VOAL- Maria Callas (e lindur Maria Anna Cecilia Sofia Kalogeropoulos), mbretëresha e padiskutueshme e operës e quajtur herë pas here si Diva, Hyjnore, Perëndeshë dhe të ngjashme, ka shumë të ngjarë të ketë lindur më 2 dhjetor 1923, megjithëse lindja e saj është e rrethuar nga një mister thelbësor (disa thonë ishte 3 ose 4 dhjetor). E vetmja siguri është qyteti, Nju Jorku, Fifth Avenue, ku jetonin prindërit e saj – Georges Kalogheropoulos dhe Evangelia Dimitriadis – me origjinë greke.

Zanafilla e këtij konfuzioni në lidhje me datat gjendet në faktin se, me sa duket, prindërit, për të kompensuar humbjen e djalit të tyre Vasilit, i cili vdiq gjatë një epidemie tifoide kur ishte vetëm tre vjeç, do të kishin dashur një djalë, aq sa e ëma kur mësoi se kishte lindur një vajzë, ditët e para nuk donte as ta shihte, ndërsa babai as që u mundua ta regjistronte në gjendjen civile.

Gjithsesi, fëmijëria e saj ishte e qetë, si ajo e shumë vajzave të moshës së saj, edhe nëse më parë, vetëm në moshën pesë vjeçare, një ngjarje tragjike i kërcënoi t’i jepte fund jetës: e goditur nga një makinë në Rrugën 192 në Manhatan, ajo mbeti në koma për njëzet e dy ditë para se të shërohet.

Maria kishte një motër më të madhe gjashtë vjeçare, Jakinthy, e njohur si Jackie, e preferuara në familje (fati i vetëm… Jackie do të jetë pseudonimi i Jacqueline Kennedy, gruaja që do t’i heqë partnerin). Xheki gëzonte çdo privilegj, si marrja e mësimeve të këndimit dhe pianos, mësime që Maria u detyrua t’i dëgjonte vetëm nga pas derës. Me ndryshimin se ajo mundi të mësonte menjëherë atë që mësonte motra e saj me kaq vështirësi. Nuk është rastësi që vetëm në moshën njëmbëdhjetë vjeçe mori pjesë në emisionin radiofonik “Ora e dilentanti”, duke kënduar “La Paloma” dhe duke fituar çmimin e dytë.

Maria e kultivon pasionin e saj për belkanton edhe kur nëna e saj, pas divorcit, vendos të kthehet në Greqi, duke marrë vajzën me vete.

Në vitin 1937 ajo hyri në Konservatorin e Athinës dhe, në të njëjtën kohë, përkreu aftësitë e tij në greqisht dhe frëngjisht. Këto nuk do të jenë vite të lehta për Callas-in shumë të re: mjerimet e okupimit dhe urisë, dhe më pas pushtimi, pas luftës, i lirisë, i një ekzistence përfundimisht paqësore dhe komode. Sukseset e para janë pikërisht në Greqi: “Cavalleria Rusticana” në rolin e Santuzza-s dhe më pas “Tosca”.

Megjithatë, Callas ka në zemër Nju Jorkun dhe mbi të gjitha babain e saj: kthimi në Shtetet e Bashkuara për ta përqafuar dhe mbi të gjitha nga frika se mos i hiqet shtetësia amerikane është qëllimi i saj kryesor. Kështu ajo arrin tek babai i saj: do të jenë dy vite jo veçanërisht të lumtura (të lavdive artistike) që do ta shtyjnë Maria Callas, edhe një herë, të “arratiset”. Është data 27 qershor 1947 dhe destinacioni është Italia.

Callas largohet nga Shtetet e Bashkuara “ende shumë e varfër”, siç tha vetë, me 50 dollarë në xhep dhe pak rroba. Me të janë Luisa Bagarotzy, gruaja e një impresario amerikan dhe këngëtari Nicola Rossi-Lemeni. Destinacioni ishte Verona ku Maria Callas do të kishte takuar bashkëshortin e saj të ardhshëm, Giovanni Battista Meneghini, një adhurues i veprave të artit dhe ushqimit të mirë. Kishte një diferencë 37 vjeçare mes tyre dhe Callas, ndoshta, nuk e ka dashur kurrë burrin me të cilin u martua më 21 prill 1949.

Italia i sjell fat sopranos së etur. Verona, Milano, Venecia kanë privilegjin të dëgjojnë “Gioconda”, “Tristan dhe Isolde”, “Norma”, “I Puritani”, “Aida”, “I Vespri siciliani”, “Il Trovatore” e kështu me radhë. I lindin miqësi të rëndësishme, thelbësore për karrierën dhe jetën e saj. Antonio Ghiringhelli, superintendent i La Scala, Wally dhe Arturo Toscanini, Mjeshtri i njohur i orkestrës, mbeti i mahnitur dhe i mrekulluar nga zëri i sopranos së madhe, aq sa do të kishte dashur ta dirigjonte në “Makbeth”, por kryevepra e Verdit, për fat të keq, nuk u vu në skenë në La Scala.

Callas, duke folur për Renata Tebaldin, deklaroi: “Kur mund të këndojmë Valkyrie dhe Puritanët krah për krah, atëherë mund të bëhet një krahasim. Deri atëherë do të ishte sikur të krahasonim Coca Cola me shampanjën”.

Dashuritë e reja, pasione të reja hyjnë në jetën e Callas (jo vetëm artistike). Luchino Visconti që e drejtoi në Milano, në vitin 1954, në “Vestale” të Spontinit, Pasolini (të cilit Callas i shkroi letra të shumta për ta ngushëlluar për arratisjen e Ninetto Davolit), Zeffirelli, Giuseppe di Stefano.

Italia nuk është e vetmja vendlindje e zgjedhur për sopranon e famshme. Triumfet dhe brohoritjet entuziaste pasojnë njëra-tjetrën në të gjithë botën. Londër, Vjenë, Berlin, Hamburg, Shtutgart, Paris, Nju Jork (Metropolitan), Çikago, Filadelfia, Dallas, Kansas City. Zëri i tij magjeps, prek, mahnit. Arti, thashethemet dhe bota janë të ndërthurura në jetën e Maria Callas.
1959 është viti i ndarjes me bashkëshortin. Falë mikes së saj Elsa Maxwell, miliardere amerikane, ajo u takua me pronarin grek të anijeve Aristotle Onassis. E tyre do të jetë një dashuri shkatërruese “e shëmtuar dhe e dhunshme” siç e përcaktoi ajo vetë. Vite pasioni, dashurie të shfrenuara, luksi dhe rrënimi. Një njeri që do ta bëjë Callas të vuajë shumë.

Nga bashkimi i tyre lindi një fëmijë, Homeri, i cili jetoi vetëm disa orë, i cili ndoshta do të kishte ndryshuar rrjedhën e historisë së tyre të dashurisë.

Pas vitit 1964 filloi rënia e këngëtares, edhe pse ndoshta më shumë në kuptimin psikologjik sesa artistik. Aristotle Onassis e braktis atë për Jacqueline Kennedy. Lajmi i arrin përmes gazetave si një goditje e tmerrshme dhe që nga ai moment do të jetë një zbritje e vazhdueshme drejt harresës. Zëri i saj fillon të humbasë shkëlqimin dhe intensitetin e tij, kështu që “hyjnore” tërhiqet nga bota dhe strehohet në Paris.

Ajo vdiq më 16 shtator 1977 në moshën 53-vjeçare. Pranë saj është një maxhordom dhe Maria, shërbyesja besnike e shtëpisë.

Pas vdekjes së saj, rrobat e Maria Callas, si ato të Margherita Gautier, dolën në ankand në Paris. Asgjë nuk ka mbetur prej saj: madje edhe hiri i saj u shpërnda në Egje. Megjithatë, në varrezat Pere Lachaise në Paris (ku janë varrosur shumë emra të tjerë të rëndësishëm të politikës, shkencës, argëtimit, kinemasë dhe muzikës) ka një pllakë në kujtim të saj.

Zëri i saj mbetet në regjistrime, të cilat u dhanë jetë në mënyrë unike shumë personazheve tragjikë dhe të pakënaqur./Elida Buçpapaj