Thithni rrezet e verës sa të mundeni por një dimër i plotë rus po shkon drejt Evropës.
Edhe pse luftimet vazhdojnë të ndezen në Ukrainë, lufta tashmë po ndihet në të gjithë kontinentin, në formën e rritjes së çmimeve të ushqimeve, frikës nga mungesa e gazit dhe shqetësimeve për ekonominë.
Dhe me presidentin rus Vladimir Putin që tregon gatishmëri për të përdorur ushqimin, karburantin dhe plehrat si armë lufte kundër demokracive perëndimore që po armatosin Ukrainën dhe po sanksionojnë Moskën, gjërat mund të përkeqësohen me shpejtësi.
“Ishin dimrat e ashpër rusë që ndaluan Napoleonin”, tha shkencëtari politik Ivan Krastev. “Ishin dimrat e ashpër rus që në 1941 ndaluan Hitlerin. Tani ideja e [Putinit] është ta bëjë dimrin të ashpër brenda Evropës”.
Ndërsa lufta zvarritet – apo edhe përshkallëzohet në egërsi – ekspertët parashikojnë se qeveritë evropiane do të jenë nën presionin e votuesve më të varfër, më të uritur dhe më të ftohtë.
Shtojini kësaj një fluks të mundshëm të mprehtë të refugjatëve nga një krizë globale ushqimore, valët e të nxehtit që thajnë pjesë të tokës bujqësore të Evropës dhe rrezikun e infeksioneve të reja COVID dhe ndërprerjen e zinxhirëve të furnizimit këtë dimër – dhe nuk është çudi që disa po pyesin se sa do të zgjasin qeveritë perëndimore të jenë në gjendje të ruajnë unitetin dhe vendosmërinë e tyre.
“Do të shihni shumë më tepër presion për evropianët që të thonë, ‘Ta ndalojmë luftën tani’,” tha Krastev, i cili kryeson qendrën për strategjitë liberale.
Një sondazh këtë pranverë i porositur nga Parlamenti Evropian zbuloi se gati 60 për qind e qytetarëve të BE-së thanë se nuk ishin gati të përballeshin me rritje të kostos së ushqimit ose energjisë. Rreth 59 për qind ranë dakord se “vlerat evropiane si liria dhe demokracia duhet të jenë prioritet, edhe nëse kjo ndikon në çmimet dhe koston e jetesës”. Por raporti vuri në dukje se mbështetja ishte më e larta në mesin e më të sigurtëve ekonomikisht – dhe ra nën 50 për qind në mesin e atyre që ndonjëherë ose rregullisht kishin vështirësi për të paguar faturat.
“Ju mund të përfundoni me shumë njerëz të pafavorizuar në një mënyrë serioze plus një sasi të caktuar njerëzish në rrugë që protestojnë kundër humbjes së vendeve të punës ose goditjes me gurë ndaj politikanëve në ngjyrë të verdhë [dhe] protesta të tipit të rebelimit të zhdukjes”, tha Tim Benton, drejtor i programit të shoqërisë dhe mjedisit në Chatham House.
Pyetja është, deri në çfarë mase janë gati qeveritë evropiane për t’i bërë ballë një sulmi ekonomik rus?
“Energjia si një armë”
Si një eksportues i madh i ushqimit, plehrave, naftës dhe gazit, Rusia gëzon ndikim të rëndësishëm mbi ekonominë evropiane. Kjo do të bëhet më e theksuar, pasi temperaturat bien dhe familjet me frikë fillojnë të konkurrojnë me prodhuesit për gaz natyror.
Tashmë, 12 vende të BE-së kanë pësuar mbyllje të plotë ose të pjesshme nga gazi rus. Dhe këtë javë, Rusia mbylli gazsjellësin Nord Stream 1 që furnizon me gaz Gjermaninë – si dhe Francën, Italinë dhe Austrinë – duke frustruar përpjekjet evropiane për të krijuar rezerva për dimër.
Mirëmbajtja e planifikuar supozohet të zgjasë deri më 21 korrik, por ka shqetësime në rritje në kryeqytetet kombëtare se Moska do të gjejë një justifikim për të zgjatur mbylljen, ndoshta për një kohë të pacaktuar.
Robert Habeck, ministri i ekonomisë i Gjermanisë, paralajmëroi këtë muaj për një “makth politik” që do të kërcënonte kohezionin social nëse furnizimet me gaz janë aq të pakta sa duhet të racionalizohen nga qeveria. Dhe të dielën, Ministri i Ekonomisë i Francës, Bruno Le Maire tha se ai beson se një “ndërprerje totale e gazit rus” është “opsioni më i mundshëm”.
Në Gjermani, politikanët kanë përgatitur planet emergjente të emergjencës së gazit që mund të diktojnë se cilat kompani duhet të ndërpriten më parë. Autoritetet lokale po errësojnë dritat e rrugëve dhe po ulin temperaturat në pishinat e hapura. Berlini po konsideron gjithashtu një paketë shpëtimi mbresëlënëse prej 9 miliardë eurosh për gjigantin e shërbimeve komunale Uniper, importuesi më i madh i gazit në Gjermani.
Disa politikanë të BE-së kanë dhënë një notë sfiduese. “Putini përdor energjinë si armë dhe ai do të përpiqet të na ndajë, pa sukses”, tha komisioneri i tregut të brendshëm të bllokut, Thierry Breton.
BE-ja ka miratuar rregulla të reja, duke u kërkuar vendeve të ngarkojnë gazin në kohë për dimër, me rezerva aktualisht në 62 përqind. Por me tubacionet alternative tashmë të plota dhe importet e gazit natyror të lëngshëm të ngjeshur nga objektet e kufizuara portuale, ka pak kapacitet për të kompensuar një mungesë të mundshme – që do të thotë se qeveritë do të detyrohen t’u kërkojnë konsumatorëve të ulin kërkesën ose të bëjnë shkurtime drastike sektoriale.
Në rast të një ndërprerjeje ruse, politikanët ka të ngjarë të fillojnë duke ndërprerë sektorët jothelbësorë si sektori i automobilave, të ndjekur nga industritë e tjera, më pas shërbimet sociale dhe në fund ngrohja e banesave, sipas Simone Tagliapietra, një analist i lartë i energjisë në institutin e mendimit Bruegel. “Ky do të jetë një triazh politik shumë i vështirë,” thotë ai. “Unë mendoj se do të ishte shumë sfiduese për qeveritë tona”.
Ata që do të jenë në vendin më të vështirë për të paguar faturat e tyre të energjisë do të jenë në mënyrë të pashmangshme “më të cenuarit”, tha Kieran Pradeep, bashkëkoordinator në grupin mbrojtës të koalicionit Right to Energy. Por shumë evropianë të klasës së mesme gjithashtu mund të shtyhen në varfëri energjetike për herë të parë.
Në rastin më të mirë, shpenzimi i një sasie joproporcionale të të ardhurave për shërbimet komunale mund të shkaktojë “ankth të rëndë mendor”, tha Pradeep. Por gjithashtu mund të çojë në shkëputjen e njerëzve nga njehsorët në disa vende si Britania e Madhe – dhe të vënë veten në rrezik ngrirjeje deri në vdekje.
Rreziku që Putini të mbyllë plotësisht gazin për BE-në është “shumë i mundshëm”, sipas Alexander Gabuev, një bashkëpunëtor i lartë në think tank Carnegie. “Shpresa e [Putinit] është se do të ketë më shumë protesta politike dhe më pas uniteti rreth mbështetjes për Ukrainën do të shpërbëhet”.
“Plani i urisë i Putinit”
Në frontin e ushqimit, çmimet u rritën ndjeshëm pas bllokadës së Rusisë ndaj Ukrainës – një furnizues kryesor i drithërave dhe vajit të lulediellit. Çmimet globale të ushqimeve kanë rënë paksa, por janë ende jashtëzakonisht të larta krahasuar me këtë periudhë të vitit të kaluar. Dhe më e keqja mund të vijë ende nëse çmimi i plehrave – i lidhur me koston e gazit natyror – mbetet i lartë në sezonet e ardhshme.
Çmimet globale të bujqësisë janë rritur me 30 për qind që nga pushtimi i Rusisë, me inflacionin e çmimit të ushqimeve dhe pijeve joalkoolike në 10 për qind në maj, sipas një raporti të tregut të BE-së. Kostot më të larta të plehrave do të thotë që fermerët në mbarë botën do t’i përdorin ato me kursim, dhe për këtë arsye do të gjenerojnë rendimente më të ulëta, duke përshkallëzuar potencialisht një krizë përballueshmërie në një emergjencë furnizimi të plotë.
Çmimet e ushqimeve nuk pritet të bien nga nivelet e tyre aktuale të larta deri në dhjetor 2023, tha Beata Javorcik, kryeekonomiste e Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim.
Si një eksportues neto i ushqimit, Evropa është më e izoluar se vendet më të varfra në Afrikë dhe Lindjen e Mesme, ku qeveritë janë më të varura nga importet ruse dhe ukrainase të produkteve kryesore si gruri, dhe konsumatorët shpenzojnë një përqindje shumë më të lartë të pagave të tyre për të qëndruar të ushqyer.
“Sigurisht që nuk do të parashikoja apo argumentoja se do të shohim urinë [në Evropë], por sigurisht që çmimet mund të shkojnë edhe më lart”, tha John Baffes, një ekonomist i lartë në Bankën Botërore.
Në nivel global, sistemi ushqimor po shkon në teh të thikës: Shifrat e fundit të OKB-së tregojnë se numri i njerëzve që vuajnë nga uria u rrit me 50 milionë në vitin 2021 krahasuar me vitin 2020 dhe ky numër do të rritet vetëm për shkak të shpërthimit të luftës midis dy koshave të bukës.
Rreth 17 për qind e kalorive të tregtuara në botë janë bllokuar për shkak të kontrolleve të eksportit të vendosura nga qeveritë e frikshme ose oportuniste, tha Javorcik i BERZH-it. Nëse Rusia ndjek shembullin dhe vendos një ndalim të rreptë të eksportit të grurit në një vit kur ajo pret një korrje të fortë, kjo mund t’i përkeqësojë gjërat në mënyrë të konsiderueshme. Sipas disa raporteve, Rusia ka shkatërruar qëllimisht fushat e grurit në Ukrainë këtë muaj ndërsa korrja po fillon.
Skenari më i keq nga perspektiva evropiane është nëse kriza ushqimore shkakton një valë të re të migrimit masiv, duke ushtruar presion të mëtejshëm mbi sistemet politike. Analistët, duke përfshirë kreun e Programit Botëror të Ushqimit, David Beasley, kanë tërhequr paralele mes tani dhe trazirave mbi çmimet e bukës që i paraprinë Pranverës Arabe në 2011.
“Plani i urisë i Putinit ka për qëllim të gjenerojë refugjatë nga Afrika e Veriut dhe Lindja e Mesme, zona që zakonisht ushqehen nga Ukraina”, shkroi historiani i Yale Timothy Snyder në fillim të këtij muaji. “Kjo do të gjeneronte paqëndrueshmëri në BE.”
“Kriza shumëvjeçare”
Presioni rus nuk mund të vinte në një kohë më të keqe për kontinentin.
Evropa është ende e tronditur nga efektet e pandemisë, kur mbylljet ekonomike shkaktuan kërdi në ekonominë globale. Pas dy vitesh trazira, rikthimi – në masën që kishte – është zhdukur në fillim nga ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit dhe shqetësimet mbi efektet e luftës. Një tjetër efekt zbutës pritet nga Banka Qendrore Evropiane, e cila po përgatitet të rrisë normat e interesit javën e ardhshme – rritja e parë në më shumë se një dekadë – për të luftuar inflacionin e furishëm të eurozonës.
Shenjat e një ngadalësimi ekonomik janë tashmë të dukshme, me kontraktimin e prodhimit për herë të parë në dy vjet në qershor, dhe sektorin e shërbimeve gjithashtu ngadalësuar, sipas një sondazhi kryesor të biznesit. “Rritja ekonomike e eurozonës po tregon shenja të lëkundjes pasi era e kërkesës së ndrydhur nga pandemia tashmë po zbehet”, tha ekonomisti Chris Williamson në S&P Global.
Për momentin, Komisioni Evropian këmbëngul se BE-ja mund të shmangë një recesion, por ai pranon se rritja është e brishtë dhe kryesisht e nxitur nga inercia nga viti 2021. Një mbyllje totale e gazit ka të ngjarë ta shtyjë bllokun në një recesion, pranon Komisioni.
Së bashku, ofensiva e Rusisë për ushqimin dhe karburantin parashikon kohë të vështira përpara për politikanët që kërkojnë të mbajnë linjën ndaj Ukrainës, edhe pse sfiduesit e tyre i fajësojnë ata për vuajtjet e zgjedhësve të tyre.
Edhe përpara se inflacioni dhe mungesat të fillonin, një sondazh në 10 vende nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë në fillim të këtij muaji sugjeroi se evropianët janë të ndarë mbi kursin e preferuar të veprimit, me 35 për qind që favorizojnë paqen sa më shpejt që të jetë e mundur edhe me kostot e Ukrainës dhe 22 për qind besojnë se humbja e Rusisë është e vetmja rrugë drejt paqes.
Sfida për ata që kërkojnë të ruajnë kursin e tanishëm do të jetë të bëjnë atë që munden për të zbutur presionin e Putinit, duke u shpjeguar votuesve se mund të bëjnë vetëm kaq shumë.
Komisioni Evropian ka theksuar rëndësinë e kursimit të energjisë “në të gjitha aspektet e jetës së përditshme”, por thekson se përgjegjësia është mbi qeveritë kombëtare që t’ua komunikojnë këtë qytetarëve të tyre.
“Ju nuk do të dëgjoni Komisionin Evropian duke u thënë njerëzve se sa kohë duhet të kalojnë në dush, kjo do të ishte një sfidë për zbatimin tonë”, tha zëdhënësi i BE-së Tim McPhie këtë javë.
Për shumë evropianë, ulja e konsumit nuk do të jetë një zgjedhje, pasi rritja e çmimeve i detyron ata të zgjedhin midis ushqimit dhe ngrohjes së shtëpive të tyre. Në Belgjikë, faturat e shërbimeve u rritën ndër më të shpejtat në BE – me 65.5 për qind – krahasuar me majin 2021. Pjesërisht si rezultat i kësaj, njerëzit po i drejtohen bankave ushqimore në nivele “të paprecedentë”, tha Jozef Mottar, një koordinator i Belgjikës. Federata e Bankave Ushqimore.
Javorcik nga BERZH tha se është e domosdoshme që politikëbërësit “të zbutin goditjen për më pak të mirën”, në vend që thjesht të ndërmarrin masa të përgjithshme që ndihmojnë të gjithë në mënyrë të barabartë – si ulja e TVSH-së për ushqimin ose karburantin – sepse kjo mund të grumbullojë më shumë borxhe të qeverisë në afatgjatë.
Kjo do të thotë se pak do t’i kalojnë muajt dhe vitet e ardhshme pa bërë disa ndryshime në stilin e tyre të jetesës. “Çështja e madhe, qoftë për ushqim apo për karburant, në sferën evropiane është se askush nuk po mendon mjaftueshëm për ndryshimet nga ana e kërkesës, apo rregullimet në sjelljen e konsumatorit, tha Tim Benton nga Chatham House, duke shtuar se ai priste që kjo të të jetë një “krizë shumëvjeçare”.
Nëse sulmi i Putinit do të durohet, evropianët ka të ngjarë të mësojnë të udhëtojnë më pak, të hanë më me kursim dhe të veshin një triko shtesë në vend që të rrotullohen me termostatin. Dimri rus, kur të vijë, ka të ngjarë të zgjasë.
Moska thotë se do të vazhdojë të shtyjë ofensivën e saj në Ukrainë, megjithëse NATO dyshon se Rusia ka burimet për të bërë një përparim të rëndësishëm.
Komandanti Suprem i Aleatëve të NATO-s në Evropë, Christopher Cavoli, ka thënë se forcat e armatosura të Rusisë janë të paaftë për ndonjë përparim të madh.
“Rusët nuk kanë numrat e nevojshëm për të bërë një përparim strategjik”, u tha ai gazetarëve.
“Për më tepër, ata nuk kanë aftësinë dhe aftësinë për ta bërë këtë; për të vepruar në shkallën e nevojshme për të shfrytëzuar çdo përparim në avantazhin strategjik”, shtoi gjenerali amerikan, raporton Euronews.
I pyetur nëse Rusia do të niste herët ofensivën e saj të parashikuar të verës, Cavoli tha: “Nuk mund të jemi kurrë të sigurt. Ajo që ne nuk shohim është se një numër i madh rezervash po krijohen diku” të nevojshme për një ofensivë të tillë”.
Komentet e tij vijnë ndërsa forcat ukrainase përfshihen në beteja të ashpra me trupat ruse për kontrollin e Vovchansk, një qytet kyç në rajonin verilindor të Ukrainës, Kharkiv.
Rusia filloi një operacion në rajonin e Kharkiv javën e kaluar, duke shënuar inkursionin e saj më të rëndësishëm kufitar që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë në 2022. sn
Aeroporti Ndërkombëtar i Kazanit, Rusi. (Fotografi nga arkivi)
Autoritetet në rajonin Tatarstan të Rusisë i mbyllën për disa orë dy aeroporte të mëdha të mërkurën, për shkak të një sulmi me dronë.
Aeroporti në kryeqytetin e këtij rajoni, Kazan, dhe një tjetër në qytetin Nizhnekamsk, u mbyllën për “arsye sigurie”, thanë autoritetet ruse.
Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se “një dron ukrainas i llojit avion” u rrëzua mbi rajonin Tatarstan në orën 7:30 sipas kohës lokale.
Muajin e kaluar, dronët e goditën një rafineri nafte në Tatarstan dhe një konvikt në zonën e veçantë ekonomike Alabuga, në Nizhnekamsk, e cila është vend i më shumë se 20 ndërmarrjeve industriale, përfshirë i fabrikave të inxhinierisë mekanike dhe të përpunimit të metaleve.
Raportohet se ky vend është duke prodhuar edhe dronë.
Ky rajon ndodhet më shumë se 1.200 kilometra larg kufirit mes Ukrainës dhe Rusisë.
Ky sulm me dronë ndodhi në të njëjtën ditë kur Rusia tha se e ka zmbrapsur një sulm të madh ukrainas në Gadishullin e Krimesë.
Guvernatori i instaluar nga Moska në rajonin e pushtuar ukrainas të Krimesë, Mikhail Razvozhayev, tha se është zmbrapsur “një sulm masiv” ukrainas me raketa mbi qytetin e Sevastopolit.
Razvozhayev tha se disa raketa u rrëzuan mbi det dhe në zonën afër bazës ajrore të Belbekut.
Edhe më herët, kjo bazë ajrore kishte qenë cak i sulmeve. REL
Fabrika e kimikateve, “Khimprom” në qytetin e Novocheboksarsk, është përfshirë nga zjarri. Mësohet se kjo farbikë prodhon një sërë produktesh për ushtrinë ruse, raportojnë mediat e huaja.
Fabrika gjegjësisht prodhon helmeta dhe jelekë antiplumb për ushtrinë dhe policinë. Aktualisht mësohet se nuk ka të lënduar dhe nuk ka rrezik për çlirim të lëndëve të dëmshme. Kampionet e ajrit janë marrë në territorin e zonës industriale dhe zonën e mbrojtjes sanitare të ndërmarrjes, nuk janë regjistruar tejkalime të përqendrimit maksimal të lejuar (MPC) të monoksidit të karbonit, oksidit dhe dioksidit të azotit.
Autoritetet ruse kanë nisur tashmë hetimet rreth incidentit dhe së shpejti do të dal me rezultatet e para.bw
Qendra Memoriale Potoçari për viktimat e gjenocidit në Srebrenicë.
Predrag Zvijerac
Më 23 maj, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara do të votojë propozim-rezolutën për shpalljen e 11 korrikut “Ditë Ndërkombëtare të Kujtimit dhe Shënimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë” .
Rezoluta u referohet fakteve të përcaktuara nga aktgjykimet e Gjykatës Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë dhe Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, ashtu si edhe të gjykatave vendase.
Për gjenocidin mbi së paku 8.372 boshnjakë dhe krime të tjera lufte në rajonin e Srebrenicës të Bosnje e Hercegovinës, u dënuan më shumë se 50 persona me rreth 700 vjet burg.
Në mesin e tyre janë edhe presidenti i kohës së luftës i Republikës Sërpska, Radovan Karaxhiq, dhe komandanti i përgjithshëm i ushtrisë së atëhershme serbe, Ratko Mlladiq.
Të dy ata u dënuan me burgim të përjetshëm.
Kush e propozoi rezolutën dhe kush i mbështeti?
Gjermania dhe Ruanda janë “sponsorizueset” e rezolutës për gjenocidin në Srebrenicë, përkatësisht shtetet që bashkërisht e iniciuan dhe hartuan tekstin e rezolutës.
Më pas, 32 shtete anëtare të Kombeve të Bashkuara u bënë “bashkësponsorizuese”, si vende që morën përsipër detyrën e prezantimit të draftit para 193 shteteve anëtare të OKB-së.
Nga vendet e rajonit, bashkësponsorizuese janë: Bosnje dhe Hercegovina, Shqipëria, Bullgaria, Kroacia, Maqedonia e Veriut dhe Sllovenia.
Nga vendet evropiane, ato janë: Austria, Belgjika, Danimarka, Estonia, Finlanda, Franca, Irlanda, Italia, Lihtenshtajni, Lituania, Luksemburgu, Holanda, Polonia, Suedia, Turqia dhe Britania e Madhe.
Bashkësponsorizuese janë, gjithashtu, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanadaja dhe Zelanda e Re, ashtu si edhe Bangladeshi, Kili, Jordania, Malajzia dhe Vanuatu.
Propozim-rezolutën e mbështeti edhe Organizata e Bashkëpunimit Islamik, e cila përbëhet nga 57 vende.
A mund të pengohet miratimi i rezolutës?
Pesë anëtaret e përhershme të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara – Shtetet e Bashkuara, Rusia, Kina, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar – mund të vënë veto ndaj propozim-rezolutës, por vetëm në atë organ.
Mundësia e vetos nuk ekziston në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.
Sponsorizuesit kryesorë – në këtë rast Gjermania dhe Ruanda – mund ta tërheqin propozim-rezolutën në çdo kohë.
Sipas rregullave të OKB-së, një projekt-rezolutë e tërhequr mund të nxirret sërish, në çdo kohë, nga një shtet tjetër anëtar i OKB-së.
Sa vota nevojiten për miratimin e rezolutës?
Vendimet në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së mund të merren me konsensus, pra pa u votuar, sipas rregullores.
Konsensusi arrihet kur të gjitha shtetet anëtare bien dakord ta miratojnë tekstin e projekt-rezolutës pa votim.
Deri më tani, sipas të dhënave të OKB-së, rreth 80 për qind e vendimeve janë miratuar me konsensus. Nëse një vend kundërshton, atëherë shkohet në votim.
Kështu, për shembull, më 10 maj të këtij viti u votua rezoluta për kandidaturën palestineze për anëtarësim në OKB.
Më 23 shkurt të vitit të kaluar, ndërkaq, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së miratoi një rezolutë të re që kërkonte tërheqjen e forcave ruse nga Ukraina.
Meqenëse Rusia dhe Serbia e kundërshtojnë miratimin e rezolutës për gjenocidin në Srebrenicë dhe pretendojnë se nuk janë të vetmet në këtë qëndrim, ajo do të duhet të votohet.
Si në çdo parlament, votimi bëhet me ngritjen e dorës ose në mënyrë elektronike, ndërsa deklaratat mund të jenë publike ose sekrete. Nëse në një propozim paraqitet një amendament, amendamenti votohet i pari.
Nëse rezoluta për Srebrenicën nuk është në rend dite si një “çështje e rëndësishme”, do të ishte e nevojshme një shumicë e thjeshtë e anëtarëve të OKB-së që “do të ishin të pranishëm dhe do të votonin”. Tash për tash nuk dihet se si do të votohet.
Shumica prej dy të tretave të anëtarëve të OKB-së “që është e pranishme në seancë dhe voton”, kërkohet kur trajtohen “çështje të rëndësishme”.
Mes tyre, ndër të tjera, bën pjesë zgjedhja e dhjetë anëtarëve jo të përhershëm të Këshillit të Sigurimit – të cilët, ndryshe nga pesë anëtarët e përhershëm, nuk e kanë të drejtën e vetos – pastaj zgjedhja e anëtarëve të disa këshillave të OKB-së, votimi i statuteve, pranimi i anëtarëve të rinj, votimi për pezullimin e anëtarësisë së vendeve apo çështjet buxhetore.
Një “çështje e rëndësishme” që kërkon dy të tretat e votave konsiderohet edhe votimi për një “vendim në sferën e paqes dhe sigurisë”.
Aktualisht, nuk dihet nëse propozim-rezoluta për gjenocidin në Srebrenicë do të cilësohet si e tillë.
A janë rezolutat të detyrueshme për shtetet anëtare?
Votimi nga Asambleja e Përgjithshme prej 193 anëtarësh konsiderohet si një studim global për atë se sa mbështetje ka për një çështje.
Rezolutat në këtë organ të OKB-së nuk janë të detyrueshme dhe, më së shpeshti, janë vendet anëtare, Këshilli i Sigurimit i OKB-së apo ndonjë organ i OKB-së ata që “ftohen” të veprojnë siç thuhet në rezolutë.
Për shembull, propozim-rezoluta për gjenocidin në Srebrenicë, mes tjerash, kërkon që shtetet anëtare ta përfshijnë gjenocidin në Srebrenicë në tekstet shkollore.
Në anën tjetër, rezolutat e Këshillit të Sigurimit të OKB-së janë detyruese dhe pesë anëtaret e përhershme – SHBA-ja, Rusia, Kina, Franca dhe Britania e Madhe – e kanë të drejtën e vetos.
Më 8 korrik të vitit 2015, Rusia e pengoi miratimin e rezolutës për Srebrenicën në Këshillin e Sigurimit.
Për këtë arsye, shoqata proruse e krahut të djathtë “Alternativa Lindore” nga Republika Sërpska i ngriti një monument ambasadorit të atëhershëm rus në OKB, Vitaly Churkin, në Sarajevën Lindore.
Një monument i Churkinit u bë gjithashtu nga organizata e “njerëzve të mendimit të lirë” nga Serbia dhe u dërgua në vendlindjen e tij Marinkino, afër Moskës.
Shembull i një rezolute të detyrueshme është zgjatja e mandatit të forcës paqeruajtëse të Bashkimit Evropian (EUFOR), e cila votohet në nëntor të çdo viti.
Cilat vende e miratuan deklaratën për gjenocidin në Srebrenicë?
Parlamenti Evropian miratoi rezolutën e parë për gjenocidin në Srebrenicë më 15 janar të vitit 2009 dhe u bëri thirrje vendeve të tjera ta bëjnë të njëjtën gjë.
Një rezolutë e re për kujtimin e gjenocidit në Srebrenicë u miratua nga Parlamenti Evropian më 9 korrik të vitit 2015, një ditë pasi Rusia bllokoi miratimin e një rezolute të ngjashme në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.
Maqedonia e Veriut e miratoi rezolutën për Srebrenicën më 6 shkurt të vitit 2010.
Më 30 mars të vitit 2010, Kuvendi i Serbisë miratoi Deklaratën për Dënimin e Krimit në Srebrenicë. Aty nuk përmendet në mënyrë specifike termi “gjenocid”, por, përkundrazi, ajo “e dënon krimin e përcaktuar me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë”.
Më 17 qershor, 2021, Kuvendi i Malit të Zi miratoi rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, e cila e ndalon mohimin publik ose nënvlerësimin e gjenocidit dhe e shpall 11 korrikun Ditë të Përkujtimit të Viktimave të Srebrenicës. Podgorica njoftoi, gjithashtu, se do ta mbështesë rezolutën për Srebrenicën në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.
Kuvendi i Kosovës e miratoi Rezolutën për dënimin e gjenocidit në Srebrenicë më 7 korrik të vitit 2021.
Një vit më vonë, më 7 korrik, 2022, Kuvendi i Shqipërisë e miratoi Rezolutën për Srebrenicën.
Parlamenti i Bosnje e Hercegovinës nuk e miratoi rezolutën e tillë, për shkak të kundërshtimit të përfaqësuesve politikë nga entiteti Republika Sërpska.
Këta të fundit kanë thënë më herët se janë të gatshëm ta mbështesin vetëm një rezolutë që do t’i mbulonte të gjitha krimet e kryera kundër të gjithë popujve.
Më 18 korrik të vitit 2012, Kuvendi i Federatës së Bosnje dhe Hercegovinës e miratoi rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, ndërsa, më 18 prill të këtij viti, Asambleja Kombëtare e Republikës Sërpska miratoi një raport që e mohon gjenocidin në Srebrenicë.
Rezoluta për gjenocidin në Srebrenicë u miratua, ndër të tjera, edhe nga Parlamenti i Australisë në vitin 2012, ashtu si edhe ai i Kanadasë dhe SHBA-së në vitin 2015.
Më 12 korrik të vitit 2023, Parlamenti turk e hodhi poshtë një ligj të propozuar nga opozita, që do ta shpallte 11 korrikun Ditë të Përkujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë.
Tri ditë më parë, Parlamenti turk publikoi një deklaratë të përbashkët – të nënshkruar nga kryetarët e të gjitha partive – që e dënon gjenocidin në Srebrenicë. Radio Evropa e Lirë
Një avion luftarak rus, Sukhoi Su-34, lëshon raketa gjatë një gare pranë Rijazanit në Rusi.
Kyrylo Ovsyaniy
Kompani të mëdha japoneze, amerikane dhe tajvaneze renditen në mesin e pesë prodhuesve më të mirë në një listë me më shumë se 2.000 komponentë elektronikë, që Ukraina thotë se i ka përdorur Rusia në pesë lloje të avionëve të saj luftarakë.
Këta avionë, më pas, i ka shfrytëzuar për pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës, zbuloi njësia hulumtuese e Shërbimit ukrainas të Radios Evropa e Lirë, Schemes.
Edhe pse importet nuk i shkuan Rusisë direkt nga prodhuesit, ato nxjerrin në pah dobësitë e sanksioneve që vendet perëndimore ia kanë vënë Rusisë, pasi ka nisur pushtimin e Ukrainës, më shumë se dy vjet më parë.
Ukraina thotë se ndalimi i importit të produkteve të tilla të sanksionuara, është vendimtar për mbrojtjen e saj kundër Rusisë. Në një fjalim më 14 prill, presidenti Volodymyr Zelensky tha se “nuk janë opinionet ato që e frenojnë prodhimin e raketave dhe dronëve për terror”.
Schemes siguroi një listë prej 2.000 komponentësh elektronikë që, sipas inteligjencës ukrainase, Rusia i ka përdorur në pesë lloje avionësh luftarakë, Sukhoi, që kanë qenë të përfshirë në sulmet në Ukrainë nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë, në shkurt të vitit 2022, deri në fund të vitit 2023.
Duke përdorur këtë listë dhe të dhënat e importit të qasshme nga publiku, Schemes u ra në gjurmë dy kompanive ndërmjetëse në vendet e Bashkimit Evropian – Qipro dhe Hungari – të cilat kanë dërguar komponentë elektronikë te kontraktorët rusë të mbrojtjes, të përfshirë në prodhimin e avionëve Sukhoi.
Lista e siguruar nga një burim i inteligjencës ukrainase, që i monitoron importet e kontraktorëve ushtarakë rusë, i identifikon komponentët elektronikë të përdorur për “trurin” e pesë modeleve të avionëve Sukhoi, si: Su-27SM3, Su-30SM, Su-34, Su-35S dhe Su-57.
Këto pjesë ndihmojnë sistemet e navigimit dhe drejtimit të avionëve rusë, si dhe komunikimin me qendrat e kontrollit.
Si shembull, Valeriy Romanenko, bashkëpunëtor i lartë kërkimor në Muzeun Shtetëror të Aviacionit të Ukrainës në Kiev, përmend radarin që mund të gjurmojë dhe shënjestrojë njëkohësisht dhjetëra vende më shumë se 300 kilometra larg, si dhe ta monitorojë vendndodhjen e avionit në raport me avionët e armikut dhe mbrojtjen kundërajrore.
Këto sisteme, “të ndërtuara kryesisht me elektronikë të prodhuar nga Perëndimi, u mundësojnë rusëve të na shkaktojnë humbje të konsiderueshme”, thotë Romanenko.
Pesëshja kryesore
Schemes rishikoi listën së bashku me Komisionin e Pavarur Kundër Korrupsionit (NAKO) – një organizatë jofitimprurëse e Kievit, e cila monitoron korrupsionin në sferën e sigurisë kombëtare të Ukrainës.
Sipas llogaritjeve të Schemes, Murata e Japonisë, e njohur për teknologjinë e radiove dhe filtrave, prodhoi numrin më të madh të komponentëve të përdorur nga Rusia në avion – 218 nga më shumë se 2.000 produkte të listuara.
Të dhënat e Doganave të Rusisë, të analizuara nga NAKO, tregojnë se importet ruse të produkteve Murata – përmes palëve të treta – janë rritur për 38 për qind në vitin 2022, përkatësisht në 8.5 milionë dollarë, ndërsa kanë arritur në 9.6 milionë dollarë më 2023.
Kompania Texas Instruments (TI) me bazë në SHBA u rendit e dyta, me 176 artikuj.
Radio Evropa e Lirë raportoi qysh në qershor të vitit 2023 se Rusia importon rregullisht produkte nga TI dhe një firmë tjetër amerikane, Analog Devices, nëpërmjet kompanive kazake dhe kirgize.
Analog Devices me bazë në SHBA dhe dega e saj, Maxim Integrated, u renditën në vendin e tretë dhe të pestë, me 163 dhe 60 artikuj, respektivisht.
Ndërkaq, kompania tajvaneze, Kemet, me bazë në SHBA, u rendit e katërta, me 71 artikuj, sipas analizës së listës që bëri Schemes.
Lista përmban, gjithashtu, kompani evropiane, si dhe prodhues të tjerë amerikanë dhe japonezë të elektronikës dhe gjysmëpërçuesve.
Importet nuk ishin blerje të drejtpërdrejta nga prodhuesit, por, siç tregojnë të dhënat nga databaza online e tregtisë ndërkombëtare, Import Genius, shitje nga palë të treta për blerësit rusë.
Schemes kontaktoi kompanitë Murata, Texas Instruments, Analog Devices, Kemet dhe Maxim Integrated për komente në këtë temë, por, deri në publikimin e këtij artikulli, përgjigje ktheu vetëm TI.
Një zëdhënës i kësaj kompanie tha përmes një emali më 30 prill se kompania “kundërshton fuqishëm përdorimin e çipave tanë në pajisjet ushtarake ruse, si dhe devijimin e paligjshëm të produkteve tona në Rusi”.
“Çdo dërgesë e çipave TI në Rusi është e paligjshme dhe e paautorizuar”, shtoi zëdhënësi i TI-së.
“Ne kërkojmë nga shpërndarësit dhe klientët tanë që t’i respektojnë ligjet e kontrollit të eksportit dhe të ndërmarrin veprime nëse merret vesh se ata nuk e bëjnë këtë”, tha zëdhënësi, i cili nuk deshi të identifikohej.
Dy prodhues të tjerë i dënuan, gjithashtu, shitjet e produkteve të tyre në Rusi.
Në një deklaratë të publikuar në faqen e saj në internet, Murata tha se politika e saj është “t’i respektojë ligjet e kontrollit të eksportit dhe të gjitha rregulloret e secilit vend ku operon Murata”. Ajo u kërkon klientëve jashtë Japonisë që të sigurojnë se produktet e kompanisë nuk përdoren për armë të shkatërrimit në masë, përfshirë raketa, si dhe “armë konvencionale, ose artikuj të krijuar posaçërisht për to”.
Në një deklaratë për Bloomberg News, në dhjetor të vitit 2023, Analog Devices (ADI) tha se “secila dërgesë pas sanksioneve në këto rajone, paraqet shkelje të drejtpërdrejtë të politikës sonë”.
Por, prodhimi i avionëve luftarakë, Sukhoi, vazhdon. Më 5 prill, për shembull, konglomerati i sanksionuar rus, në pronësi të industrisë shtetërore të mbrojtjes, Rostec, njoftoi për prodhimin e një numri të paspecifikuar të “bombarduesve të vijës së parë” Su-34.
Pas shqyrtimit të të dhënave nga Doganat ruse, njësia hulumtuese ruse e Radios Evropa e Lirë, Systema, zbuloi se pjesë të aviacionit me vlerë prej më shumë se 8 milionë dollarësh u importuan në Rusi nga fillimi i vitit 2022 deri në korrik të vitit 2023. Marrësi kryesor i tyre ishte Yakovlev – prodhues i avionëve Sukhoi.
Si e siguron Rusia atë që i duhet?
Analiza e përbashkët që u bëri Schemes dhe NAKO të dhënave për importet ruse në Import Genius – databazë që përcjell tregtinë ndërkombëtare – zbuloi se disa kompani në vende si Kina dhe Turqia, eksportuan komponentë elektronikë në Rusi midis shkurtit 2022 dhe korrikut 2023, që përputhen me artikujt e përfshirë në listën e inteligjencës ukrainase.
Schemes u hodhi një vështrim më të afërt dy prej kompanive të regjistruara në Bashkimin Evropian, të cilat e ndalojnë shmangien e sanksioneve kundër Rusisë, por ua lënë zbatimin e tyre 27 vendeve anëtare.
Noratec Holdings, në pronësi të shtetasit letonez, Vladimirs Boreckis, është e regjistruar në Qipro. Ndërkaq, Matrix Metal Group, ku Boreckis shërben si drejtor menaxhues dhe është aksionari i vetëm i listuar, është e regjistruar në Hungari, ku Qeveria e kryeministrit Viktor Orban kritikon hapur sanksionet e BE-së kundër Rusisë.
Në periudhën 2021-2023, të dyja kompanitë dërguan në mënyrë të vazhdueshme komponentë elektronikë të huaj – të bërë nga kompanitë në listën e inteligjencës ukrainase – te një firmë private ruse, e quajtur Eksiton.
E themeluar në një paralagje të Moskës, Ramenskoje, në qershor të vitit 2022 – katër muaj pas nisjes së pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës – Eksiton e përshkruan veten në regjistrat e biznesit si shitëse me shumicë e “pajisjeve elektrike industriale, makinerive, aparateve dhe materialeve”.
Provat tregojnë se ajo është e lidhur me prodhimin e avionëve luftarakë, Sukhoi.
Personi që regjistrat e Qeverisë ruse e identifikojnë si pronar të shumicës së Eksitonit, Yury Korchevsky, ka qenë deri në vitin 2015 bashkëpronar i një kompanie, e quajtur gjithashtu Eksiton, me seli në qytetin perëndimor rus, Smolensk.
Eksitoni i dytë, sipas një regjistri rus të bizneseve, e furnizon Yakovlevin – prodhues i avionëve Sukhoi, i njohur më herët si Irkut.
Kompania, gjithashtu, ofron produkte për dy furnizuesit kryesorë të Yakovlevit – Byronë Qendrore të Dizajnit të Automatizimit dhe Uzinën Optike dhe Mekanike Ural – si dhe për kompani të tjera në pronësi të Rostecit.
Eksitoni i Smolenskut zotëron, gjithashtu, një tjetër kontraktor ushtarak rus, me bazë në Smolensk, i cili është sanksionuar nga Ukraina. Ai quhet Display Component dhe Noratec dhe Matrix Metal Group i kanë dërguar rregullisht komponentë elektronikë në vitin 2021, përkatësisht në periudhën 2021-2023.
Sipas regjistrave rusë të bizneseve, përpara fushatës së vitit 2022 kundër Ukrainës, Display Component ka furnizuar me elektronikë institutin privat kërkimor rus, Ekran, i cili zhvillon sisteme anti-ajrore dhe anti-raketore të avionëve dhe helikopterëve.
Ueb-faqja e Eksitonit në Smolensk nuk është më e qasshme, por në një version të arkivuar të saj thuhet se kompania ka marrë “çmime dhe letra falënderimi” nga Ministria ruse e Mbrojtjes për kontributin e dhënë në “kauzën e përbashkët të mbrojtjes së vendit”.
Pasojat
TI i tha Radios Evropa e Lirë se “ka bërë një rishikim të plotë dhe të brendshëm” për shitjet në Eksiton, Matrix Metal Group dhe Noratec Holdings. “Mund të konfirmoj se këtyre kompanive nuk u kemi shitur asnjë produkt prej se i kemi ndaluar shitjet në Rusi në shkurt të vitit 2022”, tha TI.
Schemes e pyeti përmes emailit Boreckisit, në lidhje me dërgesat e sanksionuara të komponentëve elektronikë në Rusi nga Noratec dhe Matrix Metal Group, por nuk mori përgjigje.
Në profilin e tij në LinkedIn – i cili u fshi pasi raporti i Schemes u publikua në gjuhën ukrainase më 17 prill – Boreckis e përshkruante veten si një “përshpejtues biznesi që mendon përpara”, me një sfond në teknologjinë financiare. Profili, të cilin Schemes e arkivoi, thoshte se ai flet rrjedhshëm rusisht dhe anglisht dhe se banon në Mbretërinë e Bashkuar.
As Noratec dhe as Matrix Metal Group nuk janë sanksionuar për eksportet e komponentëve elektronikë në Rusi.
Më 12 prill, Këshilli Evropian, i cili përcakton prioritetet e politikave të BE-së, miratoi një ligj që i ngarkon me përgjegjësi penale individët dhe kompanitë ose organizatat, që shkelin sanksionet tregtare kundër Rusisë.
Përveç masave të tjera, individët mund të përballen me burgim prej së paku pesë vjetësh, ndërsa kompanitë mund të mbyllen.
Sipas një rregulloreje të miratuar në dhjetor të vitit 2023, kompanitë e regjistruara në BE duhet të fusin një klauzolë “Jo Rusi” në kontratat e tyre, kur tregtojnë me partnerë jashtë BE-së. Zbatimi i kësaj mase, megjithatë, varet nga shtetet anëtare të BE-së.
Ahia Zahrebelska, e cila ndjek politikat e sanksioneve për Agjencinë Kombëtare të Ukrainës për Parandalimin e Korrupsionit, beson se edhe masat më të rrepta të BE-së kundër shmangies së sanksioneve, nuk do ta dekurajonin Rusinë.
Edhe nëse “një kompani që është e dobishme për Rusinë” sanksionohet, thotë ajo, Rusia “mund t’i krijojë menjëherë 10 kompani të reja fantome që do t’i kryenin të njëjtat detyra”.
Megjithatë, sanksionet e detyrueshme ndikojnë në “kohën e dorëzimit” dhe potencialisht cilësinë e pajisjeve ushtarake të Rusisë, thotë studiuesja e lartë në NAKO, Viktoria Vyshnivska.
“Një kompani kineze e krijuar një javë më parë, nuk i ka aftësitë e një gjiganti teknologjik”, produktet e të cilit Rusia nuk mund t’i përdorë më, thotë Vyshnivska. Radio Evropa e Lirë
Ekipet e shpëtimit duke punuar në vendin e ngjarjes së një ndërtese të shembur pjesërisht nga një sulm raketor në qytetin kufitar Belgorod, Rusi, 12 maj 2024.
Së paku shtatë njerëz janë vrarë dhe 15 të tjerë janë plagosur nga shembja e një pjese të një ndërtese shumëkatëshe banimi, si pasojë e një sulmi raketor ukrainas në qytetin kufitar të Rusisë, Belgorod, thanë zyrtarët rusë të dielën.
Pamje nga vendi i ngjarjes – të postuara nga guvernatori i këtij rajoni në kufi me Ukrainën, Vyacheslav Gladkov – shfaqën shembjen e së paku 10 kateve të ndërtesës.
“Qyteti i Belgorodit dhe rajoni i Belgorodit u bombarduan nga Forcat e Armatosura të Ukrainës”, tha Gladkov.
“Si pasojë e goditjes direkte nga një predhë në një ndërtesë banimi, e tërë hyrja nga kati i dhjetë deri te i pari, u shemb”, shtoi ai.
Kanali rus i lajmeve në Telegram, Mash, raportoi se së paku shtatë njerëz u vranë dhe 15 të tjerë u plagosën.
Një dëshmitar rasti tha se shumë ambulanca dhe automjete zjarrfikësish u panë në vendin e ngjarjes.
“Një pjesë e tërë e një ndërtesë 10-kateshe u shemb. I pashë disa viktima”, tha dëshmitari për Reuters në kushte anonime.
Më herët të dielën, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se kundërajrorët e saj i rrëzuan dy raketa balistike të epokës sovjetike që forcat ukrainase i kishin shkrepur mbi rajonin Belgorod gjatë natës.
Qytetet në pjesën perëndimore të Rusisë janë përballur me sulme të vazhdueshme me dronë prej majit 2023. Për këto sulme, zyrtarët rusë e kanë fajësuar Kievin.
Zyrtarët ukrainas nuk marrin asnjëherë përgjegjësi për sulme në territorin rus, apo në Gadishullin e uzurpuar të Krimesë.
Rajoni i Belgorodit në veçanti ka qenë cak i sulmeve të mëdha. Në dhjetor 2023 u vranë 25 njerëz nga një sulm në qendër të qytetit Belgorod. REL
Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar ka nxjerrë në pah raportet që sugjerojnë se një aeroplan luftarak rus ka hedhur aksidentalisht një bombë në një zonë civile në Belgorod.
Informacioni i inteligjencës britanike lidhet me një incident më 4 maj dhe jo me sulmin me dron të forcave ukrainase në Belgorod, shkruan Skynews.
‘Është raportuar se një avion luftarak rus lëshoi aksidentalisht një municion FAB-500 në një zonë civile në Belgorod, Rusi më 4 maj 2024.
Guvernatori rajonal i Belgorodit Vyacheslav Gladkov konfirmoi shpërthimin dhe dëmtimin në rrugën Razdobarkina, Belgorod pa identifikuar shkakun’, thuhet në njoftim.
‘30 shtëpi dhe 10 vetura u dëmtuan, ku pesë persona që kërkonin kujdes spitalor, gjë që ilustron fuqinë shkatërruese të municioneve. Ky nuk është një incident i izoluar.
Më 18 shkurt thuhet se një FAB-250 u lëshua në Soloti në zonën e Belgorodit që çoi në evakuimin e 150 banorëve’, shkruhet më tej. sn
Mes paralajmërimeve të reja të shërbimeve sekrete se Rusia po përgatit “akte të dhunshme sabotimi” që synojnë Evropën dhe vendet anëtare të NATO-s, ekspertët e sigurisë thonë se ata tashmë kanë vërejtur një rritje të konsiderueshme në ato që duket të jenë operacione të fshehta sabotuese ruse.
Në një ekskluzivitet të 5 majit, “Financial Times” raportoi se shërbimet sekrete nga tre vende të ndryshme evropiane kanë paralajmëruar qeveritë e tyre se agjentët rusë janë në mes të komplotit të një sërë sulmesh me bomba, zjarrvënie dhe dëmesh infrastrukturore në tokën evropiane.
“Ne vlerësuam se rreziku i akteve të sabotimit të kontrolluara nga shteti rus po rriten ndjeshëm,” tha Thomas Haldenëang, kreu i inteligjencës së brendshme gjermane, në një konferencë të sigurisë në prill, duke vënë në dukje se sulmet do të vinin me “një potencial të lartë për dëm”.
Zjarrvënie dhe sabotim
NATO është gjithashtu në gatishmëri, tha një zyrtar i lartë i qeverisë evropiane për gazetën, duke thënë se shërbimet e sigurisë të aleancës kanë sjellë “informacion të qartë dhe bindës mbi ligësinë ruse”.
Kremlini u tall me pretendimet, duke i hedhur poshtë ato si “të pabaza” dhe “jo serioze”.
Por paralajmërimet nuk janë aq të lehta për t’u hedhur poshtë. Sidomos pasi ato kanë ardhur në mes të një morie sulmesh sabotazhi si në Evropë ashtu edhe në Shtetet e Bashkuara në muajt e fundit me lidhje të dyshuara me shërbimet e inteligjencës ruse. Dhe lista e incidenteve vazhdon të rritet.
Një magazinë në Londër që përmbante dërgesa ndihme në Ukrainë u dogj dhe u shkatërrua nga zjarri më 21 mars, për shembull.
Më pas, më 15 prill, një fabrikë amerikane e predhave të artilerisë që dërgon disa nga produktet e saj në Ukrainë u përfshi në flakë.
Dy ditë më vonë, më 17 prill, një shpërthim tronditi fabrikën e kontraktorit britanik të mbrojtjes BAE Systems në Uells. Fabrika gjithashtu prodhon armë për Ukrainën.
Dhe më 18 prill, një burrë i lidhur me shërbimet sekrete ruse u arrestua në Poloni pasi u përpoq të mblidhte informacione për sigurinë në aeroportin Rzeszoë të vendit.
Po atë ditë, Gjermania arrestoi dy shtetas gjermano-rusë të dyshuar për planifikimin e sulmeve sabotuese në vend, duke përfshirë objektet ushtarake amerikane.
Synimi te rrjeti hekurudhor të Evropës
Jenny Mathers, një specialiste në shërbimet e inteligjencës ruse në Universitetin Aberystëyth në Uells, tha se ka pasur një rritje të dukshme në numrin dhe intensitetin e incidenteve të lidhura me Rusinë gjatë vitit të kaluar, duke shtuar se “ne ka të ngjarë të shohim një përshpejtim të këtij trendi.”
Rrjetet më të mëdha të infrastrukturës janë vënë në shënjestërr gjithashtu. Muajin e kaluar, autoritetet çeke akuzuan Rusinë se kishte bërë “mijëra” përpjekje hakerimi për të sabotuar sistemet hekurudhore evropiane dhe aftësinë e tyre për të transportuar armë dhe materiale perëndimore në Ukrainë. Sipas ministrit të transportit të vendit, fushata filloi menjëherë pasi Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022 dhe ka përfshirë sulme ndaj sistemeve të sinjalizimit dhe biletave.
Kevin Riehle, një ekspert i inteligjencës dhe sigurisë në Universitetin Brunel në Londër, tha se një nga arsyet e sabotimit të supozuar rus është se Moska tashmë e sheh veten si në luftë me Perëndimin.
Presidenti Vladimir Putin e bëri këtë mjaft të qartë më 28 mars kur tha se çdo bazë ushtarake perëndimore që pret avionë luftarakë F-16 të destinuara për në Ukrainë do të konsiderohej “objektive legjitime” për ushtrinë ruse.
Mark Galeotti, drejtor i institutit të mendimit Mayak Intelligence me bazë në Londër dhe autor i “Luftërave të Putinit: Nga Çeçenia në Ukrainë”, tha se ndërsa Perëndimi vazhdon të ushtrojë presion mbi Rusinë, “ne nuk duhet të habitemi nga një shtytje”.
Galeotti shtoi se shtimi i operacioneve të sabotimit vjen gjithashtu pasi Ukraina ka intensifikuar sulmet e saj në tokën ruse dhe se ato mund të shihen si një lloj shpagimi. “Për sa i përket Putinit, Ukraina bën atë që i thuhet. Kur sheh fabrikat ruse duke u sulmuar, ai sheh duart e CIA-s, të NATO-s”, tha ai. sn
Tabela gjatë votimit për draft-rezolutën që mbështet anëtarësimin e plotë të palestinezëve në OKB. 10 maj 2024.
VOA
Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara më 10 maj votoi për t’i ofruar “të drejta dhe privilegje të reja” palestinezëve dhe i bëri thirrje Këshillit të Sigurimit që të shqyrtojë, në mënyrë të favorshme, kërkesën e palestinezëve që të bëhen anëtarët e 194-të të OKB-së.
Institucioni prej 193 anëtarësh miratoi rezolutën e sponsorizuar nga arabët dhe palestinezët me 143 vota për, nëntë kundër dhe 25 abstenime.
Shtetet e Bashkuara vendosën veto ndaj një rezolute të mbështetur nga Këshilli më 18 prill. Ajo rezolutë do t’i hapte rrugë anëtarësimit të plotë të palestinezëve në OKB, një qëllim i kamotshëm i tyre, të cilin Izraeli ka punuar që ta pengojë.
Zëvendësambasadori i SHBA-së, Robert Wood, e bëri të qartë një ditë më herët se administrata e presidentit amerikan, Joe Biden, kundërshton rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme.
SHBA-ja ishte në mesin e nëntë shteteve, së bashku me Izraelin, që votuan kundër.
“Ne kemi thënë që nga fillimi që mënyra më e mirë për një anëtarësim të plotë të palestinezëve në OKB është përmes negociatave me Izraelin dhe ky vazhdon të jetë qëndrimi ynë”, deklaroi Wood më 9 maj.
Sipas Kartës së OKB-së, anëtarët e mundshëm të kësaj organizate duhet të jenë “paqedashës” dhe Këshilli i Sigurimit duhet të rekomandojë pranimin e tyre tek Asambleja e Përgjithshme për vendim final. Palestinezët janë vëzhgues joanëtar të OKB-së që nga viti 2012.
Rezoluta “përcakton” se shteti i Palestinës kualifikohet për anëtarësim, duke i rekomanduar Këshillit të Sigurimit që ta shqyrtojë kërkesën “në mënyrë të favorshme”. Nga teksti i rezolutës është hequr formulimi origjinal, ku përmendej termi “shtet paqedashës”.
Përpjekjet e reja për anëtarësimin e plotë të palestinezëve po bëhen teksa në Gazë po vazhdon lufta mes Izraelit dhe Hamasit – grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian.
Drafti origjinal i rezolutës së Asamblesë ka pësuar ndryshime të mëdha në mënyrë që të adresohen shqetësimet e ngritura jo vetëm nga SHBA-ja, por edhe nga Rusia e Kina, thanë diplomatët perëndimorë.
Sipas diplomatëve, të cilët folën në kushte anonimiteti, Rusia dhe Kina, që janë mbështetëse të fuqishme të anëtarësimit të palestinezëve në OKB, kanë shprehur shqetësime për një listë të drejtash dhe privilegjesh që janë vendosur në aneksin e rezolutës, që mund të vendosë një precedent për shtetet e tjera që duan të bëhen pjesë e OKB-së. Rusia ka shprehur shqetësime për Kosovën, ndërkaq Kina për Tajvanin.
Lista finale e të drejtave dhe privilegjeve, që janë në draft-aneksin, i mundëson palestinezëve që të flasin për të gjitha çështjet jo vetëm ato që kanë të bëjnë me ta dhe Lindjen e Mesme, të drejtën për të propozuar tema për t’u futur në agjendë, replika gjatë debateve, të drejtën e zgjedhjes së zyrtarëve për komitetet kyçe të Asamblesë. Po ashtu, aty parashihet e drejta që palestinezët të marrin pjesë në konferencat e OKB-së dhe ato ndërkombëtare që organizohen nga OKB-ja, megjithatë ata nuk do të kenë të drejtë vote. E drejta e votës ishte paraparë në draftin fillestar.
Presidenti i Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abbas, dorëzoi për herë të parë aplikimin për anëtarësim në OKB më 2011. Por, kërkesa nuk kaloi pasi nuk mori mbështetjen e të paktën nëntë prej 15 anëtarëve të Këshillit të Sigurimit.
Palestinezët më pas iu drejtuan Asamblesë së Përgjithshme, ku morën mbështetjen e mbi dy të tretave ngritën statusin e tyre nga vëzhgues në shtet vëzhgues joanëtar.
VOAL- Një grevë e përgjithshme 24-orëshe u zhvillua dje (e enjte) në Argjentinë kundër politikave të qeverisë së presidentit Javier Milei. Greva u nxit nga sindikata kryesore CGT, së cilës iu bashkuan edhe sindikatat CTA-A dhe CTA-T. Ky është aksioni i dytë i këtij lloji i kryer nga sindikatat argjentinase që kur ultra-liberali Milei mori detyrën në Casa Rosada më 10 dhjetor.
Pjesëmarrja është e madhe në transport, me ndalimin e lidhjeve ajrore dhe të shërbimeve hekurudhore në nivel kombëtar, ndërsa në Buenos Aires metroja nuk funksionon dhe shërbimi i autobusëve të qytetit është në minimum.
Bankat publike dhe private janë mbyllur, spitalet funksionojnë vetëm për raste urgjente, ndërsa shkollat publike i bashkohen grevës. Gjithashtu duhet theksuar se grumbullimi i mbetjeve është pezulluar që prej mbrëmjes së së mërkurës në qytete të ndryshme.
Në qendër të kërkesave të sindikatave është çështja e pagave, në vazhdën e inflacionit që kaloi 280% me bazë vjetore në muajin mars. Sektori është gjithashtu në trazira për shkak të perspektivës gjithnjë e më konkrete të miratimit të paketës së ligjit për derregullimin dhe privatizimin. Në fakt, legjislacioni përfshin shitjen e linjës ajrore kombëtare Aerolineas Argentinas, si dhe të kompanive të transportit hekurudhor, si për pasagjerë ashtu edhe për mallra.
Nga ana e saj, ish-presidentja Cristina Fernández de Kirchner kishte nisur një sulm të rëndë ndaj politikës së qeverisë Milei më 27 prillin e kaluar, duke denoncuar se për shkak të saj, “njerëzit po vdesin nga uria”. Ish-kreu i shtetit kritikoi politikën ekonomike të Mileit, duke pretenduar se “argjentinasit i nënshtrohen sakrificave të panevojshme”.
Pasi përgënjeshtroi shpalljen e një suficiti buxhetor “historik” në tremujorin e parë të këtij viti, i arritur sipas saj duke “bllokuar pagesat që duhej të kishte bërë shteti”, Kirchner e quajti doktrinën presidenciale të anarko-kapitalizmit, duke shtuar se “ nuk është as anarko-kapitalizëm, por anarko-kolonializëm”.
Më pas duke iu drejtuar drejtpërdrejt Mileit, ai nënvizoi se “ndoshta 60% e argjentinasve kanë votuar për ty, por nëse kur je në qeveri njerëzit vdesin nga uria, humbasin punën, nuk ia dalin mbanë, ç’kuptim ka?”.
Në fund të fjalimit që zgjati pak më shumë se një orë, përgjigja e Mileit erdhi përmes llogarisë X: “Nëse njerëzit po vdesin nga uria, kjo është sepse për dekada ju keni mbrojtur një model të bazuar në shpenzime të pakufizuara dhe falsifikime kontabël për të mbuluar deficitin. Rezultati është një vend i shkatërruar me 60% të varfër. Dhe ajo që ne po bëjmë është të rindërtojmë vendin që ju shkatërruat.”/ nga ATS
Disidenti dhe gazetari i burgosur rus, Vladimir Kara-Murza, u nderua me çmimin Pulitzer për artikujt e tij që u botuan në Washington Post.
Kara-Murza “fitoi për rubrikat pasionante të shkruara në rrezik të madh personal nga qelia e tij e burgut, duke paralajmëruar për pasojat e mospajtimit në Rusinë e Vladimir Putinit dhe duke këmbëngulur për një të ardhme demokratike për vendin e tij”, tha Komiteti Pulitzer në një deklaratë më 6 maj.
Kara-Murza, aktualisht, është duke vuajtur një dënim me 25 vjet burgim – më i gjati që i është dhënë një kundërshtari të Kremlinit në Rusinë post-sovjetike, për diskreditim të ushtrisë ruse dhe tradhti, pas komenteve që ai bëri në fjalimet jashtë Rusisë duke kritikuar politikat e Moskës.
Kara-Murza, i cili mban pasaporta ruse dhe britanike, u arrestua fillimisht në prill të vitit 2022 pasi u kthye në Rusi nga jashtë dhe u akuzua për mosbindje ndaj një oficeri policie.
Ai u akuzua më vonë për diskreditimin e ushtrisë ruse, një akuzë që rrjedh nga agresioni i plotë i Rusisë në vitin 2022 kundër Ukrainës dhe një shtytje e Kremlinit për t’i zhdukur kritikat për këtë temë.
Ai u akuzua më vonë për tradhti, për komentet që ai bëri gjatë fjalimeve jashtë Rusisë që kritikonin politikat e Kremlinit.
Në prill të vitit të kaluar, Kara-Murza u shpall fajtor për të gjitha akuzat dhe u dënua me 25 vjet burgim.
Ligjvënësit evropianë miratuan më 25 prill një rezolutë që bën thirrje për “lirimin e menjëhershëm dhe pa kushte” të të gjithë të burgosurve politikë në Rusi.
Rezoluta e miratuar më 25 prill është pjesë e një mocioni të përbashkët në PE që dënon zgjedhjet “jodemokratike” presidenciale të mbajtura në Rusi dhe “zgjerimin e paligjshëm” të zgjedhjeve në territoret brenda Ukrainës që Moska ka aneksuar paligjshëm.
Rezoluta bën thirrje për “lirimin e menjëhershëm dhe pa kushte, por edhe kompensimin e të gjithë të burgosurve politikë…. për lirimin e gazetarëve të arrestuar padrejtësisht, përfshirë Alsu Kurmashevan dhe Evan Gershkovichin, dhe familjet e tyre, për rivendosjen e lirisë së shprehjes dhe tubimit në Rusi dhe rritjen e kontrollit ndërkombëtar dhe monitorimit e shkeljeve të të drejtave të njeriut në Rusi”.
Në rezolutë, po ashtu, përmenden Vladimir Kara-Murza, Oleg Orlov, Ksenia Fadeeva, Ivan Safronov dhe Ilya Yashin, të cilët PE-ja tha se janë të burgosur politikë dhe duhet të lirohen. REL
Një ushtar amerikan është arrestuar në Rusi dhe akuzohet për vjedhje, thanë dy zyrtarë amerikanë.
Zyrtarët thanë se rreshteri Gordon Black, 34 vjeç, ishte i dislokuar në Korenë e Jugut dhe po ndiqte procesin e rikthimit për në bazën Fort Cavazos, në Teksas të Shteteve të Bashkuara. Por në vend të kthimit në atdhe, zyrtarët thanë se ai udhëtoi drejt Rusisë.
Zyrtarët amerikanë folën për gazetarët me kusht ruajtjen e anonimitetit.
Zëdhënësja e ushtrisë, Cynthia Smith, konfirmoi se ishte arrestuar një ushtarak me akuza për shkelje penale të enjten, në Vladivostok, një qytet-port i rëndësishëm nga pikëpamja ushtarake dhe tregtare në bregdetin e Paqësorit. Ajo tha se Rusia njoftoi për këtë Shtetet e Bashkuara dhe se ushtria amerikane njoftoi familjen e ushtarakut.
“Departamenti amerikan i Shtetit po jep mbështetjen e duhur konsullore për ushtarin në Rusi”, tha zonja Smith.
Nuk ishte e qartë të hënën nëse ushtari konsiderohet i larguar me apo leje.
Ky arrestim vjen më pak se një vit pasi ushtari amerikan Travis King kaloi me vrap drejt Koresë së Veriut, përmes kufirit të fortifikuar rëndë mes dy Koreve. Koreja e Veriut njoftoi më vonë se do ta dëbonte zotin King dhe ia dorëzoi atë autoriteteve amerikane. Ai u akuzua më pas për dezertim.
Rusia njihet për mbajtjen në burgjet e saj të disa amerikanëve, ndër të tjerë drejtuesin e kompanive private të sigurisë, Paul Whelan dhe gazetarin e gazetës “The Wall Street Journal”, Evan Gershkovich. Qeveria amerikane i ka përcaktuar të dy si “të mbajtur padrejtësisht” dhe është përpjekur të negociojë për lirimin e tyre.
Ndër të burgosurit e tjerë janë Travis Leake, një muzikant që jetonte prej vitesh në Rusi dhe u arrestua vitin e kaluar për akuza që kishin të bënin me drogë; Marc Fogel, një mësues në Moskë i dënuar me 14 vite burgim, gjithashtu me akuza për drogë; si dhe dy gra me dyshtetësi amerikane dhe ruse, gazetarja Alsu Kurmasheva dhe Ksenia Khavana.
Arrestimi i ushtarit amerikan u raportua fillimisht nga kanali televiziv NBC News.
Komentet