VOAL

VOAL

Lajçak: Zgjidhja mes Kosovës dhe Serbisë, një kompromis i dhimbshëm

October 22, 2020

Komentet

Albin Kurti: 35 vite më parë, më 28 mars 1989, pushteti i Serbisë i miratoi disa ndryshime kushtetuese në dëm të Kosovës dhe Vojvodinës

35 vite më parë, më 28 mars 1989, pushteti i Serbisë i miratoi disa ndryshime kushtetuese me të cilat i dha vetes arbitrarisht kompetenca shtesë mbi Kosovën dhe Vojvodinën, dy krahinat që deri atëherë ishin të barabarta mes tetë njësive përbërëse federale të ish Jugosllavisë. Këto ndryshime ishin në kundërshtim flagrant me Kushtetutën e Kosovës dhe atë të Vojvodinës, sikur edhe me Kushtetutën e Jugosllavisë.
Vetëm pesë ditë më parë, më 23 mars 1989, regjimi shtypës i Millosheviqit që po forcohej në Beograd mbi kurrizin e popujve të tjerë, ia suprimoi autonominë Kosovës. Kjo ndodhi nën masa të dhunës policore të aprovuara nga Serbia tre javë më herët, më 1 mars 1989, kur kishte vendosur gjendje shtetrrethimi në Kosovë. Pesë muaj pas ndryshimeve kushtetuese, konkretisht më 28 shtator 1989, Kuvendi i Republikës Socialiste të Serbisë e miratoi një kushtetutë të re, me të cilën Kosovën dhe Vojvodinën i degradoi në njësi territoriale regjionale të Serbisë. Në Kushtetutën e Serbisë, Kosova u quajt me emrin “Kosova dhe Metohija”, kurse Serbia i përvetësoi pronat dhe pasuritë shoqërore të Kosovës duke e shpallur Serbinë si pronare të tyre.
Këtë pozicion arbitrar ekspanzionist dhe hegjemon konstitucional ndaj Kosovës, Serbia e ka ruajtur deri sot në kushtetutën e saj. Viti 1989 vijon të jetë thelbi i Serbisë shtetërore që nga atëherë e deri tash 35 vjet më vonë. Ndryshimet kushtetuese dhe kushtetutat e reja të imponuara dhunshëm dhe nën regjim policor nga Serbia më 1989, ishin faza për justifikimin dhe legjitimimin e pushtimit të Kosovës nga Serbia. Në dy vitet pasuese, përgjatë 1990 dhe 1991, Serbia e instaloi një regjim apartheidi me politika segregacioni në Kosovë, duke i përjashtuar shqiptarët e Kosovës nga vendet e punës dhe sfera publike, duke i diskriminuar, persekutuar, burgosur, helmuar dhe vrarë.
Nga vitit 1989 deri më 1999, mbi shqiptarët në Kosovë shteti i Serbisë ekzekutoi politika apartheidi dhe shtypi të drejtat dhe liritë e njeriut; burgosi arbitrarisht dhe dënoi me gjyqe politike; përndoqi, arrestoi dhe torturoi mijëra njerëz; i shkatërroi pasuritë natyrore dhe asetet ekonomike të Kosovës; helmoi nxënësit; mbylli shkolla dhe përjashtoi studentët e profesorët shqiptarë nga universiteti; ndaloi kulturën shqiptare e gjuhën shqipe; mbylli mediat dhe e shtypi mendimin e lirë dhe manifestimin publik të ideve politike; vrau, masakroi dhe zhduku me dhunë mijëra njerëz; plaçkiti, shkatërroi dhe djegu pasuri private dhe publike; dhunoi dhe torturoi civilë të paarmatosur dhe të pafajshëm; dëboi dhe depërtoi qindra mijëra njerëz; mori pengje dhe burgosi njerëz politikisht; kreu gjenocid dhe bëri çmos për ta fshehur atë bashkë me krimet e luftës duke i fshehur kufomat e të vrarëve dhe duke i zhdukur gjurmët dhe dëshmitë.
Por populli dhe shteti i Kosovës nuk harrojnë dhe nuk falin. Andaj i kujtojmë në përvjetore dhe për çdo ditë, për ta freskuar kujtesën tonë kolektive, për ta kultivuar lidhjen mes politikës dhe historisë dhe për t’i mbajtur aktive akuzat ndaj shtetit të Serbisë për fajet dhe përgjegjësitë e saj për gjithë çfarë ka bërë në Kosovë!
Duke i kujtuar ngjarjet në të kaluarën, për t’i sqaruar pozicionet në të tashmen dhe drejtuar qëllimet në të ardhmen politike të Kosovës!

Një derë e re për drejtësi: Si do të mund t’i drejtohen kosovarët Gjykatës së Strasburgut?

Gjyqtarët e Gjykatës Evropiane për të Drejta të Njeriut në sallën e gjyqit. (Foto: Reuters)

Një prej përfitimeve direkte të qytetarëve të Kosovës nga anëtarësimi eventual në Këshillin e Evropës do të jetë qasja në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut [GJEDNJ].

Kjo Gjykatë – me seli në Strasburg – konsiderohet një prej mjeteve juridike më efektive në gjithë Evropën.

Ajo do të mund të jetë një derë e re që hapet për shtetasit e Kosovës, dhe për Kosovën si shtet, nëse një palë beson se është trajtuar padrejtësisht në proceset paraprake gjyqësore.

Le të thellohemi në këtë pikë.

Kur dhe për ç’arsye mund t’i drejtohet dikush Gjykatës?

Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut bën monitorimin e zbatimit të Konventës Evropiane për të Drejta të Njeriut, të cilën e nënshkruan një vend pas anëtarësimit.

Për t’iu drejtuar Gjykatës, fillimisht një individ duhet t’i shterojë të gjitha mjetet juridike – varësisht prej ligjit vendor – ku një person, apo edhe vetë shteti, ka kryer shkelje, dhe i cili është pjesë e Këshillit të Evropës.

Pjesë e Këshillit aktualisht janë 46 shtete, përfshirë 27 vende anëtare të Bashkimit Evropian dhe të gjitha vendet e rajonit.

Në rastin e Kosovës do të thotë se fillimisht një palë duhet t’i drejtohet Gjykatës Themelore, Gjykatës së Apelit, asaj Supreme dhe Kushtetuese, dhe duhet të tregojë në hollësi si janë shkelur të drejtat e garantuara.

Përjashtim bëjnë rastet kur ndonjë palë mund të vërtetojë që nuk ka pasur mjet efektiv juridik dhe që, rrjedhimisht, i është dashur të kapërcejë ndonjë gjykatë në Kosovë.

Dr. Venera Kabashi, juriste me bazë në Strasburg dhe njohëse e jurisprudencës së Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ka përmendur për Radion Evropa e Lirë disa raste kur dikush mund t’i drejtohet Gjykatës.

Venera Kabashi.

Venera Kabashi.

“Qytetarët do të mund të kontestojnë vendime të autoriteteve të Kosovës lidhur me pronat e tyre, lidhur me dënimet e tyre me burgim, kohëzgjatjen e paraburgimit, kushtet e burgimit/paraburgimit, vendime të tjera që prekin të drejtën e tyre për jetë, liri të shprehjes dhe asociim, mendimit/besimit, privatësisë, diskriminimit, e të tjera”, ka thënë Kabashi në disa përgjigje me shkrim.

Ish-Avokati i Popullit në Kosovë, Hilmi Jashari.

Ish-Avokati i Popullit në Kosovë, Hilmi Jashari.

Ish-Avokati i Popullit në Kosovë, Hilmi Jashari, përveç rasteve ku janë përfshirë individë, i ka përmendur edhe rastet që lidhen me juridiksion ndërshtetëror.

“Është rasti i Kroacisë me Slloveninë, ku kanë qenë palë në gjyqe për disa asete të kompanive apo bizneseve, që dikur kanë qenë pronë shoqërore, mirëpo më vonë janë privatizuar”, ka thënë Jashari.

Pensionistët e ’99-ës në Kosovë

Disa hamendësojnë nëse do të mund t’i drejtohen Gjykatës në Strasburg për çështjen e pensionistëve të Kosovës të vitit 1999, të cilëve prej qershorit të atij viti u janë ndalur paratë prej shtetit të Serbisë, vend anëtar në Këshill që prej vitit 2003.

Më 2012, Gjykata në Strasburg u kanë dhënë të drejtë dy boshnjakëve të Mitrovicës së Veriut, Lutvije dhe Mahmut Grudiqi, në kërkesën e tyre ndaj shtetit të Serbisë për pensione dhe dëmshpërblim.

Gjykata, madje, ka thënë se për shkak që potencialisht mund të ketë edhe shumë raste të tilla me situatë të njëjtë, Serbia duhet të garantojë që pensionet dhe dëmshpërblimet t’iu paguhen edhe të gjithë pensionistëve të tjerë që kanë kontribuuar në Fondin Pensional në ish-Jugosllavi.

Ish-Avokati i Popullit, Jashari, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se “nga 60 mijë persona [në Kosovë] sa kanë pasur të drejtë të përfitojnë, Serbia ka rritur ta reduktojë këtë numër rreth 2.000, nëpërmjet një konkursi të shpallur në UNMIK, në atë kohë”.

“Kanë konkurruar diku rreth 6.000 persona. Prej tyre, për shkak të gjoja mospërmbushjes së kritereve, Serbia i ka eliminuar diku 4.000 tjerë”, ka bërë të ditur Jashari.

Ai e ka fajësuar nxjerrjen e preteksteve të ndryshme nga ana e Serbisë, por edhe mosreagimin e shtetit të Kosovës në Këshillin e Evropës – përveç një opinioni të hartuar prej zyrës së Avokatit të Popullit – për një përfundim të tillë.

Kosova dhe Serbia nuk janë marrë vesh asnjëherë për zgjidhjen e kësaj çështjeje.

Pensionistë duke luajtur shah në Prishtinë. (Foto: Radio Evropa e Lirë).

Pensionistë duke luajtur shah në Prishtinë. (Foto: Radio Evropa e Lirë).

A mund t’i drejtohet dikush vetë Gjykatës në Strasburg?

Po.

Ndonëse angazhimi i një avokati nuk është diçka e domosdoshme, Kabashi përmend se “në momentin që rasti do t’i komunikohet shtetit të Kosovës për komente, atëherë pala duhet të angazhojë një avokat për të vijuar tutje me procedurat ligjore”.

Ka edhe raste që ndonjë palë bën kërkesë që të vazhdojë të përfaqësohet vetë, edhe pas komunikimit të rastit, Gjykata e miraton kërkesën, mirëpo personi ose entiteti në fjalë duhet të jetë i familjarizuar me procedurat juridike.

Si bëhet kërkesa?

Është obliguese të plotësohet një formular për aplikim që gjendet në faqen zyrtare të Gjykatës. Formulari dhe dokumentet tjera udhëzuese janë të qasshme në gjuhën shqipe dhe serbe – të dyja gjuhë zyrtare të shtetit të Kosovës.

Kabashi tërheq vërejtjen se nuk është aspak e lehtë që ta plotësojnë formularin personat të cilët nuk janë juristë dhe nuk i dinë rregullat.

Ndërtesa e Gjykatës Evropiane për të Drejta të Njeriut në Strasburg, lindje të Francës. (Foto: AP)

Ndërtesa e Gjykatës Evropiane për të Drejta të Njeriut në Strasburg, lindje të Francës. (Foto: AP)

Sa mund të zgjasin procedurat?

Nga disa muaj, e deri në disa vjet – varësisht prej kompleksitetit të rastit.

Largimi eventual i Serbisë nga Këshilli

Zyrtarë të lartë të Beogradit janë duke deklaruar se Serbia mund të largohet prej Këshillit të Evropës, në rast se Kosova pranohet në të.

Jashari beson se ky kërcënim është më shumë i karakterit politik.

Por, edhe në rast të largimit, juristja Kabashi tregon se të gjitha vendet anëtare/ të gjitha palët që pretendojnë se janë viktimë e shkeljeve, do të mund të ankohen në Gjykatën në Strasburg, nëse kanë ndonjë pakënaqësi me shtetin e Serbisë, për periudhën sa ajo ka qenë pjesë e këtij trupi.

Shembull të tillë përbën Rusia, e larguar prej Këshillit të Evropës në shtator të vitit 2022, pas nisjes së luftës së Moskës në Ukrainë.

“Gjykata e Strasburgut vazhdon të jetë kompetente për të trajtuar çdo rast kundër Rusisë që ka ndodhur para datës 16 shtator 2022 e tutje nga momenti kur ata janë bërë pjesë e Këshillit të Evropës. Në momentin e largimit të Rusisë, në GJEDNJ ishin rreth 17 mijë aplikime kundër Rusisë dhe GJEDNJ-ja ka vazhduar të shpallë aktgjykime kundër Rusisë edhe pas përjashtimit të saj”.

Vendimi final për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës pritet të merret në Këshillin e Ministrave gjatë një mbledhjeje që do ta mbajë në muajin maj. Radio Evropa e Lirë

Gazetarja Lala: Kam dyshime të arsyeshme se vëllai i kryeministrit shoqërohet me eksponentë të krimit të organizuar

Gazetarja Klodiana Lala, e ftuar në studion e “Open” në News24 ka komentuar akuzat e Gazment Bardhit ndaj vëllait të kryeministrit të vendit, Edi Rama, Olsi Ramës.

Lala u shpreh se dosja Xibraka nuk është hetuar si duhet dhe Gjykata e Apelit për Krimet e Rënda ka thënë në vitin 2017 se ndërhyrja e policisë në Xibrakë ka qenë e nxituar dhe jo efektive duke krijuar dyshime për gjithë çështjen.

Ajo shtoi se indicia se vëllai i kryeministrit dhe një trafikant droge kanë përdorur të njëjtin automjet është e mjaftueshme që dosja penale të hapet sërish, teksa rikujtoi rastin e ish-ministrit Saimir Tahiri që u zbulua nga autoritetet për shkak të sistemit TIMS.

Lala theksoi se Olsi Rama po ashtu rezulton se ka pasur lidhje me Amant Josifin, i cili është i kërkuar nga autoritetet spanjolle, ndërsa shtoi se ka dyshime të arsyeshme se vëllai i kreut të qeverisë shoqërohet me eksponentë të krimit të organizuar, duke përbërë indicie të mjaftueshme për ta hetuar atë.

“Dosja Xibraka nuk është hetuar si duhet, këtë e dimë tanimë. E vetmja pyetje që natyrshëm më vjen është se përse pikërisht ky denoncim në këto momente, gjë që duhet ta sqarojë zoti Bardhi. Opozita flet prej vitesh për implikime të mundshme të Olsi Ramës.

Gjykata e Apelit për Krimet e Rënda në vitin 2017 ka thënë se nisur nga provat e marra në hetim shpreh mendimin se ndërhyrja e policisë në Xibrakë ka qenë e nxituar dhe jo efektive pasi në laborator nuk u gjet produkti i gatshëm dhe gjëra të tjera, por vetëm gjurmë. Duke qenë se në Xibrakë po derdheshin lëngje provash.

Nuk kam konfirmuar ato që thotë zoti Bardhi për TIMS, por Tahiri u vu nën hetim penal vetëm sepse mjeti i tij ishte përdorur nga disa persona që u shpallën fajtorë për trafikun e drogës. Mjafton vetëm ky fakt që dosja penale të hapet nga SPAK, sepse nuk ka pasur asnjë përgjigje se çfarë është bërë me këtë dosje penale.

Duhet të kemi parasysh se prokurori që ka pasur këtë dosje është graduar në prokuror të përgjithshëm të Shqipërisë. Këtu nuk e kemi marrë përgjigjen. Nuk dua t’i hyj nëse Olsi Ram ka lidhje, por ka indicie të mjaftueshme për të hapur çështjen.
Kur një automjet përdoret nga vëllai i kryeministrit dhe një  herë tjetër nga një trafikant droge, këtu lë të dyshosh përtej propagandës politike që këtu ka një indicie që duhet hetuar.

Mendoni se një polic në Shqipëri ka guximin për të ngritur tabelën për të ndaluar vëllain e kryeministrit? Saimir Tahiri shkroi prapa hekurave për Audin, Bardhok Pllanaj u fsheh në makinën e një deputeti të Kuvendit të Shqipërisë. Sot nuk mund të them nëse Olsi Rama ka mbajtur në mjetin e tij persona të skeduar, por kryeministrit sot ka një përgjegjësi morale nëse provohet lidhja e vëllait të tij, kryeministri ka përgjegjësi politike dhe vëllai penale.

Nuk mund të përdoret makina e vëllait të kryeministrit nga një trafikant për të hyrë e për të dalë nga vendi. Operacioni u shkatërrua që në gjenezën e vetë, gjermanët ndërprenë komunikimet me prokurorinë shqiptare sepse ajo po dekonspironte hetimet.

Kam trajtuar rastin e Amant Josifit, i cili më rezulton me lidhje me vëllain e kryeministrit dhe sot është personi më i kërkuar i autoriteteve spanjolle, ndërsa prokuroria shqiptare nuk e ka sqaruar ende pozicionin e Olsi Ramës. Unë po ashtu kam dyshime të arsyeshme që vëllai i kryeministrit shoqërohet me eksponentë të krimit të organizuar, kjo përbën indicie për ta hetuar. Nuk mund të ngre gishtin e akuzës, por mund të kërkoj hetim nga prokuroria shqiptare nga këto indicie”, u shpreh ajo.

Fatos Lubonja: Operacioni gjerman u dekonspirua për Olsi Ramën… Të hetohet edhe gradimi i dy prokurorëve

Duke komentuar akuzat e kreut të grupit parlamentar demokrat, Gazment Bardhi për lidhjen e Olsi Ramës me laboratorin e kokainës në Xibrakë i zbuluar pak vite më parë, analisti Fatos Lubonja në një lidhje për “Open” në News 24, tha se hetimi ishte i mangët dhe se duhet hetuar edhe prokurorët që nuk e bënë këtë hetim.

“Nuk kam asnjë dyshim që ky është shtet i trafikantëve dhe i drogës dhe lidhjet e politikës me to janë të dukshme. Mjafton të shikosh lejet e ndërtimit. Ka një problem në gjithë këtë. Personi i pa identifikuar cili është? Nëse është kaq e thjeshtë siç thotë Rama që kam pasur miqësi me këto. S’ka problem. Mund të thuhet se aty është filani por ky është jashtë loje. Këtu ka një problem me policinë dhe prokurorinë që është hequr emri i personit të pa identifikuar. Është absurde që t’i identifikosh moshën ekzaktësisht dhe nuk i dinë identitetin.

Kjo është një provë e qartë dhe meqë nuk kundërshtohet dot, Rama thotë kam qenë me të por nuk kam lidhje. Kjo duhet të ishte thënë. E ngatërron punën fakti që operacioni ishte dekonspiruar. Ndërkohë që ishin gjermanët ata që kishin njoftuar dhe ta merr mendja që ndaj një njoftimi gjerman duhet të ishin të kujdesshëm dhe prapë është dekonspiruar dhe ta merr mendja që ky dekonspirim është bërë sepse këtu ka një njeri të rëndësishëm për ta hequr nga lista apo për të mos e hetuar. Të gjitha këto të çojnë te një hetim i mangët që nuk është as i fundit dhe as i pari.

Ashtu si ky gradimi i prokurorëve duhet hetuar. Për më tepër, si gradohen disa prokurorë që kanë bërë një hetim kaq të mangët. Njëri bëhet kryeprokuror dhe tjetri është i SPAK-ut dhe deshën ta bënin kryeskapist dhe të gjitha këto të çojnë te disa mendime që këtu kemi të bëjmë me një prokurori që është në shërbim. Çështja është hapur vetëm për shkak të gjermanëve. Mendoj se kjo nuk është e veçantë. Ky është rregulli në Shqipëri. Nëse SPAK do të hetonte grupet kriminale i ka nëpër ato kullat”, tha Lubonja.

Gazetarja Lala: Indicia se Olsi Rama ka përdorur të njëjtin mjet me një trafikant, mjafton për hapjen e dosjes

Gazetarja Klodiana Lala, e ftuar në studion e “Open” në News24 ka komentuar akuzat e Gazment Bardhit ndaj vëllait të kryeministrit të vendit, Edi Rama, Olsi Ramës.

Lala u shpreh se dosja Xibraka nuk është hetuar si duhet dhe Gjykata e Apelit për Krimet e Rënda ka thënë në vitin 2017 se ndërhyrja e policisë në Xibrakë ka qenë e nxituar dhe jo efektive duke krijuar dyshime për gjithë çështjen.

Ajo shtoi se indicia se vëllai i kryeministrit dhe një trafikant droge kanë përdorur të njëjtin automjet është e mjaftueshme që dosja penale të hapet sërish, teksa rikujtoi rastin e ish-ministrit Saimir Tahiri që u zbulua nga autoritetet për shkak të sistemit TIMS.

Lala theksoi se Olsi Rama po ashtu rezulton se ka pasur lidhje me Amant Josifin, i cili është i kërkuar nga autoritetet spanjolle, ndërsa shtoi se ka dyshime të arsyeshme se vëllai i kreut të qeverisë shoqërohet me eksponentë të krimit të organizuar, duke përbërë indicie të mjaftueshme për ta hetuar atë.

“Dosja Xibraka nuk është hetuar si duhet, këtë e dimë tanimë. E vetmja pyetje që natyrshëm më vjen është se përse pikërisht ky denoncim në këto momente, gjë që duhet ta sqarojë zoti Bardhi. Opozita flet prej vitesh për implikime të mundshme të Olsi Ramës.

Gjykata e Apelit për Krimet e Rënda në vitin 2017 ka thënë se nisur nga provat e marra në hetim shpreh mendimin se ndërhyrja e policisë në Xibrakë ka qenë e nxituar dhe jo efektive pasi në laborator nuk u gjet produkti i gatshëm dhe gjëra të tjera, por vetëm gjurmë. Duke qenë se në Xibrakë po derdheshin lëngje provash.

Nuk kam konfirmuar ato që thotë zoti Bardhi për TIMS, por Tahiri u vu nën hetim penal vetëm sepse mjeti i tij ishte përdorur nga disa persona që u shpallën fajtorë për trafikun e drogës. Mjafton vetëm ky fakt që dosja penale të hapet nga SPAK, sepse nuk ka pasur asnjë përgjigje se çfarë është bërë me këtë dosje penale.

Duhet të kemi parasysh se prokurori që ka pasur këtë dosje është graduar në prokuror të përgjithshëm të Shqipërisë. Këtu nuk e kemi marrë përgjigjen. Nuk dua t’i hyj nëse Olsi Ram ka lidhje, por ka indicie të mjaftueshme për të hapur çështjen.
Kur një automjet përdoret nga vëllai i kryeministrit dhe një herë tjetër nga një trafikant droge, këtu lë të dyshosh përtej propagandës politike që këtu ka një indicie që duhet hetuar.

Mendoni se një polic në Shqipëri ka guximin për të ngritur tabelën për të ndaluar vëllain e kryeministrit? Saimir Tahiri shkroi prapa hekurave për Audin, Bardhok Pllanaj u fsheh në makinën e një deputeti të Kuvendit të Shqipërisë. Sot nuk mund të them nëse Olsi Rama ka mbajtur në mjetin e tij persona të skeduar, por kryeministrit sot ka një përgjegjësi morale nëse provohet lidhja e vëllait të tij, kryeministri ka përgjegjësi politike dhe vëllai penale.

Nuk mund të përdoret makina e vëllait të kryeministrit nga një trafikant për të hyrë e për të dalë nga vendi. Operacioni u shkatërrua që në gjenezën e vetë, gjermanët ndërprenë komunikimet me prokurorinë shqiptare sepse ajo po dekonspironte hetimet.

Kam trajtuar rastin e Amant Josifit, i cili më rezulton me lidhje me vëllain e kryeministrit dhe sot është personi më i kërkuar i autoriteteve spanjolle, ndërsa prokuroria shqiptare nuk e ka sqaruar ende pozicionin e Olsi Ramës. Unë po ashtu kam dyshime të arsyeshme që vëllai i kryeministrit shoqërohet me eksponentë të krimit të organizuar, kjo përbën indicie për ta hetuar. Nuk mund të ngre gishtin e akuzës, por mund të kërkoj hetim nga prokuroria shqiptare nga këto indicie”, u shpreh ajo.bw

Çfarë tregon për lidhjet SHBA-Rusi shpërfillja e paralajmërimit për sulmin në Moskë

Ndërtesa e djegur e sallës së koncerteve Crocus në afërsi të Moskës më 26 mars, katër ditë pas sulmit me të shtëna ku u vranë mbi 140 njerëz.

Todd Prince, Mike Eckel

Në dhjetor 2017, vetëm pak javë para se miliona qytetarë rusë të bëheshin gati ta festonin Vitin e Ri – një ndër festat më të dashura të vendit – agjencia kryesore e inteligjencës ruse njoftoi se e kishte parandaluar një komplot të Shtetit Islamik për të vrarë vizitorët në vendet më të rëndësishme në qytetin e dytë më të madh rus, Shën Petersburg.

Derisa kjo nuk ishte hera e parë që Shërbimi Federal i Sigurisë kishte pretenduar se e kishte parandaluar një sulm terrorist, njoftimi ishte i pazakontë për shkak se ajo e pranonte se nga kush e kishte marrë informatën: Shtetet e Bashkuara.

Madje Kremlini shkoi aq larg saqë tregoi se presidenti Vladimir Putin, një ish-oficer i KGB-së, e falënderoi personalisht presidentin e atëhershëm amerikan, Donald Trump. Një muaj më vonë, drejtorët e tre agjencive kryesore ruse të inteligjencës dhe agjencitë e spiunazhit, e vizituan Uashingtonin, një ndodhi tejet e pazakontë.

Një gjë e ngjashme ndodhi vetëm dy vjet më vonë.

Kjo mund të ketë qenë pika më e lartë e shkëmbimit të informatave mes SHBA-së dhe Rusisë.

Gjashtë vjet më vonë, në fillim të marsit, një paralajmërim për një sulm të “pashmangshëm” terrorist iu bë agjencive ruse të inteligjencës. Madje Ambasada amerikane në Moskë doli publikisht dhe i paralajmëroi qytetarët amerikanë.

Ky paralajmërim papritmas e zemëroi Kremlinin.

Gjatë një takimi më 19 mars me zyrtarët e sigurisë, Putini e pranoi se Rusia e kishte marrë një informatë – po e shpërfilli atë duke e cilësuar si “propagandë të pastër” dhe “shantazh për ta frikësuar dhe destabilizuar shoqërinë tonë”.

Tri ditë më vonë, më shumë se 140 njerëz në sallën e koncerteve Crocus afër Moskës u vranë nga disa burra të cilët shtinë me armë zjarri ndaj pjesëmarrësve në koncert dhe pastaj ia vunë zjarrin ndërtesës.

Ky ishte sulmi më i rëndë terrorist në Rusi në dy dekadat e fundit.

Për disa ish-oficerë të inteligjencës amerikane, faji për bashkëpunim të dobët bie plotësisht mbi supet e Moskës: shërbimet ruse të sigurisë e shohin shkëmbimin e informatave mbi të gjitha si mundësi për përfitime politike dhe strategjike, thonë ata.

Shërbimet ruse të inteligjencës “nuk janë të interesuara për bashkëpunim, por përdorin angazhime të tilla për të zhvilluar informata dhe për të ngacmuar”, tha Douglas London, një oficer i lartë në pension i CIA-s, i cili ishte përfshirë në shkëmbimin e informatave në dhjetor 2017.

“Mashtrohesh nëse mendosh se suksesi në Shën Petersburg është tregues i gjendjes së marrëdhënieve mes [agjencive] të inteligjencës”, tha ai për Radion Evropa e Lirë.

Dyshime, pikëpyetje dhe zakone të vjetra

Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Moska dhe Uashingtoni kërkuan ta gjejnë një mënyrë të re për të shkëmbyer informata në një sërë fushash: terrorizëm, trafikim me njerëz dhe drogë, krime kibernetike dhe aktivitete të tjera të jashtëligjshme.

Përpjekjet për këtë u shtuan shumë pas 11 shtatorit 2011, kur ndodhën sulmet terroriste në Shtetet e Bashkuara.

Putini u bë lideri i parë që i telefonoi Shtëpisë së Bardhë dhe i ofroi ndihmë për atë që Shtetet e Bashkuara e cilësuan si “luftë globale kundër terrorizmit”.

Por, për disa zyrtarë dhe oficerë rusë, heqja e zakoneve të vjetra ishte gjë e vështirë, posaçërisht për ata në ushtri dhe agjencitë e sigurisë. Kjo vlente edhe për Putinin, një veteran i KGB-së i cili e udhëhoqi Shërbimin Federal të Sigurisë, i njohur si FSB, para se të bëhej president.

Kjo ishte plotësisht e vërtetë kur bëhej fjalë për ekstremistët islamikë. Për agjitatorët e Kremlinit, lufta në Çeçeni, ku radikalët islamikë nga Lindja e Mesme fituan bastion në vitet ’90, ishte pikënisja.

Për Kremlinin ishte e dhimbshme kur disa liderë politikë çeçenë, dhe madje militantë, kërkuan strehim në Shtetet e Bashkuara dhe në Evropë.

Moska i cilësonte ata si terroristë. Uashingtoni jo bash.

Rusia u godit nga një sërë sulmesh terroriste dhe vetëvrasëse në vitet 2000. Sulmi më i rëndë ndodhi në shtator 2004, kur sulmuesit çeçenë dhe ingushë e kapën një shkollë fillore në qytetin verior, Beslan, ku i mbajtën peng për gati tre ditë më shumë se 1.100 njerëz, derisa ndodhi tentimi i dështuar për t’i shpëtuar pengjet.

Më shumë se 330 njerëz vdiqën, shumica e të cilëve fëmijë.

Deri kur ndodhi sulmi në sallën e koncerteve Crocus më 22 mars, ai ishte sulmi më vdekjeprurës gjatë presidencës së Putinit – dhe Putini sugjeroi se Perëndimi ka faj pjesërisht.

Një dekadë pas sulmit në Beslan, zyrtarët e inteligjencës amerikane u ankuan për një mungesë bashkëpunimi me homologët rusë gjatë përgatitjeve për Lojërat Olimpike në Soçi më 2014.

Më vonë, Moska e pranoi se SHBA-ja dhe vendet e tjera perëndimore e ndihmuan t’i parandalojë sulmet.

Më 2011, FSB-ja u dha informatë FBI-së dhe CIA-s për Tamerlan Tsarnaev, një burrë i lindur në Çeçeni, i cili, së bashku me vëllain e vet Dzhokhar dhe pjesën tjetër të familjes, morën azil në Shtetet e Bashkuara në vitet 2000.

FSB-ja paralajmëroi se Tsarnaev e kishte përqafuar islamin radikal dhe druhej se ai planifikoi të kthehej në Rusi për t’iu bashkuar një grupi militant.

Dy vjet më vonë, Tamerlan dhe Dzhokhar i shpërthyen dy bomba gjatë Maratonës së Bostonit, duke i vrarë tre njerëz dhe duke i plagosur 281. Një hetim tremujor i FBI-së për të kaluarën e tyre, i nxitur nga informata ruse, nuk gjeti asnjë lidhje me terrorizmin.

Një raport nga inspektori i përgjithshëm i Departamentit të Drejtësisë gjeti mangësi në mënyrën se si agjencitë amerikane e trajtuan informatën ruse, por gjithashtu theksoi se FSB-ja dështoi t’i përgjigjej një kërkese pasuese të amerikanëve.

FSB-ja dikur bashkëpunonte rregullisht me FBI-në për çështjet e krimeve kibernetike. Kjo dështoi më 2016, kur oficerët e njësitit kibernetik të FSB-së u arrestuan dhe u akuzuan për tradhti. Mediat ruse raportuan se oficerët e FSB-së u arrestuan për shkak se punonin me SHBA-në.

Sjellje tejet befasuese

Shërbimet inteligjente ruse dhe amerikane veprojnë me sisteme të ndryshme të vlerave, gjë që e vështirëson tej mase bashkëpunimin, tha Steven Hall, i cili u pensionua më 2015 pasi kryente operacione rreth Rusisë në CIA.

Rusët e shohin shkëmbimin e informatave si një “kali të Trojës” kohë pas kohe, tha ai në një raport nga viti 2017 për Carnegie Endowment for International Peace.

“Rusia e kupton qasjen tonë perëndimore, optimiste për shkëmbim informatash, dhe do ta përdorë atë ashtu siç Putini e sheh përparësi për të, në një mënyrë që Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi do ta shohin si tejet befasuese”, tha ai.

Kishte raste kur palët bashkëpunonin në një rast caktuar dhe papritmas, pala ruse e ndalte shkëmbimin e informatave.

Sulmi në sallën e koncerteve Crocus

Në dhjetor 2016, zyrtarët amerikanë i dëbuan dhjetëra diplomatë rusë, shumica e të cilëve besohej se ishin zyrtarë të inteligjencës që punonin gjoja si diplomatë, si dhe i mbyllën dy prona ruse të njiheshin si objekte për mbledhjen e informatave. Rusia u hakmor për këtë.

Më vonë, zyrtarët amerikanë erdhën në përfundim se inteligjenca ruse, me pajtimin e Putinit, ishte përfshirë në një fushatë të madhe për të ndërhyrë në zgjedhjet presidenciale amerikane të vitit 2016.

Tensionet që po ziheshin për kohë të gjatë rreth Ukrainës shpërthyen plotësisht kur Rusia e nisi pushtimin e shtetit fqinj në shkurt 2022, duke i prishur marrëdhëniet dypalëshe. Shtetet e Bashkuara e shtuar shkëmbimin e informatave me Kievin, disa prej të cilave janë përdorur për t’i sulmuar forcat ruse.

Tre javë më parë, më 7 mars, Ambasada amerikane në Rusi e bëri një paralajmërim për mundësinë e një sulmi “të pashmangshëm” brenda 48 orëve. Një ditë më herët, sipas New York Times, një zyrtar i CIA-s në Moskë ua kaloi autoriteteve ruse një paralajmërim, bashkë me hollësi se IS-K, dega e Shtetit Islamik, ishte organizatori.

Sulmi në sallën e koncerteve Crocus ndodhi dy javë më vonë, më 22 mars. Shteti Islamik e mori përgjegjësinë, ndërsa katër burrat të cilat Rusia i akuzon për kryerjen e sulmit, janë nga Taxhikistani, njëri prej vendeve të Azisë Qendrore qytetarët e të cilit i kanë forcuar radhët e IS-K-së prej se u formua në Afganistan më 2014.

E rëndësishme për zyrtarët rusë ishte se paralajmërimi publik nga Ambasada amerikane u bë një javë para zgjedhjeve presidenciale në Rusi, në të cilat Kremlini ishte i vendosur për një dalje të lartë në zgjedhje për të ndihmuar në portretizimin e një mbështetjeje të madhe për Putinin.

“Mendoj se amerikanët qartazi e dhanë paralajmërimin në mirëbesim”, tha Mark Galeotti, një ekspert britanik për çështjet e agjencive ruse të sigurisë.

“Mendoj se [Putini] u zemëruar dhe mendoi se ky ishte, në fakt, një tentim nga amerikanët për t’i frikësuar rusët para zgjedhjeve”, tha ai.

Pas sulmit, Putini dhe drejtori i FSB-së, Aleksandr Bortnikov, bashkë me zyrtarë të tjerë, kanë vazhduar të ngulin këmbë se Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara kanë gisht, me gjithë mungesën e dëshmive.

Bortnikov e pranoi paralajmërimin e inteligjencës amerikane, por e nënvlerësoi atë si të “natyrës së përgjithshme”.

“Ne reaguam ndaj asaj informate, natyrisht, dhe ndërmorëm masa të duhura”, tha ai më 26 mars.

Inteligjenca dhe dezinformimi

Shtetet e Bashkuara mbase vendosën ta bëjnë publik kërcënimin këtë herë, sepse ishte i pashmangshëm dhe Uashingtoni nuk kishte mjaftueshëm hollësi të cilat do t’ua mundësonin shërbimeve ruse ta parandalonin sulmin, tha London.

Një urdhër ekzekutiv nga vitit 2015 u kërkon agjencive amerikane të inteligjencës të shkëmbejnë paralajmërime për sulmet e mundshme terroriste me vendet e tjera, madje edhe nëse ato vende janë armiqësore si, Rusia apo Irani.

Më 4 janar, 95 njerëz u vranë nga dy sulme vetëvrasëse me bomba në qytetin iranian Kerman, për të cilin përgjegjësinë e mori Shteti Islamik.

Tre jave më vonë, zyrtarët amerikanë thanë se e kishin paralajmëruar paraprakisht Iranin për një sulm të mundshëm nga Shteti Islamik brenda Iranit.

Teherani nuk e pranoi publikisht apo konfirmoi paralajmërimin e SHBA-së.

Një telash tjetër që e ka minuar shkëmbimin e informatave mes agjencive amerikane dhe ruse, siç thanë zyrtarët amerikanë, është gatishmëria e Rusisë për ta mbushur informacionin me propagandë apo me dezinformata.

Rusia e ka shtyrë narrativen se Shtetet e Bashkuara e krijuan Shtetin Islamik si pretekst për ta vazhduar praninë e tyre në Lindjen e Mesme, tha London. Këtij pretendimi i kanë bërë jehonë mediat e kontrolluara nga shteti në Iran dhe madje ai është përqafuar edhe nga disa oficerë të spiunazhit pakistanez.

Si shenjë se ekziston njëfarë shkëmbimi i informatave të klasifikuara, Ministria e Brendshme e Rusisë njoftoi më 28 mars ekstradimin nga Shtetet e Bashkuara të një burri rus, i cili është akuzuar se e ka abuzuar vajzën e vet në Florida, ku ai jetonte.

Ai u arrestua nga autoritetet amerikane dhe u ekstradua në Rusi “falë ndërveprimeve mes agjencive për sundimin e ligjit të Federatës së Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara”. Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Ekrem Idrizi

Qeveria jep 1 mln euro për faqen e propagandës së Edi Ramës

Boldnews.al

Kryeministri Edi Rama shfaqet çdo ditë në media, madje edhe ditë të shtunë dhe të diel. Kryeministria dhe ministritë e linjës kanë një koordinim për ta nxjerrë Ramën “në krye të punëve”, por edhe në rolin e gazetarit në fundjavë, ku organizon edhe pod-castin.

Zyrat e shtypit janë fuqizuar kohët e fundit, ku secila ministri, drejtori apo bashki ka një staf që do ta kishin zili edhe redaksitë e informacionit në mediat kryesore. Institucionet kanë krijuar një “rrjet”, ku zëdhënësit e drejtorive “raportojnë” te zëdhënësi i ministrisë.

Ky i fundit “raporton” te Agjencia e Mediave dhe Informimit, apo siç njihet ndryshe edhe “Ministria e Propagandës”. Por, të gjitha “falen” te zëdhënësi i Ramës, i cili ka një kontroll absolut në të gjitha institucionet e tjera. Por, ky “rrjet” ka edhe kostot përkatëse. Pa llogaritur pagat, shpërblimet, dietat, pajisjet e punës e gjithçka tjetër, qeveria shpeshherë shpenzon qindra milionë lekë për propagandën.

Image

Dokumenti i mësipërm është tenderi i shpallur nga AKSHI. Objekti i procedurës është “mirëmbajtja e web-siteve të Kryeministrisë, Ministrive dhe Përfaqësive Diplomatike”, me fondet e Buxhetit. Fondi i gjithë kësaj procedure është plot 77.999.197 lekë pa TVSH. Me TVSH shuma shkon në afër 1 milionë euro. Mësohet se kohëzgjatja e kontratës për ekzekutimin është 24 muaj shërbim mirëmbajtje, teksa ofertat do të dorëzohen deri më datë 24 prill 2024.

“Qëllimi i këtij projekti është mirëmbajtja dhe përmirësimi i faqeve web-eve zyrtare përfaqësuese të kryeministrisë, ministrive dhe faqeve web të përfaqësive tona diplomatike” shkruan drejtoresha Mirlinda Karçanaj, e cila tenderon çdo javë miliona euro. Ajo thotë se objekti është që të mirëmbahen në çdo komponent, me qëllim sigurimin e vazhdimësisë së punës pa ndërprerje në të gjithë komponentët dhe shërbimet e ofruara nga to.

Agjencia e Shoqërisë së Informacionit shkruan se kërkon përmirësimet e faqeve të internetit. “Faqet e web-it të ministrive të linjës dhe ajo e kryeministrisë janë të ngritura respektivisht në 32 makina virtuale, mbi të cilat aplikohen politika shumë strikte sigurie.

Burimet hostuese janë përcaktuar në mënyrë që të përballojnë ç’do lloj fluksi vizitash që këto faqe kanë e mund të kenë në të ardhmen” thuhet në dokumente.

Sipas tyre, të gjitha faqet web të ministrive si dhe ajo e kryeministrisë janë ngritur mbi një sistem të menaxhimit të informacionit dhe se çdo ndërhyrje në kuadër të mirëmbajtjes nuk duhet të cënojë strukturën.

Serbia po kultivon politika të një kulture neveritëse militariste, që po prodhon psikozë lufte në Ballkan- Nga SKËNDER MULLIQI

Serbia e Vuqiqit , sikur politikat e më parshme , kan futur në shërbim gjithë makinerinë propagandistike , si urrejte patologjike ndaj çdo gjëje shqiptare.Vuqiqi shqiptarët i konsederon armiqë të përjetshem.Është trishtuese dhe e quditshme për këtë shekull së serbët janë orjentuar të zhvillojnë politika të një kulture autoritare, mizogjene, të neveritshme militariste, dhe e gjithë kjo në shërbim të tendencës për të prodhuar psikozë lufte në Ballkan.Serbia jo që i ka harruar viktimat e saja të luftës të viteve të 90-ta të shekullit të kaluar, por ajo pikërishtë po e mbeshtët politikën e saj për viktima të reja .Vuqiq viktimat i ka ndarë sipas përkatësisë etnike.Ata janë shqiptarët, të cilët serbet historikisht i kan shëndrruar dhe konsideruar viktima të nacionalizmit të tyre serbomadh.Hapën shumë varre masive gjithandej në Bosnje dhe në Kosovë, madje varre u gjenden edhe nën kishat ortodokse serbe.Kisha serbe siq e kam thënë shpesh në shkrimet e mia, e ushqyen dhe nxitë nacionalizmin, nxitën luftën dhe viktimat e saja.E kaluara e saj është e ërrët siq edhe ka mbetur edhe në këtë fillim shekull.Ne vend të tolerancës fetare , po kultivojnë urrejtën, po kultivojnë propagandën nacionaliste brutale si në vitet 1990.Të gjithë popujte demokratike ne Evrope dënojnë krime të tilla brutale , të shkaktuara nga regjimi i kriminal i Millosheviqit, ku edhe presidenti serbe Vuqiq, ishte pjesë e saj.Këta këto përvjetore të vuajtjeve të shqiptarëve dhe mysilimave në Bosnje, po i shohin më përbuzje.Ata po i glorifikojnë të gjitha formacionet e tyre ushtarake dhe kriminelëve të tyre.Rrallë kush sot në Serbi i përmend këto viktima te luftës, e askush nuk i përmend kriminelet e tyre.Tani imagjinoni sa shumë propagandohet në fjalimet e përfaqësuesve politikë dhe përfaqësueseve fetar në ceremonitë e ndryshme.Po shohim retorikën e qartë nacionaliste luftënxitëse edhe të lidërve fetar serbë që ti motivojnë gjenaratet e reja për konflikte të reja më shqiptarët.Dhe, këta janë serbet, mëndoj këtu shumica , më të cilët po insiston Evropa që të arrihet paqja e përhershme në rajon.Me duket së është mashtrim i madh të mendohët së më garniturën kompletë politike të kohës së Millosheviqit, mund të bisedohet për qfardo paqe.Kjo i ngjanë thënjës së të bisedojmë qka bisedojmë e livadhi na takon neve.Më këtë platformë të nacionalizmit serbomadh Vuqiqi është edhe duke i zhvilluar bisedimet më palën e Kosovës.Dhe, natyrishtë së një platformë të të tillë shoviniste e pushtuese , nuk do ta pranojnë ti të nënshtrohen kurrë shqiptarët dhe Albin Kurti si përfaqësues i yni në këto bisedime tashme të cilat po duken apsurde.Shiptarët askujt spo i bëjën sherr në rajon, po mbrojnë idenjtitetin kommbëtar dhe shtetin e ri të Kosovës.Ëështë e nevojshme ti jepet fund propagandës së përgjakshme nacionaliste, që mos të l;ejohet të përseritët e njejta fatkeqësi në Ballkan, që shumë po e deshirojnë Putin dhe Vuqiq.Tu prehet rruga këtyre terroristëve edhe më forcë nese është e nevojshme nga Evropa dhe Amerika, në tentimin për realizimin e ideve megallomane fashiste për“botën serbe’dhe për “botën ruse”.

Albin Kurti: Më 27 dhe 28 mars 1989, policia e Serbisë vrau 25 dhe plagosi 603 demonstrues paqësorë

Mes kapitujve të historisë së shtypjes së shqiptarëve të Kosovës nga Serbia pushtuese dhe të rezistencës e kryengritjes së popullit të Kosovës për liri, sot i kujtojmë demonstratat popullore të vitit 1989, në 35-vjetorin e tyre.
Më 27 dhe 28 mars të vitit 1989, policia e Serbisë i shtypi demonstratat paqësore të shqiptarëve gjithandej Kosovës, ku vetëm gjatë atyre dy ditëve u vranë 25 demonstrues dhe u plagosën 603 të tjerë. Ata po kërkonin të drejtat e tyre politike, duke e kundërshtuar shtypjen politike dhe instalimin e regjimit diskriminues dhe kriminal të Serbisë, që vetëm katër ditë më parë ia kishte suprimuar autonominë Kosovës. Në ditët që i pasuan këto demonstrata, 1200 demonstrues shqiptarë u burgosën pas gjyqesh politike.
Lavdi të rënëve në demonstratat e vitit 1989 mes të rënëve në rrugën e gjatë të popullit të Kosovës për liri!

Lufta hibride: Gjermania përgatitet kundër ndikimit rus në prag të zgjedhjeve europiane

Ministrja e Brendshme e Gjermanisë, Nancy Faeser paralajmëroi për përpjekjet e reja të Moskës për të ndikuar në opinionin publik. Çfare do te thotë ky paralajmërim?

Nga Deutsche Welle

Kërcënimi i Rusisë duke përdorur sulme kibernetike, propagandë dhe taktika të tjera për të ndikuar në opinionin publik në Gjermaniështë real dhe është në rritje, thotë ministrja e Brendshme gjermane, Nancy Faeser. “Rreziqet kanë arritur një nivel të ri”, tha Nancy Faeser për gazetën Süddeutsche Zeitung.

Paralajmërimi i saj vjen në kohën kur Gjermania përgatitet për zgjedhjet e Parlamentit Evropian në qershor dhe për zgjedhjet në tri lande të Gjermanisë në shtator. Ekziston shqetësimi në rritje se Moska do të përpiqet të fitojë mbështetje për partitë pro-ruse si Alternativa për Gjermaninë (AfD). Gjermania ka qenë prej kohësh një objektiv i operacioneve të ndikimit rus. Që nga fillimi i pushtimit të përgjithshëm të Rusisë në Ukrainë në vitin 2022, shumë prej këtyre operacioneve kanë synuar minimin e mbështetjes për Ukrainën. “Tani bëhet fjalë për të treguar vendosmërinë dhe forcën përballë kësaj dhe ekspozimin se si vepron pala tjetër”, tha Rüdiger von Fritsch, një ish-ambasador gjerman në Moskë dhe ish-zëvendës president i BND, shërbimi i inteligjencës së jashtme gjermane.

Çfarë është lufta hibride?

Termi “luftë hibride” përshkruan një strategji komplekse që kombinon mjetet ushtarake me metoda jokonvencionale, duke filluar nga rritja e presionit ekonomik deri te përhapja e propagandës. Nuk është një fenomen i ri. Për shekuj me radhë, vendet kanë përdorur mjete joushtarake për të ndikuar në opinionin publik jashtë vendit.

Por gjatë dy dekadave të fundit, rritja e internetit dhe rrjeteve sociale u ka dhënë atyre një arsenal krejtësisht të ri armësh në internet: në ato që njihen si operacione “hack-and-leak”, hakerët fitojnë akses në informacione të ndjeshme ose konfidenciale dhe më pas e lëshojnë atë në mënyrë strategjike për publikun. Sulmet kibernetike mund të përdoren gjithashtu për të rrëzuar infrastrukturën kritike të një vendi, duke përfshirë makinat dhe softuerin e përdorur në zgjedhje. Në të njëjtën kohë, platformat e mediave sociale përdoren për të përhapur informacione të fabrikuara ose të gabuara. “Bota digjitale është një ëndërr e realizuar për shërbimet e inteligjencës”, tha von Fritsch për DW.

Si funksionon kjo luftë?

Lufta hibride shpesh përshkruhet si një formë e “luftës hije” që zhvillohet jashtë syve të publikut dhe nuk shpallet kurrë zyrtarisht. “Koncepti i luftës hibride është se në fillim nuk e vëreni se po ndodh,” tha për DW, Leslie Schübel, një eksperte për Rusinë në Fondacionin Körber me qendër në Hamburg.

Në janar, qeveria gjermane tha se kishte zbuluar një fushatë të koordinuar disinformimi rus në Platformën X, dikur Twitter. Gjatë kësaj fushate janë shpërndarë më shumë se një milion mesazhe përmes profileve të rreme, duke nxitur histori të rreme ose mashtruese, të tilla si ajo, se ndihma për Ukrainën e shkatërruar nga lufta po neglizhonte nevojat e qytetarëve të Gjermanisë.

Duke përhapur mesazhe të tilla në një numër të madh platformash online, Rusia dëshiron të realizojë synimet e saja dhe të nxisë një ndjenjë legjitimiteti rus. Qëllimi, thonë ekspertët, është thellimi i përçarjeve në rrjetet sociale, nxitja e zemërimit dhe mbjellja e mosbesimit në proceset demokratike dhe mediat. “Për Rusinë, përhapja e dyshimit është tashmë një sukses,” thotë Schübel.

Efektet e fushatës

Ndërsa shumica e formave të luftës hibride mbeten në hije, disa operacione bëhen publike qëllimisht. Në fillim të marsit, kreu i televizionit shtetëror rus RT publikoi një bisedë konfidenciale midis zyrtarëve të lartë ushtarakë gjermanë. Afera turpëroi ushtrinë gjermane dhe shkaktoi bujë diplomatike. “Por kjo çështje i shërben edhe Putinit,” thotë Maria Sannikova-Franck, e cila drejton programin e Rusisë në qendrën e mendimit të Berlinit, Zentrum Liberale Moderne.

Në një bisedë të përgjuar mes oficerëve gjermanë, zyrtarët mund të dëgjoheshin duke diskutuar skenarë të mundshëm të një lufte në Ukrainë. Pas publikimit të bisedës, media ruse pretendoi se kaseta zbuloi se ushtria gjermane kishte diskutuar plane të rëndësishme dhe specifike për të sulmuar territorin rus.

“Imazhi që ai (Putini) dëshiron të krijojë është se Gjermania dhe Perëndimi kërcënojnë Rusinë dhe se ai e ka zbuluar me sukses këtë kërcënim”, tha Sannikova-Franck për DW. “Ajo largoi me sukses edhe vëmendjen nga vdekja dhe varrimi i liderit opozitar Alexei Navalny,” thotë Sannikova-Franck.

Navalny, i cili ishte një nga kundërshtarët më të hapur të Putinit në Rusi, vdiq në mes të shkurtit në moshën 47-vjeçare në një burg. Ai u varros më 1 mars, në të njëjtën ditë kur u publikua biseda e përgjuar e oficerëve gjermanë.

Si të luftoni kundër luftës hibride

Përballimi i luftës hibride kërkon një qasje të shumëanshme, bien dakord ekspertët. Vendet duhet të sigurojnë që infrastruktura e tyre kritike, përfshirë teknologjinë e votimit, të jetë e mbrojtur në mënyrë adekuate kundër sulmeve kibernetike. Ekspertët nënvizojnë rëndësinë e informimit të qytetarëve për taktikat e dezinformimit dhe se si çdo informacion që ata hasin në internet mund të dizajnohet qëllimisht për t’i mashtruar dhe manipuluar ata.

“Është e rëndësishme të zbulohen mekanizmat e kësaj propagande – si funksionon, si ndikon tek ne, si ndikon në opinionin”, thotë Sannikova-Franck.

Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve: Jemi tmerruar nga sjellja e Ramës ndaj Ambrozia Metës

Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ), një nga organizatat më të rëndësishme për mbrojtjen e gazetarëve, me qendër në Nju Jork, doli me një deklaratë zyrtare për dhunën e ushtruar nga kryeministri Edi Rama ndaj gazetares së SYRI TV, Ambrozia Meta.

“Kryeministri shqiptar akuzohet se ka tentuar të intimidojë gazetaren Ambrozia Meta,” thuhet në deklaratën e CPJ.

DEKLARATA E PLOTË

Zyrtarët e qeverisë shqiptare duhet të ndalojnë së minuari lirinë e shtypit duke përdorur gjuhë abuzive dhe sjellje frikësuese ndaj gazetarëve që bëjnë pyetje kritike, tha të mërkurën Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve.

Deklarata e CPJ-së vjen pas një shkëmbimi të dokumentuar në video dhe raporte mediatike mes gazetares Ambrozia Meta dhe kryeministrit Edi Rama në një konferencë për shtyp më 19 mars në kryeqytetin Tiranë. Meta, një reportere për kanalin privat të lajmeve Syri TV, i tha CPJ se kryeministri e kishte bërë të ndihej “keq” dhe “të intimiduar” kur ai e preku faqen e saj teksa dilte nga konferenca. “Unë reagova instinktivisht, duke i kërkuar që të mos më prekte më,” tha ajo.

Meta e kishte pyetur Ramën për një projekt të diskutueshëm investimi për turizmin luksoz në zonën e mbrojtur mjedisore të ishullit shqiptar të Sazanit, i cili thuhet se është i lidhur me Jared Kushner, dhëndrin e ish-presidentit të SHBA, Donald Trump. Grupi i avokimit të medias në Ballkan, Safejournalists.net e përshkroi incidentin si “pjesë e një modeli shqetësues ku kryeministri Rama ka shfaqur përbuzje ndaj gazetarëve, veçanërisht grave, të cilat parashtrojnë pyetje sfiduese”.

Meta i tha CPJ-së se gjatë konferencës për shtyp, ajo bëri disa pyetje në lidhje me projektin, të cilave Rama nuk iu përgjigj dhe përkundrazi i quajti “argumentet e saj injorante” dhe tha se ishte “një gazetare pa etikë, pa edukatë”. Gazetarja i tha CPJ se “sjellja e Ramës me gazetarët është arrogante, tregon mungesë respekti” dhe se incidenti e rëndon mendërisht, duke e bërë të ndihet e nënçmuar. Ajo shtoi se nuk e priste reagimin e publikut nga ngjarja dhe se Rama do të vazhdonte sulmet verbale ndaj saj.

Rama refuzoi thirrjet për të kërkuar falje, duke thënë se regjistrimi i videos ishte “keqinterpretuar”. Ai e përshkroi lëvizjen e dorës së tij si “një gjest krejtësisht të pafajshëm” dhe vetëm “një përkëdhelje miqësore mbi supe pas një bisede normale me shtypin, ku të gjitha pyetjet u përgjigjën” në dy postime në X, i njohur më parë si Twitter. Pyetjet e CPJ-së me email në departamentin e shtypit të Ramës nuk morën asnjë përgjigje.

“Ne jemi të tmerruar nga sjellja intimiduese e kryeministrit shqiptar Edi Rama ndaj gazetares Ambrozia Meta dhe dënojmë veprimin si pjesë e një tendence më të gjerë të përdorimit të gjuhës abuzive dhe sjelljes frikësuese nga ana e zyrtarëve shqiptarë ndaj gazetarëve që bëjnë pyetje kritike,” tha Attila Mong, përfaqësuesi i CPJ për Evropën.  “Politikanët dhe zyrtarët publikë shqiptarë, përfshirë Ramën, duhet të dinë se veprime të tilla mund të minojnë lirinë e shtypit dhe të legjitimojnë akte të mëtejshme agresioni kundër shtypit.”

Në mars 2022, Rama i tha Metës gjatë një konference për shtyp se ajo kishte nevojë për “riedukim” dhe e ndaloi atë nga konferencat e tij për shtyp për 60 ditë pasi ajo bëri pyetje në lidhje me korrupsionin e dyshuar të politikanëve të Partisë Socialiste.

Në korrik 2022, Rama thuhet se i tha Klevin Mukës, një reporter i kanalit privat të lajmeve A2 CNN TV, se ai u soll në mënyrë joetike, duhej të dërgohej për “riedukim” dhe e ndaloi të merrte pjesë në konferencat e shtypit të qeverisë për tre muaj pasi ai kërkoi pyetje kritike, sipas Safejournalists.net.

Zyrtarët publikë shqiptarë, përfshirë Ramën, janë dokumentuar rregullisht duke përdorur gjuhë që nënvlerëson gazetarët kritikë, sipas një raporti pas një misioni të përbashkët për lirinë e shtypit në vitin 2019 me CPJ dhe gjashtë organizata të tjera ndërkombëtare për lirinë e shtypit.

Gazetarët kundër Ramës- BIRN: Protesta mori shkas nga intimidimi i Ambrozia Metës nga Rama

Gazetarët protestuan të mërkurën para kryeministrisë duke argumentuar se sulmet verbale kundër gazetarëve kritikë apo prekja me duar nga kryeministri i një gazetareje, janë vetëm ana e dukshme e një politike mbytëse të lirisë së shprehjes ndjekur nga kryeministri.

Nga Gjergj Erebara-BIRN

Një pjesë e gazetarëve protestuan të mërkurën në Tiranë duke vënë në dukje tkurrjen dramatike të lirisë së shprehjes dhe të drejtës për informim në Shqipëri ndërsa në mënyrë domethënëse, protesta e tyre kaloi e paraportuar nga pjesa dërrmuese e medias tradicionale, e cila është e tkurrur aktualisht në pak televizione dhe pothuajse aspak gazeta.

Gazetarja Aurora Velaj theksoi në fjalën e saj historikun e gjatë antimedia dhe antiliri të kryeministrit Rama, duke renditur nismat e shumta ligjore që synuan të shtypin lirinë e shprehjes si dhe praktikat kontroverse të përqendrimit të komunikimit qeveritar në një zyrë të vetme, të njohur si Agjencia për Media dhe Informim apo praktikën e shumëkritikuar të përgatitjes nga zyrat e shtypit të materialeve propagandistike të gatshme, të cilat më pas transmetohen si ‘lajme të pavarura’ nga televizionet.

Sipas Velajt, gazetarët, në mënyrë që të informojnë qytetarët sipas standardeve minimale të raportimit korrekt dhe cilësor të ngjarjeve, duhet fillimisht të kapërcejnë cenzurën dhe presionin që ushtrohet brenda redaksive për të mos shkelur interesat e qeverisë dhe pastaj duhet të përballen me dyert e mbyllura të institucioneve, të cilat nuk lejohet t’i përgjigjen pyetjeve përveçse me autorizim nga Agjencia për Media dhe Informim.

Gazetarja Ola Xama, e cila së fundmi është përballur me një fushatë shpifjeje nga media proqeveritare, tregoi se si në punën e përditshme të gazetarëve, praktika e zakonshme e marrjes së opinionit të një pale në një lajm, pasohet, në rastet kur pala qëllon të jetë një zyrtar qeverie, me një telefonatë të dytë nga pronari i medias që urdhëron vrasjen e lajmit. Xama ironikisht i sugjeroi kryeministrit që, në kuadër të nismave të tij ligjore, të hartojë një ligj përmes të cilit, temat e lajmeve, apo të emisioneve të debateve, të përcaktohen nga Agjencia për Media dhe Informim në mënyrë që gazetarët të mos lodhen më duke u marrë me lajme që cenzurohen nga mediat që kanë interesa të ngushta ekonomike me qeverinë.

Protesta mori shkas nga prekja me dorë që kryeministri Edi Rama i bëri gazetares Ambrozia Meta, ndërsa kjo e fundit po i bënte pyetje mbi aferën e dhëndrit të ish-presidentit Donald Trump me projektin për ndërtime në Sazan dhe në zonën e mbrojtur të Zvërnecit, një aferë që sipas the New York Times, ngjan si një pazar korruptiv në të cilin, diplomacia amerikane mund të shkëmbehet me parcela tokash publike apo me të mira të tjera materiale të paguara nga taksapaguesit nëpër vende si Shqipëria apo Serbia, në rast se Trump rizgjidhet president në zgjedhjet amerikane nëntorin e ardhshëm.

Rama pretendoi se prekja e tij me duar e gazetares ishte një veprim miqësor pa kurrfarë dashakeqësie. Shumica dërrmuese e aktivistëve të lirisë së medias, në Shqipëri apo nëpër botë, e panë veprimin në fakt si një dhunë me bazë gjinore, në të cilën, detyrimi për t’iu përgjigjur pyetjeve konkrete dhe serioze me interes të lartë publik, zëvendësohet me prekje me duar të gazetares që bën pyetjet.

Qeveria shqiptare duket se kontrollon, në mënyrën më të imtë të imagjinueshme, shumicën dërrmuese të qarkullimit normal të informacionit në një shoqëri demokratike, duke filluar nga kontrolli i aksesit te dokumentet zyrtare dhe duke vijuar me përgatitjen e ‘lajmeve’ propagandistike apo me përdorimin e trysnisë ekonomike mbi pronarët e medias, të cilët kanë interesa jetësore me prokurimet publike apo janë shpallur ‘investitorë strategjikë’, një status i dhënë nga Rama dhe që sjell shpesh tokë falas, përjashtime nga taksat dhe shërbime publike të subvencionuara nga taksapaguesit, të tilla si linja ujësjellësi, infrastrukturë për energji elektrike, rrugë apo kanalizime, shërbime të cilat, për taksapaguesit që i subvencionojnë, shpesh mungojnë apo janë të një cilësie të keqe.

Një gazetar që foli në kushtet e anonimatit shpjegoi mënyrën se si media funksionon në kohën e qeverisjes së Ramës, duke cituar pronarin e televizionit i cili tentoi t’ia vinte në dukje gazetarëve rëndësinë kritike që ka ndjekja e linjës së qeverisë me fjalët: ‘një tender i dhënë nga Rama mjafton për të paguar rrogat tuaja për një vit të tërë.’


Send this to a friend