Që nga ekzistenca e Serbisë, hierarkia kishtare serbe me të gjithë përgjegjësit e KOS (Kisha Ortodokse Serbe), kanë vepruar në vazhdimsi për jetësimin e ëndrrës së tyre për të krijuar Serbinë e madhe, në hapësirat e pushtuara të trojeve të popujve tjerë jo serb në hapësiratë e Ballkanit dhe mbajn përgjegjësin për të gjitha krimet dhe shfarosjet  gjatë pushtimeve që frymzim e këshillim, por edhe urdhëra kanë pasur prej tyre që është dëshmuar në vazhdimsi deri më tani se:

KOS s’ka të bëjë asgjë me Ungjillin, por e ka përdorur ate si mbulojë për t’i fshehur veprimet e saja kriminale dhe shfarosëse ndaj popujve tjerë jo serb, tue përkrah me përkushtim politikën e shteit serb!

Ka mjaft të dhëna e dëshmi si nga e shkuara por edhe në ditët e sotme se : Sa herë në kisha janë lutur e kanë folur popat, pa vonesë, kanë vjellur zjarr topat.

Nga manastiri i Cetinjës ndëgjohet :

Kur ushtria në Kosovë kthehet-… (Në shqip A.F.)

 

Sa herë në kisha janë lutur e kanë folur popat, pa vonesë, kanë vjellur zjarr topat.

 

E kur topat kanë pushuar, në territoret e shkatrruara e të pushtuar,nga ushtria çetnike serbe, drejtuar nga politika e shtetit dhe KOS, në vazhdimsi janë bër e kryer plaçkitjet, vrasjet, dhunimet, dëbimet dhe shfarosjet në masë të popujve tjerë jo serb..! Ndërsa popat serb nëpër kisha kanë festuar dhe pa fije turpi e ndërgjegje njerëzore, të gjitha këto mizori të kryera nga serbia jo vetëm që s’i prnojnë sot e kësaj dite, por, Hierarkia kishtare serbe bashkë me udhëheqësit e politikës dhe shtetit serb shpërndajnë ankesa me shkrim gjithandej botës se serbët janë në rrezik për shfarosje(gjenocid) dhe për këtë fajtor janë viktimat që vet i ka shkaktuar  Serbia me luftërat e bëra në hapësirat e Ballkanit!

 

Për fatin e keq të popujve të dëmtuar nga pushtimet Serbe, Gënjeshtrat, mashtrimet dhe propoganda serbe, se Serbia  është mbrojtësi i Krishtrimit perëndimor, se për të mbrojtur Krishtërimin është viktimizuar në vazhdimsi dhe ka luftuar e lufton në vazhdimsi ka depërtuar dhe ka pasur shumë sukses në të gjitha periudhat historike por edhe tani s’i pranojnë shfarosjet e kryera në Kroaci, Bosnje dhe Kosovë!

 

Mitet dhe gënjeshtrat serbe të shpërndara dhe të pranuara..!

 

Gënjeshtra të shumta të shkruara e shpërndara në tërë botën, rreth Mitit serb për Kosovën si djep i Serbisë !

Por, e vërteta qëndron tërsisht ndryshe, për këtë, ka mjaft të dhëna e dëshmi se :

Serbët janë ardhacak në Kosovë, pas pushtimeve Serbe dhe Malazeze dhe kryerjes së shfarosjeve në masë të shqiptarëve, kanë bërë dëbime e shpërngulje me dhunë e kryer spastrime etike, është bërë popullëzimi(kolonizimi) me djepa mbi shpinë, me fëmijë kopila serb e malazez, që i kanë sjellur nga Serbia e Mali i Zi dhe i kanë përkundur në shtëpitë e shqiptarëve të vrarë e të djegur edhe për së gjalli të mbijetuarit nga lufta pushtuese e ushtrisë Serbe dhe Malazeze. Kopilave të sjellur nga Serbia e Mali i Zi, tue i përkundur në shtëpitë e shqiptarëve të vrarë, djegur e dëbuar gjatë luftërave pushtuese e pas pushtimeve, vazhdimisht i kanë mashtruar, gënyer se shtëpi,ara, fusha, kullosa e male janë të tyre por që vazhdimisht duhet pasur kujdes për ti ruajtur ato nga shqiptarët që i kanë përshkruar si plaçkitës, hajna, dhunues e vrasës!

Gënjeshtra e madhe e përsëritur qe më tepër se 600 vite është dëshmi se Gënjeshtra për Serbët është pasuri e trashëgimi kryesore nacionale dhe këte e përserisin në vazhdimsi për të bindur veten e tyre dhe të tjerët se edhe Betejen e Kosovës më 1389 që e kanë humbur e festojn si fitore.Këtë gënjeshtër e përsërisin ende sot e kësaj dite kryesisht KOS dhe Shteti Serb!

Organizimi i Tubimit më 28 qershor 1989 nga KOS dhe Shteti Serb me emrin Jugosllavi që drejtohej nga Serbia, zyrtarisht quhej MITINGU NË GAZIMESTAN afër Prishtinës në Kosovën e pushtuar nga Serbia.

Dy vite më parë në tërë Kosovën organizoheshin dhe mbaheshin tubime serbe që quheshin mitingje, ku me falimet e tyre euforike të zjarrta e me ndjenja nacional shoveniste serbo-çetnike, mbanin fjalime popa e politikaj udhëheqës e pushtetar serb, aktor, shkrimtar, fotgraf e gazetar që shkruanin e propogandonin për rrezikimin e serbëve në Kosovë,se janë të frikësuar e kërcënuar nga nacionalistët dhe iridentistët shqiptarë dhe po shpërngulen për në Serbi për të gjetur siguri!

Të njëjtat tubime e fjalime pastaj filluan ti organizonin e mbanin në tërë Jugosllavinë Federative, për të jetësuar Serbinë e bashkuar(unike) siq e quanin për të fshehur qëllimun kryesor për krijimin e Serbisë së Madhe. 

 « Desimir Jeftiqi kryetar i Qeverisë serbe, duke folur në akademinë solemne  në Beograd, më 26 qershor 1989, vlerësoi se”miti i Kosovës është më i fuqishëm se e vërteta historike”. Për Zhika Radojloviqin, një ndër kuadrot udhëheqëse serbe, kjo është ”lufta për historinë botërore ». ^[1]

Më, 28 qershor 1989 në manifestimin e organizuar në Gazimestan fjalën kryesore e kishte Sllobodan Millosheviqi. Sipas disa vlerësimeve, në këtë manifestim përkujtimor kushtuar 600 vjetorit të Betejes së Kosovës që festohej nga serbët si fitore, ndërsa e vërteta historike dëshmon se ka qenë humbje. Sipas disa të dhënave të Mikel Ndrecës ishin të pranishëm midis 700.000 deri në 800.000 pjesëmarrës kryesisht serbë nga të gjitha viset e Jugosllavisë dhe  kurbeti, ndërsa në disa mjete të lajmërimeve përmendet edhe numri prej 1.5 milion pjesëmarrës.

 

               Në Mitingun e Gazimestanit mori pjesë e tërë udhëheqja partiake dhe shtetërore e Serbisë, delegacionet nga republikat dhe krahinat Jugosllave, përfaqësuesit e APJ, gjenerali Velko Kadijeviq etj, dhe rreth 50 diplomat të huaj, Ambasadori i SHBA-së Warren Zimmermann dhe Ambasadorët e Komunitetit Europian që takoheshin rregullish, morën të njejtin vendim që të mos marrin pjesë, shkruan mes tjerash në vijim në librin e tij “BURIMET E NJË KATASTROVE” fq.20 Warren Zimmermann:

« … Shumë shpejt pas kësaj apoteoze të nacionalizmit serb dëgjova një fjalë nga miqtë serb gazetar, se Milosheviçi ishte zemruar në mua. Më than se ai mendonte që unë e kisha organizuar bojkotimin nga Perëndimorët, duke e shfaqur veten kështu si antiserb. Milosheviçi kishte mundësi të merrte dëshmi se kjo nuk ishte e vërtetë, me që policia sekrete serbe do t’i kishte parë regjistrimet e bëra nga spiunazhi jugosllav për bisedimet e mia telefonike me kolegët diplomatë. Megjithate Milosheviçi nuk pranoi të takohej me mua derisa m’u bë afër një vit qëndrimi në këtë vend. »^[2]

Nga fjalimi i Sllobodan Millosheviqit ku mes tjerash mund të veçohen dy gjëra me shumë rëndësi që dëshmojnë më vonë pasojat tragjike nga luftërat e shkaktuar po nga vet ai :

1. « Trimëria e Kosovës tani qe 6 shekuj e frymëzon krijimtarinë tonë, e ushqen krenarinë tonë dhe nuk lejon të harrojmë se dikur kemi qenë ushtri e madhe e guximshme dhe krenare, njëra nga të rrallat, edhe pse humbi, mbeti e pamposhtur. »
2.                « Gjashtë shekuj më vonë, pikërisht sot, përsëri jemi në beteja. Nuk janë këto beteja të armatosura edhe pse as të tilla nuk përjashtohen ».^[3]

 « Mirpo fjalimi i Millosheviqit në Gazimestan i mbolli mbi 260.000 varre në hapësirën e ish Jugosllavisë. Sepse, vetëm dy vjet pas këtij fjalimi në Gazimestan, shpërtheu lufta e përgjakshme në Jugosllavi. Në gazimestan serbia e humbi edhe një betej. »^[4]

Sipas sjelljeve të popave dhe udhëheqësve të Serbisë edhe tani po sillen njësoj si në kohën e Millosheviqit që sjelli gjakderdhje dhe tragjedi në hapësirat e Ballkanit s’është për t’u habitur se janë pasardhës të tij dhe me të njejtën melodi këndojnë edhe këngët e njejta që bëjnë thirrje për pushtime dhe shfarosjen e shqiptarëve dhe boshnjakëve… dhe bashkësia ndërkombëtare e BE bënë se gjëja s’po sheh e s’po ndien si në të kaluarën!

         Përmes gënjeshtrave dhe propogandës Serbia që ka shpërndar nëpër botë ka pasur përkrahje nga disa shtete të  Europës perëndimore (sidomos në Francë, Britanin e Madhe dhe në Amerikë) gjatë Luftës së Parë Botërore. Serbia paraqitet si një vend i përkushtuar për liri e moralitet, siç e thekson një ekspert amerikan mbi Kosovën Thomas A. Emmert:

[1] Mikel Ndreca, 87 Vjet terror dhe gjenocid shtetëror (1912-1999) faqe 262

[2] Po aty

[3] Nga fjalimi i Sllobodan Millosheviqit në Gazimestan, 28 qershor 1989.

[4] Mikel Ndreca, 87 vjet terror dhe gjenocit shtetror (1912-1999), faqe 262

Faksimil i faqeve 232-233 nga libri Serbia Hyjnore^[1]

 

Qëndron ende një e vërtet e hidhur që në botë shumë pakë studiues e din të vërtetën për të gjitha llojet e shfarosjeve që Serbia i ka kryer në Ballkan ndaj popujve tjerë jo serb në përgjithësi po edhe ndaj shqiptarëve, sepse i ka fshhur ato me të gjitha mjetet e mundshme në veçanti përmes shkrimeve dhe botimeve të artikujve dhe librave me plotë gënjeshtra dhe shpifje dhe shpërndarjen e tyre përmes përfaqësive diplomatike dhe formave tjera në tërë botën..!

Kudo në botë ku bëhet ndonjë luftë,në lajmet botërore përmes fotografive dhe filmimeve nga gazetarët e ndryshëm nga terreni i luftimeve apo edhe pas kryerjes së luftimeve gjatë armëpushimeve mbledhin të dhëna dhe lajmrërojn lexuesit e shikuesit përmes gazetave dhe televizoneve të ndryshme institucionale dhe private  për pasojat dhe tmerret e luftërave dhe shfarosjeve të kryera!

Mirpo krimet më të rënda dhe shumëllojshmëria e shfarosjeve në masë shpeshëherë ka ndodhur gjatë marrëveshjeve për armëpushim siç ka ndodhur në Bosnje dhe Kosovë ku Serbia shfarosjet e planifikuara i ka kryera gjetë armëpushimit dhe është kujdesur për fshehjen e tyre tue shkatrruar gjurmët e krimit apo fshehur ato..në mënyra nga më të ndryshme!

Për llojet e sharosjeve (gjenocideve) në vazhdimsi që Serbia i ka kryer ndaj shqiptarëve pas përfundimit të luftërave të bëra dhe gjatë ushtrimit të pushtetit pas pushtimit,në veçanti që nga viti 1878-1999 shumë pakë është bërë e ditur në botë sepse shumë nga këto shfarosje janë kryer pas përfundimit të luftërave pushtuese serbe, gjatë jetësimit të pushtetit në mënyrë të heshtur e të fshehura nga vet pushteti:

[1] Branimir Anzuloviq, Sebia Hyjnore nga miti te gjenocidi, faqe 232&233

Nga shpërnguljet e detyrueshme të popullates gjatë viteve 1998-1999

 

Disa prej mënyrave dhe llojeve të shfarosjeve në heshtje me plane dhe programe afatgjata

1. Marrja e tokave nga shqiptarët dhe dhënia si dhuratë ardhacakëve serbo malazez,
2. Tatimi – taksa për pasuritë e palëvizëshme dhe të lëvizëshme,
3. Marrja e drithit nga hambarët e mielli nga maxhja…Kërcënimet përmes URISË për nënshtrim,
4. Detyrmi me dhunë e kushtëzime i ndërrimit të besimit- Fesë.
5. Pengesat dhe ndalimi i shkolimit në gjuhën amëtare,
6. Dëmtimi i varrezave,
7. Shpërnguljet e detyrueshme,
8. Pengesat në punë dhe marrja e të drejtës për të punuar,
9. Largimi nga vendet e punës me dhunë,
10. Keqtrajtimet, burgosjet, plagosjet, hslmimet  dhe vrasjet gjatë: Kundërshtimeve (demostratave) gjatë shpalljes së Gjendjes së jashtëzakonëshme – shtetërrethimit dhe aksionit për mbledhjen e armëve,
11. Gjykime dhe dënime të sajuara për vepra të pa bëra…etj.,
12. Keqtrajtimet dhe vrasjet gjatë shërbimit ushtarak etj.

 

10 Dimëror (Janar) 2022                           Përgatitur  nga Abas  Fajzullehi

 

 

 

Këto ditë doli nga shtypi një libër me interes të madh, për historinë e shkollës shqipe të të mërguarve jashtë atdheut “ 30 vjet shkollë shqipe e mësimit plotësues në Zvicër”. Ai është me format të madh, me një vëllim prej 200 faqesh, me ilustrime të pasura dhe me një dokumentacion të denjë për t’u pasur në konsideratë.

Duke lexuar me vëmendje këtë libër dhe duke qenë e pranishme dhe duke kontribuar në ngjarjet që përshkruhen që nga zanafilla e tyre, mund të them me bindje se është një nga dhuratat më të bukura që i bëhet Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri “ në Zvicër në tridhjetë vjetorin e krijimit të saj (20 shtator 1990) si dhe të gjithë komunitetit shqiptar në Zvicër. Një libër i tillë vlerëson kontributin dhe mbarëvajtjen e shkollave shqipe të mësimit plotësues në Zvicër, ku ka një diasporë të re shqiptare që është e shpërndarë në çdo cep të truallit zviceran e që përshkruhen bukur në këto faqe.

Duke ndjekur evoluimin e mësimit të gjuhës shqipe në Zvicër mund të them pa drojë se është shumë pak dhe e pamundur të përshkruhet vetëm në një libër. Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” e nisi veprimtarinë e saj pikërisht duke pasur qëllimin kryesore të programit dhe statusit të saj ruajtjen e gjuhës, traditës dhe kulturës të komunitetit shqiptar në Zvicër.

Në vitin shkollor 1990 -1991 numri i mësimdhënësve shqiptarë arriti rreth 100, ndërsa numri i nxënësve që mësonte shqip i kalonte 6000. Organizimin e mësimit shqip fillimisht e ndihmoi Qeveria e Kosovës e udhëhequr nga dr Ibrahim Rugova. Mësimi plotësues organizohej në 14 shtete evropiane. Përgjegjës për shkollat shqipe jashtë atdheut ishte Meriman Braha, kontributi i tij qe një vlerë e madhe.

Pas mbarimit të luftës në Kosovë të gjithë i kthyem sytë nga shteti i ri i Kosovës, ne shpresuam që ky mësim të institucionalizohet që çdo fëmijë shqiptar të mësojë gjuhën amtare, të ruaj traditën dhe kulturën e prindërve të tij në shkollën ku mëson, gjatë shkollimit të tij krahas gjuhës së vendit pritës. Kjo kërkesë e vetme e mërgimtarëve nuk u përmbush nga pushtetarët e atdheut, mos zyrtarizmi i shkollës shqipe është e pa drejtë dhe e pa arsyeshme.

Botimi i parë i librit “ 30 vjet Shkolla shqipe e mësimit plotësues në Zvicër” është i ndarë në tre kapituj ose pjesë. Paraprihet me një parathënie dhe katër fjalë përshëndetëse, në fund ka një përmbledhje të shkruar në katër gjuhë: gjermanisht, frëngjisht, italisht dhe anglisht.

Në pjesën e parë Nexhat Maloku, kryetar i LAPSH, përshkruan historinë e shkollës shqipe dhe rrugën e formimit të saj nën organizimin e Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri”. Pason sythi me Këshillat kantonalë të LAPSH (15) secili kryetar është autor i tekstit për gjendjen e shkollave të mësimit shqip dhe paralel janë mësuesit/et të cilët në supet e tyre mbajnë një përvojë të pasur e të përkushtuar. Mbyllet me një varg fotografish nga aktivitetet e lira jashtëshkollore por që janë pjesë shkollës.

Kapitulli i dytë përbën anën tjetër vitale të kësaj faqeje të historisë së arsimit shqip jashtë atdheut. Pjesën më interesante këtu e përbën sythi: – Intervista me prindër, nxënës e mësues lidhur me mësimin plotësues në Zvicër (7).- Bashkëpunimi i LAPSH- me shoqata tjera dhe artistë shqiptarë që veprojnë në Zvicër.- Aktivistë dhe mbështetës financiar të LAPSH-së. Autorët na bëjnë të ditur edhe për bashkëpunimin e LAPSH-ës me shkollën zvicerane dhe me pedagogët vendas.

Një interes të veçantë në ketë libër jubilar përbën Kapitulli i tretë që janë përfshirë ligjërata që trajtojnë probleme dhe projekte lidhur me mësimin plotësues të gjuhës shqipe me autor nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia V dhe Zvicra si: – Rëndësia e mësimit plotësues për zhvillimin identitar dhe gjuhësor të nxënësve shqiptarë e parë nga pikëpamja e sistemit arsimor të shtetit të prejardhjes, Prof. Nuhi Gashi. -Historia, kuptimi dhe arritjet e mësimit në gjuhën e prejardhjes nga këndvështrimi i sistemit arsimor zviceran, Prof Markus Truniger. – Pasqyrë e projekteve kërkimore lidhur me komunitetin shqiptar në Zvicër nga Dr. dr. Basil Schader, Dr. dr. Naxhi Selimi dhe Dr Shpresa Jashari. – Diglosia ( dialektet – gjuhë standarde shqipe si shkallë e kalimit në dygjuhësinë e plot vlershme shqip – gjuhë e huaj Prof. dr. Gjovalin Shkurtaj. Bilinguizmi (dygjuhësia) i nxënësve të mësimit plotësues si realitet, sfidë dhe mundësi, Prof. Nexhmije Mehmetaj. Bashkëpunimi mes MASH-së, LAPSH-së dhe shkollës së lartë pedagogjike të Cyrihut një histori e suksesshme, Prof Dr. dr. Basil Schader.

Një vend i veçantë për sa i përket ndihmës zvicerane në fushën e arsimit shqip zë albanologu Prof. Dr. dr Basil Schader. Pa ndihmën e tij as ky libër nuk do të ishte shkruar. Duke e mbyllur dua të falënderoj për iniciativën dhe materializimin e projektit në përkujdesjen me profesionalizëm për konceptin dhe formulimin e kësaj dëshmie të gjallë që do t’u ngelet brezave për të kujtuar dëshirën dhe punën e palodhur që është bërë nga anëtarët e LAPSH “Naim Frashëri” në Zvicër.

Libri është botuar nga shtëpia botuese ”Lena Grafik” Prishtinë.

Gjenevë, 10.01. 2022

Shqiptarët edhe pse populli më i lashtë i Gadishullit Ballkanik, asnjëherë nuk janë ndjerë të qetë në trojet e veta të mileniumeve.

Ata mbi pesë shekuj kanë provuar shtypjen dhe mohimin e të drejtave të tyre elementare nga Perandoria Otomane.

Me gjithë pengesat dhe trysnitë e vazhdueshme të armiqve ata më 28 Nëntor të vitit1912, arrijnë që në Valonë (Vlora e sotme)të krijojnë shtetin e tyre.

Kur tamam nisi vënia e themeleve të këtij shteti njëfarë Mbretërie Serbe e degjeneruar dhe e udhëhequr nga kriminelë ordiner fillon pushtimin e tokave pellasgo-ilire.

Kjofarë Mbretërie detyrë vetes ia kishte dhënë shfarosjen e shqiptarëve dhe popullimin e trojeve të tyre me sllavë.

Gjatë dy Luftërave Ballkanike Serbia,ndaj shqiptarëve kryen gjenocid të paparë.

Politikë e ngjashme zbatohet edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore. Vetëm në vitin 1945,nga çetnikë e partizanë serbo-malazezë u vranë dhe masakruan mbi 55-mijë shqiptarë etnik.

Ata të pa status dhe të drejta në tokat e tyre, dhe të ekspozuar përpara një gjenocidi që nuk e njeh historia, detyrohen të migrojnë në të gjitha vendet e globit.

Shpresa dhe këmbëngulja e tyre që një ditë do ta ribëjnë Shqipërinë Natyrale, edhe pse në dhé të huaji i shtynë që me zellin më të madh të punojnë në ruajtjen e gjuhës, kulturës dhe traditave të tyre.

Nëse në një vend ishin edhe dhjetë shqiptarë të mërguar bënin përpjekje për hapjen e ndonjë shoqërie apo klubi kulturor.

Këtë e dëshmojnë edhe dhjetëra klube e shoqata të krijuara nga shqiptarët në Amerikë, Evropë, Azi, Afrikë e deri në Zelandë të Re, gjatë dy shekujve të kaluar.

Në prag të shekullit të njëzetenjë një fat si ky do t’u imponohet prapë shqiptarëve të Kosovës, Maqedonisë së Veriut, Kosovës Lindore dhe atyre të Malit të Zi.

Ata nën dhunë dhe represion degdisën nëpër botë. Kurse shumica e atyre që Atdheun vendosin ta mbrojë edhe me kokë vriten dhe masakrohen nga regjimi kriminal i Serbisë.

Intelektualë dhe Atdhetarë të shpërndarë në të gjitha anët e botës sikur kujtojnë thënien emblematike të rilindësit tanë Papa Kristo Negovani, ”Shkronjat e bëjnë kombin të quhet komb, po të mos kemi shkronjat shqip, dituria e kombeve të tjera do të na mbysë, nuk do të dëgjohet më fjala shqiptar e shqip”

Shqiptarët të shpërndarë në Evropën Perëndimore, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Australi e Zelandë të Re, kanë jetësuar porosinë e Negovanit, duke hapur Shkolla Shqipe të Mësimit Plotësues në të gjitha vendet, ku jetojnë dhe veprojnë.

Kuptohet që një punë e tillë kërkonte kohë e angazhim,por duhet të jemi të sinqertë që tani rrethanat për të vepruar ishin shumë më të lehta dhe më të favorshme, se ato në të cilat vepronin gjeneratat përpara nesh.

Të përndjekurit e viteve të 80-ta,përcilleshin çdo hapë nga UDB-ja jugosllave dhe zagarët e saj.

Më 17 janar të vitit 1982 në Unterguppenbach të Gjermanisë,me një atentat nga më të pistët UDB-ja jugosllave organizatë tipike terroriste vret tre ideologët e Lëvizjes sonë për çlirimin e viseve shqiptare Jusuf e Bardhosh Gërvalla dhe bashkëveprimtarin e tyre Kadri Zeka.

Kurse më 5 maj të vitit 1985 në krye të detyrës në burgun e Beogradit,mbytet me tortura shtazarake Zija Shemsiu, dhe burgoset bashkëveprimtari i tij Sami Kurteshi,i cili vuan vite të shumta burgimi në kazamatet jugosllave.

Përkundër dhunës dhe terrorit edhe pse në kushte tepër të rënda si në Zvicër, Gjermani, Belgjikë etj,u krijuan klube dhe shoqata të cilat fuqishëm kundërshtuan okupimin e Kosovës nga sllavo-komunistët.

Me çlirimin Kosovës dhe demokratizimin e shtetit tonë amë Shqipërisë,disa intelektualë e mësimdhënës të fushave të ndryshme kanë nisur punën në shkrimin e librave dhe monografive.

Nëpërmjet këtyre librave plotësohen arkivat e shtetit tonë, dhe brezat në ardhje mësojnë të vërtetën mbi sakrificën e atyre që vepruan jashtë atdheut, pa takuar prindër e fëmijë të tyre për vite e dekada.

Pas një pune gati dyvjeçare dritën e botimit e sheh edhe monografia “Shkolla Shqipe në Gjenevë” e autorit Agim Demir Paçarizi.

Libri është shtypur katër-pesë ditë para ndërrimit të moteve në Shtëpinë Botuese“Lena-Grafik”të Prishtinës.

Abas Fejzullahu, veteran i Arsimit në Kosovë dhe Diasporë,duke e pasur në duar dorëshkrimin e këtij libri para se të botohet thotë ”Kjo monografi është hartuar ex-novo pa u kopjuar asgjë nga ato më të hershmet.

Sipas, z.Fejzullahu gjithçka në këtë monografi është pasqyruar në mënyrë të drejtë dhe reale.

Madje,ai përshtypjet e tij rreth këtij libri i shpreh edhe nëpërmjet një artikulli mjaft përmbajtjesor në gazeta e portale si: “Voice of Albanians” të krijuesve të njohur Skënder dhe Elida Buçpapaj, në “Bota Sot” “Shkodër.net”etj.

Vlerësim kritikë kësaj monografie i bën edhe Jusuf M.Bytyçi. Ai punën e Paçarizit e cilëson si një vlerë të veçantë për brezat si në Kosovë ashtu dhe Diasporë.

Po ashtu lexuesi me të marrë në duar librin do të bindet për punën serioze të pedagogut të shumë brezave Agim Demir Paçarizi.

Paçarizi si në Kosovë ashtu edhe në mërgim punën e mësimdhënësit e ka kryer me dashuri dhe përkushtim të madh, gati dyzetvjet.

Në këtë monografi me diku 15-të kapituj e nënkapituj përfshihen të gjithë ata që kontribuuan qoftë në organizim, mësimdhënie apo edhe dhënie donacionesh, në dobi të kësaj shkolle.

Iniciativa për çeljen e një shkolle të pavarur me mësim në gjuhën shqipe në Gjenevë, doli në pranverë të vitit 1987,nga mërgimtarët e hershëm si:Xhafer Shatri, Kadri Abdullahu, Shyqeri Ukshini, Adem Islami, Sami Tusha, Jakup Halimi, Selman Kllokoqi, Ejup Ahmeti, Elfi Agushi, Sami Dërmaku, Aqif Januzi, Ilaz Bajrami, Shabi Hajdini, Muharrem Zymeri, Gafurr Çalaj, Ymer Cacaj, Miftar Abdullahu, Muhabi Latifi, Avdi Veseli, Enver e Rabije Abdullahu etj.

Ky grup iniciues nën udhëheqjen e z.Xhafer Shatri, organizoi një mbledhje në banesën e veprimtarit të njohur të këtij kantoni Selman Kllokoqi.

Pas këtij takimiu caktua grupi punues prej 8 vetave,që detyrë kishte regjistrimin e saktë të fëmijëve tanë mërgimtarë dhe moshën e tyre, me të drejtë të përfshirjes në shkollën me mësim plotësues në gjuhën shqipe.

Me të përfunduar regjistrimi si nevojë urgjente u shfaq gjetja e pikave ku mund të zhvillohej ky mësim.

Adresë e parë e përkrahjes rreth këtij problemi mjaft serioz do të jetë “Centre Social Protestant”në Gjenevë.

Në këtë qendër më tepër të karakterit bamirës mërgimtarët tanë do ta kenë edhe përkrahjen e parezervë të mikut tonë të madh Ueli Leuenberger.

Ai plot pesëdhjetë vjet ishte kryeprotagonist i organizimeve tona në Zvicër. Veç kësaj Leuenberger, u shqua si mbrojtës i çështjes shqiptare edhe në Parlamentin e Zvicrës.

Të gjithë i dimë reagimet e tij të fuqishme kundër grupeve ksenofobe. Ato me postim afishesh në vende publike i etiketonin dhe fyenin shqiptarët me lloj-lloj termash përçmues.

Qëllimi ishte që të pengohet vendosja e tyre në Zvicër. Dyshohet që këto grupe ekstremistësh ishin të manipuluara nga lobi serbë, që jepte shuma të majme të hollash për t’i diskredituar shqiptarët, e përndjekur me dhunë nga regjimi fashist i Serbisë.

Leuenberger luftëtar i pakompromis në mbrojtjen e të drejtavedhe lirive të popujve të shtypur jo që mbërrin me fitua këtë betejë, por më 14 maj të vitit 1996, në zemër të Gjenevës,hap Universitetin Popullor Shqiptar.

 

Prej këtij momenti mërgimtarët shqiptarë të të gjitha viseve tona janë me një qendër të rëndësishme kulturore, ku mund t’i zhvillojnë të gjitha aktivitetet e tyre.

Ambientet e kësaj qendre krijojnë mundësi për punë cilësore dhe hapje të pikave të tjera të mësimit plotësues në gjuhën shqipe, në të gjitha komunat e Republikës dhe Kantonit të Gjenevës.

Pikërisht më 1996, edhe shkolla me mësim plotësues në Gjuhën shqipe do ta ketë kulmin e arritjeve të saj.

Nëpërmjet një konkursi të rregullt të shpallur nga Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Kulturës e Republikës së Kosovës,të datës 10 gusht 1996,të gjithë mësimdhënësit e shkollës me mësim plotësues në Gjuhën shqipe në Zvicër, përzgjidhen me kualifikime përkatëse.

 

Po ashtu në krye të Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë ”Naim Frashëri” të Gjenevës do të jetë profesori i diplomuar i pedagogjisë z.Nehat Rexhepi.

Ndërkaq, arka e këtij Asociacioni Arsimor ku kohë pas kohe kontribuonin me mjete prindërit si:Nehat Fera, Halil Halili, Xhafer Shatri, Muharrem Lutfiu, Zijadin Abdullahu, Shaban Limani, Sami Arifi, Miftar Abdullahu, Hevzi Kryeziu, Kadri Abdullahu, Qamil Aliti, Avdi Veseli, Azem Azemi, Ali Hetemi, Dalip Hajdini, Kadri Ajeti, Islam Demiri, Ismet Kadriu, Muhabi Latifi, Muhamet Ajeti, Nazmi Jashari, Nebih Bllaca, etj menaxhohet në mënyrë të përpiktë dhe profesionale nga atdhetari i njohur Jakup Halimi.

Bashkëpunimi i Shkollës së Mësimit Plotësues në Gjuhën Shqipe,edhe gjatë kësaj periudhe me Departamentin e Arsimit, Shkencës dhe Kulturës së Gjenevës, ishte në nivel të duhur.

Këtë e dëshmon edhe ky vërtetim i nxënëses Shqipe Agushi,ku shihet bartja e notës nga Mësimi Plotësues i Gjuhës shqipe,në atë të rregullt në Gjuhën frënge.

Edhe pse puna zhvillohej në baza vullnetare bartës të aktivitetit në shumë fusha janë mësimdhënës e nxënës të kësaj shkolle.

Sidomos një grup nxënësish prej dhjetë vetave të prirë nga koreografi ynë i mirënjohur Xhemali Berisha, me paraqitet e tyre të shkëlqyera do ta begatojnë shumëllojshmërinë kulturore jo vetëm brenda komunitetit tonë, por në tërë Republikën dhe Kantonin e Gjenevës.

Punën e prezantueses së programeve dhe deklamimin e vargjeve më me vlera të autorëve tanë do ta bëjë vite me radhë nxënësja shembullore e kësaj shkolle Artë Hevzi Kryeziu.

I entuziazmuar nga suksesi i mësimdhënësve dhe fëmijëve tanë në Diasporë,Dr.Ibrahim Rugova, president i Republikës së Kosovës,në një nga mbledhjet e mbajtura në Prishtinë, publikisht e pati falënderuar ministrin e Arsimit në ekzil, prof.dr.Muhamet Bicaj.

Ai në bashkëpunim më kryetarët e LAPSH-it, në vendet e Perëndimit,pati arritur nivel të kënaqshëm të mbarëvajtjes së këtij mësimi.

Në anën tjetër aktivitetin jashtë shkollor të gjithë nxënësit e shkollës shqipe, me prirje në futboll e zhvillonin në Klubin Futbollistik F.C.”Kosova”të Gjenevës, krenari jona e përhershme.

Paçarizi duke qenë në rrjedhën e këtyre zhvillimeve arrin që me dokumente e shifra të regjistrojë çdo gjë, që ka të bëjë me shkollën e mësimit plotësues të Gjuhës shqipe në Gjenevë.

Libri me rreth 260 faqe përfshin edhe autobiografitë e pjesës dërmuese të mësimdhënësve.

Me kusht që të iket prej çdo censure dhe lëshimi të rastësishëm jetëshkrimet janëtë shkruara nga vetë mësuesit e shkollës së mësimit plotësues të Gjuhës shqipe,në Republikën dhe Kantonin e Gjenevës.

Sipas z.Paçarizi kjo monografi do të ishte edhe më e vëllimshme sikur thirrjes për bashkëpunim t’i përgjigjeshin edhe disa nga ish-mësuesit e kësaj shkolle.

Ata edhe pse të kontaktuar nga ai pa dhënë asnjë sqarim kanë refuzuar bashkëpunimin.

Megjithatë, ai s’është dekurajuar në asnjë mënyrë, por ka vazhduar me projektin e veprës deri në realizimin e saj.

Kapitull në vete në këtë libër është edhe bashkëpunimi i kësaj shkolle me Departamentin për Arsim Shkencë e Kulturë të Gjenevës.

Paçarizi duke shprehur mirënjohje të lartë ndaj autoriteteve dhe institucioneve të Republikës dhe Kantonit të Gjenevës,përmend emra të shumtë personalitetesh dhe individësh që janë krah i fuqishëm i shkollës shqipe.

Mirëpo,në një shkrim si ky është e pamundur të theksohen,sepse lista e tyre është shumë e gjatë.

Duhet potencuar që Shkolla me Mësim Plotësues në Gjuhën Shqipe në Gjenevë, është nga të parat në Zvicër, që ndihmohet financiarisht nga Departamenti i Arsimit të kësaj Republike dhe Kantoni.

Gjatë rrugëtimit tridhjetëvjeçar kjo shkollë është ndeshur edhe me vështirësi të shumta.

Atëherë kur është menduar ngritja e nivelit të saj ka pasur rënie drastike të numrit të nxënësve, dhe dorëheqje nga puna të mësimdhënësve të kualifikuar.

Ata që për vite të tëra kanë punuar vullnetarisht tani për arsye nga më të ndryshmet nuk kanë mundur ta vazhdojnë këtë mision të shenjtë. Disa edhe kanë pasur detyrime ndaj vendit të tyre të rregullt të punës.

Deri tek kjo mbase ka ardhur edhe si pasojë e mosinteresimit të qeverive tona në Kosovë e Shqipëri, të cilat përveç premtimeve pak kanë arritur të bëjnë në dobi të këtij mësimi.

Vendet e tjera si Italia, Spanja, Portugalia etj, këtë mësim e kanë dukshëm më të avancuar.

Komunitetet e këtyre vendeve me qëndrim në Zvicër,janë të mbështetura drejtpërsëdrejti si me kuadro ashtu edhe me mjete nga qeveritë e tyre.

Shkolla me Mësim Plotësues në Gjuhën shqipe në Gjenevë,pa u analizuar asnjëherë shkaqet ballafaqohet me probleme nga më të ndryshmet sidomos pas vitit 2000.

Në mënyrë që të mos vije deri te mbyllja e saj, angazhohen disa individë si:Agim Paçarizi, Faruk Osmani, Albanë Krasniqi-Malaj, Januz Salihu, Faruk Bllaca, Drita Veshi, Avdyl Hamza, Rasim Zeqiri, Hajrush Sadiku, Qemajl Neziri, Ali Mehmeti, Mirishahe Limani-Hiler, Idriz Zeqiraj, Jakup Emini, Rifat Haxhiaj, Fadil Avdiu, Ismet Kurteshi, Nexhmedin Ilazi, Nasuf Nuhiu,etj.

Kjo çetë e tërë arsimdashësish me të gjitha mjetet vihet në ruajtjen dhe vazhdimin e këtij mësimi.

Me të konsoliduar kryesia ata angazhojnë disa mësues e mësuese edhe pse jo të gjithë me përgatitje adekuate në ruajtjen e gjuhës dhe kulturës sonë.

Në këtë drejtim dallohen edhe ish-nxënësit e kësaj shkolle Gëzim Nexmedin Ilazi, Aulona Lila-Bislimi dhe Liburn Mehmetaj.

Ata në kohë krize nga më të rëndat udhëheqin Lidhjen e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë“Naim Frashëri”të Gjenevës.

Gjithashtu në kryesitë e më hershme të kësaj shoqate kanë kontribuar edhe ish-nxënëset e kësaj shkolle Artë Hevzi Kryeziu, Arjetë Adem Çerkini, Valdete Abdullahu-Sopi, Xhevrie Faruk Osmani, Vjosa Gërvalla etj.

Kurse ndihmë të rregullt në xhirollogaritë e kësaj shkolle kanë ndarë vëllezërit, Azem e Ajet Hyseni, pronarë të ndërmarrjes “Hyseni Constructions SA” me vendndodhje në Gjenevë.

Në rast festash e jubilesh të ndryshme kanë ndihmuar edhe mërgimtarët tanë si:Milazim Maliqi, Krist Veseli, Arsim Hyseni, Besnik Ajeti etj.

Të gjithë të interesuarve u sugjerojmë leximin e kësaj Monografie, sepse në te gjithçka është trajtuar objektivisht dhe me korrektësi.

Monografia përmban edhe parathënien në gjuhët:shqip, frëngjisht dhe gjermanisht.

Po ashtu lexuesi brenda kopertinave të librit do t’igjejë edhe disa rreshta mbi jetën dhe veprën e autorit Agim D.Paçarizi.

Krijuesit të kësaj monografie i dëshirojmë nxjerrjen në dritë edhe të ndonjë libri tjetër të kësaj natyre, sepse vetëm kështu plotësohen vakuumet në shumë disiplina të gjuhës dhe historisë sonë, sa të dhimbshme aq edhe krenare!

 

ARIF EJUPI

TË GJITHË ANËTARËVE DHE SHQIPTARËVE KUDO QË JANË JU PRIFT E MBARA DHE SHËNDETI. SECILI ME NDERË DHE PËRGJEGJËSI, PAST SUKSES NË PUNËN QË BËNË, ATY KU PUNON E ÇFARË PUNON, SI PËR VETE, FAMILJE, SHOQËRI DHE PËR TË MIRËN ATDHEUT.

Në mbrëmjen e 28 Dimrorit (Dhjetorit) të viti 2021, përmes postës elektronike më erdhi lajmi se doli nga shtypi libri Monografik i autorit Agim Paçarizi “ SHKOLLA SHQIPE NË GJENEVË “.

 

Librin Monografik të Agim Paçarizit “SHKOLLA SHQIPE NË GJENEVË “ e kam lexuar me shumë vëmendje gjatë vjeshtës së viti 2021, para se të përcjellet për t’u shtypur, tani më është një Dhuratë  e çmuar e me shumë vlerë me rastin e 30 Vjetorit të SHKOLLËS SHQIPE TË MËSIMIT PLOTËSUES NË ZVICËR dhe për Këshillin Kantonal të LAPSH ”Naim Frashëri” të Gjenevës në veçanti, për mësimdhënëset-it, nxënëset-it, për prindër, bashkëpunëtorë e veprimtarë të Shkollës Shqipe, për shoqatat kulturo-artistike, institucionet përgjegjëse Zvicërane të arsimit në kantonin e Gjenevës, për institucionet e arsimit në Kosovë, Shqipëri e Maqedoni dhe për misionet e tyre diplomatike të vendosura (akredituara) në Zvicër, për studiues dhe lexues të interesuar.

Agim Paçarizi në librin monografik ”SHKOLLA SHQIPE NË GJENEVË”, me një përgjegjësi morale dhe profesionale, ka bërë një punë të mrekullueshme në mbarështim gjithëpërfshirës të një pune 30 vjeçare me të dhëna e dëshmi, lidhur me rrjedhatë e punës në kohë dhe hapësit të Shkollës shqipe në  Gjenevë.  Është bazuar në gjurmimin, hulumtimin, grumbullimi, përpunimin, studimin e materialeve  me të dhëna e dëshmi por edhe të shoqëruara edhe me fotografi.

 

Për të dëshmuar për gjithë ate që ka hulumtuar në kohë dhe hapësirë me përgjegjësi ndjek parimin e gjithëpërfshirjes, me lëndën e grumbulluar e të përpunuar me kujdesë, tue i ofruar lexuesit  të vërtetën rreth punës së bërë brenda 30 vitesh, në bazë të dokumentacionit të mbledhur me kujdesë që i mbarshtron në librin e tij Monografik,  të posadalur nga  shtypi për lexuesit.

 

Libri do t’iu shërbejë të gjithë të interesuarve për rrugëtimin e LAPSH-së ”Naim Frashëri” në kantonin e Gjenevës ku shumë nga veprimtaritë e organizuara me nismën dhe drejtimin e Agimit dhe në bashkëpunim me mësuese, prindër e veprimtarë të tjerë të shumtë janë bërë ushqim kulturor e arsimor për të gjitha moshat e shqiptarëve të Gjenevës. E gjithë kjo fiton në vlerë kur dihet se çdo gjë ka ndodhur në baza vullnetare e pa pagesë, siç ka ndodhur e është duke ndodhur edhe në shumë kantone të tjera në Zvicër.

 

Gjatë leximit të monografisë me plotë të dhëna e dëshmi gjeta mjaft të dhëna për bashkëpunimin tonë të ndërsjellë (ai si përgjegjës kryesor i LAPSH” Naim Frashëri” në kantonin e Gjenevës e unë në kantonin e Soloturnit; fillimisht si mësimdhënës dhe përgjegjës e në ndërkohë, më pas, edhe si sekretar i LAPSH ”Naim Frashëri” për Zvicër /prej vitit 2010 deri në qershor të vitit 2018/), të cilat edhe më tej e pasqyrojnë profilin e tij prej njeriu të përgjegjshëm në komunikime e bashkëpunime profesionale e organizative në të gjitha fushat e me të gjitha subjektet.

 

Ky libër duhet lexuar me syrin në mendje, sepse është e njohur që ata që lexojnë me mendjen në sy e shohin vetëm pamjen e jashtme, kurse ata që lexojnë me syrin në mendje e shohin realitetin. Falënderim e mirënjohje Agimit për këtë dhuratë të çmuar për punën dhe përpjekjet në vazhdimësi të LAPSH-së “Naim Frashëri” në Gjenevë.

Me Ueli Leumberger gjatë bisedës rreth LAPSH-së në Gjenevë (17 tetor 2020)

 

Agim Paçarizi ka qenë përgjegjës për shumë vite me rradhë i LAPSH-së “Naim Frashëri” në Gjenevë, që lidhi e krijoj miqësi, zgjeroi e jetësoi bashkëpunimin dhe veprimin me LAPSH ”Naim Frashëri” në Zvicër, me bashkatdhetarë e me institucionet shtetërore në Gjenevë, me kolege dhe kolegë në kantonet tjera të Zvicrës, me institucione të atdheut, për qëllimin madhor, ruajtjen e gjuhës dhe kulturës kombëtare përmes Shkollës Shqipe.

Faleminderit Agim Paçarizi.

Shëndet e suksese të reja!

TELEGRAM NGUSHËLLIMI PËR FAMILJEN E SENATORIT SHUMË TË NDERUAR ROBERT BOB DOLE

VOAL – Është një Zvicër larg qendrës së vëmendjes, muzg, e përbërë nga emigracioni, mundi dhe lufta për “çështjen kombëtare kosovare” që tregon “Swiss Connection”, vepra e fundit e dramaturgut kosovar Jeton Neziraj në bashkëpunim me teatrin Winkelweise në Zyrih, i përfaqësuar për herë të parë tetorin e kaluar në Zvicër për të zbarkuar në fillim të nëntorit në Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës.

Punëtorët ditën, patriotët dhe idealistët natën: protagonistët e komedisë jetojnë në një botë të pezulluar, mes përditshmërisë së shumë mërgimtarëve kosovaro-shqiptarë të ardhur në Zvicër në fund të viteve ’80 dhe në fillim të viteve ’90 dhe përpjekjeve për të mbledhur fonde dhe mbështetje ndërkombëtare për luftën që do të kishte çuar fillimisht në luftën e Kosovës në 1999 dhe më pas në shpalljen e pavarësisë nga Serbia më 2008.

Konfliktet dhe dramat kolektive shpesh lindin një nevojë të parezistueshme për të folur dhe për të treguar për veten: kështu ndodh sot me skenën teatrore kosovare, Neziraj sot është padyshim eksponenti më origjinal dhe më përfaqësues. Një teatër jetik dhe i pandershëm, i aftë për t’u përfshirë pavarësisht traumave të fundit për të kapërcyer tabutë dhe paragjykimet, përfshirë ato etnike.

Francesco Martino/eb

 

28 Nëntori – Dita e Pavarësisë së Shqipërisë e kombit tonë shqiptar, ka lindur dhe lulëzon një kulturë të re me një brendi të thellë tradicionale dhe fizionomi të qartë kombëtare. Kudo në familje shqiptare, shkolla shqipe, klube shqiptare, shoqëri kulturore, mësues, nxënës e prindër festojnë e gëzojnë, atmosferë pune përgatitore, serioze dhe mjaft për kushtuese.

Tiparet e sajë të veçanta, përparimtare me të vërtetë arsimore, zënë Shkollat shqipe pranë LAPSH-it “Naim Frashërit “në Zvicër. Kështu përveç orës mësimore kushtuar Pavarësisë ato kanë organizuar veprimtari të ndryshme artistike me rastin e 28 Nëntorit – festa jonë më të madhe kombëtare.

Sa luftë edhe sa sakrifica populli ynë ka dhënë që të fitonte lirinë edhe pavarësinë. Fëmijët tanë duhet ta dinë historinë e Shqipërisë! Mësimi i drejt i historisë sonë kombëtare do t’i ndihmojë ata të duan e të respektojnë veten dhe kulturën e vet shqiptare. Të gjithë fëmijët tanë kanë nevojë të njohin që populli shqiptar ka luftuar po me aq heroizëm dhe vetëmohim sa edhe popujt e tjerë. Gjithashtu populli shqiptar ka ruajtur dhe ruan vlera të çmuara në gjirin e tij siç është figura e ndritur e Gjergj – Kastriotit – Skënderbeut që na bënë krenar me emrin dhe veprën e tij madhështore.

Më poshtë shihni disa veprimtari nga shkollat shqipe në: Monthey-Chablais, Bernë, Cyrih, Baselnad, Argau etje. Falënderojmë mësueset e palodhura: Ganimete Demri -Jakupi, Ida Jashari, për punimet e dërguara.

Delemon, 28. 11. 2021 Nexhmije Mehmetaj

 

 

 

 

 

1. Baza historike

Mijëra e mijëra bashkatdhetarë, për shkaqe ekonomike, politike e shoqërore kanë ardhur nder vite në Zvicër. Fillimisht erdhën individualisht si punëtorë stinor e më vonë sidomos në vitet ’90 të shekullit që lëmë pas, gjatë regjimit të Millosheviqit në Kosovë u krijuan kushte detyruese që prindërit të merrnin me vete në mërgim edhe familjet.

Në këto rrethana, për ta ruajtur e për të kultivuar gjuhën amtare dhe identitetin kombëtar te fëmijët shqiptarë, u hapën shkollat e mësimit plotësues në gjuhën shqipe. Një mbështetje e tillë nga vendi pritës dhe nga Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptar “Naim Frashëri” përbën një rrugëzgjidhje të efektshme për konsolidimin e mësimit plotësues të gjuhës shqipe.

Gjuha amtare përbën shenjën e parë të identitetit kombëtar, prandaj për ta ruajtur dhe zhvilluar më tej kulturën dhe gjuhën shqipe duhet drejtuar sidomos shkollës.

Tradicionalisht, nxënësit/et shqiptarë/re ndaj mësimit shqip u ndanë në dy kategori. Një numër modest ka frekuentuar shkollat shqipe të mësimit plotësues, ndërsa shumica e fëmijëve për shkaqe të ndryshme nuk kanë vijuar mësimin shqip, kanë braktisur gjuhën shqipe si diçka të pa rëndësishme, kanë humbur kompetencën gjuhësore të shqipes, iu kanë përkushtuar vetëm mësimit në gjuhën e vendit pritës, kanë mësuar gjermanisht apo frëngjisht, por kanë mbetur analfabet në gjuhën amtare, d.m.th. nga mundësia për t’u bërë dygjuhësorë kanë mbetur me një gjuhë.

Nxënësit/et që vijojnë në shkollat e mësimit plotësues janë më shumë nga anë të ndryshme të Kosovës dhe viseve shqiptare të Maqedonisë Veriore, më pak nga trojet tjera shqiptare. Shtrirja gjeografike e të folmeve të nxënësve në Zvicër përfshinë të folmet e shqipes gjegjësisht dialekti i gegërishtes veriore, veriperëndimore dhe verilindore.

Fëmijët kryesisht janë një gjuhësh me dy prindër shqiptarë, të lindur në Zvicër folës burimor të shqipes por që rriten në kushte të dygjuhësisë së mërgimit. Për këta fëmijë shqipja është më e lehtë për ta mësuar.

Marrëdhëniet martesore midis shqiptarëve dhe grupeve tjera etnike vijnë duke u shtuar. Për të mësuar shqipen vijnë edhe nxënës me familje dygjuhëshe fëmijët shqiptaro-zviceranë. Fëmijë me familje të përziera me baballarë shqiptarë dhe nëna zvicerane në të shumtën e rasteve ndonjëherë italiane, spanjolle, libaneze, ukrainase etj.. Kohëve të fundit, ka nxënës me baballarë të bashkësisë pritëse dhe nëna shqiptare. Në këtë rast për fëmijë mësimi i shqipes është pak më i vështirë, sepse ata në shtëpi dëgjojnë më pak gjuhën shqipe dhe në të gjitha ambientet e tjera dëgjon gjuhën e vendit ku jetojnë.

Shkolla ka për qëllim që fëmijët shqiptarë ta zotërojnë sa më mirë gjuhën e folur amtare shqipe dhe atë të shkruar, ta kultivojnë dhe të njohin letërsinë shqiptare, historinë dhe gjeografinë e vendit të të parëve. Për arritjen e këtij qëllimi, shkolla luan rol kryesor, pasi para saj del detyra të mbështes nxënësit pa ndërpre brez pas brezi.

 

2. Rëndësia e mësimit shqip

 

Mësimi i gjuhës amtare fillon të zhvillohet në familje, vazhdon të përvetësohet në shkollën e mësimit plotësues ku përvetësohen të katër shprehitë komunikuese gjuhësore: të dëgjuarit, të folurit, të lexuarit, të shkruarit.

Padyshim suksesi është i dukshëm kur fëmijët fillojnë të përdorin elemente të gjuhës së shkruar dhe të lexojnë e zgjerojnë thesarin e tyre leksikor, zhvillojnë aftësitë e të shprehurit dhe nxënë kështu gradualisht gjuhën amtare e cila bëhet gjithnjë e më e rëndësishme, si në shkollë, ashtu edhe jashtë saj. Në mënyrë të theksuar forcohet edhe kompetenca e orientimit mes gjuhës standarde dhe dialektit. Gjithashtu mësimi shqip, frenon ndikimin e tepruar të huazimeve nga gjuhët e vendit pritës.

Mësimi plotësues shqip është një kriter social mjaft i rëndësishëm i cili luan rol vendimtar në zhvillimin dhe përmirësimin e të folmeve të shqipes në përgjithësi dhe afrimin e tyre me normën standarde Dallimet mes një folësi që ka ndjekur mësimin shqip dhe atij që shqipen e ka mësuar vetëm në gjirin familjar janë të dukshme.

 

3. Mësimi shqip luan rol thelbësor në ndërtimin e dygjuhësisë

 

Me termin dygjuhësi do të kuptojmë aftësinë që ka një individ (në rastin tonë fëmijë apo nxënës) për t’u shprehur saktë në dy gjuhë dhe për t’i njohur ato në mënyrë të rregullt si dhe për t’i pasur të dyja si gjuhë të domosdoshme për komunikimin e përditshëm.

Fëmijët duke ditur shqipen (L1 ) si dhe duke nxënë në shkollën zvicerane njërën nga gjuhët e vendit pritës gjermanishten, frëngjishten apo italishten (L2) në ketë mënyrë ndërtojnë një identitet dy kulturor dhe dygjuhësor.

Mbi një bazë të thjesht nxënësit/et përdorin shqipen me pjesëtarët e familjes, rrethin më të gjerë si dhe me të afërmit kur kthehen në vendlindje, ndërsa gjuhën e vendit pritës, të shkollës së përditshme që medoemos duhet ta nxënë deri në nivele më të larta shprehëse, shtrohet si domosdoshmëri që kërkon mjedisi, për të u arsimuar dhe integruar në shoqërinë pritëse.

Prania e një situate të tillë të kontaktit përcakton, një situatë të bilinguizmit më fort potencial se real, sepse vetëm disa nga këta folës janë në gjendje të zotërojnë me të njëjtën kompetencë, të dy gjuhët.

 

4. Probleme sociolinguistike. Dukuritë e ndër ndikimit (interferencës). Në përsiatjen tonë do të kufizohemi në trevën zvicerane frëngjisht folëse në kantonin Jura.

 

Situata gjuhësore e nxënësve/eve paraqet kontaktin gjuhësor të dy gjuhëve në zhvillim e sipër, andaj gjuha është individuale që i nënshtrohet një procesi të zbulimit të rregullave shndërruese nga struktura sipërfaqësore tek struktura e thellë (Chomsku 1957,1965). Ndërsa struktura e thellë është e njëjtë si në gjuhën frënge ashtu edhe në shqip apo në ndonjë gjuhë tjetër, ajo sipërfaqësore ndryshon nga një gjuhë në tjetrën duke u krijuar akte gjuhësore pafund që e karakterizojnë komunikimin njerëzor. Nxënësi dygjuhësh do të mbështetet dhe në ato pika ku strukturat sipërfaqësore të gjuhës frënge dhe asaj shqipe përkojnë me njëra-tjetrën.

Interferencat që konstatohen janë të niveleve të ndryshme: fonetike, leksikore, drejtshkrimore. Në shqiptimin gojor të fjalëve paraqet shmangie në drejtshqiptimin shqip të atyre tingujve të cilët i ka shqipja e jo frëngjishtja si ( ë, h, c, ç, dh, gj, ll, q, rr, x, xh).

Mungesë e tingujve, ka nxënës që nuk e theksojnë tingullin ë (shpi -shtëpi), tingullin h ena/hëna) e të tjerë. Humbje e diftongut; ia, ie, io, oi etj. . Në veçanti ky ndryshim fonologjik është tipik te nxënësit e brezit të dytë dhe të tretë, të cilët tregojnë zotërim më të mirë të gjuhës frënge dhe integrim më të mirëfilltë në shoqërinë zvicerane në krahasim me gjeneratat e mëparshme.

Tek nxënësit të folurit shqip është i ngadalshëm, shoqërohet me pauza të gjata e të shpeshta, përdorin fjalë nga frëngjishtja, nuk shprehen qartë. Kanë vështirësi në shqiptimin e fjalëve me theksin e duhur. Fjala shqipe shqiptohet me theksin e gjuhës frënge. I përdorin gabimisht fjalët përcaktuese sidomos mbiemrat dhe përemrat. Nuk arrijnë të bëjnë përshtatjen e tyre në gjini, numër e rasë me fjalët që përcaktojnë. Në përdorimin e foljeve kanë vështirësi në përshtatjen e saj në vetë, numër e kohë me kryefjalën. Ndërtimi sintaksor i fjalive është i mangët.

Fjalët e paraqitura në tabelën vijuese i përkasin dy sistemeve të ndryshme gramatikore ose nënsistemeve.

Huazime nga frëngjishtja Termi standard frëng Fjalë shqip
Kjo është tomat e kuqe. tomate domate
Natura është e mirë. nature natyra
Kjo vuatur është e babit. voiture veturë
Më pëlqen të ha oliva olive ulli

5. Huazimet leksikore

Sa i përket gjuhës së folur huazimet leksikore janë dukuri e rregullt, shqipja ndikohet dukshëm nga frëngjishtja, në fakt shqipja funksionon duke u ndihmuar nga frëngjishtja. Nevoja e komunikimit, domosdoshmëria e pasjes së fjalëve të reja që i mungojnë në shqip i shtyn ata të përdorin fjalë nga frëngjishtja. Ja disa shembuj fjalish ku kanë depërtuar huazime nga frëngjishtja dhe duket një përzierje e theksuar. Fjalët e reja nga frëngjishtja që përdoren në shqip pësojnë ndryshime fonetike të shqipes, përshtaten në gjini dhe trajtë. Ndonjë herë përdoren edhe fjalë nga frëngjishtja të pa ndryshuara.

 

6.Lloje të ndryshme të ndërrimit të kodit shqip – frëngjisht

 

Përzierja e kodeve (codsmixiting dhe prishja e kodeve (codswiching) në mjedisin e nxënësve/eve dygjuhësor ku gjuha shqipe është edhe në kontakt me frëngjishten. Shqipja dhe frëngjishtja janë dy gjuhë origjinale, por, gjatë të folurit shpesh afrohen dhe përzihen.

Gjatë bisedës në shqip, dukuria më e shpeshtë është ( code switching ) ndërhyrja e një fjale nga frëngjishtja brenda një fjalie të shqipes por, struktura e fjalisë mbetet shqip. P.sh. A duhet të mësoj vjershën par coeur (përmendsh)? Kam harruar mes devoirs (detyrat e mia) në shtëpi.

Ndërrimi i kodit është edhe i përzier (codsmixting) hyjnë në veprim karakteristikat strukturore të dy gjuhëve, në një fjali kemi dy fjalë nga frëngjishtja. Ndërhyrja bëhet duke marrë fjalë si pas dy mënyrave: fjalë të përshtatura në fonetiken e shqipes dhe fjalë të pa asimiluara nga frëngjishtja. Pozicionet e ndryshme mbi fenomenet e ndërrimit të kodeve dallohen nga funksionet e tyre përballë strategjive të ligjërimit dhe kompetencës dygjuhësore. Në përgjithësi dallojmë dy lloje të ndërrimit të kodit:

a). Kod suiçing paliativ, folësi e përdor fjalën nga frëngjishtja për motive të varfërisë

së  fjalorit nga gjuha amtare. Struktura e fjalisë mbetet shqip. Shembull :

Sonte është séance des parents në Delémont. (Sonte është mbledhja e prindërve në Delémont). Kur unë repassage këmishët, nëna më falënderon. (Kur unë hekurosi këmishët ,nëna më falënderon). Vëllai im e ka humb connaissance nga temperatura.(Vëllai im e ka humbur vetëdijen nga temperatura.

b). Kod–suiçing « exspresiv », praktikohet sikur lojë, funksionon sikur zhargon te një grup i caktuar folësish. Shembull: Unë për chaque matin e rregulloj mon lit, la rob vë në armoire.

Unë për çdo mëngjes e rregulloj shtratin, rrobat i vë në dollap. Kjo është cousine e jeme, elle ka ardhur me oncle vetëm sot. (Kjo është kushërira ime, ajo ka ardhur me xhaxhin vetëm sot). Prishtina është capitale e Kosovës, là-bas flasin albanais.( Prishtina është kryeqyteti i Kosovës atje flasin shqip).

7. Qëndrimet e prindërve ndaj mësimit shqip sipas brezave

 

Brezi i parë i mërgimtarëve me njohuri minimale të gjuhëve të shtetit pritës e favorizoi më shumë mësimin shqip përkundër rrethanave jo të favorshme të asaj kohe.

Brezi i mesëm i mërgimtarëve është më indiferent ndaj mësimit shqip, prindër me bindje të gabuar se mjafton të flitet shqip me fëmijë dhe jo nuk i dërgojnë fëmijët në shkollë për të mësuar gjuhën e kombit të vet. Thënia e shumë prindërve se mësimi i gjuhës amtare e pengon mësimin e gjuhës së dytë është plotësisht i gabuar.

Tek brezi i ri ( prindër të arsimuar në shkollat zvicerane), kanë njohuri të pakta të shqipes, për të ia transmetuar fëmijës. Një kategori e prindërve nuk e flasin më gjuhën shqipe as në familje, është vënë re presioni i fëmijëve që ushtrojnë mbi prindërit ( me sukses ) që mos të shkojë në mësimin shqip. Këto qëndrime të fëmijëve, prindërit i marrin si të drejta. Duke thënë se “fëmija im nuk po donë të shkojë në shkollën shqipe”.

Në situatën që ka të bëjë me qëndrimet, brezat e dy niveleve të fundit janë në rrugë e sipër të asimilimit nga bashkësia mbizotëruese për shkak se gjuha e parë në të shumtën e rasteve nuk flitet më as në familje.

 

8. Përfundim

Të përdorësh të dy gjuhë do të thotë më tepër dimensione, vlera dhe mundësi të thelluara për zhvillimin e njohurive. Megjithatë për fëmijët e mërgimtarëve që flasin një gjuhë të ndryshme nga ajo e shkollës nuk është gjithmonë e lehtë në shkollat zvicerane. Shumica e përballojnë mirë, por ekzistojnë të tjerët që nuk ia arrijnë qëllimit të diturisë. Ekzistojnë disa faktorë që bashkëveprojnë. Një nder ta është mungesa e mësimit të gjuhës amtare, është e njohur ndihmesa e hershme gjuhësore sidomos te moshat parashkollore, mbështetja është e rëndësishme në këtë moshë. Është e rëndësishme, prandaj, që për fëmijët që lindin larg vendlindjes, të mendohet dhe projektohet zbatimi i një politike integruese, ndaj gjuhëve amtare (MP), të hartohet një dokument politik që do të orientojë marrëdhënien e shtetit me këto shkolla, që mos të mbetet gjuha amtare në bazë vullnetare, por të jetë një konkurrente e tyre në kushtet e një shoqërie shumëgjuhëshe.

Delemont, 27. 11. 2021 Nexhmije Mehmetaj

 

PËR FESTËN E FLAMURIT & PAVARËSISË  URIMET E BISHZ JANË, ME KËRKESË E POROSI, PËR SHQIPTARËT NË PËRGJITHËSI E PËR POLITIKANËT SHQIPTARË NË VEÇANTI, TË NJËJTA SIÇ JANË  EDHE NË KËTË FOTOGRAFI

 

BISHZ- FONDI PËR BOTIMIN DHE PËRKTHIMIN E LIBRAVE TË VEÇANTA ME TË DHËNA PËR KULTURË DHE HISTORI FALËNDERON

Në qytezën e bukur dhe turistike Horgen të Zvicrës, me rastin e njëvjetorit të vdekjes nga familjarë, shokë dhe e miq të shumtë është përkujtuar inxh. Nazmi Peci-Boletini.

Nazmiu,me të diplomuar në Fakultetin e gjeoshkencave në Mitrovicë,punësohet në Kombinatin Xehtaro Metarlugjik “Trepça”në Stantërg,i njohur kudo me pasuritë e tij nëntokësore.

Nazmiu,tamam me përgatitje të duhur dhe si kuadër i rrallë në gjigantin”Trepça”kryen detyra me mjaft përgjegjësi.

Ai duke e ditur që puna e minatorit është nga punët më të mundimshme,me secilin nga ata tregohet i afërt dhe i përzemërt.

Çdo kërkesë dhe hall të tyre e dëgjon me vëmendje,dhe e shqyrton me korrektësi.

Andaj,nga të gjithë minatorët e Trepçës,më vonë të njohur edhe si heronjtë e nëntokës,kontributi dhe puna e Nazmiut,vlerësohet lartë.

Në rast se prekeshin apo cenoheshin interesat e kombit të tij,ai çdoherë vihej në mbrojtje të tyre,duke u treguar i rreptë dhe i pathyeshëm.

Në shkurt të vitit 1989, Nazmiu është nga të parët që nënshkruan Apelin e 215 intelektualëve të Kosovës.

Nëpërmjet këtij peticioni kërkohej ndalja e dhunës dhe diskriminimit të shqiptarëve autoktonë,nga ana e regjimit fashist të Jugosllavisë,në shpërbërje,veçanërisht të Serbisë.

Zaten,kjo merret si shkas dhe menjëherë pas këtij akti të guximshëm dhe burrëror inxh.Nazmi Peci-Boletini,izolohet në burgun famëkeq të Leskovcit dhe Beogradit.

Atje së bashku me atdhetarë e intelektualë si;Xheladin Rekaliu,akademik Rexhep Ismajli, Muhamet Shatri, Kolë M.Berisha,ish-kryetar i Kuvendit të Republikës së Kosovës,etj,përjetojnë tmerrin.

Sigurisht për shkak të së kaluarës së tyre patriotike të fundit nga këto burgje ishin liruar Xheladin Rekaliu,organizator i demonstratave të vitit 1968,dhe Nazmi Peci-Boletini,po ashtu i njohur me veprimtarinë e tij,në dobi të Kosovës.

Ata regjimi komunist i Jugosllavisë i kishte burgosur dhe izoluar edhe më herët. Mirëpo,si Xhela ashtu edhe Nazi,asnjëherë nuk e kishin ndërprerë aktivitetin e tyre kombëtar.

Nga torturat dhe vuajtjet e përjetuara këtyre dy atdhetarëve dhe intelektualëve të dalluar,u ishte rrënuar edhe shëndeti.

Ferrin nëpër të cilin kaluan këta atdhetarë në këto burgje në librin e tij“Ditari i një Izolanti”e përshkruan edhe Kolë M.Berisha,shok dhome me Rekaliun dhe Pecin.

Pas lirimit nga burgu Nazmiu,migron në Zvicër. Ai më 24 prill 1990,në Cyrih,së bashku me një grup veprimtarësh mërgimtarë themelojnë Degën e LDK-së.

Në këtë subjekt të rëndësishëm politik funksionin e nënkryetarit të LDK-së,dega në Zvicër,do ta kryejë me shumë sukses inxh.Nazmi Peci Boletini,kurse atë të kryetarit kolegu i tij Mr.Shaip Latifi.

Ai po ashtu do të jetë edhe në ballë të Fondit Humanitar Gjithëkombëtar,i cili shumë shpejt shndërrohet në Fond të rregullt të Republikës së Kosovës.

Në krye të këtij Fondi,Nazmiu,do të qëndrojë deri në vitin1993,kur Këshilli i Përgjithshëm i këtij institucioni të karakterit humanitar,në një nga mbledhjet e tij të mbajtura në Cyrih të Zvicrës,në këtë pozitë do ta emërojë aktivistin dhe të burgosurin e ndërgjegjes sonë kombëtare Gani Ukë Hoxha,me punë dhe qëndrim të përhershëm në Lugano të Zvicrës.

Në komunikim të drejtpërdrejtë me zotin, Hoxha,mësojmë;që pas zyrtarizmit të tij në këtë detyrë,ai brenda tre-katër ditëve merr edhe Aktvendimin,e nënshkruar nga Mr.Isa Mustafa,atëherë Ministër i Financave të Republikës së Kosovës,në ekzil.

Po ashtu Hoxha,çmon lartë angazhimin e paraardhësit të tij,inxh.Nazmi Peci-Boletini,duke thënë që ai është liruar nga ky funksion për arsye personale,dhe fare-fare nuk kemi të bëjmë me kurrfarë shkarkimi,siç mendojnë disa.

Sidoqoftë,inxh.Nazmi Peci-Boletini,nuk ishte nga ata që kërkonte poste. Ai vepronte aty ku kishte më së tepërmi nevojë.

Ai njihte punën e gjithsecilit që orvatej për të vënë qoftë edhe një guri të vetëm në themelet e shtetësisë së Kosovës.

Bashkëpunëtorët e tij të ngushtë në mërgim;Shaip Latifi, Shefqet Dibrani, Xhelal Molliqaj, Isa Maliqi, Jusuf Demaj, Hysen Shehu, Shaqir Shala, Qamil Çekaj dhe Skënder Tolaj,në këtë tubim kushtuar jetës dhe veprës së veprimtarit inxh.Nazmi Peci-Boletini,shpalosën kujtime të shumta,nga veprimtaria me te.

Në shenjë respekti jetës dhe veprës së inxh.Nazmi Peci-Boletini,enkas nga Prishtina,edhe pse kohë pandemie,e me shumë procedura në këtë përvjetor kishte ardhur Mr.Shaip Latifi.

Ai punën e palodhshme të Nazmiut,në dobi të Atdheut,e vlerëson lartë. Sipas z.Latifit,puna në ekip me inxh.Nazmi Peci-Boletini,ishte nderë dhe kënaqësi e veçantë.

Ndërkaq,shkrimtari dhe publicisti Shefqet Dibrani,po ashtu shumë i afërt me Nazmiun,jep idenë që të gjitha shkrimet dhe materialet e ruajtura nga ai të qitën në letër.

Në mënyrë që brezat e ardhshëm të dinë se kush ishte inxh.Nazmi Peci-Boletini,zoti, Dibrani propozoi edhe përgatitjen e një Monografie,në të cilën do të përfshihej i gjithë aktiviteti profesional dhe kombëtar i Nazmiut.

Në këtë tubim përkujtimor rrëfime nga jeta dhe vepra e inxh.Nazmi Peci-Boletini,prezantuan edhe katër fëmijët e tij;Fisniku,Kreshniku, Arianiti dhe Lindita.

Rrëfimet e tyre aq sa ishin krenare ishin edhe emocionuese. Kujtime nga njohja dhe bisedat me Nazmiun evokoi edhe dhëndëri i tij,Dr.Astrit Neziraj.

Ai tha;”Edhe pse isha njohur vonë me Nazmiun,ruaj kujtime të shumta,dhe mjaft mbresëlënëse,nga ndejat me te.

Dr.Neziraj thotë që porosi e vazhdueshme e Nazmiut,ishte ajo që të rinjtë shqiptarë në mërgim të plotësohen profesionalisht,me kryerjen e studimeve në Fakultete dhe Shkolla të Larta,të Zvicrës,dhe të vendeve të tjera të Evropës Perëndimore.

Nazmiu,mendonte që vetëm të ngritur e të arsimuar mund ta prezantojmë ashtu si duhet Kosovën,gjithandej globit.

Në mënyrë që të nderohen shokët dhe miqtë e shumtë e të ndjerit inxh.Nazmi Peci Boletini,bashkëshortja e tij Bukurije Peci,dhe fëmijët e saj,në fund të këtij takimi shtruan një aperitiv me pije dhe meze.

Me gjithë dhembjen e madhe për vdekjen relativisht të hershme të Nazmiut,të gjithë në ndarje premtuan që miqësia me këtë familje të arsimuar dhe bujare do të mbetet e përjetshme.

Ky premtim i rrit shpresat edhe më shumë,ngase më 26 tetor 2021,Shqfqet Dibrani,shok dhe bashkëpunëtor i ngushtë i inxh.Nazmi Peci-Boletini,e kishte njomë me lule varrin e tij.

Po ashtu Dibrani kishte vizituar edhe vëllazëritë e Nazmiut në Mitrovicë të Republikës së Kosovës.

Me këtë rast atij,në këtë familje të njohur atdhetarësh iu ofrua pritje e ngrohtë.

Kurse,në emër të familjes për vizitën e bërë falënderoi Nezir Peci-Boletini,i vëllai i Nazmiut.

Ruajtja e miqësive dhe njohja e punës së njëri-tjetrit,janë nga virtytet më të vlershme të njeriut!

 

ARIF  EJUPI