VOAL- Kur punonjësit e sigurisë po shikonin listën e të ftuarve në inaugurimin e Presidentit të ri dhe gjetën emrin Mary Fitzpatrick, ata menduan se diçka ishte gabim. “Tridhjetë e tre vjeçe, e dënuar për vrasje, burgu Fulton, Atlanta, Georgia.” Mjaftoi një konsultim i shpejtë me banorët e rinj të Shtëpisë së Bardhë për të sqaruar anomalinë. Meqenëse ish-punëdhënësi i saj kishte lënë zyrën e Guvernatorit në vitin 1975, Marisë iu desh të kthehej në burg, por pavarësisht se nuk kishte ende të drejtën për ta bërë këtë, ajo mund ta bënte atë udhëtim në Uashington: Carters do të vepronin si garantues për lirimin e saj me kusht.

Mary tani “ishte një pjesë integrale e familjes”, siç shkroi Jimmy Carter në 2005 në kujtimet “Sharing Good Times” kushtuar asaj. Që nga viti 1970 ajo ishte dado e vajzës së saj më të vogël Amy. Aq sa, pas festimeve në të cilat “dadoja” mori pjesë me një fustan prej kadifeje të qepur nga shoqëruesit e saj të burgut, Zonja e Parë e re Rosalynn e pyeti nëse donte t’i bashkohej në Uashington ku, për mosbesimin e shumë njerëzve, Maria mbeti deri në fund të mandatit presidencial para se edhe ajo të vendosej në Plains, fshati i vogël me 600 banorë në Gjeorgji, ku Carters u kthyen për të jetuar në 1981.

Mary Price dhe vajza e Presidentit Carter, Amy, në 1977

Biblioteka Carter

Rosalynn Carter dhe Mary u takuan në dhjetor 1970. Duke pasur parasysh sjelljen e saj të mirë, të burgosurës së re iu dha mundësia për një punë jashtë burgut. Intervista e punësimit me gruan 43-vjeçare të guvernatorit të atëhershëm të Gjeorgjisë ishte vendimtare. Rosalynn u bind menjëherë për pafajësinë e tij. Mary u bë dado e fëmijës së saj të katërt, Amy, atëherë tri vjeçe, të cilës i këndoi “Swing Low, Sweet Chariot” çdo natë para se të binte në gjumë. Në Shtëpinë e Bardhë, dadoja afrikano-amerikane jetonte në katin e tretë, duke u kujdesur për vajzën dhe nipërit e presidentit si dhe për garderobën e zonjës Carter. Paga ishte 6004 dollarë në vit. Teknikisht, Maria ishte ende jashtë burgut me kusht.

Në vitin 1982, çështja gjyqësore e Marisë – e cila ndërkohë kishte marrë përsëri emrin e saj të vajzërisë, Princ – u rishqyrtua dhe u njoh pafajësia e saj. Nuk ishte ajo që qëlloi partnerin e kushëririt të saj në prill 1970. Përpara gjyqit që çoi në dënimin e saj, ajo ishte takuar me mbrojtësin publik nja dy herë – për dhjetë e pesëmbëdhjetë minuta – dhe mendoi se kishte arritur ta bindte, duke shpresuar kështu për një dënim të lehtë. Vendimi, në vend të vrasjes nga pakujdesia, ishte vrasje vullnetare; dënimi për 24-vjeçaren e atëhershëme ishte me burgim të përjetshëm. Meri ishte me fat, shkroi më vonë Jimmy Carter, se viktima nuk ishte e bardhë, sepse kjo do t’i kishte sjellë asaj dënimin me vdekje.

Mësova për historinë njerëzore të Mary Prince duke lexuar portretet e shumta të Rosalynn Carter, ish-Zonjës së Parë që vdiq të dielën më 19 nëntor në moshën 96-vjeçare. Historia e saj flet shumë për ndjeshmërinë dhe humanizmin e gruas që gazetarët i vunë nofkën “magnolia e çelikut” gjatë presidencës së bashkëshortit të saj Jimmy. Por jeta e “dados së Carter” është një shembull i jashtëzakonshëm i drejtësisë restauruese në një vend, Shtetet e Bashkuara, ku edhe sot një afrikano-amerikan në katër ka një anëtar të familjes të dënuar dhe ku 37 për qind e popullsisë së burgosur është me ngjyrë (të dënuar, katër në çdo pesë veta, për krime të vogla). Sot në SHBA ka pothuajse tre milionë njerëz pas hekurave, në vitin 1970 – kur Maria filloi procesin e saj të rehabilitimit – ishin 196 441.rsi-Elida Buçpapaj