nën udhëheqjen e të rinjve nga diaspora shqiptare, banda fitoi famë të keqe nga media tablloide në vitin 2018, pasi u shfaq në median sociale duke festuar me drogë, para dhe armë. Banda të tilla rruge janë vetëm një nga shumë hallkat e një rrjeti të larmishëm botëror, ndërsa pamjet e tyre të përshtatshme për Instagram bien ndesh me natyrën e përgjithshme të zinxhirit të furnizimit, ku kujdes i madh i kushtohet fshehjes së mallit dhe fitimeve, ndërsa dhuna është zakonisht përjashtim dhe jo rregull.
“Mund të them që ne e shohim si një punë, si çdo punë tjetër,” thotë Arbeni, një 45-vjeçar që merret me trafik droge, i cili kërkoi të mos identifikohet me emrin e tij të vërtetë, për Rrjetin Ballkanik për Gazetari Investigative, BIRN. “Nëse punon pa hile dhe me njerëz të besuar, nuk ke pse trembesh”.
Ndërsa kërkesa për kokainë është e gjithëpërhapur në Europë dhe oferta plotësohet nga prodhimi në lulëzim në Amerikën Latine, ka pasur pak ose aspak dhunë brenda zinxhirit të furnizimit; në vend të kësaj, tregu është zgjeruar me qetësi, duke krijuar hapësirë për sipërmarrësit e rinj.
“Kokaina është kaq fitimprurëse sa çdokush mund të marrë një pjesë të tregut,” thotë Dr. Anna Sergi, një pedagoge e lartë në kriminologji në Universitetin e Essex dhe eksperte për krimin e organizuar. “Është malli i vetëm në botë që fiton vlerë prej së paku 30 herë nga pika e prodhimit për te konsumatori final.” Sipas saj, tregu është i pamundur të kontrollohet për shkak se ai shfrytëzon rrjetet ndërkombëtare të transportit detar me konteinerë, të cilat janë konceptuar për të qarkulluar lirshëm – “treguesi më i suksesshëm” i një ekonomie të globalizuar ku çdokush mund të bëjë tregti me çdokënd.
Ariani, një 47-vjeçar shqiptar me eksperiencë në trafik, i cili gjithashtu foli me kushtin që emri i tij i vërtetë të mos tregohet, tha se ai ishte më i shqetësuar nga bandat rivale që sulmojnë paratë apo kontrabandën nga sa është i shqetësuar nga ligjzbatuesit. “Kur ngarkesa është rrugës, unë tensionohem”, tha ai. “Por nuk e mbyll veten në shtëpi. Shkoj në palestër. Nuk ju gënjej, kam shkuar edhe në kishë.”
Shqipëria nuk është as prodhues kokaine dhe as treg i madh konsumator, ndërsa lidhja e saj me këtë tregti mbështetet te një minorancë e vogël brenda një diaspore të madhe – minorancë që është angazhuar në zinxhirin e furnizimit. Megjithatë, Shqipëria ka një reputacion në rritje si narko-shtet dhe është paralajmëruar se duhet të pastrojë veten nëse dëshiron të realizojë ëndrrën e bashkimit në BE.
Sipas Julia Buxton, një profesoreshë e kriminologjisë në Universitetin e Manchesterit dhe eksperte në tregtinë e narkotikëve, Shqipëria është një viktimë tjetër e një sistemi “misterioz” të kontrollit të drogës, që është përpjekur të “zgjidhë problemin e kërkesës” në vendet e pasura, duke zgjidhur problemin e ofertës nga vendet e varfra.
“Ajo që po shohim në Shqipëri është ajo që po e shohim edhe në Amerikën Qendrore apo ajo që kemi parë në Afrikën Perëndimore,” tha ajo. Në terma të politikave, argumentoi Buxton, ligjet ndërkombëtare kundër drogës kanë theksuar problemin e operacioneve të sigurisë dhe sekuestrimeve, por pa e trajtuar problemin ekonomik – joshjen nga fitimet e mëdha përkundrejt varfërisë – gjë që i shtyn njerëzit nga e gjithë bota të bashkohen në tregtinë e drogës. “Ti nuk i mbyll kurrë rrugët e trafikut,” tha Buxton. “Ti thjesht sa i shpërndan ato.”
“Një jetë e qetë”
Marija Prenga nuk e ka parë të shoqin, që kur ai doli nga shtëpia një mëngjes të premteje 18 muaj më parë, pasi i tha se do të kthehej shpejt. Jan Prenga do të kthehej pasi të bënte një xhiro të shkurtër në qytezë – por kur Marija dëgjoi të trokiturën atë mesditë, te dera gjeti policinë. “Më thanë që Janin e kanë marrë,” rikujton ajo duke fshirë lotët në dhomën e ndenjës së shtëpisë ku jeton bashkë me tre fëmijët e saj.
Marija e njohu Janin kur ishte adoleshente. Më i madhi i pesë vëllezërve nga rajoni malor i Pukës në Shqipërinë e veriut, ai iu afrua familjes së saj kur ishte tetëmbëdhjetë vjeç, duke i kërkuar dorën për martesë. Tre vjet më vonë, pasi Jani përfundoi shërbimin ushtarak, çifti i ri lidhi kurorë. Ishin vitet 1990 dhe Shqipëria ishte në kaos. Një gjysmë shekulli diktature komuniste shtypëse dhe paranojake e kishte lënë vendin të varfër dhe të izoluar. Bashkë me tranzicionin erdhën dallgë trazirash ekonomike dhe kryengritje, duke shtyrë qindramijëra shqiptarë të kërkonin fatin jashtë vendit, kryesisht në Greqi dhe Itali.
Marija dhe Jani iu bashkuan eksodit, duke u vendosur në Patras, qytetin port të Greqisë. Jani hyri në biznesin e mobilerisë duke përdorur aftësitë e tij si zdrukthëtar. Pas njëzet vitesh në Greqi dhe lindjes së dy vajzave dhe të një djali, familja vendosi të kthehet në Shqipëri. Ata u vendosën në Kamzë, një qytezë periferike pranë kryeqytetit të Shqipërisë, Tiranë. Një ish-lagje me barake, Kamza ka përjetuar një bum ndërtimor, i cili është financuar nga remitancat nga diaspora. Në një shenjë të qartë të përbërjes së saj ndërkombëtare, qyteza së fundmi riemëroi rrugët kryesore sipas emrave të qyteteve dhe udhëheqësve botërorë. Është ndoshta i vetmi vend në botë, ku mund të marrësh kthesën nga Rruga Tony Blair për te rruga George W. Bush.
Në dyshemenë e një ndërtese jo të përfunduar, tipike kjo për Kamzën, Jani krijoi një dyqan mobiljesh. Familja jetoi në një apartament në katin sipër. Megjithëse jo saktësisht të pasur – Jani kishte një Mercedez të vjetër – familja kishte një jetë të mirë; Marija ndihmonte në menaxhimin e biznesit. Jani, tha ajo, e trajtonte atë si një partnere të barabartë.
Në mëngjesin e 17 janarit 2020, burri dhe gruaja shkuan për një kafe në një lokal aty pranë. Pak orë më vonë, Jani do të dilte për të shkuar në bankë dhe në një zyrë bashkie, ndërsa më vonë në derë erdhi trokitja që e informoi Marijan se burri që ajo kishte njohur prej 30 vjetësh – në martesë, prindërim, migrim dhe kthim – ishte rrëmbyer.
Dëshmitarët okularë zbuluan se Janit i kishin zënë pritë në qytezë katër burra të maskuar. Pati një përleshje dhe ai u rrëzua përtokë dhe u paketua në një fuoristradë Range Rover ngjyrë e bardhë, duke e lënë trotuarin të përgjakur.
Siç ndodh shpesh edhe në vende të tjera të Ballkanit, tensionet brenda botës shqiptare të krimit shpesh rrjedhin në rrugë – por burrat e përfshirë janë përgjithësisht kriminelë të regjur. Dhe megjithëse rrëmbimi i Jan Prengës kishte shenjat e një operacioni kriminal të stërvitur, ai vështirë se ishte një shënjestër tipike e krimit. Lidhja e tij e vetme e dukshme me botën e krimit ndërkombëtar të organizuar dukej se ishte emri që i ishte vënë rrugës ku ai u rrëmbye: ishte Rruga Londra. Në raportimet e lajmeve të ciklit njëzet e katër-orësh, pati alarm dhe habi për faktin që një biznesmen i zakonshëm u rrëmbye. “Jeta jonë ishte e qetë, pa asnjë problem,” tha Marija Prenga. “Ai nuk ishte përfshirë asnjëherë, qoftë edhe në problemin më të vogël,” shtoi ajo.
“Heqje qafe e konkurrencës”
Shkaku i rrëmbimit lidhet me problemet në një zinxhir furnizimi të sasive të stërmëdha të kokainës në tregun Europian. Kompania Bello, një organizatë kriminale, besohet se ka sjellë kokainë me vlerë qindramilionë euro në tregun europian gjatë dekadës së fundit. Malli është transportuar përmes asaj që është bërë metoda më popullore e trafikut të drogës në Europë: fshehur nëpër konteinerët e transportit të frutave ekzotike nga Amerika Latine. Pasi konteinerët janë shkarkuar në disa nga portet më të mëdha të Europës perëndimore, malli kontrabantë tërhiqet në fshehtësi dhe magazinohet nëpër automjete për transport për te një rrjet shpërndarësish.
Njëzet figura drejtuese të organizatës kriminale u arrestuan shtatorin e kaluar pas një hetimi ndërkombëtar që zgjati pesë vjet, i cili u përshkrua nga agjencia europiane policore, Europol, si hetimi më i madh i kryer ndonjëherë në organizatat kriminale shqiptare. Arrestimet u kryen nga forcat e sigurisë që vepruan të koordinuara në dhjetë territore, përfshirë Italinë, Shqipërinë, Mbretërinë e Bashkuar, Holandën, Gjermaninë dhe Dubain. Gjithsesi, autoritetet nuk kishin nevojë për të kërkuar për të dyshuarin si kreu i organizatës, 42-vjeçarin shqiptar kriminel karriere, Dritan Rexhepi.
I dënuar për dy vrasje, për grabitje me armë dhe trafik droge, Rexhepi ka qenë në një qeli burgu në Ekuador që nga viti 2014. Nga vendqëndrimi i tij në burg, thonë prokurorët, ai ka qenë duke ndërmjetësuar pazare mes karteleve të Amerikës Latine dhe bashkëpunëtorëve të tij në Kompaninë Bello, duke përdorur celularë të enkriptuar për komunikim.
Një ish student drejtësie, Rexhepi nisi karrierën e tij kriminale në Shqipërinë e trazuar të viteve 1990, thuhet duke punuar si vrasës me pagesë. Ai u diplomua në skenën evropiane, duke kapur dënime, gjuhë të huaja dhe reputacion si artist për arratisje nga burgu në Tiranë, Milano dhe Antwerp.
Rexhepi e nisi karrierën e tij kriminale në Shqipëri në vitet 1990, besohet duke punuar si vrasës me pagesë. Ai u diplomua në skenën europiane duke akumuluar dënime, duke shmangur urdhër-arreste ndërkombëtare, duke mësuar gjuhë të huaja dhe duke ndërtuar reputacion si artist i arratisjeve, duke shpëtuar nga burgjet në Tiranë, Milano dhe Antwerp. Fakti që një gangster ambicioz shqiptar përfundoi në Ekuador – ai u arrestua atje me një ngarkesë prej 275 kilesh kokainë – është tregues i një tendence më të gjerë që ka ndryshuar tregun e drogës në Europë.
Grupet kriminale nga Ballkani kanë një prani në rritje dhe të dukshme “më sipër” në zinxhirin e furnizimit me kokainë: me fjalë të tjera, përfaqësuesit e tyre janë duke blerë drejtpërsëdrejti nga kartelet e Amerikës Latine, të cilat kontrollojnë prodhimin. Fitimet shtesë i janë kaluar shpërndarësve në Europë, duke kontribuuar në uljen e çmimeve me pakicë për kokainën në tregjet më të mëdha, të tilla si Mbretëria e Bashkuar dhe Holanda, si dhe në pastërti më të madhe të mallit që u ofrohet konsumatorëve.
Avantazhet që sjell ngjitja në zinxhirin e furnizimit nuk janë një sekret biznesi – grupime nga Serbia dhe Mali i Zi apo vende të tjera dihet gjithashtu se janë duke blerë drejtpërsëdrejti nga kartelet. Kjo taktikë u praktikua fillimisht nga ’Ndrangheta, mafia nga rajoni jugor i Italisë, Kalabria, e cila, krahas grupeve të tjera kriminale nga Spanja ka dominuar historikisht tregun europian të kokainës. Duke ndjekur gjurmët e ’Ndranghetas, shqiptarët besohet se kanë kapitalizuar mbi një lidhje që nisi në vitet 1990, kur shqiptarët u rekrutuan si ushtarë nga kalabrezët, ndërsa deti mes tyre ishte një rrugë e rëndësishme trafikimi.
Ekspertët theksojnë natyrën shumë bashkëpunuese në zinxhirin e furnizimit me kokainë. Njësoj si lojtarë të tjerë të mëdhenj nga Serbia dhe Mali i Zi, trafikantët nga Shqipëria kanë farkëtuar sakaq partneritete kurdo që ka pasur mundësi për biznes. “Miti se njerëzit nga Ballkani luftojnë njëri-tjetrin në bazë të etnisë nuk shfaqet në realitet aq shumë te operacionet e këtyre organizatave kriminale,” tha për BIRN Walter Kemp i Iniciativës Botërore Kundër Krimit të Organizuar Transnacional, GITOC, një organizatë e pavarur e shoqërisë civile me bazë në Gjenevë.
Tregjet më efikase të drogës, thonë ekspertët, kanë tendencën të jenë më pak të dhunshme. Malli udhëton pa telashe nga prodhuesi te konsumatori për shkak se të gjitha hallkat e zinxhirit – nga zyrtarët e doganave te punëtorët e porteve, policët dhe politikanët, – janë siguruar. Gjithsesi, kërcënimi për dhunë luan një rol thelbësor në tregjet ilegale, duke parandaluar vjedhësit potencialë dhe rivalët në kushtet kur mungojnë institucionet ndërmjetëse si në industritë e zakonshme. Pikërisht në këtë kontekst, historia e Ballkanit me konflikte të armatosura bëhet aset për gangsterët nga rajoni, duke i pajisura ata me një reputacion për dhunë brutale, gjë që paradoksalisht mund të ndihmojë për ta mbajtur dhunën nën kontroll.
“Që të jesh i besueshëm ti ke nevojë për kërcënimin për dhunë,” tha Kemp. “Grupet nga Ballkani Perëndimor kanë reputacion për dhunë, por në fakt nuk është se të qëllon të dëgjosh shumë raste dhune, gjë që sugjeron se ata janë goxha efikasë dhe shkojnë mirë në marrëdhënien me partnerët e tyre vendës.” Atje ku grupe të tilla si shqiptarët “kanë qenë në gjendje të mposhtin konkurrencën,” shtoi ai, kjo ka ndodhur “më së shumti për shkak të modelit të biznesit se sa përmes dhunës.” Ata thjesht kanë ofruar mall të mirë më lirë.
Modeli i biznesit i përdorur nga Kompania Bello duket se është mbështetur në një rrjet furnizimi shumë mirë të integruar. Sipas Europolit, organizata veproi përmes hallkave të shumta nëpër të gjithë zinxhirin, “nga organizimi i transportimit të sasive të stërmëdha drejtpërsëdrejti nga Amerika Latine te shpërndarja nëpër Europë” – një model i ndryshëm ky nga ai tradicional ku importuesit, shpërndarësit në rrugë dhe tregtarët me shumicë vepronin veçmas. Puna në një organizatë duket se ka ndihmuar, duke sjellë aftësi që plotësojnë njëra-tjetrën. Sipas prokurorëve italianë që udhëhoqën hetimin, Kompania Bello funksionoi si një “federatë transnacionale krimi”, e përbërë nga 14 banda shqipfolësish.
‘Çrregullim i sistemit’
Në janar 2020, një konteiner transporti ku gjendej një sasi kokaine u shkarkua në kalatën e portit të Portsmouth në Angli. Sipas dokumenteve gjyqësore që mbështeten në përgjime dhe të dhëna nga mbikëqyrjet në terren, konteineri u mor nga një grup shqiptarësh që ishin nënkontraktuar për të tërhequr ngarkesën e trafikuar nga moli. Këtij grupi iu pagua një komision në varësi të përmasave të ngarkesës – një marrëveshje tipike kjo në zinxhirin e furnizimit.
Gjithsesi, grupi dyshoi se ishte paguar më pak nga sa meritonte nga klienti i tyre, përshkruar në dokumentet gjyqësore si shtetas britanik. Anëtarët e grupit vendosën të mbajnë kokainën e konteinerit të Portsmouthit, – gjithsej 260 kilogramë – në shkëmbim të parave që ata besonin se i meritonin. Vëllai më i vogël i Jan Prengës, Astriti, ishte një figurë qendrore brenda këtij grupi. Pasi iku nga Shqipëria si djalë i ri, ai u përfshi në krim të organizuar, bashkë me një vëlla tjetër, Ndrekë Prengën, i cili gjendej në një burg britanik nën akuzën e furnizimit të kokainës.
Dy javë pasi ngarkesa e Portsmouthit u ndalua, Ndrek Prenga mori një telefonatë në burg nga një i burgosur në anën tjetër të planetit – Dritan Rexhepi. Të dy burrat e njihnin njëri-tjetrin, pasi kishin qenë në burg bashkë në Itali. Sipas dokumenteve gjyqësore, Rexhepi i kërkoi Ndrekës t’i dërgojë një mesazh të vëllait, Astritit: ngarkesa duhet të dorëzohet. “Mos bëni gabim të luani gjërat, pasi janë gjërat tona.”
Pak pasi këta të dy folën, Jan Prenga u rrëmbye në Kamëz. Në një bisedë telefonike pas rrëmbimit, Rexhepi i tha Ndrek Prengës se Jani do të kthehej në shkëmbim të kokainës së humbur.
Ekspertët thonë se është e mundshme që grupi i Astritit të mos ishte i vetëdijshëm se kush ishte pronari final i kokainës së konteinerit të Portsmouthit. Një ngarkesë e vetme mund të ketë mall kontrabandë të porositur nga disa organizata njëherësh, të cilat mund të kenë grumbulluar porositë në mënyrë që të kursejnë në kostot e transportit. Sipas DR. Anna Sergi nga Universiteti i Essex, organizatat efikase të tilla si Kompania Bello nuk është që thjesht lëvizin ngarkesat e veta. Ata ofrojnë edhe shërbimin e transportit për grupime që nuk janë në gjendje të organizojnë rrugët e veta, duke i dhënë atyre “fitime shumë më të larta, pasi paguhen veçmas për transportin”.
Një zinxhir tipik i furnizimit përbëhet nga segmente të ndara në mënyrë të hollësishme, të cilat kryejnë funksione të përcaktuara mirë. Nga punëtorët e porteve që ngarkojnë konteinerët ku është fshehur malli te shkarkuesit që i nxjerrin ato. Në këto kushte, nuk është as e nevojshme dhe as e këshillueshme që individët në secilën prej hallkave të kenë informacion mbi segmentet e tjera. Edhe brenda zinxhirit të furnizimit të dominuar nga një organizatë e vetme, e tillë si Kompania Bello, udhëheqësit mbajnë zakonisht distancë nga operacionet ditore, ndërsa nënkontraktorët nuk informohen mbi atë se kujt po i shërbejnë, thonë ekspertët.
“Dikush mund të identifikohet si “kapoja” në një grup kriminal, por mund të mos jetë kurrë në të njëjtën dhomë ku ka prani të drogës apo të parave të drogës,” tha për BIRN John Livanis, një atashe në Athinë për Agjencinë amerikane kundër Drogës, DEA. “Të tjerë mund të jenë përgjegjës për transportimin, por mund të mos flasin kurrë me udhëheqësin.”
Përdorimi i anëtarëve të familjes si pengje është një praktikë e zakonshme në tregtinë e drogës, sipas trafikantëve dhe zyrtarëve të zbatimit të ligjit. Arbeni, trafikanti shqiptar, i tha BIRN se bandat në disa raste ofrojnë pengje paraprakisht – si kolateral për të garantuar ngarkesat.
“Po, dërgohet gjithmonë një i afërt, familjar, nip… nëse gjërat shkojnë keq, jeta e tij rrezikohet,” tha ai. Duke folur në përgjithësi, Arbeni shtoi se rregulli është që “nëse malli bllokohet nga shteti atëherë nuk ke asnjë detyrim. Por, nëse malli zhduket, vidhet, apo ndodh diçka, atëherë je i detyruar të paguash,” shtoi ai.
John Livanis i DEA konfirmoi se përdorimi i pengjeve është praktikë e gjithëpërhapur dhe nuk është e kufizuar vetëm te shqiptarët. Për shkak se bizneset ilegale të drogës “nuk finalizohen me kontrata të firmosura – ato bëhen me shtrëngim duarsh,” ndërsa një kolateral ndihmon për të garantuar që biznesi të ecë mbarë, tha ai.
Prokurorët shqiptarë besojnë se rrëmbimi i Jan Prengës u urdhërua nga Dritan Rexhepi dhe iu nënkontraktua një grupi vendës, në mënyrë që të sigurohej kthimi i kokainës së vjedhur në Mbretërinë e Bashkuar. Rrëmbimi reflekton tendencën mes grupeve kriminale shqiptare që veprojnë në arenën ndërkombëtare dhe përdorin “atdheun” si skenë për larje hesapesh. Rreziku i arrestimit dhe dënimit mbetet shumë më i ulët në Shqipëri, në krahasim me ekonomitë e pasura Europiane që janë tregjet kryesore të drogës.
Paratë nga krimi i organizuar kanë goditur shtetin shqiptar prej dekadash, duke e gërryer nga brenda. Vendi gjendet në rrugën përgjatë të ashtuquajturës “Shtegu i Ballkanit” i përdorur nga bandat për trafikun ilegal të migrantëve dhe heroinës. Shqipëria është gjithashtu një qendër rajonale për prodhimin e kanabisit në mjedise të hapura, pavarësisht operacioneve ndaluese të kohëve të fundit. Ish-ministri i Brendshëm që udhëhoqi operacionet ndaluese, Saimir Tahiri, u akuzua edhe vetë për trafik droge në vitin 2017, pasi përgjimet e policisë italiane duket se e implikuan atë në një skemë të stërmadhe trafiku marijuane. Tahiri i ka mohuar akuzat dhe është aktualisht në pritje të rigjykimit, pasi vendimi në gjyqin e parë e gjeti të pafajshëm për akuzat më të rënda, por u anulua nga Gjykata e Apelit.
Fitimet nga kokaina duket se kanë një ndikim në konsumin për dukje në kryeqytetin shqiptar Tiranë dhe në bregun e detit, ku projekte luksoze ndërtimi dhe automjete luksoze – të cilat vlejnë shumë më tepër se sa shtëpitë e zakonshme – janë një pamje gjithnjë e më e zakonshme. Kryeprokurori i Shqipërisë, Olsian Çela, i tha BIRN se kërcënimi nga trafiku i drogës është “i konsiderueshëm” dhe shtrihet shumë përtej rrezikut të dukshëm ndaj shtetit të së drejtës dhe sigurisë publike. “Përbën një rrezik të konsiderueshëm jo vetëm në drejtim të rendit dhe sigurisë publike, por nxit edhe fenomene të tjera si korrupsionin në nivele të ndryshme ashtu si dhe nis e deformon rëndë sistemin ekonomik, ndërkohë që duke qenë fitimprurës josh edhe individë nga grupe të ndryshme shoqërore të përfshihen në të,” tha ai.
Ndërsa tregtia e kokainës zakonisht josh të rinj me prejardhje të varfër, rekrutët e saj përfshijnë edhe anëtarë të shtresës së mesme apo të pasur. Më i njohuri nga këto është nipi i ish-diktatorit komunist Enver Hoxha, i cili u arrestua në vitin 2015, krahas dy kolumbianëve, pas zbulimit të një laboratori kokaine në Shqipërinë qendrore.
Sfida kryesore për vende si Shqipëria, sipas Dr. Julia Buxton në Universitetin e Manchesterit, është krijimi i vendeve të punës. “Thjesht nuk ka kapacitet brenda ekonomisë kombëtare për të gjeneruar vende pune” që ofrojnë ndonjë lloj të ardhure të krahasueshme me tregtinë e kokainës dhe kanabisit. Në fund, tha ajo, fitimet nga droga janë kaq të larta, sa vetë kriminalizimi dështon si model – “ajo thjesht sa nxit angazhimin e mëtejshëm në këtë tregti.”
Pyetur se çfarë i nxit të rinjtë shqiptarë të hyjnë në këtë biznes, Ariani, trafikanti 45 vjeçar u përgjigj me një fjalë të vetme: “paratë”.
Pa kufomë
Pas rrëmbimit të Jan Prengës, grupi i lidhur me vëllanë e tij, Astritin, ndoqi udhëzimet për sigurimin e lirimit të tij. Sipas dosjes së prokurorisë së Tiranës, ata kthyen afërsisht gjysmën e kokainës nga ngarkesa e Portsmouthit te një ndërmjetës në Londër, caktuar nga Dritan Rexhepi, krahas qindramijërave paundëve për të mbuluar vlerën e pjesës tjetër të ngarkesës. Por rrëmbyesit e tij në Shqipëri dështuan të shfaqen në takimin për kthimin e Jan Prengës në familjen e tij.
Në qelinë e tij në Britani, Ndrek Prenga mori një telefonatë të dytë nga Rexhepi. Për shkak se rrëmbyesit nuk e kishin mbajtur fjalën, shpjegoi Rexhepi, ai ishte i detyruar t’i jepte emrat e tyre familjes Prenga, duke i lejuar ata të merreshin vetë me ta.
Duke pasur në dorë emrat e rrëmbyesve, familja e Jan Prengës përdori Kanunin, një kod mesjetar shqiptar që vijon të përdoret për zgjidhjen e situatave me hakmarrje në malet e Shqipërisë së veriut. Familja Prenga punësoi një ndërmjetës gjaqesh për të kontaktuar rrëmbyesit dhe për të negociuar lirimin e tij, por përpjekjet dolën pa sukses. Ndërsa lajmet në median e huaj kanë qejf të lidhin Kanunin që duket si ekzotik me krimin e organizuar shqiptar, ekspertët janë skeptikë mbi ndikimin real të tij. “Reputacionin e kanë,” tha Walter Kemp, analisti i GITO-së, por logjika e sy për sy dhe përdorimi i ndërmjetësve është gjithashtu “shumë e zakonshme në mënyrën se si operojnë grupet kriminale”.
Ndërsa familja Prenga po përpiqej të kontaktonte rrëmbyesit, policia shqiptare ishte duke kërkuar mes shumë orëve xhirime nga kamerat e sigurisë për të ndjekur lëvizjen e Range Roverit të bardhë të përfshirë në rrëmbimin e Janit. Mjeti u gjurmua eventualisht në Kompleksin Golden, një vilë me stil neo-barok pranë qytetit të Durrësit. Ndërtesa e luksit me mermer të bardhë është e vendosur mes palmave dhe shatërvanëve dhe i përket dy vëllezërve nga Shqipëria e veriut, njëri prej të cilëve ka qenë i dënuar për trafik droge në Itali. Reklamuar si një sallon dasmash, vila shërbeu për një funksion makabër më 17 janar 2020.
Në ditën kur Jan Prenga u rrëmbye, shumica e kamerave të sigurisë në garazhin nëntokësor të parkut ishin fikur. E vetmja kamera e lënë ndezur, siç duket gabimisht, regjistroi mbërritjen e Range Roverit të bardhë rreth orës 12.30 të premten – një gjysmë ore pasi Jan Prenga u rrëmbye në Kamëz, 30 kilometra larg. Një grup me burra u xhirua duke zhvendosur një trup nga automjeti dhe duke e transferuar atë, bashkë me lopata dhe kazma, në një automjet tjetër në garazh.
Policia shqiptare beson se Jan Prenga vdiq në Range Rover, si rrjedhojë e plagëve të marra kur i rezistoi rrëmbyesve. Nga të pesë burra që janë arrestuar në lidhje me vrasjen e tij, vetëm njëri vijon të jetë në burg. Urdhërarreste janë lëshuar për gjashtë të tjerë. Kufoma nuk është gjetur ende.
Agjencia Kombëtare e Krimit në Mbretërinë e Bashkuar konfirmoi se ajo kishte dijeni për vrasjen e Jan Prengës dhe se besonte se ajo ishte rrjedhoje e një “mosmarrëveshjeje për drogën”. Në një deklaratë të dërguar me email për BIRN, një zëdhënës tha se agjencia “vijon të punojë me autoritete shqiptare në lidhje me këtë ngjarje” – por nuk ofroi detaje të mëtejshme.
Më 1 prill 2021, shtatë muaj pas operacionit ndërkombëtar kundër Kompania Bello, doganat shqiptare kapën një sasi tjetër prej 49 kilogramësh kokainë nga porti i Durrësit. Ngarkesa erdhi nga Ekuadori dhe, sipas prokurorëve, kishte për destinacion Kompaninë Bello. Me kërkesën në lulëzim dhe ofertën e vazhdueshme “tregu i kokainës si i tërë nuk ndryshon,” tha Dr. Anna Sergi nga Universiteti i Essex. “Ndryshojnë vetëm rrugët përmes të cilave kokaina del në treg.”
Në apartamentin mbi mobilerinë në Kamëz, një botë larg makinave luksoze dhe resorteve vezulluese të Shqipërisë së re, Marija Prenga thotë se ajo nuk mund të pranojë që bashkëshorti i saj është vrarë, për sa kohë trupi i tij nuk është gjetur ende. “Gjysmën e ditës e qaj për të vdekur,” tha ajo. “Gjysmën tjetër shpresoj se mos është fjalë e lutem që ai të kthehet”./BIRN/
Akrepat e orës do të lëvizin përpara natën ndërmjet të shtunës 30 dhe të dielës 31 mars, ditë që këtë vit përkon me festën e Pashkëve. Ndryshimi i orës bëhet në orën 2 të mëngjesit të së dielës, kur hyn në fuqi ora e verës. Gjatë ndryshimit do të jemi në gjendje të shijojmë një orë më shumë dritë, por të humbasim gjashtëdhjetë minuta gjumë, gjë që mund të na mungojë në ditët e para.
Objektivi i kursimit të energjisë, do të sjellë disa shqetësime, të cilat janë të pashmangshme derisa të mësohemi me “orën e re”. Ora diellore do të rikthehet në fuqi në fundjavën e fundit të tetorit, kur natën ndërmjet të shtunës 26 dhe të dielës 27 tetor do të kthejmë orët pas, duke rikuperuar orën që na ishte hequr në fillim të verës. Kompjuterët dhe pajisjet e lidhura me internetin përditësohen automatikisht, ndërkohë që është e nevojshme të korrigjoni manualisht kohën e mbajtur nga orët analoge.
Objektivi i lëvizjes së orës është shfrytëzimi maksimal i disponueshmërisë së dritës natyrore, me pasojë uljen e faturave të energjisë në vend, duke filluar nga familjet.
Ndryshimi i orës shkakton disa shqetësime, të lidhura kryesisht me ndryshimin e ritmeve cirkadiane dhe humbjen e një ore gjumi gjatë natës ndërmjet së shtunës dhe të dielës. Megjithatë, duke qenë se sivjet ndryshimi i orës bëhet natën e Pashkëve, do të kemi edhe të hënën e Pashkëve, pra një ditë më shumë se zakonisht, për t’u mësuar me “orën kohore”. Ekspertët, si çdo vit, ofrojnë disa këshilla sjelljeje, të ngjashme me ato që përdoren për të përballuar shqetësimet e vogla që lidhen me ndryshimin e stinës.bw
U panë disa lëvizje interesante në politikën shqiptare ku duket se janë bërë lëshime rreth kthimit në normalitet të jetës së Kuvendit të Shqipërisë prej gati dy javësh. Vetëm me 28 Mars, 2024 në median shtetërore ose propagandën e Rilindjes Socialiste përmes ATSH (Agjencisë Telegrafike Shqiptare) u përcollën si stuhi tre lajme njëri pas tjetrit; ai përmes Kreut të Grupit Parlamentar Bledi Çuçi, ai i vetë Kryeministrit Edvin Rama dhe po ashtu ai i Ministrit të Brendëshëm Taulant Balla.
Renditja e njëpasnjëshme e lajmeve kishte si tematikë Komisionet e Posaçme Parlamentare dhe Luftën Kundër Narkotikëve me operacionin e Drejtorisë Vendore të Policisë Shkodër. Në pamje të parë mund të duket se 28 Marsi ishte një ditë e zakonshme e zhvillimeve në politikën dhe punën e përditshme të qeverisë, por lajmet në median shtetërore ATSH mbi denoncimin në SPAK (për Laboratorin e Kokainës- Xibrakë ku paraqitet përfshirja në bashkëpunim e vëllait të kryeministrit) nga ana e opozitës si dhe veprimi i SPAK-ut (për masën e arrestit dhe detyrimit për paraqitje) të nëntë personave, zyrtarë të Bashkisë Tiranë mbi aferën e inceneratorëve dhe mbi këto shkelje sipas njoftimit të SPAK; “Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, mbi bazën e verifikimeve të kryera kryesisht, ka filluar hetimet lidhur me procedimin penal nr.75, datë 27.04.2023, për veprat penale “Shkelja e barazisë së pjesëmarrësve në tendera dhe në ankande publike” dhe “Korrupsioni pasiv i personave që ushtrojnë funksione publike”, të parashikuara nga nenet 258/2 dhe 259/2, të Kodit Penal” , nuk u gjet ende hapsirë për paraqitje mediatike.
Kur këto veprime dhe përcjellje ngjarjesh bëhen të dukshme ose kur nga ana tjetër vërehet se ato seleksionohen dhe mbulohen qëllimshëm, atëherë presioni i gazetarëve për vërtetësinë e lajmit ka humbur dinamikën dhe kurrë mirë informimi nuk mund të pritet dhe nuk mund “të zgjidhet” përmes propagandës së pushtetit ose përmes zhvillimeve në studiot e zhurmëshme me analistë që thithin në të tjera drejtime publikun.
Në të vërtetë kthimi i jetës parlamentare ku në parim u pranuan për të filluar nga puna dy Komisione Hetimore 1- për ndërhyrjen në sistemin TIMS dhe 2- për Koncesionin e Sterilizimit dhe për Konfliktin e interesit në tendera dhe u pa si një lëshim fronti nga mos hapja rrugë për opozitën prej mazhorancës, po me 28 Mars, 2024 u duk se po në Kuvend shkoi si pa u vënë re për nga rëndësia Komisioni i Reformës Zgjedhore. Ai u zhvillua me dyer të mbyllura për rreth 60 minuta, me një kompozim të ri mes Damian Gjiknurit dhe Oerd Bylykbashit dhe përfaqësisë pozitë opozitë i cilësuar si mbledhja e konstituimit të mekanizimit të ngritur për të amenduar Kodin Zgjedhor. Një komision që nuk ka dhënë produkt prej mëse dy vitesh pas këshillave të OSBE/ODIHR, së fundi mblidhet dhe ka përpara projektimin e kohës së shkurtër që ka mbetur për zgjedhjet e ardhëshme.
Por në veçanti çfarë janë gjithë këto ngarkesa dhe lëvizje brenda jetës parlamentare që duhet të shëputen për nga rëndësia dhe duhen vlerësuar pa rënë në presionin e propagandës e cila vepron fuqishëm mbi to?
Në shikimin e kujdesshëm koha që kur Partia Socialiste filloi të ndjejë se fuqia e Komisioneve Parlamentare është më me vlerë se forca e kartonit në linjë partiake, kjo të bën të kuptosh se lufta politike shumë shpejtë do të ashpërsohet. Një taktikë e re do të hidhet në veprim për të kuptuar se Komisionet Hetimore janë një e drejtë kushtetuese, por a do të ketë vullnet politik për zbatimin e ligjit dhe veprimit të drejtësisë.
Sipas Nenit 77
1. Kuvendi zgjedh nga gjiri i tij komisione të përhershme, si dhe mund të caktojë komisione të posaçme.
2. Kuvendi ka të drejtë dhe, me kërkesë të një së katërtës së të gjithë anëtarëve të tij, është i detyruar të caktojë komision hetimi për të shqyrtuar një çështje të veçantë. Përfundimet e tyre nuk janë detyruese për gjykatat, por mund t’i njoftohen prokurorisë, e cila i vlerëson sipas procedurës ligjore.
3. Komisionet e hetimit veprojnë sipas procedurës së parashikuar me ligj.
Pra veç vullnetit politik cili do të jetë rezultati që presin qytetarët për të krijuar besueshmërinë dhe për të zgjedhur nesër një force politike drejtimin e shtetit.
Grupi Parlamentar të Partisë Socialiste me anë të kreut të grupit Bledi Çuçi tregoi pikërisht se zgjeroi fushën e veprimit duke sjellë brenda politikës vendase nuancën e ndikimit ndërkombëtar kur parashtroi kërkesën për Kryetaren e Kuvendit Lindita Nikolla mbi: “krijimin e një Komisioni të Posaçëm Parlamentar me fokus koordinimin dhe mbikëqyrjen e të gjitha përpjekjeve institucionale për të luftuar dezinformimin dhe format e tjera të ndërhyrjes së huaj në proceset demokratike në Shqipëri”. Një korrnizë për këtë formulim ku përfshihet sipas Çuçit dhe citohet nga ATSH mbi dy dokumenta ndërkombëtare si; (1)Memorandumi i Mirëkuptimit të 15 Shkurtit, 2024 ndërmjet Shqipërisë dhe SHBA-së për të adresuar manipulimin e informacionit nga aktorët e shteteve të huaja dhe (2) Deklarata e Tiranës e 28 shkurtit 2024 e Samitit Ukrainë-Evropë Juglindore; dhe rekomandimet e BE-së për “vazhdimin e përpjekjeve për mbylljen e hapësirës për ndërhyrjet e huaja dhe manipulimin e informacionit”.
Në të njëjtën kohë Kryeministri Rama bën mështetjen e propozimit dhe kërkesës për ngritjen e Komisionit të Posaçëm dhe po sipas ATSH-s që i referohet statusit të tij në mediat sociale këtë zhvillim e quan: “Shumë e rëndësishme për të ecur përpara me shpejtësi të plotë”.
Ministri i Brendëshëm Taulant Balla nga ana e tij nuk veçohet në po këtë ditë nga aksioni, në operacionin “Luarza 1” prej Drejtorisë Vendore të Policisë Shkodër ku u sekuestruan mbi 37 mijë fidanë cannabis sativa dhe stinën ai e cilëson si: “ardhja e pranverës rikthen edhe përpjekjet e grupeve kriminale për kultivim të bimëve narkotike”.
Pra një ditë e ngjeshur në lajme. Një ditë ku propaganda shtetërore flet për manipulimine informacionit. Një ditë e dyftyrësisë dhe dystandarteve që mbulohen me heshtje prej zhillimeve në SPAK dhe zhurmave në ekrane prej denoncimeve të opozitës të cilat tregojnë qartë se shteti hesht dhe mbrohet nga propaganda përmes lojës së njohur të mosndërhyrjes në punët e drejtësisë.
Një komision i posaçëm i propozuar dhe i kërkuar nga Partia Socialiste në pushtet mbi këtë formulim “koordinimin dhe mbikëqyrjen e të gjitha përpjekjeve institucionale për të luftuar dezinformimin dhe format e tjera të ndërhyrjes së huaj në proceset demokratike në Shqipëri”, i pa shkëputur nga përmajtja ka nevojë të qartësohet imtësisht nga i gjithë spektri politik në Kuvendin e Shqipërisë. Ashtu siç mund të shihet me prioritet siguria kombëtare, rruga për të patur një shtet të sigurt nuk mund t’i besohet më një force politike që noton mbi korrupsion prej mëse dhjetë vitesh. Kur ky komision të nisë veprimin dhe në qoftëse fiton dëshira pushtetmajtëse atëherë censura dhe propaganda do të forcohen më tej në duart e një elite ose të partisë-shtet që do ta cënojë rëndë pluralizmin.
Por nga ana tjetër këto zhvillime treguan se ishin shkundjet e para të rëndësishme sepse po qartësojnë atë se lufta kundër korrupsionit po zhvillohet në një front të gjerë. Është një kalbëzim sistemi ku mund të shquhet ajo pjesë e politikës që vetëm ka përfituar pa i shërbyer mirëqenies së shtetasve ka që ka patur dhe ka si synim të largët pushtetin pas zgjedhjeve dhe veshjen e kësaj mburoje.
Pikërisht deri atëherë ky kufi kohor nuk do të ndjehet prej ngarkesës së ngjarjeve që do të rrjedhin me shpejtësi ndaj publiku dhe medias iu duhet të mprehin që sot vigjilencën dhe të monitorojnë zhvillimet e politikës, zbatimit të drejtësisë dhe të përpiqen energjikisht për realizimin e një procesi të ndershëm zgjedhor. Tranzicioni i gjatë shqiptar ka vërtetuar tashmë humbjen e kohës, Shqipëria ka nevojë për zhvillimin e një shoqërie në paqe, demokratike dhe të priret drejt zhvillimeve dhe kah qytetërimi perendimor me një përfaqësim politikanësh që e duan atdheun dhe i shërbejnë shtetasve.
28 Mars, 2024
Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)
Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)
Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)
L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)
Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)
Shqipëria shënon 15 vite e anëtarësuar në organizatën më të fuqishme të Aleancës së Atlantikut të Veriut.
Me këtë rast Partia Demokratike nderon këtë arritje madhore për vendin, e cila u realizua gjatë qeverisjes së saj nën drejtimin ish-kryeministrit, Sali Berisha.
Për të nderuar këtë ditë, në fasadën e selisë së PD, është vendosur një baner 23 metra e gjatë dhe 6 metra e gjerë.
Anëtarësimi në NATO shënoi një kthesë të rëndësishme për sigurinë e vendit, duke e renditur atë në krah 32 vendeve të tjera.
Pas ftesës në Bukuresht më 3 prill 2008, Aleanca e Atlantikut të Veriut me datën 1 prill të vitit 2009, në një vendim historik, pranoi Shqipërinë si anëtare me të drejta të plota të saj.
Për shqiptarët, pas 5 dekadash diktaturë, ky akt përbën arritjen më madhore në fushën politike dhe atë të sigurisë kombëtare pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë.
Ish-senatori amerikan dhe kandidati për zëvendëspresident i Partisë Demokratike, Joe Lieberman, ka vdekur në moshën 82-vjeçare.
Lieberman vdiq të mërkurën për shkak të komplikimeve nga një rënie në Nju Jork, raporton CNN.
Joseph Lieberman është i njohur për deklarën e tij se “Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës qëndrojnë për të njëjtat vlera dhe parime njerëzore… Të luftosh për UÇK-në është të luftosh për të drejtat e njeriut dhe vlerat amerikane.”
Lieberman ishte i nominuari i Partisë Demokratike për zëvendëspresident në zgjedhjet e vitit 2000, të cilat u fituan nga republikani Xhorxh W. Bush.sn
Profesori amerikan, Edward Joseph e sheh të zymtë situatën në Ballkan pas pushtimit të Rusisë në Ukrainë. SHBA-ja dhe BE-ja, sipas tij, duhet t’i kuptojnë më mirë implikimet e asaj lufte në rajon dhe të marrin qëndrimin e duhur ndaj Kosovës, të cilën, ai thotë se duhet ta avancojnë drejt njohjes ndërkombëtare dhe ta sjellin Serbinë në pranimin e rendit perëndimor. Kjo, sipas tij, do ta izolonte Putinin dhe do t’i jepte më shumë siguri Ukrainës.
Asnjë rajon në glob nuk ka parë ndikim më befasues dhe tronditës nga agresioni i Rusisë në Ukrainë sesa Ballkani. Kështu shkruan Edward P. Joseph, profesor në Universitetin Johns Hopkins në Washington, në një artikull me titullin “Përçarja pas pushtimit në Ballkan”, botuar të martën nga Qendra për Studime të Balltikut dhe Europës Lindore në Universitetin Sodertorn në Suedi.
Joseph shkruan aty për zhvillime shqetësuese në Ballkanin Perëndimor që prej nisjes së luftës së Rusisë në Ukrainë.
“Në thelb, SHBA-ja dhe BE-ja nuk kanë arritur ta kapin atë mundësi – dhe nevojën – e krijuar nga pushtimi i Putinit për t’i mbyllur mosmarrëveshjet e trashëguara etno-kombëtare nga kolapsi i Jugosllavisë tri dekada më parë. Më kryesorja ndër këto çështje të pazgjidhura është refuzimi i Serbisë për ta njohur pavarësinë e vitit 2008 të ish-krahinës së saj, Kosovës”, shkruan Joseph.
Profesori amerikan thekson se mungesa e zgjidhjes së këtij problemi është pengesa kryesore që e ka vonuar prej kohësh integrimin euroatlantik të të dy vendeve.
Ai shkruan se “leva e Serbisë mbi Kosovën” po e lejon presidentin serb, Aleksandar Vuçiq që “ta izolojë ish-krahinën”, gjë që ai thotë se e ka prioritet, dhe “ta vazhdojë falsitetin e tij” të “ekuilibrit” midis BE-së dhe Hungarisë, Kinës e Rusisë.
“Deri tani, vendi më i madh – me ekonominë më të madhe – të BB6, Serbia ka një ndikim të jashtëzakonshëm në fqinjtë e saj WB6, veçanërisht në të tri vendet me popullsi të konsiderueshme serbe (Bosnje-Hercegovinë, Kosovë dhe Malin e Zi). Kjo e bën Beogradin të jetë kanali kryesor për ndikimin rus dhe destabilizimin rajonal në Ballkan, siç pasqyrohet qartë në sondazhet e opinionit publik”, thuhet në artikull.
Ai kujton se “shfaqja më tronditëse e paqëndrueshmërisë rajonale ka ndodhur në Kosovë më 24 shtator 2023”, kur një grup serbësh sulmuan Policinë e Kosovës dhe u vra rreshteri Afrim Bunjaku.
“Pesë vende të BE-së – katër prej të cilave janë anëtarë të NATO-s – nuk e njohin Kosovën”, shkruan Joseph, i cili më tej thekson se as SHBA dhe asnjë vend i BE-së nuk ka nxjerrë gjetjet nga analizat e inteligjencës për episodin e 24 shtatorit, “e lëre më të dënojë Beogradin”.
“Zyrtarët amerikanë duket se janë të kënaqur me dorëheqjen e Aleksandar Vulinit, ish-shefin famëkeq të inteligjencës serbe”, shkruan ai. Megjithatë, Joseph shton se pro-rusi i hapur Vulin vazhdon të shfaqet nëpër mediat serbe duke reklamuar “Serbinë e Madhe”.
“Operacioni Banjska sugjeroi që Beogradi zyrtar – me miratimin e mundshëm nga lideri autokratik, Vuçiq – kishte hartuar një plan për ta ndryshuar status quo-në në Kosovë me forcë. Se një përpjekje e tillë e pacipë do të ndodhte në një territor të mbrojtura nga NATO, duke përfshirë edhe trupat e afërta amerikane, sugjeron një humbje dramatike të respektit për autoritetin perëndimor”, shkruan profesori amerikan.
Joseph kujton se në shkurt të vitit 2023, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, siç shkruan ai, “i befasoi mbështetësit e tij, dhe veçanërisht Vuçiqin duke pranuar propozimin e ri të BE-së, duke përfshirë autonominë e diskutueshme për serbët e Kosovës (Asociacionin)”.
Tutje ai tregoi edhe tërheqjen në njëfarë mënyre të Serbisë nga marrëveshja për normalizimin e raporteve.
“Edhe nëse pranohet plani i “normalizimit”, ende nuk është e qartë (dhe me gjasë e pamundur) nëse Kosova madje do të ketë një rrugë drejt anëtarësimit në NATO dhe BE”, shkruan ai.
Siç shpjegon Joseph, “ngërçi në Kosovë është zgjatur nga përçarjet europiane për pavarësinë e Kosovës”.
“Me mbështetjen aktive të Rusisë, Beogradi mund të vazhdojë status quo-në, duke e izoluar Kosovën deri sa BE dhe SHBA ta pranojnë përfundimisht një ndarje – strategji jo ndryshe nga ajo e Putinit në Ukrainë. Në të vërtetë, 24 sulmi i 24 shtatorit në Banjskë mund të ketë qenë përpjekja për të shpejtuar këtë rezultat”, thekson ai.
“Përshpejtimi i paqëndrueshmërisë në Ballkan vërteton pohimin e Putinit se rendi perëndimor është iluzion dhe arbitrar. Pozicioni i mosnjohësve ia lejon Putinit gjithashtu ta përdorë Kosovën si “precedent” për ta copëtuar Ukrainën, ndërsa ai dhe zyrtarë të tjerë rusë akuzojnë Perëndimin për copëtimin e Serbisë”, shkruan tutje Joseph.
Ai shkruan se Perëndimi humbi mundësinë për ta nxjerrë një vendim strategjik nga Serbia në fillim të luftës në Ukrainë, për t’i vënë sanksione Rusisë, dhe shton se “SHBA dhe zyrtarët e BE-së duket se janë vendosur për një situatë shumë të paqëndrueshme ‘modus vivendi’ me Beogradin”.
Ka dy mënyra për SHBA-në dhe partnerët kryesorë të BE-së për “ta rikuperuar besueshmërinë e tyre të dëmtuar dhe për ta rivendosur ekuilibrin”, sipas Joseph. Së pari, duhet, siç shkruan ai që “Beogradi t’i respektojë sanksionet e BE-së dhe ta mbyllë RT dhe Sputnik Serbia”, dhe së dyti “SHBA dhe partnerët kryesorë të BE-së mund ta inkurajojnë Ukrainën që ta njohë Kosovën”.
“Njohja e Prishtinës nga Kievit do të siguronte katalizatorin për njohjen uniforme të Kosovës në NATO”, sipas Joseph, si vendin që janë – citon presidentin amerikan Joe Biden – “në vijën e parë të frontit duke luftuar për të shpëtuar parimet demokratike që bashkojnë të gjithë njerëzit e lirë”.
Joseph shkruan se “njohja e Ukrainës do t’ia jepte Athinës kontekstin që zyrtarët grekë thonë se duhet ta njohin Kosovën”. Ai kujton se “Athina tashmë ka marrëdhënie të mira me Prishtinën dhe ka shprehur gatishmërinë për ta njohur Kosovën për t’i çuar përpara interesat e rëndësishme greke”. Ai shton se “Athina ka nevojë për stabilitetin në Ballkan dhe ka interes ta parandalojë një ndarje të Kosovës, e cila do t’ia hapte derën ‘Serbisë së Madhe’, ‘Shqipërisë së Madhe’ dhe ndikimit turk në Ballkan”.
Ai shkruan edhe për mundësinë që Kosova ta marrë njohjen nga Spanja.
“Vendimi themelor i Spanjës në janar për ta njohur pasaportën e Kosovës (pas liberalizimit të vizave të BE-së për qytetarët e Kosovës) sugjeron se Madridi mund të lëvizë drejt njohjes së plotë, nëse Kyivi së bashku me Athinën dhe vendet tjera mosnjohëse ta ndryshojnë pozicionin e tyre”, shkruan profesori amerikan.
“Si përmbledhje, situata e zymtë pas pushtimit (të Ukrainës) në Ballkan mund të kthehet mbrapsht nëse SHBA-ja dhe BE-ja i kuptojnë implikimet për luftën e përgjithshme kundër Rusisë dhe e pranojnë se stabiliteti i vërtetë kërkon qëndrim të duhur ndaj Kosovës. Lutja e Beogradit – iluzioni se Vuçiq do të bashkëpunojë – është një dështim i dëshmuar”, thekson ai. “Avancimi i njohjes uniforme të Kosovës në NATO (në radhë të parë) do ta mbështesë diplomacinë SHBA-BE, dhe më në fund ta sjellë Serbinë në pranimin e rendit perëndimor – duke e lënë Putinin më të izoluar dhe Ukrainën më të sigurt”, shkruan Edward Joseph në fund të shkrimit.bw
Komiteti për Politikë dhe Demokraci i Këshillit të Evropës ka miratuar raportin e raportueses për Kosovën, Dora Bakoyannis, ku rekomandohet që shteti ka përmbushur kushtet për t’u bërë anëtare e plotë e Këshillit të Evropës.
Hapi i radhës, sipas këtij komiteti, do të jetë më 18 prill, kur do të hidhet në votim ky raport para Asamblesë Parlamentare në përbërjen e saj të plotë.
Zëvendësministri për Punë të Jashtme dhe Diasporë, Kreshnik Ahmeti, tha se opinioni i raportueses Bakoyannis rekomandon anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës “pa asnjë parakusht shtesë”.
“Asnjë nga zotimet që duhet t’i marrë përsipër Kosova nuk kërkohet të realizohen para anëtarësimit. Madje në pikën 11 thuhet qartë se zotimi duhet të adresohet pas anëtarësimit”, shkroi ai në Facebook.
Sipas tij, të gjitha propozimet që të vendosen parakushte të reja “janë refuzuar nga shumica e anëtarëve të Komitetit, gjë që tregon se Kosova duhet të bëhet anëtare në maj të këtij viti dhe parakushtet e reja do të ishin të padrejta”.
Në raportin e Bakoyyanis, tha zëvendësministri Ahmeti, kërkohet po ashtu edhe largimi i fusnotës që vendoset para emrit të Kosovës, “fusnotë e cila është përdorur që nga viti 2008 në çdo raport dhe komunikim mbi dhe me Kosovën. Gjithashtu, rekomandohet që Kosova të ftohet si shtet, sipas nenit 4 të Statutit të Këshillit të Evropës, dhe jo si vend sipas nenit 5”.
Ndërkaq, deputeti i Kuvendit të Kosovës nga radhët e Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Besnik Tahiri, që ishte i pranishëm në takim, tha se raporti u votua me 31 vota për, katër kundër dhe një abstenim. Por, sipas tij, gjatë takimit kishte mospajtime.
“Në Komitet deputetët ishin të ndarë. Në njërën anë, Serbia kundërshtonte dhe në anën tjetër kishte pothuajse konsensus në mbështetje të anëtarësimit të Kosovës”, shkroi ai në X, që më herët njihej si Twitter.
Pas këtij votimi në Strasburg, çështja procedon në Asamblenë Parlamentare më 18 prill dhe nëse merr miratimin edhe në këtë institucion, atëherë fjalën përfundimtare për anëtarësimin e Kosovës duhet ta japë Këshilli i Ministrave të Këshillit të Evropës gjatë një mbledhjeje që do të mbajë në muajin maj.
Kosova ka aplikuar në majin e vitit 2022 për anëtarësim në Këshillin e Evropës. Anëtarësimi i saj kundërshtohet nga Serbia.
Anëtarësimi i Prishtinës është riaktualizuar në javët e fundit, pasi, me kërkesën e Qeverisë së Kosovës drejtuar Agjencisë Kadastrale për transferimin e 24 hektarëve tokë në emër të Manastirit të Deçanit, është përmbushur njëri nga kushtet kryesore për anëtarësim.
Në një intervistë dhënë për Radion Evropa e Lirë më 15 mars, emisari amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, sugjeroi se themelimi i Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë dhe çështja e disa shpronësimeve në veriun e banuar me shumicë serbe, mund të nxirren si kushte shtesë nga disa shtete evropiane për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.
Megjithatë, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, deklaroi më herët gjatë 27 marsit se themelimi i Asociacionit – për të cilën Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje qysh më 2013 – nuk është kusht për anëtarësimin e Këshillit të Evropës.
Ajo tha se në raportin e Bakoyannis qartëson në paragrafin e 11 se “kur flitet për Asociacionin, flitet si një prej detyrimeve pas anëtarësimit, pra nuk flitet për këtë fazë për themelim të Asociacionit”.
Këshilli i Evropës është organizatë lidere në Evropë në fushën e të drejtave të njeriut.
Pjesë e tij janë 46 shtete, përfshirë 27 vende anëtare të Bashkimit Evropian dhe të gjitha vendet e rajonit.
Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut – me seli në Strasburg, Francë – bën monitorimin e zbatimit të Konventës Evropiane për të Drejta të Njeriut.REL
Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, duke folur në një ngjarje në Prishtinë për shënimin e 25-vjetorit të fillimit të sulmeve ajrore të Aleancës Veri-Atlantike (NATO) kundër caqeve ushtarake policore në ish-Jugosllavi, 27 mars 2024.
Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, ka thënë të mërkurën se për Kosovën është e qartë urgjenca për integrim evropian dhe euroatlantik dhe se kjo nënkupton siguri, prosperitet dhe demokraci për popullin e saj.
“Integrimi i saj është thelbësor edhe për arritur sigurinë dhe stabilitetin afatgjatë në rajon”, tha Hovenier.
Duke folur në një ngjarje në Prishtinë për shënimin e 25-vjetorit të fillimit të sulmeve ajrore të Aleancës Veri-Atlantike (NATO) kundër caqeve ushtarake policore në ish-Jugosllavi, Hovenier tha se SHBA-ja e sheh stabilitetin dhe sigurinë në Ballkanin Perëndimor si një premtim të rëndësishëm që duhet të përmbushet, posaçërisht pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia e Vladimir Putinit.
“Njëzet e pesë vjet më parë, NATO-ja veproi për ta çuar përpara një vizion për një Evropë të lirë dhe paqësore. Edhe sot ne po punojmë për ta arritur këtë”, tha Hovenier duke folur në ngjarjen e organizuar nga Universiteti i Prishtinës dhe Universiteti i Arkansasit.
Më 24 mars 1999 NATO-ja i nisi sulmet ajrore kundër caqeve ushtarake policore në ish-Jugosllavi.
Pas 78-ditësh të sulmeve, bombardimet u ndërprenë më 10 qershor 1999, me miratimin e Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.
Ndërhyrja ushtarake e NATO-s në Kosovë mundësoi kthimin në shtëpitë e tyre të më shumë se 800.000 persona të zhvendosur brenda dhe jashtë Kosovës.
Hovenier e ritheksoi përkushtimin e Shteteve të Bashkuara që “ngjarjet e tmerrshme që ndodhën në Kosovë 25 vjet më parë të mos përsëriten kurrë më”.
Njëzet e pesë vjet pas kësaj ndërhyrjeje ushtarake, NATO-ja e ka në Kosovë misionin e vet paqeruajtës, KFOR, me praninë e një numri shumë më të vogël të ushtarëve, 4.700 sosh.
“Ne jemi të përkushtuar për ta mbështetur rolin e vazhdueshëm stabilizues që forca e NATO-s e luan në Kosovë”, shtoi ai.
Hovenier ua bëri të qartë autoriteteve kosovare, megjithatë, se rruga e vetme për integrimin e Kosovës në institucionet evropiane dhe euroatlantike është përmes dialogut me Serbinë nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.
“Posaçërisht, përmes mirëbesimit dhe zbatimit të të gjitha marrëveshjeve që Kosova i ka arritur përmes dialogut”, tha ai.
Kosova dhe Serbia arritën marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve fqinjësore në fillim të vitit 2023.
Por, BE-ja, e cila e ndërmjetëson dialogun mes tyre nga viti 2011, ka thënë se marrëveshja nuk është duke u zbatuar, megjithëse është detyruese për palët.
Marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Qeverisë së tanishme kosovare kanë arritur pikën më të ulët në fillim të këtij viti, kur autoritetet kosovare vendosën ta ndalojnë përdorimin e dinarit serb në Kosovë për pagesa me para të gatshme përmes një rregulloreje të Bankës Qendrore, e cila nga 1 shkurti e përcaktoi euron si valutën e vetme zyrtare në vend.
SHBA-ja i ka bërë thirrje Kosovës ta pezullojë rregulloren, për t’iu dhënë kohë qytetarëve të prekur që të përshtaten me praktikën e re.
I dërguari i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ka thënë se me mospërmbushjen e kërkesës amerikane për çështjen e dinarit, Qeveria e Kosovës nuk po e trajton Uashingtonin si partner.
Hovenier tha të mërkurën se pret nga Qeveria e Kosovës “sikurse kemi pritur nga qeveritë e mëparshme kosovare”, të punojë në partneritet “për t’i vazhduar përpjekjet tona për të ndërtuar një rajon të sigurt, shumetnik dhe stabil”.REL
Një ditë e rëndësishme kjo e sotmja sa i përket procesit të anëtarësimit të Kosovës në Këshill të Evropës. Komisioni për Politikë dhe Demokraci i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës ka vetën një pikë të rendit të ditës, atë të aplikimit të Kosovës në KiE, kryesisht raportin e Dora Bakoyannis.
Mbledhjen e Komisionit e kanë konfirmuar ditë më parë për Telegrafin nga Këshilli i Evropës, gjersa sot në agjendë të këtij Komisioni është kjo pikë e rendit të ditës. Mbledhja do të mbahet nga ora 14:30 deri në 17:30. “Pasi të miratohet nga Komisioni, draft opinioni duhet të diskutohet dhe miratohet nga Asambleja”, bën të ditur nga Këshilli i Evropës. Saktësisht në agjendën e Komisionit për Politikë dhe Demokraci thuhet se në rend dite është opinioni statutor mbi aplikimin për anëtarësim të përcaktuar në letrën e datës 12 maj 2022 drejtuar Sekretarit të Përgjithshëm të Këshillit të Evropës, në përputhje me Rezolutën Statutore (51) 30.
Raportuese është Dora Bakoyannis. Lidhur me procesin e anëtarësimit të Kosovës në KiE ditë më parë ka folur edhe kryeministri i vendit, Albin Kurti i cili në një mbledhje të ekzekutivit bëri të ditur se Qeveria e Kosovës i ka dhënë dritën jeshile Agjencisë Kadastrale të Kosovës që të zbatojë vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për pronat e Manastirit të Deçanit. Ai pati njoftuar se lidhur me këtë ministrja e Punëve të Jashtme të Kosovës i ka dërguar notë verbale njoftuese Këshillit të Evropës.
“Qeverisë i është bërë e qartë nga Komiteti i Asamblesë Parlamentare që ne duhet të zgjedhim ndërmjet dy opsioneve…. të zbatojmë vendimin e Gjykatës Kushtetuese e të na mundësohet ecja tutje ose heqja e çështjes së Kosovës nga agjenda e anëtarësimit”, ishte shprehur Kurti. Në prag të prezantimit të raportit faktmbledhës (27.03.24) Dora Bakoyannis, raportuese e Këshillit të Evropës (KiE) për Kosovën në Komisionin e Çështjeve Politike, deputeti gjerman socialdemokrat Frank Schwabe është optimist për anëtarësimin e Kosovës në këtë organizatë.
Schwabe ka folur për shansin historik të anëtarësimit të Kosovës në këtë institucion, gjersa theksoi se Kosova i ka plotësuar kushtet për anëtarësim në Këshillin e Evropës. “Unë jam një nga ata që dëshirojnë që Kosova të bëhet anëtare tani, sepse nuk e dimë se çfarë do të ndodhë me zgjedhjet në SHBA, si do të ndryshojë situata politike. Pra, Kosova është dukshëm më përpara në aspektin e demokracisë dhe të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit sesa disa shtete të tjera që tani janë anëtarë të Këshillit të Evropës. Në këtë aspekt, do të thoja se Kosova në thelb i plotëson këto kushte. Por me vendimin që do të marrim do të ketë një listë të tërë, disa faqe, të obligimeve që Kosova duhet t’i përmbushë dhe t’i marrë”, ka thënë deputeti gjerman në një intervistë për Deutsche Welle.
Kosova ka aplikuar për anëtarësim në Këshillin e Evropës më 12 maj 2022. Ndërkaq, më 24 prill u shënua hapi i parë i suksesshëm për Kosovën me vendimin e Komiteti Ministror i Këshillit të Evropës që t’ia përcjellë Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës kërkesën për anëtarësimin e Kosovës.
Ambasadori amerikan në Prishtinë, Jeff Hovenier, tha të martën se NATO-ja ndërhyri 25 vjet më parë për t’i dhënë fund luftës në Kosovë pikërisht për shkak të ngjarjeve si ajo në Krushë të Madhe.
Ai i bëri këto komente gjatë një ceremonie përkujtimore në këtë fshat në Kosovën perëndimore, ku me 25 mars të vitit 1999, forcat serbe vranë rreth 250 civilë.
“NATO-ja veproi pikërisht për shkak të krimeve të tilla të tmerrshme që po zhvilloheshin. Të njëjtën ditë, sekretarja e atëhershme amerikane e shtetit, Madeleine Albright deklaroi ‘e kemi të pamundur të negociojmë ndërsa (Sllobodan) Millosheviçi shton numrin e forcave, i sulmon civilët dhe i djeg fshatrat në Kosovë. Aksionet e NATO-s synojnë të nxisin paqen dhe qëndrueshmërinë në Evropë duke u dhënë fund mizorive dhe krizës humanitare’, tha ai.
Njëzet e pesë vjet më parë NATO-ja ndërmori një fushatë bombardimesh ajrore kundër forcave serbe. Fushata nga ajri që zgjati 78 ditë, në tokë u shfrytëzua nga forcat serbe për sulme hakmarrëse kundër shqiptarëve. Mbi 10 mijë veta u vranë, mbi 800 mijë u dëbuan nga Kosova, ndërsa rreth 5 mijë të tjerë në fund të luftës llogariteshin si të zhdukur.
25 vjet më pas ende nuk dihet asgjë për fatin e mbi një mijë e 600 personave. Në mesin e tyre janë edhe trupat e 60 vetave të vrarë në masakrën e Krushës së Madhe.
“Familjet e viktimave kanë nevojë për drejtësi, Kosova ka nevojë për drejtësi sepse ky është parim themelor mbi të cilin duhet të funksionojë secila shoqëri, e pa të cilin paqja asnjëherë nuk është e drejtë”, tha presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani.
Ajo e vlerësoi si “institucionalizim të kujtesës kolektive” ngritjen e një muzeu që u përurua sot në këtë fshat, me dëshmi e rrëfime nga ngjarjet e 25 marsit të vitit 1999.
“Rëndësia e një muzeu të tillë është e jashtëzakonshme. Duke hedhur dritë mbi ngjarjet e errëta të së kaluarës sonë, sigurohemi që zërat e viktimave të mos heshten kurrë e të mos harrohen asnjëherë në historinë tonë. Ne nuk duhet të harrojmë rrugën nëpër të cilën kemi kaluar, por duhet të mësojmë nga e kaluara në funksion të një të ardhmeje më të ndritshme dhe paqes së qëndrueshme”, tha ajo.
Ambasadori amerikan Hovenier tha se akti i kujtimit që mundëson ky muze është pjesë thelbësore e drejtësisë kalimtare e cila synon që të trajtojë të kaluarën dhe të ndërtojë themelet për një të ardhme të shërimit dhe pajtimit.
“Është veprim i duhur të ketë një dëshmi fizike të ngjarjeve të tmerrshme që ndodhën këtu dhe të kemi një vend ku mund të bashkohemi për të nderuar kujtimin dhe trashëgiminë e atyre që u vranë. Shtetet e Bashkuara krenohen se kanë mbështetur përpjekjet tuaja për këtë muze, duke përfshirë trajnimet për aftësi intervistuese, etikë të historisë, kurim dhe arkivim”, tha ambasadori amerikan.
Ambasadori gjerman në Kosovë, Jorn Rhode, tha se masakra e Krushës është dëshmi që ndërhyrja e NATO-s ishte më se e nevojshme për të ndaluar një katastrofë të mëtejshme humanitare dhe spastrimin etnik që po ndodhte në Kosovë.
“Kjo ndërhyrje ishte gjëja e duhur për tu bërë dhe ne i qëndrojmë prapa. Shumica e autorëve të këtyre krimeve janë ende të lirë dhe e tëra që mund të them është se pandëshkueshmëria nuk mund të lejohet. Jam krenar të qëndroj sot këtu dhe të them se Gjermania ka ndihmuar në ndërtimin e Kosovës si shtet të lirë, demokratik dhe shumetnik”, tha ai.
Nëntë vjet pas ndërhyrjes së NATO-s, Kosova shpalli pavarësinë e saj me mbështetjen perëndimore, por vazhdon të kundërshtohet nga Serbia dhe aleatja e saj Rusia.
Ndonëse udhëheqësit e Kosovës dhe Serbisë u pajtuan mbi një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve në vitin 2023, tensionet ndërmjet tyre vazhdojnë të jenë të larta.
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti, me anë të një postimi në rrjetet sociale, ka shkruar në lidhje me masakrat e serbëve në Suharekë dhe Krushë të Madhe e të Vogël.
Kurti shprehet se në vitin 1999, Serbia po realizonte planin gjenocidal “Patkoi”, për shfarosjen e popullsisë shqiptare në Kosovë. Kurti gjithashtu ka shkruar për masakrën në Padalishtë të Skenderajt, vrasjet në Landovicë të Prizrenit e në Gjakovë.
Postimi i kryeministrit të Kosovës Albin Kurti:
Në pranverën e vitit 1999, Serbia po realizonte planin gjenocidal “Patkoi” për shfarosjen e popullsisë shqiptare vendase në Kosovë.
Në paraditen e 26 marsit, forcat e Serbisë sulmuan fshatrat Krushë e Madhe dhe Krushë e Vogël. I detyruan gratë dhe fëmijët të largoheshin për në Shqipëri. Burrat dhe djemtë i ndaluan. Ua konfiskuan letërnjoftimet dhe artikujt me vlerë. Pastaj hapën zjarr me mitraloz mbi ta. Të shtënat zgjatën disa minuta.
Atë ditë, forcat serbe vranë 243 civilë shqiptarë në masakrën në Krushë të Madhe dhe 113 në Krushë të vogël.
Në orët e hershme të mëngjesit të 26 marsit, tanket serbe rrethuan oborrin e familjes Berisha në Suharekë. I dëbuan familjarët nga shtëpitë dhe i çuan në një kafene. Pastaj hapën zjarr. Hodhën edhe eksplozive. Forcat serbe aty i vranë 48 anëtarë të familjes Berisha, përfshirë 11 fëmijë. Mes tyre, Dorentinën 3 vjeҫare, Ismetin 2 vjeҫar, ndërsa Eroni dhe Redoni ishin vetëm 1 vjeҫ. Trupat e tyre u dërguan në varrezë masive në Batajnicë, afër Beogradit.
Kësaj masakre i mbijetuan vetëm Shyhrete Berisha dhe Vjollca me të birin, Gramoz Berisha.
Po atë mëngjes, forcat serbe e sulmuan fshatin Padalishtë të Skenderajt, duke masakruar 19 anëtarë të familjes Imeraj, nga mosha 2 deri 76 vjeçe. Në mesin e tyre 11 gra dhe pesë fëmijë.
Në Landovicë të Prizrenit, më 26 mars 1999, u vranë 23 banorë të këtij fshati dhe fshatrave tjerë, përfshirë gjashtë fëmijë dhe një grua shtatzënë.
Në mbrëmje, në qytetin e Gjakovës, në një shtëpi në rrugën “Ymer Grezda”, forcat e Serbisë vranë me armë zjarri të gjashtë burrat shqiptarë që ishin në atë shtëpi.
Këto janë dëshmitë e gjenocidit të Serbisë, që me forcat policore e ushtarake, u përpoq të shfarosë shqiptarët në Kosovë.
“Kujtesa e Kosovës” titullohet vëllimi i librave me dëshmitë e rrëfimet të mbijetuarve të masakrës së Krushës së Madhe, që u promovua mbrëmë, me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Kujtesa e Kosovës është e freskët.
Themelimi dhe funksionalizimi i Institutit për Krimet e Kryera Gjatë Luftës ka për qëllim dokumentimin e të gjitha krimeve të luftës së fundit në Kosovë, krimeve kundër njerëzimit dhe veprimeve gjenocidale nga Serbia. Ky është një nga obligimet e shumta që po përmbushet ndaj kujtimeve tona si popull dhe kërkesës për drejtësi.
Si institucione të Republikës, jemi të përkushtuar që brezi aktual i fëmijëve dhe brezat e ardhshëm, që s’kanë lindur ende, të mos kalojnë nëpër këto vuajtje që i kaluam ne. Si institucione e qytetarë të Republikës, po angazhohemi bashkë, që fëmijët të gëzojnë lirinë dhe të kenë të ardhme të ndritshme në Kosovën tonë.
Përkulemi me shumë dhembje, dashuri dhe krenari para kujtimit të të gjithë të vrarëve. Rënien e tyre me flijim e me sakrificë, e kemi udhërrëfim se si të ecim përpara.bw
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka deklaruar se qeveria e tij ka rritur shpenzimet në fushën e mbrojtjes, vendim që është marrë pjesërisht si përgjigje ndaj agresionit të shtuar serb.
Kosova kohët e fundit bleu dronë Bayraktar nga Turqia dhe do të marrë raketa anti-tank Javelin nga SHBA. NATO dërgoi së fundmi 130 trupa shtesë për të përforcuar misionin e saj në Kosovë.
Në një intervistë për Politico ai u shpreh se Beogradi është rreshtuar krah Rusisë.
“Ne u kritikuam për dhunën në veri vitin e kaluar, padrejtësisht, dhe BE-ja vendosi masa kundër Kosovës. Nga ana tjetër, Serbia është duke u rreshtuar me Federatën Ruse në lidhje me agresionin në Ukrainë dhe nuk ka sanksione për Serbinë”, tha Kurti.
BE-ja goditi Kosovën me masa kufizuese verën e kaluar në përgjigje të një shpërthimi dhune të lidhur me zgjedhjet në Veri.
Kërkesat e BE-së përfshinin themelimin e një asociacioni të komunave me shumicë serbe, një plan që daton që nga viti 2013, së bashku me mbajtjen e zgjedhjeve të reja në veri.
Kurti tha për Politico se qeveria e tij është e përkushtuar që së shpejti të mbajë zgjedhje të reja në veri.
“Mund të mbahen gjatë muajve të ardhshëm”, tha ai, ndërsa shtoi se nënshkrimet nga të paktën 20 përqind e votuesve me të drejtë vote do të nevojiteshin për të nisur procedurën, një proces që është duke u zhvilluar.
Muajin e kaluar, një duzinë vendesh evropiane i kërkuan Josep Borrell të heqë kufizimet politike dhe ekonomike kundër Kosovës, duke vënë në dukje gjithashtu rolin që Serbia kishte luajtur në një sulm në Banjskë. Por BE-ja ende nuk ka marrë një vendim në këtë drejtim.
BE-ja është përmbajtur nga vendosja e masave kundër Serbisë, pavarësisht shqetësimeve të përhapura për zgjedhjet e muajit të kaluar në vend. Brukseli dënoi “përfshirjen vendimtare” të presidentit serb Aleksandër Vuçiç në votimin e 17 dhjetorit.
Kurti tha gjithashtu se Kosova dëshiron të anëtarësohet në NATO, edhe pse katër anëtarë të aleancës ende nuk e kanë njohur shtetin.
“Ne duam t’i bashkohemi NATO-s dhe momenti i parë historik do të ishte Partneriteti për Paqe. Qeveria jonë ka rritur shpenzimet e mbrojtjes, pjesërisht si përgjigje ndaj agresionit të shtuar serb”, tha Kurti, duke iu referuar një programi që lejon bashkëpunimin mes NATO-s dhe vendeve joanëtare.bw
Komentet