“Ajo që bëj unë është e kundërta e ndërtimit të mureve. Një urë është diçka që lidh dhe jo që ndan.”
Këto janë fjalë të spanjo-zviceranit Santiago Calatrava Valls (lindur më 28 korrik 1951), një arkiktet, inxhinier konstruktor, skulptor dhe piktor, i njohur veçanërisht për urat e tij të mbështetura nga shtylla të vetme me pjerrje dhe stacionet e tij hekurudhore, stadiumet dhe muzetë, format skulpturore të të cilëve shpesh u ngjajnë organizmave të gjallë. Veprat e tij më të njohura përfshijnë Kompleksin Sportiv Olimpik të Athinës, Muzeun e Artit Milwaukee, Kullën Turning Torso në Malmö- Suedi, Qendrën Botërore të Tregtisë së Transportit në qytetin e Nju Jorkut, Auditorio de Tenerife në Santa Cruz de Tenerife, Margaret Ura Hunt Hill në Dallas- Teksas, dhe projekti i tij më i madh- Qyteti i Arteve dhe Shkencave dhe Opera House në vendlindjen e tij Valencia. Firma e tij arkitekturore ka zyra në New York City, Doha dhe Zyrih. Në Valencia, ai zbuloi një libër për arkitekturën e Le Corbusier, i cili e bindi atë se ai mund të ishte edhe artist, edhe arkitekt. Gjeniu zviceran i arkitekturës, Le Corbusier, e lidhi përfundimisht me Zvicrën.
Historia shënon se urat e shoqërojnë njerëzimin që nga neoliti, kur ato ndërtoheshin vetëm me drurë dhe gurë. Ura e Arkadikos, që daton nga shekulli i 13-të para Krishtit, në Peloponez është një nga urat më të vjetra me hark që ekziston dhe përdoret.
Urat e mbyllura ndjellin luftë.
Ky është përfundim logjik nga historia.
Ura e Ibrit u mbyll me mbërritjen e ndërkombëtarëve, në ditët e para të Kosovës pa uniformat e Serbisë.
E pra, Ura e Ibrit nuk është në ndonjë fund të fundeve Afrikës, në ndonjë cep të cepave të Azisë, në ndonjë skaj të skajeve në Amerikën Latine, por ndodhet mu në zemër të Evropës.
Mbyllja e urës ishte një mbasshpinë e papritur dhe e pakujtuar, një mbasshpinë, ndoshta e para që i bëhej lirisë së Kosovës, krejt proceseve në Kosovë dhe krejt proceseve për Kosovën.
U bë kështu më e lehtë të kalohet nëpër urat e shpirtërave të mitologjive fetare se nëpër Urën e Ibrit.
Deri atë ditë ura ka lidhur dy brigjet e Ibrit, ka lidhur dy anët e qytetit, ka lidhur një ndër arteret rrugore të rëndësishme të Kosovës.
Nga ajo ditë Ura e Ibrit mua më ngjan (mbase gjithkujt i ngjan) me një pikëpyetje (?) të rënë përmbys, nganjëherë me një pikëpyetje të dyfishtë (??) të rënë përmbys mbi lum në mes të qytetit të Mitrovicës.
Popullit të Kosovës atë ditë iu premtua se mbyllja e urës do të ishte e përkohshme, madje shumë e përkohshme.
Qytetet me ura, që nga Ankaraja e Turqisë deri te Yorku (Jorku) i Anglisë janë qytete me fat. Venecia, përveç Urës së Psherëtimave, ka edhe 434 ura të tjera dhe të gjitha i sjellin fat dhe paqe.
Qyteti me ura, më me fat, është Budapesti. Nga dy qytete në të dyja anët e Danubit (Buda dhe Pest) u krijua një qytet.
Më e pafat, deri sot është Mitrovica. Nga një qytet u krijuan artificialisht dy qytete.
Ura do t’i shndërrohej kështu në bumerang qytetit të saj, Mitrovicës. Ura e Mitrovicës do t’i shndërrohej në bumerang Kosovës.
Ndryshe nga ura e Mostarit, të cilën e bëri invalide lufta, ndryshe nga ura të tjera qytetëse me fat të ngjashëm, Ura e Ibrit, pa u goditur nga asnjë predhë në historinë e saj, u bë simbol i anti-urës, ndjellë e keqe midis luftëdashjes së Serbisë dhe paqedashjes së Kosovës.
Mbyllja e Urës së Ibrit synonte të krijonte artificialisht një Nyjë Gordiane brenda Nyjës atëherë ende Gordiane të Kosovës.
Ura e Ibrit, e mbyllur, nuk e lejon luftën të largohet nga Kosova, nga zemra e Ballkanit, nga zemra e Evropës, as më shumë se një çerekshekulli pasi uniformat e Serbisë u larguan përfundimisht nga Kosova.
Një padrejtësi ndaj Kosovës, një padrejtësi së cilës nuk di njeriu se çfarë epiteti (cilësori) më të rëndë se tjetrin t’i japë.
Nga këndi i mendjes njerëzore mbyllja e urës ishte pakuptimësi (nonsens). Mbajtja e saj mbyllur është pakuptimësi me brirë. Një pakuptimësi që pjell të tilla pa fund.
Nga këndi i arsyes njerëzore mbyllja e urës ishte një kundërthënie (contrasens). Mbajtja e saj e mbyllur ka frytnuar kundërthënie të tjera me pasoja të padëshirueshme. Dhe pjell të tilla të panumërta.
Veprimi u bë në formën e faktit të kryer nga kontigjenti francez i KFOR-it. I kujt ishte vendimi?
Përtej premtimit që iu dha qytetarëve shqiptarë të Mitrovicës, KFOR-i doli me deklaratë ku thuhej se “hapja e urës kërkon zgjidhje politike”, çka do me thënë se vendimi për mbylljen e urës ishte politik.
Ky vendim politik u muar pa u pyetur fare Kosova.
Mbyllja e Urës së Ibrit është vepër e ndërkombëtarëve. Mbajtja mbyllur e Urës së Ibrit është vepër e ndërkombëtarëve.
Autorësinë për mbylljen e urës e mban tërësisht KFOR-i. Dhe barra e hapjes së urës, mbajtja e premtimit të dhënë para 25 vjetësh e disa muajsh, bie pikëspërari mbi KFOR-in.
Të paktën, sado t’iu rikthehemi kujtesave, sado të kërkojmë në internet, na del gjithnjë se KFOR-i as dikush tjetër nuk ka bërë transparencë në këtë më shumë se një çerekshekulli ndaj vendimit për mbylljen e urës dhe kryerjes së veprimit.
As në zërin përkatës në Wikipedia, as në faqen e KFOR-it në internet nuk shkruhet gjë për mbylljen e urës së Ibrit.
Asnjëherë nuk u bë transparencë pse KFOR-i fryncez u vendos në veriun e Kosovës, ndërkohë që nuk ishte parashikuar që ai të vepronte në këtë zonë.
Dhe, ndoshta, nuk do të bëhet asnjëherë transparencë.
Në zërin e Wikipedias për KFOR-in shkruhet se në muajt vijues pas hyrjes së tij në Kosovë, rreth 150 000 (njëqind e pesëdhjetë mijë) romë dhe serbë, të frikësuar nga shqiptarët, u larguan nga Kosova.
I bie që vendimi politik për mbylljen e urës u muar për të penguar largimin e mëtejshëm të romëve dhe të serbëve të frikësuar nga shqiptarët.
Një mëngjes të bukur e të shëndritshëm qershori të vitit 1999 qytetarët shqiptarë panë tela me gjemba në urë dhe, kush foli shqip, u detyrua të kthehej mbrapsht.
Panë në rresht të parë uniformat e KFOR-it dhe në rresht të dytë ato i zbukuronin zi Rojat e Urës. Ishte një dhuratë për Millosheviçin.
Mbyllja e urës, nga pikëpamja strategjike ushtarake, ishte një bumerang për KFOR-in. Mbajtja mbyllur e Urës së Ibrit është gjithnjë bumerang për KFOR-in.
Vendimi për mbylljen e Urës së Ibrit ishte një gafë e rëndë politike. Mbajtja mbyllur e Urës së Ibrit është një gafë e rëndë politike.
Në qershor 1999 u luajt akti i parë i dramës së mbylljes së urës. Punonjës dhe punonjëse të personelit të spitalit në veriun e qytetit nuk u lejuan të shkonin në vendet e tyre të punës.
Natën midis 3 dhe 4 shkurtit 2000 u luajt akti tragjik i mbylljes së urës, kur 12 000 shqiptarë (dymbëdhjetë mijë shqiptarë) formacioni paramilitar i Millosheviçit, Rojat e Urës, i përzuri dhunshëm dhe përgjakshëm nga veriu i qytetit, pasi vrau 10 shqiptarë dhe plagosi dhjetëra të tjerë në shtëpitë e tyre dhe në banesat e tyre. KFOR-i ishte aty. Policia e UNMIK-ut ishte aty.
KMLDNJ- Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut ka dorëzuar kallëzime penale për 12 autorë të masakrës së natës midis 3 dhe 4 shkurtit ndaj shqiptarëve të Mitrovicës. Askush nuk i ka përfillur, asnjëherë.
Presidentja Vjosa Osmani më 3 shkurt 2022 deklaronte se “spastimi etnik ndaj shqiptarëve në veri vazhdoi edhe pas përfundimit të Luftës”.
U bë përmbysje rrënjësore demografike e veriut të qytetit. Rrjedhimisht u bë përmbysje rrënjësore demografike edhe e veriut të vendit.
Kësisoj, kjo zhvendosje e popullsisë (së paku për momentin) gjykohej e mjaftueshme nga ana e vendimmarrësve ndërkombëtarë për ta pasur në horizont një ndarje të Kosovës pikërisht tek Ura e Ibrit.
Akti i tretë i dramës, prej atëherë, vazhdon përditë me strukturat paralele, me bllokadat e rrugëve, me sulmet fizike të formacioneve paramilitare të Serbisë ndaj KFOR-it, EULEX-it, Policisë së Kosovës, gazetarëve, punonjësve të mediave, me Banjskat, me mafiat, me kriminalitetin e organizuar, me mungesën e çfarëdo rendi dhe ligji.
Në çështjen për zgjidhje të Kosovës do të kishte tashmë një çështje tjetër për zgjidhje e cila do të pillte çështje të tjera të Kosovës për zgjidhje, çështjen e paramilitarëve të Serbisë në Kosovës, çështjen e stukturave paralalele të Serbisë në Kosovë, çështjen e mundësimit të shtrirjes së ligjit dhe të rendit si në krejt territorin e Kosovës, çështjen e mundësimit të çrrënjosjes së mafies, krimit, kontrabandës, trafiqeve e tjerë e tjerë si në krejt territorin e Kosovës.
Masa e dëmit gjendet në pyetjen që e shtron secili: Kush ishin përfituesit dhe kush ishin humbësit nga mbyllja e Urës së Ibrit?
Përfitues ishin paramilitarët e Millosheviçit, strukturat paralele të Serbisë në Kosovë, krimi, mafia, mungesa e ligjit, mungesa e rregullit, mungesa e paqes, mungesa e qetësisë dhe rendit, mungesa e qarkullimit të lirë të njerëzve dhe mallrave, mungesa e zhvillimit ekonomik, mungesa e zgjedhjeve demokratike në veri të Kosovës.
Vuçiçi, në një nga takimet e tyre, i tha ambasdorit rus në Beograd Botsan-Kharchenko se hapja e urës (me forcë, theksoi serbi) “është kundër popullit serb në Kosovë”. Pra, i bie se mbyllja e urës në qershor të vitit 1999 u bë për hir të popullit serb në Kosovë dhe kundër popullit shqiptar në Kosovë. Dhe mbajta mbyllur e urës bëhet për hir të popullit serb në Kosovë dhe kundër popullit shqiptar në Kosovë. Sipas kësaj logjike populli serb është antitezë e popullit shqiptar dhe anasjelltas. Dhe, gjithnjë sipas saj, Ura e Ibrit është ajo që e mban gjallë këtë antitezë. Dhe, falë saj, e mban gjallë shpresën e popullit serb për ta rikthyer të shkuarën, pra sundimin gjenocidal të Serbisë në Kosovë.
Ura e Ibrit quhet edhe Ura e Mitrovicës, Ura e lumit Ibër ose me emrin e saj jozyrtar Ura e Austerlitzit, është një urë çeliku që kalon lumin Ibër në Mitrovicë, Kosovë, që lidh Mitrovicën Jugore dhe Mitrovicën e Veriut, është bërë një simbol ikonë i ndarjes së Kosovës, pasi ndan rreth 80 000 shqiptarë të Kosovës në jug të qytetit nga rreth 50 000 serbë dhe kombësi të tjera që jetojnë në veri të vendit. Ajo u përdor si një pikë kontrolli ushtarak dhe siguron një kufi dhe zonë tampon de facto ndërmjet pjesës së veriut të Kosovës të populluar kryesisht nga serbët dhe pjesës tjetër të Kosovës që ka një shumicë etnike shqiptare. Ura tashi është e hapur për këmbësorët dhe ka vetëm patrulla karabinierësh nga KFOR-MSU dhe Policia e Kosovës, por nuk ka më asnjë pikë kontrolli. Emri Ura e Austerlicit, për shkak të ngjashmërisë së ngushtë me Viaduc d’Austerlitz-in francez, i është dhënë pas rinovimit, më 2001, me paratë e qeverisë franceze. Dy urat e tjera, njëra që të çon në stacionin hekurudhor dhe tjetra, një urë hekurudhore e braktisur, janë përdorur vetëm pak. Që nga viti 2012, skajet veriore dhe jugore të urës janë patrulluar 24/7 (24 orë në ditë, shtatë ditë në javë, shënimi im) nga Karabinierët Italianë nga KFOR-MSU për të ruajtur paqen dhe stabilitetin në zonë dhe për të penguar aktivitetet ilegale. (Kjo kryeradhë është perifrazim përmbledhtas i zërit përkatës në Wikipedia.)
Më 17 shkurt 2008 u muar vendimi për Kosovën e pavarur dhe sovrane, vendim i mbështetur, i përkrahur, i njohur nga SHBA, Britania, Franca (tri vende anëtare të përhershme të Këshillit të Sigurimit) dhe i njohur nga shumica e vendeve anëtare të Kombeve të Bashkuara përfshirë këtu shumicën e vendeve anëtare të BE-së dhe të NATO-s. Ky vendim nuk u muar parasysh nga KFOR-i si vendim politik.
Dhe kjo nënkuptonte se është një vendim për t’u zhbërë dhe për t’u ribërë.
Më 5 gusht 2016, pas një raundi bisedimesh në katrorin e të ashtuquajturit dialog për normalizimim të marrëdhënieve ndërfqinjësore midis Kosovës e Serbisë, të gjitha palët u pajtuan (edhe ato palë që sot janë të shpajtuara) që hapja e urës për trafik të niste më 14 gusht 2016, hapja e plotë e urës për trafik të automjeteve të bëhej më 20 janar të vitit 2017.
Ky vendim nuk u muar parasysh nga KFOR-i si vendim politik.
Tundimi për ta shndërruar Urën e Ibrit në një Mur Berlini e shtyu Beogradin drejt një orvatje tjetër në dhjetor të vitit 2016, kur mbi këtë urë u ndërtua një mur dy metra i lartë, të cilin autoritetet e Kosovës si dhe BE-ja e quajtën ilegal. Muri u largua disa javë më vonë.
Në prapavijë të vendimit për mbylljen e urës ishte, pra, ndarja e Kosovës. Kësisoj parashikohej që një ditë, të afërt a të largët, Republika e Kosovës do të lodhej dhe do t’ia dorëzonte edhe zyrtarisht veriun e saj Republikës së Serbisë.
Në takimin Thaçi-Vuçiç në Alpbach gusht 2018 u pa se kjo tashmë ishte përvijuar nën formulimin “ndryshim kufijsh” ku gjoja Kosova do të ishte ajo që do të fitonte, ndërsa Serbia do të ishte ajo që do të humbiste.
Nëpërmjet këtij “ndryshimi kufijsh” Serbia do të aneksonte plotësisht veriun e Kosovës. Ndërsa nëpërmjet Asosacionit, të nënshkruar më parë në Bruksel, Serbia do t’ia nxirrte nga sovraniteti edhe gjashtë komuna të tjera Republikës së Kosovës. Merreni vetë me mend sa i shpërfytyruar do të katandisej shteti i Kosovës.
Në 22 vjet e disa muaj, kur nuk mungoi asnjëherë bashkërendimi dhe bashkëmendimi i plotë mes gjithë palëve, nuk u muar asnjë masë konkrete, asnjë bashkëveprim për ta shtrirë rendin dhe ligjin në veri të Kosovës.
Vetëm këto tri vitet e fundit, pas largimit të udhëheqjes së trysnuar dhe të kërcënuar të Kosovës, u muarën masa konkrete për shtrirjen e sovranitetit shtetëror, të rendit dhe të ligjit në veriun e vendit. Pa këto masa dhe pa masa vijuese gjendja rrezikonte të kthehej dhe rrezikon të kthehet në gangrenë për Kosovën dhe rajonin e më gjerë.
Pra, bashkërendimi dhe bashkëveprimi gjithëpalësh është i pamundur aq sa bashkërendimi dhe bashkëveprimi i mjaftueshëm është i mundur.
Bill Klinton në librin “Jeta ime”, Medlin Ollbrajt në librin “Zonja Sekretare” dhe Uesli Klark në librin “Ta bësh luftën” na e dëshmojnë se arritja e pajtimit (konsensusit) gjithëpalësh ishte tejet e vështirë për çështjen e Kosovës në vitet 1998-1999 dhe asnjëherë nuk u arrit gjithëpalësh dhe asnjëherë nuk u arrit i plotë, çka shpesh i pengoi, i vonoi proceset duke e vënë në dyshim kryerjen e tyre.
Një dëshmi të freskët si u krijua dhe si funksionon pesëshja perëndimore (QUINTI) në çështjen e Kosovës jep Massimo D’Alema në një intervistë të tij të botuar më 16 shtator 2024 në të përditshmen italiane “Corriere della Sera”. D’Alema kujton se në bisedën që pati me Clintonin, presidenti amerikan i kishte komunikuar atij se veprimet në Kosovë në pranverën e vitit 1999 do të bashkërendoheshin nga katërshja: SHBA, Britani, Francë e Gjermani, ndërsa Italisë i kërkohej të vinte në dispozicion bazat e saj ushtarake të NATO-s dhe të mos i kundërshtonte urdhërat e Aleancës. Kryeministri italian i ishte përgjigjur se nuk do të jetë një katërshe (Kuart), por do të jetë një pesëshe (Quint), kështu Italia, më 24 shkurt 1999 do të vihej përkrah katër aleatëve të tjerë të mëdhenj dhe do të merrte peshë politike në çështjen e Kosovës. Në intervistë ai kujton se, gjatë fushatës së bombardimeve, Italia dhe Gjermania nuk pranonin bombardimin e qyteteve serbe, madje kishin dalë në kundërshtim të hapur, ndërsa bombardimi i Beogradit, kujton ai, ishte kryer nga SHBA dhe Britania. Por çasti më delikat, kujton D’Alema, ishte në prillin e vitit 1999, në takimin mes Clintonit, Blairit, Aznarit, Schröderit, Clarcut dhe D’Alemës: “Blair, i mbështetur nga Aznari, përkrahu nevojën e një mësymjeje të vërtetë tokësore me trupa. Diskutimi u bë shumë i ashpër. Italia, Franca dhe Gjermania kundërshtonin atë zgjidhje. I fundit foli Clintoni: “Dhe presidenti amerikan mrekullisht i dha fund diskutimit, duke thënë: “Nuk do të bëjmë asgjë që ndan Evropën. Do të bëjmë atë për të cilën të jemi të gjithë në një mëndje. Presidenti i Shteteve të Bashkuar nuk mund të ndajë Evropën”. Kështu hamëndja e mësyemjes u arkivua. Por, e përjashtuar mësyemja shtrohej problemi si të shtyhej për një zgjidhje politike. Asnjëri gjatë luftës nuk tha kurrë “Duam të fitojmë luftën me Serbinë”. Kjo fjali e marrë nuk u shqiptua kurrë. Ne përsërisnim se trysnia ushtarake kishte si synim ta detyronte Serbinë të tërhiqte trupat e saj nga Kosova dhe të mbronte popullsinë. Duhej punuar pra për zgjidhjen politike. Ua shpjegova amerikanëve”.
Do nënvizuar, për të mos u harruar thënia e Clintonit: “Nuk do të bëjmë asgjë që ndan Evropën. Do të bëjmë atë për të cilën të jemi të gjithë në një mëndje….”
Komandanti i parë i KFOR-it, gjenerali britanik Mike Jackson, i cili u nda nga jeta këto ditë, nuk e dëgjoi urdhrin e Komandantit të NATO-s Uesli Klark për të sulmuar trupat ruse që zaptuan aeroportin e Prishtinës me arsyetimin se: nuk dua ta shpërthej Luftën e Tretë Botërore. Hierarkia e dhënies dhe zbatimit të urdhërave në atë periudhë nuk ka funksionuar në KFOR.
E vërejmë edhe sot: Sa e lehtë është të ketë pajtim të plotë (gjithëpalësh) për të vënë sanksione ndaj Kosovës, për të mos e pranuar Kosovën në KiE, aq e vështirë është të arrihet pajtim i plotë (konsensus) për të hequr sanksionet ndaj Kosovës, për të pranuar Kosovën në KiE apo për të hapur Urën e Ibrit. Sepse në pesëshe gjithmonë gjendet një a më shumë faktorë e që e vendosin veton kundër një apo më shumë proceseve në të mirë të Kosovës.
Është e dukshme, pra, në faktorë perëndimorë: sa janë të ndjeshëm ndaj ndjeshmërive të Serbisë, aq janë të pandjeshëm ndaj ndjeshmërive të Kosovës.
Pasojat e mbylljes së urës së Ibrit nuk do të shlyhen kurrë nga kujtesa e Kosovës dhe nga faqet e historisë.
Sa është e domosdoshme, sa është urgjent e domosdoshme, është po aq e mundshme të gjendet përshtatshmëria më e mirë, më e shpejtë, më e sigurt, më e qëndrueshme për të hapur Urën e Ibrit.
E rëndësishme, ndër më të rëndësishmet, si rrallë herë, është që faktorët politikë në krye të Kosovës (pushtet dhe opozitë) të jenë me të njëjtin zë, me të njëjtat fjalë, me të njëjtën vendosmëri për hapjen e përhershme të Urës.
Tashmë të gjithë faktorët perëndimorë pajtohen që Ura e Ibrit të hapet. Vetëm kërkohet bashkërendimi i veprimeve të Kosovës me partnerët dhe aleatët kryesorë, pra SHBA dhe katër anëtarët e tjerë të QUINT-it.
Do të vijë vendimi politik i mjaftueshëm që KFOR-it të hapë Urën e Ibrit. Ura e Ibrit do të lidhë dy brigjet, dy anët e qytetit, arterin e rëndësishëm rrugor të Kosovës. Dhe veriu do të jetë plotësisht e tërësisht në infrastukturën e shtetit të Kosovës.
Urat e hapura ndjellin paqe.
Komentet