Maaloula është qytezë e vogël në verilindje të Damaskut në Siri. Bashkë me fshatrat e vogla Jubb’adin dhe Bakhah, është i treti vend ku ende flitet aramaishtja perëndimore. Gjuha aramaike ka dominuar Lindjen deri në kohën e pushtimeve arabe.
Aramaishtja perëndimore flitej në Levantin e lashtë, që përfshin këto rajone të sotme: Qipron, Izraelin, Irakun, Jordaninë, Libanin, Palestinën, Sirinë dhe Turqinë. Kjo është gjuhë semite dhe alfabeti që përdorej për ta shkruar është adaptuar më vonë nga izraelitët dhe arabët.
Kjo gjuhë vjen nga arameanët të cilët jetonin në Aram (ku gjendet Aleppo). Ata kurrë nuk formuan një shtet unik, por shtete të vogla në rajonin e Levantit; kurrë nuk patën forcë të madhe politike e ushtarake, por me shpërndarja në rrugët e tregtisë mes popujve më të fuqishëm, bën që gjuha e tyre të jetë gjuhë komunikimi mes popujve të ndryshëm. Nga shekulli VIII ajo bëhet gjuhë zyrtare e Asirisë që kishte pushtuar pjesën më të madhe të Lindjes se Afërt dhe Lindjes së Largët.
Pas pushtimit arab, arameanët të cilët ndër të parët kishin përqafuar krishterimin, bëhen pakicë dhe pothuajse shuhen si popull.
Në kohën kur ka jetuar Jezu Krishti, në Jude flitej aramaishtja. Pra, kjo ishte gjuha të cilën e fliste Jezu Krishti dhe apostujt e tij (gjuhë të cilën e përdor Mel Gibson për filmin “The Passion of the Christ). Aramaishten e flisnin hebrenjtë deri te kryengritja e Simon Bar Kokhbas, kundër Perandorisë Romake. Atëherë, gjuha hebraike që ishte gjuhë e klerikëve, rikthehet mes popullit.
Pas pushtimit arab dhe shpërnguljes së hebrenjve, hebraishtja sërish mbetet gjuhë e riteve fetare. Populli fliste gjuhën e vendit ku jetonte. Atëherë madje hebrenjtë mendonin se hebraishtja është gjuhë e shenjtë që nuk duhet të jetë pjesë e komunikimit të përditshëm. Gjërat ndryshojnë në shekullin XIX dhe në fillim të shekullit XX.
Maaloula është qytezë me afro 3000 banorë. Por, ky numër gjatë verës arrin në afro 10 mijë, meqë dimrin e kalojnë në Damask. Qyteza ka myslimanë dhe të krishterë (ortodoksë të kishës së Antiokës dhe me Melkitës), por që të dy palët flasin aramaisht. Në këtë vend gjenden dy nga manastiret më të lashta në botë, Mar Sarkis dhe Mar Tekla, si dhe dy nga ikonat më të vjetra në botë.
Qyteza më 2013 përfshihet nga Lufta Civile e Sirisë. Vendi pushtohet nga ekstremistët e Frontit Al-Nusra në shtator dhe në dhjetor. Me ndihmën e Hezbollahut dhe Partisë Nacional-Socialiste të Sirisë, Ushtria siriane në prill 2014 merr kontrollin në qytet. Shumë monumente të lashta u shkatërruan.
IMZOT PRENG DOÇI
(1846 – 1917)
SHQIPNIA
KRENOHET ME
IMZOT PRENGEN!
Preng Doçi ishte shumë i vogel kur mbeti jetim pa Baben e vet në Mirditë.Edhe vorfnia e familjes do t’a bante punen . . .
Më 2 korrik të vitit 1990, mijëra shqiptarë hynë në territorin e ambasadave të huaja që funksiononin në atë kohë në Shqipëri, në kërkim të lirisë së munguar prej 5 dekadash.
Brenda pak . . .
Nga Prof. FEDHON MEKSI
Frederik Shiroka, mjek kirurg i shquar, themelues… i Kirurgjisë moderne shqiptare, lindi më 27 shtator 1907 në Shkodër, qytet me tradita të lashta atdhedashurie d . . .
Nga Agim Janina
Poeti i madh Lasgush Poradeci, thuri mijëra vargje. Por pakkush e vlerësonte. S’kishte shumë rëndësi, ai shkruante e shkruante. Ndoshta vetëm për veten. Atë që ndiente e . . .
Komiteti Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, që u formua me niciativën e Mit’hat Frashërit, më 26 gusht të vitit 1949, në Paris, ishte një organizatë që në vitet në vijim, do të lua . . .
Diaspora shqiptare ishte e pafat pse unifikusi i gjakut të shprishur të Arbërit, Peter Genc Chicos, i biri i njërit prej themeluesve të “Vatrës”, arkëtarit të parë të saj, bashkëshoqëru . . .
Nga kështjellat e saj legjendare dhe fshatrat plot me lule e deri te lumi i festuar në zemër të saj, magjia e Luginës së Loire-s nuk zbehet kurrë.
Nëse shkrimtari i famshëm fra . . .
Doli në qarkullim libri ”Shënime mbi ngjarjet në Shqipëri, 1938-1944″ i Delegatit Apostolik Leone Nigris, nën kujdesin e Frano Kullit. Ky libër përbën një burim shumë të rëndësishëm d . . .
Mirënjohje fisnikja Monda Lleshi
Qysh në fillim të këtyre radhëve nderimtarie për atdhetarin bujar Sulejman Kapo Abazaj (1913-1994), dua të shpreh mirënjohjen time për ndihmesën e dhën . . .
HELENA LULI (1914-2001)
E PAHARRUESHME SHKRIMTARE !
Në Shqipni do të vazhdojnë rrokullisja e shekujve, po Ju shkrimtaria HELENA LULI nuk do të harroheni kurr!
Vepat Tua . . .
Burimi : Leslie’s, 2 nëntor 1916, faqe n°18
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 11 Korrik 2025
Gazeta javore amerikane “Leslie’s” ka botuar, me 2 nëntor 1916, në faqen n°18, një shkrim asokoh . . .
Burimi : Caras y Caretas, 19 prill 1930, faqe n°144
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 7 Korrik 2025
“Caras y Caretas” ka botuar, me 19 prill 1930, në faqen n°144, një shkrim asokohe rreth m . . .
Komentet