Bora e dhjetorit dhe poetja italiane Antonia Pozzi na pēzjehen sot si imazhe tronditēse, jo pse ajo ishte bionde e bukur, por nga qē u shua mbi dēborē…

Ishte e re, 26 vjeçe, kur e ndërpreu me dashje jetën e saj. Dhe arsyeja, po aq e bukur sa ajo, ishte dashuria…

Vajza milaneze, pasionante, e zgjuar dhe e pasur, nẽ dije sidomos, “intelektualja aktive” ndër më të shquarat e shekullit tē saj, në mbrëmjen e 3 dhjetorit, si sonte…ikën… nëpër borë, hyjnisht e dalldisur, ndērkaq kishte gëlltitur dhe disa hapje vdekjeprurëse… dhe bie mbi atē çarçaf tē bardhē bore, tē ftohtē si toka, teksa bora e mbuloi si njē tjetēr çarçaf qiellor e ashtu e shtrirē s’u ngrit mē…

Ishte viti 1938, pra, 85 vjet mē parē dhe neve na ndērmendet se atē vit vdiq dhe Migjeni ynē, pothuajse nē tē njējtēn moshē me Antonian dhe jo shumē larg nga aty, nē njē sanatorium nē Torino. Njē vit mē pas atdheu i Antonias do tē pushtonte atdheun e Migjenit.

A thua kur vdesin tē rinjtē, atdheu nuk plaket?

– Po pse vrau veten poetja Antonia Pozzi? – vazhdojnë pyetjet dhe sot. – Pse?

– “Dhimbja e të jetuarit?”

– “Vuajtja e dashurisë së penguar nga prindërit, – edhe pse familje borgjeze e me kulturë, – për tē dashurin, mësuesin e gjimnazit?”

– “Ndjenja e rëndimit të epokës së errët të fashizmit?”…

Cila nga kēto çēshte apo asnjēra a tjetēr gjē apo tẽ gjitha bashkē e shtynē ta braktiste jetēn?

Pyetje pa përgjigje, thonē. Shpirti i Antonias ishte vërtet shumë i ndërlikuar për të nxjerrë një “pse” nga një gjest fatal që ndoshta ishte më shumë çlirues sesa i dëshpëruar, mendojnë kritikët…

A thua e jep pērgjigjen poezia e saj, shpjegon disi nga enigma? Mbase, por nuk besoj, poezia ēshtē çēshtje jete. Po edhe se si vdes ēshtē çēshtje jete.

Poetja Antonia Pozzi jeton në poezinë e saj dhe kjo mjafton, nē poezinē qē po vlerēsohet gjithnjē e mē shumē, e pērkthyer nē shumē gjuhē, edhe nē anglisht, ajo vjen e gjallë, e mrekullueshme si në imazhet e saj bardhẽ-e-zi, me dritēn prej bore dhe hije si trushtimi. Po cili ka thēnē se “hija ēshtē gjaku i dritēs”?

Ndẽrkaq ne po sjellim kētē poezi tē Antonia Pozzi-t pēr tē kujtuar shpirtin e saj me aq shumē qiell brenda vetes, të njëjtin qiell tē dhembshur me tonin, ēshtē shkruar 90 vjet mē parē, kur ajo ishte 21 vjeçe dhe emocionon

si atēhere, kẽshtu besoj/mē… / V.

QIELLI NĒ MUA

 

– Nga Antonia Pozzi – Përktheu nga origjinali Eda Zhiti

 

Unë s’duhet të harroj
qē qielli
qe në mua.
Ti
ishe qielli në mua,
se nuk flisje
asnjëherë për fytyrën time, por vetëm
kur unë flisja për Zotin
më prekje ballin
me gishtat e lehtē dhe mē thoshe:
– Je më e bukur kështu, kur mendon
gjērat e mira –
Ti
ishe qielli në mua,
se nuk më doje për veten time
por për atë farë
të mirē
që flinte në mua.

Dhe nëse ankthi i gjërave aq gjatë
qarjen ma shtrëngonte,
ti me gishtat e fortē
më thaje lotët e më thoshe:
– Si mund të jesh nesēr mamaja
e fëmijës tonë, nëse sot qan kështu?-
Ti
ishe qielli në mua,
qē nuk më doje
për jetën time
por për jetën tjetër
që mund të zgjohej
tek unē.
Ti
ishe qielli në mua
dielli i madh që ndryshon
plisat në gjethe të tejdukshme
dhe kush donte të të godiste
shihte që i dilnin nga dora
zogj
në vend të gurëve
– zogj –
dhe pendët e tyre shkruanin në qiell
të gjallê emrin tënd
E jetoj emrin tënd
si në mrekullitē
e lashta.
Unē nuk duhet tē harroj
qē qielli
qe nē mua.

Dhe kur nēpēr rrugē – para
se tē ishte mbrēmje – endesha
dhe ende dua
tē jem njē dritare qē ecēn,
e hapur, me anēt e kaltra
qē e mbushin plot.
Ende dua tē dēgjohet
rrahja e fortē e zemrēs sime
nē lartēsitē
si njē fole kambane.
Dhe qē gjērat e errēta tē tokēs
nuk kanē pushtet
tjetēr – mbi mua,
veçse atē tē çekiçit qē butē
gdhend nē lakuriqēsinē e qielltē
tē shpirtit
vetēm
emrin tēnd.
11 nēntor 1933
—————————————
E pērktheu nga origjinali
Eda Zhiti