Gjithnjë e më shumë shtete theksojnë respektin për “punët e tyre të brendshme”. Ku janë kufijtë e sovranitetit të shteteve sot?
***
Në politikën ndërkombëtare, shumica e koncepteve kontestohen. “Sovraniteti” është një prej tyre. Çfarë do të thotë që një shtet të jetë sovran dhe çfarë kufijsh vendos për veprimet e shteteve të tjera? Sot, termi është i lidhur ngushtë me idetë nëse ndërhyrja në politikën e shteteve të tjera mund të jetë e justifikueshme, dhe si rrjedhim cila mund dhe duhet të jetë detyra e një “bashkësie ndërkombëtare”. Në mënyra të ndryshme, sovraniteti është thelbësor për shumë nga konfliktet e sotme ndërkombëtare.

Çfarë nënkuptohet me një shtet sovran?
Një shtet, ose shteti, është autoriteti më i lartë që sundon mbi një zonë ose territor gjeografik; mundësisht të quhet edhe një vend. Prandaj, vetë një vend quhet gjithashtu “shtet”, si “shteti i Shqipërisë”, “shteti i Kosovës” ose “shteti i Gjermanisë”. Një vend që vetëqeveriset në këtë mënyrë quhet edhe shtet sovran.
Por, a është një shtet sovran Shqipëria e kapur nga krye-mafiozi i droguar që fle në shtrat me kryekriminelin serb (nuk më interesojnë aspak marrëdhëniet homoseksuale mes tyre por dëmtojnë Kombin tim), nudisti i stërzgjatur që i përkulet paturpësisht Serbisë fashiste, naziste, terroriste, pan-sllaviste e cila gjatë shekujve, me ndihmën apo indiferencën e të huajve “të civilizuar” ka kryer shumë gjenocide ndaj shqiptarëve?!
A është shtet sovran Kosova që në këto çaste shumë tragjike-dramatike për Kombin dhe Vendin, nuk mbrohet nga të gjithë shqiptarët (bashkarisht, pa dallime partiake, ideologjike, fisnore, krahinore, fetare…), përkundrazi, më tepër sulmohet nga bastardët analfabetë shqipfolës, qentë e zgjebur të rrugëve (“opozitarët”) dhe shumë fundërrina tjera të vetëshpallur “gazetarë” e “analistë” – se sa nga nazistët, terroristët, fashistët, pan-sllavistët e egër ardhacak dhe pushtues që duan ta instalojnë një Serbi tjetër në territorin e Dardanisë pellazge-ilire-shqiptare?!
Parimi i sovranitetit në të drejtën ndërkombëtare.
Arsyeja pse sistemi funksionon në këtë mënyrë është për shkak të parimit të sovranitetit. Bëhet fjalë që të gjitha shtetet të jenë sovrane, të vendosin lirisht mbi veten e tyre dhe jo të qeverisen nga të tjerët kundër vullnetit të tyre. Parimi i sovranitetit është baza e së drejtës ndërkombëtare.

Çfarë do të thotë parimi i sovranitetit dhe mosndërhyrjes?
Parimi i mosndërhyrjes, i njohur edhe si parimi i sovranitetit shtetëror, është një parim që të gjitha shtetet kanë të drejtë të qeverisin veten pa ndërhyrje apo kërcënime nga jashtë (sidomos nga fqinjët pushtues). Parimi e ka origjinën në Paqen e Vestfalisë në 1648, kur traktati i paqes shpalli sovranitetin e shtetit dhe i dha fund Luftës Tridhjetëvjeçare.
Sqarim (plotësim): Më 25 tetor 1648, marrëveshja e paqes u shpall nga bashkitë në dy qytetet e negociatave Osnabrück dhe Münster në Westphalia. Marrëveshja i dha fund Luftës Tridhjetëvjeçare në Gjermani dhe Luftës Tetëdhjetëvjeçare të Pavarësisë në Holandën e Bashkuar, duke rezultuar në pavarësinë holandeze nga Spanja.

Çfarë do të thotë termi sovranitet?
Sovraniteti është një e drejtë ekskluzive për të sunduar mbi një rajon gjeografik. Termi është qendror për shkencat politike dhe të drejtën ndërkombëtare dhe është i lidhur ngushtë me idetë për shtetin, qeverisjen dhe demokracinë.

Cili është ndryshimi midis sovranitetit të brendshëm dhe të jashtëm?
Shpesh bëjmë dallimin midis sovranitetit të jashtëm dhe të brendshëm: sovraniteti i jashtëm ka të bëjë me kontrollin që shteti duhet të ketë mbi kufijtë dhe burimet e vendit kundrejt botës së jashtme. Sovraniteti i brendshëm do të thotë që shteti duhet të ketë kontroll dhe ndikim mbi atë që ndodh brenda shoqërisë.

Cili është ndryshimi midis një kombi dhe një shteti?
Në fjalimin e përditshëm, fjalët “vend”, “komb” dhe “shtet” përdoren shpesh si sinonime, por si terma të përcaktuar dallohen nga njëra-tjetra:
⦁ Një vend është një zonë gjeografike.
⦁ Një komb është një grup njerëzish që ndajnë një sërë tiparesh kulturore.
⦁ Një shtet është një grup institucionesh qeverisëse me sovranitet mbi një sipërfaqe të caktuar toke.

Çfarë duhet për t’u bërë shtet?
Që diçka të konsiderohet shtet në kuptimin e së drejtës ndërkombëtare, duhet të plotësohen këto kushte:
⦁ Shteti duhet të ketë një territor mjaft të caktuar.
⦁ Shteti duhet të ketë një popullsi të një madhësie të caktuar.
⦁ Shteti duhet të ketë një formë të qeverisjes shtetërore të centralizuar, e cila ruan një rend të caktuar juridik.

Sovraniteti – është një term i së drejtës ndërkombëtare që autorizon të drejtën e pakufizuar të një shteti për të udhëhequr territorin e tij pa ndërhyrje nga të tjerët. Një shtet nuk është i detyruar nga marrëveshje të tjera përveç atyre që ai ka pranuar vetë. Anëtarësimi në BE, për shembull, nënkupton një shkallë të caktuar të heqjes dorë (vullnetare) të sovranitetit.
Sovraniteti – është një e drejtë ekskluzive për të ushtruar autoritet të vetëm mbi një rajon gjeografik ose grup njerëzish, si një komb ose fis. Sovranitetin në kuptimin e së drejtës ndërkombëtare e ka një shtet, por në një gjuhë tjetër thuhet gjithashtu se një qeveri ose një individ mund të ketë sovranitet. Një monark që sundon mbi një komb sovran nganjëherë quhet sovran i atij kombi.
Një diktator i shtetit amë Shqipërisë, ndryshe tradhtar, servil e mercenar i armiqve të përjetshëm që ka kapur gjithë pushtetet, ka vjedhur gjithçka dhe qëllimi i të cilit është shpopullimi i Shqipërisë nga shqiptarët autokton dhe zëvendësimi i tyre me të huaj nga i gjithë rruzulli tokësor, nuk është gjë tjetër përveçse një termit i qelbur.
Termitet janë insekte me metamorfozë jo të plotë, në ndryshim nga milingonat, të cilat kanë stade larvore me metamorfozë të plotë në milingona të rritura.

–

*Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike