Toger Abedin Efendi Gora mori një lajm të keq: ushtria greke ishte shtrirë deri në Starovë të Pogradecit. Nuk u mendua gjatë. U dha urdhër ushtarëve të bëheshin gati. Prej shumë kohësh ndodhej në zonën e Quksit. “Do të nisemi që tani!”- ishte urdhëri i tij. Kur dëgjonte që ushtritë e huaja kapërcenin kufirin shqiptar, nuk përmbahej dot prej zemërimit. Dikush e këshilloi të mos e ndërmerrte këtë veprim pa marrë urdhër nga lart, sepse mund të futej në telashe. Qeveria shqiptare e kryesuar nga Ismail Qemali nuk kishte më shumë se 10 muaj që ishte krijuar dhe situata politike ishte delikate. “Përzënia e grekëve nga Starova mund t’i sjellë dëm Qeverisë”, i pëshpëriti këshilluesi. Toger Abedin efendi Gora u step një çast. Si mund të rrinte, ai kishte ardhur enkas nga Janina për t’i dalë në mbrojtje qeverisë shqiptare. Gjatë kësaj kohe kishte patur luftime të shumta dhe ia kishte dalë mbanë me sukses. Ishte i vetmi rast që po i kërkonin të mos luftonte. “Çfarë duhet të bëj në një rast të tillë?”- mendoi. Sikur të isha pranë plakut Ismail Qemali, çfarë do të më thoshte vallë ai?
2
Atë çast iu kujtua një rast tjetër i vështirë. Kryesisë së Bashkisë Elbasan i kishte mbërritur një telegram, dërguar nga ushtria Serbe, e cila kërkonte dorëzimin e armëve. Në telegram thuhej: “Ohër, 15. 4.40, ora e natës. vjeshta e tretë 1328-1912. Kryesisë së Bashkisë Elbasan: Në ju dorëzofshi edhe ju ushtrisë serbe si u dorëzua Dibra, edhe n’i dhënçi armët të gjitha, ju jap fjalën se do t’ju sigurohet çdo gja, domethënë: feja, pasunia, jeta e qetësia e juej. N’asht se ju çoheni me përdorë armë kundër nesh, nuk ka me ju dalë mirë edhe (ta) dini, të sigurtë, se po shtyheni në të keqen e pasunisë e të jetës tuej. Përgjigjen tuej e pres në zyrët telegrafike. Komandanti serb, gjeneral Metoviç”. (Dokumente historike, viti i I, vjesht I-rë 1924, nr. 7, f. 200). Askush nuk dinte si të vepronte. Shumëkush mendoi se në një rast të tillë edhe serbët mund t’i prisnin si miq, por pa dorëzuar armët. Dilema e kryetarit të Bashkisë Elbasan, Ali Rushdi Saraçi, dhe e parësisë së qytetit të mbledhur me urgjencë, ishte e madhe. Pas shumë përpjekjesh, pa mundur të gjenin zgjidhje, iu drejtuan Ismail Qemalit, i cili që në fillim kuptoi se dorëzimi i Dibrës ishte mashtrim. Në telegramin që ai shkroi si kundërpërgjigje ndaj kërkesës së ushtrisë serbe, ndër të tjera thuhej: “Asht e ditun se shkelja e tokës shqiptare asht kundër së drejtës, ashtu edhe shkelja e Elbasanit prej jush, do me thanë ju kërkoni me i ngel mbë qafë nji vendi indipendent, i cili nuk dëshiron me luftue me Serbinë. Protestoj veprimin tuaj edhe lutem të prapseni nga ky veprim! Pres përgjigjen tuaj. Kryetari i Qeverisë së Përkohshme, Indipendente Shqiptare. Ismail Qemali. (Dokumente historike, viti i I, vjesht’ I-rë 1924, nr. 7, f. 205).
3
Sprapsuni nga ky veprim!- kishte qenë fjala e Ismail Qemalit. Të njëjtën përgjigje mori edhe ushtria greke që kërkonte të mbante të pushtuar Kurveleshin dhe Himarën. Ndër të tjera në telegramin e shkruar prej tij, porositej zëvëndësi i Nënprefekturës së Himarës: “Ju bahet me ditë randësisht se duhet të ngrini në viset ushtarake të atjeshme flamurin shqiptar edhe t’ia komunikoni këto komandantit grek, dyke u largue nga çdo vepër që dëmton politikën tonë të sotme, e cila, besojmë se siguron qenien tonë, edhe kërkojmë t’ia komunikoni ashtu si asht, Kadri bej Gjolekës. Kryetar i Qeverisë së Përkohshme. Ismail Qemal. (Dokumente historike, viti i I, dhjetor 1924, nr. 10, f. 300). E njëjta porosi iu përcoll nëpërmjet Qemal Mullahut banorëve dhe qeverisë së Lushnjës: “Kur të vërtetohet se serbët, nga çdo anë q’i të jetë, u nisën drejt Lushnje, t’u dilni me të shpejtë përpara edhe t’u komunikoni momerandumin. Këshilla të ketë me vete edhe Flamurin Kombëtar. Nëpër të gjitha zyrat si edhe në zyrën telegrafike, duhet ta mbani ngritë ditë e natë. Ky është urdhëri nga Kryesia. Qemal Mullahu. (Dokumente historike, viti i I, dhjetor 1924, nr. 10, f. 306). Gjithçka që përcillej nga plaku i moçëm Ismail Qemali, ishte e prerë, pa asnjë mëdyshje. Shqipëria ishte e pavarur dhe toka e saj nuk mund të shkelej nga askush.
4
Toger Abedin efendi Gorës i mjaftuan shembujt që kishte dëftyer kryetari i Qeverisë Shqiptare për të marrë vendimin e duhur. “Nisemi djema, drejt Starovës!”- u tha ushtarve të vet. Toger Abedin efendiu ishte ende i ri, por jo pa përvojë. Pasi përfundoi shkëlqyer studimet në medresenë e Korçës, studioi në shkollën ushtarake të Stambollit. Tashmë kishte ardhur koha ta shihte Shqipërinë të qeverisur prej shqiptarëve. Fill pas përfundimit të studimeve ushtarake e dërguan në Janinë, në zonën e Grevenasë, aty ku situata ishte mjaft alarmane. Njerëz të armatosur, kriminelë dhe grabitës ishin bërë bashkë, terrorizonin banorët shqiptarë të Janinës, Thesalisë e gjetkë. Ose bashkim me Greqinë ose jeta juaj do të jetë skëterë!- ishin kërcënimet e tyre. Gjithçka që ndodhte aty mësohet nga raportimet që i bënte Gerenti Jelinek, kontit austro-hungarez, Andrassy: “Janinë, 25-V-1878. Kontit Julius Andrassy: Javën e kalueme, mësa ishte tu u kthye Ragip beu prej Grebeneje në Medshovë, i përcjellun prej tre të vetëve, kje ndalue prej nji çete cubash, por me qenë se kundërshtoi, e mbytën. Valiu, Nazif pasha çoi me të shpejtë kolonel Hasan benë me 50 vetë në Medshovë për me i zanë ata cuba, por ndërkohë mori lajmin se 30 vetë t’armatosun kishin pasë hi në katundin Baja të qarkut të Zagorit, nja 8 orë larg Janine, dhe kishin plaçkitë 3 shpija, dhunue shumë vendas e në fund kishin marrë me vedi të birin e priftit orthodoks si peng, me qëllim me nxjerrë pare për lirimin e tij…”. (Revista Leka, v. 1939, nr. 7-12, f.150). Raportimet ishin të shumta: “Janinë, 2-Xl-1878 Kontit Andrassy. Marashali Ahmet Hamdi Pasha u nis për në Goricë me rojë të fortë më 28 të muajit të kaluar, dhe mbasi të kaloi nëpër Samarinë, Grevena, Meçovë dhe Sirak do të kthehet përsëri këtu; në këtë udhtim do të shqyrtojë ushtarët q’i janë dërgue n’ato vise për të shtënë në dorë cubat”. (Revista Leka, v. 1939, nr. 7-12, f.173-175)
5
Në këtë gjendje e gjeti zonën e Janinës toger Abedin efendi Gora. Për shqiptarët bashkimi me Greqinë mbetej i papranueshëm: “…Shqiptarët i njoftuen Portës me shkrim vendimin e tyne të marrun se aneksionin e këtij vilajeti me Greqinë do ta kundershtojnë me të gjitha mënyrat”. (Revista Leka, v. 1939, nr. 7-12, f.171). Kundërshtimet vinin edhe nga të krishterët: “Tash të krishtenët e këtij qyteti, zejtarë e tregtarë apo edhe pronarë, nuk janë ma aq entuziastë për këtë bashkim, sepse kanë fillue m’u tremb se tu hy nën qeverinë greke kanë për t’u rrënue ose paksue vijat (rrugët) e marrëdhënieve, kanë për t’u shtue taksat e kanë për t’u marrë ushtarë, e kështu, padyshim, kanë nisë m’u shqetësue se kanë për t’ u dalë ngatërresa të papëlqyeshme”. (Revista Leka, v. 1939, nr. 7-12, f.173-174). Toger Abedin effendi Gora qëndroi në zonën e Grevenasë, deri ditën që Ismail Qemali u nis drejt Vlorës. Atë ditë bashkë me trupën e tij ushtarake u nis drejt Shqipërisë në mbështetje të Pavarësisë. Ishte i pranishëm kur u ngrit flamuri. Qeveria e Janinës tregoi kujdes të veçantë për mbarëvajtjen e punëve të Ismail Qemalit, gjë që vihet re edhe tek telegramet: “Lushnjë 11 vjeshta e tretë 1328-1912. 7, ora e natës. Tepër urgjente. Nënprefekturës Kavajë: Ju bajmë me ditë se në telegrammet të Komandës së Trupit ushtarak të Janinës, më datë 6 vjeshta e tretë 1328, e cila na u komunikua sot, asht dhanë urdhën qi kur të urdhonjë zotni Ismail Qemal Beu këtu, të pritet mirë dhe të qetësohet. Nënprefekti i Lushnjës Nail. (Dokumente historike, viti i I, prill 1924, nr. 2, f. 37).
6
Këto kujtime e nxitën toger Abedin efendi Gorën të nisej sa më shpejt drejt Starovës për t’i nxjerrë grekët prej andej. Përleshja ishte e ashpër, por toger Abedini, i mësuar me sulmet, me pritat, shtigjet, pabesitë dhe të papriturat cubave të Janinës, bënte vetëm përpara. Dhe ndërsa luftohej për jetë a vdekje, dikush kërkoi me ngulm që toger Abedin efendi Gora të linte urgjentisht Starovën dhe të kthehej në Qukës. Braktisja e Starovës kërkohej me këtë arsyetim: “Është afër mendjes që zbrazja e Starovës nga grekët bëhet me një qëllim të caktuar që të futen aty serbët, të cilët për këtë qëllim kanë ardhur në Strugë. Hyrja në Starovë e togerit Abedin Efendi, pa pasur një urdhër, është një veprim i gabuar, dhe si pasojë i rrezikshëm. Arsyeja është se Qeveria Shqiptare nuk është në luftë as më Greqinë as me Serbinë; është e paanshme. Qeveria jonë sot nuk merr, as nuk do të marrë ndonjë qendrim që të sjellë në dyshim e armiqësi qeveritë fqinje. Qeveria jonë, pa qenë e sulmuar prej kujt, s’do t’i japë shkak lindjes së asnjë incidenti. Vetëm përpara një sulmi ne jemi të detyruar të ruajmë e të mbrojmë tokat tona deri në fund. Prandaj është i gabuar takti i Abedin efendiut. Me qenë se ka mundësi që Serbi të futet në Starovë, si u theksua më sipër, duhet të bëhen vëzhgime të vazhdueshme dy-tri orë larg rreth e përqark, dhe të tërhiqet fuqia jonë nga Starova, për në kufi, po qe se ushtria serbe është nisur në drejtim të këtij qyteti. Për këtë do të lajmëroni menjëherë Abedin Efendinë”. (Marrë nga botimi “Qeveria e Përkohshme e Vlorës”, f. 209). Pra, toger Abedin efendi Gora duhej të kthehej në Qukës. Lajmi iu dha me telegram më 17 shtator 1328-30 shtator 1913, por vendimi i toger Abedinit ishte i prerë: Në Qukës do të kthehemi, kur në Starovë të mos ketë mbetur asnjë grek!
7
Kërkesa për t’u tërhequr nga Starova, toger Abedin efendi Gorës iu duk më shumë se e çuditshme. Në Shqipëri bëhej luftë, shqiptarët nuk kursenin as jetën e tyre, kurse tani po u kërkohej që të tërhiqeshin! Si ishte e mundur. Deri atëherë ishin krijuar formacione të rregullta ushtarake: Qamil efendiu ishte komandant i Përgjithshëm; Halit bej Kolonja, kryetar i Shtatit Madhnor t’Ushtrisë së Vardarit; Ferik Zeqi, komandant i Ushtrisë së Vardarit; kolonel Sami, komandant i Rgjimentit 61; Xhavidi, komandanti i Divizionit 21; gjeneral Mahmut Hajret Jella, komandant i Fuqive të Përgjithshme të Kufinit të Malit të Zi; Ali Riza, komandant i Ushtrisë së Perëndimit; Ferik Mehmet Seid, komandant i të Pestit Trup Ushtarak; Zija pashë Zogolli, komandant i Zonës së Manastirit; toger Abdullah efendi, komandant i Veprimeve Ushtarake Berat; Demir Tefiku, komandant i Xhandarmërisë dhe shumë formacione të tjera. Deri në këtë kohë edhe Esad pashë Toptani kishte qenë komandant i Forcave të Mbledhura. Qëllimi i tërheqjes së ushtrisë nga Starova nisi të kuptohej ditë më vonë. Esad Pasha me t’u kthyer nga luftimet për mbrojtjen e Shkodrës, e shpalli veten mbret të Shqipërisë. I dhanë postin e ministrit të Brendshëm, por përsëri nuk hoqi dorë; krijoi në Durrës një qeveri të dytë. Fill pas kësaj, shtypi grek nisi ta lavdëronte: “Gazeta “Embros” shkruante: në Shqipëri mbretëron anarkia, vetëm në Durrës dhe në Tiranë, ku qeveris Esad pasha, ka qetësi të plotë dhe sigurim”. Përlindja e Shqipërisë pyet: Si tepër e lëvdojnë grekët Esadin, qysh shpjegohet vallë kjo dashuri? (Përlindja e Shqipëniës Vit’ i I, N. 20, e shtunë, 5/18 vjesht’ e II, 1913, f.6). Gjithçka u bë e qartë: kërkesa për tërheqjen e toger Abedin efendi Gorës nga Starova, kishte qenë vepër e njerëzve të Esad pashë Toptanit. Me greket dhe serbët kishte marrëveshje të fshehta.
8
Përhapja e lajmeve mbi Esad pashë Toptanin e tronditën shpirtin e toger Abedin efendi Gorës. Nuk donte ta besonte. Nëse ato që thuheshin ishin të vërteta, atëherë ato ishin një dhimbje e madhe për Shqipërinë. Toger Abedin efendi Gora e kishte parë atë dhimbje te sytë e shqiptarëve, që teksa luftonin, befas kuptonin se u ishin mbaruar fishekët. Nuk kishte trishtim më të madh. Dërgoheshin telegrame ngado për gjetjen e municioneve: Ja një prej tyre: “Berat. 18, Vjeshta e Tretë 1328-1912.Vlonë. Telegramma q’i u muer ndashti nga ndënprefektura e Himarës në Kuç, thotë se lufta po vazhdon me rreptësi edhe kërkon me u ndihmue me municione. Këtu, le q’i municione s’ka, po edhe kuaj asht vështirë me gjet. Lutemi, pra, bani ç’asht për të bamun. Aziz Vrioni”. (Dokumente historike, viti i I, dhjetor 1924, nr. 10, f. 302). Shpesh u ndodhte që kur ktheheshin nga lufta nuk gjenin as ushqim. Përsëri telegrame: “Berat, 18 vjesht e tretë 1328-1912. Vlonë. Përveç ushtrisë q’i ndodhet këtu, e cila pandehet t’i ketë kalue njizet mijët, marrim vesh se edhe Mahmmud Ferid Pasha, ushtrinë e vet q’i asht ma tepër se tri mijë, po e dërgon këtu. Ushqimet u mbaruan; lutemi tregomëni si do të përmbahen e si do të ndahen”. (Dokumente historike, viti i I, dhjetor 1924, nr. 10, f. 301). Edhe financat ishin të pamjaftueshme: “Berat 1 gusht 1330-1914. Kryetarit të Këshillës, Shkëlqesisë së Tij, Musa Qazim efendiut, Tiranë. “Arka e Financës së këtushme s’ka fare të holla. Kështu qi s’mund t’i jap Shefqet efendiut paret e ushqimit. Në Pazar opinga s’ka fare. Ju bajmë me ditë se opingat, asht nevoja t’i gjeni aty edhe t’ia çoni Shefqet efendiut. Mylazim Abdullah”. (Dokumente historike, viti i I, prill 1924, nr. 3, f. 77).
9
Megjithatë, shqiptarët arrinin t’ia dilnin mbanë. Kjo duket në njoftimet që vinin nga lufta: “Elbasan, 7-8, vjeshta e tretë 1382-1912, 11 ora e natës. Komandës s’Ushtrisë së Perëndimit. Korçë: “Ju bajmë me dije se Prefektura e Dibrës, e mbështetun në lajmin e ndënprefekturës së Dibrës së Poshtme, lajmon se në luftë të rreptë qi zgjati njëzet e katër orë, anmiku u prish e u shkatërrue keq, edhe dyke u ndjekun, asht tërhekun gjer në katundin Bicaj të Lumës. Afro nji mijë mauzerë serbi janë pushtue, janë vramë tre oficerë dhe ushtarë pa numur. Serbët, dyke mos mundur me i qendrue sulmeve burrnore të Dardhasvet e të Reçvet, nji shumicë e tyne për me mos u dorëzue janë hudh në Drin dhe janë mbyt. Lufta ndashti po vazhdon në Bicaj edhe shpresohet gjer mbrama t’i pushtohen armikut topa mitraloza e shumë armë”. (Dokumente historike, viti i I, tetor 1924, nr. 7, f.225- 226). Toger Abedin efendi Gora nuk e mendonte dot si mund t’u kërkohej patriotëve të mos luftonin me grekët dhe serbët, kur ata sakrifikonin aq shumë?! Megjithatë, ai i nxori grekët nga Starova. Toger Abedin efendi Gora ishte i vendosur t’i priste me pushkë edhe serbët. Ndërkaq një lajm tjetër prej Qeverisë së Ismail Qemalit i mbërriti nëpërmjet Aqifi pashës, prefektit të Elbasanit, ku i bëhej e ditur se tashmë detyra e tij do të ishte mbrojtja e kufijve, dhe mbështetja për vendosjen e xhandarmërive në qytete. Por duke patur parasysh atdhetarinë e Toger Gorës, e porosisnin që armiku të mos ndiqej përtej kufirit shqiptar, pasi një gjë e tillë mund të krijonte probleme.
10
Ky lajm, i ardhur nga Qeveria e Ismail Qemalit, e bëri me krahë toger Abedin efendi Gorën. Fill pas vendosjes së xhandarmërisë në Starovë, njoftoi për realizimin e detyrës së re që sapo kishte marrë: “Sot ora 11 e gjysmë erdhëm në Starovë dhe u pritëm në një mënyrë të shkëlqyer nga ana e popullit të vendit. Në qytet ka një gëzim të përgjithshëm. Buçitjet “Rroftë Shqipëria” arrijnë në qiell, përgëzojmë dhe urojnë njëri-tjetrin. Qetësia është siguruar. Hysref beu ndodhet në Korçë, punët qeveritare do të rregullohen nga komisioni që ndodhet këtu dhe me anën e gjindarmërisë si fuqi zbatonjëse. (A.Q.H. i R.P.SH. F. 71, D. 4, Dok. 11.780). Tashmë toger Abedin efendi Gora mbante nën kontroll situatën në kufi me Greqinë dhe Serbinë. Informatorët e tij ishin të kudogjendur. Shpesh, ndërsa përpiqeshin të zbulonin veprimet e armikut, rrezikonin dhe jetën. Për gjithçka informonte në vijimësi qeverinë dhe merrte urdhëra prej saj për veprime të mëtejshme. Toger Abedin efendi Gora ishte i gatshëm të sulmonte në çdo kohë: Ja dy prej raportimeve të tij: “Letra juaj me dt 4 tetor 1913 u muar, mirret vesh se më 2 tetor 1913, ditën e enjte, ora 18, kanë ardhur 10 ushtarë serb dhe të nesërmen 60 të tjerë. Dërgimi i një njeriu në Pogradec për të marrë informata është punë e vështirë, mbasi zonat e Pogradecit, Leskovikut, të Gorricës e të Granishtës janë zënë me roje. Sipas fjalëve të informatorit tonë që mundëm të nisim sot, i cili u zu e u lëshua nga roja serbe, sot për sot në Pogradec ndodhen nja 70 ushtarë serbë dhe në kishë është vënë flamuri i serbisë. Në rreth të Pogradecit nuk ka ndonjë gjë me rëndësi; në kufirin tonë të vjetër, ushtria serbe nuk ka ardhur akoma. Zotin Tafil nuk e dimë ku ndodhet. Sa për zotin Muharrem, ky nganjëherë ndodhet pranë meje dhe ngajëherë në vendet e caktuara” (Marrë nga botimi për 50-vjetorin e shpalljes së Pavarësisë, f.218). Kurse në informacioin tjetër thuhet: “…Në velçan të Gorrës ndodhen afërsisht 30 ushtarë grekë. Njerëzit tanë të armatosur ndodhen në vendet ku duhet…”. (A.Q.H. i R.P.SH. F. 71, D.4, Dok. Nr.11829).
Qeveria e Ismail Qemalit i dha gradën e kapitenit.
11.
Kështu vijoi jeta e tij edhe më pas me qeverinë e princ Vidit dhe me qeverinë e Tiranës. Në qeverinë e Fan Nolit, kapiten Abedin efendi Gora përfaqësoi prefekturën e Korçës me të drejtë vote. Edhe nga mbreti Zog pati vlerësim maksimal, vijoi të përfaqësonte Korçën, edhe pse njihej si përkrahës i Nolit dhe jo i monarkisë. Me të dalë në pension u vendos në fshatin Vloçisht, por nuk qe e thënë të vdiste nga pleqëria; u vra nga italianët më 3 gusht 1943, kur këta të fundit hynë në zonën e Korçës dhe sulmuan drejt fshatit Vloçisht. Bashkë me të u vra edhe Tahir Sejdollari. Dy fotografitë e dëshmorëve u vendosen në vatrën e kulturës së fshatit, por 1963, nipi i Sejdollarit u arratis. Atë natë erdhën disa njerëz dhe e hoqën foton e Tahir Sejdollarit, por, me që ishin që ishin aty, e hoqën edhe foton e kapiten Abedin efendi Gorrës. Ky ishte shpërblim që morën për gjakun e tyre të derdhur. Edhe sot e kësaj dite nuk përmenden më emrat e tyre, por njerëzit nuk e kanë harruar. Kur Abedin efendi Gora përfundoi studimet në Stamboll, krahina e Gorës, duke ia njohur trimërinë, e zgjodhi si përfaqësues të Këshillit të saj, që z. Gora të ngrinte zërin në institucionet perandorake për të drejtat e gorarëve.
Shënim: ky shkrim u referohet dokumenteve te cituara në material dhe kujtimeve familjare të Astrit Gorës, nip i Abedin efendi Gorës
Bardha Alimeta është një artiste e lindur! Jo vetëm për artin e saj si në pikturë, poezi dhe prozë, por edhe për shpirtin e bukur. Në përditshmërinë e saj, Bardha është një njeri i lirë, pa komplekse, do të bukurën dhe e shpreh atë në art.
Pikturat e saj nuk janë thjesht një fantazi. Aty ka jetë, ka art, ka lirshmëri dhe bukuri mahnitëse që tërheq artdashësit në ekspozitat e saj. Bota e saj femërore shprehet me art në pikturë dhe përshkruhet bukur në krijimtarinë letrare.
Në poezitë e saj shpaloset dashuria, por edhe dhimbja shpirtërore. Bardha me vargjet e saj është përherë në kërkim të dashurisë njerëzore në kërkim të lumturisë. Poezitë e saj janë shpirtërore, janë poezi që të bëjnë për vete dhe teksa i lexon humbet në një botë tjetër. Në një botë ku njeriu gjen të bukurën, emocionin…
Në poezitë e saj jeta shpaloset me të gjitha ngjyrat. Aty ka lirizëm, ka figuracion, krahasim dhe metafora. Në poezi Bardha është vetvetja, e thjeshtë, e dashur, kërkuese dhe këmbëngulëse për të arritur atë që dëshiron. Gjithkush që lexon poezitë e Bardhës gjen aty veten dhe vihet në kërkim të poezisë së saj.
Po kaq mahnitëse dhe mbreslënëse Bardha na shfaqet edhe në prozë, krejt e veçantë dhe befasuese. Jeta e përditshme, shqetësimet e kohës, malli për vendlindjen, për gurgullimën e Shkumbinit dhe për fëshfërimën e pemëve gjejnë hapsirë në prozën e saj.
Në tregimet e Bardha Alimetës ka dritë, ka kontakt me njerëzit, atmosferë dhe jetë. Bardha është gjithnjë në kërkim të së bukurës dhe përjetimet, ndjenjat i shpreh me mjeshtëri në prozën e saj duke e bërë lexuesin të ndjehet mirë…
Bardha Alimeta ka botuar pesë libra me poezi dhe prozë si dhe ka çelur tre Ekspozita vetjake në pikturë.
Botë që nuk e ndjej (Poezi).
Shpirti im më përket mua (Poezi).
Gjurmë në udhë (Poezi).
Nostalgji e hidhur (Prozë).
Fluturzat e kuqe (Prozë).
Ka çelur tre Ekspozita vetjake në pikturë, 2009/ 2019/ 2020. Ekspozita e fundit u çel gjatë izolimit prej Covid-19
Bardha Alimeta punon edukatore zhvillimi me fëmijët me aftësi ndryshe në Librazhd. Puna e saj e përditshme e ka bërë atë që të përjetojë çaste të bukura, por edhe trishtim kur përballet me vështirësitë e njerëzve. Kjo ka bërë që Bardha të shkruajë poezi të bukura dhe të ndjera.
Për lexuesit e gazetës po sjellim një tufë poezish të bardha, ashtu siç është edhe emri i autores!
Rexhep Polisi
Poezi nga Bardha ALIMETA
Çast dimri…
Më ngroh ky zjarr,
Edhe kjo verë zjarrminë ma shton.
Mendja turbullt pranë zjarrit shtegton…
Më deh kjo verë me aromën e saj.
E dua këtë çast dimri
Ku mik zjarrin, verën, librin kam…
Mendimet më ngatërrohen prej verës
Shpirtin ma ngroh ky zjarr,
Kjo verë mendjen ma merr…
E dua këtë çast dimëror.
Pranë zjarrit një libër, një gotë verë në dorë…
E dua këtë vetmi në këtë çast dimëror…
Iku dhe kjo vjeshtë, mos qaj…
Po bien gjethet…
Po veniten nga shkëlqimi i tyre.
Era i hedh sa andej këtej…
Pa e ditur se ku përfundojnë,
Po shkon kjo vjeshtë,
Ashtu si shumë të tjera.
Dimri përgatitet të vijë.
Po ikën edhe kjo vjeshtë,
Që shpirtin ma mbush plot trishtim,
Të florinjtën e saj më nuk do ta shoh,
Po magjinë saj nuk kam për ta harruar.
Po ikën dhe kjo vjeshtë që aq shumë e dua,
Po bien gjethet, era fryn me tërbim…
Nga xhami vështroj shiun plot mall.
Po bien gjethe, ranë, shiu i shplanë,
Balta i përbalt, era i vërvit…
E eta vazhdon ciklin e saj,
Si çdo ditë,
Pa ty pranë…
Koha ikën,
Shiu pushon,
Dielli lind e perëndon,
Kujtimet mbesin të paprekshme,
Dashuritë, njerëzit vdesin…
Po bien gjethet si në çdo vjeshtë
Era i poshtëron,
Shiu i lag, toka i fsheh në thellësi të saj…
Iku dhe kjo vjeshtë, mos qaj.
Po fryne erë, ndjej aromën e saj në ikje
Tek largohet
E mplakur për t’u rilindur pas një kohe tjetër…
Nëntor 2018
Rrugët e qytetit tim…
Rrugë që më rritën,
Ma njohin dhimbjen,
Trishtimin, dashurinë.
Me dhanë gezim, lumturi,
Hapsirën pa kufij…
Kam ecur e rëndur mbi to,
Jam rrëzuar e ngritur sërisht,
Në këto rrugë takat e mia
Kane lënë melodinë e tyre të bukur
Pa stonaturë, ecje të sigurt
Drejt asaj që quhet e ardhme…
Tek te shoh ty…
Tek shikoj detin në syte e tu
Eshtë si të jem pranë tij,
Tek shoh flokët e argjendtë
Me ngjyren e arit të krahasuar.
Do jesh patjetër i dashuruar
Dhe buzën tënde ëmbël kur të flet
Me një burim të pastër ngjet.
Kur etja shpirtin ta ketë tharë,
Të pish aty sa më parë…
Atje diku në lartësi
Do doja të isha larg,
Larg, nuk e di se ku..
Do doja ta thyeja këtë mërzi
Në ndonjë vend pa asnjë njeri.
Të mos them as mirëmëngjes,
Të mos dëgjoj as kush vdes,
Të jem shumë larg botës së tyre,
Diku atje në lartësi
Të ndjehem vetë si Perendi…
Kujtime dhe asgjë tjetër
Një fjalë të ngrohte të mos ndjejmë dimër,
Një dashuri të na shërojë…
Me mijëra fjalë të thëna së bashku,
E mira botën ta mbulojë…
Tingull si i askujt tjetër
Harrove zërin tim,
Tingull si i askujt tjetër
Tani të vjen nga larg
Si zhurma e këmbanës së vjetër,
Një zhurmë që të zgjon
kujtime dhe asgjë tjetër…
U deshëm…
Të takova sërish,
M’u duk si hera e parë,
Të dy u puthëm, u prekëm…
Të dy digjeshim zjarr!
Dhe pse kishim shumë kohë
Që bashkë ishim të ndarë…
U deshëm serish plot mall
Ashtu si ditën e parë.
Dhimbje
Ti ma lëndove shpirtin,
E fjalët më të rënda m’i the,
Por dhimbja më e madhe ishte
Kur ti më aty nuk qe…
Ti nuk je Perëndi,
Jo, as që dua të mendoj
Për gjithçka që bëre ti.
Ti nuk je Perëndi,
Ka të tjera dashuri…
Nëse s’do vije
Një jetë pa ty ta mendoja.
Do plakesha shumë shpejt,
Pritjen tënde s’e dua,
As me sekonda të jetë,
Zemra do t’i pushonte rrahjet
Nese s’do vije ti shpejt…
Nuk ishte ëndërr
Si një degë ulliri
Ku dua të shplodhem,
Krahët seç m’i hape,
Trupin ma mbështolle,
Zemra rrihte fort,
Buzët zjarr lëshonin,
Përvëlim i tyre,
Vapën ç’ma kujtonin,
Detin kaltërosh,
Netët plot magji…
Jo, kjo nuk ishte ëndërr,
Por ish dashuri…
Poezi e shpirtit
Poezi e shpirtit tim,
Ti që më shplodh në dëshpërim,
Me ngazëllen, më ledhaton…
Ti je mike që s’tradhëton.
Gjithë botën e largoj
Kur me ty dua të shkoj,
Poezi shpirti që fuqishëm rreh
Ti nuk njeh hipokrizi, sa e pastër je…
Sot është e diel…paradite…ora 11.30…më duhet të kaloj në këmbë në zonën time të preferuar të Tiranës, nga Shallvaret, deri tek Radio Tirana dhe zgjedh ta përshkoj në shoqërinë e koncertit tënd të vitit 2019…!
Fatkeqësisht e pata humbur atëherë sepse koncerti yt ishte vetëm pak ditë përpara koncertit të babit tim dhe e mbytur në punët e mia,
të pata thënë që nuk arrija dot të isha e pranishme, por nuk do të mungoja tek koncerti i ardhshëm…!
Ti, me mirësinë tënde, më pate thënë të mos shqetësohesha aspak, sepse e dije mirë çdo të thonte organizimi i një koncerti,
madje më pate pyetur ku mund të gjeje biletat për koncertin tonë…ta kisha ditur se gjërat do të kishin shkuar kështu,
do t’i kisha lënë të gjitha natyrisht e nuk do ta kisha humbur absolutisht…!
Gjithmonë mendojmë se njerëzit i kemi aty dhe “nesër” do t’i takojmë e gjithçka do të jetë njësoj…!
Por ja që “nesër” shpeshherë nuk ekziston dhe ja që sot, unë koncertin tënd e dëgjova përsëri ne kufje, si shumë herë të tjera, qëkur e publikove ti vetë…!
Tek ecja nën tingujt e këngëve të tua, m’u kujtua ecja jote e menduar në videoklipin e këngës-emblemë “Hej mik”…por nuk e di pse, “Delikat si një grua”, në min. 29.30, më shtyu të shkruaj përsëri për vendin bosh që ke lënë tek të afërmit, miqtë dhe kolegët e tu, por edhe në muzikën e lehtë profesionale shqiptare…!
Të diel të mbarë, i dashur Mik…qofsh i lumtur në Parajsë!
Jam e bindur se atje e kanë kuptuar menjëherë vlerën tënde dhe askush nuk do të të lerë në harresë…!
” Koha fluturonte dhe vajzën që po rritej, e shoqëronte dilema: Përse s’mund t’a kishte ajo jetën që kishte patur më parë? Kur do përfundonte ai mall për të jatin?
Po sytë e nënës, sytë e saj, kështu do ishin përherë; kaq të trishtë?
Vitet e para të shkollës, do të ishin të rrethuara nga një hije brenge për Rushenin, që rrinte përherë e strukur tek ajo por sigurisht që vajza nuk mundej të dilte krejtësisht nga profili i një fëmijë 10 vjeç. Brenga e të jatit tashmë ishte mishëruar e bërë pjesë organike e saj me të cilën ajo gjaë ditës sillej shkujdesur për tju përkushtuar e lëshuar veten tek ajo, mbrëmjeve kur shkonte në shtrat. I jepej pa kuptuar asaj ndjenje aq sa dukej sikur pa të nuk do të bënte dot e ishin dy pellgje loti në sytë e saj, prova e vërtetësisë së kësaj brenge,
Shkolla ishte vendi ku Rusheni ëndërronte një ditë të bënte mësuesen por ishte edhe një vend tjetër ku ajo harrohej me orë e ky ishte kopshti prapa shtëpisë. Pas viteve të para të vështira, familja e saj u transferua në Durrësin bregdetar.
Shtëpia ku nisën të banonin kishte në hyrje një oborr trëndafilash i cili përfundonte pas shtëpisë me një kopësht të cilin vajza e njihte me pëllëmbë. Një vend që do e kishte zili çdo fëmijë! Përmasat e kopshtit, i zmadhonte edhe fakti i të qënurit fëmijë. Me pemë e shkurre, vogëlushja me shpirtin plot imagjinatë, gjente atje jo vetëm shkujdesjen e moshës por edhe shoqërinë me kafshët e shtëpisë.
Lidhja e saj me to ishte ndryshe nga i vëllai e motra. Ajo nuk mërzitej kurrë me kafshët e shtëpisë. Me orë i përkëdhelte duke menduar se ato ja kuptonin shenjat e fjalët që ajo ju thoshte. Shtrihej mbi bar e priste që ato t’i kërcenin rrotull e vinin putrat e tyre mbi trup dhe Rusheni ishte në gjendje t’i përshkruante sytë e tyre aq sa ti të mbeteshe pa fjalë për atë lidhje mes tyre.
– Po qan, e pyeti një ditë verë axha i cili ju afrua pa zhurmë në kopësht ndërkohë që vajza e ulur mbi bar po shihte plot përqëndrim një breshkë që ajo mendonte se ishte e sëmurë……
-Nuk nuk po qaj, po gati jam! – ju përgjigj Rusheni Shihe sa shumë po vuan breshka ime -ja ktheu ajo plot seriozitet.
Axha vështroi kafshëzën ashtu siç me bisht të syrit vështroi edhe të mbesën.
-Ti s’e din axhë sa keq më vjeni kur e shoh… ajo duket shumë e sëmurë. Shihe se sa e ngathët që është, as as të hajë nuk don…!
Axha s’e mbajti dot të qeshurën!
-Kush breshka? Hahahahaa pse ke parë ndonjëhërë breshk të shkathët ti Rusheni im?
-Jo s’janë të shpejta por unë kam dy ditë që po e shoh me vemendje, e kjo më siguri është duke ngrodhur o axhë…., dhe pasi e ktheu përmbys kafshën, e afroi aq shumë pranë fytyrës së saj duke e parë me sytë që i lëviznin majtas e djathtas plot kërshërinë e vogëlushes… Dukej sikur kafshëza vërtet priste ndihmë prej saj…
-Sikur të kishim patur një mjek për kafshët që mund t’ma shpëtonte brenshkën time! ufffffffff………..
-Mjekët e kafshëve mbesa ime, nuk lodhen me këto-por ti mos u mërzit: Mbase kur të rritesh, e meqënëse i ke kaq për zemër -sa kam frikë mos i don më tepër se mua -, na bëhesh ti veterinere vogëlushe e pastaj, pastaj as breshkat e askush nga kafshët e tua s’do mund të sëmuren…i pat thënë ai ….
Rusheni pas një shikimi të ngulur gjatë diku, ngriti menjëherë kokën dhe e vështroi axhën e në atë konvergim sysh përmes rrezeve të diellit të cilat u duk se ja ndriçuan mendimin, ajo arriti të dallojë se si mendja e tij qe zhytur në imagjinatë.
-Veterinere? …çfarë është veterinere?
-Pse të mos bëhesh Rushen? Ty të pëlqejnë librat e aty mëson se si ti ndihmosh ato…Tani mund të na duket çudi po kur ti të rritesh…, nuk i dihet, e me një fije bari në buzë Axha foli më tepër me veten se sa më të mbesën.
– pse jo -i tha, ti mund bëhesh mjeke për kafshët, Kujton ti se nuk të kam parë pak javë më parë sesi e shihje si ishte i ndërtuar trupi i një hardhuce të ngordhur? Mua më duket se ti je e prerë për këtë gjë, unë e ndjej këtë i tha – e më tepër se sa për ti hequr vajzës mërzinë por për të shijuar atë çka ai sapo kishte menduar, u ngrit e kapi Rushenin nga duart e pa ja lëshuar nisi t’a rrotullojë në mes të kopshtit nën të qeshurën e saj kumbuese.
– Axhë- pyeti vajza gjatë atij rrotullimi marramëndës duke u përpjekur të mbante ekuilibrin kur ndaluan………pa ma spjego edhe një herë si bëhesh veterinere?
– Mjeke për kafshët Rushen-i tha ai duke u munduar t’i mbante ekuilibrin…Mjeke me bluzë të bardhë e me nja çantë mjekësore që shkon shtëpi më shtëpi për të shëruar kafshët e sëmura. A të kujtohet kur na u sëmur qeni ynë që mezi e shpëtuam? Shpëtoi vetëm se veterineri pra ai mjeku i kafshëve, erdhi në kohë bukuroshja ime…
Mjekë për kafshët? – belbëzoi vajza e cila u përqëndrua në atë çka po mendonte dhe pas pak sekondash heshtjeje mes të dyve tha:
-Axhë, po sikur…..sikur ….
-Sikur çfarë Sheni im!!
-Po sikur të bëhem mjeke Axhë, domethënë mjeke jo vetëm për kafshët, por mjeke që të shëroj edhe njerëzit???
………………………………………….
……………………………………………….
– Axhë a po më dëgjon? ty a do të të pëlqente të shëronja njerëzit????
Axha ktheu menjëhërë kokën dhe i hodhi një vështrim sa 1000 fjalë! Për të parën herë, dëshira e tij e madhe për të mbesën u përputh me atë çka ajo sapo i tha! Mbase ajo copëz aq indiferente bisede aty në atë kopshtin magjik prapa shtëpisë po e vinte ushtarakun e karrierrës jo pak në mendime për fatin për të cilin vogëlushja ishte e destinuar. Ai puliti sytë e nga serioziteti jo i zakonshëm në fytyrën e tij, vajza kuptoi përshtypjen që kishin lënë fjalët e saj.
– Të lutem Rushen, mos më bëj të ëndërroj me sy hapur…Mos më detyro të mos pres dot sa të ikin vitet e të të shoh ty me bluzën e bardhë…Vërtet të pëlqen të bëhesh mjeke?? -e pyeti ndërsa u ul në gjunjë duke e mbajtur Rushenin e tij nga krahët…Ajo i pohoi pa zë e habitur jo pak nga ai ngazëllimi Axhës së saj .
Rusheni im mjeke!!! Zot mos më lër të pres! – e u ngrit duke i thënë:
-Ngreu mbesa ime, hajde se do të na “shajnë” ata të shtëpisë se u vonuam gjatë! Mua më dërguan të të marr, por u harrova këtu me çfarë sapo dëgjova. Ata në shtëpi, nuk e dijnë se çfarë ne sapo kemi vendosur e këtë do e mbajmë sekret.
Mes nesh! A m’a premton? -i tha e të dy, u futën në shtëpi.”
Nevoja për politikanë të rinj dhe mendësi të reja në zgjedhjet e 25 prillit
Kur nuk kanë mbetur më shumë se njëqind ditë nga zgjedhjet e 25 prillit, pritshmëritë e publikut ndaj erës së re që pritet të sjell rotacioni janë të mëdha dhe, përpos të tjerave, mbështeten në frymën e re, që pritet të përcjellin politikanë të rinj, të cilët sjellin me vete realitetin e ri të ndryshimit. Një prej tyre është Bashkim Murati, kryetar i Partisë Konservatore, që pritet të garojë nën siglën e PD në zgjedhjet e pritshme të fundprillit.
Takimi me Bashkim Muratin është suprizues, jo për shkak të ndonjë trilli a misteri që mund të përmbajë figura e tij njerëzore, profesionale e intelektuale, por për shkak të fuqisë me të cilën ai të injekton ëndrrat dhe pasionet e tij, për ta bërë më të drejtë këtë shoqërinë tonë, të mbetur në grackat e një tranzicioni të gjatë e të vështirë. Si mjek kirurg, ai, me përgatitjen e tij profesionale, dashamirësinë dhe përkujdesjen e ngrohtë ndaj pacinetëve, është bërë një figurë e dashur në sferën e mjekësisë, ku me pasion e përkushtim tenton të bëjë më të mirën e mundshme, në shërbim të të sëmurëve.
Bashkim Murati, me origjinë nga Zall Dardha e Dibrës është me profesion mjek – kirurg, me dashuri e përkujdesje për një nga profesionet më të lashtë të botës, i mirënjohur dhe i respektuar nga komunitetit dibranë dhe më gjërë. Ditën dhe natën, me korrektesë e profesionalizëm, iu është gjendur pranë pacientëve në nevojë, të cilët shikojnë te ky mjek një njeri të afërt, që ua di hallet dhe sëmundjet, nevojat dhe kërkesat, një model të njeriut human, që di të prekë me dorën shërimtare plagët e tyre të shumta, plagë të një tranzicioni të gjatë e të vështirë ku është endur tash sa kohë shoqëria shqiptare.
Pasioni për punën, përkushtimi dhe përgjegjësia, të qenit në krye të detyrës, orar e pa orar, me vullnetin e mirë për t’i prekur gjërat me dorë, kanë bërë që Muniri të gëzojë simpati ndër të gjithë banorët e Bathores, që e duan sikur ta kishin djalin e tyre.
Aftësia e tij profesionale dhe përkushtimi për t’iu dhënë pacientëve shërbime sa më cilësore janë pjesë e punës së tij, e angazhimit të përditshëm në fushën e mjekësisë dhe veçmas të kirurgogjisë, ku ai shërben me një talent dhe pasion të veçantë, në shërbim të njerëzve në nevojë për këtë shërbim jetik. Bashkimi është jo vetëm një profesionist i shkëlqyer, një mjek i zellshëm, por dhe një intelektual me angazhime politike, që kërkon të bëjë më të mirën e mundshme për njerëzit që e rrethojnë, hallet dhe nevojat e të cilëve i ka prekur me duar, për shkak të punës së tij të përkushtuar si mjek kirurg.
Kuvendi i Shqipërisë dhe gjithë politika shqiptare, e lodhur në grackat e këtij tranzicioni të gjatë he të vështirë, ku politikanët e vjetër po vijnë duke i humbur gjithnjë e më shumë kreditet në sytë e një publiku të zhgënjyer, ka nevojë për njerëz si Bashkim Murati, që sjellin me vete një mendësi të re të marrëdhënieve me njerëzit dhe shtresat në nevojë, në shërbim të të cilave ai ka kohë që punon me mish e shpirt, me zemër në dorë, sicc thotë populli.
Bashkimi është njeriu i duhur për Kuvendin e Shqipërisë, për të përfaqësuar sa më mirë shtresat konservatore të shoqërisë, që aktualisht ndihen të pa përfaqësuara, për një familje të shëndetshme por që ende nuk janë vënë plotësisht në punë, për shkak apatisë dhe politikave dritëshkurtëra, majtiste e djathtiste, që kanë sunduar tash tridhjetë vjet në zonat perferike dhe që jo gjithmonë kanë çuar ujë në mullirin e interesave të kamziotëve.Ai është një burrë në kulmin e energjive, që merret shumë me ngritjen e tij profesionale, me lexime të thelluara në fushën e shkencës mjekësore ku kontrbuon, me një shërbim cilësor në dobi të një komuniteti ku që ka aq shumë nevojë për këtë shërbim.
Gruaja e qëlluar për vdekje nga policia gjatë trazirave të së mërkurës në Kapitolin e SHBA u identifikua nga policia si Ashli Babbitt, veterane e Forcave Ajrore dhe aktiviteti i saj në rrjetet sociale tregon se ajo kishte përqafuar teoritë konspirative të ekstremit të djathtë.
Babbitt, 35 vjeç, ishte mbështetëse e zjarrtë e Presidentit Trump, tha bashkëshorti i saj për mediat.
Postimet e saj në Twitter mbështesnin pohimet e rreme të zotit Trump se ai u mund pasi demokratët manipuluan me mënyra të sofistikuara zgjedhjet e 3 nëntorit.
Javët e fundit, llogaria në Twitter @Ashli_Babbitt, e cila përfshin fotografi të saj, ndau shumë postime ku theksohej entuziazmi i saj për të marrë pjesë në tubimin e zotit Trump më 6 janar.
Një ditë më parë, ajo shkruante: “Asgjë nuk do të na ndalë … ata mund të provojnë dhe të provojnë përsëri, por stuhia është këtu dhe po zbret mbi Uashington brenda më pak se 24 orësh … nga errësirë në dritë!”
Një video e të shtënave me armë zjarri e postuar në mediat sociale nga një gazetar i pavarur tregon një moment kaotik midis protestuesve që mbështesnin zotin Trump dhe policisë në një korridor të Kapitolit. Dëgjohet një e shtënë e vetme para se videoja të shfaqë një grua, pamja e së cilës përputhet me atë të fotove të zonjës Babbitt, e veshur me simbole të zotit Trump. Ajo duket e shtrirë në tokë, është e mbytur në gjak dhe ka një pamje të tronditur. Njerëzit përreth saj bërtasin dhe përpiqen të kujdesen për plagët që ka marrë.
Policia e Kapitolit konfirmoi në një deklaratë të enjten se një grua e identifikuar si Ashli Babbitt ishte qëlluar nga një oficer ndërsa protestuesit po futeshin me forcë në sallën e madhe të Dhomës së Përfaqësuesve. Ata thanë se ajo vdiq më vonë në spital nga plagët.
Veprimtaria e saj në rrjetet sociale dhe të dhënat e biznesit tregojnë se ajo kishte një biznes për pastrim pishinash në San Diego të Kalifornisë.
Babbitt kishte shërbyer në Forcën Ajrore tdhe kishte qenë në detyrë aktive nga viti 2004 në 2008, tha Forca Ajrore në një deklaratë.
Ajo kishte postuar një fotografi të saj në Twitter në një tubim me anije në mbështetje të Presidentit Trump në shtator, ku dukej duke buzëqeshur me një person tjetër, që të dy të veshur me bluza ku shiheshin parulla dhe imazhe të QAnon-it, një teori konspirative e përhapur, e ngjashme me një kult dhe që është përqafuar nga disa mbështetës të zotit Trump.
Adhuruesit e QAnon-it besojnë pretendimet e një ose më shumë personave të paidentifikuar që postojnë mesazhe në internet nën simbolin ‘Q’. Sipas tyre, zoti Trump po lufton fshehurazi kundër një klike personash që shfrytëzojnë fëmijët për seks dhe që përfshin elitat e fuqishme amerikane.
Robin Babbitt, e cila e identifikoi veten si vjehrra e Ashli Babbitt shkroi në Twitter të enjten: “Nuk mund t’i ndaloj dot lotët. Ajo ishte një njeri kaq i mrekullueshëm dhe një ushtarake serioze. E fortë, e zgjuar, e mirë.”
Arkitekt me kontribut të madh dhe një personalitet në fushën e trashëgimisë kulturore, shprehen miqtë dhe kolegë të dr. Kliti Kallamatës, që u nda nga jeta mbrëmjen e së hënës. Arkitekti prej ditësh ishte infektuar nga Covid-19 dhe po trajtohej në spitalin e Korçës, por nuk mundi t’ia dalë mbanë. Ndarja e tij nga jeta para kohe është një dhimbje e madhe, u shprehën miqtë dhe kolegët. Arkitektja Lida Miraj shprehet se Kliti Kallamata është i vetmi shqiptar, që mori çmim ndërkombëtar në fushën e restaurimit. “E paimagjinueshme që Kliti ndërroi jetë! Koleg dhe mik i shkëlqyer! Njeri i mrekullueshëm dhe profesionist i niveleve të larta! I vetmi shqiptar, që ka marrë çmim ndërkombëtar restaurimi! I zgjedhur në Këshillin e Europa Nostra! Studimet dhe botimet e tij janë të shkëlqyera! Kliti ishte familjar i jashtëzakonshëm! Nuk e besojmë dot që Kliti nuk është më! Pushofsh në Paqe, mik i nderuar dhe i paharruar!”, shprehet mes të tjerave në mesazhin e saj Miraj. Për arkitektin Latif Lazimi, ishte një njeri i apasionuar. “Humbje e madhe për njeriun e apasionuar për trashëgiminë arkitektonike shqiptare , kolegun dhe mikun e mrekullueshëm”, shprehet ai. Në një koment tek Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, arkitekti Koço Kaskaviqi shkruan se është një trishtim i madh. “Ngushëllime familjes për humbjen e njeriut të dashur! Korça humbi njeriun e përkushtuar mbi evidentimin dhe restaurimin vlerave të saj arkitekturore, ne humbëm kolegun dhe shokun tonë. Jam shumë i trishtuar për këtë humbje të parakohshme”, shkruan ai. Arkitekti Pirro Thomo shprehet se është humbje e madhe për familjen dhe kolektivin e mbrojtjes dhe restaurimit të trashëgimisë ndërtimore. Shoqata e Arkitektëve të Shqipërisë, e cilëson lajm të zymtë largimin e kolegut, të apasionuar ndaj trashëgimisë sonë kulturore, si dhe një prej personaliteteve më të aftë në fushën e restaurimit dhe të trashëgimisë kulturore. Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore shprehet se është trishtim i thellë, për këtë humbje të madhe dhe të pazëvendësueshme për trashëgiminë kulturore. Kliti Kallamata ishte Fitues i Çmimit të Bashkimit Evropian / Europa Nostra 2011, Amsterdam 2011, me projektin e restaurimit të Kishës së Shën Gjergjit në Shipckë. Gjithashtu, u vlerësua me “The Best in Heritage” me Anëtarësim në “Klubin e Ekselencës” në “Kisha e Shën Gjergjit, Shipcka” Dubrovnik Shtator 2012. Nga viti 1989-2006 arkitekti Kliti Kallamata drejtoi Drejtorinë Rajonale të Monumenteve të Kulturës në Korçë.
VOAL – Konrad Herman Josef Adenauer lindi në Këln (Gjermani) më 5 janar 1876. Djali i një nëpunësi të pasur civil, ai studioi drejtësi dhe ekonomi në Freiburg, Mynih dhe Bon. Avokat i ri, ai hyri në gjyqësor dhe në moshën njëzet vjeç filloi t’i përkushtohej veprimtarisë publike duke u bashkuar me Qendrën (partia Katolike Gjermane) dhe duke u bërë pjesë e administratës së Këlnit.
Ai u zgjodh kryetar i qytetit dhe mbajti rolin nga 1917 deri më 1933, duke ndihmuar në promovimin e zhvillimit të tij ekonomik dhe kulturor, duke themeluar një universitet të ri, duke mbështetur ndërtimin e autostradës Këln-Bon dhe krijimin e Panairit Ndërkombëtar.
Anëtar dhe president i Këshillit të Shtetit të Prusisë, ai humbi gjithë detyrat me ardhjen e nazizmit dhe, në qershor 1934, u arrestua me akuzat e pjesëmarrjes në një komplot shkatërrues. I liruar, ai tërhiqet në jetën private për dhjetë vjet.
Adenauer kthehet në aktivitetin politik dhe, pas përpjekjes së dështuar të vrasjes së Hitlerit më 20 korrik 1944, burgoset edhe dy herë, megjithëse për periudha të shkurtra kohore. Në fund të luftës ai u emërua përsëri kryetar i bashkisë së Këlnit, një pozicion që e mbajti deri në tetor 1945, kur u hoq me vendim të qeverisë britanike.
Në të njëjtin vit ai ishte një nga themeluesit e Bashkimit Demokristian (CDU), partia trashëgimtare dhe vazhdimësi e Qendrës, e në të cilën ishte president nga 1950 deri më 1966. Antikomunist dhe pa lidhje me nazistët, më 1949, u themelua Gjermania Perëndimore, fuqitë pushtuese e emërojnë atë kancelar të shtetit të ri. Ai e mbajti këtë pozicion përmes tri zgjedhjeve të njëpasnjëshme, deri më 1963, duke udhëhequr një koalicion qeverisës të përbërë nga CDU, Unioni Kristian-Social dhe Liberalët. Nga 1951 deri më 1955 ai ishte gjithashtu ministër i jashtëm.
Në vitet e fundit, ai merret mbi të gjitha me futjen e Republikës Federale Gjermane gjithnjë e më shumë në kontekstin politik të botës perëndimore, me synimin për ta bërë Gjermaninë Perëndimore një fortesë të aftë për të frenuar zgjerimin Sovjetik në Evropë. Për këtë qëllim, ai vendos marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara, fillon një politikë pajtimi me Francën dhe favorizon hyrjen e vendit në NATO.
Brenda këtij plani të rehabilitimit politik dhe ekonomik të Republikës Federale në nivelin ndërkombëtar, Adenauer gjithashtu merr përsipër të promovojë krijimin e Komunitetit Ekonomik Evropian, ose Tregut të Përbashkët. Ai ka sukses në qëllimin e tij, ndër të tjera duke patur një traktat bashkëpunimi të përfunduar me Francën festuar solemnisht në katedralen e Reims në korrik 1962, por politika e tij krijon gjithashtu pakënaqësi brenda partisë së tij dhe, më 1963, në moshën 87 vjeç është i detyruar të japë dorëheqjen dhe të tërhiqet në jetën private.
Konrad Adenauer vdiq në Bad Honnef më 19 Prill 1967 në moshën 91 vjeç. Kujtimet e tij janë mbledhur në katër vëllimet e Erinnerungen, të hartuara midis 1965 dhe 1967./Elida Buçpapaj
VOAL – John Edgar Hoover lindi në Uashington (SHBA), më 1 Janar 1895. Zyrtari shtetëror dhe politikani, ai mbajti pozicionin e drejtorit të FBI për rreth gjysmë shekulli, duke parë tetë presidentë të Shteteve të Bashkuara të ndiqnin njëri-tjetrin gjatë karrierës së tij të diskutueshme. Ai ka krijuar departamente të shërbimeve federale të hetimit që janë ende shumë aktive, të cilat menjëherë provuan të ishin mjete efektive për të luftuar krimin, të tilla si arkivi për gjurmët e gishtave, të ashtuquajturat “shkencore” dhe akademia për t’u bërë agjent federal.
Emri i Hoover është lidhur, herë pas here, me dyshime për dhunë gjatë disa hetimeve shumë delikate, të tilla si ato që lidhen me vrasjen e Martin Luther King. Për vite, ai është përcaktuar gjithashtu si krahu operativ i “McCarthyism”, fajtor, sipas shumë njerëzve, për të kontribuar në përhapjen e klimës së “gjuetisë së shtrigave” të pjekur gjatë viteve 1950, kur Lufta e Ftohtë ishte në kulmin e tensionin e vet.
Djali i Dickerson Hoover, një gdhendës në profesion, i riu John Edgar duhet menjëherë të përballet me vdekjen e babait, e cila e hedh familjen në kushte financiare tejet delikate. Djali duhet të braktisë studimet e tij, megjithëse pa dëshirë, dhe gjen një punë në Bibliotekën e Kongresit. Ambicioz, punëtori i ri është autodidakt, duke studiuar privatisht, me qëllim për të marrë një diplomë juridike, në Universitetin George Washington.
Pas diplomimit më 1917, një xhaxha me profesion si gjyqtar e ndihmon atë të hyjë në Departamentin e Drejtësisë. Kalojnë disa muaj dhe në prag të vitit 1920, i diplomuari i ri Hoover merret nën krahun e Prokurorit të Përgjithshëm Alexander Palmer, i cili e dëshiron atë si ndihmësin e tij special.
Në ato muaj lindi një sektor i ri kërkimor në departamentin e kryeqytetit të Amerikës, i cili ka të bëjë me hetimin e të dyshuarve “revolucionarë dhe ultra-revolucionarë” pranë partisë komuniste. Kjo linjë e veçantë e hetimeve i është besuar John Edgar Hoover.
I punësuar nga Palmer, Hoover bën një punë monumentale. I ndikuar nga puna e tij në bibliotekë, kryer vite më parë, ai vendos të krijojë një arkiv të madh, i cili i lejon atij të regjistrojë të gjithë komunistët dhe revolucionarët e dyshuar.
Më 7 nëntor 1919, ditën e përvjetorit të dytë të Revolucionit Rus, Hoover kishte më shumë se dhjetë mijë të dyshuar, përfshirë komunistët dhe anarkistët, të arrestuar në mbi njëzet qytete amerikane. Sidoqoftë, ai së shpejti e kupton se duhet të lirojë shumicën prej tyre, duke mos pasur prova të mjaftueshme, por duke i çuar në gjykatë ai ka intuitën për të përfshirë në arkivat e tij, madje edhe emrat e të gjithë avokatëve të cilët, shpesh pa asnjë kosto, marrin përsipër përgjegjësinë për të mbrojtur njerëzit e akuzuar si subversivë.
Për të kurorëzuar angazhimin e tij të diskutueshëm, ekziston edhe një proces gjyqësor i profilit të lartë, të cilin Hoover arrin ta fitojë pavarësisht nga vështirësia e çështjes. Megjithatë, “gjuetari komunist” arrin të demonstrojë se anarkistja Emma Goldman, megjithë tridhjetë e katër vitet e kaluara tërësisht në SH.B.A., do të konsiderohet ndër përmbysësit e mundshëm revolucionarë dhe në fund të gjyqit, ai e dëbon atë në Rusi.
Bastisja e tij, si të thuash, ka një efekt shkatërrues në Partinë Komuniste Amerikane. Nga mbi 80,000 anëtarë, ajo bie në rreth 6,000, në fakt pothuajse po zhduket nga toka e SHBA. Më 1921 Hooverit iu dha pozicioni i zv/drejtorit të FBI dhe vetëm tre vjet më vonë, më 1924, kur Calvin Coolidge ishte President i Shteteve të Bashkuara, u emërua drejtor.
Kur ai merr përsipër frenat e Byrosë Federale të Hetimeve, kjo ka vetëm 600 agjentë në fuqi. Në fund të mandatit të tij, Fed do të jetë rreth 6 000.
Ndër dispozitat e para, Hoover bën një pastrim të pastër të rekomanduarve, duke krijuar një disiplinë të hekurt, me metoda shumë të ngurta të trajnimit dhe përzgjedhjes.
Në vitin 1926 ai krijoi një skedar, në gjurmët e përvojës së kaluar, i cili shumë shpejt u zbulua si më i madhi në botë. Sidoqoftë, në vitet e para departamenti është më shumë një organ kontrolli dhe vëzhgimi sesa gjithçka tjetër. Në vitin 1935 Hoover mori mbështetj nga Kongresi që FBI të bëhet një makinë e vërtetë për të luftuar krimin, e aftë për të bërë arrestime dhe gjithashtu për të kufizuar forcat e tjera të policisë, një pengesë që u hoq, me atë rast.
Gjatë kësaj kohe Clyde Tolson emërohet si zëvendës i tij dhe mbetet dora e tij e djathtë për më shumë se dyzet vjet. Çifti, i njohur brenda departamentit me pseudonimin e “J. Edna dhe Nënë Tolson”, u bë objekt i shumë thashethemeve gjatë viteve, përqendruar në marrëdhëniet e pretenduara homoseksuale midis të dyve. Kjo u mbështet gjithashtu shumë vite më vonë, më 1993, nga shkrimtari Anthony Summers në një libër shumë të saktë dhe të dokumentuar të quajtur “Jeta e Fshehtë e J. Edgar Hoover”. Por shumë para tij, gazetari Ray Tucker dha lajmin për homoseksualitetin e pretenduar të drejtorit të FBI-së, duke e shkruar atë në revistën “Collier”. Sidoqoftë, për të frikësuar reporterin dhe të gjithë gazetarët e tjerë nga thellimi i marrëdhënieve midis Hoover dhe Tolson, vetë departamenti mendon për këtë, kur fut emrin e tij në mesin e të dyshuarve subversivë, duke nxjerrë gjithashtu disa mosrespektime për të.
I njëjti operacion dështon kundër shefit të mafies Meyer Lansky; duket se në vitet e fundit krimineli ka shantazhuar FBI-në, pasi ka marrë prova fotografike të homoseksualitetit të Hooverit: kjo i jep atij mundësinë për të mbajtur larg federatat nga disa nga aktivitetet e tij të paligjshme.
Në çdo rast, gjatë viteve 1940, përveç armëve, Byroja gjithashtu pajisi veten me një laborator shkencor të përparuar dhe një akademi kombëtare, dy arritje të tjera të firmosura nga drejtori i ri. Për më tepër, Hoover merr nga Presidenti Roosevelt mundësinë e hetimit, me institucionin e tij, madje edhe në rastet e spiunazhit ndërkombëtar, një leje që i jep atij edhe më shumë pushtet në gjurmimin e tij për Komunistët.
Më pas, kreu i FBI është i bindur se disa anëtarë të qeverisë Truman janë në të vërtetë anëtarë të Partisë Komuniste Ruse dhe kur Presidenti e urdhëron atë të heqë dorë nga ky hetim, ai bëhet protagonist i një rrjedhje indirekte të lajmeve, lidhur me saktësisht zyrtarë të lartë të Shtetit.
Për më tepër, më 1950, në kulmin e fuqisë së saj dhe kur filloi i ashtuquajturi “McCarthyism”, FBI botoi të ashtuquajturin “Red Channel”: është një broshurë që përmban 151 emra artistësh, regjisorësh dhe shkrimtarësh të konsideruar si përmbysës të kuq potencialë.
Obsesioni i Hoover arrin kulmin më 1959, kur agjentët e tij janë të ndarë në 489 njësi që merren me spiunazh të kuq dhe vetëm 4 me mafie. Pavarësisht kësaj, departamenti që ai drejtoi hyn në histori sepse kishte luftuar fenomenin e gangsterizmit për një kohë të gjatë, duke eleminuar nga skena kriminale amerikane personazhe si John Dillinger dhe George Kelly të njohur si “mitraloz”.
Sidoqoftë, midis viteve 1950 dhe 1960, filloi rënia e vërtetë e prestigjit të John Edgar Hoover, paralelisht me lindjen dhe forcimin e të ashtuquajturit “Programi Cointelpro”, që synonte identifikimin e qytetarëve amerikanë të apasionuar pas komunizmit. Emra si Charlie Chaplin dhe Martin Luther King bien në rrjetin e pretenduar: kreu i FBI akuzohet për shkelje të të drejtave civile.
Kur John Edgar Hoover vdiq më 2 maj 1972, ai ishte ende në shërbim në moshën 77 vjeç.
Për 48 vjet, drejtimi i tij mbetet përgjithmonë më i gjati në historinë amerikane: Presidenti i atëhershëm Nixon vendos që, pas tij, drejtimi i Byrosë nuk mund t’i besohet të njëjtit person për një mandat më shumë se dhjetë vjet. Në dritën e këtij vendimi, ka gjithashtu siguri të plotë që Hoover përdori arkivin e tij për të qëndruar në krye të organizatës për aq kohë sa të ishte e mundur, duke përdorur informacionin konfidencial që ishte në gjendje të merrte nga presidentët e ndryshëm, si mjete për t’i mbajtur gjithmonë nën kontroll.
Në vitin 1979, Komiteti i Hetimeve të Vrasjeve, pasi rihapi hetimin për vrasjen e Kennedy, deklaroi se Hoover do të ishte sjellë në mënyrë të papërshtatshme për “komplotin e mundshëm kundër Kennedy”. Është në vijim një praktikë fillimi i një përtëritjeje të reputacionit të drejtorit historik të FBI, i dukshëm edhe në përpjekjen e pasuksesshme nga një senator amerikan për t’ia ndryshuar emrin më 2001 zyrës federale në Uashington i cili i kushtohet Hooverit.
Në vitin 2011 regjisori amerikan Clint Eastwood xhiron filmin biografik “J. Edgar”, kushtuar Hoover: Leonardo DiCaprio është aktori kryesor që e luan atë. Tashmë në vitin 2000 aktori Ernest Borgnine kishte drejtuar veten në filmin me titull “Hoover”./Elida Buçpapaj
VOAL – Sir Noel Robert Malcolm, (lindur më 26 dhjetor 1956) është një gazetar, historian dhe akademik politik anglez. Student në Kolegjin Mbretëror Eton, Malcolm mësoi historinë në Peterhouse, Cambridge dhe mori Doktoraturën e tij në Histori nga Trinity College, Cambridge. Ai ishte një Anëtar dhe Ligjërues i Kolegjit të Gonville dhe Caius College, Cambridge, përpara se të bëhej një gazetar politik dhe i punëve të jashtme me The Spectator dhe Daily Telegraph.
Ai u largua nga gazetaria më 1995 për t’u bërë shkrimtar dhe akademik, duke u emëruar profesor i jashtëm i Kolegjit St Antony’s, Oxford për dy vjet. Ai u bë anëtar i Shoqërisë Mbretërore të Letërsisë (FRSL) më 1997, dhe një anëtar i Akademisë Britanike (FBA) më 2001. Që nga viti 2002, ai ka qenë një studiues i lartë i kolegjit All Souls College, Oxford. Ai ,orit titullin kalorës në nderimet e Vitit të Ri 2014 për shërbime ndaj shkencës, gazetarisë dhe historisë evropiane.
Jeta e hershme dhe edukimi
Noel Malcolm lindi më 26 dhjetor 1956. Ai u arsimua në Eton College, një shkollë publike për të gjithë djemtë pranë Windsor, Berkshire, si një Studiues Mbretëror. Ai studioi histori në Peterhouse, Cambridge midis 1974 dhe 1978. Ai mori diplomën e doktoratës në Histori ndërsa ishte në Kolegjin Trinity, Cambridge.
Karriera
Malcolm ishte një shok dhe lektor kolegji i Gonville dhe Caius College, Cambridge nga 1981 në 1988. Ai ishte një kolumnist politik (1987–1991) pastaj redaktor i jashtëm (1991–1992) i The Spectator, dhe një kolumnist politik për Daily Telegraph (1992–1995). Ai mori Çmimin T. E. Utley çmimin për Gazetari Politike më 1991.
Më 1995 ai hoqi dorë nga gazetaria për t’u bërë një shkrimtar me kohë të plotë. Malcolm ishte një anëtar i Kolegjit St Antony’s, Oksford në 1995–1996, dhe ka qenë një studiues i vjetër i Kolegjit All Souls, Oksford që nga viti 2002. Ai shërben në bordin këshillimor të revistës konservatore Standpoint.
Ai më parë ishte kryetar i Institutit Boshnjak, Londër, dhe president i Shoqatës Anglo-Shqiptare.
Nderimet
Malcolm u bë Anëtar i Shoqërisë Mbretërore të Letërsisë (FRSL) më 1997 dhe Anëtar i Akademisë Britanike (FBA) më 2001. Ai është një Liveryman i Kompanisë Adhuruese të Fishmongers. Ai është anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, dhe një Anëtar Nderi i Peterhouse, Cambridge (që nga viti 2010) dhe Trinity College, Cambridge (që nga viti 2011). Në vitin 2013, ai u dha Medalja e Akademisë Britanike për librin e tij Thomas Hobbes: Leviathan. Malcolm u vlerësua me kalorës në Nderimet e Vitit të Ri 2014 për shërbime ndaj shkencës, gazetarisë dhe historisë evropiane. Në vitin 2016, atij iu dha Medalja e Artë Presidenciale të Lidhjes së Prizrenit nga Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi.
VEPRAT Librat Malcolm është autor i:
De Dominis, 1560–1624: Venetian, Anglican, ecumenist, and relapsed heretic (1984)
George Enescu: His Life and Music ( Toccata Press, 1990), which has been translated into several languages
Bosnia: A Short History (New York University Press, 1994), which has been translated into several languages
Origins of English Nonsense (HarperCollins, 1997)
Kosovo: A Short History (New York University Press, 1998)
Books on Bosnia: A critical bibliography of works relating to Bosnia-Herzegovina published since 1990 in West European languages (with Quintin Hoare) (Bosnian Institute, 1999)
Aspects of Hobbes (Oxford University Press, 2002)
John Pell (1611–1685) and His Correspondence with Sir Charles Cavendish: The Mental World of an Early Modern Mathematician (with Jacqueline Stedall) (Oxford University Press, 2005)
Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Late Sixteenth-Century Mediterranean World (2015)
Useful Enemies: Islam and The Ottoman Empire in Western Political Thought, 1450-1750 (2019)
Rebels, Believers, Survivors: Studies in the history of the Albanians (Oxford University Press, 2020)
Gazetaria
Malcolm ka shkruar shumë artikuj për gazeta, revista dhe revista. Përveç punës së tij për The Spectator, Daily Telegraph dhe Standpoint ai ka pasur artikuj të botuar në The Guardian, The Sunday Telegraph, New York Times, Washington Times, Koha dhe Daily Mail midis botimeve të tjera. Ai gjithashtu ka kontribuar në vlerësime të librave kryesisht në The Sunday Telegraph. Ai ka kontribuar në një numër revistash studimore duke përfshirë Foreign Affairs dhe New York Review of Books.
Vlerësime kritike të “Kosova: Një histori e shkurtër”
Libri i Malcolm Kosovo: A Short History (1998) shkaktoi debat të fortë mes historianëve pas botimit të tij. Për shembull, meritat e librit ishin objekt i një debati të zgjeruar në Punët e Jashtme. Debati filloi me rishikimin e librit nga ish-bashkëpunëtori i Qendrës Ruse të Kërkimit në Universitetin e Harvardit, Aleksa Djilas. Ai shkroi se libri i Malcolm ishte “prishur nga simpatitë e tij për separatistët e tij etnikë shqiptarë, paragjykimet antiserbe dhe iluzionet për Ballkanin”. Malcolm u përgjigj duke pretenduar se Djilas nuk kishte sjellë ndonjë provë për të kundërshtuar atë që vërtetohej në libër dhe në vend të kësaj kishte përdorur nënçmime për Malcolm dhe veprën e tij, duke përfshirë përdorimin e sharjeve personale dhe gjuhën e patronizimit. Debati vazhdoi me profesorin e lindur në Serbi Stevan K. Pavlowitch i Universitetit të Southampton duke pohuar se librit të Malcolm i mungonte saktësia, Melanie McDonagh i Institutit Boshnjak pretendoi që shkrimi i Djilas mori një “qasje nacionaliste” dhe Norman Cigar i Universitetit të Marps Corps se Djilas po përpiqej të krijonte mite për të legjitimuar veprimet serbe në Kosovë.
Vlerësime të tjera për “Kosova: Një histori e shkurtër” janë të larmishme. Për shembull, në Revistën Historike Angleze, Zbyněk Zeman vërejti që Malcolm “përpiqet të mos mbajtur anën”, por në Revistën Amerikane Historike, Nicholas J. Miller deklaroi se libri ishte “me të meta konceptuale” për shkak të insistimit të Malcolm për të trajtuar Kosovën si “një vend më vete; [në vend se] një copë irredenta për të cilën luftojnë serbët dhe shqiptarët”.
Më vonë të njëjtin vit, Thomas Emmert i fakultetit të historisë të Gustavus Adolphus College, Minesota rishikoi librin në Gazetën e Evropës Jugore dhe Ballkanit Online dhe ndërsa vlerësoi aspektet e librit pohoi gjithashtu se ai ishte “formuar nga vendosmëria mbizotëruese e autorit për të sfiduar Mitet serbe “, se Malcolm ishte” partizan “, dhe gjithashtu u ankua se libri bëri një” përpjekje transparente për të provuar se mitet kryesore serbe janë të rreme “. Malcolm u përgjigj në të njëjtën revistë në fillim të vitit 2000, duke pohuar se libri sfidoi mitet shqiptare dhe serbe për Kosovën, por që kishte më shumë mite serbe për Kosovën sesa ato shqiptare dhe kjo shpjegoi mbulimin më të madh të miteve serbe në libër. Ai gjithashtu vuri re se perspektiva dhe puna e Emmert ishte kryesisht brenda kornizës së historiografisë serbe dhe se vetë perspektiva e Emmert ishte arsyeja e pohimit të Emmertit se Malcolm ishte “partizan”. Emmert gjithashtu kritikoi kundërshtimin e tij ndaj pretendimit serb për Kosovën si “djepi i civilizimit”, duke deklaruar se Kosova u bë qendra e Serbisë mesjetare dhe se ndjenjat e tilla midis serbëve modernë nuk duhet të diskutohen. Ai gjithashtu vuri në dukje mungesën e arkivave serbe. Po kështu, Tim Judah dhe Misha Glenny kritikuan Malcolm për mos përdorimin e burimeve serbe në libër. Ai u përgjigj se nuk kishte asnjë arkiv të duhur serb për atë periudhë të historisë, por gjithashtu vuri në dukje se ai kishte studiuar një numër të madh të veprave nga autorë serbë dhe malazezë.
Në vitin 2006, një studim nga Frederick Anscombe vështroi çështje që lidhen me dijet për Kosovën siç është vepra e Noel Malcolm Kosova: Një histori e shkurtër. Anscombe vuri në dukje se Malcolm ofroi “një kritikë të hollësishme të versioneve konkurruese të historisë së Kosovës” dhe se puna e tij shënoi një “përmbysje të jashtëzakonshme” të pranimit të mëparshëm nga historianët perëndimorë të “llogarisë serbe” në lidhje me migrimin e serbëve (1690) nga Kosova. Malcolm është kritikuar si “antiserb” dhe selektiv ndaj serbëve me burimet, ndërsa kritikë të tjerë më të përmbajtur vërejnë se “argumentet e tij janë jo bindëse”. Shumica e dokumenteve që përdor Malcolm janë shkruar nga kundërshtarë të shtetit osman ose nga zyrtarë me përvojë të kufizuar të rajonit. Anscombe vëren se Malcolm, ashtu si historianët serbë dhe jugosllavë, të cilët kanë injoruar anën e konkluzioneve të tij dhe nuk janë të gatshëm të marrin në konsideratë prova indigjene siç janë ato nga arkivi osman kur hartojnë historinë kombëtare.
Në një vepër të vitit 2007, historiani serb Dušan T. Bataković pohoi se libri i Malcolm rreth Kosovës ishte “shumë pro-shqiptar” në lidhje me çështjen e Kosovës. Frederick Anscombe ka akuzuar Bataković për shkrimin e disa veprave të tij në vitet 1980 dhe 1990 të cilat avancuan një perspektivë nacionaliste serbe në lidhje me Kosovën./Elida Buçpapaj (Wikipedia)
Të dy ata ishin Artistë të mëdhenj, ishin kolegë, miq, pjesë e kuintit.
Fatos Jaho intepretonte në fagot, Andrea Canaj ishte kornist. Ty dy ishin artistë të shkëlqyer, brilantë. Që me instrumentat e tyre shpërndanin art dhe dashuri.
Sepse arti dhe dashuria janë e njëjta gjë.
Fatos Jaho u shua papritur në vitin 2015, ndërsa Andrea Canaj përpara dy ditësh.
Tani këta dy Artistë të mëdhenj do të japin koncerte në parajsë pranë Zotit, por Artit të vërtetë dhe publikut shqiptar do t’i mungojnë shumë.
Kur u nda nga jeta Fatos Jaho, Andrea Canaj do ta vuante tmerrësisht ikjen nga kjo botë të kolegut dhe si vëllait të tij, sepse e kishin ndarë skenën gjithë jetën së bashku.
Ja si do të shkruante Andrea Canaj në 17 prill 2015:
“Sot isha ne Prishtinë. Qe kur u nisa gjithçka e kisha mbrapsht.
Zilja e telefonit nuk më ra që të më thoshte njeri “hajde pra se je me vonesë” !
Udhëtimi me njerëz që s’i njihja më krijonte pak bezdi deri sa arrita te ”Laguna e Drinit” ku m’u shfaq banakieri sa hyra në kafe, i cili me buzqeshje tha:
Hë erdhët ?
Ku është Tosi ?
Me gjysëm zëri i thashë Tosi nuk vjen më !
Ai më pa i çuditur dhe i hutuar.
I thashë çfarë kishte ndodhur.
Ngriu dhe filloi të përlotej dhe bashkë me të të gjithë kamarierët.
Pimë një kafe bashkë ndërsa më kërkuan nr e Valit.
Kur arrita ne Prishtinë edhe pse i trishtuar vetë, studentët dhe kolegët i shihja edhe më të trishtuar, vinin më ngushëllonin dhe të përlotur pyesnin si ka mundësi të iki ai njeri që jepte veç mirësi dhe dashuri.
Nuk mund të futesha në klasë dhe nuk u futa. Thashë të vete nga klasa tjetër ngjitur kush e di ??? Por jo.
Më të trishtuar i gjeta ne Filharmoni të trishtuar dhe të shokuar.
U ktheva i trishtuar në Tiranë duke lënë pas trishtim.
Në 18 dhjetor 2017 Andrea Canaj do të kujtonte kolegun e tij Fatos Jaho me rastin e ditëlindjes si më poshtë:
“Ne i dashur Tosi sot do të festonim 60 vjetorin tënd.
Por t’i na le atëherë kur kishim më shumë nevojë për ty.
Çdo ditë e ndjejmë mungesën tuaj si profesionist por më shumë si njeri, jeni i pa zvendësueshëm.
Besoj se na shikon nga lart që nuk të harrojmë shoku, miku dhe vëllai ynë.”
Ndërsa në këtë 18 dhjetor të trishtë, kur pandemia ka mbuluar për gjithë njerëzimin, Andrea Canaj nuk mundi t’a kujtonte në rrjetin social kolegun e tij me rastin e ditëlindjes sepse ai luftonte vetë për jetën!
Ndofta kur luftonte me vdekjen duhet ta ketë kujtuar patjetër. Një betejë absurde, që e humbi, sepse njerëzimit iu vonua vaksina që do të duhej të kishte qenë gati me kohë!
Tani të dy artistët e mëdhenj, të dy kolegët, si vëllezër janë bashkuar në Parajsë!
Ata prej Parajse shohin se si qan Arti dhe artistët shqiptarë, Teatri Kombëtar i Operas, Filharmonia e Kosovës, Artdashësit!
VOAL – Jezusi është figura qendrore e krishterimit që e njeh atë si Mesia, Krishti, Zoti që bëhet njeri. Burimet kryesore tekstuale që tregojnë për jetën e tij janë katër ungjijtë kanonikë (shkruar nga Mateu, Marku, Luka dhe Gjoni). Kërkimet historike mbi historinë e Jezusit gjithashtu e gjejnë origjinën e tyre në letrat e Shën Palit dhe në Veprat e Apostujve.
Megjithëse disa studiues gjurmojnë figurën e Jezusit përsëri në përpunimin e një miti, shumë të tjerë – madje edhe jo të krishterë – bien dakord në njohjen e figurës së tij historike.
Sipas rrëfimit të Lukës, në Ungjillin e tij, një virgjëreshë e quajtur Mari, e fejuar me Jozefin dhe pasardhës i Mbretit David, merr një vizitë nga engjëlli Gabriel në Nazaret e Galilesë (në kohën e mbretit Herod), i cili shpall ngjizjen e saj. Lindja e Jezusit (si për Mateun ashtu edhe për Lukën) bëhet në Betlehem, në Judé; megjithatë në kohët moderne studiuesit laikë dhe të krishterë kanë hipotezuar se Nazareti ishte vendi i lindjes.
Data e saktë e lindjes së Jezusit nuk dihet. Sipas traditës, data e Krishtlindjes do të ishte 25 dhjetori, ditë e diel. Takimi më korrekt vendos lindjen në vitet e fundit të mbretit Herod, rreth viteve 7-6 para Krishtit.
Viti 0 nuk parashikohet në kronologjinë e krishterë: ai gjurmohet që nga viti 1 para Krishtit. Viti në të cilin lindi Jezusi; viti 1 pas Krishtit është viti vijues. Kjo nuk është për shkak të një gabimi në llogaritjen, por për faktin se koncepti i numrit 0 u prezantua në Evropë nga Fibonacci vetëm në shekullin e 13 pas Krishtit.
Më parë, në vitin 527 Pas Krishtit, murgu Dionisi kishte propozuar të numëronte vitet nga lindja e Krishtit: meqë 0 nuk dihet, 1 u zgjodh si numri fillestar.
Pas lindjes së Jezusit, vetëm Ungjilli i Mateut tregon për të ashtuquajturën “Epifania” (nga epifáneia Greke, “manifestimi”), një ngjarje për të cilën disa magjistarë (të quajtur tradicionalisht “Magi” dhe besohet të jenë tre në numër) erdhën nga Lindja në Jeruzalem, duke ndjekur kometën me synimin për të sjellë ar, temjan dhe mirrë si një dhuratë për mbretin e ri. Mbreti Herod, i pavetëdijshëm për këtë dhe nga frika e uzurpimit të fronit, urdhëron vrasjen e të gjithë fëmijëve të Betlehemit nën moshën dy vjeç (një veprim që mbahet mend si “masakra e të pafajshmëve”). Sidoqoftë, Jozefi, i paralajmëruar në një ëndërr nga një engjëll, arratiset me Jezusin dhe Marinë në Egjipt. Kur Herodi vdes (4 pes), të tre kthehen në tokën e Izraelit dhe vendosen në Nazaret.
Ungjijtë më pas rrëfejnë predikimin e Jezusit të përqendruar në njoftimin e Mbretërisë së Qiellit dhe në dashurinë për të afërmin, të kryer me fjalime dhe shëmbëlltyra të shoqëruara me mrekulli; më në fund ata rrëfejnë pasionin e tij, vdekjen në kryq, ringjalljen dhe ngritjen në qiell.
Shumica e studiuesve bien dakord për vendosjen e vdekjes së Jezusit të premten më 7 prill 30 pas Krishtit.
Nga Ungjijtë, të cilët e identifikojnë Jezusin me Mesian dhe Birin e Zotit, duket se predikimi dhe vepra e profetit Jezus hasën me sukses të kufizuar në shoqërinë hebraike të kohës, të arritura kryesisht midis klasave të ulëta. Periudha e shkurtër e predikimit të tij përfundon me vdekjen në kryq, të kërkuar – sipas Ungjijve – nga autoritetet hebraike por të miratuar nga qeveria e Romës, me vendimin përfundimtar dorëzuar prefektit romak Ponc Pilati.
Pas vdekjes së tij, pasuesit e Jezusit mbështesin ringjalljen e tij duke përhapur mesazhin e predikimit të tij në botë, duke e bërë kështu Jezusin një nga figurat që ka ushtruar ndikimin më të madh në kulturën perëndimore.
Nga këndvështrimi hebre, Jezusi ishte një predikues shëtitës, por jo Mesia i pritur; ai nuk ishte Biri i Zotit, ai nuk bëri mrekulli dhe, pas vdekjes në kryq, ai as u ringjall dhe as u ngjit në qiell. Sipas Islamit, Jezusi ishte një nga profetët kryesorë që erdhi para Muhamedit; ai lindi virgjërisht, bëri mrekulli (me vullnet hyjnor), nuk vdiq, u ngjit në Parajsë, por ai nuk ishte Zot. Lëvizjet e tjera fetare bashkëkohore përkatëse kanë zhvilluar interpretimin e tyre të Jezusit./Elida Buçpapaj
voal.ch – Ka humbur betejën me COVD edhe instrumentisti shqiptar Andrea Canaj. Lajmi i hidhur për botën e artiti është dhënë nga Teatri Kombëtar i Operas, Baletit dhe Ansamblit Popullor, ku përmes një mesazhi në rrjete sociale bëhet me dije se Canaj u nda nga jeta në moshën 59-vjeçare.
Ka ndarë dhimbjen me kolegët dhe publikun edhe pianistja e mirënjohur Dhurata Lazo për largimin nga kjo jetë e kornistit Andrea Canaj. Ata kanë interpretuar në koncerte bashkë në Tiranë, Prishtinë, Gjermani, përveç që Dhurata e ka edhe të afërm.
Ishte kornisti më i mirë shqiptar, thotë Dhurata. Ishte artist i madh, ishte vëlla, njeri me vyrtyte, më plagosi shumë, la një familje të mrekullueshme.
Sapo u mor vesh se Andrea Canaj po luftonte me jetën, pinistja shqiptare do të reagonte menjëherë në rrjetin social: “Instrumentistët e frymës kanë mushkëri të forta , bëje se je burrë me karakter të fortë , kemi kujtime pafund qysh nga liceu artistik e mandej në emigrim e sa here kam ardhur në mëmëdh ti bëje për familjen e bukur dhe miqtë e tu të shtrenjtë që në keto momente luten për TY , bëje dhe për nënën time që të do aq shumë , bëje………., të pres për koncerte në Gjermani si dikur , jam me ty !”
Ndërsa kur Andrea Canaj e humbi betejën, Dhurata shkruan: “Motra siç më thërrisje , do të ketë përherë në zemër për mirësinë , dashurinë , për talentin dhe skenën që kemi ndarë bashkë , për të gjitha ….lamtumirë kushëriri im i shtrenjtë , le një dhimbje të madhe !”
Komentet