Gjeneratat e reja si ndaj punëdhënësve, ashtu edhe ndaj partnerëve janë mësuar se sa benefite ka kur thonë JO. Psikologët, këshilltarët dhe shkrimtarët e sociologët kanë bërë miliona duke shkruar libra apo disertacione për “Benefitet e të thanit JO”. Për gjeneratat e reja është e paimagjinueshme të rrinë në një vend pune për disa dekada. Është e paimagjinueshme të durojnë shefat apo të pajtohen me gjithçka që thonë të tjerët, vetëm pse ata kanë autoritet.

Kjo kohë ka shkuar. Duket se një ndryshim i tillë ka ndodhur edhe në Kosovë. Nga një gjeneratë politikanësh që ishin mësuar që për gjithçka të thonë PO kur kërkojnë miqtë ndërkombëtarë, tash kemi në pushtet një gjeneratë e cila për gjithçka po thotë JO. Dhe ata që kanë autoritet nuk e pëlqejnë përgjigjen JO, sado që mund ta kuptojnë pse dikush e thotë atë. Kosova e ka gjetur veten në një realitet mjaft të papërshtatshëm. Është në momentin kur po u thotë JO të gjithëve, edhe kundërshtarëve, por edhe miqve të Kosovës. Dhe vërtet duhet qeveria ta pyesë veten a ka mundësi që ajo të ketë të drejtë e të gjithë të tjerët ta kenë gabim? Sepse nuk janë më vetëm disa diplomatë amerikanë të zhgënjyer me veprimet e Kosovës, por të gjithë, bile edhe ata që janë në pension.

Nuk janë më vetëm disa vende të BE-së, por shumica e madhe. Nuk janë të pakënaqura me Kosovën vetëm 5 vendet që nuk e kanë njohur, pastaj Franca e Italia, por tash janë edhe Gjermania dhe Britania. Është e padrejtë dhe joparimore qasja ndaj Kosovës dhe Serbisë, por kjo qeveri deri tash është dashur ta kishte kuptuar se në diplomaci nuk mjafton të kesh të drejtë. Duket se grupit të të zhgënjyerve me thënien JO për gjithçka nga ana e Kosovës i është bashkuar edhe Gjermania. Dhe kjo u pa qartë në një intervistë për “Interaktiv” në KTV nga i dërguari i posaçëm gjerman për Ballkanin, Manuel Sarrazin.

Zhgënjimi i tij ishte aq i dukshëm, saqë kërcënoi Kosovën për izolim rajonal, duke e fajësuar për bllokim të CEFTA-s dhe duke paralajmëruar se, në rast se Kosova nuk pranon kompromis, mund të vazhdohet me formulën “gjashtë minus një”. Me fjalë të tjera do të vazhdohet pa Kosovën. Sarrazin në këtë intervistë u duk si një burokrat i BE-së, edhe pse fliste në emër të shtetit të tij. Kjo dëshmon se nuk ka më hapësirë për Kosovën që të llogarisë se dikush do t’i dalë në mbrojtje. Sepse nuk i ka më prapa Amerikën, Gjermaninë e Britaninë, për Francën e Italinë as të mos flitet, nuk mund të pritet që Kosovën ta mbrojnë disa parlamentarë apo analistë e NGO apo vende të vogla të BEsë.

Sepse, edhe nëse pajtohen se Kosova ka të drejtë, e në fakt Kosova ka të drejtë në të shumtën e rasteve, nuk do të dalin kundër vendeve të QUINT-it. Intervistën e Sarrazinit, sikur edhe bisedat që kanë pasur me të në të dyja vizita në Prishtinë, zyrtarët e Qeverisë së Kosovës duhet t’i marrin shumë, shumë, shumë seriozisht.

Të mos hyjnë më në aventura të spekulimeve se në emër të kujt flet ai, a ka aspirata ndoshta në diplomacinë e BE-së apo jo, a është kërcënimi i tij se do të vazhdohet pa Kosovën me pesë vendet e tjera të rajonit apo jo. Sepse Sarrazin është duke biseduar me aksionarët e Procesit të Berlinit dhe, përderisa të mos e zëvendësojë Qeveria e vendit të tij, flet në emër të Gjermanisë. Nëse Gjermania pajtohet se mund të vazhdohet me nismat rajonale pa Kosovën, atëherë Kosova nuk duhet të presë se do t’i dalë dikush në mbrojtje. As nga Shqipëria nuk do të ketë mirëkuptim për Kosovën e lëre më angazhim që të mos përjashtohet Kosova. Mali i Zi edhe ashtu mezi po pret që t’iu bashkohet nismave të udhëhequra nga Beogradi si “Ballkani i hapur”.

Se “Ballkani i hapur” udhëhiqet nga Beogradi e tha edhe Sarrazin. Pra, Shqipëria aty është vetëm në shërbim të legjitimimit të kësaj nisme. Ndërsa nga Bosnja edhe ashtu nuk ka çfarë të presë. Moldavia nuk e njeh Kosovën. Para ardhjes së kësaj qeverie kishin pranuar shumë më pak në CEFTA sesa që tash kërkohet. Kishin pranuar që Kosova përmes UNMIK-ut të marrë pjesë, në mënyrë që të përfitojë nga ky treg rajonal dhe të mos mbetet jashtë. Kërkesa e Gjermanisë është kompromis, nuk është në përputhje me aspiratat e Kosovës, e ndoshta i shkon më shumë në favor Serbisë. Por cila është alternativa? Kosova ka më së paku interes që të vihet në pikëpyetje Procesi i Berlinit. Sepse është i vetmi proces ku Kosova merr pjesë si e barabartë edhe në substancë, edhe në simbolikë. Është i vetmi proces ku Kosova merr pjesë si shtet, me flamur, dhe ku presidenti dhe kryeministrat e Serbisë dalin në foto pa kërkuar që të hiqet nga aty flamuri i Republikës së Kosovës.

Prandaj Beogradi ka më shumë interes të promovojë nismat si “Ballkani i hapur”, sepse aty Kosova nuk do të merrte pjesë si e barabartë. Sarrazin për herë të parë pranoi publikisht atë që të gjithë në Bruksel, Berlin, Tiranë e Beograd e dinë, se Gjermania ka qenë kundër nismës “Ballkani i hapur”. Edhe BE-ja ka qenë kundër, ndërsa mbështetja që ka shprehur komisioneri i BE-së për Zgjerim, Oliver Verhelyi, ka qenë më shumë shërbim personal për presidentin e Serbisë, Vuçiç, me porosi të kryeministrit të Hungarisë, Viktor Orban.

Beogradit prandaj do t’i shkonte në favor çfarëdo dobësimi i Procesit të Berlinit. E sa i përket qasjes “Gjashtë minus një” ndaj vendeve të rajonit, ku Kosova mbetet jashtë, BE-ja tashmë është duke e zbatuar. Vetëm Kosova ka masa ndëshkuese nga ana e BE-së, të cilat nuk do të hiqen. Edhe pse aty-këtu flitet se do të donte të hiqen masat, as Gjermania nuk është angazhuar në Bruksel që heqja të ndodhë. Dhe nuk do të ndodhë. Për më tepër mund të shtohen masat. Vetëm Kosova ka mbetur pa status kandidati. Vetëm kërkesa e Kosovës për anëtarësim nuk është shqyrtuar fare. Vetëm Kosova ka mbetur jashtë përfshirjes në Komitetin Politik dhe Social të BE-së, që është institucioni i parë i BEsë, i cili në gjirin e vet ka pranuar pjesëmarrës nga vendet e procesit të zgjerimit.

Vetëm për Kosovën, BE-ja pranon dokumente zyrtare të lëshuara nga një shtet tjerët me adresa të qyteteve të Kosovës si pjesë të atij shteti. Vetëm në rastin e Kosovës bashkësia ndërkombëtare pret që të thuhet PO për çdo kërkesë. Ndërsa kur Serbia thotë JO, atëherë kjo kuptohet si “vendim i një shteti sovran” dhe se BE-ja, Gjermania apo Franca “nuk duan t’i mbajnë ligjërata”.

Jo vetëm Franca e Hungaria, por tash edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Gjermania janë angazhuar që të relativizohet problemi i raporteve të mira të Serbisë me Rusinë. U pa kjo kur në mënyrë shumë arrogante Sarrazin iu përgjigj me kundërpyetje gazetarit të KTV-së kur u pyet për lidhjet e Serbisë me Rusinë. Ai e pyeti gazetarin se çka mendon Qeveria e Kosovës për interesin e Turqisë që të marrë pjesë në BRICS?

Një politikani të një shteti demokratik, ku dihet roli i mediave të lira, nuk duhet t’i ndodhë një gafë e tillë që për shkak të pakënaqësisë me një qeveri të vendit të tij t’i bëj pyetje gazetarit. Por është e vërtetë se përfitimet që po i bën Turqia duke mos mbështetur sanksionet ndaj Rusisë janë irrituese për BE-në dhe Turqia bën më shumë dëme sesa Serbia. Por çfarë faji ka këtu Kosova, e aq më pak gazetari kosovar? Por të gjitha këto duhen lënë anash. Dhe Kosova duhet ta kuptojë se ka pasoja serioze kur të gjithëve, për gjithçka iu thuhet JO. Tash Kosova është në atë moment.

Tiranë, 2018

(Kujtime të miat dhe të të tjerëve)

Tash në pleqëri, ndjej detyrim të rrëfej të vërtetën time, ashtu siç e jetova. Të flas për burrat modestë, që s’u mburrën ndonjëherë me bëmat e tyre dhe për të tjerët që regjimi u mbylli gojën e, i groposi në skërkat pa emra. Në asnjë rast s’marr përsipër, të uzurpoj monopolin e së vërtetës apo, të pretendoj dafinat për një ngjarje, ku qeshë i pranishëm rastësor, ndonëse u rreka me shpirt të ndihja sadopak miqtë e mi, që më shmangën me takt dhe me dashamirësi: “Byrazer, hap sytë… mos u përzje… se edhe dy muaj e pak të kanë mbetur”! Merak që m’u qep si hajmali, nga mëngjesi i datës 21, 22 dhe 23, maj 1974, madje më ndoqi edhe muajt në vijim, gjersa më liruan. Sidoqoftë, gjithë ç’ pashë dhe dëgjova ato tri ditë, s’do doja t’i merrja në varr.

E kuptova, e donte për sinjal. “Edhe e keqja vlen ndonjëherë!”

“Vlen vërtetë”! – pohoi Jemini.

“Si the”?

“Zjarri i duhanit është sinjal i mirë”! – përsëriti.

“Edhe e keqja vlen ndonjëherë”, përsërita dhe shtrëngova dhëmbët mos të shprehesha me zë. Sakaq m’u kujtuan plakat e lagjes, që më këshillonin kur më shihnin me libër në dorë:

“Mbaj mendjen biro, kokërr gruri është e shkreta dhe ikën fiu, e s’kthehet më”! Shpuza ndriti si sy bishe.

Si nga fundi i pusit, u ndje një trok dhe feksën dy xixa.

“Xixëllima në terr”, m’u shkrep t’i vija një diçiturë poetike, çastit të trishtë. Sakaq xixëllimat, morën përmasat e dritave, teksa ne tundnim cigaret në hava.

“Dil jashtë shinave, o teleshman”! – kolegu më shtyu pas armaturës, ndërsa vagoni u plas mbi pritë.

“Të plasur i ke”? – m’u hakërrye një hije prej territ.

“I kenka mërzit jeta, or mik”! – tjetri.

“Jemi në hall, na doli vagoni nga pjatina dhe s’po gjejmë kandilat”, shpjegoi kolegu.

“Jemin, ti? Po ky derdimen ç’pati që na preu rrugën”?!

“Shyqyr që funksionuan frenat, se ike për lesh, or mik”! – dhe tundi një hu të gjatë.

“E ka sefte, është i ri”! – më justifikoi kolegu.

“Ah-ah, hap sytë he burrë, se ke me lan ashtat nji’tu”!

Iu futëm poshtë vagonit që dergjej në hendek, po s’e luajtëm dot.

“Ta shkarkojmë, sepse ku ka ngecur ky, s’e nxjerrim dot gjithë ditën”!

Hodhëm gurët mbi traversa dhe e ngritëm peshë, e vumë mbi shina, e ngarkuam sërish dhe u nisëm pas njëri-tjetrit. Tashmë traseja lartësohej, rrotat mezi bënin para, sa u detyruam t’i vinim shpatullat.

Dikur dolëm në diell, pas ndo nja njëqind metër, ndalëm buzë një grazhdi dërrasash, veshur me llamarina të zeza, që dëgjova t’i thoshin; “trimozha e planit të pjerrët”.

Emërtime të çuditshëm, si në gulagët siberianë: “baramina”, “pjatina”, “orti”, “trimozha”!

“Na shpëto, o Zot”! – u shpreha pa dashje.

“Lëri lutjet dhe hiq siguresën”! – më solli në vete kolegu.

Lirova një kllapë përfund kazanit, që u rrotullua në krah dhe gurët morën rrokullimën, duke u shukur mbi llamarinat e trimozhës, ku ngarkonin makinat me materialin që nxirrnim ne.

I rrëmbeva malit vagonin e parë, që në rrjedhën e viteve do pasohej nga mijëra të tjerë, me bakër e pirit…! Qysh nga ai çast, do isha kontribuues i çdoditshëm, në ndërtimin e socializmit.

Kësisoj, do jetësoja parullën e Partisë; “Një gram mineral, një plumb për armikun”, që xhelatët e Spaçit, e zbatuan qind për qind.

Cupili dhe bishti i gomarit

“Shpejt byrazer, na presin edhe gjashtë vagonë, përkundër do flemë në biruca”! – më shkundi ëndrrat Jemini dhe bëri për te stiva ku zgjodhi ca trupa, i ngarkuam dhe u kthyem në vrimën nga dolëm.

Tashmë duhej të rendnim të kapnim kohën e humbur, sepse deri atë orë duhej të kishim nxjerrë tre vagonë.

Në front, Arshini po eglendisej me sqepar, duke gdhendur do copëza druri, sa pëllëmba.

“Shtyn kohën”! mendova, por më pas mësova se me këto “kleçka”, tiksoheshin shtyllat e armaturës.

Me “kleçkat” apo “cupilat”, lidheshin shtyllat, duke i futur në ca kllapa të përgatitura enkas, krye trungut, ku vertikalja bashkohej me horizontalen, që dëgjova t’i thoshin “kapela”.

Prapë emra çudi, si: “Cupila”! “Cingla”! “Kut”! “Kut, e cingla”! “Kapela”! Kapelat dhe kokat tona! Bash mbi kokë, do na derdhej mali dhe ne duhej ta mbanim të tërin! Djall o punë, ç’koka hekuri duhej të kishim, për të mbajtur malin-kapelë”!?

Pra, cupilat i fiksonin në bigëzimin horizontal dhe i ngjishnin me mykën e sëpatës. Pasi u vinin sipër kapelën, shtrinin një sërë trungjesh apo gjysma, sipas vendit dhe i përforconin pas shkëmbit me bujashka, që të krijohej një masë solide.

Policët dhe brigadierët, cupilat verifikonin të parët, kur shkelnin në front. Nëse s’i forcoje sa duhej, të rikthenin nga e para dhe kur s’ua varje, kishe pasoja, gjer në një muaj izolim.

Miku im, Tomor Allajbeu, do ndëshkohej rëndomë për cupilat, bile teoria origjinale: “Cupili i përngjet bishtit të gomarit, sa i domosdoshëm për të trembur mizat, aq i panevojshëm, për të fshehur bajgat”, ishte bërë popullore në Spaç.

Një ditë Preng Rrapi, me brigadier Nduen dhe të dënuarin, Rrokun, kontrolluan ballin e frontit, ku punonte Tomori. Kur konstatuan cupilat që luanin në fole, e urdhëruan:

“Duhet m’u kthye nga e para”!

“Përse u dashka t’u kthehem”? – ua ktheu miku im.

“Sepse luajnë, eh burrë”! – polici tundi copëzën e drurit.

“E ç’farë se luajnë”?! – iu kthye Tomori.

“Fill mbas plasjes, kanë m’u shkapet përtokë”! – ndërhyri brigadier i lirë.

“Ktheu s’pari, në daç mos me u gdhi n’qeli, or tëj”! – polici tymosi trupat me flakën e kandilit. Tomori u nis, demek t’i riparonte, po i la sa iku eskorta.

Të nesërmen e kthyen te vendi punës dhe vajtën pikërisht te cupilat, që “damkosën” Tomorin: “Pse se ke shtrëngua cupilat, or tëj”? – iu shkrehën, kur panë se luanin mezi, si ditën e shkuar.

“Kush tha se s’i paskam shtrënguar”?!

“Pse mr m’than kush, kur i qyr vrt”! – ndonëse i tundi, s’mundi ti shkulte; – “Qyri si luajnë, bre”?

“I shoh”! – iu përgjigj Tomori i qetë.

“Ne nesri, ke m’i gjet n’tokë”! – iu trys polici.

“Kur s’ranë sot, pse do bien nesër”?

“Lujnë, he burrë”! – iu hakërrye Prenga.

“E pastaj”?!

“Kanë m’u shkalafit, qe besa”!

“Edhe bishti i gomarit, tundet dhe shkundet, po s’këputet! Ke gjetur ndonjë bisht udhëve zotërote”? – ia pati Tomori, po e pagoi këtë shaka, me një muaj birucë.

Nxorëm vagonin e dytë, të tretin, të katërtin, gjer te i fundit, që pothuaj, e komandova vetë.

Më dhembte shtati, sidomos pulpat. Po puna s’përfundonte me aq, trupat që përgatiti Arshini, teksa mbushnim dhe shtynim vagonët, duheshin ngritur dhe përforcuar, që të formonin një strehë të sigurt. Gërryem gropëza enkas rrëzë shkëmbit, i fundosëm shtyllat dhe i fiksuam kundruall njëra-tjetrës, në një lartësi, që kllapat të orientoheshin kur të vinim “kapelën” dhe të flinin, si të qenë derdhur në kallëp.

Zanatçinjtë i kombinonin vrimat e bigëzimit, sa s’kishin nevojë të përdornin forcë, cupili puthitej edhe me dorë. Kur mbaruam me trupat, nisëm mbushjen nga qendra e “kapelës”, duke u shmangur anash te cupili, mandej pas shtyllave.

Meqë gjysmë-trungjet zinin shesh dhe s’luanin, na voliste t’i çanin jashtë, që t’i kishim gati kur nevojiteshin, por ky proces kërkonte ustallëk, ndaj pa dashje, u bëmë edhe druvarë.

Teksa ngrinim armaturën, Arshini fiksoi martelin mbi aksin metalik e birat. Tashmë ajri i komprimuar, shfryu tymin duman. Maska më pengonte frymëmarrjen, sytë më përcëllonin, por puna duhej vënë para, sepse vinin zjarrmëtarët të mbushnin birat me dinamit, për plasjen e turnin pasardhës.

Kush s’e kapte ciklin, përfundonte i lidhur pas shtyllave, kurse përsëritësit i shtronin në “zdrukth”, në dhomën e operativit dhe mandej i dënonin; shtatë, gjer në një muaj, birucë. Në fund të turnit, u ndjeva i kapitur…!

Pak historik për pajimet dhe ushqimin, astronautë, nga halli!

Veshjet si praktikë tropikale dhe subtropikale. Në Spaç na veshën më trashë, për të na shfrytëzuar më gjatë. Ndër burgje, aplikohej një model i importuar, si fillim nga gulagët e Rusisë, më vonë nga Kina dhe Kuba komuniste, vende që mbështetnin politikën ekstreme marksiste-leniniste dhe eksportuan gjethen e bananes, tipike për klimën tropikale e subtropikale, që konsistonte në norma të reduktuara; posaçërisht në veshje të lehta dhe ushqim i përkorë.

Norma përfshinte dy kostume doku në vit, një peliçe ngjyrë kafe në tre vjet, mbushur me mbeturina pambuku (në Kinë thoshin se iu ngjishnin gëzhuta orizi, në Kubë, mbeturina kallam sheqeri), dy palë benevrekë dhe dy këmisha puplini të ashpër, që të gërryenin lëkurën si letër zumpareje, dy palë pece, prej së njëjtës cohë, një palë opinga llastiku, mbetje gomash të përdorura dhe mbyllej me një kapë të qepur me dorë, nga coha e peceve, që s’ishte e parashikuar në normë, por e kishin lejuar, në respekt të kapelës ala-Lenin, ala-Mao apo të sombreros ala-Fidel.

Me këto pupla, duhet të kishim vdekur, po robi iu përshtatet kushteve. I veshur kësisoj, iu përgjisnim kalorësisë mongole, që kujtohen si formacione të armatosur lehtë, po shumë të manovrueshëm dhe tepër efikas në sulmet e befta, si dhe mjaft të shkathët në tërheqje; edhe ne, të rrahur nga acari dimëror, ishim përherë në gjendje alarmi dhe makthi.

Në Spaç, veç normës së mësipërme, shtuan edhe një mbi-normë, ase e dobishme brenda galerive, por e pavolitshme jashtë vrimave.

Na pajisën me një kostum peliçe, natyrisht s’bëhej fjalë për gëzof të çmuar kafshësh, por pantallona dhe xhup doku, mbushur me pambuk dhe rrahur me tegela paralel. Siç e përmenda më lart, për mbushje përdornin mbeturinat e punishtes së zhveshjes së pambukut në Rrogozhinë apo Fier, shpesh me fara, sa joshnin minjtë, të bënin tunele brenda rropullive. Kush e ruante në thasë këtë palo veshje, i kish qëlluar të gjente koloni miushësh.

Kur e dëgjova së pari e mora hiperbolë; por duke lenë mënjanë sarkazmën, po i referohem rastit tim: një muaj të tërë pantallonat e këtij palo kostumi, ma bënë pulpën gjak. Fillimisht e mora për ndonjë problem dermatologjik, si pasojë e ujit të piritit, apo kërpudha e bacile të minierës. Diçka e mprehtë më bezdisi aq shumë, sa një ditë vendos t’i çaja dhe, ç’gjeta do thoni ju? As më pak, as më shumë, një grusht rrodhe, që m’i bënë gishtat gjak.

Ndërsa në vend-grumbullimin e plehrave, në rrëpirën nën nevojtore, një verë më zuri syri një bimë pambuku me lule. Çudi, fara e kish ruajtur vitalitetin dhe kish mbirë bash nën mezhdë! Kjo e papritur e paimagjinuar, desh i hëngri kokën mikut tim, Hajdar Qerretit, që i hutuar pas bimës fletë-gjerë dhe lules së bardhë, kujtoi se gjendej në fshatin e vet, ku bima arrinte rendimente rekord. I qorrollisur nga mrekullia, u var teposhtë rrokullimës.

“Për ku kështu Hajdar”? – e shkunda dhe e tunda, që ta sillja në vete. Ai u step, po kur e tunda së dyti, u përmend.

“Ku jemi, xhanëm”? – u trand kokë e këmbë, myzeqari.

“Në Spaç, or mik”!

“Po pambuku ç’kërkon këtu”?!

“Do ta kenë sjellë për riedukim, ose në stazh partie”!

“I ngrënçin dreqërit, duan ta shpërndajnë farën e kuqe kudo”!

“Pambuku është i bardhë, o Hajdar”! – e ndërpreva me të qeshur.

“Të më falë, po e kanë futur ofsajd, s’është në atdheun e vet”! – dhe e kaploi melankolia.

Na jepnin edhe një xhaketë doku, me një cipëz zifti, që i thoshin mushama. Më pas shtuan edhe një palë pantallona, rritën disi cilësinë, po sërish coha, ishte dok i gomuar.

Uniforma kompletohej me dy palë dorashka dhe dy palë çorape leshi i pakrehur, prodhime të Kombinatit Tekstileve “Stalin”, si dhe dy palë çizme llastiku të N.I.SH., “Goma” Durrës dhe mbyllej me kapën e kartonit, një imitim sholle, pa pikë cilësie. Ky vandak petkash, i shndërroi thatanikët në bullafiqë, sa me zor hidhnin këmbët.

Të zhytur në karkasat e stërmëdha, të kujtonin kalorësit nomadë, me kalë dhe parzmore bronzi, me ushta të gjata e topuzë gjemb mëdhenj, me mburoja gjigante dhe shpata të rënda, sa iu lypeshin tre veta, për t’i hipur dhe zbritur nga kuajt, po në përleshje, iu gjeje pak, apo aspak, pika të pambrojtura.

Kësisoj, mjeranët e këtushëm të ngjallnin mëshirë. Niseshin pesëdhjetë kilësh në punë, te hyrja e minierës peshonin shtatëdhjetë dhe kur dilnin e kalonin qindin.

Në këtë tjetërsim, ndikonte ajri i ngarkuar me lagështi dhe me elementë të huaj, veçanërisht pluhuri silikat, plus acetilenin, që çlironte karbiti dhe gazrat e tritolit të padjegur, të squfurit dhe fosforit, që emetonte minerali i piritit dhe i bakrit; gjer te mikroorganizmat kërpudha-baktere, që zhvilloheshin nga shpërbërja e mbetjeve biologjike të lëndës drusore, shto lagështirën që kapte nivele rekord, sa shpesh tejkalonte nëntëdhjetë, madje edhe njëqind për qind të kapacitetit, sepse kish tavane që kullonin, po kishte të veçantë që rridhnin paprerë; kjo tërësi faktorësh, i shndërronte të sapo-dalët nga nëntoka, në dordolecë që kullonin ujë.

Duke synuar shfrytëzimin sa më gjatë të kapaciteteve fizike, shtuan normën e veshmbathjes, apo siç ironizonte doktor Astrit Delvina, kur na shihte veshur asisoj: “Na hodhën vellon, për në Had”!

Për të kapur kulmin e rendimentit dhe tejzgjatjen e afateve të kondicionit fizik, mekanizmave-skllevër, iu duhej shtuar pakëz “tagjia”.

Si zakon, në burgje zbatonin dietë spartane dhe norma të reduktuara. Nëse gjetkë kursenin në sasi dhe cilësi për të perfeksionuar linjat e armiqve potencialë të regjimit, në Spaç, ndryshonte kryekëput, armiqtë duheshin veshur dhe ushqyer më ndryshe, që të ishin më të shëndetshëm, për t’i kthyer në të dobishëm dhe kontribuues, në prosperimin e socializmit; paçka se më pas i linin të ngordhnin si qen të zgjebosur dhe i groposnin, si të tillë, në varret pa emër.

Me ç’kisha lexuar në Reps, e kam fjalën për normativën e rregullores e llogaritë në letër, porcioni ditor i një të dënuari, përmblidhej në njëzet e dy lekë të vjetër. Por…, ah-ah, realiteti ndryshonte kryekëput!

Le t’ju referohemi letrave. Shtoji shumës më sipër edhe ca shpenzime plus, si: trajtimin me veshmbathje, barnat për shërbim mjekësor, pagesat e policëve dhe ushqimi gratis, për ushtarët e shërbimit të detyruar, llogaria dyfishohej, po s’arrinte as çmimin e një plumbi, që kushtonte tetëdhjetë lekë të vjetër dhe i derdhnin pa hesap, për të terrorizuar apo vrarë ndonjërin.

Meqë s’kam shkëlqyer në shifra dhe mund të bije në gabime trashanike, po ja lë fjalën mikut tim, Ismet Boletinit, teksa po orvatem të jap recetën ditore, që mund t’iu shërbejë si hajmali dietologëve të sotëm, për ta përdorur te pacientët me dhjamëra të tepërt.

Heqja dorë vullnetarisht nga autorësia e studimit, më jep të drejtën të kaloj direkt në shifra: Dieta ditore për punëtorët përfshinte tre vakte dhe për mbetjen, dy. Pra “parazitët”, kategori ku gruponin të moshuarit, të sëmurët kronikë, të ndëshkuarit në qelitë e kampit, të izoluarit në paraburgime, etj., me një fjalë gjithë ata që s’punonin, për një shkak apo tjetër.

Meqë Partia që na garantoi ushqimin falas, quhej “e Punës”, po e nis me punëtorët që i donte veçan, paçka se shpesh i mbyste nga “dashnia”, bash si nëna e dhembshur, që shtrëngon fëmijën, gjersa…i merr frymën. Punëtorët gëzonin shtatëqind gramë bukë, ndonëse për muaj merrnin katërqind gramë dhe mbetjen, patate të ziera, por në këtë pike, autoritetet i referoheshin porosisë së vyer të “Mësuesit të Ndritur”, shokut Enver, që predikonte: “Patatja, është bukë dhe gjellë”! Memorie.al/ Nga Shkëlqim ABAZI

Gazetarja Klodiana Lala ka folur për hetimet që po zhvillohen ndaj kryebashkiakut Erion Veliaj.

E ftuar në emisionin ‘Të Paekspozuarit’, Lala tha se hetimet për inceneratorin e Tiranës nuk kanë përfunduar ende, megjithatë e konsideori mjaft të avashtë punën e SPAK.

Gazetarja shpjegoi udhëzimet e gjykatës që SPAK të hetojë edhe drejtorë të tjerë të Bashkisë, ndërkohë që sqaroi se vijojnë hetimet për pasurinë e Veliajt, vëllait të tij, Arbër Veliaj dhe familjarëve të tjerë.

Lala: Hetimi për inceneratorin e Tiranës po vijon dhe nuk ka përfunduar. Por mendoj se Prokuroria e Posaçme është shumë e vonuar. Hetimi për Veliajn është gur prove për SPAK. Korrupsioni për inceneratorin bërtet. Nuk ka incenerator, Tirana është mbushur me plehra. Kemi një zv.kryeministër në arrati, një ish ministër dhe ish deputet në qeli, disa të dënuar dhe disa nën hetim. Kemi Taulant Tushen, një nga më të besuarit e Veliajt në qeli. A është Veliaj i pa implikuar, për sa kohë ka shkresa nga ana e tij? Dyshoj që Veliaj duhet të hetohet dhe të shihet përgjegjësia e tij. Pse e ka vonuar prokuroria? Nuk e di, duhet ta shpjegojnë prokurorët.

Nëse marrim Rexhë Byberin, që është në arrest shtëpie për disa kilometra rrugë, ndërkohë nga ana tjetër, kemi miliona euro të hedhura në incenerator që nuk ekziston dhe Veliaj pa masë sigurie, kjo kërcet dhe bërtet, njerëzit e kuptojnë shumë qartë.

Kryeministri mund të jetë duke ushtruar ndikim nga prokurorisë, për ta mbyllur këtë çështje.

Pavarësisht se SPAK ecën me hapa të avashtë. Kemi edhe çështjen 5D. Kam lexuar një vendim të fundit. Gjykata e Apelit të Posaçëm, ka analizuar cështjen dhe ka kuptuar që jo vetëm zyrtarët e arrestuar, Redi Molla dhe Qato, pronarët de facto të 5D, por rezulton se edhe të tjerë, si Elton Kacidhja, ka po ashtu dhjetëra komunikime për dy vite e gjysmë me pronarin de jure të 5D, Nestor Muhametllari. Gjyakta i lë detyrë prokurorirsë dhe i thotë, në disa raste Kacidhja ka qenë Autoritet Kontraktor, ka patur kontakte me administratorin, ose pronarin në letra të kompanisë. Atëherë gjyakta thotë hetoni!

Po ashtu vëllai i Taulant Tushës, rezulton të ketë patur komunikime me pronarin në letra të 5D, madje ka momente interesante dhe media hesht, sa Nestor Muhametllari thotë, “ata të bashkisë do të na hedhi paratë dhe do të jap dy një dhjetëshe”. Pra duke vijuar hetimi dhe duke lënë detyra, duket se prokurorët po shkojnë në drejtim të zotit Veliaj. I vetmi njeri që nuk del në komunikim me Muhametllarin është Veliaj, por të gjithë vartësit e tij janë në komunikime direkte me Muhametllarin.

Aty del, Tivari, drejtor tjetër, që rezulton me problematika për një sipqërfaqë toke me origjinë të paqartë.  Ajo që nuk dimë të qartë, është hetimi pasuror ndaj Veliajt, vëllait të tij dhe familjarëve. Sa i përket kompanive të Arbër Veliajt, prokuroria ka marrë të gjithë dokumentat, jo vetëm për atë por edhe aktivitetin e zonjës Xoxa. Pra mbetet e paqartë aty sepse po priten të dhëna nga jashtë vendit.

Janë të gjithë duke pritur ecurinë e hetimeve, por SPAK duhet të veprojë me shpejtësi pasi nuk është çështje dosido. Është nga çështjet më të rëndësishme. Veliaj është kandidati potencial për të pasuar zotin Rama, në këtë kuptim nëse amnistohet, nëse prokuroria e amniston, mund të jetë rrezik më i shtuar.

Faqja e përfaqësisë së Ushtrisë së SHBA-së në NATO ka publikuar një njoftim për ushtarët-qytetarë amerikanë të cilët do të marrin rrugën për të shërbyer në Kosovë, shkruan Gazeta Express.

Anëtarë të Gardës Kombëtare të Idahos do t’i bashkohen misionit të KFOR-it në Kosovë dhe para se t’i bashkohen misionit të NATO-s në Kosovë për një vit, ata do të trajnohen në Teksas.

Në njoftimin për ushtarët amerikanë që do t’i bashkohen KFOR-it, misioni i SHBA-së në NATO ka theksuar se siguria dhe stabiliteti i Kosovës dhe rajonit janë të një rëndësie strategjike për NATO-n.

“Siguria dhe stabiliteti i Kosovës dhe i rajonit të Ballkanit Perëndimor janë të një rëndësie strategjike për Aleancën”, ka shkruar Misioni i SHBA-së në NATO.

Për këtë ka reaguar edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, duke thënë se njerëzit e Kosovës iu urojnë mirëseardhje ushtarëve amerikanë me zemra të hapura.

“Ne jemi falënderues për shërbimin dhe përkrahjen e çdo amerikani që shërben në vendin tonë dhe përkrah nesh”, ka shkruar Osmani./GazetaExpress/