17 janari i vitit 1982, dita kur u vranë Vëllezërit Gërvalla e Kadri Zeka është një datë e trishtë në historinë e shqiptarëve. Edhe pse kanë kaluar 20 vjet, ajo ditë mbetet përgjithnjë e freskët me zinë e saj jo vetëm për familjet e prijësve të shquar, por edhe për një numër njerëzish që kanë qenë të lidhur shpirtërisht e organizativisht me ta. Fjala është për pjesëtarët e brezit që i vuri kazmën Jugosllavisë së fuqishme, vetëm me një synim: të çlirohet Kosova dhe territoret e tjera shqiptare në këtë ish-shtet.
Nëse ju rastis të vizitoni ndonjërin prej këtij brezi do të shihni se nëpër banesa akoma i mbajnë portretet e martirëve që i vrau UDB-ja në Untergruppenbach. Ato portrete prej kohësh kanë statusin e ikonave. Për më tepër janë pjesë e rritjes, formimit dhe burrërimit të fëmijëve të tyre.
Ky brez ende pyet dhe pyet: pse edhe pas kaq dekadash, ky krim i shtetit serb, i kryer në mes të Evropës, ka mbetur i pandriçuar, ndërkohë që në inatet ndërshqiptare përplot emra janë lakuar si vrasës të mundshëm apo të sigurt?
1. Një Lëvizje e re përballë një shteti të vjetër
Në Kosovë, menjëherë pas demonstratave të vitit 1981, pati filluar, në përmasa të pabesueshme, radiologjia e diferencimit politik që nënkuptonte terrorizimin psiqik të shqiptarëve, largimet nga shkollat e nga puna, arrestimet, torturat dhe burgimet e gjata.
Shërbimet sekrete jugosllave përmes arrestimeve i kishin dhënë një grusht të rëndë Lëvizjes për pavarësi, mijëra njerëz ndodheshin nëpër burgje civile ose ushtarake; mbikëqyrej çdo gjo gjë e çdo kush. Elita politike duke qenë e papërgatitur për këto rrethana dhe e përçarë nuk mundi t’a përballojë presionin serb që mëtonte nënshtrimin definitiv të shqiptarëve. Në anën tjetër intelegjencia duke qenë krejt e papërgatitur dhe e pambrojtur u struk para rrezikut evident, kështu që politikën e shqiptarëve filluan ta bëjnë të rinjtë, që ende ishin me njërën këmbë në fëmijëri. Dhe kjo nuk ishte një politikë e madhe: aty këtu ndonjë trakt, ndonjë parullë, ndonjë revoltë e shkruar në letër, në mur ose në asfalt, po që përçonte një mesazh të fuqishëm: kurrë nuk do të mund të na nënshtroni!
Në këto rrethana mërgata shqiptare përbënte një eshalon të veçantë të Lëvizjes për pavarësi. Përparësia e saj ishte se ajo ishte larg veprimit të drejtpërdrejtë të aparatit shtetëror, ishte prezente në vend, sepse një pjesë e madhe e mërgimtarëve qarkullonin rregullisht brenda e jashtë, kishte kontakte familjare e personale… Roli i saj ishte ndier në mënyrë të drejtpërdrejtë në prag, gjatë dhe pas demonstratave të vitit ’81 përmes shtypit që përgatitej jashtë dhe shpërndahej brenda, përmes krijimit të rrjetit të organizimit etj.
I vetëdijshëm për rëndësinë e mërgatës shqiptare sektori i kryesisë së Jugosllavisë që koordinonte aktivitetin e gjithë sistemit të shërbimeve të fshehta civile e ushtarake, e që atëherë udhëhiqej nga slloveni Stane Dollanc, u përcaktua për një grusht shkallmues që do t’i jipej mërgatës, në mënyrë që ajo të shfaktorizohej njëherë e mirë.
Në këtë vijë u organizua dhe u ekzekutua vrasja e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës. Atentati u krye në kohën kur krejt aparati shtetëror i Jugosllavisë ishte përqëndruar në Kosovë dhe në territoret e tjera shqiptare; atëherë kur Kosovës po i dërrmoheshin njëra pas tjetrës të gjitha të drejtat dhe institucionet vetanake që ishin fituar me shumë përpjekje e flijime.
Atentati pati pasoja të rënda sepse u krye kur shumë prijës të Lëvizjes për pavarësi, që vepronin ilegalisht ose gjysmilegalisht ishin arrestuar dhe kundër tyre ishin kryer ose përgatiteshin proceset politike. Veç të tjerash, kjo vrasje shkaktoi tronditje të mëdha edhe për faktin se u krye në një periudhë destabilizimi e krize të thellë politike në gjithë hapësirat shqiptare.
Ngjarjet e Kosovës në Shqipëri patën efekt të drejtpërdrejtë, sepse çuan deri te konflikte të përgjakshme në vetë udhëheqjen e shtetit për politikën që ishte ndjekur apo që do të ndiqej aty e tutje.
Këto trandje madje ndikuan në fundin tragjik të kryeministrit të atëhershëm Mehmet Shehu.
Duhet pasur gjithashtu parasysh se atentati në Gjermani ishte edhe përballje e organeve të shtetit jugosllav me organet e shtetit shqiptar, sepse në rrethanat që ishin krijuar në Kosovë për politikën e Shqipërisë viktimat e atentatit ishin gurë me peshë në luftën politike e diplomatike që do të bëhej aty e tutje.
2. Mozaiku politik i mërgatës shqiptare në fillimvitet tetëdhjetë
Në atë kohë në mërgim vepronin shumë organizata. Që në krye duhet nënvizuar se mërgata e vjetër ishte rraskapitur madje edhe dërrmuar në përballjet e shërbimeve jugosllave me ato shqiptare që ishin bërë brenda saj. Por objekt i kësaj trajtese do të jenë ato grupime që mund të kishin një ndikim në rrjedhën e ngjarjeve në Kosovë. Atëherë në Evropën Perëndimore, konkretisht në Gjermani e Zvicër vepronin:
Besëlidhja Kombëtare Shqiptare, e drejtuar nga Emin Fazlia. Më 10 tetor 1981 UDB kishte vrarë në Bruksel, bashkëpunëtorin e tij të ngushtë Vehbi Ibrahimi, nënkryetar i Besëlidhjes, ndërsa në Fraknfurt kishte plagosur rëndë bashkëpunëtorin tjetër, Rasim Zenelin. Ky ishte një grupim politik me orientim të djathtë dhe bashkëpunonte me mërgatën kroate.
Grupi komunist “Zëri i Kosovës”, një qerthull që drejtohej nga Riza Salihu.
Fronti i Kuq Popullor, udhëhiqej nga Ibrahim Kelmendi, dhe nxirrte gazetën “Bashkimi” (janë botuar 3 numra). Kjo gazetë shpërndahej edhe në Kosovë.
“Bashkimi“ mori trajtën e gazetës vetëm pasi filloi ta redaktonte Jusuf Gërvalla.
Organizata Marksiste Leniniste e Kosovës që nxirrte gazetën “Liria” (janë botuar 6 numra). Këtë organizatë në mërgim e udhëheqte Kadri Zeka. OMLK prej vitesh kishte aktivistët e saj në Zvicër.
Lëvizja Nacional çlirimtare e Kosovës dhe e Viseve të tjera Shqiptare në Jugosllavi (LNÇKVSHJ), të cilën në Evropën Perëndimore e ka udhëhequr Jusuf Gërvalla.
Fillimisht Jusufi, siç u tha, ka ndihmuar substancialisht nxjerrjen e gazetës “Bashkimi”, pastaj ka nxjerrë gazetën “Lajmëtari i Lirisë” (gjithsej tre numra), së fundi filloi të nxirrte si organ të LNÇKVSHJ-së gazetën “Zëri i Kosovës”.
Pas shpërthimit të demonstratave të vitit ’81 u bënë përpjekje për bashkimin e disa prej këtyre organizatave, konkretisht mes atyre që kishin udhëheqje politike brenda, pra OMLK-së dhe LNÇKVSHJ-së.
Përpjekjet për bashkim janë bërë në Kosovë dhe në mërgim. Bisedimet për bashkimin e organizatave janë vonuar e vështirësuar për shkak të veprimit në ilegalitet dhe të rrethanave që u krijuan pas arrestimeve të mëdha gjatë gjithë vitit të demonstratave. Një takim i mbajtur në Stamboll, në tetor të vitit 1981, e në të cilin kishin marrë pjesë në një anë, Kadri Zeka si përfaqësues i OMLK-së, dhe në anën tjetër Sabri Novosella e Bardhosh Gërvalla, si përfaqësues të LNÇVSHJ-së kishte dështuar jo vetëm për shkak të dallimeve konceptuale. Bisedimet për bashkim të këtyre organizatave nuk mund të përjashtoheshin nga rrethanat shqiptare dhe rajonale, sepse organet e shtetit shqiptar, pas disa dështimeve në përballjet me shërbimet jugosllave, përpiqeshin ta konsolidojnë apo thënë më mirë ta kontrollojnë Lëvizjen e Kosovës për pavarësi. Në treshin që u vra shteti shqiptar shihte shtyllat e rëndësishme të mbajtjes gjallë të qëndresës në Kosovë.
Megjithatë, pavarësisht dallimeve apo pykave të përçarësve të ndryshëm, aktivistët e këtyre dy organizatave jashtë, konkretisht Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë bashkëpunuar ngushtë në nxjerrjen e gazetave, në organizimin e demonstratave dhe manifestimeve të ndryshme. Sipas burimeve të besueshme në prag të vrasjes janë bërë përpjekje fort serioze për bashkim dhe ai duhet të ketë qenë shumë afër.
3. Uniteti i veprimit
Jusuf Gërvalla dhe Kadri Zeka janë takuar për herë të parë në mërgim, në fillim të vitit 1981. Prej atëherë dhe gjer në vrasjen e tyre ata kanë vepruar bashkë në shumë drejtime: në përgatitjen dhe publikimin e shtypit ilegal, konkretisht të gazetës “Liria”, në organizimin e manifestimeve dhe demonstratave në mbështetje të kërkesave të Lëvizjes Studentore në Kosovë.
Demonstratën e parë e kanë organizuar në Bernë të Zvicrës më 1 prill 1981, një javë më vonë një demonstratë tjetër në Zürich, më 25 prill kanë organizuar një demonstratë në Stutgart. Me këtë rast janë hetuar agjentët jugosllavë duke fotografuar demonstruesit. Disa aktivistë të udhëhequr nga Bardhosh Gërvalla i kanë zënë ata në flagrancë dhe u kanë marrë aparatin. Në mesin e “fotografëve” kishte qenë konsulli Branko Dimitrijeviq dhe një udbash shqiptar (BH), nëpunës i konsullatës jugosllave në Stutgart, përndryshe gjatë viteve shtatëdhjetë inspektor i UDB-së, i ngarkuar për mbikqyrjen e Qendrës së Studentëve.
Më 9 maj kanë organizuar një demonstratë në Dusseldorf.
Më 13 qershor 1981, u organizua një demonstratë në Bruksel.
Me këtë rast në formë të një peticioni konkretizohen kërkesat politike:
Kosovës t’i njihet statusi i Republikës në kuadër të federatës;
Popullit tonë t’i njihet e drejta për vetëvendosje;
Të lirohen pa kusht të gjithë të burgosurit politikë shqiptarë dhe të kthehen në Kosovë të burgosurit e tjerë;
Të mos plaçkiten pasuritë e Kosovës nga republikat jugosllave, por ato t’i shfrytëzojë Kosova për zhvillimin dhe pasurimin e vet;
T’i njihet e drejta e festimit të festave kombëtare dhe e përdorimit të lirë të flamurit kombëtar, nga të gjithë shqiptarët në Jugosllavi;
Kushte më të mira pune e jetese për nxënësit e studentët kosovarë, trajtim të barabartë me studentët e universiteteve tjera të Jugosllavisë;
Sigurimin e punës për të papunët dhe inkuadrimin e mërgimtarëve në vendlindje;
Lirinë e fjalës dhe shtypit;
Të pezullohet vendimi për shtetrrethim dhe ora policore;
Të tërhiqen të gjitha forcat policore e ushtarake të sjellura nga jashtë;
Autorët e krimeve të shëmtuara të nxirren para gjyqit të popullit, për të marrë dënimin e merituar.
Krahas organizimit të demonstratave Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë vepruar edhe në shtrirjen e rrjetit të organizimit brenda dhe jashtë. Një rëndësi të veçantë i kanë kushtuar shkatërrimit të klubeve që kontrolloheshin nga përfaqësitë jugosllave. Falë këtij aktiviteti prej vitit 1981 e tutje klubet jugosllave nuk janë frekuentuar më nga mërgimtarët shqiptarë. Veç klubeve janë prishur dhe diskredituar një vistër manifestimesh që regjimi i organizonte jashtë me qëllim të joshjes dhe manipulimit të mërgimtarëve shqiptarë.
4.Pse u krye atentati?
Veprimtaria e gjithanshme e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës pengonte në mënyrë të drejtpërdrejtë shërbimet jugosllave jashtë dhe brenda. Ata ishin një trio e kompletuar, që një lëvizjeje atdhetare i duhet shumë kohë për ta krijuar: Jusufi ishte një penë e fortë e me emër në Kosovë,
Kadriu ishte jo vetëm gazetar i mirë, por sidomos organizator efikas me përvojë shumëvjeçare në organizimin ilegal,
Bardhoshi fliste shumë mirë gjermanishten e anglishten dhe ishte komunikator i talentuar.
Që të tre ishin të rinj dhe të mbrujtur me një idealizëm e gatishmëri për çdo flijim.
Mirëpo, përballë tyre ata kishin një shtet të fortë e me shumë mundësi.
Jugosllavia prej themelimit të saj, pra që më 1918 e tutje, ka zhvilluar një luftë të pamëshirshme kundër oponentëve të këtij shteti, konkretisht kundër përfaqësuesve të popujve që nuk kishin pranuar të futen nën tutelën serbe. Prijësit më me peshë të kroatëve, maqedonëve dhe shqiptarëve, që i janë kundërvënë politikës serbe, janë ndjekur në vazhdimësi dhe janë luftuar me të gjitha mjetet nga eskadronet speciale serbe.
Prej atëherë e gjer më sot sektorët më të përgatitura të shërbimeve informative serbe kanë qenë ato që kanë luftuar kundër mërgatës kroate, shqiptare etj.
Format e luftës kanë qenë të nduarduarshme: përcjellje e përgjime hap pas hapi, intriga e përçarje, kërcënime dhe eleminime fizike.
Kjo praktikë ka vazhduar edhe më me këmbëngulje pas Luftës së Dytë Botërore. Disa dhjetëra prijës kroatë janë vrarë në atentate spektakulare nga më të ndryshmet dhe nga më të çuditshmet.
Struktura të tëra të shërbimeve informative që janë kontrolluar nga serbët kanë funksionuar jashtë. Këto struktura kanë pasur fonde marramendëse, përmes të cilave kanë depërtuar jo vetëm nëpër “organizatat armiqësore”, por edhe në struktura shtetërore të vendeve të ndryshme dhe në organizata e institucione ndërkombëtare me peshë.
Shërbimet serbe me dekada kanë vepruar të papenguara nëpër shumë vende perëndimore, ku përmes parave, femrave, shantazhit etj. kanë qenë fort të pranishme edhe në qendra themelore të vendimmarrjes. Frytet e këtij aktiviteti Beogradi do t’i korrë sidomos gjatë viteve nëntëdhjetë, kur pa ndonjë pengesë serioze do ta përgjakë keq Kroacinë, do ta masakrojë Bosnje e Hercegovinën dhe përmes një apartheidi të hapur e brutal do ta mbajë Kosovën në zgripc të ekzistencës.
Ndikimi i nëndheshëm i Serbisë u rrënua vetëm kur Beogradi, faqe tërë botës, u përpoq ta asgjësojë krejt popullin e Kosovës.
Në këtë kuptim përballja e mërgatës së re politike të Kosovës (që ishte pa asnjë mbështetje politike, që nuk kishte arritur të ketë as ndikimin më të vogël në mediat e fuqishme perëndimore, që kishte një gjendje financiare katastrofike) me strukturat e shërbimeve jugosllave ishte tmerrësisht e pabarabartë. Lëvizja shqiptare kishte vetëm një epërsi: idealizmin e pakufishëm, i cili mund të mbijetojë vetëm falë aspiratës së përjetshme për të qenë dhe për të jetuar të lirë.
Me një fjalë, shërbimet serbe kanë përcjellë gjithë aktivitetin e mërgatës shqiptare nga brenda dhe nga jashtë, sepse ky ka qenë një organizim që posa kishte filluar të vërë rrënjë dhe infiltrimi i provokatorëve nuk ka qenë i pamundshëm.
Kështu që përcjellja e Vëllezërve Gërvalla dhe e Kadri Zekës nuk ka qenë ndonjë problem i madh për UDB-në. Lëvizjet dhe aktivitetet e tyre kanë qenë publike:
28 Nëntorin, ditën e Flamurit e kanë festuar në rrethinën e Ludwigsbourg-ut. Aty Jusufi e Kadriu kanë pasur një debat të drejtpërdrejtë (pyetje-përgjigje) me bashkatdhetarët.
Më 2 janar është martuar Kadri Zeka me Saime Isufin. Në dasmë kanë marrë pjesë rreth 50 aktivistë nga Zvicra dhe Gjermania. Ne dasmë kanë qenë edhe vëllezërit Gërvalla.
Më 13 janar 1982 Kadri Zeka ka udhëtuar me tren për Gjermani. Konkretisht në Dusseldorf, ku ka ndejtur gjer më 16 janar. Po atë ditë ka udhëtuar për në rrethinën e Stutgartit, konkretisht në Bernhausen, ku Vëllezërit Gërvalla kishin organizuar shfaqje të filmave shqiptarë me një rreth bashkatdhetarësh.
Aty kanë ndejtur deri pas mesnatës. Në banesën e Vëllezërve Gërvalla, në rrugën Habichthöhe, nr. 40, në Untergruppenbach, qytezë afër Heilbronn-it kanë arritur kah ora 3 e mëngjesit. Atë natë nuk kanë fjetur fare. Gjatë ditës kanë planifikuar aktivitetet e mëtejme. Në mbrëmje kanë dalë nga ora 22:00 me veturën e Bardhit, një BMW 316 ngjyrë e gjelbër me targë HN-CY 353.
5.Neve na vrau UDB-ja jugosllave!
Lagjja ku kanë banuar Vëllezërit Gërvalla ka qenë një lagje e qetë e banuar kryesisht me mësues, mjekë, inxhinierë. Në njërën hyrje të rrugës, në anën e majtë ka pasur shumë garazha, gjithashtu edhe përballë banesës dykatëshe të familjes Gërvalla ka pasur të tilla.
Ndërkaq në fillim të kthesës atëherë ka qenë në ndërtim e sipër një shtëpi trekatëshe. Siç është konstatuar më vonë, agjentët e shërbimeve sekrete jugosllave prej asaj ndërtese kanë përcjellë jo me ndonjë drojë të veçantë banesën e familjes Gërvalla, hyrjet, daljet etj…
Atë kohë ka pasur jo pak indikacione se po përgatitet eliminimi i Vëllezërve Gërvalla dhe i Kadri Zekës.
Nata e 17 janarit 1982 ka qenë shumë ftohtë e me shumë borë.
Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zeka kanë dalur në atë kohë, siç i kanë thënë shoqes së Jusufit, Syzana Gërvallës për ta bërë një telefonatë nga një kabinë telefonike e një fshati fqinj. Ndoshta për të evituar përgjimin.
Nga shtëpia kanë dalë rreth orës 22:00. Kanë hyrë në garazhë, kanë hipur në veturë, të cilën e ka ngarë Bardhoshi.
Për të dalur nga garazha në rrugë, vetura, për shkak të borës, është dashur të ngitet së prapthi deri në krye të hyrjes së rrugës, pra rreth 30 metra. Në krye të kthesës vetura është lakuar majtas për të pasur hapësirë për kthim dhe dalje në rrugë. Ky manovrim është bërë mu përballë shtëpisë në ndërtim, ku kanë qenë të fshehur vrasësit.
Këta të fundit kanë parë daljen e veprimtarëve shqiptarë nga banesa pastaj hyrjen në garazh dhe janë bërë gati për të ekzekutuar atentatin. Kur vetura ka ardhur së prapthi përballë shtëpisë në ndërtim, vrasësit kanë qenë prapa saj.
Sipas dëshmitarëve kanë qenë dy vrasës, njëri ka eliminuar Bardhosh Gërvallën duke e qëlluar 6 herë, ndërkaq tjetri ka vrarë Kadri Zekën që ishte në ulësen e përparme, në anën e djathtë. Pastaj e kanë plagosur për vdekje Jusuf Gërvallën që ishte ulur në ulësen e prapme. Dhe janë larguar pasi kishin zbrazur 12 plumba. Ndërkaq vetura ka vazhduar të ecë përpara gjersa është ndalur në derën e një garazhi përballë.
Ndërkohë një fqinj, gjerman, ka informuar familjen Gërvalla për gjëmën. Syzana Gërvalla e ka gjetur të shoqin gjallë, duke mbajtur plagët me dorë. Ai e ka pyetur për Bardhin e Kadriun se a janë gjallë dhe i tregon se ka parë një njeri të gjatë që ka shtënë mbi ta, por nuk e ka njohur. Pastaj ia ka lënë porositë e fundit gruas së tij.
Pas gjysmë ore vjen ndihma e shpejt nga Heilbronn-i.
Pas intervenimit kirurgjikal, në ora 3 të mëngjesit të datës 18 janar 1982 edhe Jusuf Gërvalla jep shpirt. Por para se të vdes Ai arriti t’i thotë policisë gjermane: Neve na vrau UDB jugosllave!
Kjo fjalë e atdhetarit dhe poetit Jusuf Gërvalla, e shqiptuar me frymën e fundit do të sfidojë gjithë makinerinë jugosllave të dezinformimit.
6.Praktikat e ekzekutimit
Vendimi për ekzekutimin e kundërshtarëve politikë, normalisht është marrë në nivelin më të lartë të vendit. Fillimisht shërbimet informative kanë mbledhur të gjitha të dhënat e mundshme për viktimën e ardhshme: adresën (vendi ku banon, kati, fqinjtë, zakonisht është përgjuar telefoni në atë mënyrë që në bodrum ose në gypat ku janë vënë telat e telefonit kanë instaluar mikrofonët), sjelljen (ku dhe me kë rri, ku punon, me çka udhëton, me kë praktikon hyrjedalje, etj., etj.). Të gjitha këto të dhëna janë konkretizuar edhe me vizatime ekspertësh e fotografi.
Pasi është analizuar dosja është caktuar ekipi i atentatorëve dhe i mbështetësve përanash, shlyerësit e gjurmëve të mundshme. Krahas kësaj janë përgatitur edhe dezinformatat, të cilat i ka përhapur rrjeti agjenturor para dhe pas atentatit. Në këtë veprimtari përfshihen edhe letrat e telefonatat anonime drejtuar organeve gjyqësore, mediave dhe personaliteteve të ndryshme. Synimi është që jo vetëm të fshehen gjurmët, por edhe të futet konfuzion sa më i madh dhe krimi politik të paraqitet si qërim hesapesh në mes rivalëve politikë apo si qërim hesapesh në mes përfaqësuesve të nëntokës etj. etj.
Kështu ndodhi edhe me rastin e atentatit kundër Vëllezërve Gërvalla e Kadri Zekës. U ngrit një pluhur i tillë dezinformatash sa që nuk errësoi vetëm mërgatën por edhe krejt Kosovën. Ky pluhur vazhdon të ndotë ambientin politik shqiptar edhe sot pas gati 4 dekadash nga atentati. Lakohen emra njerëzish, kryesisht shqiptarë. Në këtë ka ndikuar edhe bashkëfajësia e organeve gjermane për këtë rast, sepse ato menjëherë pas atentatit madje edhe përmes shtypit nxorën dhe arrestuan si të dyshimtë kryesor për atentatin një refugjatë shqiptar nga Kosova, konkretisht Riza Salihun, duke publikuar në media edhe fotografinë e tij, gjë që dëshmon se sektori i UDB-së për dezinformim, kishte kryer punën në mënyrë të përkryer.
Riza Salihu, një refugjat entuziast nga Mushtishti i Therandës, krahas aktivitetit atdhetar ka qenë i angazhuar, si jo pak të rinj të Kosovës, edhe nga ana e Ambasadës shqiptare në Vjenë, ku ishte qendra e sigurimit të shtetit për Evropën Perëndimore, për të propaganduar politikën e shtetit shqiptar dhe për të informuar për çdo gjë që sheh e që dëgjon, jo vetëm në mjediset e mërgatës shqiptare në Gjermani.
Në këtë veprimtari Rizah Salihu si duket ka qenë edhe më tepër si i përpiktë e i përkushtuar. Shkas për arrestimin e tij ka qenë fakti se ai gjoja i ka hapur kutinë postare (Postfachun) Jusuf Gërvallës, për ta kontrolluar dhe për të informuar Qendrën e Sigurimit shqiptar në Vjenë. Jusufi gjoja e ka kuptuar këtë dhe i ka informuar shokët e tij? Apo se policia gjermane e ka ndalur me një rast dhe i ka gjetur një revole…
Se Riza Salihu mund të ketë pasur konflikte me grupet e tjera politike në mërgim kjo nuk është për t’u çuditur, sepse nxitja e grindjeve dhe përçarjeve në mërgatë ka qenë një metodë klasike e sigurimit shqiptar për ta kontrolluar edhe mërgatën e Kosovës, e cila ditë e më tepër fitonte në peshë me rolin dhe mundësitë e saj. Rizah Salihun organet hetuese gjermane e mbajtën në burg rreth 5 muaj. Por Riza Salihu nuk ka qenë i implikuar në vrasjen e vëllezërve Gërvalla dhe Kadri Zekës, ai më tepër ka rënë viktimë e veprimeve speciale të UDB-së gjatë fshehjes së gjurmëve të krimit në Untergruppenbach.
Fillimisht policia e Baden Würtembergut formoi një komision special ku duhet të kenë qenë të angazhuar rreth 40 persona. Që në ditët e para policia publikoi përshkrimin e mundshëm të vrasësve duke premtuar edhe një shpërblim prej 10 mijë DM për dëshmi të besueshme. Në kërkesën e policisë për bashkëpunim jipen edhe këto të dhëna:
Të dielen, më 17 janar 1982, rreth orës 22h15 i kanë vrarë vëllezërit Gërvalla dhe shokun e tyre Kadri Zekën. Gjatë daljes së tyre nga garazhi dy persona kanë shtënë me armë mbi ta. Ka të dhëna të besueshme se vrasësit janë sjellur nëpër Untergrupenbach të paktën prej datës 10 janar 1982. Ata duken si më posht:
I dyshimti i parë: Rreth 30 vjeç, i gjatë 180-183 cm. I fuqishëm. Ka në kokë një kapelë të kthyer në majë. Pallto të shkurt ngjyrë kafe me jake të mbylltë, pantollona të kuq e të ngushtë, çizme të gjata me një rreth leshi të bardhë lart. I dyshimti i dytë: ka rreth 25 vjet, është më i thatë dhe më i vogël se i pari. Ai ishte i veshur me tesha ngjyrë të mbylltë. Në kokë kishte një kapulaçë të leshtë me një topth në majë.
Krahas këtij informacioni, policia kishte publikuar gjithashtu edhe fotografinë e veturës me të cilin mund të jenë arratisur vrasësit. Fjala është për një Citroén CX2000 ngjyrë të çelur.
Për dëshmitarët e mundshëm ishte dhënë edhe telefoni i policisë: 07131 104 2205.
Pas nëntë muaj hetimesh, kur dosja 08/15 kishte rreth 30 vëllime dokumentacion, por asnjë të arrestuar me akuzë të argumentuar, autoritetet gjermane vetëm mund të pohojnë se “kjo është një vrasje politike e kryer nga vrasës profesionistë dhe se dyshohet se një apo më shumë shërbime të fshehta drejtpërdrejt apo tërthorazi kanë marrë pjesë në tërheqjen e këmbëzave të revoleve të kalibrit 7.65 mm” (Heilbronner stimme, datë 1 tetor 1982).
7.Kush i vrau Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zekën?
Eshtë e njohur se UDB-ja si armë për atentate ka përdorur revolet “Bereta” të kalibrit 7.65mm.
Pas vdekjes së Titos kupola e shërbimeve informative, ka qenë e përqëndruar në duart e Stane Dollancit, anëtar i Kryesisë së RSFJ-së. Ministër i Punëve të Brendshme ka qenë gjenerali partizan Franjo Herleviq, me kombësi kroate.
Me ardhjen e Dollancit në Kryesi, shërbimet informative ndryshojnë dukshëm metodat e veprimit. Njëra prej ndryshimeve është ajo se UDB fillon të angazhojë nëntokën jugosllave, shtyllat e mafisë, për të eliminuar kundërshtarët politikë jashtë.
Sipas shumë burimeve del se atentatin në Untergruppenbach e ka kryer Zheljko Razhnjatoviq, i njohur me nofkën Arkan. Ky ishte bir i një oficeri të lartë të KOS-it (Shërbimi ushtarak i kundërzbulimit) me kombësi malazez. Ai që krejt i ri u mor aktivisht me delikuencë: rrahje, vjedhje, plaçkitje, përdhunime. Duke qenë në vuajtje të dënimit ai ikën nga burgu dhe del jashtë, ku kryen vepra spektakulare krimi. Arrestohet, por arrin të ikë nga burgjet më të njohura të Suedisë, Belgjikës dhe Zvicrës.
Nga kriminel me renome ndërkombëtare Arkani, me insistimin personal të Stane Dollanc-it bëhet oficer me ndikim të fortë i shërbimeve serbe.
Ka indikacione se në këtë krim mund të qenë i implikuar edhe krimineli tjetër, përndryshe bosi i mafisë së Frankfurtit, Ljubo Zemunac.
Arkani dhe Gjorgje Boshkoviq, i njohur me nofkën Gishka, një vit më vonë, e kanë ekzekutuar afër Munihut edhe personalitetin e njohur kroat Stjepan Gjurekoviq, duke e masakruar edhe me sopatë.
Gjatë viteve nëntëdhjetë Arkani do të jetë grushti i hekurt i regjimit serb kundër popullsisë civile në Kroaci, në Bosnje dhe në Kosovë. Ai ka udhëhequr njësitë e ushtrisë që kishin në përbërje kriminelët më të regjur e më katilë të nëntokës serbe.
Edhe sot, pas njëzet vitesh, policia gjermane zhvillon hetime lidhur me krimin në Untergruppenbach. Gjykata e këtij vendi të madh evropian akoma nuk ka nxjerrë në bangë të zezë organizatorët, vrasësit apo pjesëmarrësit e çfarëdo niveli në këtë atentat.
Por nuk duhet harruar se shërbimet informative gjermane, duke qenë ndër më seriozet e më profesionalet në botë dhe më depërtueset në Evropën Juglindore e dijnë saktësisht gjithë zinxhirin dhe gjithë personat e implikuar në këtë vrasje të shumëfishtë, e cila e qiti në të dy gjunjtë Lëvizjen e Kosovës për Pavarësi.
Është udhëheqja politike gjermane ajo që bart përgjegjësinë pse nuk ka ngritur kurrë zërin për këtë krim të shëmtuar. Eshtë vetëm një përjashtim: menjëherë pas atentatit një deputet i partisë Socialdemokrate, aso kohe në opozitë, pati shtruar një pyetje në parlamentin federal se a qëndrojnë shërbimet serbe prapa këtij atentati. Asgjë më shumë. Për më keq as autoritetet lokale nuk denjuan familjen Gërvalla, që kishte kërkuar strehim politik në këtë vend, me një telegram ngushëllimi.
As mediat gjermane nuk i kushtuan rëndësinë që pritej atentatit në Untergruppenbah. Bën përjashtim vetëm revista prestigjioze Der spiegel, e cila menjëherë pas vrasjes botoi një artikull, në të cilin pa asnjë hezitim drejtoi gishtin drejt burimit të këtij krimi, duke e ngarkuar me përgjegjësi UDB-në jugosllave.
Ndërka dihet se në këtë organ diabolik kanë punuar dhe jo pak shqiptarë dhe ka në mesin e tyre që e dijnë saktësisht se si dhe kush i ka vrarë Vëllezërit Gërvalla e Kadri Zekën, se si dhe kush e ka vrarë Rexhep Malën e Nuhi Berishën, se si është qitur në kurth Zija Shemsiu, se si dhe kush i ka eliminuar Afrim Zhitinë dhe Fahri Fazliun…, që e dijnë se cilët kanë qenë urithët e policisë politike nëpër organizatat ilegale të Kosovës jashtë dhe brenda… etj., etj. Por deri më sot asnjëri prej tyre nuk e ka çelur thesin. Dhe kjo flet shumë, flet për mungesë ndërgjegjeje, madje edhe për bindje se kanë vepruar drejt… Flet për shoqërinë kosovare, e cila ka mbamendje kaq të cekët, flet për elitën politike shqiptare dhe për moralin e saj të dyshimtë… Sepse ajo në bërrylimet për pushtet gati fiktiv harroi 20 vjetorin e vrasjes në Untergruppenbach dhe detyrimin e saj që në njërin prej shesheve kryesore të kryeqytetit t’u ngrisë një përmendore të përbashkët atyre që ishin ndërgjegja e kombit, atyre që u flijuan për këtë ditë të madhe… Dhe njëherit të rezervojë dy pëllëmbë toke te varrezat e dëshmorëve e t’i vendosë aty eshtrat e këtyre Burrave që nderuan Kombin.
Analisti Genc Burimi shprehet se ndërkombëtarët ashtu siç reaguan ndaj deklaratave të kryetarit të PL-së, Ilir Meta, ndaj SPAK, duhet të reagojnë edhe për nivelin galopant të korrupsionit në Shqipëri.
Për News24, Burimi tha se deklaratat e Metës ndaj SPAK ishin formë e rëndë, por përmbajtja jo.
‘Drejtësia mund të kritikohet. Nuk është normale që ky kryeministër që drejton një vend që kërkon të integrohet në BE, të ketë këtë nivel korrupsioni.
Drejtësia në Shqipëri është e kapur. Nuk është normale që Qeveria e Shqipërisë nuk ka mekanizma që të ndalë korrupsionin madhor në vend. Ndërkombëtarët reagojnë menjëherë ndaj Metës, por të reagojnë edhe për korrupsionin. Të kritikosh korrupsionin, nuk është ndërhyrje tek drejtësia.
Perëndimorët nuk kanë ndërmend të dobësojnë Edi Ramën, kjo është gjeopolitika. Lideri i opozitës ka thënë se nuk hyn në zgjedhje me Ramën, sepse nuk ka besim tek ai, pra do qeveri teknike.
Është humbje besimi tek Rama, që çfarë do lloj gjëje të bësh, ai gjen mënyrën si të vjedhje zgjedhjet. Ose është kjo zgjidhje ose duhet të vijnë në Shqipëri me mijëra vëzhgues të huaj’, tha ai.
Lajm i gëzuar erdhi nga Strazburgu për të gjithë shqiptarët, ku Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës në 75 vjetorin e krijimit, pranoj rekomandimin që Kosovvës ti jipet drita jeshile për pranim në Këshillin e Evropës më 16 maj.Sipas raportueses Bakoani “ Kosova është demokraci funksionale që vepron në përputhje me parimet e respektimit të të drejtave themelore dhe së aty respektohen të drejtat e njeriut, dhe më theks të veqantë për pakicat”.Kosova në këtë organizatë ndërkombëtare shumë të rëndësishme ka aplikuar në maj të vitit 2022, kur Rusia ishte tërhequr nga Këshilli i Evropës për shkak të agresionit në Ukrainë .Edhe përkunder lobimit të Serbisë e cila edhe formuan ekip special kunder Kosovës,nga 171 deputet , 131 ishin pro, 29 kunder dhe 11 abstenuan nga 46 shtete anëtare. Presidenti serb sigurishte shumë i merzitur deklarojë, së beteja kryesore do të bëhët më 16 maj, kur do të vendos Këshilli i Ministrave,duke mbajtur shpresa tw Franca .E dihet së rekomandimet dhe procedurat vështirë së do të kthehen mbrapa, dhe së edhe më katë datë Vuqiqi do të zhgenjët edhe më shumë.Një grusht i rëndë ishte padyshim rrëzimi i amandamenteve të Serbisë nga KiA, si kushtëzim për pranim dhe kushti për formimin e Asociacionit të Komunave më Shumicës Serbe.Kosovës më këtë akt historik po i lëshohet rrugë pas masave ndëshkuese të pa drejta nga BE-ja, që mos të nxitohet lidhur më temen e asociacionit.Më duket së BE-ja , gjithnjë e më shumë po e kupton qëllimin final të Serbisë, e cila temen e asociacionit po e plason për qëllime të aneksimit të veriut të Kosovës.Pse nuk ka nevojë për nxitim Qeveria e Kosovës shtrohet pyetja logjike?:BE-ja i ka bërë të qartë Vuqiqit së duhet të zbatohen marrveshjet e Brukselit, dhe veqmas aneks marrveshja e Ohrit.Sipas deklarimeve të deritashme të kreut të Serbisë , nuk do të pranojnë që Kosova të bëhët pjesë e organizmave relevant të Evropës, siq dëshmoj edhe rasti i Strasburgut,si dhe deklarimet e Vuqiqit dhe Daciqit së nuk do pranojnë as inkuadrimin e Kosovës në OKB, edhe përkunder së kishte më parë në Bruksel nënshkrim të marrveshjës për mos lobim të Serbisë , kunder Kosovës.Edhe lobimi që Kosova mos të inkuadrohet në Këshillin e Evropës, tregon orjentimin politik prorus të Serbisë të Vuqiqit, i cili BE-në e sheh vetëm si trampolinë për donacione të ndryshme ekonomike. Nuk duhet të pranohet më asnjë kusht as qështja e dinarit serb, si mjet pagese të Serbisë në Kosovë.Serbia është duke e konsederuar Kosovën pjesë përbërese të saj, e dihet që Kosova është shtet sovran dhe e pavarur.Deri sa Serbia nuk i ndryshon qëndrimet pushtuese dhe nuk e pranon pavarësinë e Kosovës, nuk duhet mendoj unë të vazhdohen bisedimet për normalizim të marrdhënjeve siq po thuhet.Dihet së nuk ka paqe dhe normalizim të marrdhënjve më klikën e qetnikizmit në pushtetin e Serbisë.Edhe diqka shumë të rëndësishme kur jemi këtu.Anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës do ti hapte rrugë edhe dënimit të Serbisë për gjenocid, siq po deklarohet edhe vet kreu i këtij shteti.Si dhe do të bënte që më në fund të bie nga pushteti i Serbisë nomenklatura e mbetur promillosheviqiane.Për fund të theksojmë së anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës u mundëson qytetarëve, të parashtrojnë ankesa në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe detyron institucionet që të respektojnë vendimet e asaj gjykate, që natyrishtë është shumë e rëndësishme.Eshte kjo pa dyshim merita e radhes e klases se re politike ne pushtet
Që prej gjenezës së Republikës Islamike, udhëheqja e Iranit ka pasur ambicie për shtrirje e dominim në rajon. Që nga viti 1979, ky vend e ka konsideruar kaosin dhe paqëndrueshmërinë si një mundësi për të çuar përpara interesat dhe ndikimin e tij. Udhëheqësit iranianë, edhe tani po shfrytëzojnë dhe përshkallëzojnë konfliktin në rajon për të ngritur statusin e regjimit të tyre, për të dobësuar dhe delegjitimuar Izraelin, për të minuar interesat perëndimore dhe për të riformësuar më tej rendin rajonal në favor të tyre. Por për regjimin e Iranit, mbijetesa tejkalon çdo prioritet tjetër, ndaj ata sërish u tregun shumë të kujdesshëm ta mbrojnë atë me çdo kusht, siç kanë bërë në fakt, për 40 vitet e fundit.
Sulmi i Iranit ndaj Izraelit ishte një akt domethënës me pikësynime të qarta; ai ishte projektuar me kujdes që të mos përshkallëzohej në një luftë me shkallë të gjerë. Ky operacion ishte i paprecedentë në shtrirjen e tij, por u përmbyll me sukses në sajë të shfrytëzimit të forcës së mbrojtjes izraelite, që është e konfiguruar për të përballuar sulme të tilla në mënyrë tej mase efektive.
Me këtë rast, le të kujtojmë se gjatë ditës së parë të Operacionit Liria e Irakut, më 2003, SHBA-të lëshuan 500 armë të precizionit të lartë. Ndërkohë, operacioni i Iranit përfshiu 320 të tilla brenda një intervali prej pesë orësh, siç komentoi dhe gjenerali Mark Hertling. Kjo sasi dhe ritmi i sulmit ishte i rëndësishëm, por dukej si i llogaritur për të shmangur shtyrjen e Izraelit drejt një reagimi ekstrem ushtarak. Metodologjia, pas një sulmi të tillë të Iranit, sikur pasqyronte taktikat ruse të përdorura në Ukrainë: një përzierje dronësh, raketash të llojeve të ndryshme, përfshi edhe ato balistike. Ato u nisën në mënyrë të koordinuar për të sfiduar e mbingarkuar mbrojtjen ajrore izraelite, duke arritur në destinacion në të njëjtën dritare kohore. Kjo taktikë synonte që të “ngopte” sistemet e mbrojtjes ajrore të Izraelit, duke krijuar një tension maksimal në aftësinë e tyre për të kapur sulmet në hyrje. Por, ndryshe nga pritshmëria dhe propaganda nga ana e Iranit, Izraeli, dhe aleatët praktikisht i ndaluan këto armë në mbi 90%, sidomos po të krahasohet me mbrojtjen ukrainase, e cila mesatarisht arrin të shkatërrojë vetëm afro 45% të sulmeve të ngjashme.
Irani, me siguri, nuk ka marrë parasysh plotësisht dinamikën rajonale, veçanërisht angazhimin direkt të Jordanisë, ndarjen dinamike të informacionit midis Izraelit me Arabinë Saudite dhe UAE si dhe koalicionit të gjerë të aleatëve perëndimorë, që mbështetën Izraelin me angazhim direkt. Sipas “The Economist” – Shtetet e Gjirit Persik, përfshirë Arabinë Saudite, mund të kenë luajtur edhe një rol indirekt shtese, duke “strehuar” sistemet perëndimore të mbrojtjes ajrore dhe duke vënë në dispozicion zonat për mbikëqyrjen dhe furnizimin me karburant të avionëve luftarakë, ndihma këto që ishin jetësore gjatë atyre orëve.
Largësia gjeografike prej rreth 1600 km midis Iranit dhe Izraelit i dha, gjithashtu, Izraelit kohën e nevojshme për reagim, që së bashku me paralajmërimet e hershme dhe shkëmbimin e informacionit, bëri të mundur një përpjekje më të koordinuar mbrojtje.
Ky sulm pra vuri në dukje dhe bashkëpunimin e fortë ushtarak midis Izraelit dhe aleatëve të tij rajonalë arabë. Partneritete të tilla, të cilat rrisin aftësitë e ndërsjella të mbrojtjes kundër kërcënimeve, nënvizojnë një ndryshim të rëndësishëm në aleancat dhe strategjinë ushtarake rajonale. Në mënyrë ironike, ndërsa Irani kishte si qellim të demonstronte kapacitetin ushtarak dhe vendosmërinë e tij shpaguese, sulmi nuk duket të ketë arritur ndikimin e synuar si psikologjik, ashtu edhe atë strategjik. Në të kundërt, ky agresion ekspozoi kufizimet e aftësive të Iranit dhe kështu, mesa duket ka ulur për kundërshtarët pragun e rrezikshmërisë ndaj sulmeve kundër objektivave iraniane në të ardhmen. Nga ana tjetër, analiza dikton se operacioni “Hakmarrja e Premtimit të Vërtetë” shkaktoi dëme të pakta, por, siç shpjegoi një burim iranian për “Financial Times”, “ai zbuloi se ne jemi më të çmendur nga sa mendoni dhe gati për të përballuar të gjitha pasojat”.
Shtrirja gjeopolitike e kësaj ngjarjeje është e thellë. Ky sulm jo vetëm që ka reduktuar izolimin, që ndjeu Izraeli për veprimet e tij në Gaza, por gjithashtu, ka vënë Rusinë dhe Kinën në pozita delikate. Të dyja vendet u përpoqën ta balanconin mbështetjen e tyre për Iranin me thirrjet për përmbajtje, një qëndrim që edhe mund të zvogëlojë ndikimin e tyre në Lindjen e Mesme, por ndërkohë është e qartë që këto vende kanë një interes që konflikti në Lindjen e Mesme të mbetet i paparashikueshëm dhe i tejzgjatur. Teherani, nga ana e tij, e sheh dominancën rajonale si një shans për forcuar dhe më shumë marrëdhënien me Rusinë dhe Kinën. Interesat e këtyre vendeve përputhen në pjesën më të madhe, duke e mbajtur Uashingtonin dhe aleatët të zhytur në një krizë në Lindjen e Mesme, që dëmton reputacionin dhe harxhon kapacitetet ushtarake e financiare, të cilat nga ana tjetër sidomos i mungojnë mbrojtjes së Ukrainës në këtë moment kritik. Vlen për t’u përmendur se në fillim të marsit, Kina, Irani dhe Rusia nisën një stërvitje të përbashkët detare, e katërta e këtij lloji në pesë vitet e fundit, në Gjirin e Omanit.
Ndërsa Izraeli mendon për lëvizjen e tij të radhës, debati brenda Kabinetit të Luftës është tregues i një përllogaritjeje më të gjerë strategjike – nëse do të përgjigjet me forcë të konsiderueshme kundër objektivave iraniane, ose do të adoptojë një qasje më të matur për të parandaluar një përshkallëzim rajonal. Megjithatë, sa më gjatë që Izraeli të vonojë përgjigjen e tij ndaj sulmit të Iranit, aq më e vështirë do të jetë të fitojë mbështetje ndërkombëtare për një sulm të tillë.
Konteksti global është po aq i rëndësishëm, teksa koha kalon dukshëm, qëndrimi i administratës Biden dhe partnerëve të tjerë ndërkombëtarë po anon drejt favorizimit të zgjidhjeve diplomatike ndaj përgjigjeve ushtarake, siç theksohet nga mbledhja e menjëhershme e liderëve të G7 dhe deklaratave pasonjëse individuale.
Pra, në botën e sotme, në të cilën të gjitha format e ndërveprimit duken të jenë të militarizuara, Irani edhe pse ka dështuar në objektivat e tij afatshkurtra ushtarake, ka krijuar kushtet e përgatitjen e terrenit për një ndërveprim të ndërlikuar të strategjisë ushtarake, marrëdhënieve diplomatike dhe dinamikës së aleancave rajonale duke bërë mëse të nevojshme për të gjithë ne që të realizojmë ndryshime thelbësore në mënyrën se si mendojmë dhe veprojmë, sidomos për sa i përket sigurisë. Ajo dhe pse është shumë më e gjerë se mbrojtja, nuk ka dyshim se mbrojtja është dhe do të mbetet diktuese në çdo strategjie sigurie. Ne kemi nevojë për një ndryshim paradigme në mbrojtjen kolektive, duke parandaluar keqkuptimin e “pjesës tjetër kundër Perëndimit”.
Është thelbësore të veprojmë me vendosmëri e vizion për të ridimensionuar përpjekjet tona kolektive për të parandaluar shfaqjen e sfidave të tilla ndaj institucioneve ndërkombëtare, apo edhe ndaj një aleance kundërshtare sipas një boshti të ri, potencialisht të katalizuar nga konflikti në Lindjen e Mesme apo gjetkë. Përgjigja jonë duhet të përputhet me parimet tona demokratike, të zbatuara në vazhdimësi e mënyrë konstante në mbarë botën, siç dhe u demonstrua në Ukrainë. Një qëndrim i tillë parimor është në mbështetje të sigurisë globale dhe do të përforcojë rendin ndërkombëtar.
Konflikti ndërmjet Iranit dhe Izraelit, dy fuqi rajonale me ndikim, është thellësisht i rrënjosur në historinë e kohëve të fundit të Lindjes së Mesme.
Që nga revolucioni iranian i vitit 1979, i cili vendosi themelimin e një republike islame armiqësore ndaj Perëndimit dhe aleatëve të tij, përfshirë Izraelin, tensionet ndërmjet këtyre dy kombeve kanë oshiluar midis armiqësisë së hapur dhe luftës së ftohtë rajonale. Këto tensione janë shfaqur përmes përballjeve të tërthorta, duke përfshirë mbështetjen e Iranit për grupe të armatosura antiizraelite si Hezbollah në Liban dhe fraksione të ndryshme palestineze.
Situata mori një kthesë më alarmante me zhvillimet e fundit. Më 1 prill 2024, një sulm ajror izraelit shkatërroi një aneks konsullor iranian në Damask, duke vrarë disa anëtarë të Gardës Revolucionare Iraniane. Si përgjigje, Irani kaloi një prag të rëndësishëm më 13 prill 2024, duke kryer sulme të drejtpërdrejta me raketa dhe dronë kundër Izraelit nga territori i vet, një akt i paprecedentë, që shënon një përshkallëzim të madh në përballjen mes tyre.
Këto incidente të fundit nuk janë të izoluara, por janë pjesë e një vazhdimësie të konflikteve që kanë implikime të rënda jo vetëm për sigurinë e të dyja kombeve, por edhe për stabilitetin rajonal dhe sigurinë ndërkombëtare. Kuptimi i rrënjëve dhe nuancave të këtij konflikti është jetik për të vlerësuar rreziqet e përshkallëzimit dhe mundësitë për de-eskalim.
PERSPEKTIVA HISTORIKE DHE IDEOLOGJIKE
Në kompleksitetin e tensioneve IranIzrael, perspektivat historike dhe ideologjike të të dyja kampeve janë jetike për të kuptuar përshkallëzimin aktual. Trita Parsi, një analist proiranian, vë në dritë vizionin iranian, ku Irani perceptohet si një komb i rrethuar, vazhdimisht i kërcënuar nga Izraeli, një aktor i perceptuar si një avampost i hegjemonisë perëndimore në rajon.
Sipas Parsit, ky perceptim është përforcuar nga armiqësia e hapur e Izraelit ndaj programit bërthamor iranian dhe mbështetja e tij për sanksionet ndërkombëtare, që synojnë të izolojnë Iranin ekonomikisht dhe politikisht. Nga ana tjetër, Michael Oren, ish-ambasador izraelit, artikulon perspektivën izraelite që sheh në ambiciet bërthamore të Iranit, një kërcënim ekzistencial të drejtpërdrejtë për sigurinë e tij. Oren argumenton se kapaciteti bërthamor iranian, së bashku me mbështetjen e tij për grupe të armatosura në kufirin e Izraelit justifikon një qëndrim mbrojtës agresiv nga ana e Izraelit, duke përfshirë goditje parandaluese dhe nisma diplomatike për të mbledhur mbështetje ndërkombëtare kundër Iranit.
Këto interpretime të ndryshme theksojnë jo vetëm hendekun ideologjik ndërmjet dy vendeve, por edhe sfidat e sigurisë që ushqejnë konfliktin e tyre të zgjatur. Kuptimi i këtyre perspektivave është jetik për të kuptuar motivimet e thella prapa veprimeve dhe politikave të secilit vend në skenën ndërkombëtare.
DIMENSIONET STRATEGJIKE DHE USHTARAKE TË KONFLIKTIT
Dimensioni strategjik dhe ushtarak i konfliktit ndërmjet Iranit dhe Izraelit shënohet nga qasjet e sofistikuara nga të dyja kombet. Mohammad Marandi, një ekspert proiranian, thekson rolin strategjik të përfaqësuesve iranianë si Hezbollah. Irani përdor këto grupe për të zgjeruar ndikimin e tij dhe si instrumente të politikës së tij të jashtme pa angazhuar drejtpërdrejt forcat e tij konvencionale. Kjo metodë lejon Iranin të mbajë një prani destabilizuese në rajon, duke minimizuar rreziqet direkte për forcat e tij ushtarake.
Përgjigjja e Izraelit, ndërkaq, ka zhvilluar strategji të avancuara mbrojtëse për të përballur kërcënimet që vijnë nga Irani dhe aleatët e tij. Daniel Pipes, një analist i njohur për qëndrimet e tij proizraelite, nxjerr në pah nevojën për Izraelin të adoptojë goditje parandaluese dhe sisteme mbrojtëse kundërraketore si Doma e Hekurt (Eng. Iron Dome). Këto masa janë thelbësore për Izraelin për të neutralizuar kërcënimet, përpara se ato të arrijnë në territorin izraelit. Strategjia mbrojtëse e Izraelit është pra, shumë e fokusuar në parandalimin dhe ndërhyrjen, duke reflektuar një qëndrim proaktiv të sigurisë, përballë taktikave asimetrike të Iranit përmes përfaqësuesve të tij.
Këto strategji ilustrojnë kompleksitetin e ndërveprimeve ushtarake në konfliktin Iran-Izrael, ku secili kundërshtar kërkon të maksimizojë avantazhet e tij, duke kufizuar përkatësisht dobësitë.
NDIKIMI I FUQIVE TË HUAJA
Ndikimi i fuqive të huaja në konfliktin ndërmjet Iranit dhe Izraelit është i rëndësishëm, veçanërisht për sa i përket ndikimit të Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë. Vali Nasr, një ekspert në politikën ndërkombëtare, thekson se Shtetet e Bashkuara, duke mbështetur fuqishëm Izraelin, formësojnë në mënyrë të konsiderueshme dinamikën rajonale. Kjo mbështetje shfaqet nëpërmjet marrëveshjeve të mbrojtjes, shitjes së armëve të avancuara dhe presioneve diplomatike kundër Iranit, të cilat përforcojnë qëndrimin e sigurisë së Izraelit, duke izoluar Iranin në skenën ndërkombëtare.
Në të njëjtën kohë, Fiona Hill përshkruan se si Rusia luan një rol të kundërpeshës, duke mbështetur shtete dhe lëvizje që shpesh janë në kundërshtim me interesat amerikane në rajon. Rusia mban marrëdhënie strategjike me Iranin dhe ndërhyn drejtpërdrejt në Siri, e cila gjithashtu ndikon Izraelin për shkak të afërsisë. Kjo përfshirje ruse kërkon të vendosë një ekuilibër përballë ndikimit amerikan dhe të promovojë interesat e saj gjeopolitike dhe ekonomike në rajon. Gjithashtu, situata në Siri dhe në Liban është ndikuar drejtpërdrejt nga ky konflikt. Siria, në shumë mënyra nën ndikimin iranian dhe rus, është bërë një fushë e përballjes së tërthortë ndërmjet Izraelit dhe Iranit, veçanërisht përmes sulmeve izraelite mbi objektiva iraniane në Siri.
Në Liban, Hezbollah-u, i mbështetur nga Irani, mbetet një kërcënim i vazhdueshëm për Izraelin, duke ilustruar se si dinamikat rajonale janë ngushtësisht të lidhura me politikat e fuqive të mëdha. Kjo analizë e konfliktit ndërmjet Iranit dhe Izraelit hedh dritë mbi kompleksitetin dhe shumëdimensionalitetin e tensioneve të tyre historike dhe bashkëkohore. Së fundmi, situata është përkeqësuar edhe më tej nga një sulm i drejtpërdrejt iranian kundër Izraelit, një përshkallëzim i rëndësishëm që tregon brishtësinë e paqes rajonale. Reagimi i Izraelit, i motivuar nga një dëshirë për siguri dhe ndoshta hakmarrje, mund të çojë në një përshkallëzim të ri, duke e bërë situatën edhe më të paqëndrueshme. Në këtë kontekst, thirrja e Papës për të ndalur çdo veprim që mund të ushqejë një spirale dhune është veçanërisht thelbësore, duke u bërë një zë për paqe në një kohë kur rajoni është në prag të një konflikti edhe më të madh.
Rëndësia e këtij konflikti është ngulitur thellë në strukturën e politikës rajonale dhe ndërkombëtare, duke përfshirë jo vetëm të dy kombet në fjalë, por edhe fuqitë globale si Shtetet e Bashkuara dhe Rusia, si dhe aktorë të tjerë rajonalë, si Siria dhe Libani. Këto dinamika tregojnë se si veprimet lokale mund të kenë ndikime globale, duke ndikuar në stabilitetin ndërkombëtar dhe në tregjet globale. Duke parë përpara, është jetike që komuniteti ndërkombëtar të mbetet vigjilent dhe i angazhuar në kërkimin e zgjidhjeve diplomatike për të parandaluar një përshkallëzim të madh. Duke njohur kompleksitetin e motivimeve të secilës palë, është thelbësore të punohet drejt mekanizmave të de-eskalimit dhe zgjidhjes së konflikteve që respektojnë sovranitetet kombëtare dhe promovojnë paqen rajonale dhe globale. Stabiliteti i ardhshëm i rajonit do të varet nga aftësia për t’i menaxhuar këto tensione me kujdes dhe parashikim.GSH
Zëvendësdrejtori i Policisë së Kosovës, Dejan Jankoviç është ndaluar sot nga autoritetet serbe në Pikën Kufitare në Jarinjë, si kundërpërgjigje hakmarrëse nga ana e Serbisë ndaj votimit për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.
Siç raporton sot portali Dukagjini, Jankoviç është dërguar në Rashkë, ku ka dyshime se po keqtrajtohet.
Këtë ndalese autoritetet e Serbisë e kane arsyetuar si “shkelje të rendit kushtetues” nga ana e Jankoviçit.
Edhe mbi 300 qytetarë kosovarë janë ndaluar sot në pikë kalimet kufitare të Serbisë.
Jeton Zulfaj, këshilltar për çështje evropiane dhe rajonale në Zyrën e Kryeministrit, ka thënë sot gjatë ditës se në mesin e të ndaluarve nga autoritetet e Serbisë në pikat kufitare është edhe Jankoviç, zyrtar i lartë policor nga komuniteti serb.
Të gjithë të bllokuarit, mes tyre dhjetëra fëmijë, siç ka thënë Zulfaj, “po mbahen peng pa u siguruar ushqim dhe mjekim”.
“Putini i vogël në Beograd nuk mund ta përballojë suksesin e Kosovës. Pas votimit të suksesshëm të djeshëm në APKE ai ka nisur arrestime masive në pikat kufitare, duke ndaluar qindra qytetarë të Kosovës, duke përfshirë edhe zëvendësdrejtorin e Policisë së Kosovës, Dejan Jankoviq (i cili është nga komuniteti serb). Të gjithë po mbahen peng, mes tyre dhjetëra fëmijë, pa u siguruar ushqim dhe mjekim”, ka shkruar Zulfaj në rrjetin social “X”.
Raportuesja për Kosovën në Parlamentin Europian, Viola von Cramon, i bëri sot thirrje Serbisë që të ndalojë “së turpëruari veten” dhe duhet të sigurojë lirinë e lëvizjes së të gjithëve.
“Serbia duhet të ndalojë së turpëruari veten dhe menjëherë ta lërë Kosovën të kalojnë kufirin e Batrovcit, Serbi- Hungari për mbajtësit e ID/pasaportës! Duhet të sigurohet liria e lëvizjes së të gjithëve, pa diskriminim në bazë të kombësisë”, tha Von Cramon.
Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, ka njoftuar se më 16 prill, në orët e vona, pak orë pas votimit në favor të Kosovës të Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës, institucionet janë njoftuar, që në vendkalimin kufitar Kroaci-Serbi, në Batrovci, autobusë të operatorëve të ndryshëm të Republikës së Kosovës, të cilët duhej të kalonin tranzit nëpër Serbi, janë ndaluar nga autoritetet kufitare të Serbisë. bw
Shtetet e Bashkuara të Amerikës përbëjnë vendin më aleat për shumicën e qytetarëve në Kosovë dhe në Shqipëri – ndërsa rrezikun më serioz për pjesën më të madhe të të anketuarve në Serbi dhe në Malin e Zi, ka treguar një sondazh i Institutit Ndërkombëtar Republikan. Përderisa Rusia cilësohet aleatja më e rëndësishme për shumicën e serbëve, qytetarët e tri prej gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor e shohin Serbinë si rrezikun më të madh për vendin e tyre.
Pyetja: Cilin vend e konsideroni aleatin më të rëndësishëm për shtetin tuaj?
Kosova 😍 SHBA-në
Shqipëria → SHBA-në
Bosnje e Hercegovina → Turqinë
Mali i Zi → Serbinë
Maqedonia e Veriut → Serbinë
Serbia → Rusinë
Pyetja: Cilin vend e konsideroni rrezikun më serioz për shtetin tuaj?
Kosova 😡 Serbinë
Shqipëria → Serbinë
Bosnje e Hercegovina → Serbinë
Mali i Zi → SHBA-në
Maqedonia e Veriut → Bullgarinë
Serbia → SHBA-në
Në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës rreth orës 17:30, ka filluar diskutimi lidhur me raportin për anëtarësimin ose jo të Kosovës në këtë organizatë. Shumica e deputetëve që kanë marrë fjalën, e kanë mbështetur anëtarësimin e Kosovës.
Arta Bilalli-Zendeli, përfaqësuesja shqiptare e Maqedonisë së Veriut në Asamblenë e Përgjithshme të Këshillit të Evropës, ka thënë se deklaratat kundër anëtarësimit të Kosovës kundërshtojnë qëllimin kryesor të Këshillit të Evropës (KiE) që është parandalimi i luftërave.
Ajo i është përgjigjur disa anëtarëve të Asamblesë së Përgjithshme të KiE të cilët thanë se anëtarësimi i Kosovës do të krijonte konflikte të reja.
“Si shqiptare e Maqedonisë, e ndiej këtë temë si shumë të rëndësishme. Nuk pajtohem me opinionet e tipit që ky anëtarësim do të krijonte konflikte të reja në Evropës. A është krijuar ky Këshill për të parandaluar luftërat në Evropë? Prandaj këto komente nuk tingëllojnë aq mirë, kundërshtojnë qëllimin kryesor të Këshillit të Evropës. Ky anëtarësim do ta nxisë edhe dialogun sepse tani kemi dy palë të barabarta në dialog. Pra, barazia është vlerë themelore e KiE”, ka thënë Bilalli-Zendeli, e cila ka vlerësuar raportin pozitiv të raportueses për Kosovën në Këshillin e Evropës, Dora Bakoyannis.
“Ish-ministrja e Francës në vitin 1999 pati thënë se po të kishte çmim Nobel për liri do t’i jepej familjes Jashari nga Prekazi i Kosovës, 56 anëtarët e së cilës janë vrarë për një ditë të vetme. Çmimi nuk iu dha familjes Jashari, por duke përkrahur këtë raport, do t’i japim atdheut të tyre një vend në tryezën evropiane, në familjen e madhe evropiane aty ku e kanë vendin”, ka shtuar ajo.
Zsolt Nemeth nga Hungaria si përfaqësues i Partisë Evropiane Konservatore, tha se është kundër raportit që u prezantua sot. Një ndër arsyet kryesore, siç tha ai, është çështja e mosthemelimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe, raporton REL.
“Çështja e dytë është Serbia. Mospërfillja e interesave të Serbisë është destabilizuese”, tha ai.
Deputeti i Kuvendit të Kosovës Enis Kervan nga Partia Demokratike Turke e Kosovës (KDPT) i bëri thirrje Asamblesë për votë pozitive për Kosovën.
“Ne promovojmë tolerancë, dialog… Kushtetuta jonë garanton mbrojtjen e të drejtave për të gjitha pakicat kombëtare. Pakicat kombëtare kanë përfaqësi në trupa të rëndësishme vendimmarrëse, duke përfshirë, Qeverinë, gjyqësorin dhe institucionet lokale”, tha Kervan.
Deputeti gjerman Frank Schëabe përgëzoi raportin mbi Kosovën dhe bëri thirrje për anëtarësim e saj.
“Këshilli i Evropës, me vlerat tona dhe rregulla dhe kemi dinjitetin tonë. Ky anëtarësim nuk është një mjet për negocim. Ju kërkoj të mbështesni raportin e balancuar dhe t’i refuzoni amendamentet që e rrezikojnë këtë baraspeshë”, tha ai.
Deputeti i Bosnje dhe Hercegovinës, Branislav Borenoviq, tha se është kundër propozimit dhe kërkoi refuzimin e tij.
“Do të jem kundër këtij propozimi, pa pëlqimin e Serbisë nuk ka kuptim, është absurde të bëhët një vendim i tillë, është një paradoks dhe trup”, u shpreh ai.
“Ju përkujtoj që autoritetet e Prishtinës me veprimet e tyre të njëanshme nuk veprojnë në pajtim me obligimet ndërkombëtare dhe shkelin marrëveshje ndërkombëtare e dimë që Prishtina nuk ka bërë asgjë për të përmbushur marrëveshjen e Brukselit sa i përket krijimit të Asociacionit të komunave më shumicë serbe. Ndërsa ju po e bëni këtë në një kohë të vështirë kur marrëdhëniet mes Prishtinës dhe Beogradit po përpiqen të normalizohen me negociata. Po vini një precedent të pabesueshëm po e shkelni KiE, a po krijoni një rregull të ri me këtë precedent”, tha ai.
Deputetja serbe, Biljana Pantiq Pilja tha se raportuesja greke Dora Bakoyannis e cila rekomandoi anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Europës do të hyjë në histori “duke e shkelur të drejtën ndërkombëtare”.
Ajo tha se Asociacioni “nuk do të themelohet” nëse Kosova anëtarësohet në Këshillin e Europës.
“Nëse e ftoni të ashtuquajturën Kosovë në Këshillin e Europës pa themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, Asociacioni nuk do të themelohet kurrë”, tha ajo.
Biljana Pantiq Pilja e quajti Dora Bakoyannis të paintegritet dhe hipokrite.
“Ajo që po bëni është precedent me të cilin do ta hapni Kutinë e Pandorës”, tha deputetja serbe.
“Edhe shteti juaj do ta ndjekë këtë precedent që e keni krijuar”, tha ajo, duke iu referuar Greqisë.
Në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës, ku po debatohet për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës (KE), Nerea Ahedo, deputete nga Spanja, tha se i takon grupit që ka mbështetur pavarësinë e Kosovës, përkundër qëndrimit të shtetit të Spanjës dhe e mbështeti anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.
“Ka pyetje që duhet të zgjidhen. Anëtarësimi do të forconte të drejtat e njeriut. Ne do të mbështesnim këtë rrugë [të anëtarësimit]. Mirëpresim integrimin dhe mendojmë që kjo do të jetë edhe një mënyrë për të promovuar stabilitetin në atë zonë”, tha Ahedo.
Deputeti gjerman Knut Abraham ka deklaruar në Asamblenë Parlamentare, që raporti i Dora Bakoyannis, raportueses për Kosovën në KiE është i shkëlqyer.
Abraham në fjalën e tij, theksoi se përkrahja për Kosovën në Asamblenë Parlamentare, të përçojë një sinjal të fuqishëm për Komitetin e Ministrave që të marrë një vendim pozitiv për anëtarësimin e Kosovës.
“Kemi një raport të shkëlqyer nga Dora Bakoyannis dhe unë besoj që duhet të jemi mirënjohës. Është punë impresive të nderuar kolegë, kemi pasur juristë, raportues nga vende të ndryshme, që e kanë njohur Kosovën, disa që nuk e kaun njohur pavarësinë e Kosovë, të gjitha arrijnë në të njëjtin konstatim, që Kosova meriton, populli i Kosovës, meriton mbrojtjen e të drejtave të njeriut që ofrohet nga hyrja në Këshill të Evropës”, u shpreh Abraham.
“Shpresoj se do të ketë përkrahje të fuqishme në këtë asamble, dhe duke përçuar një sinjal të fuqishëm për Komitetin e Ministrave që të marrë një vendim pozitiv për anëtarësimin e Kosovës”.
Pieo Fassino, përfaqësues i Italisë në Këshillin e Evropës, i ka bërë thirrje përfaqësuesve të Serbisë që të mos kundërshtojnë anëtarësimin e Kosovës në KiE.
Ai, në seancën e sotme të Asamblesë Parlamentare të KiE-së, ka theksuar se anëtarësimi i Kosovës mundëson edhe stabilitet në Ballkanin Perëndimor.
“Mendojeni me kujdes sepse anëtarësimi i Kosovës në KiE nënkupton për të gjithë qytetarët e Kosovës duke përfshirë edhe serbët do të kenë mbrojtje më të mirë. Qytetarët më pasë kanë të drejtë të apelojnë dhe të shfrytëzojnë mjetet e KiE-së siç është përfshirja në Gjykatën Ndërkombëtare Evropiane”.
“Anëtarësimi do të mund të na ndihmonte edhe neve sepse bëjmë hapa të përbashkët edhe në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë kjo është e nevojshme për të siguruar stabilitetin në të gjithë Ballkanin”, ka thënë Fassioni.
Oleksiy Goncharenko, deputeti nga Ukraina, ka folur shqip në punimet e seancës në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës
“Dua të përgëzoj Kosovën. e di që do të ketë vendim pozitive. Kosova e meriton 100%. Është moment i madh për krejt ne. Bota e lirë duhet të bashkohet. Tiraninë dhe perandoritë po duan hakmarrje. Putini deshi Perandori Ruse. Shihni çka ndodhi? Shihni çka bën në Ballkan, ku Rusia ku do benzin në zjarr, dhe luftë të madhe. Ne duam hapa kundër kësaj. Sepse ku ka zona gri, është e rrezikshme. Kosova nuk duhet të jetë zonë gri, por pjesë e Evropës. Sepse është Evropë. Ne duhet të ndihmojmë.
Serbisë dua t’i them: Ne deshtëm të ecëm me Serbinë si demokraci, por ju kurrë s’do të ndërtoni Perandori Serbi. S’ka më vend për Perandori
Maja Vukiveciq, deputete e Malit të Zi, por që vjen nga pjesa e serbëve ka thënë se Mali i Zi do të votojë pro dhe kundër, pra s’ka votë unike.
Për neve serbët Kosova është pjesë e Serbisë. Mendimi im është që nuk e ndihmojnë dialogun duke e pranuar Kosovën në KiE Fakti është shumica e OKB-së nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, dhe as pesë vende s’e njeh Kosovën.
Marrë këto fakte nuk mund të themi se nuk është territor i pakontestuar. Duhet të dihet si u fitua ky territor”.
Deputeti nga Rumania Iulian Bulai, e konsideroi historike ditën e sotme në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Europës, ku po shqyrtohet raporti që rekomandon anëtarësiomin e Kosovës në këtë organizatë të rëndësishme.
Megjithëse vjen nga vendi që s’e njeh pavarësinë e Kosovës, ai tha se shpreson që vendimi të jetë në favor të anëtarësimit të shtetit më të ri të Ballkanit në KiE.
“Kjo është ditë historike nga këndvështrimi liberal. Ne mbrojmë të drejtat e individëve, jo të shteteve, jo të etnive. Vendimi i sotëm do të thotë më shumë të drejta për 1.6 milionë njerëz që kanë përjetuar edhe luftën, plagët e të cilëve ende janë duke u shëruar, dhe janë të detyruar ta ndërtojnë të ardhmen së bashku”, tha Bulai.
“Vendimi i sotëm është pikë fillimi dhe presim nga Kosova të përmbushë të gjitha reformat e dakorduara dhe angazhimet ndërkombëtare të saj. Kosova është e gatshme dhe meriton të hyjë në Këshillin e Europës”, shtoi ai.
Duke iu referuar Asociacionit të komunave me shumicë serbe, ai tha se s’duhet të krijohet një Republika Srpska e dytë në Kosovë.
“Ne nuk duam të marrim shtegun e gabuar të krijimit të një Republika Srpska të dytë në Kosovë, por as të mos i injorojmë nevojat reale të pakicës serbe që duhen respektuar dhe duhen të jenë të përfshirë në Kosovë”, tha Bulai.
Alexis Tsipras i të majtëve evropianë kanë dalë kundër anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës.
“Në këtë periudhë a kontribuon anëtarësimi i Kosovës në KiE?
Kam mësuar dy gjëra. Që s’ka zgidhje të lehta për paqe, vendimet janë të vështira dhe kanë kosto. E dyta është që ky kusht ia vlen sepse mund të bëjë dallimin mes paqes dhe luftës. Sepse konflikti i ngrirë mund të shkrihet.
Sot e kemi Kosovën në tavolinë. Mbi këtë bazë Kosova paska vendosur për Manastirin e Deçanit.
Por kjo s’është boll për të mbështetur aplikimin. Kosova ka pasur eskalime të shumta. Disa për shkak të Beogradit, por disa edhe për shkak të vendimeve të Prishtinës.
Shpronësimet duhet të ndalen, dhe themelimi i Asociacionit.
Në një analizë të gjatë për Wall Street Journal, Liz Truss, që për 49 ditë mbajti postin e Kryeministres së Britanisë së Madhe paralajmëron Donald Trump dhe konservatorët amerikanë se vetëm fitorja në zgjedhje mund të mos i mjaftojë për të drejtuar Amerikën.
Truss thotë se fatkeqësitë e tre viteve të fundit duhet të kenë nxjerrë një mësim për konservatorët amerikanë.
Perëndimi, thotë ajo, po sfidohet nga të gjitha anët nga armiqtë e tij, ndërsa ideologjitë ekstremiste të majta, si ekstremizmi mjedisor, apo lëvizja ‘ëoke’ po e gërryejnë nga brenda.
Fitorja e Trump, vijon ish-kryeministrja britanike, do të garantonte lidershipin e munguar në botën perëndimor, por vetëm kaq nuk do të mjaftonte.
‘Edhe sikur Trump të fitojë përballë Biden, betejat e tij sapo do të kenë nisur. Në Perëndim, sidomos në vendet anglish-folëse, ka një humbje busulle dhe rrëshqitje të pushtetit dhe vendimmarrjes nga zyrtarët e zgjedhur, te burokratët e teknokratët që mbajnë poste pa u votuar.
Administrata ishte ajo që minoi presidencës e Donald Trump në mandatin e parë, mendon Liz Truss dhe minuan po ashtu punën time si Kryeministre duke më detyruar që të largohem pas 49 ditësh. Ajo thotë se burokratët e shtetit të fshehtë, e shtetit të errët minuan propozimet e saj për reformim të vendit dhe të njëjtën gjë do të bëjnë edhe me Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë nëse zgjidhet President në nëntor.
Konservatorët duhet të kuptojnë se fitorja në zgjedhje nuk është e mjaftueshme. Fituesit duhet të kenë një plan konkret për të çmontuar shtetin e errët, që vepron kundër interesave të qytetarëve. Ish-Kryeministrja britanike thotë se ishte Banka e Anglisë njëri prej institucioneve që minuan përpjekjet e saj për reforma.
‘Kur do të publikonim planin tonë për rritjen ekonomike, Banka e Anglisë Rriti normat e interesit, por jo aq sa parashikohej. Kjo çoi në një humbje vlere të paundit dhe rritje të borxhit të Qeverisë’, thotë ajo.sn
Të nderuar të pranishëm,
E quaj një nder të veçantë këtë fjalën time para jush, një auditori të vogël, por tejet cilësor të dashamirësve të vullnetshëm të ngjarjeve të këtij lloji në jetën kulturore të këtij institucioni të rëndësishëm të kryeqytetit tonë, me rastin e paraqitjes së librit tim të gjashtë në fushën e publiçistikës, i katërti i botuar nga Uet Pres që nga viti 2007 e që mban titullin “Shqipëria në botën e mijëvjeçarit të tretë”.
Dua t’a filloj fjalën time me një falënderim të ngrohtë e tejet të sinqertë për shtëpinë botuese Uet Pres e zotin Henri Çili, së bashku me stafin drejtues të saj, që kanë mirëpritur e botuar katër vëllimet e mija. Dua të falënderoj nga zemra gjithashtu redaksitë e gazetave Mapo e Gazeta Liberale, zotërinjtë Alfred Lela, Fitim Zekthi, Arion Sulo, Elvis Iljazaj e Reldar Dedaj, për gatishmërinë dhe mirëkuptimin që kanë dëshmuar kundrejt meje në botimin e shkrimeve në vitet e shkuara, pa vënë në diskutim asnjëherë përmbajtjen e tyre. E konsideroj këtë fakt si dëshmi të frymës së lirë e liberale të atyre fletoreve e, sigurisht edhe të zotit Henri Çili si drejtues. Do të desha të shtonja në këtë listë kolegësh edhe emrat e zonjave Elsa Demo e Admirina Peçi, të cilat më kanë botuar shkrimet para Mapo-s apo Gazetës Liberale në gazetat Shekulli e Shqiptarja.com. e po ashtu edhe çiftin Skënder dhe Elida Buçpapaj për vënien e shkrimeve në portalin Voal.ch në Zvicër e të ndjerin Gazetar Dalip Greca, për një bashkëpunim 20 vjeçar në gazetën “Dielli” e pasardhësin e tij Sokol Paja në po të njëjtin organ të shtypit. Bashkëpunimi me këta zotërinj e zonja të nderuara ka qënë për mua një motiv kënaqësie të brëndëshme, mbasi ajo jetë e gazetarit filloi kur isha gati në gjysmë shekullin e jetës, një kohë jo shumë premtuese, për profesionin e publiçistit, duke mbajtur parasysh se vija nga një jetë e vështirë në të cilën kisha ushtruar vetëm punën e krahut që nga mosha e rinisë së parë.
Madje në këtë hulli dua të jem i sinqertë para jush se, si pasojë e kujdesit të zonjës fisnike Suela Bala, së cilës i jam shumë mirënjohëse për çuarjen e vëllimit tim “Rravgime të lira në shtigjet e historisë shqiptare” në konkursin At Zef Pllumi, pata kënaqësinë të fitoja edhe vlerësimin e zhurisë përcaktuese të çmimeve t’atij konkursi.
Profesioni i publiçistit në shoqëritë e hapura, në të cilat ai zhvillohet lirisht e pa kushtëzime të çdo forme, është ndër më të rëndësishmit e jetës kulturore të çdo vendi. Kjo jo vetëm për përcaktimin si “pushteti i katërt”, siç quhet rëndom përsa i përket rolit të tij në hierarkinë e vlerave shoqërore e kulturore të një shoqërie, por edhe për funksionin rregullues në formimin e ideve të saj me parimet e drejta të një kombi, përsa i përket vlerave të trashëguara nga historia e tij dhe atyre të huajtura nga qytetërimet e tjera, kryesisht ai perëndimor.
Në Vendin tonë, megjithë vështirësitë e trashëguara për gati një gjysmë qindvjeti të regjimit komunist, në të cilin publiçistika kishte funksionin e zëdhënësit të tij, në të gjitha format e në të gjithë drejtimet, me tjetërsimin e sistemit, mendoj se ka paraqitur një fytyrë të re, në përputhje me kërkesat e reja të lirisë së mendimit e interesimit më të madh për ndodhitë botërore, ndoshta edhe më të përparuar se mesatarja e asaj të masës së përgjithëshme të shoqërisë. Sigurisht, n’atë drejtim ka edhe mangësi, që përcaktohen nga koncepte që vazhdojnë të mbeten të lidhura me një të shkuar, nga e cila fatkeqësisht, nuk po jemi në gjëndje të shkëputemi plotësisht, si pasojë e disa bindjeve të ngulitura thellë në nënëvetëdijen, kryesisht të pjestarëve të brezit tim, por edhe për ndikime të reja të dëmëshme, të huajtura nga konjuktura të ndryshme marrëdhëniesh me jashtë.
Publiçistika ka në përbërje të saj mjaft elemente të artit dhe dikush e ka krahasuar, për rëndësinë e saj, me oratorinë në botën e lashtë greko-romake. Si e tillë edha asaj, në punën e saj, i takon të verë në jetë një mësim monumental të “veprës teatrale edhe më popullore, edhe më të thellë që luhet në skenë”, tragjedisë “Hamleti” të Shekspirit. Kryeja e artit dramatik botëror, nëpërmjet gojës së personazhit kryesor të veprës së tij, princit të Danimarkës, n’a ka lënë këtë përcaktim, sa të thellë po aq madhështor për të gjithë shërbyesit e artit:
“Qëllimi i artit, i cili që në krye e gjer tani ka qënë e është: të bëhet pasqyrë e natyrës dhe t’i tregojë fytyrën e vet virtytit, pikturën e vet poshtërsisë, dhe formën e vulën e tyre njerëzve dhe shoqërisë së një periudhe.”
Këto fjalë të Shekspirit gjenial, shëmbëlltyra të detyrave të artit të madh, mendoj se duhet të jenë “besojma” edhe e idhtarëve të publiçistikës, ndoshta më shumë e tyre në profesionin dhe shtegtimin në misionin, tepër të dobishëm që kanë marrë përsipër. Në këtë kuadër, do të mundohem të paraqes me pak fjalë veprën time të fundit “Shqipëria në botën e mijëvjeçarit të tretë”. Duke falënderuar përzemërsisht zotërinjtë parafolës, Henri Çili, Nevila Nika, Marçel Hila, Fjoralba Caka, Klajdi Lulollari, Elsa Demo, veçanërisht studjuesen e talentuar Suadela Balliu, për paraqitjen e librit dhe akoma më shumë për parathënien e thukët e tejet të goditur, për të cilën i kam kërkuar vetë mirësinë e shkrimit, simbas zakonit të këtyre paraqitjeve, më duhet edhe mua të mundohem të shtoj diçka në përceptimin tuaj, në orvatjen për të ju shtyrë sadopak të gjeni kohë e dëshirë për të lexuar këtë libër.
Ky vëllim, ashtu si dy të tjerët, të botuar më parë nga Uet Pres, “Demokratura shqiptare në sytë e një të mërguari” dhe “Thinjat e atdheut”, ndahet në kapituj, ku secili paraqet shkrime që përafrohen si tematika e, në larminë e tyre, marrin përsipër të trajtojnë ngjasime idesh. Në këtë vëllim janë përfshirë njëmbëdhjetë të tillë, në të cilët rradhiten nëntëdhjetëegjashtë shkrime në 475 faqe. Titulli i librit i bën jehonë kohës në të cilën jetojmë, fillimit të një mijëvjeçari, që quhet i treti në historinë e njerëzimit. Quhet kështu sepse kufiri i ndarjes së epokave u pranua botërisht lindja e Jezu Krishtit. Idhtarët e marksizëm-leninizmit për gati një shekull u mësuan brezave se koha historike përcaktohej me erën e re dhe erën e vjetër, duke anashkaluar vitin zero që i ndante këto era. Ne u rritëm me këtë përcaktim e ka ende ndonjë shkrivan që vazhdon t’i përdorë këto terma, duke dëshmuar se shpëlarja e truve në regjimin komunist, ka qënë një proçes i thellë që ka lënë gjurmë në brezat, duke ngulitur fuqishëm dogmat e tij. Sidoqoftë përkatësia kësaj kohe, në kapërcyell të mijëvjeçarëve, është diçka shumë e veçantë që i takon njerëzimit një herë në njëmijë vite. Prandaj në këtë drejtim mund të quhemi fatlumë.
E konsideruam veten të tillë në vitin 1990, kur një mrekulli e Perëndisë shkërmoqi komunizmin në Evropë, për pasojë edhe në Shqipëri. I pritëm ata çaste si mesazh hyjnor për t’ardhmen tonë, duke n’a dhënë ndiesinë e ëndërrimit të një shteti e një shoqërie “si e gjithë Evropa” që, për herë të parë mbas një gjysmë mijëvjeçari, shihej si ”Toka e premtuar”, mbas vendimeve të saj në fillimet e qindvjetorit të fundit të mijëvjeçarit të dytë, të cilët gjymtuan njëherë e përgjithmonë Shqipërinë si bashkësi etnike, shoqërore e historike. Pritmëria u sendërtua pjesërisht, kryesisht për mungesë të një klase politike jo në lartësinë e detyrës, prodhim i variantit më të keq të komunizmit skajor lindor, por pjesërisht edhe për llogaritë e pafund të Evropës së këtyre tre dhjetëvjeçarëve kundrejt Ballkanit. Sot jemi në NATO, fuqia më e madhe ushtarake e gjithë historisë së njerëzimit, ndoshta një mburojë e qëndrueshme kundrejt synimeve të një ish koloneli të shërbimeve sekrete ruse që, në krye t’atij shteti ëndërron të krijojë një kontinent nën vartësinë e tij, nëpërmjet raketave e bombave….
Jemi përsëri një komb i ndarë territorialisht në pesë shtete, edhe se Kosova ka pavarësinë e saj, një dhuratë e NATO-s, në një çast bujarie të pazakontë, në hullinë e mbrojtjes edhe me armë të qenësisë së një populli, në rrezik të zhdukjes fizike nga dhuna e një populli fqinj të tij. Kjo qe ajo që n’a solli kapërcyelli i mijëvjeçarëve. Krahas kësaj ne pësuam braktisjen e Vëndit tonë, me pasojat pohenike e johenike që do të përcaktojnë pritmëritë tona. E ardhmja mbetet, si gjithmonë, një e panjohur edhe se rruga drejt Evropës duket sot si më e mundëshme për t’u përshkuar, në krahasim me njëzet vite të shkuara. Por problemi kombëtar mbetet, me gjasë, sa më shumë kalon koha, aq më shumë i përngjan një përfytyrese të largët e të pasendërtueshme. Ndoshta kjo, në një farë mënyre, edhe për mungesën e një vullneti të brëndshëm, të mpakur që në zanafillë nga statu quotë e luftës së dytë botërore, të kthyera në tabu, edhe se jo gjithmonë të respektuara nga historia e tridhjetepesë viteve të fundit në Evropë.
Por sigurisht, kjo gjëndje është përcaktuar nga zotërimi në Evropën politike i psikozës së ankthit sërbo-rus kundrejt “Shqipërisë së madhe”, që ende sot valëvitet si gogol në diplomacinë ndërkombëtare, duke paralizuar çdo nismë të politikës rakitike shqiptare që në embrion. Çuditërisht fqinjët tanë të veriut, lindjes e jugut kanë harruar se deri në vitin 1912, popullsia shqiptare, autoktone në trojet e saj, të përmbledhur në katër vilajetet e Janinës, të Shkupit, të Kosovës e të Shkodrës, jetoi për shumë qindra vite në paqe me ata, pa krijuar probleme. Ndërsa ata, me instiktin e tyre grabitqar e shtazarak, në tetorin e atij viti, u vërsulën të gjithë së bashku si çakejtë për të rrëmbyer me forcën e ushtrive trojet mijëvjeçare shqiptare, duke shkaktuar tragjedinë më të madhe historike të kombit tonë. Në kundërshtim me të gjithë ligjet e normat e moralit e të drejtësisë historike, këta pushtime u ligjëruan nga vendime të Evropës, sa të padrejtë po aq të pamoralshëm, në konferenca të ndryshme të diplomacisë evropiane në Londër, në Firence e në Paris, duke dënuar në përjetësi aspiratën e kombit tonë për të jetuar i bashkuar në trojet e tij. Ata e trajtuan Vëndin e Skënderbeut me logjikën e kancelarit prusian, Otto von Bismarkut, duke shkelur mbi kujtesën historike të mbrojtjes së Evropës së krishterë nga epopeja shqiptare e shekullit të artë të Gjergj Kastriotit.
Brezi i themeluesve të shtetit shqiptar të pavarur, ai i kombëtaristëve të Shqipërisë etnike, që sendërtoi bashkimin e trojeve shqiptare nën një administratë të përbashkët, edhe se në kuadrin e një lufte botërore e nën pushtim, u masakrua pa mëshirë nga fituesit e luftës, që flijuan ëndrrën shqiptare të shekullit për hir të një ideologjie kundërshqiptare e të pushtetit të tyre të verbër e të nënështruar komunizmit ndërkombëtar. Pasojat qenë shkatërrimtare në të gjithë drejtimet e, kryesisht, në pamundësinë e plotë për të përsëritur përvojën e sendërtimit të ”ëndrrës shqiptare”.
Këto janë temat që zënë ndër vendet më kryesore në librin tim. Ndoshta nuk janë shumë “moderne”, por kërkojnë të sjellin para lexuesit ata probleme që trashëguam nga shekulli i shkuar, e për të cilat ka rënë një mburojë hermetike mes nesh e në botën e jashtëme. Ata përbëjnë thelbin e qenësisë së kombit, që është shumë më i lashtë se ne e që do të mbetet i pavdekshëm edhe kur ne do të largohemi nga kjo botë. Me gjithë vështirësitë, në dukje të pakapërcyeshme, ne duhet të bindemi se fuqia e jonë si popull, përparimi e roli i ynë në botë varen, më shumë se sa mund t’a përfytyrojmë ne, nga bashkimi kombëtar. 28mijë kilometrat katrorë, në të cilët është e detyruar Shqipëria të jetojë, nuk mund e nuk duhet të përfaqësojnë kufirin e fundit të qenësisë sonë si komb.
Shqipëria etnike, para më shumë se një shekulli, kishte 50 mijë të tilla, e ne nuk duhet të pajtohemi mendërisht e shpirtërisht me realitetin tonë të sotëm, që është vepër e fqinjëve tonë të pandershëm, e negligjencës së diplomacive të huaja, dhe e gabimeve tona të pafalëshme në një periudhë tejet kritike të qënies sonë si bashkësi. Bashkimi i kombit duhet të mbetet gjithmonë synimi kryesor i qënies sonë si popull. Përpjekja për t’i a arritur atij, duhet të jetë e përherëshme, sepse duhet të jemi të vetëdijshëm se nuk po kërkojmë asgjë më shumë se sa të drejtën tonë natyrore, që na e siguron historia e gjuha e jonë, tradita atdhetare e paraardhësve tanë, që nuk nguruan në çaste kritike të qënies sonë të ngrinin lapidarë gjuhësorë:
“Qysh prej Tivari deri n’Prevezë
Gjithkund lshon dielli vapë edhe rezë
Asht toka e jonë, t’parët na e kanë lanë
Kush mos t’na e prekin se desim të tanë!”
Bindja e rilindësve tanë duhet të gjejë vendin e saj të nderuar edhe në brezin tonë, edhe n’ata të ardhmit. Mbas gati tetëdhjetë vitesh që kemi hequr dorë prej saj, duhet të rikthehemi përsëri tek ajo, sepse e kemi në gjak, në ëndrrat, në të drejtën hyjnore, në detyrën tonë si krijesa njerëzore. Duhet të ndërgjegjësohen për këtë realitet së pari politikanët tanë, duke e shtruar problemin jo vetëm në Shqipëri, por edhe në trojet jashtë kufijve të saj ku jetojnë shqiptarë, të marrin guximin për të folur mbi problemin, të kërkojnë mirëkuptimin e botës demokratike me arsye, vullnet, argumenta e besim në të drejtën e tyre. Kjo duhet të jetë detyra e parë e madhe e veprimtarisë së tyre, krahas mbarështimit të shteteve e përparimit të tyre. Por, për t’i a arritur në mënyrë të vetëdijshme sendërtimit t’asaj detyre , duhet të studjojnë historinë e vërtetë të Vendit të tyre, sidomos të gjysmës së parë të shekullit të njëzetë e të përvehtësojnë idealet e paraardhësve të tyre, që kanë flijuar gjithshka që kishin, personalitetin, madje edhe jetën, për kombin e bashkuar, për “Shqipërinë zonjë”.
Sigurisht kjo detyrë që duhet të marrim të gjithë përsipër, secili brënda mundësive të veta, paraqet vështirësitë e saj edhe të jashtëzakonshme, sepse kanë kaluar shumë vite në këtë gjëndje ndarjeje, e shqiptarët janë konsoliduar si qytetarë të Vendeve të tjerë si Greqia, Maqedonia, e Mali i Zi. Trysnia e ushtruar mbi ta në gjithë këta dhjetëvjeçarë, ka ndikuar në bindjet e ndiesitë e tyre. Tani ndoshta është krejtësisht i pasendërtueshëm bashkimi i Çamërisë, i krahinave shqiptare të Maqedonisë apo të Malit të Zi me dheun “amë” edhe se e drejta qëndron në atë anë. Tani shpresa e shqiptarëve është hyrja n’Evropë. Nëse ajo hyrje nuk do të ndihmonte bashkimin e krahinave të mësipërme me Shqipërinë, besoj se do të sillte një gjëndje të favorshme për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, mjafton që këtë bashkim t’a kërkojnë me vendosmëri, e në mënyrë të kulturuar e paqësore popujt e dy shteteve. N’atë rast besoj se nuk do të ketë pengesa të pakapërxyeshme në sendërtimin e ëndrrës, edhe se jo në plotësinë e saj. Le të shpresojmë se një ditë, jo shumë të largët, do të festojmë arritjen më të rëndësishme të jetës kombëtare të shqiptarëve në mijëvjeçarin e tretë.
Si autor i librit që po paraqitet sot, ju kërkoj ndjesë për këto fjalë të mija që ndoshta nuk i prisnit, që mund të trazojnë mendimet e juaja të përditëshme. Por ato janë pasqyrim i ideve të trajtuara në një pjesë të mirë të shkrimeve të këtij libri. Si të tilla ato kanë hyrë në thellësi të qënies sime, të ngulitura nga tradita e familjes e, kryesisht, e gjyshërve të mij, Mustafa Kruja e Sotir Gjika. Këto ide kanë ushqyer vitet e jetës sime nën regjimin komunist, edhe se atëherë nuk mund t’i shprehnja. Sepse quajta atdhetar gjyshin tim, Mustafa Krujën, në një bisedë një për një me një shokun tim të fëmijërisë në kampin e internimit, e pata atë si një akuzë kryesore në proçesin gjyqësor që u zhvillua mbas disa vitesh. Madje atë ditë që u arrestova, pyetja që më bëri shefi i Sigurimit të rrethit Lushnjë qe kjo: “Ti je nip i Mustafa Krujës?” Përgjigjes time pohuese ai i shtoi fjalët e zakonëshme: “N’emër të popullit je i arrestuar!”.
Pra i kam paguar me internime pa fund e vite burgu këto ide, por jam krenar për gjyshërit e mij, sepse jam marrë gjatë me përgatitjet për botim të shkrimeve të tyre, Sa më shumë i lexoj, aq më shumë bindem se ata i kanë shërbyer vetëm një ideali: Shqipërisë etnike, lartësimit e përparimit të saj.
Ajo krenari shtrihet edhe tek shumë bashkëvuajtës e bashkëkombas të mij, të cilëve u kam kushtuar një kapitull më vete: “Motive krenarie shqiptare”. Atë krenari e kam ndjerë në galeritë e minierës së Spaçit e në mjediset e atij kampi dënimi me punë të detyruar, në kontakt të përditshëm me njerëz, kryesisht të rinj, që kishin pranuar të vuanin dhjetë vite burg, për të shmangur rolin e spiunit që, nëpërmjet kallzimeve të tij, më shumë të pavërteta se sa të vërteta, shkaktonte fatkeqësitë e shokëve e familjeve të tyre. Janë shëmbuj të cilët nuk gjinden në botën perëndimore, ku jetoj prej 33 vitesh.
Ne, publiçistët jemi të prirur më shumë të vemë në dukje mangësitë apo të metat e shoqërisë, të shtetit, apo të popullit tonë. Kjo hyn në praktikën e profesionit, madje mbetet një detyrë e kërkuar prej tij, për t’u munduar për të dhënë një ndihmesë, sado të vogël, në ndreqjen dhe shmangien e tyre. Por, po ashtu detyrë e jona është të nxjerrim në pah edhe virtytet, kur ata shfaqen, edhe mirësitë, edhe sukseset, edhe forcën e karakterit të bashkëkombësve tanë.
Me këtë bindje, që është një nga besojmat e mija, po e mbyll fjalën time, me një falënderim të madh nga zemra, për praninë tuaj në këtë ditë të veçantë e tepër të këndëshme që mbyll botimin e librave publiçistikë të jetës sime, e me një urim po aq të madh për ju dhe familjet tuaja, kryesisht për sukseset tuaja në t’ardhmen e në të tashmen, gjithmonë në dobinë e atdheut tonë e të njerëzve të tij.
Faleminderit
Tiranë, 12 prill 2024
Kryetaren e Partisë Demokratike të Italisë Elly Schlein e intervistoi gazetarja Alba Kepi.
Pse opozita italiane nuk e dërgoi Paktin Meloni-Rama në Gjykatën Kushtetuese? Cili është sot raporti i mes socialistit shqiptar Rama e lideres së të majtës italiane Elly Schlein?
Kryetarja e Partisë Demokratike italiane Elly Schlein i është përgjigjur pyetjeve të gazetares së SYRI TV.
Alba Kepi: Qeveria Meloni ka deklaruar se brenda datës 20 maj, qëndrat e emigantëve në Shqipëri mes të cilëve dhe një qendër burgimi do të jenë operative. Në Shqipëri, pakti Meloni Rama u cua në Gjykatën Kushtetuese nga Partia Demokratike forca më e madhe opozitare. Ju si parti opozitare votuat kundër këtij pakti në Parlament për motive të qenësishme. Po pse nuk e dërguat në Gjykatën Kushtetuese?
Elly Schlein, lidere e Partisë Demokratike italiane: “Jam një mike e Shqipërisë, siç e kujtuat dhe ju. Kam punuar shumë vite më parë si europarlamentare në procesin e integrimit, asociimit e stabilizimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Nuk kam ndryshuar ide. Jam e mendimit se pakti Meloni-Rama është një gabim, është i gabuar. Por e them këtë nga këndvështrimi italian, nga këndvështrimi i Italisë. Ne kemi në Kushtetutën tonë, neni 10, se një të huaji që i mohohen të drejtat në vendin e tij, i jepet e drejta të kërkojë azil në territorin italian. E mendojmë se të deportosh në një vend të tretë si Shqipëria persona që kërkojnë azil në Itali, është një ide jo e drejtë.
Mendoj se është një marrëveshje e kushtueshme e fondet duheshin përdorur për të forcuar sistemin e azilkërkuesve në Itali që prej kohësh është nën stres. Por e djathta sa herë që vjen në pushtet bën veç propagandë e të kundërtën e asaj që duhet. Shkatërron sistemin e strehimit të shpërndarë, këtë sistem që krijon përfshirje, që mund ta kontrollosh mbi fondet e lëvruara, që përfshin kryetarët e bashkive e autoritetet lokale e jo i vë nën urdhrat e ministrive. Në vend të kësaj e djathta italiane preferon kampe të mëdha emigrantësh, ku zhduken të drejtat e tyre, ku infiltrohen interesa ekonomike e disa herë dhe interesa mafioze. Kjo është historia italiane. Mendoj se shumë më mirë këto burime fondesh mund të përdoreshin për të përmirësuar sistemin e azilkërkuesve në Itali e këtë gjë e kërkojnë dhe autoritete lokale e kryetarë bashkie të së djathtës që qeveris.
E gjej mizore, jo humane, që persona të shpëtuar në mes të detit, me gjithë vështirësitë që qeveria ka krijuar me ligjet e reja që ka nxjerrë, janë njerëz që vuajnë e janë të mbijetuar të një udhëtimi vdekje e duhen dërguar në portin më të afërt, por jo në një vend më të largët si Shqipëria duke i lënë të lundrojnë dhe tre ditë të tjera. Pra është absurde. Pra ne vazhdojmë të mbështesim Shqipërinë në rrugëtimin europian por kur ka divergjenca të tilla ne duhet t’i themi.
Alba Kepi: Insistoj mbi pyetjen e raportit tuaj me socialistin Rama.
Elly Schlein: Siç ju thashë, është një raport i drejtpërdrejtë, i sinqertë, Ku ka gjëra që duhen thënë i themi e kemi bërë këtë gjë dhe gjatë reformës së drejtësisë. Menjëherë pas nënshkrimit në Romë më 6 nëntor 2023 të paktit Meloni-Rama, Partia Demokratike italiane u shpreh fortësisht kundër madje duke kërkuar sipas mediave dhe përjashtimin e Edi Ramës nga Partia Socialiste Europiane. Partia Demokratike italiane sqaroi dhe pse nuk kanë avancuar konkretisht me një kërkesë të tillë, janë të mendimit se ky fakt prekte një tematikë politike e principet e grupit të partive të PSE.
Po zhduken banesa te vjetra, rrugicat me kalldrem.
Po ndalem te kompleksi i mrekullurshem i Universitetit.
Kur kaloj andej me kujtohet usta Azisi i cili nuk ishte usta por mjeshter.
Ka nje dallim midis tyre.
Mjeshtri e kthen profesionin ne art.
Shtat mesatar me floke te dendur qe i ndante me vije anash si moda e viteve 30, sy te zgjuar e mustaqe te holla alla Clarc Gable. Veglat e punes i mbante ne nje çante te zeze veçanerisht serine e daltave.
Ne Bashkine e Stokolmit, nderteses ku jepen çmimet Nobel ne hyrje ishte busti i mjeshtrit kryesor te ndertimit te Bashkise.
Sa rendesi i kane dhene mjeshtrit.
Azisi kishte punuar ne ndertimin e ministrive ne kohe te Mbreterise si edhe te kompleksit te Universitetit ne kohe te Italise.
Djale i ri kishte ardhur me te jatin nga Golloborda duke ndjekur traditen e fisit, ndertimin.
Duke pare aftesite e tij , italianet e moren ne Milano. Aty krahas punes fitoi edhe elegancen e saj. Gdhendja e gurit do qe ta duash ate. Me gurin e Cararas kane punuar mjeshtit e Rilindjes Italiane.
Ate gur dhendi atje Azisi aq mire sa italianet donin ta mbanin atje. U kthye me amanetin e babes per te punuar ne Atdhe.
Kohe me pare rrinim ulur te shkallaret e Institutit te Arteve ku perballe ishin godinat e Rektoratit dhe Arkeollogjise. Hapsira mes kollonave ishte lene qe te dykej stadiumi e pas tij mali i Dajtit.
Kam lindur pas ketij mali , thoshte Azisi, dhe kur punoja ketu , çlodhesha e hidhja syte lart te mali.
Kaloj tani pa Azisin , ulem ne te njejtin vend. Stadiumi nuk eshtë. Eshte ngritur kulla qe mbyll krejt Dajtin. Si mund te sakatohet ky kompleks. E njejta arkitekture me E.U. R, lagje ne Rome e ndertuar ne kohe te fashizmit. Asnje gur nuk ka levizur atje. Mire qe nuk e pe mjeshter kete gjymtim.
Po me kujtohen vargjet e Eseninit:
Ah memedhe.!
C’u bera qesharak
Ne vendin tim po ndjehem krejt i huaj.
Marrë me shkurtime nga libri: Kronike e jeteve te humbura.
Komentet