“Jetën, fatin tonë e ndërtojmë apo shkatërrojmë vetë, me veprimet ose mosveprimet tona. Ajo çka jemi apo dëshirojmë të bëhemi varet nga dëshira, këmbëngulja dhe puna jonë për të përmbushur atë që duam të arrijmë në jetë. Realizimi i ëndrrave është në vullnetin dhe në dorën tonë”.

I kam lexuar apo dëgjuar në të gjitha mënyrat thëniet e mësipërme nga specialistë të fushës së psikologjisë, sociologjisë, apo edhe nga qytetarë të thjeshtë që e mbështesin këtë perceptim mbi përvojat personale apo ato të personave te tjerë pranë tyre.

Por a është gjithnjë e vërtetë dhe koherente një bindje e tillë?

Mendoj se JO!

Mbase ndodh kësisoj në një vend normal, ku qytetareve u ofrohen shanse të barabarta konkurimi dhe realizimi në fushat e interesuara, dhe ku është e paimagjinueshme që tërë energjinë t´ua rrëmbejë lufta për mbijetesë!

Në të kundërt, si mund të zhvillojë ëndrrat dhe aftësitë një individ …kur jeton mes shantazhit dhe kërcënimeve për bindje që nuk u shkojnë për shtat sundimtarëve…kur i heqin të drejtën për t´u arsimuar…kur e detyrojnë të kryejë punë skllavëruese që i rrëmben tërë kohën…kur i mohojnë të drejtën e shprehjes së mendimit të lirë?…Një individ i tillë është i dënuar të asfiksohet apo atrofizohet shpirtërisht dhe psiqikisht!

Për të vërtetuar efektet e sipërmendura, mund të sillja pa fund shembuj. Janë mijra talente të gjymtuara e të vrara nëpër galeritë e burgjeve apo kampeve të internimit. Mijra të tjerëve iu ndalua e drejta e studimit apo krijimit. Të mbijetuarit e zvarritën e ngrysën jetën mes vuajtjeve dhe pamundësisë për të ndjekur ëndrrat e tyre. Madje pothuajse i harruan ato.

Për konfirmim të këtyre fakteve mizore, sjell në vemendje atë që ndodhi me tim atë. Në fëmijërinë e hershme, mbrëmjeve nuk flija pa dëgjuar më parë përrallat e mrekullueshme që ai arrinte të improvizonte.´Ndonëse më pas lexova shumë letërsi për fëmijë, me përralla nga më të famshmet, ato nuk patën aspak të krahasuar me ato që më tregonte aq bukur dhe me emocion im atë.

Shumë shpejt erdhi internimi familjar dhe tim eti iu venit shtysa dhe fantazia për të krijuar dhe treguar përralla. Kthehej i kapitur nga puna robëruese, dhe nuk i mbetej energji as për të folur.
Me zemër copë, shpreh bindjen e palëkundur se me dënimin e padrejtë që pësoi im atë, letërsia për fëmijë ka humbur një krijues të madh. Ato krijime/improvizime të mahnitshme, me vlera humane dhe edukative, janë strukur dhe kanë mbetur të mjegulluara në mendjen dhe zemrën time, pa mundur t´i riprodhoj dot ato.

Në forma më të kamufluara, situatë e ngjashme paraqitet edhe sot. Të “suksesshëm” dhe me mundësi të panumërta arsimimi dhe më pas punësimi janë bijtë e të fortëve, bijtë e atyre që kanë para të cilat më së shumti nuk i justifikojnë dot. Ata mund të blejnë gjithçka. Si modele “suksesi” ofrohen gjithashtu të obsesionuarat e imazhit të silikoneve dhe jetës së pamoralshme e boshe. Antivlerat pushtojnë në shumicë hapësirat mediatike.

Mundësitë e barabarta për të shpalosur aftësië mbeten ëndërr në sirtar. Talentet e vërteta në pamundësi për të ndjekur ëndrrat dhe shpalosur vlerat e tyre, dita ditës po ja mbathin larg Shqipërisë!

Vallë, do bëhemi ndonjë ditë vend normal?

Kostot e rrugës Kardhiq-Delvinë kanë kapur shifra te frikshme. 33 kilometrat e këtij aksi interurban të kategorisë C2, kanë kushtuar gati 13 miliardë lekë afro 108 milion euro, ndërkohë që në fillim i gjithë projekti ishte parashikuar me një kosto totale mes 50-60 milionë euro. Ndërtimi ka filluar që në vitin 2008 nga qeveria Berisha e cila tenderoi lotin e parë me 679 milion leke, sipas ARRSH, ose rreth 5,6 milion euro, për një gjatësi 7.1 kilometra.

Me ndërrimin e qeverive projekti u zvarrit për disa vite, ndërkohë që përmes një skeme të copëtimit të punimeve në shumë lote, paratë u shpërndanë në disa tendera. Dyshimet janë të mëdha për mënyrën se si janë prokuruar paratë nga ARRSH pasi në shumë raste për lote të caktuar janë zhvilluar shtesa punimesh në vlera të konsiderueshme, të cilat janë fituar nga të njëjtat kompani që kishin fituar tenderin fillestar.

ARRSH bëri të ditur për “News24” se lotet 2 dhe 3 kanë kushtuar në total më shumë se 1 miliard lekë ose 8,7 milion euro. Ndërkohë skema me dy tendera për të njëjtin lot ka nisur me lotin numër katër, që është fituar në shtator të 2018 me 99% të fondit limit nga Cobial shpk dhe Gjoka konstruksion për rreth 2,4 miliardë lekë ose 20 milionë euro për 6,1 kilometra. Por 20 milionë euro nuk mjaftuan dhe ARRSH prokuron 3,8 milionë euro të tjera në prill të 2021.

Negociatat e punimeve shtesë bëhen me bashkimin e operatorëve “Cobial shpk” dhe “Gjoka Konstruksion”, që pati fituar tenderin e parë. Dokumenti i shpalljes së fituesit mban firmën e Ergys Verdhos. E njëjta procedurë edhe për lotin 5, ku në shtator të 2018 fituese ka dalë kompania “ALB-STAR” me një ofertë prej 1.78 miliardë lekësh ose 14 milionë euro, për 3,3 kilometra rrugë. Oferta ishte sa 98% e fondit limit, ndërkohë më pas në prill të 2021 e njëjta kompani ka negociuar me Autoritetin Rrugor Shqiptar një kontratë për shtesë punimesh 332 milionë lekësh, afro 2,6 milionë euro.

Në tetor të 2018 ARRSH shpalli fituese për lotin 6 bashkimin e operatorëve “Agbes shpk” & “Arberia” që dhanë një ofertë prej 2,37 miliard lekësh gati 20 milion euro, për rreth 4,5 kilometra. Edhe në këtë rast oferta është shumë pranë fondit limit, por pavarësisht kësaj në prill të 2021 ashtu si për lotet 4 dhe 5 Autoriteti Rrugor Shqiptar ka negociuar 467 milion lekë ose 3,9 milion euro shtesë punimesh. Në të treja rastet kompaninë ndërtuese kanë justifikuar shtësën e punimeve me probleme gjeologjike të hasura rrugës.

Për lotin 7 tunelin e Skërficës fituesi është shpallur në korrik të 2020 nga ARRSH pas vendimit të Komisionit të Prokurimit Publik. Kontrata u lidh me bashkimin e operatorëve të udhëhequr nga Gjoka Konstruksion me një vlerë gati 1,8 miliardë lekë ose rreth 15 milion euro. Ndërkohë skandali me kostot shtesë thellohet pasi në të gjashta lotet e gjatësisë së rrugës janë zhvilluar shtesa të treta punimesh. Një kontratë prej 1,43 miliardë lekësh, rreth 11 milion euro është fituar në maj të këtij viti nga Gener 2 për sistemimin dhe rivitalizimin e Skarpateve, dhe një kontratë tjetër prej 220 milion lekësh rreth 1,8 milion euro është fituar në shkurt po të këtij viti nga kompania “Jubica” për sinjalistikën rrugore. Kësaj rradhe dokumentet mbajnë firmën e pasuesit të Ergys Verdhos, Evis Berberit.

Normalisht çdo rrugë që tenderohet dorëzohet tek autoriteti kontraktues me sinjalistikë, dhe me tërësinë e punimeve të skarpateve të realizuara, ndërsa procedura e ndjekur nga Autoriteti Rrugor Shiqptar i ka nxjerrë kostot e projektit të aksit Kardhiq- Delvinë jashtë kontrollit. Plot 3 kontrata shtesë punimesh dhe 2 kontratat për punime ekstra kanë bërë që Kardhiq-Delvinë të kushtojë plot 13 miliardë lekë afro 108 milion euro për 33 kilometra rrugë interurbane dytësore. Askush nuk mban përgjesi deri më tani për këtë fryrje të madhe të kostove, ndërkohë që kjo është një faturë me një drejtim, qytetarin shqiptar. bw

Prokuroria beson se pas një grabitjeje në zyrat e Qarkut Vlorë fshihet një skemë e sofistikuar kriminale për tjetërsimin e të paktën 63 mijë m2 tokë në fshatin piktoresk të rivierës së Jonit.

Zyrat e Këshillit të Qarkut në Vlorë u thyen mesnatën e 11 tetorit. Grabitësit hynë nga dritarja në zyrën e zëdhënësit për median dhe më pas thyen dyert e zyrave të Drejtorisë së Administrimit e Mbrojtjes së Tokës, ku shkulën dorezat e dollapëve prej kompensate që mbajnë dokumentet e tokës bujqësore të shpëndarë nëpërmjet ‘ligjit 7501’ dhe u larguan bashkë me disa dosje.

Grabitja zgjati më pak se 5 minuta, por ajo nuk ishte një ngjarje e rëndomtë. Sipas Prokurorisë së Rrethit Gjyqësor Vlorë, pas saj qëndron përpjekja për të fshehur gjurmët e një skeme kriminale të orkestruar nga disa zyrtarë shtetërorë për tjetërsimin e tokave në bregdet me vlerë prej miliona eurosh.

Një javë pas grabitjes, në pranga përfunduan drejtori i DAMT-së në Qarkun Vlorë, Bardhyl Gjika, paraardhësi i tij Klodian Troci, specialisti Kreshnik Mino si dhe Spiro Duni nga fshati Dhërmi. Të katër të ndaluarit akuzohen se në bashkëpunim me njëri-tjetrin, kanë tjetërsuar pronësinë e 63 mijë metrave tokë në fshatin Dhërmi. Gjika dhe Mino dyshohen gjithashtu se inskenuan edhe vjedhjen e dokumenteve të pronave në zyrat e qarkut.

Të mërkurën, Gjykata e Apelit Vlorë vlerësoi masën e sigurisë ndaj të pandehurve, duke lënë në paraburgim Gjikën, Trocin dhe Dunin, ndërsa Mino u la në arrest shtëpie.

Përveç punës në DAMT, Troci ka shërbyer më parë edhe si drejtor i Agjencisë Shtetërore të Kadastrës në Vlorë.

Vëllai i tij, Ilir Troci i tha BIRN se akuza ishte një histori e stisur nga persona që kërkonin ta dëmtonin Klodianin, i cili kishte pasur përplasje fizike për shkak të punës në Kadastër dhe ruhej me roje private përpara arrestimit.

Alpin Aga, avokati i Spiro Dunit deklaroi se Prokuroria e Vlorës nuk kishte asnjë provë për fajësinë e klientit të tij.

“Nuk kanë asnjë provë shkencore se është Spiro Duni autor i falsifikimit,” tha Aga.

Arjan Isufi, avokati i Kreshnik Minos i mohoi akuzat ndaj klientit të tij, ndarkohë mbrojtësi ligjor i Bardhyl Gjikës nuk ishte i arritshëm për koment.

Tjetërsimi i tokës në Drimadhë

Qarku i Vlorës përfshin 7 bashki me një sipërfaqe prej 2,706 kilometra katrorë. Ky qark ka një vijë bregdetare të gjatë 244 kilometra, që shtrihet në detin Adriatik dhe Jon, nga grykëderdhja e lumit Vjosa në veri deri në kufirin me Greqinë në jug.

Ligji 7501 “Për tokën”, i miratuar në 19 korrik 1991 dhe i ndryshuar pesë herë deri në vitin 2004 ka rregulluar shpërndarjen e tokës bujqësore familjeve që ishin anëtare të ish-kooperativave bujqësore. Të dhënat për tokat bujqësore të shpërndara nëpërmjet ligjit 7501, ruhen në Drejtoritë e Administrimit e Mbrojtjes së Tokës në secilin qark.

Me klimë të butë dhe ujëra të kristalta, bregdeti i Jonit që shtrihet në bashkitë Vlorë, Himarë dhe Sarandë, përbën një nga zonat më popullore turistike të Shqipërisë.

Zhvillimi i shpejtë i turizmit në këtë zonë gjatë viteve të fundit ka sjellë një rritje eksponenciale të vlerës së tokës dhe fatkeqësisht nuk kanë munguar rastet e tjetërsimit të pronësisë në mënyrë të paligjshme nëpërmjet falsifikimeve, shpërdorimit të detyrës dhe korrupsionit.

Për shkak të konflikteve, akuzave për korrupsion dhe tjetërsimeve të paligjshme të pronës, gjatë dy viteve të fundit, Agjencia Shtetërore Kadastrës Vlorë, ASHK ndërroi 10 drejtues – një prej të cilëve ishte dhe Klodian Troci.

Sipas Prokurorisë së Vlorës, skema e ngritur nga të pandehurit për tjetërsimin e pronave në Dhërmi ka zgjatur disa vite.

Në vitin 2019, i pandehuri Spiro Duni aplikoi për ndryshimin e zërit kadastral në DAMT-në e qarkut Vlorë për një sipërfaqe toke prej 590 m2 në fshatin Dhërmi, të cilën ia kishte shitur tre vite më parë tre personave, pjesë e një prone më të madhe prej 8250 m2 të trashëguar nga i ati – i cili e kishte marrë në pronësi nëpërmjet ‘ligjit 7501’.

Në vijim të të njëjtit transaksion, Duni aplikon sërish në DAMT në shkurt 2020, ku kërkon “pajisje me vërtetim të dhënash nga formularët”. Dy muaj më vonë, në prill 2020, DAMT-ja i kthen përgjigje Dunit dhe sipërfaqja totale e tokës që i ishte transferuar babit të tij nga shteti në vitin 1994 rritet me 1,510 m2.

Sipas Prokurorisë së Vlorës, veprimet e paligjshme mbi kartelën e kësaj pasurie janë kryer nga specialisti Mino dhe janë konfirmuar nga ish-drejtori i DAMT-së, Klodian Troci. Në nëntor 2020, Troci u largua nga DAMT për të rimarrë postin e drejtuesit në ASHK-në e Vlorës.

Në 11 prill 2021, kur Troci drejtonte Kadastrën, Spiro Duni aplikon në ASHK për të marrë dokument pronësie mbi parcelën në Dhërmi me sipërfaqen e tjetërsuar.

Në ndjekje të procedurës së lëshimit të dokumentit të pronësisë, ASHK në 21 prill 2021 i kërkon DAMT-së Vlorë një kopje të aktit të marrjes të tokës përdorim – i njohur si AMTP, nga Thoma Duni – babai i Spiros dhe familja e tij bujqësore.

Brenda ditës, drejtuesi i ri i DAMT-së, Bardhyl Gjika i kthen përgjigje ASHK-së, duke dërguar kopje të dokumenteve dhe formularit, ku sipas prokurorisë falsifikimi është i “dukshëm me sy të lirë”.

Milona euro me një të rënë të lapsit

Të dhënat e përftuara nga agjencitë imobiliare tregojnë se në fshatin Dhërmi, një metër katror tokë kap një vlerë tregu më të madhe se 100 euro.

Sipas hetimeve të Prokurorisë së Vlorës, 1510 m2 që iu shtuan në mënyrë të paligjshme pronës së Spiro Dunit janë vetëm maja e ajsbergut të falsifikimeve në zyrat e Qarkut Vlorë.

Në kërkesën për masë sigurie të depozituar në Gjykatën e Vlorës thuhet se përveç rastit të Spiro Dunit ekzistojnë dyshime edhe për 3 persona të tjerë, të cilët dyshohet së kanë përfituar nëpërmjet falsifikimit 59 mijë m2 tokë. Vendimi i masës së sigurisë nuk sqaron nëse këto persona janë nën hetim dhe as se kush ka aplikuar për ndryshimet në dokumentet e pronësisë.

Në njërin rast, dokumenti i marrjes në përdorim të tokës me sipërfaqe 670 m2, është tjetërsuar duke i vënë një dysh përpara dhe duke e zmadhuar sipërfaqen në 2,670 m2. Në rastin e dytë, një sipërfaqe prej 9,910 m2 e regjistruar në vitit 1994, është njehsuar nga DAMT e Vlorës në vitin 2020 me një sipërfaqe totale prej 52,510 m² – duke i shtuar pronës 42,600 m2 përmes korrigjimeve.

Në rastin e tretë ekzistojnë tre akte të ndryshme të marrjes së tokës në përdorim të lëshuar në të njëjtën datë – njëri me sipërfaqe 6,700 m2, i dyti me sipërfaqe 12,000 m2 dhe i treti me sipërfaqe 20,820 m2.

Ndërkohë, një prej personave të përmendur në hetim – i cili kishte përfituar një sipërfaqe prej 4,885 m2 në Dhërmi, nuk duhet të ishte përfitues në bazë të ligjit 7501, pasi ishte zhvendosur nga Himara në Tiranë në vitin 1960.

Në vendimin e Gjykatës së Vlorës për masën e sigurisë shkruhet se dokumentet e falsifikuara kishin kaluar në shumicën e rasteve nga Gjika në rolin e specialistit te Troci si drejtues i DAMT-së.

Sipas vendimi të Gjykatës së Vlorës, mbi 63 mijë m2 tokën në bregdet janë tjetërsuar kur Troci dhe Gjika kanë drejtuar zyrën e DAMT-së së Qarkut Vlorë./BIRN

Ish pjesëtarja e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), Arlinda Kërçeli, mori rrugën nga mërgimi drejt atdheut pikërisht në ditët më të vështira të vendit.

Ajo iu bashkua pjesëtarëve të UÇK-së që t’i shërbejë vendit.

Arlinda për Radio Dukagjini rrëfeu historinë e saj tё dhimbjes, sakrificës e mbijetesës nё kohё lufte dhe paqeje.

Ajo ishte banore e Gjermanisë pёr shumё vite, por nё moshёn 18 vjeҫare jeta e saj merr njё kthesё krejt ndryshe, atёherё kur nё vitin 1998 vendos tё veshë uniformёn e UҪK-sё dhe t’i bashkohet atdheut nё luftёn pёr ҫlirim.

Nё front luftoi pёr 18 muaj, ndёrsa pas luftёs disa vite jetoi dhe veproi nё Kosovё pёr t’u larguar mё pas drejt Zvicrës ku e pritën shumë sfida.

“Rrugëtimi im i hershëm dhe largimi im nga Kosova ishte në kushte të mira, pastaj vendimin që mora, një vendim për të cilin jam shumë krenare, që historia nuk do e përsërisë më, është ai që iu bashkova UÇK për t’i dalë zot vendlindjes sime. Atëherë nuk isha e përgatitur, pro isha e pakthyeshme dhe jam shumë krenare për veten time, e sidomos për fëmijët e mi”, rrëfen ajo.

Edward Joseph, ligjërues në Universitetin për Studime të avancuara Ndërkombëtare “John Hopkins”, dhe njohës i zhvillimeve në Ballkan.

Dëgjoj e lexoj – çdo ditë, prej më shumë se tre muajsh – pohime mahnitëse mbi mësymjen e Ukrainës. Turpi – si duam t’a quajmë? – heshtet; përgjegjësitë, davariten; tmerri, sheqeroset. Me që këta opinione vijnë edhe nga njerëz të zgjuar, pyes veten: a ka diçka që më rrëshqet? Lufta është një breshër që shkatërron mendimet. Ndofta po më ndodh edhe mua , e nuk po e marr vesh.
Ndonjë shëmbull të habisë sime. Carlo Rovelli, fizikant: “ Duhet të dalim nga kjo logjikë, simbas së cilës, duhet qëndruar në një anë apo në tjetrën”. Më falni, profesor, por kjo logjikë duket se është e përpiktë. Duhet të dënojmë agresorin e të mbështesim të mësyemin. Barazlargimi përballë tmerrit që shohim, është një formë përkoreje. Një gabim që e kemi kryer në shekullin e XX, dhe e kemi paguar shtrenjtë.
Ginevra Bompiani, botuese e shkrimtare: “Deri në vitin që shkoi merrnja si njësi matjeje Covidin, por ishte më e lehtë, sepse asnjë nuk kishte një qëndrim të arsyeshëm (…). Sot me luftën është ndryshe, sepse gjysma e Vëndit është kundër qeverisë mbi dërgimin e armëve” dhe “Draghit nuk i bëhet vonë”. Më falni, por ka një parlament që mbështet qëndrimin e qeverisë. Pastaj: nëse nuk ndihmojmë ukrainasit të qëndrojnë, duhet të dorëzohen, me pasojat e rastit. Shtypje për ata, rreziqe të rinj për neve.
Michele Santoro, gazetar televiziv: “Putini nuk është armiku i ynë më i keq, armiku më i përbindshëm është lufta”. Më fal i hijshmi koleg, por vërtetë nuk kuptoj. Kush e ka shpërthyer këtë luftë? Un? Juve? Puffi i madh? Këtë luftë të pakuptimtë – qytete të shkatërruara, civilë të vrarë, fëmijë të shpërngulur, rreziqe botërore – e ka dashur, përgatitur (duke e mohuar) dhe shpërthyer një njeri që quhet Vladimir Putin. Ai mund t’a pushonte: edhe sot. A duam t’a themi?
Zgjodha tre vetë, por mund të rrjeshtonja tridhjetë a treqind, edhe ndërmjet miqsh e të njohurish. A kanë një emërues të përbashkët? Ndoshta po, dhe është biografik. Kam përshtypjen se ata që, në rini kanë parë me siklet Amerikën e me shpresë komunizmin, kanë vështirësi të gjykojnë një regjim që thotë se frymëzohet nga Bashkimi Sovjetik. E dijnë që Putini është një tiran, sigurisht. Por joshja e pyllit të kuq i trazon mendimet.

“Corriere della Sera”, 5 qershor 2022 Përktheu Eugjen Merlika

Nuk dijmë se si e kur do të mbarojë lufta. Përfundimet e saj do të ndikojnë jo vetëm, siç është e natyrshme, mbi barazpeshat ndërkombëtare por edhe – gjë që është më pak e natyrshme – mbi ato të brëndëshmet e demokracive evropiane. Italia është, së bashku me Francën (e cila zotëron institucione më të qëndrueshme), më në dukje. Për praninë, më të shumtë si numër e më të zhurmëshëm, të armiqve të asaj që e quajnë perandoria e së keqes (Shtetet e Bashkuara). Nëse një demokraci nuk është një fuqi e madhe, nëse nuk mund të formatojë kontekstin ndërkombëtar, atëherë është ai kontekst që kushtëzon barazpeshat e saj të brëndëshme.
Për shëmbull, mbas luftës së Dytë botërore Shtetet e Bashkuara farkëtuan, në dritën e vlerave dhe interesave të tyre, në shemëri me Bashkimin Sovjetik, rendin ndërkombëtar. Demokracitë evropiane u përshtatën duke fituar qëndrueshmëri, siguri e mirëqënie. Ka mundësi që lufta në Ukrainë të vazhdojë gjatë. Por një ditë armët, së paku për pak, do të heshtin. E do të bëhet një llogari e parë. Janë tri mundësi. E para është që Ukraina, edhe pa rimarrë të gjithë territoret që Rusia ka pushtuar, të dalë fituese. Për të qënë ende një Shtet sovran që i ka qëndruar me sukses planit të Putinit për t’a fshirë nga harta gjeografike, për të treguar aftësi për të thyer projektin rish-perandorak rus. Mundësia e dytë është që Ukraina, edhe se ekziston ende, sëpaku me emër, do të jetë katandisur në një kandil, makar pa dalje më në det, e paracaktuar të mbijetojë në sajë të ndihmave perëndimore. Rusia do të njihej fitimtare. Moldavia, Polonia e Vëndet balltike do të kishin arsye të dridheshin.
Mundësia e tretë është një vënd numuro, një gjëndje pa fitues të qartë. Do të rridhte një armëpushim i paracaktuar, shpejt a vonë, të thyhej. Nomenklatura ruse nuk do të mund të lejonte për shumë kohë të mos ishte fituese e sigurtë. Përse vallë gjiganti do të duhet të durojë idenë se nuk arriti të kthejë në një qull ata që i quan insekte të parëndësishëm?
Të mbajmë parasysh dy mundësitë dhe pasqyrimet e tyre mbi Italinë. Një fitore e Ukrainës do të fuqizonte qëndrimet politike të atllantistëve. Një fitore ruse do t’i dobësonte rëndë. Jo të gjithë ata që shpresojnë në një mundje të Ukrainës janë detyrimisht putinianë. Por të gjithë janë kundër-amerikanë. Mendojnë se një fitore e Ukrainës do të ishte një fitore e NATO-s dhe e Shteteve të Bashkuara. Ëndërrojnë një Evropë që, të përzënë amerikanët, të merret vesh me Rusinë. Është një grup i ndryshëm, i përbërë nga paqësorë pak a shumë imagjinarë, putinianë, sektorë të botës katolike e të tjerë ende. Kundërshtia për NATO-n është faktori përbashkues.
Nëse do të fitojë Ukraina, atllantistët, Partia demokratike, Vëllezërit e Italisë e ndoshta – nëse do të dalë – një fuqi e qëndrës, do të përforcoheshin. Nëse do të fitojë Rusia do të jenë kundër-atllantistët të përforcohen, edhe brënda PD e Vëllezërve t’Italisë. Ndoshta vetë drejtuesit e atyre partive do të kundërshtoheshin për zgjedhjen e tyre atllantike nga kundërshtarët e brëndshëm përkatës. Në kohët e mesme e të gjata, pamja evropiane që do të rridhte nga fitorja e njërit apo tjetrit ndërluftues do të ndikonte mbi barazpeshat politike italiane.
Në ndarjet mbi luftën dallohen në kundërdritë dëshira të ndryshme mbi t’ardhmen e demokracisë. Është e vërtetë se dy ballërat, atllantist e kundër-atllantist, janë të ndarë edhe në brëndësinë e tyre. Por në mënyrë paradoksale, balli kundër-atllantist është brëndësisht më i lidhur. Ndërmjet atyre që tek ne synojnë në dobësimin e rolit të Shteteve të Bashkuara n’Evropë – njëlloj si Mélenchoni e Le Peni në Francë – janë të përhapura parapëlqimet për një shoqëri të mbyllur, fuqimisht të kontrolluar nga Shteti, janë të pakët miqtë e shoqërisë së hapur (të nismave të individëve), si të tilla më të pajtueshme me karakteret deri më sot zotërues në bashkësinë evroatllantike. Një shoqëri e mbyllur, edhe se formalisht demokratike, nuk do të kishte vështirësi për t’u marrë vesh me Rusinë e Putinit.
Në ballin atllantik ka më shumë ndryshueshmëri. Do të shohim nëse shestimi i zgjedhjes atllantike me suksesin zgjedhor në Italinë e Veriut do t’a shtyjë FdI për të braktisur parapëlqimin e së shkuarës drejt disa idealeve shtetëroro-korporativë, pak të pajtueshëm me kërkesat e një shoqërie të lirë e të hapur. Do të shohim nëse rish-atllantizmi i PD do të japë ndihmesën për të zvogëluar hapësirën, brënda e për rreth partisë (shiko CGIL), e qëndrimeve pak të pajtueshme me ato kërkesa. Por mbas këtyre saktësimeve, nuk duket e papranueshme që politika italiane të shtyhet në një drejtim apo në një tjetër simbas përfundimit të luftës.
Është pastaj mundësia e tretë: lufta vazhdon gjatë dhe ndiqet nga një ngërç e nga pamundësia për të njëmendësuar një fitues të qartë. Në një rast të tillë, përballimi ndërmjet atllantistëve dhe kundër-atllantistëve të shtëpisë sonë nuk do të ndalohej. Pasiguria mbi gjëndjen ndërkombëtare do të derdhej mbi ne duke rritur pasigurinë mbi t’ardhmen e demokracisë sonë.
Nëse do t’ishin vetëm “Idetë e mira” e jo edhe “armët e mira” për të fituar luftërat, e nëse do t’ishin vetëm idetë e mira për të zhvendosur në një kah apo në një tjetër barazpeshat në brëndësi të një demokracie, do të duhej thënë se kush parapëlqen shoqërinë e hapur, pra aleancën perëndimore është më në dobi sepse zotëron idetë më të mira. Kundëramerikanët i drejtohen historisë (me H të madhe), për t’i shpjeguar opinionit publik përsenë e natyrës së ndërlikuar të gjëndjes së Ukrainës e përse një humbje e mirëfilltë ruse nuk është e urueshme. Flasin për historinë në të njëjtën mënyrë sikurse flet Putini, si për një rreth të pamëshirshëm e të pandryshueshëm. Por historia e kuptuar kështu nuk ekziston. Ekzistojnë proçeset historike të thurur me vazhdimësi e pavazhdimësi. Ajo e Ukrainës nuk është një luftë civile, sepse ukrainasit ekzistojnë, janë një komb i pavarur e kështu duan të qëndrojnë. Meqë kombet formohen gjithmonë kundër një armiku, Putini ka arritur të fuqizojë kahun e njinjisisë kombëtare të Ukrainës, është vetëmundur, ka kontribuar, nga 2014 deri sot të shtrembërojë vetë idenë e tij, simbas së cilës”Ukraina nuk ekziston”.
Ka shumë argumenta të mirë për të hedhur poshtë tezat e armiqve të aleancës perëndimore për Ukrainën në shtëpinë tonë, e për të thënë se, për të njëjtat arsye ka ndonjë shkak optimizmi mbi luftën. Armët ruse vështirësisht do t’arrijnë të shkatërrojnë një identitet kolektiv që gjaku dhe zitë kanë përforcuar kaq fuqishëm.

“Corriere della Sera”, 22 qershor 2022 Përktheu Eugjen Merlika

Lufta e Rusisë në Ukrainë do ta ndajë sërish Evropën. Lindja do të ndahet nga Perëndimi, dhe kufiri mes tyre ka të ngjarë të jetë një zonë e rrezikshme, e mbikëqyrur ushtarakisht për të ardhmen e parashikueshme. Natyrisht, ne nuk e dimë se si dhe kur do të përfundojë lufta.

Por pas zhvillimeve të fundit, duket e sigurt të supozohet se si Ukraina dhe Moldavia do të bëhen kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian, dhe më pas anëtare më të drejta tëplota brenda pak vitesh. Udhëheqësit e tre vendeve anëtare më të mëdha të BE-së (Franca, Gjermania dhe Italia) dhe të Rumanisë, e bënë të qartë këtë kur vizituan Kievin javën e kaluar.

Ata ofruan mbështetje të plotë për anëtarësimin e Ukrainës dhe Moldavisë në union, siç bëriedhe Komisioni Evropian një ditë më vonë. Ky proces i zgjerimit, do ta ndryshojë rrënjësisht BE-në, duke e transformuar atë në mënyrë të vendosur në një lojtare gjeopolitike, dhe në fakt në kundërshtarin kryesor të Rusisë në kontinent.

Me luftën e tij në Ukrainë, presidenti rus Vladimir Putin e ka bërë absolutisht të qartë se synon të rindërtojë Perandorinë Ruse. Dhe në këtë funksion, ai po vepron mbi parime që janë krejtësisht të papajtueshme me ato të Bashkimit Evropian, që bazohet në sovranitetin e barabartë, integritetin territorial, paprekshmërinë e kufijve dhe sundimin e ligjit.

BE-ja ka vendosur ta pranojë Ukrainën në gjirin e saj jo sepse do, apo sepse ka ambiciet  sajperandorake, por sepse Putini e detyroi të vepronte kështu. Presidenti rus nisi luftën, duke e vënë Evropën përballë një zgjedhjeje midis dy alternativave të qarta:Ose Evropa do t’i nënshtrohet pretendimeve të Kremlinit për pushtet, ose mund të mbrojë identitetin dhe interesat e saj, bazuar në respektimin e të drejtave të njeriut dhe parimeve demokratike.

BE-ja ka bërë tashmë zgjedhjen e saj, duke favorizuar mbrojtjen e parimeve të veta dhe ato të lirisë. Disa kritikë të vendimit të saj, do të thonë se ajo duhej të ishte përpjekur të negocionte me Rusinë. Por argumenteve të tilla u mungon besueshmëria.

Edhe nëse Brukseli do të ishte gati të ndërmjetësonte një kompromis të dyshimtë me Kremlinin, kjo nismë nuk do të kishte funksionuar, pasi BE-ja ndodhet aktualisht në një pozicion që është reciprokisht përjashtues nga ai i Putinit, dhe që bazohet në ëndrrën e tij revizioniste për rindërtimin e perandorisë ruse.

Meqë asnjëra palë nuk mund të dorëzohet, ne duhet të parashikojmë një konflikt të zgjatur. Dhe duke qenë se forca ushtarake dhe aftësitë parandaluese, do të luajnë në mënyrë të pashmangshme një rol vendimtar, lufta do të ndryshojë përfundimisht edhe karakterin e BE-së.

Projekti i integrimit ekonomik, nuk do të jetë më aq krenar për vlerat që bart. Që tani e tutje, siguria dhe interesat gjeopolitike, duhet të jenë të parat në listë. Deklarata e mbështetjes për kandidaturat e Ukrainës dhe Moldavisë, shënon fillimin e fazës së dytë të zgjerimit të BE-së drejt lindjes.

Edhe pse pranimi i asnjërit nga këto 2 vende nuk do të ndodhë së shpejti, vetë procesi do të ketë një efekt të pakthyeshëm. Evropa e së ardhmes, nuk do të jetë më e realizueshme pa shtetet e Evropës Lindore, me kushtin që ato të mbeten të gatshme dhe të afta për t’u bashkuar.

Arsyeja është shumë e thjeshtë. Kur vjen koha e një ideje, ajo është e pandalshme. Në të kundërt, një ide, koha e së cilës ka kaluar, mund të zgjasë vetëm nëse mbështetet nga fuqia ushtarake. Madje as ajo nuk do ta shpëtojë në fund. Konflikti i ri mes Evropës dhe Rusisë, ka të bëjë kryesisht me idetë.

Është një përplasje ideore midis imperializmit dhe demokracisë. Duke pasur parasysh rëndësinë historike të këtij zhvillimi, evropiano-perëndimorët nuk duhet t’i nënshtrohen asnjë lloji iluzioni komod në lidhje me rreziqet me të cilat po përballen. Rendi aktual evropian, u ndërtua fillimisht rreth synimit të integrimit midis Rusisë dhe Evropës.

Por Putin e ka shkatërruar në mënyrë të pakthyeshme këtë projekt. Ajo është tashmë një gjë që i përket së shkuarës. Me luftën në Ukrainë, Evropa po përballet me një test pjekurie. Ajo gjendet tashmë në një botë të përcaktuar nga rivalitetet e fuqive të mëdha dhe ato bërthamore.

Në pëlqen apo jo, këto janë realitetet gjeopolitike të fillimit të viteve 2020. Në mungesë të një aleance të vazhdueshme me Shtetet e Bashkuara, në gjendjen e saj aktuale të brishtë, Evropa do të ishte shumë e dobët për të mbijetuar në këtë arenë. Atë nuk mund ta shpëtojnë vetëm interesat apo vlerat.

Alternativa është që Evropa ta pranojë dobësinë e saj aktuale, dhe të kapet pas iluzioneve fantastike. Kjo rrugë e çon drejt nënshtrimit dhe varësisë. Ajo nuk mund të shpresojë të gjejënjë konsideratë të ndërsjellë në një botë të diktuar nga rivaliteti i fuqive të mëdha.

Prandaj zgjedhja e vetme reale e Evropës, është të jetë pjesë e aleancave të kujdesshme, të zhvillojë fuqinë e saj, dhe të ndërtojë aftësitë e veta parandaluese. Një strategji koherente për t’i mbijetuar konfliktit të ri ideor, duhet të zëvendësojë sa më parë iluzionet e vazhdueshmejorealiste. Evropa duhet ta pranojë se po jeton në një lagje të rrezikshme./ Marrë nga “Project Syndicate”, Bota.al

*Joschka Fischer, ish- Ministër i Jashtëm i Gjermanisë dhe Zv/kancelar në vitet 1998–2005.