Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka mbajtur konferencën e fundit për media ku ka shpallur rezultatet preliminare për rundin e dytë të zgjedhjeve lokale në Kosovë.

Kryetari i KQZ-së, Kreshnik Radoniqi, tha se votimi ka përfunduar plotësisht në të gjitha komunat, ndërsa në platformën online do të azhurohen më vonë edhe dy vendvotime për Mitrovicën e Jugut.

“Rezultatet përfundimtare do të shpallen pasi të numërohen votat e diasporës, të personave me nevoja të veçanta dhe votat me kusht”, deklaroi Radoniqi.

Sa i përket votave nga diaspora, ai bëri të ditur se ato pritet të arrijnë në Kosovë gjatë javës së ardhshme, ndërsa një javë më pas të përmbyllet procesi i numërimit të të gjitha votave.

Sipas rezultateve preliminare të balotazhit, LDK-ja ka fituar në pesë komuna, LVV-ja dhe AAK-ja në nga katër, ndërsa PDK-ja në tre komuna.

Në Prishtinë ka fituar Përparim Rama i Lidhjes Demokratike të Kosovës, me 51,54% të votave kundrejt kandidatit të Lëvizjes Vetëvendosje, Hajrulla Çeku, i cili ka marrë 48,55% të votave.

Në Mitrovicë ka fituar Faton Peci i Lëvizjes Vetëvendosje, në 96,19 përqind kundrejt Arian Tahirit të PDK-së me 46,43% të votave.

Në Prizren fitores iu gëzua Shaqir Totaj i PDK-së me 53,86% të votave, derisa Artan Abrashi i LVV-së ka marrë 46,14% të votave.

Në Vushtrri ka fituar Ferit Idrizi i PDK-së me 54,27% të votave, derisa Sylejman Meholli i LVV-së ka marrë 45,73% të votave.

Në Gjakovë ka fituar Ardian Gjini i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës me 56,03% të votave, derisa Ardian Gola i Lëvizjes Vetëvendosje ka marrë 43,97%.

Zenun Elezaj i AAK-së ka fituar në Klinë me 58,30% kundrejt Sokol Bashotës të PDK-së që mori 41,98% të votave.

Në Fushë Kosovë fitorja i takoi Valon Prebrezës së LVV-së me 54,99% të votave, derisa Besnik Osmani i LDK-së ka marrë 45,01% të votave.

LVV ka fituar edhe në Obiliq, ku kandidati i saj Halil Thaçi ka fituar me 51,09% të votave, derisa Xhafer Gashi i LDK-së ka marrë 48,91% të votave.

Në Gjilan fitoi Alban Hyseni i LVV-së me 61,06% të votave, derisa Arbër Ismajli i LDK-së ka marrë 38,94% të votave.

Në Pejë Gazmend Muhaxheri i LDK-së ka fituar me 61,15% të votave, derisa Taulant Kelmendi i LVV-së ka marrë 38,85% të votave.

Në Rahovec ka fituar Smajl Latifi i AAK-së me 53,00% të votave, derisa Ali Dula i LVV-së ka marrë 47,00% të votave.

Edhe në Suharekë ka fituar kandidati i AAK-së me 55,60% të votave, derisa Ardian Shala i LDK-së ka marrë 44,40% të votave.

Në Viti fitorja i takoi Sokol Halitit të LDK-së me 50,60% të votave, derisa Arsim Ademi i LVV-së ka marrë 49,40% të votave.

Në Junik ka fituar Ruzhdi Shehu i LDK-së me 55,92% të votave, derisa Agron Kuçi i AAK-së ka marrë 44,08% të votave.

Në Kaçanik fitore arriti Sabedin Vishi i PDK-së me 51,86% të votave, derisa Jeton Raka i LVV-së ka marrë 48,14% të votave.

Në Dragash fitore arriti Bexhet Xheladini i LDK-së, me 58,45% të votave, derisa Shaban Shabani i PDK-së ka marrë 48,14% të votave.

Në Mamushë ka fituar Abdulhadi Krasniq nga Kosova Demokratik Turk Partisi, me 53.58 përqind të votave kundrejt kandidatit të Mamusa Halk Hareketi, me 46,42 përqind të votave.

Në Kllokot ka fituar kandidati i Listës Serbe, Bozhidar Dejanoviq, me 90,03 përqind të votave.

Ministri i Brendshëm në detyrë, Xhelal Sveçla, i ka bërë thirrje të premten bashkësisë ndërkombëtare ta shtojë trysninë ndaj Beogradit, pas plagosjes dhe rrëmbimit të dyshuar të një serbi të Kosovës nga Xhandarmeria e Serbisë në tokën kosovare javën e kaluar.

Sveçla e vizitoi vendin ku dyshohet se u rrëmbye Millan Vukashinoviqi nga Leposaviqi pranë kufirit me Serbinë.

Dyshohet se Vukashinoviq u plagos dhe më pas u rrëmbye më 1 nëntor në fshatin Jellakcë afër Leposaviqit, para se të dërgohej më pas në spitalin e Prokuples, e më vonë në Qendrën Klinike të Nishit.

“Sot e inspektova pjesën e kufirit shtetëror ku dyshohet se u kidnapua shtetasi ynë”, shkroi Sveçla në Facebook në një shkrim të cilit i bashkëngjiti edhe fotografi.

Ai shtoi se, në bazë të të dhënave dhe dëshmive “të siguruara nga autoritetet tona, tashmë është e ditur se duke u shkelur sovraniteti dhe integriteti territorial i Kosovës, z. Vukashinoviq është rrëmbyer nga strukturat e Serbisë si kundërshtar i Listës Serbe”.

Serbia nuk ka folur fare për këtë rast as pas një jave.

Radio Evropa e Lirë e ka pyetur për incidentin Ministrinë e Brendshme dhe Ministrinë e Mbrojtjes të Serbisë, por nuk ka marrë përgjigje.

Një ditë më parë, avokati Ivan Niniq tha se ushtroi padi në emër të Dragana Vukashinoviqit, nënës së Vukashinoviqit, në Prokurorinë e Lartë Publike në Prokuple të Serbisë për veprën penale të vrasjes së rëndë në tentativë.

Ai tha se, meqë shteti serb ka heshtur deri tani, ai ushtroi padi kundër personave të panjohur, anëtarë të Ushtrisë së Serbisë, ose Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë, ose Millan Radoiçiqit, ish-nënkryetar i Listës Serbe, i cili kishte marrë përgjegjësinë për sulmin vdekjeprurës ndaj Policisë së Kosovës në Zveçan më 2023.

Në kallëzimin penal, në të cilin ka pasur qasje Radio Evropa e Lirë, thuhet se Vukashinoviq kishte një histori të gjatë konfliktesh personale me Millan Radoiçiqin, si dhe se “ka arsye të justifikueshme për të besuar se i dëmtuari është rrëmbyer dhe rrezikohet t’i merret jeta në rrethana të paqarta”.

Sveçla theksoi të premten se Serbia “po dëshmohet çdo ditë e më shumë jo vetëm si shtet agresor ndaj fqinjëve të saj, por edhe në thelb si shtet antidemokratik, pasi që z. Vukashinoviq ende po i mohohet mbrojtja ligjore e cila edhe në vendet më diktatoriale garantohet me ligj”.

“Apeloj tek bashkësia ndërkombëtare që ta shtojë presionin dhe ndërmarrë masa ndaj shtetit serb, në mënyrë që të ndëshkojë këtë sjellje destabilizuese, por edhe të parandalojë situata të tjera të cilat do të ngrinin tensione në rajon”, shtoi ai.

Policia e Kosovës tha dy ditë pas incidentit se kishte marrë në pyetje dëshmitarë okularë, të cilët kishin dhënë informacione se “persona të maskuar kishin hyrë në territorin e Kosovës, kishin plagosur dhe rrëmbyer viktimën, dhe më pas e kishin dërguar në territorin e Serbisë”.

Vukashinoviq ka qenë i punësuar në Byronë e Sigurimeve të Kosovës në pikën kufitare në Jarinjë, në veri të Kosovës.

Radio Evropa e Lirë, duke përdorur mjete forenzike për identifikimin e fytyrës, ka vërtetuar se Vukashinoviq është i njëjti person që më 28 qershor të këtij viti kishte folur publikisht për presionet që kishte pasur, në një intervistë me gazetarin dhe ish-deputetin serb Nemanja Sharoviq, për televizionin KTV nga Serbia.

Gjatë asaj interviste, ai kishte deklaruar se serbët ishin detyruar të largoheshin nga institucionet e Kosovës në nëntor 2022 nën presionin e Listës Serbe, dhe se edhe ai vetë kishte qenë viktimë e presioneve, duke shtuar se nuk ndihej i sigurt të udhëtonte në Serbi sepse kishte refuzuar të jepte dorëheqje.

“Kanë shpifur për shumë gjëra, më kanë lidhur me shqiptarët, nuk jam i sigurt të udhëtoj në Serbi. Jam këtu në Kosovë, e anashkaloj Serbinë”, kishte thënë ai./rel

Si mund të arrihet deri te ndryshimet?

A ka pasur përpjekje për ndryshim të mënyrës së zgjedhjes?

Ku zgjidhet presidenti me votë direkte?

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, beson se nuk ka më arsye ligjore që ish-krerët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) – të cilët janë duke u gjykuar për krime lufte në Hagë – të mbahen akoma në paraburgim në qytetin holandez.

Në pesëvjetorin e arrestimit dhe paraburgosjes së Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Jakup Krasniqit dhe Rexhep Selimit, Kurti shkroi në Facebook se “Prokuroria e ka përfunduar rastin e saj. Dëshmitarë më nuk ka. Nuk ka as arsye ligjore, as morale që të mbahen edhe më tej në paraburgim”.

Gjyqi ndaj tyre nisi më 2023 dhe po shkon drejt përfundimit.

Që të gjithë ata i mohojnë akuzat për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit para dhe gjatë luftës së viteve 1998–1999.

Kurti është kritikuar në të kaluarën se nuk e ka ngritur zërin për ish-krerët e UÇK-së dhe që nuk i ka vizituar asnjëherë të katër figurat në Hagë.

Por, ai tha të mërkurën se ka punuar “gjatë dhe në heshtje” për lirimin e tyre.

“Kështu kam menduar që nga dita e parë. Kemi punuar gjatë dhe me përkushtim për këtë çështje, në heshtje, sepse shpesh puna e mirë bëhet pa zhurmë. Por, ndonjëherë puna që nuk shihet, nuk dihet”, shkroi ai.

Kurti dhe partia e tij, Lëvizja Vetëvendosje, asokohe në opozitë, e kishin kundërshtuar themelimin e kësaj gjykate më 2015 nga Kuvendi i Kosovës.

Në shkrimin e tij në Facebook të mërkurën, Kurti e publikoi edhe një letër nga viti 2022, në të cilën i kishte kërkuar kryetares së Dhomave të Specializuara, Ekaterina Trendafilova, lirimin e tyre.

“E bëj publike sot për një arsye të vetme: sepse besoj se është e drejtë që ata të kthehen në shtëpitë e tyre, të jenë pranë familjeve të tyre, dhe ta mbrojnë në liri luftën e drejtë çlirimtare të Kosovës. Përgjigja e znj. Trendafilova pas dy javësh që mori letrën nga unë nuk ndryshoi gjë. Kërkesat e paraqitura nuk morën zgjidhje”, shtoi Kurti.

Në letrën e tij, Kurti i kishte ofruar garanci Trendafilovës se autoritetet kosovare do ta mbikëqyrnin arrestin shtëpiak të tyre. Asokohe, gjyqi ndaj tyre nuk kishte nisur ende.

Gjykata Speciale e Kosovës e ka selinë në Hagë të Holandës dhe përbëhet nga gjyqtarë dhe avokatë ndërkombëtarë, pasi u themelua Kuvendi i Kosovës në vitin 2015, për t’i gjykuar rastet kundër ish-pjesëtarëve të UÇK-së sipas ligjit të Kosovës.

Ajo pret që deri në fund të dhjetorit të përmbyllet gjykimi ndaj ish-krerëve të UÇK-së.

Gjatë këtij muaji pritet që mbrojtja e ish-presidentit Thaçi ta përfundojë rastin, me gjeneralin e pensionuar amerikan, Wesley Clark, si dëshmitari i fundit.

Nuk është e qartë se kur saktësisht Clark do të ulet në bankën e dëshmitarit të mbrojtjes, por, sipas mbrojtjes, ai ka njoftuar se nuk mund ta nisë dëshminë para 18 apo 19 nëntorit.

Deri tani, në mbrojtje të Thaçit kanë dëshmuar ish-ndihmësi i Sekretarit amerikan të Shtetit, James Rubin, këshilltari ligjor i delegacionit të Kosovës gjatë negociatave në Rambuje më 1999, Paul Williams, dhe ish-diplomati britanik, John Stewart Duncan.

Që të gjithë thanë në dëshmitë e tyre se Thaçi nuk kishte autoritet mbi UÇK-në.

Thaçi ishte udhëheqës politik i UÇK-së para dhe gjatë luftës së viteve 1998–1999, Veseli udhëheqës i shërbimit të inteligjencës, Krasniqi zëdhënës, ndërsa Selimi anëtar i shtabit të përgjithshëm.

Aktakuza kundër tyre përfshin akuza për burgosje të paligjshme, torturë, vrasje, krime kundër njerëzimit, zhdukje me forcë dhe persekutim të qindra civilëve dhe personave që nuk morën pjesë në luftime.

Këto krime dyshohet se ndodhën midis marsit 1998 dhe shtatorit 1999 në vende të ndryshme në Kosovë, por edhe në veri të Shqipërisë.

Sipas Dhomave të Specializuara, Thaçi, Veseli, Krasniqi dhe Selimi mbajnë përgjegjësi penale personale për këto krime, por të gjithë ata e mohojnë fajësinë.

Avokatët mbrojtës kanë deklaruar se UÇK-ja nuk do të kishte fituar mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare nëse do të kishte ekzistuar një plan kriminal, siç pretendojnë prokurorët.

Sipas tyre, aktakuza bazohet në një keqinterpretim selektiv të ngjarjeve.

Një person mashkull me inicialet M.V., për të cilin Policia e Kosovës njoftoi më 3 nëntor se kishte marrë informacione se ishte plagosur dhe rrëmbyer nga Xhandarmëria e Serbisë në territorin e Leposaviqit, thuhet se punonte në Byronë Kosovare të Sigurimit në vendkalimin kufitar Jarinje, në veri të Kosovës.

Radio Evropa e Lirë konfirmoi nga disa burime se bëhet fjalë për Millan Vukashinoviqin nga Leposaviqi – një prej katër komunave me shumicë serbe në veri të Kosovës.

Fillimisht, edhe avokati serb, Ivan Niniq, shkroi në rrjetin social X se Millan Vukashinoviq ishte plagosur rëndë në një shkëmbim zjarri në fshatin Jellakcë pranë Leposaviqit dhe se mjekët po luftojnë për jetën e tij në Qendrën Klinike Universitare në Nish.

Ky fshat ndodhet në komunën e Leposaviqit, në veri të Kosovës, pranë kufirit me Serbinë.

Niniq, avokat i familjes Vukashinoviq, thotë për Radion Evropa e Lirë se, sipas informatave dhe burimeve të tij, në këtë incident kanë marrë pjesë pjesëtarë të Ushtrisë së Serbisë në uniforma kamuflazh, pa shenja identifikimi.

Ndërsa Kosova e akuzoi Serbinë për shkelje serioze të sigurisë së kufijve dhe paqes, Beogradi zyrtar nuk reagoi për këtë incident.

Për shkak të heshtjes së organeve serbe, avokati Niniq dyshon se plani ishte që rasti i Vukashinoviqit “të fshihej”.

Çfarë ndodhi më 1 nëntor?

Avokati Niniq thotë se të shtunën, më 1 nëntor, Dragana Vukashinoviq, nëna e Millan Vukashinoviqit, e kontaktoi atë, duke i kërkuar që ta përfaqësonte, sepse djali i saj kishte shkuar në pikën kufitare me Serbinë atë ditë, për të parë një mik nga Llukovska Banja në Serbi dhe nuk ishte kthyer në shtëpi.

Bëhet fjalë për të ashtuquajturin kalim alternativ me Serbinë – kalime zyrtarisht të paregjistruara midis Serbisë dhe Kosovës – në fshatin Jellackë.

Sipas Niniqit, Vukashinoviq më pas e ka kontaktuar nënën nga një autoambulancë, duke i thënë se ishte plagosur, por se nuk mund t’i tregonte asgjë më shumë.

Niniq thotë se të hënën, me miratimin e nënës së Vukashinoviqit, ai vendosi të fliste publikisht për këtë rast, sepse autoritetet serbe nuk kishin reaguar dhe se si avokat nuk kishte asnjë institucion me të cilin mund të komunikonte.

Ai shton se “përmes kanaleve dhe metodologjisë së tij të punës” ka përcaktuar se Millan Vukashinoviq është qëlluar me armë zjarri në zonën tokësore të sigurisë, por se nuk mund të specifikojë nëse në anën serbe apo të Kosovës.

“Mund të them vetëm se ai u transportua në spitalin në Prokuple, se në atë aksion morën pjesë tre xhipa pa targa, se më vonë u përcaktua se këto automjete – me shumë mundësi – i përkisnin Armatës së Tretë të Ushtrisë së Serbisë, se automjeti i katërt kishte targa, se personat që morën pjesë në të gjithë aksionin, ishin me uniforma kamuflazh të zeza dhe jeshile të errëta, se nuk kishin shenja të ushtrisë ose xhandarmërisë dhe se kishin maska në kokë”, thotë Niniq.

Ai thekson se personat që përmend, janë vërejtur edhe nga qytetarët në Prokuple, si dhe nga punonjësit e spitalit të Prokuples, të cilët, sipas Niniqit, ishin të parët që e morën nën kujdes Vukashinoviqin.

Në çfarë gjendjeje është Vukashinoviq?

Avokati Niniq thotë se gjatë transportit drejt spitalit në Nish, Millan Vukashinoviq ka humbur shumë gjak, i është hequr një veshkë, i është nxjerrë gjak nga mushkëritë dhe i është hequr diafragma pulmonare.

Aktualisht, ai ndodhet në dhomën e kujdesit intensiv dhe ende nuk dihet nëse do të mbijetojë.

Nëna dhe motra e tij nuk lejohen ta vizitojnë fizikisht, por mund të marrin informacione përmes telefonit ose mjekëve në spital, sipas Niniqit.

Radio Evropa e Lirë kontaktoi spitalin në Nish për këtë rast, por nuk mori përgjigje.

Niniq thotë se, si avokat i familjes Vukashinoviq, është i shqetësuar që autoritetet serbe nuk kanë dalë me asnjë reagim dhe se ende nuk e di nëse dyshohet për ndonjë vepër penale, nëse është lënë në paraburgim apo cila prokurori po e trajton rastin.

“Nuk dihet nëse është kryer ndonjë hetim në vendngjarje nga Prokuroria e Lartë Publike në Prokuple, kush ka marrë pjesë në aksion, cili ka qenë qëllimi i aksionit, nëse aksioni është pasojë e ndonjë vendimi nga autoritetet shtetërore apo nëse kanë marrë pjesë palë të treta të paautorizuara… Ka shumë pyetje dhe ne do të këmbëngulim për përgjigje. Si avokat, nuk kam një institucion të cilit mund t’i drejtohem dhe më të cilin mund të komunikoj”, thotë Niniq për Radion Evropa e Lirë.

Radio Evropa e Lirë kontaktoi edhe Zyrën e Prokurorit të Lartë Publik në Prokuple dhe është në pritje të përgjigjes.

Niniq thotë se familja është e gatshme të padisë Republikën e Serbisë, Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe Ministrinë e Mbrojtjes, si dhe të kërkojë përgjegjësi individuale.

Motivet e mundshme

Niniq thotë se ende nuk i di motivet për plagosjen e Vukashinoviqit.

Ai thotë se ka informacione se Vukashinoviq ishte në konflikt me përfaqësuesit e Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë që ka mbështetjen e Beogradit – sepse nuk donte t’u “bindej” politikave të tyre.

“Nuk mund të them se ky rast ka prapavijë politike, por mund të them se personi nga Llukovska Banja, me të cilin Millani kishte marrëdhënie miqësore dhe me të cilin ishte planifikuar të takohej, është pjesëtar aktiv i Ushtrisë së Serbisë. Dyshoj se bëhet fjalë për një operacion shumë më të gjerë, në të cilin Millani është joshur”, thotë Niniq.

Lista Serbe nuk u deklarua për plagosjen e Vukashinoviqit.

Serbia, më herët, ka akuzuar pjesëtarë të komunitetit serb për spiunazh në dobi të organeve të sigurisë së Kosovës, ndërsa para organeve të drejtësisë në Kosovë janë duke u zhvilluar disa procese për dyshime për spiunazh në favor të Agjencisë Serbe të Inteligjencës.

Kush është Millan Vukashinoviq?

Millan Vukashinoviq ka punuar në Byronë Kosovare të Sigurimit që nga viti 2011, konfirmon për Radion Evropa e Lirë ish-shefi i kësaj byroje, Rrahim Pacolli.

Avokati Niniq thotë, gjithashtu, se ka informacione se Vukashinoviq ka punuar në një kompani sigurimesh në një nga pikat kufitare të Kosovës me Serbinë.

Pacolli shton se Vukashinoviq ka pasur probleme edhe më parë, se ka vuajtur presion, por se nuk e ka lënë kurrë punën.

Radio Evropa e Lirë, përmes mjeteve forenzike për njohjen e fytyrës, konstatoi se Vukashinoviq është i njëjti person që më 28 qershor të këtij viti kishte folur publikisht për presionet që po përjetonte, në një bisedë me gazetarin dhe ish-deputetin e Kuvendit të Serbisë, Nemanja Sharoviq, për televizionin KTV nga Serbia.

Për identifikim, Radio Evropa e Lirë përdori mjetet PimEye dhe MX Face, të cilat prej disa vitesh, përmes programeve të inteligjencës artificiale, mundësojnë lidhjen e saktë të fytyrave nga fotografitë.

MF Face tregon se fotografia e Millan Vukashinoviqit, të cilën në rrjetin X e publikoi avokati i familjes së tij, Ivan Niniq, dhe fotografia e personit që jep deklaratë në emisionin “Reč naroda (Fjala e popullit)” në qershor të këtij viti, përputhen.

Përveç me Vukashinoviqin, Sharoviq atë ditë kishte zhvilluar biseda edhe me disa serbë të tjerë në Gazimestan, afër Prishtinës – vend ku çdo vit mblidhen serbë nga Kosova, Serbia dhe vendet e rajonit për të festuar Vidovdanin dhe për të shënuar përvjetorin e Betejës së Kosovës.

Çfarë tha Vukashinoviq më 28 qershor?

Millan Vukashinoviq tha në atë kohë se serbët u larguan nga institucionet e Kosovës në nëntor të vitit 2022, pas presionit të Listës Serbe.

Ai pretendoi se, personalisht, ka vuajtur presion dhe se nuk ndihej i sigurt të shkonte në Serbi, sepse nuk donte të jepte dorëheqje.

“Ata shpikën lloj-lloj historish për mua, më lidhën me shqiptarët, nuk jam i sigurt të udhëtoj në Serbi. Jam vetëm këtu në Kosovë. E anashkaloj Serbinë”, tha ai, ndër të tjera.

Kur u pyet për sulmin nga një grup i armatosur serbësh në Banjskë – pjesa veriore e Kosovës – në shtator të vitit 2023, Vukashinoviq tha se “djemtë u shfrytëzuan”.

“Tani, shumë prej tyre nuk mund të vijnë në shtëpitë e tyre”, tha ai.

Një polic i Kosovës u vra në këtë sulm, ndërsa në përleshjet e armatosura që pasuan, u vranë edhe tre sulmues serbë.

Zyra e Prokurorit të Kosovës ngriti aktakuzë kundër 45 individëve, nga të cilët vetëm tre janë në dispozicion të autoriteteve gjyqësore, ndërsa pjesa tjetër është në arrati.

Përgjegjësinë për sulmin e mori publikisht biznesmeni dhe politikani nga Kosova, Millan Radoiçiq, i cili që atëherë besohet se ndodhet në Serbi.

Fyerjet në grupet e Telegramit

Në fund të qershorit, një deklaratë e Vukashinoviqit nga Gazimestani u botua në kanalin e Telegramit “Koridor”, me përshkrimin se bëhet fjalë për “një spiun shqiptar, të cilit iu ofrua punë në një nga institucionet serbe, por ai donte të qëndronte dhe të punonte për institucionet shqiptare, sepse, përveç pagës, merr edhe bonus për spiunazh”.

Kanali “Koridor”, përndryshe, është përdorur më herët nga “Brigada e Veriut”, e cila bashkë me “Mbrojtjen Civile” janë shpallur organizata terroriste nga Qeveria e Kosovës, në qershor të vitit 2023.

Në atë kohë, ky kanal deklaroi se kjo nuk do t’i pengonte ata që të luftonin “për serbizëm dhe unitet”, por se, për arsye sigurie, ata nuk do ta informonin më publikun për lëvizjet e tyre.

Kosova akuzon Beogradin, Serbia hesht

Autoritetet serbe nuk kanë komentuar ende për rastin.

Radio Evropa e Lirë u dërgoi pyetje Ministrisë së Brendshme dhe Ministrisë së Mbrojtjes në Serbi në lidhje me rastin, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk mori përgjigje.

Nga ana tjetër, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, deklaroi se bota demokratike duhet të reagojë dhe t’i ndalojë “sulmet” e Serbisë që kërcënojnë paqen dhe stabilitetin.

Osmani tha se rasti është një tjetër provë e “qasjes hegjemonike” të Serbisë.

“Çdo qytetar që guxon të flasë të vërtetën rreth regjimit autokratik të [presidentit serb, Aleksandar] Vuçiq, sulmohet dhe torturohet në mënyrën më barbare të mundshme”, shkroi Osmani në Facebook.

Ministri i Brendshëm në detyrë i Kosovës, Xhelal Sveçla, tha se ky veprim është pjesë e politikës së Serbisë, bazuar në frikësimin dhe persekutimin e qytetarëve që nuk i binden regjimit të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq.

“Kjo qasje agresive dhe provokuese e Serbisë është e papranueshme. Ajo përbën shkelje të rëndë të kufijve tanë shtetërorë dhe të të drejtave të qytetarëve tanë”, shkroi Sveçla në Facebook dhe i bëri thirrje faktorit ndërkombëtar që të reagojë ndaj Serbisë dhe që këto veprime armiqësore të mos përsëriten.

Çfarë thotë Policia e Kosovës?

Policia thotë se ka intervistuar dëshmitarë okularë dhe se ka marrë informacione prej tyre se “persona të maskuar kanë hyrë në territorin e Kosovës, kanë plagosur dhe rrëmbyer viktimën, dhe më pas e kanë çuar në territorin e Serbisë”.

Viktima, e identifikuar me inicialet M.V., sipas dëshmitarëve, është transportuar me autoambulancë në qytetin e Nishit në Serbi.

Dyshohet se vendi i ngjarjes ndodhet në territorin e Kosovës, përkatësisht brenda zonës së quajtur “pika zero”, pranë zonës së Leposaviqit.

Policia e Kosovës nuk iu përgjigj konkretisht pyetjes së Radios Evropa e Lirë se si është e mundur që anëtarët e Xhandarmërisë serbe të hynin në territorin e Kosovës pa dijeninë e saj, por ajo vetëm deklaroi se ishte “pika zero”.

Policia tha se po bashkëpunon me misionin e NATO-s në Kosovë, KFOR, i cili është përgjegjës për zonën kufitare.

KFOR-i i tha Radios Evropa e Lirë se është në dijeni të një raporti nga Policia e Kosovës, se Xhandarmëria serbe dyshohet se ka plagosur dhe rrëmbyer një serb të Kosovës, duke shtuar se situata e sigurisë në kufi është e qetë.

“Policia e Kosovës ka nisur hetime dhe vazhdon të jetë në kontakt të ngushtë me disa entitete, përfshirë KFOR-in. Policia e Kosovës e ka koordinuar aktivitetin e vet në anën kosovare të vijës kufitare administrative me KFOR-in”, thuhet në përgjigjen e këtij misioni.

Radio Evropa e Lirë kontaktoi edhe Zyrën e Prokurorit Themelor në Mitrovicë për më shumë detaje, por nuk mori përgjigje.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, tha se në bazë të informacioneve që ka, qytetari serb në Leposaviq, që autoritetet thanë se u plagos dhe u rrëmbye nga Xhandarmëria serbe – u sulmua sepse “është kundërshtar i politikave dhe i regjimit të presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq”.

Policia e Kosovës njoftoi më 3 nëntor se M.V., shtetas i Kosovës, dyshohet se më 1 nëntor u plagos dhe u rrëmbye në territorin e Kosovës në brezin kufitar me Serbinë, duke shtuar se sipas dëshmitarëve ai është transportuar më pas në një spital në Nish.

Kurti tha se sipas informacioneve, ky rast ka ndodhur brenda territorit të Kosovës.

“Është e qartë që fqinji ynë verior po vazhdon me sulmet e veta që kanë për qëllim disiplinimin e serbëve dhe destabilizimin e Kosovës. Por, unë jam i bindur që me organet tona të sigurisë dhe inteligjencës, në bashkëpunim me partnerët ndërkombëtarë, ajo do të dështojë në këto dy fronte”, tha Kurti gjatë një konference për media më 4 nëntor, kur u pyet për këtë çështje.

Ai kërkoi mbështetje nga faktori ndërkombëtar për Kosovën, por edhe “dënim të atyre që urdhërojnë dhe ekzekutojnë veprime të tilla kriminale, me tendencë destabilizuese”.

Kurti tha se që kur ka ndodhur ngjarja, Policia, me ndihmën e misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR, ndodhet në vendngjarje dhe po kryejnë hetime.

Dyshohet se vendi i ngjarjes ndodhet në territorin e Kosovës, përkatësisht brenda zonës së quajtur “pika zero”, pranë zonës së Leposaviqit.

Radio Evropa e Lirë ka konfirmuar nga disa burime se personi që dyshohet se është plagosur dhe rrëmbyer është Millan Vukashinoviq nga Leposaviqi – një prej katër komunave me shumicë serbe në veri të Kosovës.

Avokati i familjes së tij, Ivan Niniq, tha për REL-in se nuk i di motivet për plagosjen e Vukashinoviqit.

Sipas tij, ka informacione se Vukashinoviq ishte në konflikt me përfaqësuesit e Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë që ka mbështetjen e Beogradit – sepse nuk donte t’u “bindej” politikave të tyre.

“Nuk mund të them se ky rast ka prapavijë politike, por mund të them se personi nga Llukovska Banja, me të cilin Millani kishte marrëdhënie miqësore dhe me të cilin ishte planifikuar të takohej, është pjesëtar aktiv i Ushtrisë së Serbisë. Dyshoj se bëhet fjalë për një operacion shumë më të gjerë, në të cilin Millani është joshur”, u shpreh ai.

Avokati po ashtu tregoi për gjendjen shëndetësore të Vukashinoviqit. Ai tha se transportit drejt spitalit në Nish, Vukashinoviq ka humbur shumë gjak, i është hequr një veshkë, i është nxjerrë gjak nga mushkëritë dhe i është hequr diafragma pulmonare.

Sipas tij, ai ndodhet në dhomën e kujdesit intensiv dhe ende nuk dihet nëse do të mbijetojë.

Autoritetet në Serbi, e as Lista Serbe, ende nuk kanë komentuar për këtë rast.

Autoritetet e Kosovës e kanë akuzuar të hënën Serbinë për cenim të integritetit territorial të Kosovës, pasi Policia e Kosovës ka bërë të ditur se më 1 nëntor ka pranuar informacion se në zonën e Leposaviqit, një shtetas i Kosovës, i nacionalitetit serb, me inicialet M.V., dyshohet se është plagosur dhe është rrëmbyer nga xhandarmëria serbe.

Në anën tjetër, autoritetet në Serbi nuk janë deklaruar rreth këtij rasti.

Sipas njoftimit të Policisë, vendi i ngjarjes ku raportohet se ka ndodhur rasti dyshohet se gjendet brenda territorit të Republikës së Kosovës, pra brenda hapësirës [siç quhet pika zero -0-], në afërsi të zonës së Leposaviqit, qytet në veri të vendit, i banuar me shumicë serbe.

Sipas këtij institucioni, Policia e Kosovës ka bashkëpunuar me misionin e NATO-s në Kosovë [KFOR] si përgjegjës për zonën/brezin kufitar.

Misioni i NATO-s në Kosovë (KFOR) i ka thënë të hënën Radios Evropa e Lirë se është dijeni rreth njoftimit të Policisë së Kosovës, mirëpo situata e sigurisë në vijën kufitare administrative është e qetë.

“Policia e Kosovës ka nisur hetime dhe vazhdon të jetë në kontakt të ngushtë me disa entitete, përfshirë KFOR-in. Policia e Kosovës e ka koordinuar aktivitetin e vet në anën kosovare të vijës kufitare administrative me KFOR-in”, është thënë në përgjigjen e këtij misioni.

REL-i i është drejtuar edhe Prokurorisë Themelore në Mitrovicë për më shumë detaje, por ende nuk ka pranuar përgjigje.

Kush çka tha?

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani ka thënë se bota demokratike duhet të reagojë e t’i ndalë këto sulme të Serbisë.

Sipas saj, “kjo është edhe një dëshmi shtesë e qasjes së saj hegjemoniste, ku çdo qytetar që guxon të flasë të vërtetën rreth regjimit autokratik të Vuçiqit, sulmohet dhe torturohet në mënyrën më barbare të mundshme”.

“Bota demokratike duhet të reagojë e të ndalë këto sulme të Serbisë që kanë për qëllim rrezikimin e paqes e stabilitetit në rajonin tonë. Ndërkaq skena politike në Kosovë duhet të veprojë e flasë në një zë në mbrojtjen e Kosovës nga tendenca të tilla”, ka thënë mes tjerash Osmani përmes një postimi në Facebook.

Ministri në detyrë i Punëve të Brendshme i Kosovës, Xhelal Sveçla ka thënë se ky veprim është pjesë e politikave të Serbisë për frikësim dhe përndjekje ndaj qytetarëve që nuk i binden regjimit të presidentit serb, Aleksandar Vuçiqit.

“Kjo qasje agresive dhe provokuese e Serbisë është e papranueshme. Ajo përbën shkelje të rëndë të kufijve tanë shtetërorë dhe të të drejtave të qytetarëve tanë”, ka thënë Sveçla përmes një postimi në Facebook, dhe i ka bërë thirrje faktorit ndërkombëtar të reagojë ndaj Serbisë dhe që këto veprime armiqësore të mos përsëriten.

Çfarë tha tjetër Policia?

Policia e Kosovës tha se viktima, i identifikuar me inicialet M.V., sipas dëshmitarëve është dërguar me një autoambulancë në drejtim të qytetit të Nishit në Serbi.

Policia tha se ka intervistuar dëshmitarët okularë dhe përmes tyre ka siguruar informacionet se “persona të maskuar kishin hyrë në territorin e Kosovës, duke e plagosur dhe rrëmbyer viktimën, të cilët pastaj e kishin dërguar në territorin e Serbisë”.

Lidhur me këtë rast, Radio Evropa e Lirë ka dërguar pyetje në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe Ministrisë e Mbrojtjes të Serbisë, por deri më tani nga këto institucione nuk janë përgjigjur.

Përgjigje nuk kthyen as nga Qendra Klinike Universitare në Nish.

Informacionet e para lidhur me plagosjen dhe rrëmbimin e dyshuar i pari i bëri publike avokati Ivan Niniq në Serbi. Ai shkroi në X se Millan Vukashinoviq ishte plagosur rëndë gjatë të shtënave në fshatin Jellakcë, afër Leposaviqit dhe se mjekët në Qendrën Klinike Universitare në Nish po tentojnë që t’ia shpëtojnë jetën.

Në postimin e tij në X, Niniq ndër të tjera ngriti pyetjen nëse në incident kanë marrë pjesë pjesëtarë të Ushtrisë së Serbisë në uniforma kamuflazhi, pa shenja dalluese.

Leposaviqi gjendet në brezin kufitar mes Kosovës dhe Serbisë. Misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë, KFOR, është reaguesi i tretë i sigurisë në vend, pas Policisë dhe misionit të Bashkimit Evropian për sundim të ligjit, EULEX.

KFOR-i, veç tjerash, është përgjegjës për sigurinë në vijën kufitare mes Kosovës dhe Serbisë.

Kjo nuk është hera e parë që autoritetet e Kosovës akuzojnë xhandarmërinë serbe se hyn në territorin e shtetit. Në mars të vitit 2012, dy policë të Kosovës ishin arrestuar në fushatin Dumnicë të Podujevës. Pas 48 orësh ata ishin liruar.

Ndërkaq, më 2023 tre pjesëtarë të Policisë së Kosovës ishin arrestuar.

Sipas autoriteteve në Beograd, ata u kapën më shumë se një kilometër thellë në territorin serb, ndërsa zyrtarët në Prishtinë thanë se ata u rrëmbyen në Kosovë, gjatë një patrullimi kufitar.

Edhe banorët e fshatit Karaçevë në Komunën e Kamenicës – pjesa lindore e Kosovës – që nga përfundimi i luftës kanë reaguar vazhdimisht për, siç kanë thënë, futjen e xhandarmërisë serbe në territorin e Kosovës.

Policia e Kosovës tha se më 1 nëntor ka pranuar informacion se në zonën e Leposaviqit, një shtetas i Kosovës, i nacionalitetit serb, dyshohet se është plagosur dhe është rrëmbyer brenda territorit të Kosovës, nga xhandarmëria serbe.

“Vendi i ngjarjes ku raportohet se ka ndodhur rasti dyshohet se gjendet brenda territorit të Republikës së Kosovës, pra brenda hapësirës [siç quhet pika zero -0-], në afërsi të zonës së Leposaviqit, në mes të Republikës së Kosovës dhe Serbisë, ku për këtë Policia e Kosovës ka njoftuar dhe ka bashkëpunuar me KFOR-in, si përgjegjëse për zonën/brezin kufitar”, tha Policia e Kosovës përmes një njoftimi më 3 nëntor.

Radio Evropa e Lirë ka kërkuar më shumë informacione nga misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë, KFOR, për këtë rast dhe është në pritje të përgjigjes.

Policia e Kosovës tha se viktima, i identifikuar me inicialet M.V., sipas dëshmitarëve është dërguar me një autoambulancë në drejtim të qytetit të Nishit në Serbi.

Policia tha se ka intervistuar dëshmitarët okularë dhe përmes tyre ka siguruar informacionet se “persona të maskuar kishin hyrë në territorin e Kosovës, duke e plagosur dhe rrëmbyer viktimën, të cilët pastaj e kishin dërguar në territorin e Serbisë”.

Rasti, sipas njoftimit, është iniciuar në organet e drejtësisë në Kosovë.

Lidhur me këtë rast, Radio Evropa e Lirë ka dërguar pyetje në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe Ministrisë e Mbrojtjes të Serbisë, por deri më tani nga këto institucione nuk janë përgjigjur.

Përgjigje nuk kthyen as nga Qendra Klinike Universitare në Nish.

Informacionet e para lidhur me plagosjen dhe rrëmbimin e dyshuar i pari i bëri publike avokati Ivan Niniq në Serbi. Ai shkroi në X se Millan Vukashinoviq ishte plagosur rëndë gjatë të shtënave në fshatin Jellakcë, afër Leposaviqit dhe se mjekët në Qendrën Klinike Universitare në Nish po tentojnë që t’ia shpëtojnë jetën.

Në postimin e tij në X, Niniq ndër të tjera ngriti pyetjen nëse në incident kanë marrë pjesë pjesëtarë të Ushtrisë së Serbisë në uniforma kamuflazhi, pa shenja dalluese.

Leposaviqi është një nga katër komunat në veri të Kosovës, ku shumica e popullatës janë serbë.

Kjo komunë gjendet në brezin kufitar mes Kosovës dhe Serbisë. Misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë, KFOR, është reaguesi i tretë i sigurisë në vend, pas Policisë dhe misionit të Bashkimit Evropian për sundim të ligjit, EULEX.

KFOR-i, veç tjerash, është përgjegjës për sigurinë në vijën kufitare mes Kosovës dhe Serbisë.

Kjo nuk është hera e parë që autoritetet e Kosovës akuzojnë xhandarmërinë serbe se hyn në territorin e shtetit. Në mars të vitit 2012, dy policë të Kosovës ishin arrestuar në fushatin Dumnicë të Podujevës. Pas 48 orësh ata ishin liruar.

Ndërkaq, më 2023 tre pjesëtarë të Policisë së Kosovës ishin arrestuar.

Sipas autoriteteve në Beograd, ata u kapën më shumë se një kilometër thellë në territorin serb, ndërsa zyrtarët në Prishtinë thanë se ata u rrëmbyen në Kosovë, gjatë një patrullimi kufitar.

Edhe banorët e fshatit Karaçevë në Komunën e Kamenicës – pjesa lindore e Kosovës – që nga përfundimi i luftës kanë reaguar vazhdimisht për, siç kanë thënë, futjen e xhandarmërisë serbe në territorin e Kosovës.

*Lajmi është duke u përditësuar

Autoritetet kosovare e kanë ndaluar një pjesëtar të Policisë së Serbisë në pikëkalimin kufitar të Jarinjës – i cili lidh dy vendet – nën dyshimin për import të paautorizuar të municionit dhe posedim të paautorizuar të armëve dhe materialeve shpërthyese.

Policia e Kosovës nuk e bëri të ditur emrin e të arrestuarit, por tha se ai është shtetas i Kosovës dhe Serbisë dhe u arrestua të shtunën në mëngjes.

Ai u dërgua në mbajtje derisa autoritetet po kryejnë hetim ndaj tij.

Në raportin e saj të përditshëm të dielën, Policia e Kosovës tha se në veturën e policit të dyshuar, me targa serbe, gjeti dhe konfiskoi 51 fishekë, 9.900 euro para të gatshme dhe 26.000 dinarë serbë.

“Nga i dyshuari janë sekuestruar dokumente personale si kartela e identifikimit së bashku me distinktivin e Policisë së Serbisë, kartelën e sindikatës së Policisë Serbe, letërnjoftimi i Serbisë dhe Kosovës, pasaporta e Serbisë, një palë spaleta të uniformës, një palë dorëza dhe një USB”, thuhet në njoftim.

Arrestimi i tij vjen disa muaj pasi Kosova i dëboi nga vendi dy pjesëtarë të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë, nën dyshimin për cenim të sigurisë kombëtare, si dhe ua ndaloi hyrjen për pesë vjet në qershor.

Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë tha asokohe se në përgjithësi Kosova kishte dëbuar 11 serbë të Kosovës që janë pjesë e Policisë Serbe. Megjithatë, autoritetet kosovare nuk kanë bërë të ditur se sa pjesëtarë të MPB-së serbe janë dëbuar deri tani.

Ndërkohë, edhe vetë Serbia ka arrestuar pjesëtarë të Policisë së Kosovës, më rishtazi, policin Arbnor Spahiu, i cili po mbahet në qytetin verior të Serbisë, Suboticë, që nga 9 qershori.

Serbia e akuzon Spahiun se ka kryer “vrasje të rëndë” në Banjskë – pjesa veriore e Kosovës – ku një grup i serbëve të armatosur sulmoi policinë e Kosovës në shtator të vitit 2023, duke vrarë rreshterin Afrim Bunjaku.

Por Policia e Kosovës ka konfirmuar se Spahiu atëkohë nuk ka qenë pjesëtar i policisë.

Qeveria në detyrë e Kosovës e ka miratuar buxhetin për vitin 2026 të premten, i cili kap një shifër rekorde prej rreth 4 miliardë euro, me gjithë pasigurinë se Kuvendi mund ta shqyrtojë miratimin e tij.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, tha se buxheti i ri parasheh rreth 1 miliard euro investime kapitale.

“Me këtë buxhet do të ketë pagë të 13-të për të gjithë punëtorët e sektorit publik. Është përfshirë edhe zbatimi i rritjes së pagës bazë për 0.5 për qind për çdo vit përvojë pune në sektorin publik”, tha Kurti.

Ministri në detyrë i Financave, Hekuran Murati, tha se buxheti i ri është 10 për qind më i lartë se ai paraprak.

Gjatë kësaj mbledhjeje, Qeveria në detyrë gjithashtu e rriti pensionin minimal nga 120 në 150 euro, si dhe shtesat për të gjithë fëmijët nga 0-16 vjeç për 50 për qind.

Rreth 200.000 pensionistë dhe mbi 400.000 fëmijë do të përfitojnë nga këto rritje qysh nga 1 nëntori, tha Kurti.

A mund Kuvendi i ri ta miratojë buxhetin e dërguar nga Qeveria në detyrë?

Nuk është e qartë nëse ky projektligj për buxhetin 2026 mund të shqyrtohet dhe hidhet në votim në Kuvendin e ri të Kosovës.

Miratimi i projektligjit për buxhetin vjen disa orë para një takimi mes presidentes së vendit, Vjosa Osmani, dhe udhëheqësve të partive parlamentare, në të cilin ajo pritet t’i lusë ata për kompromis për ta nxjerrë vendin nga paraliza politike.

Gati nëntë muaj pas zgjedhjeve, Kosova mezi e bëri Kuvendin e ri në shtator, por vazhon të dështojë të ketë qeveri të re.

Partitë nuk kanë shprehur gatishmëri për të bashkëqeverisur dhe kështu janë rritur shanset që vendi të shkojë në zgjedhje të parakohshme qysh në dhjetor.

Një ditë më parë, kryetari i Kuvendit të Kosovës, Dimal Basha, dështoi të fitojë mbështetjen e partive parlamentare për formimin e grupeve dh komisioneve parlamentare, në mënyrë që të thirret një seancë e jashtëzakonshme për çështjen e buxhetit për vitin 2026.

Basha e pranoi se është e pazakontë që e mblodhi Kryesinë e Kuvendit, duke pasur parasysh se në praktikat e deritanishme, ky organ mblidhet vetëm pasi vendi të ketë një qeveri të re.

Shumë ekspertë ligjorë vlerësojnë se Qeveria në detyrë nuk mund dhe nuk ka kompetenca për të propozuar buxhet për miratim në Kuvendin e ri të vendit.

Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë të hënën, eksperti i financave, Haki Shatri, tha se vetëm një qeveri me kompetenca të plota mund të ndërmarrë nisma për ndryshimin e ligjit për buxhetin, apo për vazhdimin e ndarjeve buxhetore edhe për muajt e parë të 2026-tës.

“Nëse nuk gjendet ndonjë zgjidhje që të funksionalizohet një e dymbëdhjeta e buxhetit në janar, edhe tërmet të ketë, nuk guxon askush të ndërmarrë asgjë”, tha ai.

Albert Krasniqi nga organizata Demokraci Plus tha se Qeveria në detyrë – e zgjedhur nga legjislatura paraprake – nuk mund të propozojë projektligjin për buxhetin vjetor për legjislaturën e re.

“Kuvendi, që ende nuk ka zgjedhur qeverinë e re, nuk mund të miratojë ligje pa pasur qeverinë e vet që t’i zbatojë. Rregullorja e Kuvendit parashikon që projektbuxheti të shqyrtohet nëpër komisione parlamentare – komisione që ende nuk janë themeluar”, shkroi ai.

Ai tha se duhet të bëhet i qartë dallimi mes Qeverisë në dorëheqje dhe Qeverisë në detyrë, duke shpjeguar se Qeveria në dorëheqje është ajo që gjatë mandatit të saj, pas dorëheqjes apo shkarkimit të kryeministrit, vazhdon të ushtrojë funksionet deri në formimin e qeverisë së re, duke pasur ende Kuvend funksional, komisione të themeluara dhe kanale komunikimi Qeveri–Kuvend.

Ndërsa, sipas tij, Qeveria në detyrë është qeveri e zgjedhur nga legjislatura paraprake, që nuk ka lidhje institucionale me legjislaturën e re të dalë nga zgjedhjet.

“Prandaj, sipas Ligjit për Qeverinë, qeveria në dorëheqje mund të propozojë projektligjin për buxhetin, ndërsa kjo e drejtë nuk i njihet qeverisë në detyrë”, shtoi ai.

Gëzim Shala nga Instituti i Kosovës për Drejtësi theksoi se Qeveria në detyrë nuk ka të drejtë të propozojë buxhetin, e as Kuvendi nuk ka të drejtë ta votojë propozimin e buxhetit të kësaj Qeverie në detyrë.

“Qeveria në dorëheqje i referohet një qeverie që është zgjedhur nga një legjislaturë e caktuar, e që vazhdon punën deri në momentin e zgjedhjes së Qeverisë së re, dhe jo në rastet kur Qeverisë i ka përfunduar mandati. Në rastin konkret, Qeveria në detyrë nuk është zgjedhur nga kjo legjislaturë dhe nuk i takon asaj”, shkroi ai.

Kryetari i Kuvendit të Kosovës, Dimal Basha, tha të enjten se nuk gjeti mirëkuptimin e përfaqësuesve politikë në mbledhjen e Kryesisë së Kuvendit, që të shtyheshin përpara tri çështje: buxheti i ri i Kosovës për vitin 2026, ai për Prishtinën, Gjilanin dhe Zubin Potokun dhe buxheti për Radio Televizionin e Kosovës.

Basha e pranoi se është e pazakontë që e mblodhi Kryesinë e Kuvendit, duke pasur parasysh se në praktikat e deritanishme, ky organ mblidhet vetëm pasi vendi të ketë një qeveri të re.

Megjithatë, ai tha se çështjet e parashtruara në këtë mbledhje kërkonin trajtim urgjent. Sipas Bashës, forma më e mirë ishte që sot të formoheshin grupet parlamentare, të bëhej ndarja e komisioneve parlamentare dhe në ditën pasuese të thirrej një seancë e jashtëzakonshme për çështjen e buxhetit të RTK-së, në mënyrë që transmetuesi publik të mos mbesë pa para.

Ai tha se më pas do të trajtohej çështja e buxheteve të tri komunave dhe në një seancë të ndarë ajo e buxhetit të shtetit për vitin 2026.

“Mirëpo, në asnjë nga këto pika nuk kam gjetur mirëkuptim. E dimë që jemi në situatë të jashtëzakonshme. Së paku kam pritur që sikur të kishte vullnet politik, kam qenë i bindur që nuk ka pasur asnjë shkelje kushtetuese e ligjore që të themelohen komisionet për RTK-në, buxhetin për komunat dhe buxhetin vjetor”, tha kreu i organit ligjvënës.

Basha e pranoi se pa votimin e Qeverisë së re të Kosovës nuk dihet se kush është në pushtet dhe opozitë dhe për rrjedhojë nuk dihet se sa komisione do t’i takonin partive.

“Po pajtohem që nuk ka pozitë e as opozitë, por po të kishte vullnet politik do të pajtoheshim për t’i ndarë këto 14 komisione parlamentare që i kemi pasur veç sa për një fazë tranzicionale për të miratuar buxhetet në fjalë. Pastaj, nëse kemi qeveri të re, kuvendit nuk ia ndalon askush të themelojë komisione të tjera parlamentare. Në hapin ku jemi ne është urgjente trajtimi i buxhetit të RTK-së, i tri komunave dhe i buxhetit të shtetit. Nuk është rrethana më e mirë, por mendoj se ka qenë forma më e mirë për të dalë nga kjo”, tha ai.

RTK-ja po përballet me probleme financiare tash e një kohë, pasi raporti vjetor i saj duhet të diskutohet nga Komisioni për buxhet i Kuvendit – që nuk është i themeluar – në mënyrë që më pas të ketë buxhet për pagat e mbi 700 punëtorëve.

Tri komunat – Prishtina, Gjilani dhe Zubin Potoku – janë vonuar që të miratojnë buxhetin për vitin 2025, që do të duhej të miratohej deri më 30 shtator të vitit paraprak.

Basha paralajmëroi se këto komuna do të përballen me krizë financiare.

Ndërkaq, Ligji për buxhetin vjetor duhet të miratohet deri më 30 tetor dhe ekspertët kanë paralajmëruar se në fillimvit shteti mund të përballet me kolaps financiar për shkak të mosmiratimit të një buxheti të ri.

“Siç e dini, me zgjedhjet që na presin, me situatat që nuk parashikohen mund të mbesin edhe mbi 80 mijë zyrtarë publikë pa paga”, tha Basha.

Nënkryetarja e Kuvendit të Kosovës nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës, Vlora Çitaku, tha pas mbledhjes së kryesisë se po tentohet të “simulohet demokracia duke shkelur Kushtetutën”.

Ajo tha se nuk mund të themelohen komisionet e reja parlamentare, pasi që nuk dihet se kush është në pushtet e kush në opozitë.

“Nuk do të lejojmë që me vetëdije të shkelet Kushtetuta”, tha ajo.

Duke folur për buxhetin, ajo tha se Ligji është i qartë, pra Qeveria në detyrë nuk ka të drejtë të paraqesë para kuvendit një buxhet të ri.

“A e kuptoni në çfarë situate jemi? Nuk kemi qeveri. Ligji është shumë i qartë. Po më befason ndjenja e urgjencës që ka LVV-ja t’i trajtojë këto çështje pranë zgjedhjeve të reja”, tha Çitaku.

Çitaku shtoi se shpreson që gjatë takimit më 31 tetor të udhëheqësve partiakë me presidenten e vendit, Vjosa Osmani, nëse vërtetohet se askush nuk e ka shumicën, “sa më parë të shkojmë në zgjedhje të reja”.

Ndërkaq, nënkryetarja e Kuvendit nga radhët e LVV-së, Albulena Haxhiu, tha se qasja e partive të tjera në mbledhje ishte “destruktive”.

Ajo paralajmëroi se në një situatë të tillë, pa buxhet të ri vjetor “nuk do të kemi buxhet as për organizimin e zgjedhjeve të jashtëzakonshme në vitin e ardhshëm, ta zëmë kur ne të mos biem dakord për emrin e presidentit”.

Presidentja Osmani ka mandat deri në prill të vitit të ardhshëm.

“Në vend të përplasjeve politike, unë sot pash kapriço politike, qasje politike nga nënkryetarët e tjerë të Kuvendit. Në vend se të ishim të unifikuar [pr adresimin e situatës] ne u përpoqëm maksimalisht të ishim konstruktivë. E kuptojmë që asnjëherë s’ka ndodhur [formimi i komisioneve parlamentare] pa pasur votim të Qeverisë”, tha Haxhiu.

Haxhiu tha se partia e saj nuk përkrah idenë e një qeverie teknike për të dalë nga situata.

Më 26 tetor, Albin Kurti, i mandatuar për kryeministër, nuk arriti të sigurojë 61 votat e nevojshme për të formuar qeverinë e re të vendit.

Presidentja Osmani, sipas ligjit, ka thirrur në konsultime udhëheqësit politikë. Ajo duhet ta caktojë një mandatar tjetër për formimin e qeverisë brenda 10 ditësh nga dështimi i mandatarit të parë, sipas Kushtetutës.

Megjithatë, nuk është e qartë nëse do të caktohet një mandatar i ri, për shkak të mungesës së vullnetit nga partitë për të arritur ndonjë koalicion qeverisës.

Pak ditë pasi nuk e mori mbështetjen e Kuvendit për një mandat të tretë, Kurti – i cili është kryeministër në detyrë – paralajmëroi zgjedhje të reja në dhjetor.

Mandatari për formimin e Qeverisë së re të Kosovës, kreu i Lëvizjes Vetëvendosje dhe kryeministri në detyrë, Albin Kurti, ka edhe dy ditë kohë ligjore për t’ua prezantuar Qeverinë anëtarëve të Kuvendit të Kosovës.

Nëse Qeveria nuk zgjidhet të dielën – pas zgjedhjeve të shkurtit dhe muajve të tërë përpjekjesh për të formuar institucionet e reja – Kosova mund të përballet me një krizë të re institucionale.

Në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit, Lëvizja Vetëvendosje mori më shumë vota, por jo mjaftueshëm për të formuar e vetme Qeverinë.

Tani, nuk është e sigurt nëse kjo parti do të arrijë t’i sigurojë votat e deputetëve nga partitë e tjera deri të dielën.

Për njohësin e çështjeve politike, Agon Maliqi, Kurtit i janë mbyllur dyert dhe Kosova do të shkojë në zgjedhje të reja. Dëgjojeni intervistën e realizuar me të.

Më herët, Lëvizja Vetëvendosje e përjashtoi mundësinë e bisedimeve me Partinë Demokratike të Kosovës, ndërsa e la derën hapur për bashkëpunim me Lidhjen Demokratike të Kosovës.

Tani për tani – së paku publikisht – nuk ka informacione se një marrëveshje koalicioni është në horizont.

Çka tani?

Në fillim të kësaj jave, Kurti la të kuptohej se mund të mos jetë në gjendje ta formojë Qeverinë e re dhe vlerësoi se zgjidhje alternative është mbajtja e zgjedhjeve të reja.

Megjithatë, Kushtetuta e Kosovës përcakton që nëse përbërja e propozuar e Qeverisë së re nuk e merr shumicën e nevojshme të deputetëve, presidenti i Kosovës duhet të emërojë një mandatar të dytë për kryeministër brenda dhjetë ditësh, i cili i ka gjasat më të mira për të formuar Qeverinë.

I mandatuari i ri për kryeministër sërish do t’i kishte 15 ditë për t’i propozuar Kuvendit përbërjen e Qeverisë dhe programin e punës.

Bazuar në vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës nga viti 2020, mandatari i dytë për kryeministër mund të jetë edhe nga partia e dytë më e madhe – në këtë rast Partia Demokratike e Kosovës.

Presidenti shpall zgjedhje të reja nëse Qeveria nuk zgjidhet për herë të dytë, dhe ato duhet të mbahen brenda 40 ditëve nga data e thirrjes.

Deri atëherë, Qeveria në detyrë do t’i kryente detyrat e saj.

Çfarë thonë shifrat?

Lëvizja Vetëvendosje fitoi 48 nga 120 vendet në Kuvendin e Kosovës në zgjedhjet e shkurtit, e ndjekur nga Partia Demokratike e Kosovës me 24 vende, Lidhja Demokratike e Kosovës me 20 vende dhe koalicioni Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – Nisma me 8 vende.

Komuniteti serb ka dhjetë vende të garantuara në Kuvendin e Kosovës – nëntë prej të cilave i fitoi Lista Serbe, ndërsa një vend e fitoi Nenad Rashiq nga Partia për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë.

Dhjetë vende të tjera parlamentare janë të rezervuara për komunitetet e tjera minoritare, të njohura nga Kushtetuta e Kosovës: boshnjakët, turqit, goranët, romët, ashkalinjtë dhe egjiptianët.

Për të zgjedhur një qeveri të re, personi përgjegjës duhet të sigurojë së paku 61 vota.

Më 20 tetor, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, deklaroi se ka ende kohë për të arritur një marrëveshje për zgjedhjen e Qeverisë, por kritikoi Listën Serbe për “krijimin e pengesave”.

Lista Serbe iu drejtua Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për të kundërshtuar zgjedhjen e Rashiqit për nënkryetar të Kuvendit dhe është në pritje të përgjigjes.

Çka nëse Gjykata Kushtetuese vendos në favor të Listës Serbe?

Nëse Gjykata Kushtetuese e Kosovës e pranon ankesën e Listës Serbe si të bazuar, në praktikë kjo do të thoshte se Kuvendi i Kosovës nuk është konstituuar.

Kjo do ta bënte të pamundur ndërmarrjen e ndonjë hapi drejt formimit të Qeverisë dhe institucioneve të reja.

Më herët, Gjykata Kushtetuese ka vendosur në favor të Listës Serbe se Kuvendi nuk është konstituuar pa zgjedhjen e një nënkryetari nga komuniteti serb.

Më pas u zgjodh Rashiq, sepse asnjë nga nëntë kandidatët nga Lista Serbe nuk arriti t’i siguronte votat e nevojshme.

Sipas Rregullores së Punës së Kuvendit, një kandidat për nënkryetar të Kuvendit nga komuniteti serb propozohet nga shumica e deputetëve nga ai komunitet – gjë në të cilët thirret edhe Lista Serbe në ankesën e saj.

Kuvendi i Kosovës u konstituua më 10 tetor, tetë muaj pas zgjedhjeve.

Kriza politike dhe institucionale lindi fillimisht për shkak të mosmarrëveshjeve midis partive më të mëdha shqiptare për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit, e më pas për shkak të zgjedhjes së një nënkryetari nga komuniteti serb.

Pavarësisht pritjeve të Bashkimit Evropian se autoritetet e reja lokale në veri të Kosovës do të bashkëpunojnë me institucionet qendrore në interes të qytetarëve, një gjë e tillë nuk është e sigurt.

Sipas rezultateve preliminare nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, Lista Serbe fitoi me shumicë votash në Mitrovicë të Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok.

Këto komuna me shumicë serbe u udhëhoqën nga kryetarë shqiptarë që nga maji i vitit 2023, pasi Lista Serbe – partia më e madhe serbe në Kosovë – u largua nga institucionet e vendit në nëntor të vitit 2022.

Arsye për këtë ishin pikërisht mosmarrëveshjet me Qeverinë e Kosovës, të udhëhequr nga kryeministri Albin Kurti, përkatësisht vendimi i saj për të hequr nga përdorimi targat serbe të makinave.

Lista Serbe, ndërkohë, vazhdoi të kritikonte gati çdo veprim të Qeverisë në komunat në veri të Kosovës, duke pretenduar se ato merreshin në “dëm” të komunitetit serb.

Në anën tjetër, Lëvizja Vetëvendosje, e udhëhequr nga Kurti, u përpoq ta pengonte Listën Serbe të merrte pjesë në zgjedhjet parlamentare të shkurtit dhe në zgjedhjet lokale të këtij muaji, pasi anëtarët e saj në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve refuzuan të votonin për certifikimin e saj.

Radio Evropa e Lirë pyeti Listën Serbe nëse udhëheqja e re lokale në komunat në veri të Kosovës do të bashkëpunonte me institucionet qendrore të Kosovës, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk mori përgjigje.

Pyetjes së njëjtë nuk iu përgjigj as Qeveria në detyrë e Kosovës.

Por, në një komunikatë dërguar mediave më 22 tetor, Lista Serbe tha se pret që, pas shpalljes së rezultateve përfundimtare të zgjedhjeve lokale, “puna normale e komunave, sidomos në veri, të mundësohet pa pengesa nga Prishtina”.

Njoftimi u bë pasi zyrtarët e Listës Serbe u takuan në Prishtinë me përfaqësuesin e posaçëm të BE-së në dialogun Kosovë-Serbi, Peter Sorensen, me të cilin thuhet se u diskutua situata politike dhe e sigurisë, si dhe zgjedhjet e fundit.

Në një përgjigje me shkrim për REL-in, një zëdhënës i Bashkimit Evropian deklaroi se BE-ja pret që autoritetet e sapozgjedhura komunale në veri të Kosovës, në bashkëpunim me institucionet qendrore, “t’i adresojnë në mënyrë konstruktive nevojat dhe kërkesat e popullsisë përmes institucioneve dhe në përputhje me ligjin”.

Po sipas tij, BE-ja pret edhe “një tranzicion të rregullt të qeverisjes lokale në komunat veriore”, pasi të konfirmohen rezultatet e zgjedhjeve lokale.

Pse është i rëndësishëm bashkëpunimi mes autoriteteve lokale dhe qendrore?

Ish-ministri i Administrimit të Pushtetit Lokal në Kosovë, Sadri Ferati, thotë për Radion Evropa e Lirë se bashkëpunimi mes autoriteteve lokale dhe qendrore është thelbësor për zhvillimin e një komune, sepse burimet kryesore vijnë nga Qeveria e Kosovës.

Ka fonde që ndahen në bazë të numrit të banorëve të një komune dhe nevojave të tyre, si dhe fonde të veçanta për investime kapitale.

“Mundësitë që komunat t’i kenë fondet e tyre janë të kufizuara, andaj bashkëpunimi mes autoriteteve lokale dhe qendrore është i nevojshëm për të investuar në projekte zhvillimore”, thekson Ferati.

Ai shton se komunat, aktualisht, kanë në dispozicion buxhetin që kanë marrë, por se e kanë të nevojshme të planifikojnë projekte dhe investime të reja.

“Qeveria qendrore është e detyruar t’ua përcjellë një pjesë të fondeve komunave”, thotë Ferati, duke shtuar se bashkëpunimi mes komunave, ministrive dhe Qeverisë është i detyrueshëm edhe me ligj.

“Nuk duhet luajtur me institucionet dhe interesat e qytetarëve”

Qeveria e re e Kosovës nuk është formuar ende pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, për shkak të krizës politike që ka pasuar.

Lëvizja Vetëvendosje e Kurtit i fitoi zgjedhjet, por jo me mjaftueshëm vota sa për të qeverisur e vetme.

Kurti tha më 21 tetor se mund të mos jetë në gjendje të formojë një qeveri të re dhe se alternativë është mbajtja e zgjedhjeve të reja.

Nga dhjetë vendet e rezervuara për komunitetin serb në Kuvendin e Kosovës, Lista Serbe fitoi nëntë në zgjedhjet e 9 shkurtit.

Pavarësisht kësaj, nënkryetar i Kuvendit nga komuniteti serb u zgjodh Nenad Rashiq nga Partia për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë, ndaj edhe Lista Serbe u ankua në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës.

Ferati thotë se zyrtarët nga Lista Serbe dhe Vetëvendosja, deri më tani, janë udhëhequr kryesisht nga vendimet politike, por se ata, si udhëheqës të institucioneve lokale ose qendrore, duhet të bashkëpunojnë.

“Nuk duhet luajtur me institucionet dhe interesat e qytetarëve… kryetarët e rinj të komunave duhet të bashkëpunojnë me autoritetet qendrore, por edhe autoritetet qendrore duhet ta pranojnë bashkëpunimin me udhëheqësit komunalë. Të gjithë duhet të sillen me respekt të ndërsjellë”, thotë Ferati.

Miodrag Milliqeviq, nga organizata joqeveritare Aktiv në Mitrovicë të Veriut, thotë se, viteve të fundit, nuk ka pasur as bashkëpunim minimal midis Listës Serbe dhe Qeverisë së udhëhequr nga Vetëvendosja, dhe se është “pothuajse e pamundur” të imagjinohet ndonjë bashkëpunim në të ardhmen.

“Kemi një numër treguesish për mungesë koordinimi dhe mungesë kapaciteti politik për një përgjegjësi të tillë. Është e vështirë të imagjinohet një lloj normalizimi…”, thotë Milliqeviq për Radion Evropa e Lirë.

Ai shton se pret një presion më të madh nga bashkësia ndërkombëtare për t’i shmangur tensionet e reja.

Tensionet në veri të Kosovës ishin të larta që kur serbët u larguan nga institucionet.

Ato kulmuan në shtator të vitit 2023, kur një grup serbësh sulmoi Policinë e Kosovës në Banjskë, duke vrarë një polic.

Përgjegjësinë për këtë sulm e mori nënkryetari i atëhershëm i Listës Serbe, Millan Radoiçiq, nga i cili partia e tij nuk u distancua kurrë në mënyrë të qartë.

Pikërisht për shkak të sulmit në Banjskë, bashkëpunimin me Listën Serbe e kanë shmangur edhe partitë e tjera shqiptare.

Përgatiti: Valona Tela

Gjykata Supreme ka pranuar ankesën e Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK), duke i kërkuar Panelit Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa (PZAP) të shqyrtojë kërkesën për rivotim në Junik për zgjedhjet lokale të mbajtura më 12 tetor.

Supremja nuk e ka pranuar “si të drejtë dhe të ligjshëm” vendimin e PZAP-së për të hedhur poshtë ankesën e AAK-së kundër Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) dhe ka argumentuar se kjo ankesë është dashur që të trajtohet në bazë të meritave dhe jo të hidhet poshtë si e palejuar.

PZAP-ja e kishte vlerësuar si të palejuar ankesën e AAK-së, e cila veç tjerash, kishte kërkuar që të shpallen të paligjshme zgjedhjet komunale dhe Komuna e Junikut të shkojë në rivotim “për shkak të shkeljeve të cekura në ankesë, të cilat kanë ndikuar në rezultatin zgjedhor”.

Më 14 tetor, AAK-ja ishte ankuar në PZAP, duke pretenduar se ka dyshime për manipulime gjatë procesit zgjedhor në Komunën e Junikut, konkretisht rritje të pazakontë të numrit të votuesve vetëm në dy muajt e fundit deri në shtator “në mënyrë të papërputhshme me trendin e viteve të kaluara dhe me numrin real të banorëve rezidentë në komunë, përfshirë në listat e votuesve të personave me mbiemra që nuk ekzistojnë në asnjë familje apo lagje të njohur të Junikut, shtim të votuesve që nuk jetojnë, banojnë dhe nuk kanë asnjë lidhje faktike me territorin e komunës”.

AAK-ja kishte argumentuar se këto pretendime mund të verifikohen lehtësisht nga institucionet përkatëse, përmes regjistrave civilë dhe evidencave tatimore, por edhe përmes dëshmive nga komuniteti lokal.

“Çështja është kthyer në rivendosje, në PZAP”, tha Supremja, duke kërkuar nga PZAP-ja që në rivendosje t’i evitojë “shkeljet e evidentuara ligjore dhe të vendos në mënyrë meritore lidhur me ankesën e subjektit politik AAK”.

Në vendim, Supremja tha se PZAP-ja gabimisht vendosi që ta hedhë poshtë ankesën, pasi AAK-ja ishte ankuar për parregullsitë gjatë ditës së votimit dhe jo kundër rezultateve preliminare të publikuara nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve.

Lidhur me pretendimet për rritjen e numrit të votuesve në Junik, Prokuroria Themelore në Pejë më 16 tetor konfirmoi për Radion Evropa e Lirë se ka nisur hetimet nëse në këtë komunë kanë votuar persona që nuk janë persona të këtij territori.

Nga Prokuroria Themelore në Pejë thanë se po shikohet nëse ka elemente të kryerjes së ndonjë vepre penale që ndërlidhet me keqpërdorimin e detyrës zyrtare.

Sipas të dhënave të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve në Junik të drejtë vote për zgjedhjet lokale të 12 tetorit kishin 4.846 persona. Nga ta, votuan 2.519 persona.

Ndërkaq, në zgjedhjet lokale të vitit 2021, kjo komunë kishte më pak votues të regjistruar, përkatësisht 4.527. Atëbotë, në zgjedhje morën pjesë 2.276 votues.

Juniku, në bazë të rezultateve preliminare, do të zgjedhë kryetarin në rundin e balotazhit, kur do të përballen kandidati për kryetar komune nga radhët e Lidhjes Demokratike të Kosovës, Ruzhdi Shehu, dhe ai i Aleancës për Ardhmërinë Kosovës, Agron Kuçi.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka shprehur gatishmëri që vendi i tij t’i strehojë azilkërkuesit e refuzuar nga Mbretëria e Bashkuar, në këmbim të mbështetjes në fushën e sigurisë.

Kurti, i cili ndodhet në Londër për Samitin e Procesit të Berlinit, tha të martën për gazetën e përditshme britanike Times se “ne duam ta ndihmojmë Mbretërinë e Bashkuar”.

“E vlerësojmë këtë si detyrën tonë miqësore dhe politike. Kemi kapacitete të kufizuara, por duam të ndihmojmë dhe, ndërkohë që flasim, ka komunikim të rregullt midis ekipeve tona të zyrtarëve shtetërorë nga Ministria jonë e Punëve të Brendshme dhe juristëve për mënyrën se si ta bëjmë këtë proces sa më të qetë dhe të dobishëm për të dyja palët”, theksoi Kurti.

Ai shtoi se, në këmbim, Kosova do të dëshironte “të marrë kryesisht mbështetje në fushën e sigurisë, qoftë përmes marrëveshjeve strategjike, apo përmes pajisjeve dhe projekteve që mund t’i realizojmë”.

“Natyrisht, duam që si vend të përfitojmë, por e konsiderojmë, para së gjithash, detyrë tonën të ju ndihmojmë, sepse ju na keni ndihmuar shumë dhe këtë nuk do ta harrojmë kurrë”, nënvizoi ai.

Muaj më parë, Qeveria në detyrë e Kosovës ishte shprehur e hapur për biseduar më Britaninë për ndërtimin e qendrave për strehimin e azilkërkuesve të refuzuar nga ky vend.

Por kjo është hera e parë që ajo ofron haptazi se është e gatshme për këtë dhe Kurti i bëri këto komente një ditë para samitit që do të udhëhiqet nga kryeministri britanik, Keir Starmer, dhe në të cilin ai do të marrë pjesë.

Më herët këtë vit, organizata Human Rights Watch (HRW) i bëri thirrje Mbretërisë së Bashkuar dhe Bashkimit Evropian që të mos e përdorin Ballkanin si “magazinë për migrantët”.

Michael Bochenek, nga kjo organizatë, tha në qershor për Radion Evropa e Lirë se Ballkani është bërë cak i planeve të tilla të shteteve më të fuqishme për disa arsye.

“Vendet e Ballkanit nuk kanë historik vërtet të tmerrshëm të shkeljeve të të drejtave të njeriut [krahasuar me vendet e tjera që janë përdorur për këto plane, si Ruanda, Sudani Jugor, Libia]”, tha ai.

Ndërkohë, së fundi, Kosova u pajtua t’i strehojë 50 migrantë nga shtete të treta që qëndronin në SHBA, ndërsa gjatë tetorit Kosova është përfolur si vend i mundshëm për strehuar të burgosur nga Belgjika.

Në një marrëveshje të ngjashme që po ashtu kishte nxitur kritika, në vitin 2022, Kosova dhe Danimarka u pajtuan për dhënien me qira të 300 qelive burgu në Institucionin Korrektues në Gjilan, për të strehuar të burgosur të huaj që pritet të dëbohen nga Danimarka pas përfundimit të dënimit.

Në këmbim, Kosova do të përfitojë mbi 200 milionë euro, që do të investohen në Shërbimin Korrektues dhe në projekte të energjisë së ripërtërishme.

Të burgosurit e parë nga Danimarka pritet të transferohen në burgun në Gjilan në pjesën e parë të vitit 2027.

Më parë, Kosova kishte strehuaredhe rreth 1.900 shtetas afganë, që ishin evakuuar nga Afganistani pas rikthimit të talibanëve në pushtet, në vitin 2021.

Policia e Kosovës ka bërë të ditur se njësite të saj, në koordinim me Institutin e Mjekësisë Ligjore dhe Komisionin Qeveritar për Persona të Zhdukur, kanë kryer gërmime në varrezat e fshatit Hajvali të Prishtinës më 20 tetor, dhe kanë gjetur mbetje eshtërore të njeriut, që dyshohet të jenë të të paktën tre personave të zhdukur gjatë luftës në Kosovë më 1998-1999.

Policia ka thënë se urdhri është dhënë nga Gjykata Themelore në Prishtinë.

Sipas këtij institucioni, mbetjet mortore janë tërhequr nga Instituti i Mjekësisë Ligjore për ekzaminime dhe që punimet do të vazhdojnë edhe ditëve në vijim.

Gjatë luftës së viteve 1998/’99 në Kosovë janë vrarë rreth 13.000 njerëz, ndërsa mbi 1.500 vazhdojnë të jenë të zhdukur.

Shumica e të vrarëve ishin civilë shqiptarë.

Kosova dhe Serbia patën arritur pajtueshmëri më 2023 për Deklaratën e përbashkët për personat e zhdukur, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Në mesin e zotimeve të bëra ishin: qasja e plotë në informacione të besueshme, mes tyre edhe ato me status të klasifikuar; vënia në dispozicion të të gjitha dokumenteve me rëndësi për përcaktimin e fatit të personave të zhdukur, si dhe punë e përbashkët përmes një komisioni të kryesuar nga Bashkimi Evropian.

Megjithatë, gjithçka vazhdon të mbetet në letër, meqë asnjëra pikë nuk është zbatuar.

Shtatë persona janë shoqëruar në Polici gjatë operacionit policor të zhvilluar më 19 tetor në Zveçan dhe Zubin Potok, bëri të ditur Prokuroria Speciale e Kosovës. Operacioni kishte të bënte me hetimin lidhur me vrasjen e një zyrtari të Misionit të Bashkimit Evropian për Sundim të Ligjit në Kosovë (EULEX) më 2013.

“Gjatë operacionit, i cili është mbështetur edhe nga njësi të tjera relevante të Policisë së Kosovës, janë shoqëruar në Polici shtatë persona, dhe pas intervistimit janë liruar në procedurë të rregullt”, u tha në njoftim.

Prokuroria Speciale tha se gjatë bastisjeve në nëntë lokacione – shtatë në Zubin Potok dhe dy në Zveçan – ka sekuestruar disa prova materiale: dy armë, municion, veshje me përmbajtje nacionaliste, dylbi, dokumente, pajisje elektronike të ndryshme e të tjera.

“Prokuroria Speciale dhe Policia e Kosovës, ritheksojnë përkushtimin në luftën kundër krimit të organizuar dhe sjelljen para drejtësisë të atyre që cenojnë sigurinë, ligjin dhe rendin në Republikën e Kosovës”, u tha në njoftim.

Sipas njoftimit të Prokurorisë Speciale të Kosovës, e cila kishte parashtruar kërkesën në gjykatë për këtë operacione, bastisjet u kryen për shkak të dyshimit për kryerjen e veprave penale: “rrezikimin e personelit të Kombeve të Bashkuara ose personelit në marrëdhënie me to, vrasje e rëndë dhe sulm ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare”.

Audrius Senavicius, nga Lituania, ishte pjesëtari i parë i Misionit për Sundim të Ligjit i Bashkimit Evropian në Kosovë (EULEX), i cili është vra në krye të detyrës prej se ky mision është instaluar në Kosovë.

Ai ishte vra në një pritë, në rajonin e komunës veriore të Zveçanit më 19 shtator të vitit 2013, kur u sulmuan dy vetura të EULEX-it, teksa po ktheheshin nga pika kufitare me Serbinë në Jarinjëë për në jug të Mitrovicës.

Nga ky sulm, Senavicius mbeti i vrarë, kurse qenë lënduar dy kolegë të tij.

EULEX-i madje kishte ofruar shpërblim monetar për këdo që kishte informata rreth vrasjes së Senaviciusit.

Atëbotë, një ekip i përzier i hetuesve të Policisë së EULEX-it dhe Policisë së Kosovës kishin kryer hetime.

Operacioni në dy komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe, nisi mëngjesin e 19 tetorit dhe zgjati për disa orë.

Lidhur me këtë operacion kanë reaguar zyrtarë serbë në Kosovë dhe Serbi, që e kanë cilësuar si pjesë e një “shtypjeje të serbëve” në Kosovë.

Serbia: Operacioni në veri synon krijimin e trazirave

Më herët gjatë ditës, Zyra për Kosovë në Qeverinë serbe tha se në operacionin në veri ishin arrestuar shtatë serbë, duke e cilësuar këtë aksion si vazhdim të “shtypjes brutale fizike dhe ligjore ndaj popullit serb”.

Nga kjo zyrë thanë se operacioni policor, synoi “frikësimin dhe krijimin e trazirave në mesin e familjeve serbe që kanë jetuar në këto zona për dekada të tëra”.

“Kjo ka të bëjë me hakmarrjen e [kryeministrit në detyrë të Kosovës] Albin Kurti kundër popullatës serbe në veri të Kosovës për shkak të fitore së serbëve në zgjedhjet e fundit [lokale], por edhe për shkak të nervozizmit të Prishtinës pas dështimit në zgjedhje, të cilin Kurti dëshiron ta kompensojë në kurriz të popullit serb”, u tha në njoftimin e Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe.

Ndërkaq, Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve në Kosovë, tha se “arrestimet brutale të serbëve” në Zubin Potok dhe Zveçan, janë pjesë e një fushate “të terrorit të organizuar” nga Qeveria e udhëhequr nga Albin Kurti kundër serbëve.

Edhe kjo parti akuzoi autoritetet kosovare për “hakmarrje politike ndaj popullit serbë në veri, pas fitores së Listës Serbe në zgjedhjet e fundit”.

“Duke pasur parasysh rundin e ardhshëm të zgjedhjeve lokale dhe krizën në Prishtinë, i bëjmë thirrje popullit tonë të qëndrojë i qetë dhe i bashkuar, sepse e vërteta dhe drejtësia janë në anën tonë. Asnjë veprim frikësues nuk do të thyejë shpirtin e popullit serb apo vendosmërinë tonë për të mbetur në vaërat tona shekullore, dhe na takon neve të ruajmë njëri-tjetrin dhe paqen që na nevojitet aq shumë”, u tha në reagimin e Listës Serbe.

Ndryshe, në katër komunat në veri të Kosovës – Zveçan, Zubin Potok, Mitrovicë të Veriut dhe Leposaviq – viteve të fundit ka pasur tensione dhe Serbia vazhdimisht ka kritikuar operacionet që Policia e Kosovës ka kryer në këtë zonë.

Në një rajon ku siguria është e brishtë, çdo blerje armësh përmban më shumë sesa kapacitete teknike – ajo bart edhe mesazhe politike.

Kështu ndodhi edhe me blerjen e fundit të mijëra dronëve turq nga Kosova, e cila shkaktoi reagime të furishme në Serbi.

Presidenti Aleksandar Vuçiq u shpreh “i tmerruar me sjelljen e shtetit turk” dhe e akuzoi atë se “ëndërron ringjalljen e Perandorisë Osmane”.

Përkundër përpjekjeve, Radio Evropa e Lirë nuk arriti të marrë ndonjë reagim nga Ankaraja, por për ekspertët e mbrojtjes, zemërimi lidhet me efektin e drejtpërdrejtë të dronëve.

“Në thelb, ata rrisin koston e çdo operacioni ushtarak kundër Kosovës. Nga përvojat e ushtrive në terren, shohim se dronët kanë aftësinë t’u shkaktojnë [forcave armike] shpenzime të mëdha”, thotë për programin Expose të Radios Evropa e Lirë Caglar Kurc, ekspert në industrinë e mbrojtjes nga Universiteti Abdullah Gül në Ankara.

Kosova e prezantoi blerjen si hap drejt përforcimit të kapaciteteve mbrojtëse, ndërsa NATO-ja paralajmëroi se çdo veprim ajror duhet të koordinohet me misionin e saj në Kosovë, KFOR.

Ky mision mbikëqyr hapësirën e ulët ajrore të vendit, e cila së fundmi është shkelur nga dronë të dyshuar të Serbisë, sipas autoriteteve në Kosovë.

Dy vendet janë duke ashpërsuar retorikën dita-ditës, me akuza të ndërsjella për provokime dhe shkelje të sigurisë rajonale.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kritikoi reagimin e Vuçiqit ndaj Turqisë dhe afrimin e tij me Rusinë, Kinën dhe Iranin, duke theksuar se Kosova do të vazhdojë të forcojë kapacitetet e saj mbrojtëse.

“Ne do të vazhdojmë t’i forcojmë lidhjet me aleatët e NATO-s, duke modernizuar aftësitë tona mbrojtëse bazuar në standardet e NATO-s, duke siguruar paqe dhe stabilitet për njerëzit tanë dhe duke kontribuar në mënyrë aktive në sigurinë kolektive”, shkroi Osmani në X.

Kapacitetet mbrojtëse të Kosovës mbeten kryesisht të panjohura, pasi shumë nga të dhënat janë të klasifikuara. Megjithatë, nga informacionet e bëra publike këtë muaj dihet se Kosova ka blerë mijëra dronë kamikazë Skydagger nga Turqia, ndërsa, dy vjet më parë, nga ky vend ka pranuar edhe një flotë të dronëve Bayraktar – të njohur për përdorimin e tyre në disa prej konflikteve më të mëdha të dekadës së fundit.

Kurc shpjegon se këta dronë turq janë të aftë për një gamë misionesh: të shkatërrojnë sistemet e mbrojtjes ajrore, të sulmojnë pas vijave të armikut, të shënjestrojnë zinxhirët logjistikë, si dhe të mbledhin informacione të inteligjencës.

“Droni Bayraktar TB2, për shembull, është më i lirë krahasuar me dronët amerikanë. Ofron shikim të papenguar, vendoset lehtë dhe ka ndikim të drejtpërdrejtë në fushëbetejë gjatë një lufte konvencionale”, thotë ai.

Sitki Egeli, analist i studimeve ushtarake dhe profesor në Universitetin e Izmirit, thotë se dronët i japin Kosovës një dimension të ri mbrojtës dhe shërbejnë si mjet parandalues ndaj kërcënimeve të mundshme.

Ai thekson se këto pajisje kanë revolucionarizuar mënyrën e mbikëqyrjes, shënjestrimit dhe kryerjes së sulmeve, ndërsa ndikimi i tyre, sipas tij, është tashmë i pakthyeshëm – ashtu si dikur ndikimi i artilerisë.

“Kur ta kuptojnë se si dronët i ndryshojnë rregullat e lojës, të gjithë do t’i përvetësojnë. Nëse jo tash, brenda tre, pesë ose dhjetë vjetësh. Është vetëm çështje kohe kur dronët do të bëhen pjesë integrale e të gjitha ushtrive. Unë e kujtoj kohën kur kanë qenë 40 ose 50 vende të pajisura me dronë, por pas pushtimit rus të Ukrainës, numri i tyre është rritur – mund të jetë dyfishuar ose trefishuar”, thotë Egeli për Exposenë.

Sipas raporteve të Kombeve të Bashkuara, të cituara nga BBC dhe The New York Times, sot 118 shtete posedojnë dronë ushtarakë – bashkë me 65 aktorë joshtetërorë.

Përdorimi i dronëve nuk është i ri. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, gjermanët përdorën anije me eksploziv, të telekomanduara përmes radios, për të sulmuar flotën në Normandi.

Në dekadat që pasuan, dronët shërbyen kryesisht për zbulim, deri pas sulmeve të 11 shtatorit, kur u armatosën dhe u shndërruan në mjete thelbësore të fushëbetejës.

John Arquilla, profesor i Mbrojtjes në Shkollën Pasuniversitare Detare në SHBA, pajtohet se dronët kanë ndryshuar rrënjësisht mënyrën se si zhvillohen luftërat. Ai përmend fushatën amerikane në Afganistan dhe konfliktin në Ukrainë, ku përdorimi i dronëve turq ka pasur ndikim të dukshëm në fushëbetejë.

“Droni funksionon si një shumëfishues i forcës. Ukrainasit, për shembull, janë shumë më pak në numër se forcat ruse, por dronët u ndihmojnë të barazohen në fushëbetejë dhe u mundësojnë – sidomos kur janë në pozita mbrojtëse taktike – të pengojnë shumicën e sulmeve ruse. Ndaj, për vendet e vogla, përmirësimi i mbrojtjes me dronë është ndoshta një ide shumë, shumë e mirë”, thotë Arquilla për Exposenë.

Kosova ka një forcë të sigurisë – aktualisht prej mbi 4.000 pjesëtarësh – që është në proces të shndërrimit në ushtri. Vitin e kaluar, për mbrojtjen, Kosova ndau 162 milionë dollarë, krahasuar me Serbinë: 2.2 miliardë. Më pak se Kosova në rajon shpenzoi vetëm Mali i Zi: 143 milionë – sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve të Paqes në Stokholm.

Përveç në Ukrainë, Egeli thotë se dronët turq kanë pasur rol vendimtar edhe në konfliktet në Libi e Siri, si dhe në luftën mes Azerbajxhanit dhe Armenisë për rajonin e Nagorno-Karabahut.

“Por, bota e kuptoi dhe vlerësoi rëndësinë e këtij ndryshimi vetëm gjatë luftës Rusi-Ukrainë. Sipas mendimit tim, kjo ndodhi për shkak se shkalla e konfliktit ishte shumë më e madhe, dhe interesimi i opinionit publik ndërkombëtar ishte më i përqendruar në këtë konflikt sesa në të mëparshmit”, thotë Egeli.

Megjithatë, jo gjithçka është e padiskutueshme. Dronët e bëjnë përdorimin e forcës më të lirë, por kur jeta e personelit nuk rrezikohet, vendimet për të sulmuar bëhen më të lehta – dhe me to rritet edhe rreziku i përshkallëzimit, thotë Arquilla.

“Mendoj se ishte jashtëzakonisht provokuese kur Ukraina goditi avionët bombardues rusë, qindra milje larg vijës së frontit. Nëse dronët fillojnë të përdoren në atë mënyrë për goditje në thellësi, rreziku që ata të shkaktojnë përshkallëzim të mëtejshëm është i konsiderueshëm”, vlerëson ai.

Si shembull, profesori Arquilla përmend se administrata e ish‑presidentit amerikan, Barack Obama, përdori sulme me dronë rreth pesë herë më shumë sesa administrata e paraardhësit të tij, George W. Bush. Ai shton se shumë nga këto sisteme janë relativisht të lehta për t’u operuar dhe nuk kërkojnë trajnime shumë të gjata për pilotët.

“Mendoj se një nga aspektet më tërheqëse të dronëve është lehtësia e përdorimit të tyre. Nuk duhet të jesh pilot avionësh për t’i operuar. Në Shtetet e Bashkuara kemi vërejtur se disa nga pilotët më të mirë të dronëve janë të rinj që u pëlqen të luajnë video-lojëra. Reflekset e tyre janë të shpejta dhe kjo krijon një bazë të madhe të operatorëve të mundshëm. Kjo është edhe një prej arsyeve përse pritet që dronët të përhapen gjithnjë e më shumë”, thotë Arquilla.

Ai, megjithatë, nuk pret që dronët ta zëvendësojnë plotësisht fuqinë ajrore tradicionale. Ai parashikon një të ardhme ku do të ketë një kombinim të pilotëve njerëzorë, aeroplanëve të kontrolluar nga distanca dhe dronëve plotësisht autonomë.

Mbështetja vetëm në dronë, sipas tij, do të ishte e rrezikshme, pasi ata mund të jenë të ndjeshëm ndaj ndërhyrjeve elektronike ose kundërmasave të tjera.

Muajin e kaluar, Kosova pranoi edhe disa dronë të blerë nga Shtetet e Bashkuara, me rreze veprimi deri në 60 kilometra. Në inventarin e tij, vendi ka kryesisht armë nga SHBA-ja, Turqia dhe Gjermania.

Zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes konfirmuan më herët për Radion Evropa e Lirë se “të gjitha armët e blera nga Kosova në katër vjetët e fundit, janë sipas standardeve të NATO-s” – aleancës ku vendi synon të anëtarësohet.

Ata, gjithashtu, njoftuan planet për të blerë më tej armatime nga SHBA-ja, në bashkëpunim me Shqipërinë dhe Kroacinë.

Vuçiq, edhe atëherë, reagoi me zemërim – ai e quajti këtë një garë armatimi dhe u zotua se vendi i tij do të mbrohet kundër çdo agresioni të mundshëm.

E gjithë kjo situatë reflekton edhe zhvillimet më të gjera rajonale, ku NATO-ja dhe Bashkimi Evropian po ndërtojnë një “mur për dronët” për të mbrojtur vendet anëtare nga inkursionet ajrore.

Siç thekson profesori Arquilla, dronët po bëhen pjesë e përhershme e luftës moderne.

Shembulli i Ukrainës, sipas tij, ka frymëzuar vende si Tajvani për të krijuar forca dronësh, si mjet për të detektuar dhe penguar çdo flotë të mundshme pushtuese.

Hetuesit policorë po kryejnë bastisje në komunën e Zveçanit dhe Zubin Potokut më 19 tetor, njoftuan autoritetet.

Sipas njoftimit të Prokurorisë Speciale të Kosovës, e cila ka parashtruar kërkesën në gjykatë për këtë operacione, janë duke u kryer bastisje në këto dy komuna nën dyshimin e kryerjeve të veprave penale: “rrezikimin e personelit të Kombeve të Bashkuara ose personelit në marrëdhënie me to, vrasje e rëndë dhe sulm ndaj personit zyrtar gjatë kryerjes së detyrës zyrtare”.

Prokuroria tha se bashkë me Policinë është duke kryer hetimet e nevojshme për këtë rast.

“Publiku do të njoftohet me detaje, pas përfundimit të operacionit”, u tha në njoftim.

Zveçani dhe Zubin Potoku, janë dy nga katër komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe. Në këto komuna, viteve të fundit ka pasur tensione dhe më 2023, në këtë zonë kishte pasur protesta të serbëve lokalë kundër kryetarëve shqiptarë të komunave.

Protestat më 2023 kulmuan me përplasjen mes protestuesve dhe pjesëtarëve të misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR, në Zveçan më 29 maj. Gjatë kësaj përplasjeje u lënduan dhjetëra ushtarë të KFOR-it dhe protestues. NATO-ja vazhdimisht ka kërkuar që përgjegjësit për dhunën të përballen me drejtësinë.

Në shtator të po atij viti në Banjskë të Zveçanit, një grup i serbëve të armatosur sulmoi Policinë e Kosovës, duke vrarë një rreshter.

Kosova e konsideron këtë si sulm terrorist dhe për të e fajëson Serbinë. Përgjegjësinë për sulmin e ka marrë Millan Radoiçiq, ish-nënkryetar i Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë që gëzon mbështetjen e Beogradit.

Kosova ka ngritur aktakuzë ndaj tij dhe personave të tjerë që dyshohen për këtë rast, por vetëm ndaj tre personave po zhvillohet gjykimi pasi të tjerët janë të paarritshëm për autoritetet e Kosovës.

Kosova kërkon që Serbia të dorëzojë Radoiçiqin dhe të dyshuarit e tjerë për Banjskën, teksa bashkësia ndërkombëtare kërkon që ata të përballen me drejtësi.

Më pak se një javë pasi Kuvendi i Kosovës u konstituua plotësisht, me kryetarin dhe pesë nënkryetarët, kushtetutshmëria e këtij procesi u vu në pikëpyetje nga Lista Serbe.

Kjo parti, më e madhja e serbëve në Kosovë, dorëzoi një ankesë në Gjykatën Kushtetuese kundër zgjedhjes së nënkryetarit serb, Nenad Rashiq, duke pretenduar se janë bërë shkelje kushtetuese dhe të rregulloreve.

Në ankesën e saj, Lista Serbe kërkoi që gjykata të vendosë një masë të përkohshme, për të ndaluar, siç tha, “veprimet antikushtetuese që mund të shkaktojnë dëme të pakthyeshme”.

Nënkryetari nga komuniteti serb u zgjodh më 10 tetor, dhe ky post iu besua Nenad Rashiqit – i vetmi deputet i Partisë për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë.

Emri i tij u votua pasi asnjë nga kandidatët e Listës Serbe – e cila ka shumicën e vendeve të rezervuara për komunitetin serb në Kuvend – nuk arriti t’i siguronte votat e nevojshme.

Me Kushtetutën e Kosovës, nënkryetari duhet të jetë nga “radhët e deputetëve të Kuvendit që mbajnë vendet e rezervuara ose të garantuara të komunitetit serb”.

Ndërsa, sipas Rregullores, “kandidati për nënkryetar të Kuvendit nga radhët e komunitetit serb propozohet nga shumica e deputetëve të komunitetit serb”.

Gjithashtu, Rashiq u votua veçmas nga nënkryetari tjetër që përfaqëson komunitetet joshumicë – ndryshe nga praktikat e mëparshme, por me miratimin e Gjykatës Kushtetuese.

Nenad Rashiq dhe sfida për Kushtetutën

Bazuar në këto, Ehat Miftaraj, drejtor ekzekutiv i Institutit të Kosovës për Drejtësi, vlerëson se zgjedhja e Nenad Rashiqit mund të mos ketë qenë në përputhje me Kushtetutën.

“Mund të them se Rashiq nuk e ka marrë nominimin nga së paku gjashtë deputetë serbë në Kuvendin e Kosovës. Nga kjo premisë, mund të konkludohet se ka pasur shkelje kushtetuese në procesin e zgjedhjes së tij si nënkryetar i Kuvendit të Kosovës”, thotë Miftaraj për Radion Evropa e Lirë.

Ai përmend edhe rastin e Emilija Rexhepit, e cila u zgjodh nënkryetare nga komunitetet joserbe jashtë pakos me kandidatin serb – ndryshe nga praktikat e mëparshme.

Megjithëse situata, sipas tij, duket e qartë, Miftaraj zgjedh të jetë i kujdesshëm në parashikime.

“Gjykata Kushtetuese ka ditur të na befasojë, ka ditur t’i ndërrojë standardet, t’i ndërrojë praktikat. Prandaj, në këtë fazë, është problem të kesh një qëndrim se cili do të jetë vendimi i Gjykatës Kushtetuese”, thotë ai.

Ankesën e Listës Serbe në Gjykatën Kushtetuese e sheh si të drejtë legjitime edhe profesori i së Drejtës Kushtetuese, Mazllum Baraliu.

Megjithatë, ai e konsideron këtë veprim si të dëmshëm për procesin demokratik në Kosovë, pasi, siç thotë, mund të çojë në pezullimin e punës së Kuvendit.

“Tani varet nga Gjykata Kushtetuese. Jam i bindur se do ta shqiptojë masën mbrojtëse, të përkohshme… dhe pezullohet puna e Kuvendit. Më pas, do të shohim se çka do të ndodhë”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.

Baraliu nuk e konsideron të drejtë vendimin e Kushtetueses për zgjedhjen ndaras të nënkryetarëve nga komunitetet pakicë, prandaj thotë se aktgjykimi për ankesën e fundit të Listës Serbe është vështirë i parashikueshëm.

“Nga kjo që po bën Gjykata Kushtetuese, mishmash me vendimet e veta, gjithçka është e pritshme”, thotë ai.

Konstituimi i Kuvendit të Kosovës u zvarrit për gati gjashtë muaj për shkak të mosmarrëveshjeve politike.

Gjatë këtij procesi, Gjykata Kushtetuese nxori tri aktgjykime bazuar në ankesat e partive, të cilat përcaktuan kushtet dhe afatet për konstituimin e Kuvendit.

Pasojat e mundshme për Qeverinë e re

Sipas Miftarajt, nëse Kushtetuesja vendos në favor të Listës Serbe, situata në Kuvend mund të rikthehet në rrethanat që ishin pas aktgjykimit të 8 tetorit.

“Kjo do të thotë që Kuvendi nuk konsiderohet ende i konstituar. Do ta detyrojë Kuvendin të votojë sërish, në përputhje me Kushtetutën dhe aktgjykimet e Gjykatës Kushtetuese, për një nënkryetar nga komuniteti serb, i propozuar nga shumica e deputetëve të këtij komuniteti”, thekson Miftaraj.

Ai shton se një vendim i tillë mund të ndikojë edhe në formimin e Qeverisë së re.

“Me të do të binte poshtë nominimi dhe mandatimi i Lëvizjes Vetëvendosje nga presidentja për kryeministrin e ardhshëm të Kosovës”, vlerëson Miftaraj.

Një ditë pas konstituimit të Kuvendit, presidentja Vjosa Osmani mandatoi kryetarin e Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, kryeministër në detyrë, për formimin e Qeverisë së re.

Afati 15-ditor për këtë proces nisi atë ditë dhe përfundon më 26 tetor.

E, dyshime mbi zgjedhjen e Rashiqit shprehën më herët edhe ekspertë të tjerë, ashtu si edhe përfaqësues të partive ish-opozitare.

“Ne, praktikisht, po hyjmë në një fazë të shkeljes së vazhdueshme të Kushtetutës”, tha kryetari i Nismës Socialdemokrate, Fatmir Limaj, në ditën kur Rashiq u zgjodh nënkryetar i Kuvendit.

Roli i sanksioneve

Pyetësori dhe statusi i vendit kandidat

Progresi i 12 muajve të fundit

Disa automjete të Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) u panë më 16 tetor në rrugët e Mitrovicës së Veriut. Nga Policia e Kosovës thanë se FSK-ja qëndroi gabimisht në pjesën veriore të vendit.

“E humbën rrugën, navigacioni i GPS-së i çoi gabimisht në veri”, tha për Radion Evropa e Lirë zëvendësdrejtori i Policisë së Kosovës për rajonin e veriut, Veton Elshani.

Sipas tij, Policia e Kosovës i ka parë pjesëtarët e FSK-së, ka biseduar me ta dhe më pas ata janë larguar nga veriu.

Në rrjetet sociale janë publikuar video ku shihen disa kamionë të FSK-së duke kaluar përgjatë një rruge në qytetin e Mitrovicë të Veriut – një nga katër komunat në veri që janë të banuara me shumicë serbe.

Elshani tha për Radion Evropa e Lirë se sipas informacioneve të policisë, automjetet e FSK-së u parkuan në një pikë karburanti për “pesë deri në dhjetë minuta”. Më pas, të shoqëruar nga policia, FSK-ja u largua nga veriu përmes “rrugës më të shpejt”, duke kaluar pranë një stacioni të autobusëve në vendin e njohur si Shkëmbi i Dudës.

Serbia: Kjo është shkelje e garancive të NATO-s

Për këtë ngjarjeje, Zyra për Kosovën në Qeverinë serbe, e cila i ka kërkuar bashkësisë ndërkombëtare që të reagojë, duke thënë se bëhet fjalë për “shkelje të drejtpërdrejtë të garancive të forta të NATO-s”.

Edhe pse Policia e Kosovës ka thënë se bëhet fjalë për një gabim, Zyra për Kosovën në Qeverinë serbe pretendoi se autoritetet kosovare, të udhëhequra nga kryeministri në detyrë, Albin Kurti, “kanë dërguar dy kamionë dhe katër automjete ushtarake, Humvee të FSK-së” në veri, një ditë pas vizitës në Kosovës të presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e cila kërkoi uljen e tensioneve në vend.

Ndërkaq, Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve në Kosovë që e ka mbështetjen e Beogradit, tha se shkuarja e FSK-së në Mitrovicë të Veriut “ka shkaktuar shqetësim në mesin e popullit serb dhe ka rritur tensionet”.

“Ky veprim përbën një provokim të rrezikshëm dhe të qëllimshëm, të drejtuar drejt destabilizimit të situatës në terren dhe shkaktimit të frikës e pasigurisë te populli serb”, u tha në njoftim.

Lista Serbe i kërkoi KFOR-it një prani më të madhe në veri të Kosovës “për të parandaluar përpjekjet e reja për veprime të njëanshme dhe për të mbrojtur paqen dhe sigurinë e të gjithë qytetarëve”.

“Lista Serbe paralajmëron se veprime të tilla janë të papranueshme dhe mund të kenë pasoja serioze për stabilitetin e rajonit”, tha kjo parti.

Prania e FSK-së në veri të vendit është e mundur vetëm me pëlqimin paraprak të misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR, bazuar në zotimin e vitit 2013 nga Qeveria e Kosovës ndaj NATO-s.

Ky angazhim, i dhënë përmes një letre nga ish-kryeministri Hashim Thaçi drejtuar sekretarit të atëhershëm të NATO-s, Anders Fogh Rasmussen, mbetet në fuqi edhe sot, pavarësisht ndryshimeve në mandatin e FSK-së.

Radio Evropa e Lirë i është drejtuar Ministrisë së Mbrojtjes me pyetjet nëse është në dijeni që FSK-ja ka qëndruar në veri dhe përse, dhe është duke pritur përgjigje.

Përgjigje për këto pyetje, REL-i po pret edhe nga KFOR-i.

Ndryshe, për herë të fundit, me pëlqimin e KFOR-it, FSK-ja ishte në veri më 29 korrik të këtij viti, në një operacion kur gjeti trupin e pajetë të një operacioni që kishte kërcyer nga ura në liqenin e Ujmanit.

FSK-ja është në proces të transformimit të saj në ushtri, pas ndryshimeve ligjore të miratuara. Ky proces pritet të përmbyllet më 2028.

Më 16 tetor, Lista Serbe sërish ka dorëzuar një ankesë në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës lidhur me zgjedhjen e nënkryetarit të Kuvendit nga radhët e komunitetit serb, duke pretenduar se janë shkelur Kushtetuta, Rregullorja e punës së Kuvendit, si dhe një aktgjykimi i mëparshëm i Gjykatës Kushtetuese.

“Po ashtu, kemi kërkuar vendosjen e një mase të përkohshme për të ndaluar veprimet antikushtetuese që mund të shkaktojnë dëme të pakthyeshme”, thuhet në njoftimin e Listës Serbe, partisë kryesore të serbëve të Kosovës që gëzon mbështetjen e Beogradit.

Kuvendi i ri i Kosovës u konstituua më 10 tetor, me zgjedhjen e Nenad Rashiqit si nënkryetar nga radhët e komunitetit serb.

Zgjedhja e tij u bë pasi të nëntë deputetët e Listës Serbe, ndonëse u hodhën nga tri herë në votim, nuk morën votat e nevojshme.

Kushtetuesja kishte trajtuar ankesën e dorëzuar më herët nga Lista Serbe lidhur me çështjen e nënkryetarëve, pasi kreu i Kuvendit, Dimal Basha, e kishte shpallur të konstituuar Kuvendin pa zgjedhjen e nënkryetarit të pestë nga radhët e komunitetit serb.

Më pas, Gjykata konstatoi se Kuvendi nuk ishte i konstituuar, duke kërkuar që deputetët të zgjidhnin nënkryetarin nga radhët e komunitetit serb, me qëllim që të hapej rruga për formimin e Qeverisë.

Në vendimin e Kushtetueses u tha se propozimi për nënkryetarin nga radhët e komuniteteve joshumicë, në këtë rast të pakicës serbe, duhet të bëhet nga shumica apo numri më i madh i deputetëve nga radhët e deputetëve të komunitetit serb.

Pasi deputetët e Listës Serbe nuk morën numrin e mjaftueshëm të votave, kryetari i Kuvendit, Dimal Basha, kërkoi që zgjedhja e nënkryetarit serb të vazhdojë përmes shortit, duke i mundësuar deputetit tjetër serb, Nenad Rashiq nga partia Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë të zgjidhet nënkryetar.

Rashiq ka qenë ministër në Qeverinë e Albin Kurtit, duke udhëhequr dikasterin për Komunitete dhe Kthim.

Lista Serbe thotë se zgjedhja e Rashiqit është “jolegjitime” dhe paralajmëron se zgjedhjet do të humbasin kuptimin, nëse shumica e deputetëve shqiptarë u imponon serbëve përfaqësues, duke legalizuar ashtu “dhunën e shumicës ndaj pakicës”.

Një ditë pas zgjedhjes së Rashiqit, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka mandatuar udhëheqësin e Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, për formimin e Qeverisë së re. Sipas Kushtetutës, Kurti ka 15 ditë afat për t’i prezantuar Kuvendit përbërjen dhe programin e qeverisë së re.

Për zgjedhjen e Qeverisë duhen 61 vota të deputetëve dhe Kurti ka thënë se në ditët në vijim do të zhvillojë diskutime me partitë për një koalicion qeverisës. LVV në zgjedhjet e 9 shkurtit ka fituar 48 ulëse në Parlamentin me 120 deputetë.

Nëse Kurti nuk arrin të sigurojë 61 votat e nevojshme deri më 26 tetor, atëherë Osmani, sipas ligjeve, është e obliguar që brenda 10 ditëve t’i ftojë në konsultim edhe një herë partitë politike, edhe të vendosë, sipas diskrecionit të saj, për mandataren e re, nëse ajo ia dëshmon se i ka numrat për të formuar Qeverinë.

Edhe mandatarja e ardhshme duhet t’i ketë 15 ditë kohë që t’ia paraqesë Kuvendit përbërjen e kabinetit qeveritar.

Nëse Qeveria nuk formohet as pas 40 ditësh, presidentja Osmani duhet të shpallë zgjedhjet e reja.