Sipas nismëtarit të këtij projekti të madh por edhe shumë  të tjerave në ato anë, Dom Nikë Ukgjinit dhe bazuar në informacion nga rrjetët  sociale, të shtunën me 18 Nëntor, 2023 në Mërci të Lezhës u zhvillua ceremonia e  përurimit të punimeve në Kishën e Kuvendit të Arbërit. Ky Kuvend Kishtar  Arbëror është mbajtur aty me 14 e 15 Janar, 1703, i organizuar me porosinë nga
Papa shqiptar, Klementi i XI – Albani.

Nën përkujdesjen e të palodhoshmit Dom Nikë Ukgjinit, të shtunën u zhvillua  ceremonia e përurimit të punimeve përfundimtare — në Kishën e Shën Gjonit ku  320-vite më parë është mbajtur Kuvendi Arbërit në Mërci të Lezhës — punime të  cilat kanë filluar kohë më parë për rehabilitimin e kësaj kishe historike – me vlera  të mëdha fetare e kombëtare për të gjithë shqiptarët pa dallim – të rëndësishme për  mbrojtjen e identitetit kombëtar dhe ruajtje së gjuhës shqipe.

Përurimi i punimeve të shtunën që kaloi në Kishën e Shën Gjonit – Kishën e  Kuvendit të Arbërit, është një tjetër projekt i përfunduar në rrethin e Lezhës, nën  përkujdesjen e Dom Nikë Ukgjinit, Në ceremoninë e përurimit morën pjesë  personalitete kishtare dhe vendore nga Shqipëria, Kosova por edhe nga vende të  largëta si Dalmacia, Kroacia, Bosnja e Mali i Zi. Nga trojet shqiptare dalloheshin,  ndër pjesëmarrsit në këtë aktivitet, Arkipeshkvi i Shkodrës, Angjelo Massafra,  Ipeshkvi i Kosovës, Dodë Gjergji, Ipeshkvi i Tivarit, Rrok Gjonlleshaj, Ipeshkvi i  Lezhës, Ottavio Vitale, si dhe Kryetari i Bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu, klerikë,  intelektualë e historianë nga Shqipëria e Kosova. Pjesëmarrësit që folën me këtë  rast, me të drejtë, vlerësuan lartë punën dhe mundin e Dom Nikë Ukgjinit, jo vetëm për realizimin e këtij projekti, por edhe shumë të tjerëve, në përpjekjet e tija të  vazhdueshme për të ruajtur dhe mbrojtur atë trashëgimi qindra-vjeçare fetaro-
kombëtare, që ende mund të shpëtohet nga shkatërrimi prej njerëzve dhe prej  natyre.

Realizimi i këtij projekti – përurimi i punimeve të shtunën i këtij monumenti të  rëndësishëm për identitetin, gjuhën dhe klutuurën shqiptare – është meritë e Dom  Nikë Ukgjinit me disa bahkpuntorë të tij të ngushtë e që kanë vazhduar t’a  mbështesin me mundësitë e tyre, në ringritjen e këtyre objekteve kulturoro-fetare  në atë zonë – të cilat janë dëshmi e gjallë e vazhdimsisë së identitetit kombëtar e  fetar të shqiptarëve në ato anë, prej shekujsh. Objekte këto, të cilat, ishin lenë pas  dore nga ish-regjimi komunist – bazuar në ideolgjinë e tij anti-fetare dhe anti-
kombëtare — por edhe nga qeveritë post-komuniste të 30-viteve të fundit, objekte  të harruara dhe lenë në mëshirë të fatit – një praktikë kjo anti-kombëtare që  vazhdon edhe sot e kësaj dite dhe që po kontribon në zhdukjen e trashëgimisë  kulturore të mbi-dheshme dhe nën-dheshme, si dhe identitetit historic kombëtar të  shqiptarëve në ato anë. Por falënderës Zotit për shqiptarë të mirë e të palodhun,  patriotë si Dom Nikë Ukgjini me bashkpuntorët e tij, i cili po mundohet të shpëtoj  atë që mund të shpëtohet me mjetet e tyre të kufizuara materiale e financiare për  rehabilitimin dhe ruajtjen e këtyre vendeve të shënjta, me rëndësi për historinë e  asaj zone dhe mbarë trojeve shqiptare në Ballkanin Përendimor. Duhet t’i jemi  mirënjohës Dom Nikës dhe të gjithë atyre mbështetsve të tij, si Gjergj Liqejza,  Viktor Jushi e të tjerë, që sipas të dhënave, i janë bashkuar Dom Nikës në këtë  mision të shënjtë me vlerë historike, fetare e kombëtare.

Pak të dhëna për të venë në njëfarë perspektivë historike rëndësinë që kishte në atë  kohë mbajtja e Kuvendit të Arbërit dhe për rëndësinë e trashëgimisë identitare  fetare dhe kombëtare që ka ose që duhet të ketë sot për të gjithë shqiptarët pa  dallim. Në një artikull botuar nga Radio Vatikani me 14 Janar, 2019 flitet për  kushtet dhe rrethanat shumë të vështira nën të cilat  është mbledhur Kuvendi apo  Koncili i Kishës Katolike i trojeve shqiptare në atë kohë – përball sfidave dhe  problemeve të mëdha që perandoria osmane kishte imponuar mbi jetën dhe  veprimtarinë e Kishës Katolike shqiptare, 320-vjetë më parë.

Kuvendi Kishtar i  Arbërit u mor me të gjitha ato probleme të rënda që përjetonte çdo ditë fisi i  shqiptarit, e sidomos përballimi me rrezikun e humbjes së identitetit kombëtar dhe  zhdukjen e gjuhës shqipe dhe të drejtave fetare.   Si rrjedhim, përveç gjendjes së mjeruar fetare në viset e Arbërisë, Kuvendi Kishtar  i Arbërit i vitit 1703, ka shqyrtuar, ndër të tjera, sipas atij artikulli, kufizimet e  rënda të imponuara nga okupimi Osman mbi shqiptarët e që kërcënonin seriozisht  identitetin kombëtar dhe fetar të shqiptarëve – dy çeshjte këto me rëndësi e që u  mbrojtën si jetike për mbijetesën e shqiptarëve si Komb me identitetin e tij të  veçant kombëtar e fetar.

I një rëndësie të veçantë historike, sipas historianëve dhe  gjuhëtarëve, është botimi në gjuhën shqpe i punimeve të Kuvendit të Arbërit – që  konsiderohet si i pari botim shqip, të pakën deri tani i akteve kishtare sinodale në  gjuhën shqipe nga një takim i atij niveli të lartë, 320-vjet më parë, sipas artikullit  në fjalë.

Shkrimtari e studiuesi Tonin Çobani në një vlersim të librit të shkrimtarit e  historianit të ndjerë nga Kosova, Engjell Sedaj: “Papa shqiptar Klementi XI-Albani & Kuvendi i Arbënit”, botuar më 1998 nga Ndërmarrja botuese “Gjon Buzuku”,  citon autorin Sedajn të ketë shkruar në librin e tij se Kuvendi i Arbërit është një  “Kujtesë e dokumentuar dhe  e pashlyeshme e historisë së popullit shqiptar në dimensionet më të gjëra të jetës së tij.”

Urime Dom Nikë Ukgjinit dhe të gjithë atyre që e mbështetën atë në këtë përpjekje të suksesshme — që me mund e mbështetje të mëdha financiare, fizike e mendore,  më në fund ia dolën: që me ceremoninë e përurimit të punimeve në Kishën e  Kuvendit të Arbërit, të shtunën që kaloi, Dom Nika me bashkpuntorët e vet,  përjetësuan këtë, “Kujtesë të dokumentuar dhe të pashlyeshme të historisë së  popullit shqiptar në dimensionet më të gjëra të jetës së tij”, duke e kthyer këtë  Monument të historisë së Kombit shqiptar – Kishën e Kuvendit të Arbërit — në  identitetin e saj origjinal, duke ndriçuar kështu sadopak errësirën shekullore të  historisë së kaluar të Kombit shqiptar, jo vetëm për brezat e tanishëm dhe të  ardhëshm të shqiptarëve, por edhe për të huajt.