Shkolla shqipe në Jura – Zvicër nga 30 prill deri më 5 maj 2018 në ambientet e shkollës u zhvillua Konkursi me temë “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu ”në kuadër të vitit Mbarëkombëtar kushtuar Gjergj Kastriot -Skënderbeut.
Në Konkursin në nderim të Heroit Kombëtar shqiptar u përfshinë të gjithë nxënësit (86) që vijojnë mësimin plotësues të gjuhës shqipe. Konkursi u zhvillua i ndarë në tri faza. Në fazën e parë nxënësit hulumtuan në internet së bashku me prindër, nxënësit sollën informacione mjaft interesante, në fazën e dytë nxënësit ndoqën orën mësimore “ Figura e rëndësishme e historisë kombëtare shqiptare Gjergj Kastrioti – Skënderbeu” . Dhe në fazën e tretë nxënësit paraqiten punimet e tyre u vlerësuan dhe u shpallën fituesit.
Në prezantimet e tyre ata arritën të përcillnin dhe emocione të shumta tek bashkëmoshatarët dhe pjesëtarët e jurisë. Në sytë dhe në zemrat e fëmijëve shqiptarë spikatet heroi kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeut.
Punimet e nxënësve ishin vërtet të arrira dhe mjaft interesante, saqë shpeshherë e gjenim veten në vështirësi për të përzgjedhur. Pas analizave dhe studimit që iu bë punimeve të nxënësve, shpallën fituesit e konkursit për vizatimin më të mirë.
Niveli I Vendi parë: Elias Lekaj. Vendi II Klea Ajeti Vendi III Durresa Bajrami.
Niveli II:
Vendi i parë: nxënësi Olti Hoxha. Vendi i dytë: nxënësi Gentian Ramabaja dhe vendi tretë Aurela Mehmetaj.
Niveli III: Vendi parë Lea Mehmetaj. Vendi dytë: Rinesa Keqmezi. Vendi tretë Oltian Xhaqkaj.
Shkolla u bë vatër e promovimit të vlerave tona kombëtare nga gjeneza e gjuhës tonë dhe figurat e rëndësishme të historisë sonë të lashtë e deri në ditët e sotme. Me moton që historia jonë kombëtare ka nevojë të njihet nxënësit u angazhuan në një punë jo thjesht argëtuese e me motive nderimesh, por dhe për të nxjerrë në pah vlerat e luftërave dhe përpjekjeve që populli ynë zhvilloi ndër shekuj, për mbijetesë, pavarësi dhe mirëqenie.
Ky vit 2018 i shpallur si Viti i Skënderbeut flet më shumë se kurrë për atdhetarizëm dhe dashuri njerëzore. Për mëmëdhe Arbërinë – Shqipërinë! Është një kohë që bashkon zemrat tona. Ndaj dhe lajtmotivi i nxënësve tanë, në agimet e këtij 550 vjetori, së bashku me figurën e Skënderbeut ishin fjalët e thëna të ka hershme; “… Qëndroni gjithnjë të bashkuar”! Po u përcjell disa prej vizatimeve.
*Nexhmije Mehmetaj, mësuese pranë LAPSH-it “Naim Frashëri “ Jura në Zvicër
Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” në Zvicër filloi vitin e ri shkollor (2019- 2020), vazhdon përpjekjet e saj dhe mundohet të mbajë gjallë dëshirën e fëmijëve për të mësuar gjuhën shqipe.
Si çdo vit tashmë, nxënës, mësues, prindër, miq e dashamirës, mblidhemi tok dhe me ambicie për fryte të mëtejshme nxitim pjesëmarrjen e fëmijëve në këtë cikël të përvitshëm mësimor për të mësuar shqip. Mësimi shqip filloi diku më 15 gusht (Basel), e diku më 2 shtator, në kantonet: Arau, Bern, Basel, Cyrih, Friburg, Glarus, Jura, Gjenevë, Neoshatel, St. Galen, Thurgau, Vaud etj. Me stafin e mësueseve mjaft të përkushtuara: Afërdita Canaj, Lumnije Emini, Hyrije Kurteshi, Idaije Jashari, Elfete Hasi, Merita Azemi, Fitnete Balaj, Florije Xhema, Afërdita Veliu, Remzije Shabani, Halime Vishi, Elfete Hyseni, Anita Asani, Mirela Xoxi e shumë të tjera.
Urojmë që nxënësit dhe mësuesit tanë të kalojnë një vit sa më të suksesshëm, të ndihemi sa më pranë atdheut tonë të dashur Shqipërisë duke folur dhe duke shkruar në gjuhën e të parëve tanë, duke shkruar me alfabetin tonë të pasur, saktë e bukur gjuhën e nënës.
Për zhvillimin e mësimit shqip do ta ndjekim shembullin e atdhetarëve të mëdhenj të Rilindjes kombëtare, dhe nuk do të lodhemi duke punuar për vendin tonë, për gjuhën tonë, për shkollën shqipe dhe kulturën shqiptare, për ta zhvilluar edhe më tej dhe për ta ruajtur si një pasuri e jona kombëtare.
Glarusi është qyteti ku ka filluar për herë të parë shkolla shqipe e pavarur në Zvicër (shtator 1990) me mësuesen largpamëse Drita Krasniqi dhe këtë shtator fillimi i vitit shkollor përkon me 29 vjetorin e këtij misioni fisnik. Kështu dalëngadalë po duken themelet e ndërtuara nga mësuesit e gjuhës shqipe për kaq vite jo rrallë herë pa shumë mund, por me më shumë dashuri.
Një nga synimet kryesore të programit dhe statusit të Shkollës shqipe është zhvillimi dhe ruajtja e gjuhës, traditës dhe kulturës të komunitetit shqiptar në Zvicër.
Qëllimi parësor i mësimit shqip është që fëmijët të kenë rastin të kultivojnë dhe të zhvillojnë më tej gjuhën shqipe, të përmirësojnë atë në të folur dhe në të shkruar si dhe të zgjerojnë njohuritë mbi atdheun dhe kulturën shqiptare.
Nga pikëpamja shkencore gjuha amtare luan rol qendror në procesin e përvetësimit të gjuhës te çdo njeri. Çdo fëmijë sa më mirë e di gjuhën e vet amtare aq më shpejt e mëson të dytën. Përveç kësaj fëmijët që ndjekin mësimin shqip e krijojnë një dygjuhësi të lehtë, gjithashtu një potencial i rëndësishëm shoqëror që duhet vlerësuar.
Një shqetësim është që numri i nxënësve që dëshirojnë të mësojnë gjuhën shqipe kohëve të fundit është zvogëluar. Shumë prindër shqiptarë nuk e vlerësojnë gjuhën shqipe dhe nuk i dërgojnë fëmijët në mësimin shqip. Arsyeja e parë është “ne në shtëpi flasim shqip, fëmija im di të flas shqip.” Një mendim plotësisht i gabuar, nuk mësohet gjuha pa shkollë. Të lexuarit dhe të shkruarit nuk mësohet në familje. Sikur të ishte i drejtë ky mendim zviceranët nuk do të hapnin fare shkolla për mësimin e gjuhës gjermane apo frënge.
E shoh të udhës ta zgjeroj kronikën, të ndalim në shkollën shqipe në Jura, ku punoj. Sivjet u regjistruan16 fëmijë të rinj, 11 me prindër shqiptarë dhe 5 me njërin nga prindërit shqiptarë. Dita e parë ishte shumë e gëzueshme, një ditë e cila shpalosi aq bukur mbresat që fëmijëve iu lanë pushimet në Atdhe, shëtitjet në vendet e tyre të dashura, njohjet e reja që kishin bërë, lojërat e reja që kishin mësuar.
Në fytyrat e fëmijëve shihej gëzimi sidomos tek ata që vinin për herë të parë. Ata duken të qetë e të urtë ngaqë mjedisi është i panjohur, por në sytë e tyre rrezaton një dritë lumturie se së shpejti do të fillojnë të mësojnë si lexohet dhe shkruhet në gjuhën amtare.
Më të druajtur ndiheshin fëmijët dygjuhësh me njërin prind shqiptar. Shumë nga ata ëndërrojnë kur do të flasin lirshëm e sa më parë shqip me të dashurit që jetojnë në Shqipëri, Kosovë apo gjetiu.
Më të buzëqeshur ishin fëmijët e klasave që kishin bërë mësim më parë në gjuhën amtare dhe sivjet do të zhvillojnë mësime në nivel më të përparuar. Si të tillë ata e ndjejnë veten më të sigurt dhe shumë të interesuar për të filluar sa më shpejt mësime nga historia dhe gjeografia e vendit tonë të dashur. Të gjithë së bashku shoqëruam Eliesën duke recituar.
Sipas të dhënave nga Z.Nue Oroshi, kryetar i Shoqatës “Trojet e Arbrit” këtë vit, nëse shkon çdo gjë sipas planifikimit dhe përkrahjes që do ta jap komuna e Prizrenit dhe në veçanti, ndihmat e mbledhura në kurbet nga kurbetçarët, do të bëhen dy përurime me rëndësi të veçantë për Prizrenin e bukur dhe historik.
Ngritja e shtatorës së Gjergj Kastriotit – Skënderbeut dhe
Libri enciklopedik prej 550 faqe : ”Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, heroi kombëtar i shqiptarëve” kushtuar 550 vjetorit të kalimit të tij në amshim.
Të nderuar bashkëbisedues që përmes të shkruarit në Faqe të Librit-Facebook të datës 2019-09-05, keni shprehur urime, përgëzime, fjalë miradije dhe lavdrata, lidhur me publikim e lajmit pa dyshim shumë të mirë e të gëzueshëm për dashamirët e librit nga Z.Nue Oroshi që mes tjerash shkruan se: Sot e përmbyllëm përgatitjen e librit enciklopedik: “Gjergj Kastrioti –Skënderbeu, heroi kombëtar i shqiptarëve“
Pra siç shkruan Z.Nue Oroshi, ky është libri i tetëmbëdhjetë me radhë që Shoqata e Intelektualëve gjithëshqiptarë “Trojet e Arbrit“ po i jep lexuesëve anë e këndë trojeve shqiptare dhe kurbetçarëve kudo e kahdo që gjinden ata.
Siç po dëshmohet më sipër se vërtetë është punuar në mënyrë ekipore, ku janë organizuar dhe jetësuar deri tani 15 mbledhje (sesione) shkencore të rregullta, me pjesëmarrjen e mbi 60 pjesëmarrësve me punimet e tyre, nga të gjitha trojet shqiptare dhe kurbeti, sipas temave të përcaktuara për secilen mbledhje (sesion) me punimet e tyre shkencore nga tematika e përcaktuar nga kryesia e Shoqatës dhe poashtu, janë mbajtur 4 mbledhje (sesione) të veçanta shkencore kushtuar figurave të rëndësishme kombëtare që do të thot se janë publikuar deri tani 19 vëllime, ndërsa në këtë vit do të mbahet mbledhja e (sesioni) i 5-të shkencor në Zym të Hasit-Prizren kushtuar Atë Shtjefën Gjeçovit, që do të thot gjithsejtë 20 mbledhje (sesione) shkencore me 20 vëllime librash.
Është me rëndësi me u thënë haptas por edhe me u shkruar e publikuar se:
Për të shkruar, shtypur, publikuar e shpërnda libra me rëndësi të veçantë për histori në përgjithësi dhe për çështjen kombëtare në veçanti në kohë dhe hapësirë, duhet bërë punë me përgjegjësi hulumtuese dhe shkencore qoft në mënyrë vetanake apo ekipore, gjithnjë tue u shërbyer me të dhëna e dëshmi të mbledhura në terren dhe hulumtime e gjurmime arkivore, në kohë dhe hapësirë, që për ta jetësuar këtë punë si duhet, patjetër se nevoitet baza materiale.
Në shtetet e formuara me traditë shtetformimi me arsim, kulturë, shkencë, dhe me ekonomi të formuar e zhvilluar, ku baza materiale për këtë qëllim është e suguruar dhe me përparësi të veçantë.
Në Kosovë e kudo që qeverisinë vendorët për fatin e keq shqiptarë, kjo përparsi mungon, apo është e përzgjedhur vetem për përkrahsit e pushtave e pushtshtetetarëve vendor, për ata politikuaj që kanë zënë vende dhe pozita në pushtet, që i shërbejnë politikës ditore, kanë krijuar sistemin e keq përdorimeve tue zhvilluar e përdorur ate përmes sitemit kriminal, në emër të demokracisë e kanë zhvilluar e përkryer krimin e organizuar ekonomik e politik në tërë vendin në të gjitha drejtimet dhe hapësirat e synuara..!
Prandaj sa u përket urimeve, falënderimeve apo lavdratave të bëra në hapsirat e Faqe Librit-Facebook, janë të mirëseardhura dhe një lloj freskije apo flladitje shpirtrore për autorin e shkrimit Z.Nue Oroshi që është normale dhe njerëzore.
E vërteta është se ka munguar e po mungon në vazhdimsi përkrahja materiale institucionale, që do të thot mungon kushti themelor për të plotësuar e jetësuar nevojatë për punën që don e planifikon të bëjë Shoqata“Trojet e Arbrit”.
Prandaj, për t’u pasurar vendi me dije e kulturë, duhen libra për lexues, muze, përmendore, shtatore dhe monumente të ndryshme nga trashëgimia kulturore, për t‘ i ngitur dhe zhvilluar, mirëmbajtur e kujdesur për to, si për vizitorët vendor dhe të ardhur, për të krijuar e për të pasur e paraqitur, vëlera të artit e kulturës, në shumë drejtime, duhen mjete materiale – LEKË.
Sa për dëshmi në vijim po japim shkurtimisht disa të dhëna lidhur me aksionin e shpallur në Zvicër që nga data 2019-02-10 nga takimi i parë me kurbetçarët në Aarau të Zvicrës, për të mbledhur ndihma për ngritjen e shtatorës së GJERGJ KASTRIOTIT- SKËNDERBEUT në Prizrenin e bukur historik.
Rezultati i deri tashëm është larg nevojës dhe parashikimeve, se janë tubuar afër 20 mijë Franga, kurse shuma e nevojshme që kërkohet për tu plotësuar dhe mbuluar shpenzimet për shtatore është 70 mijë Euro.
Në shkrimin e tij Z. Nue Oroshi mes tjerash shkruan:
”Ky libër do të shpërndahet në menyrë ekskluzive në akademinë solemne që do ta mbajmë në Prizren pas vendosjës së monumentit të Gjergj Kastriotit- Skënderbeut në Prizren.Gëzon fakti se ideja e dhënë nga shoqata “Trojet e Arbrit“ në Lezhë për vendosjën e monumentit të Gjergj Kastriotit -Skënderbeut po vjen ngadalë drejtë fundit.Prandaj ju bëjmë thirrje të gjithë atyre që ende nuk kanë dhënë kontributin e tyre për këtë monument kombëtar të na përkrahin që ta shpejtojmë vëndosjen e monumentit të Gjergj Kastriotit Skënderbeut në Prizren.”
Prandaj, Thirrja e kryetarit të Shoqatës “Trojet e Arbrit” për të ndihmuar projektin në fjalë, rrjedh si pasoj e mungesës së mjeteve dhe ngecja e grumbullimit të mjeteve në terren nga kurbetçarët, ndoshta si pasoj e pushimeve verore dhe arsyenave tjera që janë të shumta.
Por, sido qoft siç thuhet se shpresa vdes e fundit, shpresojm se me të lexuar këtë lexuesit do të përkrahin thirrjen dhe do të ndihmojnë sipas thirrjes dhe si pas të dhënave në këtë shkrim të publikuar.
E për ta jetësuar këtë kërkesë duhet ndihma konkrete në mjete materiale:
Në vijim po japim llogarinë rrjedhëse të bankës ku mund të bëjnë pagesën kush dëshiron ta përkrah këtë kërkesë lidhur me ngritjen e shtatorës së Gjergj Kastriotit – Skënderbeut në Prizren.
Ka mundësi për veprimtarët në Zvicër që mbledhjen e mjeteve nga kurbetçarët vullnetar ta bëjnë përmes Fletëdëshmive dhe formularit që mund ta marrin përmes postës elektronike–Emailit në këtë adresë abas_fejzullahi@hotmail.ch nga komisioni për këtë qëllim në nivel të Zvicrës si dhe të gjitha të dhënat që u intereson lidhur me mënyrën e pagesës apo rrjedhen e aksionit për ndihmë.
1.Pagesa përmes llogarisë bankare është në fund të kësaj fotografije.
Kurbetçarët me vetëdijed po veprojnë pikërisht sipas porosive të rilindasit mendjendritur Sami Frashërit i cili mes shumë porosive dhe këshillave që ka lënë të shkruara për bashkatdhetarët e tij kudo që janë në atdhe apo kurbet, ka edhe këtë porosi që kurbetçarët sipas mundësive dhe nevojave po mundohen ta jetësojnë me ndihmat e tyre konkretisht tue përkrahur porosinë:
Sipas Ftesës së veprimtarit Saim Tahiraj, ish-bashkëluftëtar i heroit të kombit Sali Çekaj, në klubin “Dardania“, në Zofingen të Zvicrës më datën 2019-08-24 u mbajt takimi i parë me bashkëatdhetarët kurbetçarë, ku u zhvillua një bashkëbisedim përmbajtësor lidhur me kërkesën e parashtruar, për të mbledhur ndihma për botimin e librit me të dhëna e dëshmi për masakrën e Gjakovës dhe burgun e Dubravës, nga autori Afrim Shefqet Caka me titull: „ATA U VRANË-LAN PAS VETES HISTORINË“.
Nga të pranishmit u përkrh kërkesa e parashtruar nga Z.Saim Tahiraj, dhe u formua Këshilli organizativ për ato kantone që ishin të pranishëm pjesëmarrësit dhe u formua Këshilli mbikqyrës për pranimdorëzimin e mjeteve dhe u caktua afati për tubimin e dytë më datën 2019-09-28 në të njejtën adresë dhe kohë, për të shqyrtuar të dhënat rreth grumbullimit të ndihmave sipas kërkesës.
Këshilli organizativ përbëhet nga këta pjesëmarrës:
Saim Tahiraj, Abas Fejzullahi, Zymer,Tahiraj, Daut Hakaj, Jusuf Demaj, Daniel Rosaj, Mahmut Gashi, Hamdi Rrustemaj, Shyqri Azemi, Xhemajl Haxhiu, Ekrem Maloku, Skënder Tolaj, Xhevat Kashtanjeva, Fehmi Gagica, Bislim Hoxha, Mustafë Ramosaj, Sabedin Bajrami, Din Gashi , Qamil Çekaj, Ismat Krasniqi, Salih Sopi, Haki Latifi, Lush Mula dhe Shaban Morina, ku sipas rrethanave bëhet zgjërimi dhe plotësimi i Këshillit organizativ.
Pamje nga një pjesë e Këshillit organizativ
Ndërsa Komisioni mbikqyrës prej tre anëtarësh për pranim dorëzimin e mjeteve të mbledhura e përbëjn: Saim Tahiraj, Xhemajl Haxhiu dhe Mahmut Gashi.
Kurbetçarët në Zvicër po e dëshmojnë në vazhdimsi pjekurin e tyre intelektuale për të ndihmuar arsimin e kulturën në atdheun e tyre me halle shumë, si pasoj e qeverisjesë së keqe të pushtshtetarëve vendor..!
Kurbetçarët si në të kaluarën që kanë ndihmuar në të gjitha drejtimet për lirinë dhe pavarësinë e atdheut edhe tani po u bie hise të ndihmojnë në fushën e kulturës nga se, institucionet përgjegjëse për çështjen e kulturës, arsimit dhe drejtimeve tjera, janë tue mrizu, ose bëjnë veprime të përzgjedhura financimi sipas posteve e pozitave apo lidhjeve farefisnore dhe të interesave të ndryshme.
Histori e dhimbshme, e pa pranueshme, megjithëse e besueshme. E shohim përditë tjetërsimin e ngadaltë të shqiptarëve në Kosovë, me forma nga më të ndryshmet, por të bjerë vet shqiptari në këtë gjendje, është për të ardhur keq. Dhe për të ulërirë është kur shohim për këto 10-15 vite pas lufte janë ndërtuar qindra xhami, një fqinji im më tha për gjatë rrugës Prishtinë – Mitrovicë mund të numërohen deri 28 xhami. Do të isha e lumtur sikur të ishin ndërtuar shkolla, fabrika apo shtëpi shëndeti në vend të tyre.
Në Prishtinë nuk ka lagje që s’ka xhami dhe të shurdhojnë me zërin e altoparlantit, në vend që të dëgjosh këngë fëmijësh në kopshte apo çerdhe të reja. Vjen fjala kush u jep leje për të gjitha këto ndërtime të xhamive vend e pa vend. A ka sy dhe vesh kryetari i komunës së Prishtinës?
Në këtë muaj të verës, për pushime isha në Prishtinë qëllova kur ishte festa fetare e myslimanëve ( bajrami i vogël), paradite dola me bashkëshortin tim tek sheshi para teatrit të pimë kafe dhe në qytetin tonë lindi vështirësia të gjitha restorantet ishin mbyllur (me përjashtim një hapur).
Kryeqyteti ynë në vetvete dukej i shëmtuar, s’kishte bukuri po e themi hapur pa njerëz të çiltër, tërheqës dhe punëtorë që kanë ngjallur gjithnjë respekt tek vizitorët vendor dhe të huaj. Me të vërtetë një histori shumë e hidhur!
Një dukuri tjetër po aq shqetësuese është se si numri i grave e vajzave që fshehin bukurinë shqiptare nën vellon e zezë turke – arabe mjerisht çdo ditë është më i dukshëm. Një studente më tha “kjo dukuri është shqetësuese por nuk janë shumë që pëlqejnë kulturën e huaj, “vëreni janë të njëjta gra që mblidhen dhe parakalojnë disa herë në orë në këtë rrugë sepse marrin nga 100 euro për ketë veprim”. Vetvetiu lind pyetja kush e paguan këtë lëvizje që mbjell farën e keqe antikombëtare dhe pse shteti hesht para këtyre dukurive? A shkohet kështu në Evropë? “Zgjohuni shqiptarë prej gjumit zgjohuni, mjaft punuat për të tjerët o fat keq “….Këto dukuri nuk do të mbesin në heshtje.
Ky grup shqiptar që ka përqafuar sektin islam kërkon mënyrë tjetër veprimi në shoqëri. Një stomatologe më rrëfej “burrat e grave të mbuluar na telefonojnë për gratë e tyre për vizita mjekësore dhe kërkojnë që gjatë asaj kohe nuk duhet të ketë asnjë njeri të gjinisë mashkullore në ordinancë, gjithashtu edhe gruaja e mbuluar me ferexhe kur vjen kërkon të lëshojë roletat e dritareve sepse ajo do të zhvesh fytyrën dhe unë humb kohë duke ia plotësuar asaj kërkesat”.
Është për të ardhur keq që ekzistojnë njerëz të tillë në shoqërinë shqiptare, sa nuk i vjen turp që mohojnë vetveten, identitetin dhe kulturën e lashtë shqiptare.
Për mendimin tim këta njerëz janë shtresa më e ulët dhe injorante e popullit shqiptar.
Personi që shihni në foto është Leon Lulzim Sahiti, 17 vjeçar nga Thuni, me prejardhje nga rrethi i Pejës, i cili ka humbur jetën tragjikisht pak ditë më parë, në shinat e trenit në qytetin Thun të Kantonit të Bernës, Zvicër.
Trupi i pajetë i adoleshentit u gjet mëngjesin editës së shtunë, dhe nuk u bë e mundur të identifikohej menjëherë.
Por familja ka konfirmuar se bëhet fjalë për Leon (Lulzim) Sahiti, 17 vjeç. Mbi bazë të të dhënave të deritashme, policia konsideron se bëhet fjalë për një vdekje aksidentale.
Në postimet në rrjetet sociale, halla e tij dhe të tjerë të afërm, kanë shprehur dhimbjen e madhe për këtë largim të parakohshëm të djalit.
Festa për Shqipërinë organizohej atë mbrëmje tek çerdhja “Dhëmbi i qumështit ”. Gjithë mjedisi ishte mbushur me pamje nga Shqipëria, fëmijë shqiptarë të qeshur, duke luajtur dhe duke vallzuar. Mbi të gjitha mjedisi i çerdhes ishte mbushur edhe me flamurë shqiptarë dhe të Zvicrës. Nga një manjetofon dëgjohej muzikë shqiptare. Ishin përgatitur edhe gatime shqiptare që u pëlqyen shumë. Casti më emocionues ishte kur Shqipja dhe grupi i saj nga Kosova dhanë një shfaqje me muzikë dhe valle shqiptare. Për një kohë e gjithë çerdhja u duk se ishte në Shqipëri, pasi të gjithë këndonin dhe kërkecin muzikë shqiptare, bile edhe duke shqiptuar në shqip. Cerdhja „Dhëmbi i qumështit“ organizonte ditën që i kushtohej miqësisë midis fëmijëve shqiptarë dhe zviceranë. Jo më kot Profesoresha Fransine Koch ka shkruar të gjitha kujtimet e saj në librin dygjuhësh „Fëmija shqiptar me sy të zinj“ që unë e kam përkthyer me gjithë dëshirë dhe botuar nga « Toena ». Më kujtohet që çerdhja ishte e zbukuruar me lule, por edhe me flamuj shqiptarë dhe zviceranë. Një simbol i madh dhe i bukur miqësie…Dhe megjithatë diçka jo e pëlqyeshme kishte ndodhur disa vite më parë, si rezultat i mendjes së ngushtë të ndonjë burokrati pa vizion. Më lejoni tua tregoj me par radhë. Po udhëtonim si zakonisht me aeroplanin e Swiserit (i cili tanimë e ka emrin „Swiss“) nga Zyrihu për në Tiranë. Përfaqësuesi i saj për Shqipërinë, Peter Gadient ishte pranë meje. Si gjithmonë më kishte vënë në klasë të parë të aeroplanit, pasi kishte dëshirë të bisedonim për problemet e ecurisë së fluturimeve midis dy vendeve. Po qëndronte pak i mërzitur, gjë që ja vura në dukje, pasi zakonisht bënte shaka dhe më fliste për qëndrimet e tij të shpeshta në Shqipëri, për mikpritjen atje, për konjakun e mirë shqiptar dhe për dëshirën që të qëndronte edhe pak kohë, megjithë moshën e thyer… Mora vesh, sipas thënieve të tij, se në zyrën e Swiserit, në hotel “Dajti” e kishin ndaluar të vinte emblemën e Swis-erit, Kryqin e Kuq. U mërzita edhe unë, por u përpoqa ta qetësoj, duke i dhënë fjalën se do të bëja diçka me sa kisha mundësi sapo të takoja eprorin tim në Tiranë. Turfulloja dhe mendoja se si është e mundur që të arrihet deri aty që një mendje e shkurtër të cënojë nga budallallëku i tij marrëdhëniet shumë të mira midis dy vendeve të vegjël dhe sovranë. Pasi shkova dhjetë minuta në shtëpi për t’u takuar me nënën dhe djalin tim, me një frymë u drejtova tek Ministria e punëve të jashtme. Atje hyra drejt e tek zyra e eprorit, natyrisht pasi i thashë sekretarit. Ministri Reis Malile më priti me përzemëri si zakonisht, një njeri i thjeshtë dhe mbi të gjitha me zemër të madhe dhe me karakter. Gjithashtu më vinte ndërmend kur më thërriti, pasi kishte ardhur tek ai, kryetari i shoqatës së të verbërve dhe kërkonte të krijonte lidhje me shoqata të tilla në botë. M’a dha atë detyrë dhe unë me dëshirë e plotësova. Kisha shumë besim dhe respekt për të. Më dukej dhe mbetet akoma në kujtesën time si një njeri tepër i afërt i familjes, pasi në një rast tjetër, shumë të dhimbshëm dhe shqetësues për mua që ndoshta do të vijë koha ta tregoj, më ka qëndruar afër dhe më ka dhënë një kurajo të jashtëzakonshme. Dija të krijoja distancë me të, për të mos kapërcyer etapat, kur ishim në biseda edhe me të tjerë, por kur ishim vetëm, nuk nguroja t’i flisja hapur dhe çiltër. Shpesh më jepte këshilla shumë të vlefshme që më kanë mbetur edhe sot e kësaj dite në kujtesë. Mbi të gjitha ishte njeri fisnik. Kur mblidheshim darkave në Nju Jork midis shokësh dhe pinim ndonjë gotë, ai shpesh bashkohej me ne, jo për të pirë, pasi nuk para pinte, por i pëlqente biseda me ne. Më kujtohet se njëherë kur shkuam në Nju Jork e ftoi xhaxhai i vetë në shtëpi për vizitë. Ai ishte vendosur me dhjetra vite më parë, nga shqiptarët e viteve tridhjetë që kishin shkuar në Amerikë. Pasi e pritën mirë dhe u bisedua përzemërsisht, xhaxhai i Reizit nxori një magnetofon të vogël dhe ju drejtua atij:“ Merre këtë si kujtim për vajzat“. Reizi u skuq dhe ai tha: “Jo nuk mund ta pranoj, ja ne ishim këtu dhe u kënaqëm, por ajo është e tepërt”. Xhaxhai ngulmoi se ajo ishte për vajzat, një shënjë e vogël që ato megjithëse nuk e kishin parë, të kujtoheshin për të. Reizi nuk pranoi. Nuk e di se si ndodhi dhe një nga shokët në Nju Jork ja kish marrë xhaxhait të Reizit magnetofonin dhe e kishte sjellë me vete. Ai „hëngri një dush të mirë“ pse e kishte marrë pa lejen e tij, dhuratën me vete. E kapërcyem atë gjendje duke i thënë shokut Reiz se nuk kishte qënë gjë e madhe dhe mbi të gjitha se ishte njeri me karakter dhe nuk do të prishej puna pse xhaxhai i tij i kishte dhënë diçka simbolike… Le të kthehemi tek çështja jonë. Kishim bërë disa udhëtime bashkë në Nju Jork për në Kombet e Bashkuara dhe mbi të gjitha më pëlqente se e vlerësonte punën e njerëzve dhe bënte gjithçka që t’i ndihmonte në ecurinë e tyre. Kishim qëndruar shpesh herë bashkë për të biseduar për problemet e OKB-së dhe lidhjeve të saj me Shqipërinë, si dhe problemet e Kosovës. Pa e zgjatur, ju drejtova ministrit Reiz, në zyrën e tij: „Jam pak i shqetësuar, pasi dikush nga funksionarët e ministrisë së transporteve e ka ndaluar përfaqësuesin e Swiserit të vendosë emblemën e tij në hyrjen e kësaj shoqërie“. I përsërita faktet që Swiseri ishte shoqëria e vetme ndërkombëtare që kishte qëndruar gjithmonë e hapur, si dhe shumë fakte të tjera bindëse që flisnin se edhe ne duhej të bënim një hap, pasi nuk përbënte ndonjë cënim të sovranitetit tonë. Vazhdova duke i thënë se të dy kishim qënë të pranishëm disa vite më parë, gjatë një udhëtimi në Nju Jork, në bisedë me përfaqësuesit e Swiserit në Zyrih, për të vendosur sipas dëshirës së tyre, hapjen e linjës së Swiserit me vendin tonë. Dhe se ai vetë e kishte pritur këtë propozim me dëshirë të zjarrtë dhe kishim ngritur dolli për përfundimin e saj sa më parë. I përsërita se sa kishte ngulmuar vetë Gadienti, kur ishte diskutuar çështja e mbylljes së linjës së Swiserit me Shqipërinë, pasi shoqëritë e tjera ishin larguar nga Rinasi, dhe unë, si përfaqësues në Gjenevë e në Zvicër, pasi nuk kishte akoma ambasadë në Bernë, si dhe ai vetë në Tiranë, kishim bindur Swiserin të vazhdonte, duke e parë me syrin e të ardhmes…Sa herë, në periudha të vështira për Shqipërinë, përfaqësues të Swiserit, midis tyre miqtë e mij të paharruar, Ruth dhe Walter Borner, respektivisht gazetare dhe funksionar i lartë i Swiserit nga Dorfi pranë Zyrihut kishin sjellë ndihma falas, duke shfrytëzuar fluturimin e shoqërisë së tij në vendin tonë!. Walteri disa herë më kishte dhënë bileta për udhëtimin Gjenevë Zyrih në mërë që të më ekonomizonte kohën e çmuar kur duhej të prisja në Zyrih personalitete të larta nga Shqipëria. Ndërsa Gadienti nuk linte rast që në çdo udhëtim të Swiserit për në Shqipëri të shpinte pajisje për shkollën e jetimëve apo institucione te tjera. Ndërkaq të gjithë funksionarët në aeroportin e Zyrihut apo Gjenevës jepnin gjithmonë dritën e gjelbër për të pritur sa më mirë shqiptarët që kalonin qoftë edhe tranzit atje. Ministri kapi receptorin e telefonit dhe formoi një numër. Nga ana tjetër dëgjova se ishte funksionari më i lartë i ministrise së transporteve. Reiz Malile ju drejtua atij: “ Shoku ministër, të lutem, shihe me prioritet çështjen që ka ngritur përfaqësuesi i Swiserit në Shqipëri. Eshtë minimale ajo që kërkon. Unë mendoj se duhet realizuar qysh sot. Nuk cënohet asgjë, sikur ai të vendosë simbolin e vet tek hyrja e zyrës së tij. Përkundrazi gjithkush do shohë se Zvicra është e pranishme tek ne. Mbi të gjitha ata janë treguar gjithmonë dashamirës dhe na kanë ndihmuar me gjithçka ”. Nga ana tjetër e receptorit u shpreh shënja e pohimit dhe kështu përfaqësuesi i Swiserit mundi të vendosë emblemën mbi zyrën e tij. Gjatë udhëtimit të kthimit për në Zvicër e festuam ngjarjen e gëzuar me Gadientin fisnik, duke pirë pak shampanjë dhe “ Kirsh ” që është një pije shumë e mirë zvicerane, njësoj si rakija jonë, vetëm nga aroma ndryshon.
Tifozët e klubit serb Crvena Zvezda i sulmuan disa shqiptarë në Bernë të Zvicrës, ku kishin udhëtuar për ta përcjellë nga afër përballjen e klubit të tyre të preferuar me Young Boys në kuadër të kualifikimeve për Ligën e Kampionëve.
Një grup i madh i tifozëve serbë të Zvezdës shkaktuan kaos dhe dhunë rrugës drejt stadiumit para ndeshjes që nisi dje në orën 20:45, sipas mediave zvicerane, transmeton Gazeta Express.
Policia në Bernë e konfirmoi mbrëmë se i është dashur të shtjerë disa herë në ajër për ta qetësuar situatën. Raportohet për një person të lënduar gjatë dhunës, e cila kishte nisur afër një objekti pasi tifozët homofobikë serbë kishin reaguar ndaj një flamuri të LGBT-së që ndodhej aty.
Përveç kësaj, ata shkaktuan probleme edhe në sheshin “Delije”, ku hodhën kanaçe të birrave në drejtim të një banese ku ndoheshin disa shqiptarë.
Valon Behrami e ka përsëritur edhe njëherë zhgënjimin e tij për mënyrën se si u pensionua nga Kombëtarja e Zvicrës.
Ylli kosovar vazhdon të jetë pjesë e futbollit aktiv. Tani po luan në Zvicër për Sionin, shkruan Gazeta Express.
Por është larguar nga Kombëtarja e Zvicrës menjëherë pas përfundimit të Kampionatit Botëror “Rusia 2018” bashkë me Blerim Xhemailin.
Behramit i ka mbetur hatri në përzgjedhësin e Zvicrës, Vladimir Petkoviç, i cili përmes një telefonate i kishte thënë se ekipi helvetik nuk llogaritë më në shërbimet e tij.
Kosovari insistion se ka merituar tjetër qasje nga Petkoviç sepse është një lojtar me më së shumti paraqitje për Zvicrën.
”Kam folur vetëm 3 minuta, ndoshta 3 minuta e 20 sekonda. Petkoviç me tha ‘Valon dua të bëjmë ndryshime gjenerate’. Dhe çfarë ndryshimi bëri, ishim vetëm unë dhe Blerimi që u larguam”, ka deklaruar për “Blick” Behrami, i cili ka garuar në katër Kampionate Botërore me Zvicrën.
“A kështu ndryshohet gjenerata? Ai nuk me pyeti fare për mendimin tim, nuk më pyeti nëse jam gati për të vazhduar dhe çfarë mendoj për të ardhmen, sidomos pas Kupës së Botës ku kishim një performancë të mirë”, ka thënë Behrami i cili nuk dëshiron ta takojë kurrë trajnerin boshnjak.
Intervistë e Skënder Buçpapajt tek e përjavshmja letrare kulturore ExLibris
Z. Buçpapaj, nuk është mirë që biseda e një poeti me lexuesin e tij të jetë kaq e sofistikuar, pra po mendoj edhe këtë komunikim tonin të parë, për të marrë prej lëndës, subjektit,qëka realizuar te ju njëprofil poetik sa lirik aq edhe epik. Pra, dua tëdi nëkëtëepokëtëteknologjisëçfarëju nuk rrokni dot përballëlexuesit? Për ironi, edhe këto bisedat tonat, të sotmen, me mjete elektronike…
Poezia është arti më i vjetër, i lindur bashkë me njerëzimin, i lindur për ta mbijetuar njerëzimin. Ajo është arti i arteve. Ka bashkëjetuar me të gjitha llojet e tjera të shkrimeve, – diturore, të shenjta, didaskalike etj., – ka ditur të japë dhe të marrë nga kjo bashkëjetesë. Ka bashkëjetuar me të gjitha llojet e arteve, ka ditur të japë dhe të marrë nga kjo bashkëjetesë. Ka bashkëjetuar me të gjitha llojet letrare, ka ditur të japë e të marrë nga kjo bashkëjetesë. Poezia karakterizohet nga ritmet dhe melodia, por qëndron më lart se muzika, sepse kur thuhet se kjo poezi është melodioze, është harmonike etj., thonë për të vetëm diçka të pjesshme. Kur thonë se kjo muzikë është poezi, nuk ka nevojë të thuhet më shumë. Poezia vepron me përfytyrime dhe vizione të larmishme, por qëndron më lart se piktura, sepse kur thuhet se kjo poezi ka shumë kolorit, ka shumë dritë, ka shumë kontraste etj., thonë për të diçka të pjesshme. Kur thonë për një pikturë se kjo është poezi, kanë thënë gjithçka për të. Traktatet shkencore, shkollore, fetare, dolën më vete, u shkëputën vetëm relativisht nga poezia. Muzika, kërcimet, vallet, u shkëputën vetëm sa për të thënë nga poezia. Proza, e shkurtër dhe e gjatë, dramaturgjia, vetëm ndërruan banesë pa ndërruar shtëpi nga poezia. Nëse kjo të çon te relativiteti, atëherë po ju kujtoj se këto kohët e fundit kam lexuar traktatin fizik dhe filozofik “Relativiteti” të Albert Ajnshtajnit. Dhe mund të them se është relativisht shkencë, relativisht filozofi dhe relativisht poezi.
Asnjë shkak, asnjë arsye, pra, nuk ekziston pse poezia ta ndiejë veten ngushtë ndaj epokës së teknologjisë apo përballë lexuesit të epokës së teknologjisë. Është thjesht vetëm çështje se çfarë parapëlqimesh ka poeti në etapa apo në rrethana të caktuara të krijimtarisë së tij, se çfarë ndijimesh triumfojnë ndaj të tjerave në përballje me realitetin në ndryshim të përhershëm. Diçka nga realiteti të cilin sot poeti e abstragon nga poezia e tij, në fakt, nuk e ka përjashtuar, nuk e përjashton nga vëmendja e tij dhe nesër, fare natyrshëm, mund të jetë e do të jetë një tjetër parapëlqim i tij. Dhe këtë e bën brenda individualitetit të tij, vetëm duke pasuruar arsenalin e mjeteve të tij.
Një koleg e krahason poezinë me rakinë që, thotë ai, të deh dhe nuk të lë dhimbje koke. Unë mendoj se ka poezi që të dehin menjëherë dhe dehja prej tyre të lëshon menjëherë. Ka poezi që të dehin ngadalë dhe dehja prej tyre të lëshon ngadalë. Ka poezi që të dehin njëherë e përgjithmonë. Dhe kjo është dehje hyjnore.
Proza lexohet një herë, dy apo tri herë. Ndërsa poezia lexohet me dhjetëra herë. Proza, pas leximit, e ka vendin në raftin e bibliotekës, ndërsa poezia e ka vendin pranë abazhurit. Poezia mësohet përmendsh e tëra. Poezia këndohet. Ta pyesnin për këtë Lasgushin, çfarë do t’ju thoshte.
Para pak kohësh ju u nderuat me çmimin Libri Poetik më i Mirë me motivacion: “Për librin Imgur – simbiozë e imagjinatës poetike dhe perceptimit filozofik, duke sjellë një kostelaciontëgjerënëkozmosin e letrave shqipe.” Çfarë ka ndryshuar në këtë ndjeshmëri tuajën?
Mendoj se është një motivacion shumë i saktë dhe që e karakterizon gjithë krijimtarinë time poetike deri te ky libër. Për më tepër, një motivacion i formuluar nga një juri tejet profesionale me përbërje nga e gjithë hapësira kombëtare dhe nga Diaspora. Unë synoj gjithnjë që çdo libër imi i ri të jetë një kuotë e re në krijimtarinë time, çdo libër i ri të ketë një fizionomi të veçantë brenda krijimtarisë sime, çdo poezi për mua është një vepër brenda veprës poetike. Falë Zotit, përkryerja nuk ekziston askund, aq më tepër në art, në poezi, prandaj, sa më shumë të kërkosh, aq më shumë zgjerohen hapësirat e kërkimit për përkryerje të mëtejshme. Kjo është magjia e artit, që e bën artistin të mos reshtë kurrë së krijuari, deri në pikën e fundit të energjive të tij. “Imgur”, sigurisht, shënon një risi nga shumë pikëpamje në krijimtarinë time.
Çfarëkonstrukti ndërtonvendi te njeriu, në rastin tuaj, lindur në Tropojë. Keni një rrëfim? Çfarë është Tropoja për ju?
Ka pasur, ka dhe do të ketë në këtë botë njerëz me më shumë se një atdhe. Nuk ka pasur, nuk ka dhe nuk do të ketë kurrë në këtë botë njerëz me më shumë se një vendlindje. Njeriu është bërë për të pasur një vendlindje, një nënë, një baba, një Zot! Tropoja, vendlindja ime, është një krahinë me bukuri të veçantë, ndër më unikalet – barabar: të natyrës dhe të njeriut. Është gjithashtu një krahinë me fat të veçantë e ndër më unikalet. Nuk është pushtuar kurrë nga të huajt. Ka pasur inkursione të huaja ushtarake, ka pasur masakra dhe djegie masive të krahinës, por nuk ka pasur pushtime. Me ndarjen e Kosovës nga Shqipëria, Tropoja pësoi ndarjen nga Kosova. Tropoja i kishte të gjitha infrastrukturat – fizike, ekonomike, tregtare, kulturore, familjare me Kosovën. Tropojën ndahej me Dri’ nga pjesa tjetër e Shqipërisë. Edhe sot e kësaj dite Tropoja e vuan infrastrukturën e paplotë dhe të prapambetur me pjesën tjetër të Shqipërisë. Tropoja, ndër më heroiket dhe vitalet e atdheut dhe kombit tonë, është vatër e papërsëritshme e kulturës – në vijimësi, nga tradicionalja te më modernia. Askush nuk e ka epikën legjendare të Tropojës, askush nuk i ka kërcimet e Tropojës, rrallëkush e ka epikën historike apo lirikën e mrekullueshme të saj.
Nga vitet ’70 Tropoja është në hartën e botës si një Andaluzi tjetër e poezisë. Pas Anton Paplekës, në poezinë shqipe do të vija unë, pastaj Avni Mulaj, Hamit Aliaj dhe një plejadë e tërë poetësh. Në vitet ’70-’80 nga penat e poetëve tropojanë kanë dalë 20-30 libra poetikë.
Dikush ka shkruar se në vitin ’73, kur botuat vëllimin “Zogu i bjeshkës”, thyet kornizat poetike të kohës.
Në fakt, një zë verior në poezi ka diçka homerike, që duket se na rezulton sot më tepër lirik?
“Zogu i bjeshkës” shënoi një prirje të re rishtare në poezinë e kohës. Në fillim të viteve ’70 brezi im i poetëve ishte në krye të një lëvizjeje estetike që shënonte largimin nga fjalori tashmë i shteruar i entuziazmit ndaj industrializimit dhe transformimeve socialiste të poetëve të brezit të viteve ’60, entuziazëm të cilin letërsitë e tjera, në fakt, e kishin tejkaluar në shekullin XIX dhe në fillim të shekullit XX. Në këtë lëvizje u përfshinë edhe poetë të brezit të viteve ’60 si dhe krijues të fushave të tjera të arteve dhe letërsisë. Kishte te ne një vetëdije se poezia shqipe, letërsia, artet, duhej të mos ishin më të vonuara ndaj zhvillimeve bashkëkohore. Në Kosovë dhe në trojet tona të tjera shqiptare krijuesit e kishin lirinë estetike për të reflektuar rrymat artistike të kohës. Ata ia kushtonin muzën e tyre rezistencës dhe qëndresës shpirtërore të individit. Lëvizja jonë estetike synonte çlirimin e gjuhës artistike nga dogmat sunduese estetike, përfshirë këtu edhe dogmat gjuhësore. Në këtë kuadër, poezia ime, e cila vinte nga djepi i Eposit Legjendar, sillte lartësitë gjuhësore veriore, në marrëdhëniet e saj me mjediset, atmosferat, fjalorin, mitologjinë, folklorin i cili ishte i paprekur nga muzat që nga kohët e bardëve homerikë.
Lexuesi dëshmoi se ishte i etur për të. Kritika, sado dogmatike, nuk i rezistoi dot. Sado që u trysnua, ajo prirje nuk u ndal. Prej atëherë poezia në Shqipëri do të kishte një dimension të ri të përhershëm, dimensionin verior. “Zogu i bjeshkës”, në poezitë që i shpëtuan censurës, sillte një fjalor poetik krejtësisht të freskët, origjinal, befasues krejtësisht larg skemave dhe shablloneve të deriatëhershme. Nuk kishte sfond, nuk kishte dekor, nuk kishte dukje, gjithçka ishte thelb, ishte brendi, ishte art. Në flatrat e tij “Zogu i bjeshkës” sillte një ortek të bukur verior.
Keni një vëllim poetik “Frika nga Atdheu”. Pse kjo frymë, kjo metaforë, ç’shqetësim estetik e shpirtëror njëkohësisht?
Ishte dhe është diçka e paparë në poezi. Edhe sot e kësaj dite ka ende të habitur, midis tyre ka ende hatërmbetur, ka ende të zemëruar që pyesin, mua dhe më shumë veten e tyre: Pse “Frika nga Atdheu”? Në të vërtetë, nuk është një titull që poeti ia imponon librit, më shumë është një titull që libri ia imponon poetit. Në vëllim është një poezi me këtë titull, një cikël me poezi me këtë titull. Por, përtej poezisë, përtej ciklit, fryma e librit në tërësi përshkohet pikërisht nga kjo metaforë. Po më takonte mua, pra, të shprehja atë që bashkëkohësit e mi përgjatë dhjetëra vjetëve e kishin mbajtur brenda vetes, pa e ditur çfarë i gërryente, çfarë i lëndonte. Atdheu ynë kishte qenë burg për shqiponjat e tij gjatë gjithë diktaturës komuniste. Burg pa dritare. Me fillimin e tranzicionit, duke shikuar pas, panë të gjithë, si gardianët, edhe të ngujuarit, se kush kishte qenë në të vërtetë Atdheu. Më 1990 u hapën për herë të parë dyert e këtij burgu. Në tranzicion, duke shikuar pas dhe rreth e rrotull tyre, të gjithë panë se Atdheu, përveçse burg, ishte ende një çmendinë. Më 1997 dera e vetme e burgut-çmendinë e çmendinës-burg u hap dhe ndodhi ai kaos, valët e të cilit nuk u ndalën brenda vendit apo afër tij, u përhapën anembanë globit. Dhe që vazhdon edhe sot e kësaj dite. Kur u botua, kam thënë se ky libër do të vazhdojë të jetë aktual sa kohë që do të ketë më shumë shqiptarë që duan të rrinë në Atdhe se ata që duan të largohen. Sot kjo dukuri përjeton kulme dhe oguret e shekullit nuk janë të mira. “Frika nga Atdheu” është shkruar me përjetim, me ndjenjë dhe sidomos, me shumë parandjenjë. Prandaj ka pa masë dramacitet, sarkazëm. Prandaj është kundër-rrymë. Në një ribotim të ripunuar të këtij libri, prandaj, poeti do të ngulmojë për t’i thelluar pikërisht këto përmasa.
Tjetër libër, “Vetëm të vdekurit pendohen”, parë si poemë e dhimbjes dhe dramës njerëzore, pse? Çfarë është thelbi i një poeti, çfarë mbetet tek ai, pasi kryen aktin e krijimit? Çfarë force i prin?
Kjo poemë e botuar më 2015 është saga e familjes sime, në kuadrin dhe marrëdhëniet e saj me vendlindjen, me atdheun, me botën, me Universin, me vetë Zotin. Në qendër të saj është Nëna ime. E ndërtuar me katër përgjërata (përkushtime shpirtërore), siç i quaj unë pjesët e saj, poema e forcon ndjeshëm edhe dimensionin epik të poezisë sime në tërësi.
Tagora, Mark Strand, Mahmoud Darwish, Frederiko Garcia Lorka, Yehuda Amichai, Sylvia Plath, Jacques Prevert – njëhartëpoetike qëduket mëshumësi ushtrimi mendjes, kulturës emocionale, përkthimi çfarë është? Pse kjo nevojë përzgjedhjeje, kërkimi?
Poezia bashkëkohore është një peng i hershëm imi dhe i brezit tim. Kur erdha unë dhe të tjerët në poezinë shqipe, le ta kujtojmë, regjimi ndaloi botimin e çdo poeti bashkëkohor. Ishte në prag të qarkullimit një libër i Lorkës, u ndalua dhe nuk u botua kurrë as më vonë. Nuk u botua as Eluari. U ndërprenë Ricosi dhe Uitmani. U ndërpre edhe botimi i poezisë së Kosovës. Poetëve të brezit tim iu lejohej të ndikoheshin vetëm nga poetët tanë të Rilindjes, të Pavarësisë dhe të Realizmit Socialist. Nga Majakovski mund të ndikoheshin. Letërsia e huaj hynte në Shqipëri pothuaj vetëm nëpërmjet botimeve ruse. Poezi të bashkëkohësve të huaj qarkullonin në Shqipëri dorë më dorë, në fletë kopjative, shpesh me fjalë të shuara.
Ishte e lehtë, në ato rrethana, të dalloheshin ndikimet e mundshme nga poetë të huaj që dikush arrinte t’i lexonte. Redaktorët, në atë kohë, nga nuk qëmtonin dhe i akuzonin poetët për “poezi leximesh”. Nga vitet ’80 kam përkthyer poezi nga italishtja. Pastaj edhe nga anglishtja e më vonë nga gjermanishtja. Mendoj se përkthimi dhe botimi i tyre ka rëndësi për të mbushur zbrazëtirën e krijuar në kulturën tonë nga e kaluara. Më herët unë përktheja çfarë të më binte në dorë, pastaj kam qenë gjithnjë e më përzgjedhës. Përkthimin e poezisë unë e shikoj me përgjegjësi të veçantë, si një amanet nga poeti të cilin e përkthej. Duke i lexuar dhe duke i përkthyer, e ndiej veten në shoqëri të poetëve, bashkëbisedojmë a thua se ata janë të pranishëm në tryezën time të punës. E ndiej veten më të plotësuar edhe si poet. Mendoj se çdo poet e ka të domosdoshme të marrë mjeshtëri nga kryemjeshtërit. Dhe çdo kryemjeshtër do të ishte i lumtur për këtë marrëdhënie.
Kujtoj se keni përkthyer poezi edhe nga Alda Merini. Çfarë të ka impresionuar, sepse nuk është në natyrën tuaj poezia e saj kontroverse?
Më ka impresionuar dashuria që kanë italianët për këtë poete, nga më aforistiket e letërsisë së vendit fqinj. Alda Merini, ndoshta më shumë se plot poete të tjera që kam përkthyer, italiane, europiane dhe të tjera, është nga më emancipueset e mendësisë njerëzore për femrën. Ajo është një Sylvia Plath, një Virgjinia Wollf e Italisë, e Europës. Është një poete që nuk është pajtuar me asgjë, nuk është pajtuar as me veten e saj, shpirtin e saj. Natyrë kryengritëse dhe vetëflijuese. E vetmja fushë ku ajo është realizuar, është poezia. Nuk është realizuar as si femër, as si grua, as si e dashur.
Gazeta “Drita” ka qenë e vetmja që prej krijuesve të rinj dhe atyre mepërvojëshihej me adhurim, ju si e mbani mend? Keni qenë edhe redaktor aty… ajo gazetë ka edhe anën e saj të errët.
Gazeta “Drita”, nga viti 1973, kur u godit në kuadrin e Plenumit IV, deri në vitin 1986, kur unë fillova atje si redaktor, kishte ndërruar një mori redaktorësh, disa kryeredaktorë, disa sekretarë kolegjiumesh. Shumica vinin nga “Zëri i popullit”, nga Ministria e Brendshme, nga mediat lokale, nga radhët e mësuesisë, madje edhe nga radhët e klasës punëtore. Krijuesit e mirëfilltë nuk rezistonin dot dhe largoheshin shumë shpejt nga kjo gazetë. Të tjerë bënin skandale dhe i largonin. Kjo gazetë gjatë atyre viteve ishte një hallkë, natyrisht, e rëndësishme e makinerisë së përbindshme të censurës së gjithanshme. Plenumi IV, praktikisht, donte të dërgonte në karantinë jetën e mirëfilltë krijuese në Shqipëri. PPSH-ja merrte vendimin se letërsia dhe artet, nëse do të lejoheshin të zhvilloheshin më shumë, do të bëheshin rrezik ndaj monopolit të saj.
Në gazetën “Drita” të viteve 1986-1991 unë do të isha pjesë e një ekipi tejet elitar krijues dhe botues. Ne bëmë histori jo vetëm për gazetën “Drita”, por për gjithë historinë e shtypit shqiptar, veçanërisht shtypit letrar-artistik. Këtu, veç të tjerash, unë pata shansin personal të botoj shkrimin e parë të mediave të Shqipërisë për Gjergj Fishtën, “Sovrani i letrave tona”, pata këtë shans të botoj krijime të pabotuara më parë në Shqipëri nga ky gjigant. E botova për herë të parë në Shqipëri gjigantin tjetër, Martin Camaj. Botova për herë të parë poezi të Bilal Xhaferrit, nga dorëshkrimet e tij të ruajtura nga një mik i tij i ngushtë në shishe të futura në dhé. Rifillova botimin e plot autorëve të tjerë të ndaluar nga diktatura.
Keni qenë aktiv në fushë të kritikës. Si e shihni këtë sot, çfarë është kritika, ka vështrime të ndryshme për të,nëraport me letërsinë…?!
Kritikën e parë e kam botuar më 1971, për librin “Zëri im” të Anton Paplekës. Prej atëherë kam botuar herë pas here kritika. Kam pasur gjithnjë bindjen se kritikën më të mirë mund ta bëjnë krijuesit e mirëfilltë. Kritikës së asaj kohe i mungonte krejtësisht estetika, ishte kritikë pothuaj tërësisht për përmbajtjen dhe pothuajse aspak për formën. Në vitet ’80 kam shënuar një prirje të re dhe që atëherë kam arritur të dominoj mendimin kritik letrar.
Një këmbë në letërsi, një këmbë në media, ju s’jeni i pari që keni një karrierë të tillë. Nisur nga përvoja juaj personale, pse ka ekzistuar ky fenomen i kalimit nga gazetaria në letërsi?
Shkrimin tim të parë publicistik e kam botuar në vitin 1970. Pastaj kam vazhduar të botoj pothuaj në të gjithë shtypin qendror të kohës. Në fakt, gazetaria tek unë ka qenë në shërbim të poezisë. Një krijues, që të qëndrojë në frontin e krijimit, nëse nuk e ka ndër mend të vetëpërjashtohet nga ky front, e ka të domosdoshme të mos largohet nga vëmendja e lexuesit. Ndërsa botimi i poezive ishte i vështirë dhe i rrezikshëm, më është dashur të merrem edhe me gazetari, publicistikë, dokumentaristikë etj. Rëndësi të veçantë për mua ka që unë i kam lëvruar me sukses të plotë të gjitha fushat e krijimit ku jam përkushtuar. Letrari, në përgjithësi, e ka të pashmangshme të realizohet në tri rrafshe kryesore: atë njerëzor, krijues dhe intelektual. Gazetaria, botimet, më kanë dhënë emër, më kanë dhënë përgjegjësi në raport me publikun, më kanë dhënë mundësi lidhjesh të shumta e të natyrshme me kohën time. Nga mesi i viteve ’80 e deri sot gazetaria u bë për mua profesioni kryesor. Ajo më çoi edhe në përgjegjësi botuese. Isha jashtëzakonisht i suksesshëm në gazetën “Drita”. Kur kalova në Radiotelevizionin Shqiptar, tashmë isha gazetari numër një absolut në Shqipëri. Pata sukses të plotë në drejtimin e RTSH-së, medias më të rëndësishme shqiptare. Po kështu në të përditshmen “Bota sot”, e cila gjatë drejtimit tim për dhjetë vjet, ku Elida kontribuonte si redaktore kolumniste, u bë gazeta më e shitur, më famshme dhe më e suksesshme në historinë e gazetave shqip. Edhe portali elektronik – voal.ch “Zëri i shqiptarëve” (Voice Of Albanians) – që si botues e mbajmë bashkë me Elidën, është më e suksesshmja në mediat e llojit në Diasporën Shqiptare. Bëjmë gazetari të mirëfilltë, që mjerisht mungon në Shqipëri e Kosovë, sepse nuk jemi të varur as nga politika as nga oligarkët.
Marrëdhënia juaj me Kosovën, sëfundi i nderuar me një çmim letrar në Gjakovë për letërsi e publicistikë. Në fakt, edhe përmes kulturës, si e shikoni në raport me Shqipërinë, shpesh krijohet përshtypja se mes nesh ka raporte inferioriteti dhe superioriteti, pse ndodh kjo?
Në Gjakovë m’u dha çmimi jubilar i Mitingut të Poezisë, çmimi më i rëndësishëm i manifestimit, i cili jepet një herë në pesë vjet. Mitingu, të cilin e organizon klubi letrar “Gjon Nikollë Kazazi” i këtij qyteti, themeluar nga kolosë si Din Mehmeti, Ali Podrimja e të tjerë, ka një traditë disadhjetëravjeçare. Është manifestimi më i rëndësishëm i këtij lloji në gjithë hapësirën shqiptare dhe ndër më të rëndësishmit në Ballkan pas “Kurorës së Artë të Strugës”. Me këtë rast, i shpreh mirënjohjen z. Muharrem Kurti, intelektualit të shquar dhe kryetarit të klubit letrar “Gjon Nikollë Kazazi”. Gjakova është qyteti që ia jep emrin malësisë sime. Është qyteti im. Unë kam arritur të përfshij në vëllimin tim të parë “Zogu i bjeshkës” dy poezi për Gjakovën, shkruar në vitin 1971 dhe 1972, besoj, nga më të bukurat që janë shkruar për këtë qytet. Mitingun e Poezisë çdo vit unë e ndiqja nga Radio Gjakova, e cila e pasqyronte gjerësisht, dhe nga Radio Prishtina e Televizioni i Prishtinës. Gjakova është një mall i pashuar në jetën time. Që herët unë ia kam dhënë vetes statusin e njohësit më të mirë të çështjes së Kosovës. Kam arritur të botoj shkrime për figurat dhe ngjarjet historike të Kosovës dhe trojeve tona të tjera në Jugosllavi. Në çdo tavolinë ku kam qenë, me shkrimtarë, artistë, personalitete të kohës i kam promovuar ato, historinë, kulturën, letërsinë, artet shqiptare të atjeshme. Në gazetën “Drita”, kur isha redaktor, arrita të sjell dhe të botoj më shumë se janë botuar gjatë gjithë historisë. Në Republikën e Shqipërisë kishte një mosnjohje të madhe për realitetin e Kosovës dhe trojeve të tjera tona në ish-Jugosllavi. Dhe nuk imagjinohej që atje kishte kulturë, letërsi, arte shqiptare të niveleve europiane. Nga kjo lindte artificialisht në Kosovë inferioriteti ndaj Shqipërisë dhe në Shqipëri superioritet ndaj Kosovës. Ky hendek nuk është kaluar as pas tridhjetë vjetësh rinjohje. Dhe po të vazhdohet me mjetet e deritashme, nuk kalohet kurrë.
Lidhjet me Kosovën dhe trojet tona të tjera në ish-Jugosllavi unë i forcova pasi u njoha dhe krijova miqësi të fortë me Ibrahim Rugovën, Zekirja Canën, Din Mehmetin, Ali Podrimjen, Azem Shkrelin, prof. Mark Krasniqin dhe figura të tjera të shquara shqiptare të asaj hapësire. Radiotelevizioni Shqiptar nën drejtimin tim iu kushtua gjerësisht çështjes së Kosovës dhe çështjes shqiptare në trojet tona në ish-Jugosllavi. Si diplomat në Bernë unë isha në lidhje të përditshme me shqiptarët e atyre hapësirave me banim në Zvicër dhe vende të tjera perëndimore. Pasi mora drejtimin e “Bota sot” (e cila arriti tirazhin 200 mijë kopje në ditë), tashmë do të isha i përditshëm në të gjitha familjet shqiptare në Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi, Kosovën Lindore, Europë, SHBA. Kosova është ideali më i veçantë i jetës sime.
Në vitin ’73, kur ju nisni botimin, sigurisht që nuk mund ta lëmë mënjanë çështjen e censurës apo vetëcensurës. Sa i kontrolluar ka qenë prej jush ky “frymëzim”, pra poezitë?
Pas suksesit të poezisë sime më ’73, vinte mëdyshja: A duhej t’i qëndroja besnik poezisë sime apo duhej të heshtja? A ishte më mirë të shkruaja dhe të mos botoja apo duhej të bëja kompromise me censurën? Sot mund të them se jam nga ata që kam luftuar kundër censurës. Duke qenë poet verior, jam përballur me vështirësitë e panumërta për të afirmuar fjalë, shprehje, sintaksa që nuk i përmbanin fjalorët zyrtarë. Më është dashur të jap llogari për çdo fjalë, për çdo varg që kam botuar. Redaksitë kishin, ndër të tjera, edhe rolin e policisë gjuhësore. Vetë redaktorët ishin të frikësuar, prandaj bëheshin edhe të pabesë. Dhe në botime mungonin vargje, figura të cilat ata i kishin miratuar në prani të poetit. Disa herë më kanë kërcënuar se do të raportonin kundër meje se iu bëj presion redaktorëve për të botuar poezi moderniste. Kulmi ishte kur librit tim poetik më 1986, pa më pyetur dhe pa më lajmëruar mua fare, ia hoqën ballinën dhe titullin shumë muaj pasi libri ishte dërguar në shtypshkronjë dhe ishte gati të vihej në qarkullim. Aq e kishin frikësuar redaksinë e poezisë e shtëpisë botuese “Naim Frashëri”. Në Shqipërinë e asaj kohe, nëse botimi të jepte sukses dhe famë, ishte e rrezikshme të heshtje. Unë jam nga ata poetë që nuk kishte asnjë komoditet për t’i vetëndërprerë botimet. Nuk kisha absolutisht asnjë komoditet për të shkruar në heshtje. Heshtja do të ma vinte vulën e të pakënaqurit ndaj regjimit.
Në rrethana të tilla, kaq izoluese, cilat ishin nxitjet për t’i rezistuar asaj që konsiderohet habitatpërpoezinë: emocionet, mendimi, liria…
E vetmja nxitje në atë kohë ishte shpresa. Ishte guximi për të shpresuar. Unë guxoja të shpresoja shumë se do t’i mbijetoja një absurditeti të tillë.
Ndërsa emri juaj,përveçse nëlibrat poetikë, shihet edhe në studimet, esetë, tekstet shkollore të botuaranëShqipëri, nëKosovë, Mal tëZi e Diasporë. Pse ky angazhim?
Në kushtet tona, ende krijuesi, për më tepër poeti, e ka të theksuar intelektualitetin, pra rolin iluminist ndaj shoqërisë dhe kombit. Unë nuk e kam shmangur veten asnjëherë nga këto detyrime të miat. Lidhur me historinë e përbashkët të letërsisë, mund të them se Kosova i ka ndjekur me vëmendje dhe kompetencë të plotë proceset letrare që nga fjalia e parë e dokumentuar e gjuhës sonë. I ka ndjekur me vëmendje dhe kompetencë të plotë edhe të gjitha proceset letrare të shekullit XX. Tirana ka pasur paragjykime ndaj letërsisë së vjetër shqipe, ka pasur rezerva ndaj disa proceseve para, gjatë dhe pas Rilindjes Shqiptare, dhe mosnjohje me dashje të proceseve letrare në Kosovë dhe në trojet tona të tjera në ish-Jugosllavi. Prandaj vëllezërit tanë nuk gjejnë partnerët e duhur në Tiranë për të hartuar letërsinë, sikurse nuk gjejnë partnerë të përbashkët për asnjë projekt tjetër kulturor kombëtar.
Sot çfarë ka ndryshuar te ju, çfarë është maturuar, pjekur, sidomos në kushtet e ndryshimeve të pas ’90-ës, si e kenipërjetuar lirinë?
Unë kam qenë dhe jam njeri i lirë gjithmonë. Kam pasur gjithmonë filozofinë time të lirisë. Në kohën e diktaturës, jo rrallë njerëzit më pyesnin: Pse je kaq i qetë, Skënder? Këtë pyetje, pa dyshim, ma shtronin në mënyrë të sinqertë njerëz dashamirës të mitë dhe të krijimtarisë sime. Iu përgjigjesha thjesht: Jam i qetë, sepse e njoh jetën time dhe veten time sekondë për sekondë. Më ka ndihmuar fakti se opinioni më gjykonte gjerësisht si njeri të heshtur, të mbyllur në vetvete, që “fjalët i ka me lekë”. Në natyrën time, atëherë dhe gjithnjë është që njerëzit me të cilët unë komunikoj privatisht të jenë tejet të paktë dhe tejet të besueshëm. Në rrethet e ngushta të besueshme unë jam hapur në atë kohë dhe kemi debatuar për tema që edhe sot, deri diku, është tabu të diskutohen. Ata janë në jetë edhe sot e kësaj dite dhe e vërteta është se nuk më kanë treguar askund, për çka jam falënderues përgjithnjë. Me atë qetësi që e kam jetuar diktaturën, me atë qetësi e kam pritur edhe post-diktaturën.
Ju jetoni jashtë Shqipërisë, ndërsa sot poezia shkruhet kudo nga kushdo… sidomos interferimet e teknologjisë, si facebook, blogjet, portalet etj.,përnga dinamika dhe masiviteti, pothuaj e bëjnëtëpamundur komunikimin, krijimin e lexuesittuaj, ju si e përjetoni këtë?
Sfida më e madhe e shkrimeve dhe e komunikimeve në përgjithësi sot janë mediat sociale dhe interneti. Këta janë sot tellallët e modernitetit, lajmëtarët, kumtarët, munxëtarët e modernitetit. Ashtu si dikur ndaj paraardhësve të tyre, arti, artistët, krijuesit, krijimi, dija, dijetarët janë eprorë të padiskutueshëm. Është kundërthënës fakti që ata të cilët nuk kanë pothuaj asgjë për të promovuar, bëjnë zhurmën më të madhe. Si vetëpromovues ia kalojnë çdokujt që ka në të vërtetë se çfarë të promovojë. Mua këta më duken gjinkalla që i bëjnë vetes vapë. Nuk iu kushtoj vëmendje. Dhe habitem kur miq e kolegë krijues të mirëfilltë bëhen promotorë të zhurmës së tyre boshe. Mediat sociale i lehtësojnë marrëdhëniet ndërnjerëzore, e lehtësojnë pa masë komunikimin, e joshin çdo prirje të çastit, çdo modë të çastit, nëpër to qarkullojnë emra ditorë, moda ditore, prirje ditore, fama ditore, të cilat i japin një dinamikë marramendëse përditshmërisë së miliarda njerëzve, nga i pari tek i fundit i botës. Ato erdhën si sfidë ndaj masmediave, pra mediave masive, siç ishin shtypi i përditshëm dhe periodik, pastaj radiot dhe televizionet, të cilat kishin një publik të gjerë. Publiku i mediave sociale dhe numri i përdoruesve të internetit, falë teknologjisë së celularëve, sot ia kalon në një shumëfishësi të panumërt publikut klasik të masmediave. Prandaj këto (masmediat tradicionale) kanë versionet e tyre të botimeve në internet dhe në mediat sociale, ku mundësohet përditësimi deri në njësitë më të pamatshme të kohës.
Kjo botë komunikimi që ofrojnë teknologjitë bashkëkohore i ngjan një pylli të përbërë nga të gjitha katet e mundshme të bimësisë dhe të kreaturave të tjera. Të gjitha këto kate japin e marrin mes tyre, ngacmohen e ngacmojnë, sulmohen e sulmojnë, ushqehen e ushqejnë. Mediat sociale paraqesin një bashkëjetesë individësh dhe grupimesh që ta kujton më së miri bashkëjetesën e verbër biologjike në natyrë më shumë se bashkëjetesën e vetëdijësuar në shoqëri. Nga kjo xhungël e modernitetit gjithsesi nuk ka pse të mbresohen (impresionohen) krijuesit e mirëfilltë, nga lartësia e tyre, nuk ka pse të druhen, nuk ka pse të pasivizohen as pse të marrin superxhiro. Ndaj tyre bota e mediave sociale mund të jetë vetëm një tundim për më shumë guxim, për më shumë aventurë.
Dhe një pyetje të fundit: redaktorja juaj e parë, kritikja juaj e parë është bashkëshortja, zonja Elida Buçpapaj. Dhe çfarë më tepër?…
Zonja Buçpapaj, bija e poetit të shquar Vehbi Skënderi, redaktorja ime e rreptë, kritikja ime e pagabuar, njëkohësisht frymëzuesja ime, muza ime, është bashkëshorte, nënë, zonjë shtëpie e mrekullueshme. Është poete, përkthyese, publiciste e talentuar. Krah për krah me mua, në frontin e letërsisë, gazetarisë, botimeve, Elida ka rol të padiskutueshëm dhe ka merita të padiskutueshme në të gjitha arritjet e mia që prej kur ne jemi bashkë.
Seminari XV Kombëtar me mësuesit/et e gjuhës shqipe dhe të kulturës shqiptare në Diasporë do të mbahet më 31.07.2019 – 03.08.2019, në qytetin e lashtë e të bukur të Prizrenit. Është viti i pesëmbdhjetë i organizimit të kësaj veprimtarie arsimore – kulturore dhe vazhdon të mirëpritet nga të gjithë pjesëmarrësit.
Seminari organizohet nën kujdesin e përbashkët të Republikës së Shqipërisë (Ministra e Arsimit Sportit dhe Rinisë) dhe Republikës së Kosovës ( Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë). Dhe ka për qëllim përkrahjen e mësimdhënësve në punën e tyre të rëndësishme.
Sipas programit informativ temë bosht e seminarit është mësimdhënia. Ndër ligjëruesit janë: Prof. dr. Basil Schader “Prezantimi e promovimi i detajuar i uebfaqes: https://myheritagelanguage.com/sq/ dhe përdorimi saj.” Prof. dr. Albana Tahiri “Aktivitete mësimore që promovojnë komponentët gjuhësorë, si dhe integrimin e tyre në procesin mësimor (Nxitje didaktike për punë me doracakët e Qendrës IPE të SHLP-Cyrih)”. Prof. dr. Olimpi Velaj “Qytetet dhe shkrimtarët: Si të hartojmë një guidë”. Prof. dr. Shemsi Krasniqi “Roli i trashëgimisë natyrore dhe kulturore në forcimin e lidhjes me atdheun te nxënësit shqiptarë në diasporë”. Pjesa tjetër përbëhet nga përvoja profesionale e mësuesve: Nexhat Maloku (Zvicër), Ariana Hoxha-Kosova (Itali), Anila Kila- Velaj (Greqi), Raif Mehmeti, Agim Morina (Suedi), Faik Tafolli (Itali), Imer Ademi (Gjermani) etj..
Seminari një institucion pedagogjik i mësimdhënies së shqipes në diasporën shqiptare më të re në Evropë, si shprehje e nevojave dhe interesave të komunitetit të mësimdhënësve, po luan rol shumë të rëndësishëm për zhvillimin dhe përparimin e shkollave me mësim plotësues të gjuhës shqipe jashtë atdheut.
Seminari është bërë një vatër e kontakteve midis mësimdhënësve nga gjithë Evropa, shkëmbimi i përvojave mes mësuesve është po ashtu një vlerë e madhe.
During the past European leadership failed many times to solve its own problems without getting help from the USA. Last wars in Ex- Yugoslavia, initiated from the war-criminal Slobodan Milosevic, which caused genocide in particular of Bosnian and Kosovar civilians including children, women an old people. These wars cased raping of thousands of girls and women from the Serbian military and paramilitary troops, justifying clearly that without intervention of the USA to bombard Serbian army forces this disaster would have been much bigger. EU leadership was very weak to prevent this disaster.
After the Kosovo war USA urged EU to help building the new born state of Kosovo, by helping Kosovars to make law and order in their country. EU formed a taskforce so called EULEX and sent to Kosovo many lawyers to help Kosovo build law and order. Unfortunately many of these layers were caught in many corruption affairs and they little contributed towards enhancing the law of Kosovo.
Initiated from Serbia, who was an aggressor in Kosovo war, deporting almost one million people from their homes and destroying their properties, accusing Kosovar Liberation Army (KLA) to have committed crimes against Serbian civilians and trafficking their organs, EU-Committee ordered a task force to investigate only KLA. Despite that EU and the world know that Serbian military have killed more than 20 000 Albanian civilians and have rapped over 23 000 girls and women they didn’t order any investigation against Serbian army. As an international expert of leadership science I call this non- justice orientation.
The Kosovo Specialist Chambers was established in 2015 to investigate war crimes allegations against the Kosovo Liberation Army that were catalogued by the Council of Europe, a human rights body.
The allegations included the trafficking of human organs from prisoners and the killings of Serbs and ethnic Albanians. The court, which is part of the Kosovo judicial system despite being based in the Netherlands, started questioning former Kosovo fighters this year.
EU-for more than 20 years is preventing Kosovars to travel to EU-countries. Kosovars are the only nation in Europe that need visa to visit countries in their own continent, Europe.
If the EU is carrying on supporting aggressors and denigrating victims the values of EU have to be questioned.
Kosovo, a close friend of the USA is being fragile, especially now, when from this Specialist Chambers Kosovo’s prime minister Ramush Haradinaj and other ex-KLA fighters have been invited for questioning by a Hague-based court investigating crimes against ethnic Serbs during and after the country’s 1998-99 war. Hradinaj has been twice declared not guilty by the court on Hague.
The prime minister, Ramush Haradinaj resigned last Friday, he agreed to be interviewed at the Kosovo Specialist Chambers and didn’t want to appear there as prime minister. He said he and his cabinet would continue running the country until a new prime minister is chosen.
“I considered that I cannot go to the questioning as head of the government,” Mr. Haradinaj said at a news conference. “I will defend myself as a fighter of my country.”
Hradinaj and other KLA fighters during the Kosovo war were protecting their villages, which continuously were attacked by the well-armed Serbian forces. Since they permanent were under attack of Serbian forces, the only chance they had to fight against was Serbian forces.
Many other Kosovo’s key leaders are expected to be called by Specialist Chambers, which can cause a further destabilization of this new born country, which got independent in 2008. It is recognized as an independent state by the United States and most of the West countries, but not by Serbia, Russia or China.
Europe has to bear in mind that Russia and China, strategically want Europe to become even weaker, by destabilizing Kosovo they want to achieve their goals, destabilizing EU.
Europe has to reflect its weakness and care more about its own citizens and show more justice orientation, because the USA can’t always clear the mess created from Europeans themselves.
About the author: Prof. Dr. Fadil Çitaku, PhD, MME (Uni Bern), CEO Professor of Leadership and Emotional Intelligence for PhD, Doctorate, MSc. and MAS programs; Founder and CEO of the Academy of Leadership Sciences Switzerland; Supervisor at the prestigious ETH, Switzerland; Senior Scientist, Advisor and Coach; Keynote Speaker in many reputable international conferences. Contact: info@alss-edu.ch
Komentet