VOAL

VOAL

Fotot – Armatoset Shqipëria, SHBA i dhuron 70 blinda për ushtrinë

January 19, 2017

Komentet

Një buqetë me lule shkrimore për 30 -vjetorin e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë- Nga ALBERT HABAZAJ

 

 

Shkurtore

Në këtë shkrim jubilar nderimi për 30-vjetorin e Universitetit tim të dashur, që mban emrin zyrtar Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, i cili përkon po ashtu edhe me datëlindjen e Bibliotekës Shkencore “Nermin Vlora Falaschi” të këtij institucioni të lartë arsimor në Shqipëri, nuk kam dëshirë të merrem me historinë mbi 2600 vjeçare të Vlorës për liri, pavarësi e dituri përgjatë rrjedhave të kohës, sepse kam shkruar e botuar edhe më parë. Dëlirësisht nuk kam synim shkrimor të merrem as me parashikimin dhe dëshirën e madhe atdhetaro-romantike të Sami Frashërit që “Shkolla e Anijerisë duhet të jetë mbanë detit, tek të jenë  edhe anijet e luftës, në Durrës, anë Ujit të Ftohtë anë Vlorës; po aq, as me njërën nga dallëndyshet e para të arsimit shqiptar, siç qe Shkolla Tregtare në Ujë të Ftohtë, Vlorë, çelur më 8 Nëntor 1924, që përfshinte nxënës nga Vlora, Fieri, Ballshi, Berati, Gjirokastra, Elbasani, Durrësi e Kosova dhe që në vitin 1933 është quajtur edhe Institut i Tregtisë, e cila krahas Normales së Elbasanit e ca pak simotrave shqiptare, sfiduan furtunat perandorake (të vjetra dhe të reja) dhe mbijetuan denjësisht. Thjesht do ta përmend që Shkolla e Lartë e Oficerëve të Flotës Ushtarake Detare apo Shkolla e Lartë e Marinës (e cila më pas u emërua Akademia Detare), u hap për herë të parë në historinë e vendit tonë, ashtu siç ëndërronte Rilindasi i madh, buzë detit të Vlorës, në Ujë të Ftoftë, më 4 shtator 1961. Po ashtu, thjesht sa do të përmend që Shkolla e Lartë Ushtarake e Aviacionit Shqiptar (SHLA) u hap më 11 maj 1962 po në Vlorë [edhe pse kam qenë vetë student për aviator (1979-1981) dhe kam mall, ndjej krenari e po aq trishtim].

Po ashtu, thjesht po e përmend Shkollën Mjekësore “Jani Minga”, të vetmen shkollë kombëtare me histori më tepër se gjysmë shekullore; Shkollën Pedagogjike, shkollat e mirënjohura të arsimit të përgjithshëm “Ali Demi”, “Halim Xhelo”, apo Shkollën Industriale, me aq vlera e dobi për shërbimet më jetësore ndaj qytetarëve në çdo kohë. Është i pamohueshëm për kulturën arsimore vendi dhe roli i Filialit të Fakultetit Ekonomik të Universitetit të Tiranës, i ngritur në Vlorë në periudhën 1970-1980 për degët Plan dhe Kontabilitet apo i Filialit i Institutit të Lartë Pedagogjik të Shkodrës për degët e Mësuesisë: Gjuhë – Letërsi, Matematikë – Fizikë, Biologji – Kimi dhe Histori – Gjeografi për periudhën 1969-1982. Këto institucione arsimore ishin fanarë ndriçues për udhëtimin dituror e dritëror të Vlorës dhe të devotshmëve të merituar për dije, zhvillim e përparim, por, sadopak, për hir të njohjes, mundësive dhe pozicionit organik të punës, do t’i bie pikës mbi ì për fillimet e Universitetit të Vlorës.

 

Fillimet e Universitetit

Për hapjen e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, vendosi Këshilli i Ministrave të Shqipërisë me vendimin nr. 105, datë 28.02.1994, me kryeministër prof. dr. Aleksandër Meksi. Më 1 Mars 1994 u ngrit grupi i punës për të kristalizuar, për t’i dhënë formë e drejtim të qartë idesë për një shkollë të lartë në Vlorë, e cila kishte kohë që diskutohej në mjediset intelektuale të qytetit, vlonjatëve të Tiranës dhe miqve të Vlorës. Pra, ideja ishte e thjeshtë: Vlorës i takon se e meriton një universitet me 3 fakultete. Dhe kështu nisi punën grupi i punës apo bordi drejtues i ngritur posaçërisht për drejtimin e nëngrupeve, me përfshirjen serioze të të cilëve nisi veprimtaria për ngritjen e Universitetit në qytetin e madh bregdetar të Shqipërisë Jugperëndimore (i dyti qytet portual në Shqipëri mbas Durrësit).

Në bordin drejtues u emëruan 7 intelektualë, personalitette të dijes dhe arsimit:

  1. Dr. Sezai Bazaj – kryetar (më vonë Prof. As. Dr., diplomuar për ekonomi)
  2. Dr. Spiro Caushi – nënkryetar (më vonë Prof. Dr. – diplomuar mësues fizike)
  3. Kristaq Pavli – anëtar (diplomuar  për mjekësi, (kardiolog)
  4. Janaq Vaso – anëtar (diplomuar  mësues fizike)
  5. Pajtim Islami – anëtar (diplomuar  për inxhineri mekanike)
  6. Dr. Nestor Tereska – anëtar (Prof. Dr., më vonë Akad., në atë kohë – Rektor i Universitetit të Tiranës, diplomuar  për mjekësi – nefrolog)
  7. Dr. Gëzim Karapici – anëtar (më vonë Prof. Dr., në atë kohë – kohë – Rektor i Universitetit Politeknik të Tiranës, diplomuar  për inxhineri elektrike)

Për formimin e 3 fakulteteve të kësaj shkolle të lartë u krijuan 3 grupe që u ngritën dhe u drejtuan nga specialistë dhe akademikë me përvojë të përzgjedhur nga Universteti i Tiranës, Politekniku, si dhe ekspertë lokalë. Këto grupe drejtoheshin nga:

  1. Dr. Halit Xhafa – kryetar i grupit të punës për ngritjen e Fakultetit të Tregtisë [sot: i Ekonomisë], (në atë kohë Zv/dekan i Fakultetit të Ekonomisë në Universitetit të Tiranës, Prof. Dr.);
  2. Prof.dr. Rexhep Bregu – kryetar i grupit të punës për ngritjen e Fakultetit të Infermierisë [sot: të Shëndetit], (në atë kohë Zv/dekan i Fakultetit të Mjekësisë në Universitetit të Tiranës);

III.             Dr. Nikolin Pema – kryetar i grupit të punës për ngritjen e Fakultetit të Marinës [Sot: i Shkencave Teknike dhe të Natyrës], (në atë kohë Zv/dekan i Fakultetit të Inxhinierisë Mekanike në Universitetit Politeknik të Tiranës).

Më 3 Tetor 1994 nisi dita e parë e mësimeve në Universitetin e Vlorës, me 162 studentët e parë të shpërndarë në 3 fakultete: Fakultetin e Tregtisë me degët Biznes dhe Turizëm, Fakultetin e Marinës me degën Inxhinieri Navale dhe Fakultetin e Infermierisë për përgatitjen e infermerëve, të cilët i përshëndeti zëvendës rektori prof. Spiro Caushi. Më 10 Tetor 1994 u zhvillua ceremonia e përurimit të Universitetit të Vlorës. Në këtë festë të madhe arsimore për Vlorën dhe Shqipërinë mori pjesë edhe Presidenti i Shqipërisë në atë kohë prof. dr. Sali Berisha, ish – Ministri i Arsimit prof.dr. Xhezair Teliti, si dhe shumë personalitete të tjerë të ftuar.

Formimi i auditorëve dhe krijimi i një stafi akademik të denjë, kërkues e ambicioz, me të dhëna kurrikulare nga më të kompletuarat për kohën, të prirur për të zhvilluar aspektet e tyre akademike dhe fakultetet përkatëse gjithashtu, ishin kriteret përmes të cilëve u përzgjodhën, mes 130 kandidatëve, 10 pedagogët e parë efektivë dhe 31 pedagogë të jashtëm.

Nderojmë dhe vlerësojmë ata që hodhën themelet e Universitetit tonë: dr. Sezai Bazaj, i cili me hapjen e Universitetit u emërua Rektor i këtij institucioni të ri të arsimit të lartë shqiptar; prof.dr. Spiro Caushi, që u emërua Zv/Rektor dhe dekan i Fakultetit të Marinës (i cili është cilësuar si dekan i Zëvendës Rektorëve të Universitetit të Vlorës, por ndoshta në rang Republike, sepse këtë detyrë e ushtroi deri ditën që doli në pension, në vitin 2012). Po me kaq nderim kujtojmë dhe vlerësojmë bërthamën e parë pedagogjike, që, përveç Rektorit dhe Zv/Rektorit, përbëhej nga pedagogët Selman Lamaj (dekan i Fakultetit të Tregtisë), Natasha Ahmetaj (pedagoge e Fakultetit të Tregtisë), Brunilda Lilaj (dekane e Fakultetit të Infermierisë), Kristofor Lapa (pedagog i Fakultetit të Marinës), Flutura Kondili (pedagoge e Fakultetit të Infermierisë), Diana Kozdine (pedagoge e Fakultetit të Infermierisë), Vasil Mino (pedagog i Matematikës) dhe Mimoza Shtëmbari (pedagoge e gjuhës angleze).

Rektorët në vite:

Mbas dr. Sezai Bazaj, i cili është rektori i parë i emëruar i Universitetit të Vlorës (1994-1998), në vitin 1998, Rektor u emërua Dr. Bilal Shkurtaj (sot Prof. Dr.), i cili u zgjodh nga Senati për dy mandate. Në zgjedhjet e vitit 2008, Prof. Dr. Tanush Shaska u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës, i cili kontribuoi deri në vitin 2010. Në vitin 2010, Prof. Dr. Albert Qarri u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës. Në vitin 2016 u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës, Prof. Dr. Roland Zisi, i cili vijoi në krye të Universtietit për dy mandate deri në vitin 2024. Në zgjedhjet e 21 Qershorit 2024 fiton postin e Rektorit Prof. dr. Aurela Dai Saliaj (e para grua fitimtare në garat për postin e lartë të Rektorit ndër vite), fakt, që, veç të tjerash, tregon se në Vlorë emancipimi i femrës po ravijëzohet  dukshëm dhe qartë si drita e diellit.

Dy piketa

Qysh në fillimet e tij, Universtieti, krahas edukimit universitar të studentëve, ka pasur përparësi konferencat shkencore, lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare, por nuk është e nevojshme të bëjmë paradë suksesesh këtu, sekpse kemi synime përpara. Në nga punët më të dobishme që ka bërë stafi akademik i “Ismail Qemalit” ka qenë puna kërkimore shkencore, ekspeditat me pjesëmarrje në terren. Nuk mundet që t’i përmendim të gjitha këto veprimtari, mjafton të kujtojmë një ekpseditë realizuar gjatë vitit 2008 në rajonin e Përmetit për studimin e ujërave të Shqipërisë. Ishte një projekt i Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, së bashku me Universitetin e Janinës, realizuar nga prof.dr. Spiro Caushi (fizikin), prof.as.dr. Petrit Kotori (kimist) dhe dr. Muharrem shehu (biolog) – ndjesë pastë! Ndalova në këtë ekspeditë, sepse ishte dhe ngelet një model jo vetëm për pedagogët e studiuesit e Universitetit të Vlorës, por mendoj se është një shembull i mirë për të gjithë universitetet shqiptare. Në  një ekspeditë marrin pjesë ata që duhet të jetë pjesëmarrës, njerëz kompetentë, që kanë kapacitetet e nevojshme profesionale – akademike për një ndërmarrje të tillë (në rastin konkret – një biolog, një kimist, një fizikan)

Gjatë udhëtimit 30-vjeçar të Universitetit tonë, vlen të theksojmë se në vitin akademik 2007-2008, Universteti i Vlorës arriti shifrën rekord të studentëve në 10 000 të regjistruar, nga të cilët 7400 studentë në sistemin me kohë të plotë dhe 2880 në sistemin me kohë të pjesshme, duke u renditur kështu i dyti në shkallë vendi mbas Universitetit të Tiranës dhe i pari midis universiteteve të rretheve (përfshi dhe universitetet e tjera të Tiranës).

Në ditët e sotme studentët vijojnë studimet në 15 departamente, të cilët janë në strukturën e organigramës së 4 fakulteteve: Fakultetit të Shëndetit, atij të Ekonomisë, të  Shkencave Humane dhe Drejtësisë, si dhe Fakultetit të Shkencave Teknike dhe Natyrore.

Studentët tanë në UV studiojnë në fusha e programe të ndryshme si: Ekonomik, Inxhinieri, Juridik, Infermieri, Pedagogji të Specializuar, Shkenca Kompjuterike, Informatikë, Gjuhë të Huaja, Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, Mësuesi, Matematikë – Fizikë etj. Në total UV ofron 2 diploma tekniko-profesionale, 30 programe studimi Bachelor, 37 Programe studimi Master (Shkencor dhe profesional) si dhe një program doktorature. Në UV ofrohen edhe programe studimi: “Master Profesional” në “Udhërrëfim dhe Komunikim Turistik”, program studimi: Formim i vazhduar në fushën Psiko-Pedagogjike, programin e riorganizuar të Ciklit të Dytë në “Mësuesi për Arsimin fillor” dhe programi double degree në fushën e Turizmit në bashkëpunim me Universitetin “Aldo Moro”, Bari Itali. Gjithashtu aplikohen edhe dy programe të reja double degree: Bachelor në “Gjuhësi të Aplikuar në Fushën e Turizmit”, në partneritet me Universitetin e Salentos, Lecce, Itali dhe programi “Inxhinieri mekanike”, në bashkëpunim me Universitetin Politeknik, Bari, Itali. Gjithashtu në Fakultetin e Shkencave Hmane funksionon Doktorata “Studime Gjuhësore, Letrare dhe Kulturore”/ Doktoratë “Language, Literaty and Cultural Studies”.

 

BIBLIOTEKA E UNIVERSITETIT

Biblioteka Shkencore “Nermin Vlora Falaschi” është çelur me themelimin e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, në 10 Tetor 1994, i cili fillimisht kishte emërtimin Universiteti Teknologjik “Ismail Qemali”, Vlorë.

Më 28 nëntor 2005, Biblioteka e Universitetit mori emrin “Nermin Vlora Falachi” për të nderuar kulturologen Nermin Vlora, mbesë e Ismail Qemal Vlorës.

Universiteti ka në dispozicion të studentëve, pedagogëve, studiuesve dhe stafit të këtij Institucioni të arsimit të lartë 3 (tre) biblioteka me 3 (tre) salla leximi, me personel 4 (katër) vetë, me vendndodhje, përkatësisht: Biblioteka shkencore qendrore nr.1, në Godinën A (Rektorati), kati II, që mbulon dhe Fakultetin e Ekonomisë me personel 2 (dy) specialistë; Biblioteka B, nr.2 në Fakultetin e Shkencave Humane dhe Drejtësisë, kati III, me 1 (një) specialist (që mbulon edhe Fakultetin e Shëndetit) dhe Biblioteka e Re, nr.3 në godinën C, kati I në Fakultetin e Shkencave Teknike dhe Natyrore, e cila është hapur më 28.03.2018 me 1 (një) specialist/e.

Sektori i Bibliotekës Shkencore është njësi ndihmëse e Universitetit, strukturë ndihmës akademike me karakter administrativ në nivel institucioni dhe është në vartësi të Rektorit, sipas organigramës, nëpërmjet zv/rektorit Akademik që ndihmon në realizimin dhe mbështetjen e veprimtarive të mësimnxënies/ mësimdhënies dhe të kërkimit shkencor ose të zhvillimit të institucionit të arsimit të lartë (Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë.

Biblioteka Shkencore e Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë është shtëpia e librit, sidomos për studentët, patjetër për pedagogët, stafin dhe studiuesit (jo vetëm personel i UNIVLORËS) që i mirëpret me dashamirësi nga ora 08.00-20:00. Biblioteka jonë është strehëza juaj e ngrohtë, e qetë, me hapësirë dhe me dritë, ku ju mund të studioni më mirë se kudo. Mirë se vini, miq e dashamirës të librit dhe shërbimit tonë si misionarë drite për mendim dhe veprim të mirë, të bukur dhe shoqërisht të dobishëm! Jeni të mirëpritur çdo ditë, jo vetëm gjatë sezonit të provimeve, studentë të dashur, po ashtu të mirëseardhur në konferencat, simpoziumet, tryezat shkencore, veprimtaritë kërkimore – shkencore apo letraro – kulturore, që kryen biblioteka universitare si pjesë e së tërës së UNIVLORËS!

 

Përnjohje e duhur profesionale

Sektori i Bibliotekës Shkencore pranë UV-s, ndjek një politikë të ruajtjes së trashëgimisë së tij akademike, kulturore dhe shkencore, duke shërbyer si një strukturë e depozitimit të infomacionit të shkruar dhe elektronik dhe të organizimit të aktiviteteve ku promovohen libra, autorë dhe tendenca bashkëkohore kulturore, shkencore e letrare.

Orari i Bibliotekës: Biblioteka Qendrore në Godinë është e hapur: e hënë – e premte, ora 08:00-20:00, është në shërbim të studentëve, pedagogëve dhe stafit të Fakultetit të Ekonomisë dhe Rektoratit, mbasdite për të gjithë studentët dhe pegagogët e të katër fakulteteve të universitetit.

Dy bibliotekat e tjera kanë orarin zyrtar 08:00-16:00, fundjavë dhe ditë festash – pushim.

Në Bibliotekën kryesore (Nr.1) është edhe Arkiva e e Bibliotekës, e cila kryen detyrat sipas standardeve të shkencës së Bibliotekonomisë për arkivat e bibliotekave universitare. Funksionon Biblioteka Online dhe Biblioteka Digjitale. Qysh nga viti 2013 Biblioteka është përfshirë në Sistemin Ndërkombëtar të Përshkrimit Bibliografik COBISS. Net, duke realizuar regjistrimin e njësive bibliografike libra dhe jolibra (botime monografike, (së pari ato tekste që janë në funksion të studentëve dhe pedagogëve), buletine e artikuj shkencorë, domosdoshmërisht artikujt e botuar në buletinet shkencorë, që nga ai nr. 1 (v. 2001) korrekt me standardet Ndërkombëtare të Bibliotekomonisë në këtë fushë.

Numri i vendeve për sallë përkatësisht: Total – 120, Bibloteka A – 60, Bibloteka B – 37,

Bibloteka C – 23. Numri i përdoruesve/ frekuentuesve: Total – 80, Bibloteka A – 45, Bibloteka B

– 20, Bibloteka C – 15.

Gjatë vitit akademik 2019-2020, në mjediset e Bibliotekës Qendrore (Godina A) u krijua Arkiva e Bibliotekës, e cila kryen detyrat sipas standardeve bibliotekonomisë për arkivat e bibliotekave universitare.

Koeficienti i shfrytëzueshmërisë, [llogaritur me numrin e përdoruesve të bibliotekës mbi numrin

e vendeve në çdo sallë (total bibliotekat)] është afërsisht 0.67 ose 67 % shfryëzohet. Sipërfaqja e

bibliotekës A është 252 m². Aty u krijua sipas standardeve dhe në mjedisin e duhur për Arkivin e

Bibliotekës. Sipërfaqja e bibliotekës B është 90 m², ndërsa Sipërfaqja e bibliotekës C është 80 m².

Pasurimi i fondeve të bibliotekës sigurohet përgjithësisht me pasurim korent dhe më pak me

pasurim retrospektiv. Burimet e pasurimit për librin në gjuhën shqipe janë: blerjet me procedurë

sipas buxhetit të përcaktuar me preventivat dhe specifikimeve teknike, miratur nga S.A dhe B.A.

[me tenderim], dhe dhuratat nga institucione shtetërore, organizata jofitimprurëse apo persona

privatë, për tekste që paraqesin interes për studentët, pedagogët e stafin. Për librin e huaj

nëpërmjet burimeve të ndryshme të pasurimit që gjenden në internet. Një adresë e tillë që kemi

shfrytëzuar është: http://www.amazon.com apo Barnes & Noble company http://.barnesandnoble.com

Ndihmesë të dukshme në dispozicion të studentëve kanë dhënë Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Akademia e Studimeve Albanologjike, KLSH, institucione të tjera apo personalitete të fushave të ndryshme të dijes e shkencës me literarurë fizike si: tekste mësimore bazë dhe literaturë ndihmëse në gjuhë shqipe apo të huaja, libra apo revista shkencore të nevojshme, të mjaftueshme dhe të përshtatshme për mbulimin e të gjitha moduleve e veprimtarive mësimore sipas natyrës e specifikës së programit të studimit.

Biblioteka funksion me fonde të hapura (salla leximi – të tri bibliotekat) dhe me fonde të mbyllura (biblioteka qendrore).

Në total, fondi i trashëguar (1994-2024 (me blerje dhe dhurata, shqip dhe në gjuhë të huaj) është: 55. 000 tekste në përreth 15.000 tituj. Blerjet dhe dhuratat kanë pasuruar burimet manuale të bibliotekës dhe e kanë freskuar ndjeshëm atë nëpërmjet përditësimit të literaturës ndërkombëtare, në shërbim të katalogimit dhe administrimit elektronik të fondit dhe periodikut. Biblioteka mundëson shfrytëzimin e të gjitha botimeve, që disponon nga përdoruesit e ndryshëm, nga çdo bibliotekë dhe laborator i fakulteteve përkatësisht. Ndërkohë, duke qenë në formatin digjital, i njëjti material/ botim mund të aksesohet nga më shumë se një përdorues njëkohësisht, dhe mund të lexohet në kohën që përdoruesi përcakton, pa pasur varësi nga disponibiliteti i ambjenteve të UV. Biblioteka Shkencore është shërbestare e studentëve dhe pedagogëve të Universitetit.

 

Biblioteka Shkencore për akreditimin e Universitetit

Institucioni siguron ruajtjen, mirëmbajtjen dhe zhvillimin e trashëgimisë së tij akademike, kulturore dhe shkencore. (Kreu III Standardi VII.4) UV ka vënë në dispozicion të studentëve, pedagogëve, studiuesve dhe stafit të këtij Institucioni 3 (tre) biblioteka me 3 (tre) salla leximi, me personel 4 (katër) vetë, me vendndodhje, përkatësisht: Biblioteka qendrore, në Godinën A (Rektorati), që mbulon dhe Fakultetin e Ekonomisë me personel 2 (dy) specialistë, Biblioteka B, në Fakultetin e Shkencave Humane dhe Drejtësisë me 1 (një) specialist (që mbulon edhe Fakultetin e Shëndetit) dhe Biblioteka e Re në godinën C, në Fakultetin e Shkencave Teknike dhe Natyrore me 1 (një) specialist/e. Sektori i Biblotekës Shkencore pranë UV-s, ndjek një politikë të ruajtjes së trashëgimisë së tij akademike, kulturore dhe shkencore, duke shërbyer si një strukturë e depozitimit të infomacionit të shkruar dhe elektronik dhe të organizimit të aktiviteteve ku promovohen libra, autorë dhe tendenca bashkëkohore kulturore, shkencore e letrare. Çdo pedagog (me kohë të pjesshme ose të plotë) dorëzon tekstet mësimore dhe/ose tekstet e ushtrimeve që ka përdorur dhe përdor në kurset e tij pranë Sektorit të Shërbimeve të Librit në Bibliotekën Shkencore për t’u ardhur në ndihmë studentëve, të cilët nuk kanë mundësi financiare për ti blerë ato [E2.65]. Theksojmë se çdo publikim i stafit akademik ka plotësuar kriteret e publikimit të tyre në përputhje me Vendimin e miratuar nga SA [E2.66]. Gjithashtu, çdo pedagog dorëzon listën e punimeve të diplomës së ciklit të dytë dhe të tretë në hard copy tek të dyja Biblotekat e UV-së (Sektori i Shërbimeve të Librit) [E2.65]. Çdo veprimtari kërkimore-shkencore e stafit akademik është në përputhje me “Rregulloren e Etikës mbi veprimtarinë kërkimore-shkencore dhe botuese” e miratuar me Vendim të SA-së [E2.67]. SA ka miratuar listën e disa botimeve që do të përbëjnë “minibibliotekë zyre” në formë pakete për zyrat e autoriteteve drejtuese, kryesekretareve, sekretarive mësimore dhe administratës (sektorë, drejtori) me qëllim që secili autoritet e punonjës i Universitetit të ketë njohuri të përgjithsme për gjuhën shqipe, shkrimin e saj, popullin shqiptar, identitetin, vlerat kombëtare, historinë, kulturën dhe letërsinë shqipe, Kosovën, arbëreshet etj. [E2.68]. UV ka marrë në pronësi Opusin e trashëgimisë kulturore të Lefter Çipës, të cilat përbëjnë një pasuri kombëtare jo vetëm për studentët e fushës, që vijojnë studimet e nivelit të dytë, por edhe për pedagogët dhe studiuesit shqiptarë apo të huaj. Gjithashtu, UV ka botuar Bibliografinë e “Botime të pedagogëve të Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, pjesa 1 (1994-2006). Po ashtu është botuar Bibliografia “Botime të pedagogëve të Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, Libra. Pjesa 2 (2006-2020). UV ndjek një politikë të vlerësimit dhe zhvillimit të pasurive të tij akademike, kulturore dhe shkencore, duke mbështetur stafin akademik në botimet e artikujve shkencore në Buletinin e UVsë, promovimin e librave dhe krijimin e arkivës dixhitale [E2.69]. UV promovon shembuj të praktikave të mira, nxit e inkurajon personelin akademik për përmirësimin e mëtejshëm të cilësisë së mësimdhënies e kërkimit shkencor nëpërmjet mbështetjes financiare [E2.70]. UV boton periodikisht dhe vë në dispozicion të stafit dhe studentëve Buletinin e saj Shkencor (nga viti 2013- me ISSN 2310-6719), i cili përmban artikujt shkencorë të pedagogëve të UV-së, të autorëve të tjerë shqiptarë apo të huaj. Ky Buletin është hapur në vitin 2001 dhe shërben si një pasuri jo vetëm për UV-në por edhe më gjerë. 13 buletinet e para (nga viti 2001- 2008) janë regjistruar në programin COBISS.Net dhe po vijohet me përditësimin e artikujve të buletinëve me ISSN. Për dixhitalizimin e standardizuar dhe të unifikuar të librit/ tekstit mësimor apo artikujve shkencorë të nevojshëm, UV është në proçes unifikimi me rrjetin e Bibliotekave Universitare me lider Bibliotekën e Akademisë së Shkencave, për përmbushjen e planit kombëtar për dixhitalizimin e Bibliotekave Universitare dhe atyre të rrjetit.

 

Përditshmëria

Sektori i Bibliotekës shkencore, me të tre bibliotekat e fakulteteve është një mbështetje efektive e mësimit dhe hulumtimit të studentëve në literaturën e duhur bashkëkohore, revistat/ buletinet, etj.

Informacioni për bibliotekat dhe aktivitetet e tyre publikohet në faqen e internetit të Universitetit.

Orari i Bibliotekës: Biblioteka Qendrore në Godinë është e hapur: e hënë – e premte, ora 08:00-

20:00, është në shërbim të studentëve, pedagogëve dhe stafit të Fakultetit të Ekonomisë dhe

Rektoratit, mbasdite për të gjithë studentët dhe pegagogët e të katër fakulteteve të universitetit.

Dy bibliotekat e tjera kanë orarin zyrtar 08:00-16:00, fundjavë dhe ditë festash – pushim. Për të

llogaritur numrin e përdoruesve të Bibliotekës dhe koeficientin e shfrytëzueshmërisë përdorim

Statistitat vjetore, mujore dhe ditore, të cilat plotësohen sipas udhëzimeve që ka biblioteka dhe

ruhen në arkiv, sipas kritereve. Librat për përdorim jashtë bibliotekës huazohen duke plotësuar

kartelën e lexuesit/ përdoruesit sipas rregullores së bibliotekës.

Biblioteka ka Rregulloren e brendshme të saj të miratuar nga Senati Akademik i Universitetit.

 

Për bibliotekën online dhe atë digjitale:

  1. Në softin COBISS3 uvl për digjitalizimin e katalogut bibliografik të koleksionit të Bibliotekës

përditësojmë tekste dhe artikuj shkencorë si pjesë e rrjetit në sistemin ndërkombëtar Cobiss. Net.

Studentët kanë kërkuar për materiale/ tekste, artikuj digjitalë sipas manualit të librarisë digjitale,

i cili ka shërbyer për të aksesuar shërbimin e librarisë digjitale, duke aksesuar këtë shërbim në

linkun: https://ulibrary.rash.al/

  1. Biblioteka Digjitale

Për Bibliotekën elektronike online është punuar me burimet elektronike për Shqipërinë, ndërsa për digjitalizimin e standardizuar dhe të unifikuar të librit/ tekstit mësimor apo artikujve shkencorë të nevojshëm në fillim të viti 2021 ka filluar funksionimin Biblioteka Digjitale e Universitetit. Marrja në pronësi nga Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë e Opusit të trashëgimisë kulturore të Lefter Çipës, nisi me skanimin dhe digjitalizimit e dorëshkrimeve me vlerë dhe materialeve të rralla në version origjinal dhe kopje autentike të këtij autori polifon, etnofolkloristit dhe poetit atipik Çipa, që përbëjnë një pasuri kombëtare jo vetëm për studentët e fushës, që vijojnë studimet e nivelit të dytë, por edhe për pedagogët dhe studiuesit shqiptarë apo të huaj. Biblioteka shkencore Qendrore, ka gjithashtu në funksion të studentëve dhe pedagogëve edhe Bibliotekën digjitale të prof. Pietro di Marco. Për digjitalizimin libror, vijon puna përditshërisht dhe pa ndërprerje për skanimin, ruajtjen dhe vënien e tyre në dispozicion të përdoruesve, duke pasur përparësi botimet unikale, ato që nuk lejohen të dalin nga salla, enciklopeditë, fjalorët, dorëshkrimet, botimet  e vjetra, si dhe  ato tekste universitare, që janë më të rëndësishëm e të domosdoshëm për studentët së pari. Me këtë proces merret kryesisht specialisti Elton Brakaj.

  1. Bibliografitë

Janë botuar 2 punime profesionale në fushën e Bibliotekonomisë: Bibliografia “Botime të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, Pjesa 1 (1994-2006), ku përfshihen 65 autorë dhe 3 përkthyes – pedagogë të UNIVLORËS me 167 njësi bibliografike (tituj librash, regjistruar dhe në Sistemin Ndërkombëtar të përshkimit Bbliografik të njësive libra dhe jolibra) si dhe: “Bibliografia e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë: Tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë,  Pjesa 2 (2006-2023), ku përfshihen 179 tituj librash, nga të cilat 117 tekste mësimore dhe 62 monografi, prodhim intelektual i 108 pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, si dhe 17 përkthyes të këtij institucioni të lartë arsimor, përgatitur nga bibliografi Albert Habazaj, të cilat janë punime kërkimore – shkencore unikale me vlera serioze për universitetin dhe ndër të rrallat ndër universitetet shqiptare.

Ndryshe nga e para, kjo bibliografi është e integruar në Sistemin dhe Shërbimet e Përbashkëta Bibliografike Online (COBISS), sipas standardeve ndërkombëtare të përshkrimit bibliografik, si edhe në Sistemin Informues për Veprimtarinë Kërkimore në Shqipëri (E-cris.AL). Në këtë Bibliografi, përveç njësive bibliografike – libra të pedagogëve të UV, janë përfshirë dhe punimet shkencore të figurave të njohura të shkencës shqiptare, si prof. Daritan Spahiu, Llukan Puka, Shaban Sinani, Sulo Hadëri, Sherif Bundo, Beshir Ciceri, Ilir Mandro Agron Xhagolli etj. që, në të Universitetin “Ismail Qemali”, Vlorë  gëzojnë statusin “Personel Akademik i ftuar”. Në fund të çdo njësie bibliografike, ndodhet ID përkatëse që e identifikon secilën njësi në këtë sistem.

Në Panairin e Tretë Mbarëkombëtar të Librit Akademik dhe Shkencor, zhvilluar në Tiranë në datat 23-25 prill 2024, organizuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës me bashkëpunimin e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, me pjesëmarrjen e mbi 35 institucioneve, universiteteve dhe subjekteve me veprimtari botuese shkencore, Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë, për herë të parë në historinë e tij 30 vjeçare promovoi në sallën “Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë,  dy botimet e tij:

  • Studime Ndërdisiplinore në Albanologji – autor Prof. Dr. Roland Zisi
  • Bibliografia e Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, pjesa II (2006 – 2023), përgatitur nga Albert Habazaj.

Drejtoi seancën: Albert Habazaj, paraqitën botimet: Prof. Teuta Toska, Akad. Vaso Tole, Albert Habazaj dhe Dr. Ermir Xhindi.

  1. Janë regjistruar në Programin Cobiss/ Sistemi dhe shërbimet e përbashkëta bibliografike

online të gjithë artikujt shkencorë të pedagogëve të Universitetit "Ismail Qemali" Vlorë, të autorëve të tjerë shqiptarë apo të huaj, të cilët janë botuar në:

  1. a) Buletinet shkencorë të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë (nga viti 2013- ) me ISSN 2310-

6719;

  1. b)  Buletinet Shkencorë të Universitetit Teknologjik “Ismail Qemali”, Vlorë  (nga viti 2001-

2008, gjithsej 13 buletine pa ISSN), të cilëve u kemi vendosur numrin e brendshëm, Y990-8080,

përcaktuar nga Cobiss dhe njohur ndërkombëtarisht, regjistrime të krijuara dhe të shkarkuara në COBISS.AL, të cilat gjenden në online në: https://www.cobiss.net [LIBRARY INFORMATION SYSTEMS AND CURRENT RESEARCH INFORMATION SYSTEMS NETËORK], Library (Acronym) UVL, Cataloguer Albert Habazaj].

Me projektin e ri të Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, të Bibliotekës digjitale, e cila konsiston në konvertimin e të gjithë fondit të koleksioneve të Bibliotekës shkencore “Nermin Vlora Falaschi” të UV nga libra fizikë – që janë akutalisht – në digjitalë, realizojmë automatizimin e Bibliotekës universitare, katalogimin dhe administrimin elektronik të fondit dhe periodikut sipas standardeve ndërkombëtare të shkencës së bibliotekonomisë. Përpunimi teknik sipas standardeve ndërkombëtare në shërbim të katalogimit dhe administrimit elektronik të fondit dhe periodikut, po e jep efektin tek rrit cilësinë, shpejtësinë dhe efektivitetin e shërbimeve të ofruar ndaj përdoruesve, tek mundëson qasjen me informacion në distancë të përdoruesve dhe shpërfaqjen e informacionit nëpërmjet burimeve alternative, duke përfshirë internetin, nëpërmjet motorëve kryesorë të kërkimit e shërbime të tjera, që i përkasin Bibliotekës digjitale. Kjo platformë mundëson aksesimin e të gjitha botimeve që biblioteka e UV disponon nga përdoruesit e ndryshëm, nga çdo bibliotekë dhe laborator të fakulteteve përkatësisht. Ndërkohë, duke qenë në formatin digjital, i njëjti material/ botim mund të aksesohet nga më shumë se një përdorues njëkohësisht, dhe mund të lexohet në kohën që përdoruesi përcakton, pa pasur varësi nga disponibiliteti i ambjenteve të UV.

Stafi i bibliotekës është angazhuar edhe në veprimtaritë kërkimore – shkencore të Universitetit dhe të institucioneve të tjera të arsimit të lartë në Shqipëri  e jashtë vendit, ku kanë dhënë ndihmesën e tyre me botime të ndryshme të fushave, ku janë përfshirë.

 

Festa kulturore-artistike

Kemi realizuar takime me shkrimtarë të shquar si Kadareja, Dritëroi, Ali Podrimja, Fatos Arapi, Nasho Jorgaqi, Fatos Kongoli, Xhevahir Spahiu, Flutura Açka, Maku Pone, etj., me fizikanin e shquar, prof. Niko Thomo, me studiuesit e njohur Anton Berisha, me akademik Gjovalin Shkurtaj, profesorët Rami Memushaj, Ymer Çiraku, Farudin Krutaj, Mësuesin e Popullit, të ndjerin Kristaq Shtëmbari, me albanologët arbëreshë, akad. Francesco Altimari e Matteo Mandalá, etj. Domethënëse dhe me mesazhe të larta njerëzore e kulturore janë bërë veprimtaritë për princin e lirikës shqiptare Ali Asllani, për poetin e studiuesin e spikatur Nexhat Hakiu dhe për kalorësin e lirisë së fjalës, personalitetin shquar të letërsisë bashkëkohore shqiptare Petro Marko, etj. Në këto veprimtari e konferenca shkencore roli i bibliotekës së Universtetit ka qenë i dukshëm, me kumtesat e përgatitura e të mbajtura nga specialistët e saj, të cilat dhe janë botuar, si dhe me faktin se veprimtaritë janë bërë në mjediset e bibliotekës universitare. Për mbarëvajtjen e tyre kemi patur bashkëpunim të frytshëm me Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Vlorës, që më vonë u riogranizua si Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve “Petro Marko” Vlorë. Ndihmesë të palodhur organizative ka dhënë dhe prof.dr. Bardhosh Gaçe.

Gjithashtu, Biblioteka “Nermin Vlora Falaschi” ka zhvilluar e zhvillon veprimtari letrare-artistike dhe kulturore, në të cilat përuron autorë e studiues vlonjatë, autorë të njohur shqiptarë dhe të diasporës shqiptare nëpër botë, ndër të cilët mund të përmendim autoritete të letrave shqipe si Rudolf  Marku, Primo Shllaku, Vllasova Musta, Daut Gumeni etj. Në Bibliotekën “Nermin Vlora Falaschi”, – siç shprehet mësuesi veteran dhe drejtues i arsimit,  poeti lirik Hiqmet Mehmetaj – jemi mbledhur shpesh dhe kemi shkëmbyer mendime, kemi përfituar nga njëri- tjetri, ndaj këtë sallë e quaj faltore, kishë, xhami apo teqè, si bekim i Zotit. E përmend këtë fakt se janë disa njerëz, humanë në universitetin “Ismail Qemali” Vlorë, që na i kanë krijuar këto mundësi”. Dhe kështu, pa u dukur, bëjmë gjëra të thjeshta, të mira e të dobishme, vërtet të vogla, por me dashuri të madhe, siç dëshironte dhe shenjt Tereza. Për çdo veprimtari, që zbukuron botën e qytetit, Biblioteka e Universitetit të Vlorës është një vatër e ngrohtë e shkrimtarëve dhe artistëve, e njerëzve të dijes dhe veprimit përparimtar.

 

Nuk mund të harroj stafin

Në stafin e bibliotekës, duke filluar që nga themelimi i Universitetit dhe deri në vitin 2024, që përkon me 30-vjetorin e Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë kanë punuar apo punojnë: Ermira Sharra, Elisabeta Shehu, Lida Mezini, Albert Habazaj, Esmeralda Çelaj, Hatixhe Likaj, Gentjan Zejno, Elton Brakaj dhe Marieta Mërkuri.

Drejtues të Bibliotekës së Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë ndër vite kanë qenë: Ermira Sharra: 1994-2007 dhe Msc. Albert Habazaj: 2007 e në vijim. Mirënjohje, kolegë të dashur, ju që keni dalur në pension, apo që keni emigruar jashtë shtetit, si dhe ju që jeni në krahun tim në sektorin e Bibliotekës Shkencore “Nermin Vlora Falaschi” të Universitetit “Ismail Qemali”Vlorë, si njësi ndihmëse e tij për edukimin akademik, qytetar dhe kulturor të studentëve tanë të dashur, pa të cilët ne nuk mund të funksionojmë në këtë institucion të lartë arsimor!

ORACION PËR ATA QË NUK HARROJNË- Nga ARIF EJUPI

Më 13 shtator të këtij viti u bënë 34-vjet kur Serbia, me 42 pizgauerë, 8 automjete të blindura,6 tanke dhe një helikopterë që vëzhgonte gjendjen nga qielli ia kishte mësyrë fshatit Pollatë të komunës së Podujevës.

Në shënjestër ishte familja Monolli–Latifi e cila në të gjitha periudhat u kishte rezistuar sulmeve serbo-sllave.

Orvatjet e Serbisë për ta nënshtruar këtë familje të madhe mëmëdhetarësh fillet i kanë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Çetnikë e partizanë serbë patën vrarë në moshë të re në fshatin Repë të Llapit, vëllezërit: Hajrullah Mursel Latifi 1905–1943, Tafil Mursel Latifi 1924–1943 dhe kushëririn e tyre Munoll Osman Monolli.

E, tri-katër vjet më vonë pagjurmë likuidohet edhe Jusuf Mursel Latifi, të cilit që nga ajo ditë tragjike nuk i dihet as varri.

Me të njëjtin skenar vritet edhe Jetullah Ramë Dema 1909-1941. Sipas rrëfimeve të të moshuarve Abdylhamit Rushiti, Hetem dhe Ilaz Dema, thuhet se Jetullahun, këto banda të krimit e kanë kidnapuar dhe pastaj e kanë ekzekutuar diku në malet e Kopaonikut.

Përkundër vrasjeve, burgosjeve dhe dhunës së pandërprerë Monollët e Pollatës,brez pas brezi tregohen kundërshtar të pakompromis ndaj të gjitha regjimeve të Serbisë.

Të vendosur për të qëndruar të pathyeshëm deri në pavarësimin e plotë të Kosovës nga Serbia, tregohen veçmas vëllezërit: Hashim, Avdi dhe Shefki Monolli-Latifi, si dhe kushërinjtë e tyre Sabit,Muhamet, Ali, Ibush dhe Ftim Monolli–Latifi.

Hashim Latifi, 1926-2009 ishte njëri nga mësuesit e parë në Llap. Ai më 1949 dënohet me burgim të rëndë. Edhe pas vuajtjes së dënimit përcillet çdo hap nga UDB-a, jugosllave.

Me gjithë kërcënimet e vazhdueshme Hashimi do të marrë guximin që të ndjekë kurse plotësuese të mësuesisë në Prishtinë dhe Prizren.

I vetëdijshëm që mund t’i ndërpritet frekuentimi i këtyre kurseve nga regjimi titisto-rankoviçian, ai ato i kryen me sukses, duke bërë ndryshim të mbiemrit nga Latifi në Morina.

Hashimi në Llap e më gjerë shquhet si arsimdashës dhe atdhetar i devotshëm. Ai 36 vite të plota punoi si mësues në Halabak, Pollatë, Sllatinë, Dumnicë dhe Llaushë, fshatra këto të regjionit të Llapit.

Hashimi një kohë kreu edhe detyrën e llogaritësit të normës në Kombinatin Metalurgjik Trepça në Stantërg të Mitrovicës. Por, as njëherë nuk u la i qetë nga regjimet diktatoriale të ish-Jugosllavisë komuniste dhe Serbisë fashiste.

Vite të shumta burgimi pati bërë edhe i vëllai Avdi Latifi, i cili deri në çlirimin definitiv të Kosovës, u dha shpirt e forcë të gjitha organizimeve ndaj pushtuesve serbo-sllavë.

Po ashtu baca, Sabit, një marangoz i njohur përveç punës cilësore dallohej për guxim dhe aftësi organizative.

Shtëpia e tij në Podujevë gjatë vitit 1981, ka qenë jatak i të rinjve që merreshin me hartimin e programit për kryengritje të përgjithshme kundër Serbisë.

Ai disaherë ka qenë i dënuar nga Serbia për veprimtari atdhetare. Baca, Sabit ka vuajtur dënimin në burgun famëkeq të Nishit, me Mulla Ramë Govorin, një antikomunist i përbetuar dhe i palëkundur në qëndrime.

Mulla Rama, dhe shokë të tjerë të burgut të Nishit, Sabitin e përshkruajnë si burrë trim dhe humanist të madh.

Pushtuesit serbë gati çdo stinë të vitit u munduan për t’i zmbrapsur Monollët–Latifajt, duke i arrestuar dhe duke u shqiptuar dënime drakonike, nëpërmjet proceseve të montuara politike.

Mirëpo, ata këto dënime i bëjnë edhe më të fortë, si në veprimtari individuale ashtu dhe në organizim të masave.

Monollët dhe Ajetajt e Sfeqlës që nga viti 1932 në krushqi me njëri-tjetrin janë nga të parët në Krahinën e Llapit, që tytat e armeve ua drejtojnë serbëve kolonizatorë të tokave tona stërgjyshore.

Nga derë e njohur e familjes Monolli, vjen edhe Hyrë Monolli-Ajeti, gjyshja e heroit Ali Adem Ajeti, vrarë më 30 maj të vitit 1989 nga policë vrasës serbo-sllavë, gjegjësisht nëna e luftëtarit të paepur për lirinë e Kosovës, Hetem Ramadan Ajeti.

Nga frika që po dështohet në zënien gjallë të Aliut, që ishte kryeorganizator i këtyre protestave dhe i burgosur politikë gjendjen nga qielli e përcillte edhe një helikopter i forcave të policisë jugosllave.

Aliu atë ditë kritike vritet në përpjekje për t’i mbrojtur nxënës e studentë llapjanë pjesëmarrës të kësaj demonstrate të fuqishme, që pati filluar në orët e paradites në sheshin e Podujevës.

Policë e ushtarë serbë të rritur me urrejtje të paparë ndaj shqiptarëve më 27 mars të njëjtit vit vrasin edhe Mehmet Maliq Ejupin, i cili ende s’kishte hyrë në pranverën e 24-të, të jetës së vet.

Me vrasjen e Mehmetit shihet haptas çmenduria e neofashistëve serbë ndaj shqiptarëve të Kosovës.

Polici serb që shtie në Mehmetin kur vëren që ai kishte rënë përtokë nga plumbat puth tytën e automatikut. (dëshmitar okular Xhelil Arbanasha, Polonicë-e Podujevës )

Vrasja e Mehmetit dhe Aliut i pezmaton aq shumë Monollët dhe Ajetajt e Sfeqlës, të cilët si alternativë të vetme shohin krijimin e grupeve guerile.

Detyrë e këtyre grupeve të përbëra nga tre-katër veta do të jenë sulmet e koordinuara ndaj njësiteve të policisë serbe të vendosura dhunshëm në komunën e Podujevës.

Në mesin e atyre që kishin planifikuar krijimin e këtyre grupeve guerile ishte edhe Zejnullah Zejnullahu-Zena, në atë periudhë kryetar i LDK-së, nëndega në Sfeqël të Podujevës.

Zejnullahu duke treguar gatishmëri në pajisjen me armë të vullnetarëve të gatshëm për t’ua kthyer tytat e armëve pushtuesve serbë në nëntor të vitit 1992, shet 50-ari tokë pjellore dhe bagëtinë.

Ai më 22 qershor të vitit 1998 e braktis përfundimisht Zvicrën dhe rikthehet në radhët e UÇK-ës. Përkrah Zejnullahut do të jenë dhe tre djemtë e tij, Bekimi, Afrimi dhe Arsimi.

Meqenëse në shtëpinë e Zenës ishin të pozicionuara njësitet e UÇK-ës, për përgatitjen e ushqimit dhe higjienën kujdeseshin bashkëshortja e tij, Mihane Kastrati-Zejnullahu me të bijat Ganimeten dhe Makfiren.

Në mënyrë mjeshtërore dhe pa u diktuar asnjëherë në këtë organizim do të ndihmojë edhe Ismail Ajeti–Bushi, vjehërr i Muhamet Latifit, i dënuar dyherë me vdekje nga regjimi komunist i ish–Jugosllavisë.

Ismaili më 23 dhjetor të vitit 1945 në Kranjë të Prespës,ia mundëson arratisjen në Greqi, me 400 (katërqind) luftëtarë Muharrem Bajraktarit, udhëheqës i Ballit Kombëtar.

Ai nuk njihte frikën! Akt të ngjashëm heroizmi tregon edhe më 8 shkurt të vitit 1950.

Ismaili në cilësinë e gardianit të burgut në Mitrovicë të Kosovës, ua çel dyert të gjithë të burgosurve politikë, ku së bashku me ta edhe ai merr arratinë.

Ismailit pas kësaj ngjarje i shqiptohet dënimi me vdekje. Nga ekzekutimi e shpëton i vëllai Mehmeti që qet në shitje ara e bagëti. Me këtë rast me familjen Ajeti, solidarizohet edhe Latif Merovci,shok dhe mik i ngushtë i Mehmetit, i cili për shpëtimin e Ismailit, nga ekzekutimi ndihmon me 100 (njëqind ) lira të arit.

Një avokat me emër që ishte i lidhur me kabinetin qeveritar të Titos, pas pranimit të një shume bukur të majme parash, dënimin me ekzekutim Ismail Ajetit–Bushit, ia kthen në burgim të përjetshëm.

Ismaili nga dënimi i dytë lirohet më 15 shkurt të vitit 1960, falë një Amnistie të përgjithshme.

Ai edhe pse kishte përjetuar ferrin në burgun e Manastirit dhe Idrizovës, përsëri do të jetë përkrah rinisë kryengritëse të Llapit dhe trevave të tjera shqiptare.

Ismaili mbante lidhje të vazhdueshme me Monollët e moshuar dhe të rinj. Fjala e tij respektohej nga të gjithë.

Dhëndëri i tij Muhamet Latifi edhe pse shumë herë ishte keqtrajtuar dhe burgosur nga regjimi gjakatar i Mishosheviqit, të gjithë njerëzit që Ismaili i adresonte tek ai i strehonte pahezituar në shtëpinë e tij.

Madje në rast sulmesh nga armiku në bregoren rrëzë shtëpisë së tij, kishte ndërtuar një bunker.

Këtu patjetër duhet vlerësuar edhe guximin e të ëmës, Hajrije Bajgora–Latifi. Hajrija qëkur ishte vajzë kishte përjetuar dhunën dhe terrorin e pushtuesve serbë. Andaj e dinte fare mirë që ata janë të pirur vetëm për krime dhe gjenocid.

Ajo duke qenë motër e tribunit të njohur popullor Bislim Bajgora, me tërë qenien u jep mbështetje të pazëvendësueshme djemve dhe vajzave të Llapit, në organizim kundër okupimit të Kosovës nga Serbia.

Fëmijë të vajzave të saj Fatimes dhe Miradijes, janë Pajazit Jashari dhe Gjyle Krasniqi të dënuar politikë. Pajazit Jashari, nga ilegalja i njohur me nofkën Boiku, shumë i rinj pati përjetuar qelitë e burgut skëterrë të Goli–Otokut.

Ndërsa, Gjyle Krasniqi e quajtur Shote Galica e Llapit në vitet e 80-ta,e pati goditur 4-5 herë me një shufër në kokë shitësin serb të tekstileve Stojan Mikiq.

Në ato çaste me Gjylën ishte edhe vajza e tezës së saj Mihane Ali Jashari (dëshmitar okular Hazbi Fazli Gubetini)

Mikiq një njeri amoral kur shihte vajza të bukura i ngacmonte me fjalë të pista. Por, atij i pati dhënë hakun Gjyle Krasniqi, duke i treguar që s’mund të abuzohet me femrat shqiptare.

Pas kësaj ngjarje rinia llapjane thuri vargjet kumbuese dhe në rimë ‘’Të paçim jetë e mot Gjyle Krasniqi, tmerri i Stojan Mikiqit‘’

Në familjen e vëllezërve Sabit, Myftar, Eset, Ali dhe Muhamet Monolli-Latifi, më 1989 strehohen edhe anëtarët e celulës së armatosur të njohur në popull si ‘’Çeta e Llapit’’

Si pasojë e aktivitetit kombëtar Muhamet Latifi në nëntor të vitit 1994, rrahet mizorisht nga policia serbe.

Atij gjykatat e udhëhequra nga gjykatës të afërt me kryekasapin Sllobodan Millosheviq, i shqiptojnë dënimin me burg, të cilin e vuan në Prishtinë dhe Prokuple.

Muhamet Latifi i gatshëm për të dhënë jetën çdo moment në mbrojtje të Kosovës, po nga këto Gjykata kriminale të Serbisë, dënohet edhe në vitin 1997 me 6 muaj burgim.

Ai, këtë dënim e kryen në Leskovc të Serbisë . Në këtë burg famëkeq patën qëndruar më 1989 edhe elita e intelektualëve kosovarë me në krye Akademik, Rexhep Ismajli, Kolë Berisha, Xheladin Rekaliu, Nazmi Peci-Boletini, Muhamet Shatri etj.

Në nëntor të vitit 1994 së bashku me z. Muhamet Latifi, keqtrajtohet rëndë edhe Avni Mustafë Hoxha, veprimtar i LDK-së, nëndega në Pollatë të Podujevës, nip i antikomunistit të përbetuar Jahja Fusha.

Fashizmin serbo- sllavë të manifestuar 9 vite më herët ndaj shqiptarëve e përshkruan edhe z.Gani Ukë Hoxha, veprimtar i hershëm dhe i dënuar politikë.

Ai me emocion kujton vitin 1982,kur së bashku me Pajazit dhe Bejtush Jasharin, Ali Monollin-Latifin, si dhe shokë të tjerë me rastin e njëvjetorit të demonstratave studentore të 1 prillit 1981, organizojnë në qendër të Podujevës, një demonstratë.

Me këtë rast kërkohet lirimi i menjëhershëm dhe i pakushtëzuar i të gjithë të burgosurve politikë në Kosovë dhe trojet tjera shqiptare nën Jugosllavi.

Pushtuesit serbë me lojalët e tyre në Kosovë të frikësuar që fare lehtë mund t’u dal nga duart situata, të nesërmen i arrestojnë organizatorët e kësaj proteste dhe i dënojnë me burgim të rëndë.

Z. Hoxha ishte edhe njëri nga udhëheqësit e formacionit të armatosur “Çeta e Llapit” Ai vitetë tëra e ka udhëhequr edhe Fondin për Financim të Republikës së Kosovës në Zvicër.

Një moment tjetër prekës e rrëfen edhe Eqrem Selman Sheholli me punë e qëndrim në Basel të Zvicrës.

Ai dhe disa shokë të tij nga Llapi dhe rajone të tjera të Kosovës në vjeshtën e vitit 1991 përzgjidhen që të shkojnë në Shqipëri, për të fituar njohuri plotësuese në përdorim armësh dhe teknikë luftarake.

Mirëpo, papritur këta të rinj dekonspirohen nga dikush dhe menjëherë nis burgosja e disave prej tyre nën akuzën se kanë planifikuar akte terroriste ndaj Jugosllavisë.

Pas këtyre arrestimeve arbitrare ata që konsideroheshin si organizator të dërgimit të këtyre djemve në këto stërvitjeve ushtarake japin urdhrin për shpërndarje.

Legjendarët, Adem Jashari, Zahir Pajaziti dhe Sali Çeku etj, krenari jona kombëtare përkundër urdhrit për shpërndarje kthehen të armatosur në Kosovë.

Me grupin e Deçanit që udhëhiqej nga heroi Sali Çeku të armatosur në Kosovë, hyjnë 32-veta.

Pjesë e këtij grupi ishin edhe Eqrem Selman Sheholli dhe Driton Isa Restelica nga komuna e Podujevës.

Mirëpo, nuk voni shumë dhe sigurimi i fshehtë serb nisi t’i kërkojë në të ashtuquajturat “biseda informative”

Ata për rrezikun e mundshëm të burgosjes ishin njoftuar nga Ismail Ajeti-Bushi, të cilin e kishte njoftuar më herët Isa Berisha, njëri nga organizatorët e rekrutimit të këtyre të rinjve në stërvitje ushtarake në Shqipëri.

Falë seriozitetit dhe reagimit në kohë të Ismail Ajetit–Bushit, arrestimit nga policia serbe i shpëtojnë për një fije floku Eqremi si dhe Hetemi e Murati,që në ato çaste gjendeshin mysafirë në fshatin Balloc të Podujevës, tek Selman Tafë Sheholli, vjehërr i Hetem Ajetit.

Ismaili ishte ai që me të kuptuar rastin kishte shkuar me vrap në Balloc, dhe kishte njoftuar për rrezikun e arrestimit. Pastaj, nëpërmjet Ismailit njoftohet edhe Driton Isa Restelica nga Podujeva.

Kurse, Hamdi Jahir Jaha, absolvent i Fakultetit Teknik, që ishte në grup të njëjtë me Eqremin dhe Dritonin, në atë periudhë sekretar i LDK-së, nëndega në Sfeqël të Podujevës, njoftohet nga i vëllai Ukshin Jaha, se është duke u kërkuar nga policia e Serbisë.

Hamdiu në mungesë pune dhe mjetesh detyrohet që nga Tirana të kaloj në Bernë të Zvicrës. Ai edhe në Zvicër, vazhdon aktivitetin e tij, kombëtar si veprimtar i palodhshëm i LDK-së.

Në këto ushtrime ushtarake në Surrel të Shqipërisë nga LDK-së, nëndega në Sfeqël,ishte edhe Islam Xhevit Visoka, Arsimtar i Edukatës Fizike në Shkollën 8-vejeçare “Ali Ajeti” dhe futbollist i dalluar i KF”Llapi” të Pdujevës dhe KF ”Flamurtari” të Prishtinës.

Ai mbetet i pazbuluar nga policia serbe falë pjekurisë së tij dhe qasjes me seriozitet në këtë detyrë me peshë.

Z.Islam Visoka ishte në grup me Komandantin legjendar Zahir Pajaziti dhe vëllezërit Gubetini, si dhe bashkëfshatarin e tyre Vehbi Abdyl Zeqiri etj.

Zahir Pajaziti gjatë kësaj periudhe ishte udhëheqës i Parlamentit Rinor të Kosovës, nëndega në Orllan të Podujevës. Me transformimin e kësaj Shoqate rinore në Parti Parlamentare të Kosovës, Zahir Pajaziti u zgjodh kryetar i Degës së këtij subjekti në Orllan, të cilin e udhëhoqi me mjaft sukses.

Për hir të opinionit duhet të sqarojmë që Dega e Partisë Parlamentare të Kosovës në Podujevë, është themeluar disa muaj pas asaj të Orllanit.

Ndërkaq, Eqrem Sheholli dhe Driton Restelica, që po ashtu kërkoheshin nga Policia e Serbisë, me ndihmën e Hetem Ajetit, vendosen në fshatin Dyz të Podujevës në familjen e Qazim Islamit.

Meqë, kjo familje kishte vetëm dy dhoma banimi dhe gjendje të rëndë ekonomike, brenda katër-pesë ditëve duhej të ndërrohej vendstrehimi i tyre.

Ata nga Dyzi kalojnë në fshatin Gërdoc në familjen Asllani. Por, edhe këtu qëndrimi do të jetë i shkurtër, ngase kryefamiljari i kësaj shtëpie Qazim Asllani, bashkëpunonte ngushtë me Hasan Ramadanin,anëtar i Çetës së Llapit dhe besnik i amanetit të heroit Ali Ajeti.

Prandaj, druhej nga ndonjë bastisje e papritur e kësaj familje nga policia serbe. Në fakt më vonë u vërtetua që droja ishte plotësisht e arsyeshme, sepse ndërmjet natës së 6 dhe 7 gusht të vitit 1994, forcat policore dhe ushtarake të Serbisë, me tërë arsenalin e tyre sulmojnë shtëpinë e Hasan Ramadanit në fshatin Shajkoc të Podujevës.

Hasani në përpjekje për ta mbrojtur pragun e shtëpisë dhe nderin e familjes së tij bie heroikisht.

Bandat kriminale të Serbisë të udhëzuara nga Millosh Nikoliq, i njohur më tepër si i biri Dragçit, të habitura me qëndresën e tij, ia dëmtojnë rëndë shtëpinë.

Fidajetja vajza e madhe e Hasanit, edhe pse ende fëmijë nëpër tym e flakë që e kishin kapluar shtëpinë mundohet që t’i dal në ndihmë babait të saj.

Ismail Ajeti-Bushi kur sheh që Eqremit dhe Dritonit po u kanoset rreziku për t’u kapur nga policia e Serbisë, i strehon në shtëpinë e dhëndrit të tij, Muhamet Ibrahim Latifi-Monolli.

Monollët e Pollatës të njohur si kryengritës të përhershëm karshi Serbisë, përherë mbaheshin nën vëzhgim të saj.

Prandaj, nga frika plotësisht e justifikueshme që kjo familje mund të atakohet prapë nga forcat ushtarake dhe policore të Serbisë, sikurse më 13 shtator të vitit 1990, Eqremi dhe Dritoni kalojnë në fshatin Bakshi të Kastriotit (ish-Obiliqi)

Ata në këtë fshat qëndrojnë një natë në shtëpinë e Sabit Bejtush Hazirit, vëllai i të cilit Hamza ishte i martuar me Hamiden të bijën e Mehmet Hasan Ajetit, të fshatit Sfeqël të Podujevës.

Meqenëse, dhuna përshkallëzohej nga dita në ditë Zejnullahu Zejnullahu një burrë fjalë pak dhe i guximshëm me veturën e tij “Opel Kadet 1000” i shoqëruar nga Hetem e Murat Ajeti dhe hoxhë, Ahmet Berisha, i Majancit, tani i ndjerë, Eqremin dhe Dritonin më 31 tetor të vitit 1992, i transferojnë në Pejë dhe Gjakovë, tek disa miq të besueshëm të Ismail Ajetit-Bushit.

Pastaj,Isa Hysenaj, një djalë trim e bujar që e njihte mirë terrenin me disa shokë të tij, Eqremit dhe Dritonit ua mundësojnë futjen ilegale në Shqipëri.

Falë përpjekjeve të përbashkëta të Muhamet Monollit-Latifit, Ismail Ajetit- Bushit e veçmas të Zejnullah Zejnullahut-Zenës dhe Hetem e Murat Ajetit si dhe hoxhë, Ahmet Berishës, këta dy të rinj i shpëtojnë valës së arrestimeve nga regjimi fashist i Milosheviqit.

Gjatë kësaj periudhe z.Muhamet Latifi që shtëpinë e tij e kishte shndërruar në strehimore të të përndjekurve nga Serbia, kryente funksionin e kryetarit të LDK- së, nëndega në Pollatë.

Ai njëkohësisht dy mandate ishte edhe anëtar i Kryesisë së LDK-së, dega në Podujevë.

Nën akuzën se ishte pjesë e këtyre grupeve guerile me tortura si në kohë të Mesjetës më 24 shkurt të vitit 1997,mbytet në burgun e Prishtinës, inxhinieri i rinj i xehetarisë Besnik Muharrem Restelica, nga Podujeva.

Diku shtatë-tetë muaj më vonë si pasojë e torturave të hatashme në burgun Qendror të Beogradit vdes 55-vjeçari Jonuz Zeneli, nga Ballabani i komunës së Prishtinës.

Rrjedhja e ngjarjeve tregon që sulmi i 13 shtatorit të vitit 1990 mbi familjen Monolli-Latifi, ishte i projektuar nga Beogradi, shumë herët. Serbia këtë familje me taban kombëtar e shihte çdoherë çerdhe kryengritësish me nam.

Tafil Hashim Latifi, arsimtar i gjuhës angleze në Shkollën Fillore të Mesme të Ulët “Shefki Latifi” në Pollatë të Podujevës, në një prononcim të tij në një nga televizionet tona, pati thënë “ky krim i Serbisë, ndaj familjes sonë ishte përgatitur me një skenar të veçantë.”

Përkundër asaj që në Prishtinë, Mitrovicë, Prizren ,Pejë, Gjilan, Gjakovë dhe Ferizaj, ekzistonin kazerma të Armatës Jugosllave, që udhëhiqeshin nga oficerë serbë, në mars të vitit 1989, nga kazerma Ushtarake e Nishit “Stevan Singjeliq”në Llaushë dhe Obrançë të Podujevës, janë pozicionuar kohë të gjatë forca të shumta ushtarake dhe policore të ish-Jugosllavisë.

Aty-këtu në këto njësite ka pasur edhe ndonjë slloven, kroat, maqedonas apo boshnjak. Kjo ishte më tepër taktikë për justifikimin e krimeve që kjo Armatë, kryente ndaj ushtarëve dhe civilëve shqiptarë.

Tafil  Latifi, që vitet e rinisë i kishte kaluar në burgun e Gradishtës së Kroacisë, i burrëruar para kohe, këto zhvillime i merr seriozisht.

Ai këshillon familjarë, shokë e miq, që karshi kësaj situate të tensionuar të mos qëndrohet duarkryq.

Më 11 shtator të vitit 1990, tre-katër veta të panjohur kishin trokitur në portën qendrore të shtëpisë së Hashim Monollit-Latifit.

Siç është në traditën e shqiptarit derën e kishte hapur çuni i madh i Hashimit, asokohe 31-vjeç Tafil Latifi.

Këta persona të panjohur Tafili mendon që janë minoritarë goranë të komunës së Sharrit të Kosovës, ish-Dragashi i dikurshëm.

Ata me të parë në një cep të oborrit stivën e druve kishin thënë se janë të interesuar kinse për blerjen e tyre.

Tafili edhe pse kishte kërkuar çmim bukur të lartë për stivën e druve ata as që e kishin diskutuar atë.

Sikurse atëherë ashtu dhe sot Tafili, i qetë dhe me një karakter të një malësori të vërtetë njerëzit e panjohur s’kishte dashur që t’i bezdis me pyetjeje të panevojshme.

Mirëpo, krimi i 13 shtatorit të vitit 1990,kur në ora 3:30 minuta pasmesnatës në të gjitha anët u rrethua fshati Pollatë,do të vërtetojë që “blerësit e druve ‘’ kanë qenë agjentë të rryer të UDB-ës, serbo-sllave.

Në këtë sulm mizor pa fajin më të vogël vriten të rinjtë Skënder Hamit Monolli dhe Besim Hashim Latifi. Po ashtu arrestohen dhe rrahën brutalisht gra e burra të familjes Monolli–Latifi.

Pa kurrfarë procedurash paraprake në burgun e Prishtinës, mbahen dhe rrahën barbarisht, Hashim Mursel Latifi, Hakif Demë Hyseni, Emin Sadik Behrami, Jusuf Sahit Latifi dhe 29 veta të tjerë, në mesin e tyre edhe gra e vajza, të familjes Monolli-Latifi.

Dhunë të shfrenuar xhelatët serbë ushtrojnë edhe ndaj të miturës Azize Hamit Monolli, që ende nuk i kishte mbushur 15 vjet.

Shumica e të keqtrajtuarve edhe sot lëngojnë nga pasojat e atij tërbimi të egër dhe çnjerëzor të policëve kriminelë të Serbisë.

Mbi gjestet e këtyre policëve skizofrenë flet edhe akti kur, Naim Hashim Latifi, Afrim Sahit Latifi, Ismail Hamdi Latifi dhe Sahit Latifi, edhe pse me plagë të rënda në trup mbahen në burgun e Prishtinës, plot tre muaj, në kushte të tmerrshme.

Nën akuzën se ata kanë sulmuar policë e ushtarë serbë Gjykata komunale në Kushumli, të Serbisë, të lartpërmendurve u shqipton dënime në mungesë.

Ata duke njohur historinë e burgjeve të Serbisë dhe agresivitetin prej kafshësh të egra të policëve dhe gardianëve nuk i bindën urdhrit të kësaj Gjykate, fashiste dhe të politizuar deri në palcë.

Po ashtu këtë tmerr e përjetojnë edhe Behram Sadik Behrami, dëshmor i kombit dhe Refik Enver Hoxha, të cilët mbahen prej 14 shtator deri më 17dhjetor 1990, pa kurrfarë faji në burgun e Prishtinës.

Madje, dëshmorit të kombit Behram Behrami, Gjykata komunale, përkatësisht gjykata themelore në Kushumli të Serbisë, i shqipton dënimin me 1 vit burgim, nën akuzën se ai së bashku me Ismail Hamdi Latifin, kanë plagosur me armë zjarri policët serbë, Milloje Bllagojeviq dhe Millan Muratoviq.

Z.Fazli Balaj, avokat i angazhuar nga Ukshin Behrami, që në atë periudhë punonte si punëtor stinor në Olten të Zvicrës, kërkon që Gjykata t’i jap afat kohor prej shtatë ditësh për vuajtjen e dënimit klientit të tij, Behram Behrami, me arsyen se nëna e tij, Shehide Zymeri Behrami, ishte e shtrirë në spitalin e përgjithshëm të Prishtinës.

Pas aprovimit të kërkesës së avokatit Fazli Balaj, i vetëdijshëm që s’do të dalë i gjallë nga ky ferr i mbushur me recidivistë e kriminelë serbë Behram  Behrami, kalon në ilegalitet, deri në ditën kur mobilizohet në radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Ai, i sigurt që vetëm nëpërmjet tytës së pushkës ndalen pushtuesit serbë më 17 shtator të vitit 1998,i përgatitur mirë fizikisht dhe moralisht rreshtohet një njësitin “Ulpiana 55” me qëllimin e vetëm mbrojtjen e truallit pellazgo-ilir.

Me rritjen dhe masivizimin e UÇK-së, Behrami, kalon në Brigadën 152 “Shaban Shala” Zona Operative e Llapit.

Behram Behrami, edhe gjatë viteve 1974-1978,si nxënës i gjimnazit “8 Nëntori” të Podujevës, e kishte të ngritur ndjenjën e përgjegjësisë ndaj Atdheut. Ai si arsimdashës i vërtetë shumë herët nisi të punojë si mësimdhënës në shkollën 8-vjeçare“ Ramiz Sadiku” të Pollatës dhe paralelet e saj të ndara në Zhiti, Sllatinë e Murgullë.

Behram Sadik Behrami dhe Hasan Sejdi Dema, që në jetën reale ishin të pandarë edhe vdekjen e bënë së bashku.

Ata në përballje me forcat policore dhe ushtarake të okupatorit serbë ranë heroikisht më 28 maj të vitit 1999, tek mulliri i Demajve në Pollatë.

Krimit të ultë dhe tinëzar të 13 shtatorit të vitit 1990, të organizuar nga Ushtria dhe Policia e Serbisë, fatmirësisht i shpëton Tafili Hashim Latifi, që atë natë të kobshme gjendej tek xhaxhai i tij Shefkiu ,i cili prej vitesh jetonte në Podujevë.

Ndjemë obligim që lexuesve t’u sqarojmë që të gjithë Monollët e Pollatës së Podujevës, janë të një trungu familjar.

Mirëpo, atyre për arsye të moslejimit të shkollimit dhe gjetjes së ndonjë vendi të punës nga armiku u imponohet ndryshimi i mbiemrave në, Monolli, Latifi, Dema, Azemi, Behrami, Hyseni, Ademi, Rushiti, Hoxha dhe Salihu.

Dhembja dhe pikëllimi Monollët–Latifajt, do t’i godasë edhe më 4 korrik të vitit 1995, kur nga torturat çnjerëzore të policisë serbe do të vdes mësuesi i popullit Shefki Mursel Latifi.

Shefkiu me seriozitet e përkushtim të madh e kreu detyrën e inkasantit në kuadër të Këshillit Qendror për Financim të Kosovës–Këshilli Komunal për Financim-Podujevë.

Shokë e miq duke parë vuajtjet dhe sakrificat e pandërprera të Shefkiut e krahasonin me rilindësin tonë të madh Millosh Gjergj Nikolla–Migjeni.

Përpjekjet e disa individëve që dramën sa tragjike aq edhe krenare të Monollëve-Latifajve të Pollatës,ta paraqesin sipas qejfeve dhe interesave të tyre personale dhe partiake janë të dëmshme, sepse e zvetënojë sakrificën nëpër vite të kësaj familje, beden i përhershëm në mbrojtje të Kosovës, dardane.

Krimi serbë në Pollatë e pati prekur mbarë popullin shqiptar. Më 15 shtator të vitit 1990 me pjesëmarrjen e mijëra njerëzve u krye ceremonia e varrimit e Skënder dhe Besim Monollit–Latifit.

Edhe pse në gjendje shtetrrethimi rinia llapjane e udhëhequr nga z.Agron Maliq Jaha,kryetar i Parlamentit Rinor të Kosovës-dega në Podujevë, tregohet vigjilente dhe e organizuar për lakmi.

Ajo në asnjë mënyrë s’bie preh e provokimeve të xhelatëve serbë që kërkonin marrjen e jetëve të tjera të rinisë sonë.

Pa eufori dhe me një qetësi për t’u admiruar në këtë ceremoni mortore z. Agron Jaha, tek të gjithë të pranishmit apelon që edhe pas vrasjes së Skënderit dhe Besimit,të vazhdohet me protesta dhe mjete të tjera deri në shkëputjen definitive të Kosovës nga Serbia.

Zaten ky apel edhe u jetësua. Gjatë viteve 1998–1999 kur Serbia ,filloi me vrasjen masive të shqiptarëve të Kosovës, shumica e djemve të Bashkësisë Lokale të Pollatës, të aftë për armë të udhëhequr nga Muhamet Ibrahim Latifi, u rreshtuan në radhët e UÇK-ës.

Nga kjo trevë e njohur edhe si Gryka e Mavriqit, në Beteja me armikun ranë duke e shkruar me gjakun e tyre pavdekësinë shumë të rinj.

Në këtë tubimin mortor në nderim të Skënderit dhe Besimit, ku dëgjoheshin vetëm vajet e foshnjave dhe cicërimat e zogjve disa fjalë i pati thënë edhe z.Fehmi Ismaili, përfaqësues i Kryesisë së LDK-së, dega në Podujevë.

Këshillin për pajtim dhe falje të gjaqeve në nivel vendi që atë vit ishte në vlugun e punëve e pati përfaqësuar pedagogu i mirënjohur Shevqet Canhasi.

  1. Fehmi Idriz Berisha, i porsa liruar nga prangat e burgjeve të ish-Jugosllavisë, si bashkëveprimtar dhe mik i bacës Avdi dhe Sabit, pati apeluar për vazhdimin e protestave dhe unifikimin e faktorit shqiptar në të gjitha trojet tona.

E, aktori llapjan Ismet Azemi i lindur në Pollatën, e qëndresës dhe sofrës së shtuar me bukë, kripë e zemër pati deklamuar vargjet e Nolit “Syrgjyn-vdekur”

Ndërkaq, z.Jakup Niman Azemi, moshatar dhe shok i studimeve në Fakultetin Juridik të Universitetit të Kosovës, pati evokuar kujtime nga jeta me Besimin si fëmijë e student.

Azemi me lot nëpër faqe pati thënë “dhembjen dhe pikëllimin s’mund t’i përshkruaj kurrfarë pende, sepse sot humbëm një jurist të ardhshëm dhe një krijues letrar që mungesa e tij do të ndihet kudo”

Besimit i rrinte bukur emri që mbante ngaqë çdoherë i besoi çlirimit të Kosovës, për të cilën edhe u flijua, së bashku me kushëririn e tij Skënderin.

Ai betimin për të vdekur në mbrojtje të Shqipërisë Natyrale e pati bërë edhe nëpërmjet vargjeve me titull “Për ty Kosovë” të botuara në revistën studentore “Bota e Re” një vit përpara se të binte në altarin e lirisë.

Punimet e tyre të shkruara enkas për këta dy martir të Demokracisë dhe Pavarësisë së Kosovës, i patën lexuar edhe krijues e veprimtarë të tjerë nga Llapi dhe viset e tjera shqiptare.

Dhe fare në fund klerikë të ritit myslimanë të prirë nga Ilaz Rrahmani-Sekiraça, kryeimam i Bashkësisë Islame në Podujevë, patën bërë lutje që shpirti i këtyre lajmëtarëve të lirisë të prehet në paqe të përhershme.

Skënderit dhe Besimit armiqtë ua kishin frikën edhe për së vdekuri. Ekspeditat me policë të harbuar  serbë nuk i patën lënë të qetë edhe pas vrasjes duke ua dëmtuar varret.

Ky provokim i turpshëm i armiqve shihej që ishte një thirrje e hapur për gjakderdhje të re në familjen Monolli-Latifi.

Monollët-Latifajt e hershëm dhe ata të sotëm prioritet të vetëm gjatë gjithë jetës e patën shkëputjen e Kosovës nga Serbia.

Paanshmëria në përshkrim ngjarjesh rrit besueshmërinë ndër ne dhe në qendrat e vendosjes në botë.

Përshkrimi i njëanshëm i ngjarjeve nga njerëz karrierist që shohin vetëm interesin personal dhe të klaneve të tyre, krijon tek gjeneratat e ardhshme dilema me të panjohura të shumta.

Edhe pse të barrikaduar nga forca të policisë serbe menjëherë në vendngjarje patën dalë aktivistë e gazetarë shqiptarë, të cilët këtë ngjarje të rëndë e patën pasqyruar me mjaft korrektësi, si në shtypin tonë ashtu edhe në atë ndërkombëtarë.

Faqe të tëra mbi këtë krim të Serbisë në fshatin Pollatë të komunës së Podujevës, pati përgatitur z.Blerim Shala, me pseudonimin Otto Grum, të cilat i pati botuar në dy-tri vazhdime në revistën “Mladina” Organ i Rinisë së Republikës së Sllovenisë.

Këta artikuj kanë qenë të ilustruar edhe me fotografi të shumta të punuara nga fotoreporteri i “Zëri javor” të Prishtinës, z. Hazir Reka,i njohur nga kolegë e miq si Marubi i Kosovës.

Kështuqë me kohë e gjithë bota kuptoi që Serbia, më 13 shtator të vitit 1990,kreu krim të organizuar në Pollatë të Podujevës.

ARIF EJUPI

‘Rrugë për Askund’- Autostrada e re shkatërron biznesin dhe jetën në Thumanë

Vëllezërit Durim dhe Andi Gjoka u kthyen nga Greqia në vitin 1998 për të investuar kursimet në Shqipëri. Ata ngritën një biznes lulesh dhe pemësh në afërsi të Thumanës, aksit që ka shërbyer si rrugë nacionale deri pak javë më parë.

“Me një të rënë të lapsit qeveria na bllokon rrugën kryesore dhe aksesin për t’u lidhur me autostradën e re”- tregon Durim Gjoka.

Më ndërtimin e autostradës biznesi i tyre u nda në mes, duke i lënë serat nga një anë dhe qendrën e shitjes së luleve nga ana tjetër e rrugës. I vetmi nënkalim që mundëson lidhjen e dy pjesëve të biznesit është vetëm 3.4 metra, i cili pamundëson kalimin e makinave të mëdha për transportin e pemëve.

“Që të ngarkojmë ne një trailer, duhet që t’i shkarkoj materialet dy herë, se këtu nuk i zë makinat e mëdha. Duan të paktën një ditë, gjithë ditën, me 10 – 12 punëtorë që të ngarkojmë një trailer. Në një kohë që traileri vinte në vendin e vetë, ngarkonte për një gjysmë dite edhe mbaronim punë, edhe bima nuk kishte dëme”- shpjegon ai.

Biznesi i vëllezërve Gjoka gjendet vetëm pak metra me rreth rrotullimin e autostradës së vjetër, që prej një muaji është kthyer në një rrugë për askund. Për ironi, autostrada e re ka prerë në mes një rrethrrotullim ekzistues, që ishte ndërtuar me qëllimin që të bënte lidhjen e rrugës me aksin e re që do pasonte.

Image

80 mijë banorët e Krujës dhe rrethinave tani kanë dy mundësi, ose të kthehen deri në Kashar ose të kalojnë në një rrugicë dytësore që të çon drejt Thumanës.

“Është bë skëterrë, krejt makinat e Shqipërisë kalojnë këtej, kjo është rrugë lagje, rrugë që s’mund të nxjerrim fëmijët në rrugë” – tregon Artur Lame.

Arturi banon buzë rrugës së vjetër dytësore. Mbyllja e rrugës e ka kthyer oborrin e tij në një aks ndërkombëtar të improvizuar, ku ccdo ditë kalojnë makina të tonazhit të rëndë dhe shkaktohen aksidente.

Por përveç infrastrukturës së dobët kjo rrugë dytësore nuk ofron as sinjalistikën minimale duke i vendosur gjatë gjithë kohës shoferët në dilemë se nga cila anë duhet të marrin për të arritur destinacione të caktuara.

Image

Ky problem i ka ngarkuar një detyrë të re Edi Farrukut, që shërben si hoxhë në xhaminë e Thumanës.

“Gjatë ditës kur jam te xhamia, rri këtu për me i tregu njerëzve se nga me marrë drejtim, sepse futen dhe çdo rrugë që shohin i duket sikur të lidh me autostradën, ja nxjerr GPS, por në realitet krejt rrugët janë të mbyllura, ose të vijë shteti, të vijë e të verë një tabelë”- thotë Edi Farruku.

Për të ndihmuar qytetarët, ai ka vizatuar mbi murin e Xhamisë shkrime orientuese për drejtimet Shkodër, Kosovë, Morinë.

Protestat dhe dhuna policore

Image

Të hënën është paralajmëruar protesta e tetë radhazi e banorëve të Thumanës. Prej javësh ata në formë revolte kapërcejnë kordonët e policisë dhe  bllokojnë përreth një ore apo më tepër qarkullimin e automjeteve në autostradën e re. E vetmja kërkesë e tyre është aksesi në rrugë.

“Më ka rënë kështu anësore me mburojë edhe më ka gjakosur, janë komplet edhe kamerat dhe atë moment është hap gardhi i policisë, kur më kanë goditur mua”- tregon Durimi.

Në disa protesta forcat shqiponja nuk kanë hezituar të përdorin dhe gaz lotsjellës, spërkatës djegës për sytë etj, për të shpërndarë turmat. Banorët shprehen se nuk do i ndalin protestat derisa të kenë një alternativë kalimi.

“Ne protestat do i vazhdojmë, le të bëjmë burg se ne na kanë futur në burg, bukën e gojës na e kanë marrë, bizneset po na i falimentojnë, rinia po na ikën, ne në burg jemi. Çfarë do presim më tjetër ne?”- pohon Durim Gjoka.

Ai nuk e fshehin dot zhgënjimin e izolimit jo vetëm fizik por edhe ekonomik.

“Çdo vend të botës, çdo biznes i japin favore, jo shkatërrim. Këtu na kanë dhënë shkatërrim, nuk na kanë dhënë asnjë favor, ne na kanë penalizuar në të gjitha anët, si nga toka, prona që na kanë marrë, si nga bizneset….”- përfundon Durimi.

Kjo autostradë  do të aksesohet kundrejt një pagese prej 270 lekësh për çdo mjet. Kontrata e lidhur mes Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë dhe kompanisë koncesionare parashikon një koncesion 35 vjeçar.

Ndërsa projekti ka kushtuar rreth 267 milionë euro, financimi i aksit është bërë nga koncensionari, që planifikon të mbledhë të paktën 1.3 miliardë euro të ardhura bazë për 35 vite. /Citizens Channel

17 gushti i vitit 1949 do mbahet mend si dita më e errët për Mirditën- Fotoreportazh nga ALBERT MËLYSHI

17 gushti i vitit 1949 do mbahet mend si dita më e errët për Mirditën.
75 vite më pare Mirdita do të njihte terrorin më të egër nga regjimi regresiv komunist.
14 martir nga familje më në zë në Mirditë, 10 prej tyre i pushkatuan duke i mbuluar me dhe të gjallë e 4 i varën në litarë.
Nga këtu do fillonte një kalvar vuajtjesh për qindra familje që i interrnuan në Tepelenë. Po ashtu nga këtu do niste terrori 45-vjeçar për të gjithë mirditorët dhe Mirditen mbare.
Nderime e respekt për sakrificën tuaj. Do mbeteni brez pas brezi të gdhendur në memorien tonë!
14 martirët:
1. Ded Preng Gjomarkaj-Orosh, varet në litar.
2. Pjetër Ded Vila-Kaçinar, varet në litar.
3. Dodë Mark Biba-Tenë, varet në litar
4. Dod Llesh Paloka-Kaçinar, varet në litar
5. Nikollë Bardhok Bajraktari-Rrëshen, pushkatohet.
6. Llesh Gjon Melyshi-Malaj, pushkatohet.
7. Nikoll Llesh Bajraktari-Orosh, pushkatohet.
8. Ndrecë Mark Ndoj-Kaçinar, pushkatohet.
9. Bardhok Dodë Gjini-Prosek, pushkatohet.
10. Gjin Gjok Kaçi-Bukmirë, pushkatohet.
11. Gjergj Beleshi-Kthellë e Epër, pushkatohet.
12. Ndoc Gjet Cupi-Blinisht, pushkatohet.
13. Preng Shkurt Nikolli-Orosh, pushkatohet.
14. Frrok Mata-Kaçinar,pushkatohet.
Sot në nder të tyre, pikërisht në vendin ku u ekzekutuan, ku u derdh gjaku i tyre në Qafë të Valmirit u lartësua memoriali që ai vend të mos humbasë dhe të kthehet në vënd pelegrinazhi.
I përjetshëm kujtimi i tyre!

Ringrihet Kulla e Çunmulajve dhe kthehet në muze të Malësisë

VOA/Kulla e Çunmulajve

 

Pëllumb Sulo

Në Hot të Malësisë së Madhe u zhvillua ceremonia e përfundimit të punimeve për ringritjen e kullës së njohur të Çunmulajve dhe shndërrimin e saj në Muze të Malësisë. Fisi i Çunmulajve ka nxjerrë figura te shquara që kanë lënë gjurmë në historinë e kombit dhe Malësisë për përpjekjet e tyre në mbrojtje te identitetit dhe trojeve shqiptare, mes të cilëve shquhet prijësi dhe luftëtari popullor Çun Mula, pjesëmarrës në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit. Siç njofton nga Hoti i Malësisë së Madhe, korrespondenti i Zërit të Amerikës, Pëllumb Sulo, Kulla e Çunmulajve u braktis dhe thuajse u rrënua gjatë periudhës së komunizmit, ndërsa trashëgimtarët e Çunmulajve u internuan dhe burgosen.

Ceremonia e përurimit të përfundimit të punimeve për ringritjen e Kullës së Çunmulajve dhe shndërrimin e saj në muze mblodhi në Hot të Malësisë së Madhe banorë të Malësisë, të Shkodrës, Tuzit e Trieshit si dhe përfaqësues të shqiptarëve të Amerikës, të cilët kontribuan për ringritjen e kullës.

Pllakën me mbishkrimin “Kulla e Bajraktarëve të Hotit, Muzeu Malësia e Madhe” e zbuloi kryebashkiaku i Malësisë së Madhe, Tonin Marinaj së bashku me nismëtarin për ringritjen e kullës, drejtuesin e shoqatës “Kulla e Bajraktarëve të Hotit”, Arjan Bajraktarin.

Duke folur në ceremoninë e rastit, Arjan Bajraktari vlerësoi faktin se kjo nisëm kulturore dhe historike gjeti mbështetjen masive të malësorëve, në të dy anët e kufirit, por edhe në diasporë duke i dhënë kështu Malësisë një nga dëshmitë më të rëndësishme të identitetit të vet.

“Në atë ditë jo të largët, 12 shkurtit 2022, këtu në Hot, në këtë oborr, në çeljen e fushatës ku donator i parë ishte Mark Gjoku Ulaj që dhuronte 5 mijë dollarë në emër të vëllazërisë së tij, ndoshta askush nuk e mendonte se kjo fushatë për mbledhjen e fondeve do të merrte përpjesëtime kaq masive sa do të mund të arrinim sot, më 16 gusht 2024, të inauguronim përfundimin e punimeve të rinovimit të kullës, për më tepër, me një koncept muzeal modest”, tha ai.

Kulla e Çunmulajve, në Hot të Malësisë së Madhe, i ka fillimet e saj rreth viteve 1770-1780 për të rrugëtuar gjatë shekujve duke lënë gjurmë të rëndësishme në historinë e Malësisë dhe kombit përmes prijësve dhe luftëtarëve popullorë të Çunmulajve, të cilët i prijnë Hotit dhe Malësisë në luftërat kundër ushtrive osmane dhe atyre malazeze në mbrojtje të kufijve kombëtar.

Mes tyre shquhet bajraktari i Hotit, Çun Mula, një nga figurat më të rëndësishme të Malësisë, pjesëmarrës në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit dhe në betejat për mbrojtjen e trojeve shqiptare. Pas vendosjes së komunizmit, trashëgimtarët e Çunmulajve u internuan dhe burgosën, ndërsa kulla e tyre nisi braktisjen dhe rrënimin.

Profesor Lekë Junçaj duke folur për historinë e kullës dhe trashëgimtarëve të saj tha mes të tjerash se ajo ishte një kështjellë arbërore.

“Kjo godinë gjigante nuk ishte vetëm kullë rezidence, por ishte kryeqendra e Hotit, epiqendër e shtatë maleve të Malësisë për tubimet, angazhimet, pajtimet dhe besëlidhjet e shumta të popullit të shumëvuajtur malësor. Ishte një kështjellë arbërore, mbrojtëse e trojeve dhe vlerave tona më të mira, nga ku me shekuj u mbrojt kufiri veri-perëndimor nga invazionet serbo-malazeze”, thotë ai.

Për ringritjen e Kullës së Çunmulajve kanë dhënë kontributet e tyre financiare rreth 500 persona nga Shqipëria, Kosova, shqiptarët në Mal të Zi, Europa, Kanadaja dhe SHBA.

I ardhur nga New Jorku, ku ka emigruar prej 50 vitesh, Mark Gjok Ulaj thotë se kjo ka dëshmuar vlerësimin e madh të malësorëve për bajraktarin e Hotit, Çun Mulën, dhe gjithë pjesëtarët e fisit të Çunmulajve.

“Çun Mula i Hotit i ka prirë tanë bajrakut të Hotit dhe ka qenë një ndër burrat ma të mirë që ka mujt me pasë kombi shqiptar. Mbas tij, të gjithë kanë ardhë secili ma i mirë se tjetri. Mul Delija ka qenë bajraktari i Hotit. Ka qenë kapedani që e ka kryer shkollën në Itali edhe e ka shpëtu Malësinë e Madhe, kur ka hy komunizmi, për mos me u vra vëllau me vlla”, thotë ai.

Megjithëse shumë larg vendlindjes, shqiptarët që kanë emigruar prej vitesh në Amerikë, vazhdojnë të mbajnë gjallë historinë e Hotit të Malësisë së Madhe dhe prijësve e luftëtarëve popullorë, që u prinë malësorëve ndër shekuj.

Përfaqësuesi i malësorëve nga Michigani, Gjokë Martin Noni Junçaj, tha se me rindërtimin e kullës së Çunmulajve malësorët dëshmuan se i ruajnë dhe trashëgojnë vlerat e tyre.

“Kur kam dëgjuar për këtë projekt e kam çmuar vlerën që ai ka për popullin tonë. Ne, të gjithë e dijmë se, gjithçka që lind duhet edhe me vdekë. Po historia e shqiptarëve kurrë nuk vdes. Sot e kemi nderu Çun Mulën edhe tanë Malësinë dhe shqiptarizmin”, thotë ai.

Kulla dy katëshe e Çunmulajve tashmë shfaqet e ringritur në mes të fushës së Hotit, pranë kishës së ndërtuar disa vite më parë, edhe ajo me kontributin e shqiptarëve të Amerikës.

Lutje, muzikë e bashkim komunitetesh – Festa që gjallëron Letnicën e braktisur

Doruntina Baliu, Arben Hoti

Bardhësisë së kishës në qendër të fshatit Letnicë i jepnin kontrast ngjyrat e shumta të veshjes tradicionale kroate të Neda Periqit.

Periq që u lind e u rrit në këtë fshat të Vitisë, në juglindje të Kosovës, tani jeton në Zvicër.

Megjithatë, Letnicën dhe Kishën e Zojës së Bekuar e viziton të paktën një herë në vit, çdo gusht.

“Më kujtohet si fëmijë nga ballkoni i shtëpisë e kam përcjellë secilën meshë”, kujton 49- vjeçarja, e cila më 15 gusht po merrte pjesë në festën e “Zonjës së Madhe”.

Neda Periq me familjaret e saj në festën e Zonjës së Madhe në Letnicë.

Neda Periq me familjaret e saj në festën e Zonjës së Madhe në Letnicë.

Në fenë katolike kjo festë rikujton ndarjen nga jeta të Virgjëreshës Maria, nënës së Jezu Krishtit.

Për Letnicën, festa ka edhe një simbolikë tjetër, pasi besohet se në gusht të vitit 1927, kishën e kishte vizituar dhe shenjtorja Nëna Terezë dhe pikërisht në këtë vend kishte marrë thirrjen për t’u bërë misionare.

Për fshatin që aktualisht numëron vetëm dhjetëra banorë, kjo festë nënkupton edhe rikthimin e një numri të madh të banorëve të dikurshëm, kryesisht të komunitetit kroat, në këtë pjesë të Kosovës.

Shtatorja e Zonjës së Madhe, në Letnicë që besohet të jetë qindra vjet e vjetër.

Shtatorja e Zonjës së Madhe, në Letnicë që besohet të jetë qindra vjet e vjetër.

“Ka pasur shumë njerëz, kanë qenë tri fshatra me familje deri në 8 fëmijë. Në Letnicë ka pasur thuajse vetëm kroatë”, thotë Periq.

Ajo rikujton se nga fshati ishte larguar në fillim të viteve ‘90 në kohën e luftës së Kroacisë me Serbinë, së bashku me shumicën e bashkëfshatarëve.

Disa prej tyre ishin larguar për t’iu bashkuar luftës, e disa nga frika e përndjekjes nga regjimi serb në Kosovë.

Një tendë ku shiten varëse me motive fetare, sikurse kryqi, në tregun e improvizuar për festën e Zonjës së Madhe në Letnicë.

Një tendë ku shiten varëse me motive fetare, sikurse kryqi, në tregun e improvizuar për festën e Zonjës së Madhe në Letnicë.

Përveç komunitetit kroat, më 15 gusht në Letnicë erdhën edhe shumë besimtarë katolikë shqiptarë nga rrethina e Kosovës, por edhe të tjerë nga komunitete e besime të tjera.

“Unë jam mysliman, kam ardhur për qejf. Është shumë mirë t’i shohësh njerëzit kështu”, thotë Besnik Hyska që kishte ardhur të përcjellë festën me shoqërinë nga qyteti i Vitisë.

Disa gra me veshje tradicionale kroate gjatë festës.

Disa gra me veshje tradicionale kroate gjatë festës.

Ai thotë se simbolikën e festës e kuptoi nga shokët katolikë, kështu merr pjesë në festë thuajse çdo vit.

Në kulmin e festës, përreth fshatit u shëtit shtatorja e Zonjës së Madhe, që besohet të jetë qindra vjet e vjetër, nën shoqërimin e lutjeve e vargjeve të kënduara në shqip e kroatisht.

Statuja e Zonjës së Madhe drejt së cilës lëshohen petale trëndafilash.

Statuja e Zonjës së Madhe drejt së cilës lëshohen petale trëndafilash.

Për ditë me radhë para 15 gushtit, besimtarët luten te kisha që besohet të jetë mrekullibërëse.

Një motër nderi teksa këndon lutjet tradicionale në festën e Zonjës së Madhe.

Një motër nderi teksa këndon lutjet tradicionale në festën e Zonjës së Madhe.

“Përpara njerëzit kanë ardhur me fëmijë që nuk kanë ecur e nuk kanë folur dhe sapo kanë dalë nga kisha kanë qenë më mirë”, thotë Roko Joziq, i ardhur nga Bjellovari i Kroacisë.

Ndonëse kishte lindur në Letnicë, Roko ishte zhvendosur në moshë të hershme në qytetin e afërt të Ferizajt derisa u shpërngul në Kroaci në moshën 18-vjeçare.

“I ka 36 vjet që nuk kam qenë këtu sepse në kohë të luftës në Kroaci kam qenë ushtar. Ata që kanë ardhur përpara për Zonjën e Madhe, policia e ushtria (serbe) i ka ndaluar, i ka rrahur”, thotë Joziq.

Vizitorë afër tendës që shet enë të vjetra prej balte e flamuj të Shqipërisë e Kosovës.

Vizitorë afër tendës që shet enë të vjetra prej balte e flamuj të Shqipërisë e Kosovës.

Gjuhën shqipe që e kishte mësuar gjatë shkollimit në Ferizaj, Joziq e flet rrjedhshëm edhe tani.

“Në Gjuhë Shqipe (në shkollë) e kam pasur pesë (notën më të lartë) e në Serbo-kroatisht e kam pasur njësh”, thotë duke qeshur 61-vjeçari.

Vizitorë të tregut të improvizuar në Letnicë të Vitisë.

Vizitorë të tregut të improvizuar në Letnicë të Vitisë.

“Na gjallërohet fshati”

Pak metra nga hyrja e kishës së Letnicës, nis tregu i improvizuar që vërshohet nga vizitorët posa të përfundojë ceremonia kryesore e festës.

Në qoshe qëndron një dyqan i vogël jashtë të cilit janë vendosur tenda për vizitorët që duan të hanë ushqim tradicional skare që po shërbehej këtë ditë.

Aty, pronari Shin Gjoni së bashku me nëntë fëmijët e tij punonin pa ndalur për të plotësuar të gjitha kërkesat e klientëve në kohën e drekës.

Shin Gjoni duke punuar në dyqanin e fshatit që e mban tash e 40 vjet.

Shin Gjoni duke punuar në dyqanin e fshatit që e mban tash e 40 vjet.

“Kur po kemi nevojë të punojmë, nëntë nuk po na dalin”, thotë 72-vjeçari shqiptar që mezi e pret këtë festë çdo vit.

I zhvendosur nga rrethina e Vitisë në Letnicë rreth 45 vjet më parë, ai bashkë me bashkëshorten ka mbetur ndër banorët e paktë që rrinë aty gjatë gjithë vitit, derisa fëmijët e vizitojnë herë pas here.

“Që 40 vjet e kam shitoren. Duhet të shkoj të furnizohem vet, se nuk t’i bie askush këtu gjërat”, thotë Gjoni.

Banore e moshuar e Letnicës teksa përcjell ceremoninë e festës së Zonjës së Madhe.

Banore e moshuar e Letnicës teksa përcjell ceremoninë e festës së Zonjës së Madhe.

“Këtu gjallërohet (për festë), duket sikur të jetë ndonjë qytet”, thotë tutje Gjoni që është i mërzitur nga zbrazja e fshatit ndër vite.

Gjoni që tani është kryesues i fshatit, thotë se shqiptarët dhe kroatët që ishin shumicë më herët kanë jetuar në harmoni bashkë.

“Unë kam kaluar mirë me kroatët, kam qenë si pakicë. Por, biznesi më ka afruar me ta”, thotë Gjoni.

Sipas tij, bashkëfshatarët e tjerë, kryesisht të moshës së vjetër tani nuk merren me tregti, kështu tregu i improvizuar për festë bëhet kryesisht nga banorët e rrethinës së Vitisë.

Dyqanin e vetëm të fshatit, ai nuk pret se do ta trashëgojnë fëmijët.

“Vështirë është të mbijetohet por mua më ka mbetur pak si hobi, sepse nuk kam çfarë të bëj se jam në pension”, thotë ai.

Një grua kroate duke qëndruar në strehën e improvizuar afër kishës.

Një grua kroate duke qëndruar në strehën e improvizuar afër kishës.

Meqë fshati ka pak banorë dhe shtëpitë e vjetra me gurë janë bërë të pabanueshme, brenda oborrit të kishës janë krijuar streha të improvizuara për vizitorët që qëndrojnë aty për disa ditë.

Strehët janë furnizuar edhe me kroje të ujit dhe banja të përbashkëta.

Roko Joziq që nuk e pa Letnicën për shumë vite, thotë se përshtypjet e mira nga festa e sivjetshme do ta sjellin sërish në fshat.

“Këtë herë kam ardhur me vajzën, do që ta shohë se ku është lindur baba. Ndoshta vitin e ardhshëm do të vij me gjithë familjen”, thotë ai duke u larguar për të kryer lutjet e fundit në kishë.

Kostumi i grave dhe vajzave të Dardhës i shndërron ato në shqiponja krahëhapur- Nga Vepror Hasani

Në gjysmën e dytë të shekullit të XIX-të, veshja e grave të Dardhes, përgatitej brenda ekonomise shtëpiake… baza e kësaj veshjeje ishte shajaku… endja e shajakut, prerja dhe qepja e kostumit, thurja e çorapeve, zbukurimi i pjesëve të vecanta e gjithçka tjetër bëhej nga gratë fshatare të Dardhës. Zhvillimi kapitalizmit ne Shqipëri, (ose më mire të themi, fillimet e kapitalizmit në format e tij te para) që shpërtheu edhe në këtë zone, depërtimi i mallrave të huaja (stofra të holla, cohë, kadife etj.), lidhja më e ngushtë me tregun, ndikimi i kurbetlinjve në mënyrën e jetës tek familjet e tyre etj., u bënë shkak, që shumë pjesë veshjesh të xibunit të zëvëndësoheshin me stofra të një cilësie më të mirë. Kësaj periudhe i përket edhe zëvendësimi i fustanit dhe i përparses së leshtë të kostumit të grave të Dardhës, me fustanin dhë përparsen prej stofi më të hollë.Megjithatë, gjatë kësaj kohe dhe deri vonë, vazhdoi si më parë, të perdorej stofi prej shajaku. Ah, kostumi i grave te Dardhës, zë një vend të rëndësishëm në veshjet tona popullore. Pa dyshim pjesën kryesore të kesaj veshjeje e zë xibuni prej shajaku, i gjatë deri në gju. Në pjesen e prapme, nga mezi e poshtë, vjen duke u zgjeruar me anë të disa kindave që qepeshin veref. Si pjesë e siperme e kostumit, xibuni zbukurohet me gajtanë të kuq. Qendisjet fillojnë nga pjesa e qafës në drejtim të gjoksit, ku zbukurimet janë më të shumta dhe arrijnë deri në fund. Me gajtanë jane krijuar motive me vija të drejta, spirale ose me lule, që shkojnë paralel, me njera-tjetren në të dy anët e xibunit.

Gratë dhe vajzat
shndërrohen në shqiponja krahëhapur

Kostumi I tyre i bën gratë dhe vajzat dardhare si shqiponja krahëhaur, sikur do të ngrihen në ajër të lehta si dhe të bukura. Poshte xibunit vishet fustani i leshtë prej shajaku me ngjyra të errta… zakonisht ai është i gjatë që shkon deri në pulpë të këmbëve dhe i hapur në pjesën e gjoksit… në këtë forme, fustani i leshtë duket një variant i vjetër që vazhdon të jetojë në moshe të kaluar deri në kohën tonë.  Në këto çaste vajzat dhe gratë duken nga më të bukurat në botë. Fustanin prej shajaku, në moshat e reja, e zevendësuan me një material stofi të hollë të importuar nga jashtë… edhe ky është përdorur më tepër me ngjyra të errta, por në vallen e tyre ato përcjellin veç gëzim dhe hijeshi. Ndërsa duke filluar nga mesi e poshtë, veshja vjen mjaft e gjerë, e prere ne formen e palave te valezuara dhe pak me i gjate se fustani prej shajaku.
Pjesa e pamungueshme e veshjes se grave të Dardhës është edhe.përparsja prej stofi, që në shumicen e rasteve është në ngjyrë të erret te njëjtë me atë të fustanit dhe është pak më e gjatë se xibuni… përparsja gjithashtu zbukurohej me gajtanë.

Shamia e kokës një aksesor tjetër i bukur

Veshja e grave të Dardhës, plotesohet me shaminë e kokës që në përgjithësi është në ngjyrë të errët dhe të zbukuruar anash, me çorapet të punuara me lesh deveje dhe me vija shumëngjyrshe si edhe me kepucët e zeza me pak takë të ngritur. Në stinën dimërore, gratë e moshuara mbanin floçkë prej shajaku pa mëngë dhe me flokë nga ana e brendeshme.
Veshja popullore e grave të Dardhës, është e shoqëruar me aksesore të ndryshëm të cilët i japin një paraqitje më të bukur kostumit. Mes këtyre aksesoreve përmendim zinxhirin e gjatë që lidhet me paftat duke e varur poshtë… paftat prej argjendi që vendosen në pjesën e belit, vareset e qafes etj. Aksesoret nuk kishin dallim zonal, pasi ato i pregatisnin zejtaret dhe argjendarë të qytetit. Veshjet popullore nuk jane thjeshtë me vlera artistike të cilat tërheqin vëmendjen, por ato janë pjesë e kulturës popullore kombetare të cilat na sjellin sot sakrificat etnike të popullit tonë, me tiparet e përbashkëta të formuara historikisht duke na dalluar nga popujt e tjere. Ne këtë pasuri kombetare, veshjet popullore te grave të Dardhes, mbajnë një vend të rëndësishëm duke na treguar vlerat patriotike dhe përpjekjet e këtij komuniteti për të ruajtur kulturen, traditat dhe besimin e tyre te pacenuar. Ngjyrat e kostumit popullor të grave te Dardhes, kanë në përbërje ngjyrat e flamurit shqiptar. Urojmë qe tradita dhe gjithçka kemi trashëguar brez pas brezi nga paraardhesit tanë, të mbetet e pastër si qelibar, duke i transmetuar të gjitha, nga brezi ne brez.

Tashmë po shtojmë edhe diçka tjetër

Mbi Dardhë ka shkruar një libër të posaçëm Papa Spiro N. Zengu në gjuhen greke të botuar në Athinë në vitin 1927 ku përshkruan hollësisht historinë e këtij katundi të bukur
Shoqëria e dardharëve të Rinj “Shpresa” në sallën e saj nisi të krijojë një bibliotekë për ndriçmin e të rinjve. Kjo bibliotekë sot, (viti 1927), ka 450 volume libra të ndryshme në gjuhërat shqip, inglisht, greqisht, frëngjisht dhe rumanisht. Ishte klubi i të rinjve dardharë të Amerikës “Përparimi” të cilët dërguan në katundin e tyre një pjesë të librave që kishin shqip-englisht dhe ndërmjet tyre edhe një tablo të bukur dhuruar po kësaj shoqërie prej të ndjerit princ Don Aladro Gjon Kastriot Skënderbeu. Në kishën e Shën Gjergjit të Dardhës gjendet edhe një kod i moçëm i vitit 1856. Papa Spiro Zengo që gjendet në Athinë ka mbledhur mjaft dorëshkrime dhe dokumente të tjera që i përkasin katundit të tij. Jo vetëm kaq shoqëria e dardharëve “Shpresa”, filloi edhe një seksion muzeumi të vendit që i përket historisë së fshatit. Dardharët shquhen për fisnikëri e huaj-pritje, janë mësimdashës e energjikë në punë.

Njerëz të shquar

Nga ky katund kanë dalë mjaft njerëz që shquhen në dije si Polikarpi Thellog dhe Mitropolit i Larisës më 1811 që u vra prej turqve më 1821. Isidor Ikonomi filolog dhe shok i Polikarpit – ish profesor në Dardhë Korçë, Voskopojë, Berat, Kostur, Tyrnov, Joan Andoniadhi (Gloxheni), normalist i shquar, Hristaq Themel (Melovani) filolog i diplomuar nga Universiteti i Athinës, Sotir Anastas, Nasi Normalist e vjershëtor, Spiro Konda filolog i diplomuar nga Universiteti i Athinës, profesor në gjimnazin dhe në fund në Normalen e Korçës, Petro Markopuli i specializuar për pyje, Evangjel Cekos idhem, Pavllo Cica idhem, Pandeli N.Kotepano. Hristo N. Dunka, Hristo I. Laçi i diplomuar në filologji dhe në shkollë e P.T.T në Athinë, Theodhor V. Zengo, Sotir V. Nisis normalist, Thoma G. Nasi profesor muzike, Sotir H. Noke redaktor i gazetës shqipe “Kandil i Kuq”, Apostoll Kreska mekanik i diplomuar. (Hylli i Dritës 1939, nr 8-10, f. 432)

Por gjithnjë e veçantë do të mbetet veshja dhe vallja e grave dhe vajzave të dardhës, të cilat nëë vallen e tyre shndërrohen në shqiponja krahëhapur. Tashmë po bëhen përgatitje për prezantimin e tyre. Mysafirët dhe vizitorët do të jenë të shumë.

Më pak zogj shtegtarë në lagunat shqiptare

VOA/Marrë nga Associated Press

Lagunat shqiptare janë të mirënjohura për popullsinë e zogjve shtegtarë. Ekspertët paralajmërojnë megjithatë se numri i këtyre zogjve po bie dhe se shkaktarë janë urbanizimi dhe ndryshimet klimatike.

Laguna e Vainit është një parajsë për studiuesit e zogjve. Aty janë regjistruar rreth 196 lloje të ndryshme dhe zona është mbrojtur me ligj që në vitin 1940, thotë përgjegjësja për lagunën Besiona Simoni.

“Kjo lagunë, që nga 7 korriku 1940, është shpallur zona e parë e mbrojtur në Shqipëri dhe që nga ajo kohë dhe deri tani ajo gëzon statusin e rezervatit natyror të menaxhuar të kategorisë katër. Në fakt shumëllojshmëria e habitateve dhe karakteristikat natyrore që ka kjo lagunë kanë bërë që të jetë një zonë e rëndësishme për shpendët. Vlerat e saj ornitologjike pa diskutim kanë bërë të mundur që këtu të kemi disa lloje të biodiversitetit”, thotë zonja Simoni.

Ajo thotë se vitin e kaluar laguna u vizitua nga 30 mijë turistë, një e pesta më shumë se vitin e mëparshëm. Shumë prej tyre vijnë edhe gjatë dimrit për të vëzhguar zogjtë.

“Mund të vini këtu me biçikletë. Mund të vini me makinë. Pashë edhe se mund të ngresh një tendë këtu dhe ka shumë restorante dhe jo mbingarkesë”, thotë Wolter Simba, turist nga Holanda.

Por studiuesit thonë se popullata e zogjve shtegtarë të Lagunës së Vainit është e rrezikuar.

Rreth 22 mijë zogj shtegtarë u regjistruan këtu në vitin 2018, por ky numër ra në 10,400 në vitin 2024, sipas të dhënave të Shoqatës Ornitologjike të Shqipërisë. Një ndër shkaqet e mundshme është urbanizimi.

“Ne besojmë që kërcënimi kryesor në gjithë këto vitet e fundit, sidomos pas vitit ’90, është urbanizimi në rritje pranë tyre dhe presionet që vijnë prej urbanizimit, që lidhen me shumë faktorë të tjerë, shqetësimin, ndotjen, gjuetinë e paligjshme etj.”, thotë Taulant Bino, nga Shoqata Ornitologjike e Shqipërisë.

Një situatë e ngjashme është edhe në Lagunën e Divjakës dhe Karavastasë, rreth 130 kilometra në jug të Vainit.

Kjo lagunë është e mirënjohur për flamingot dhe pelikanët, por edhe këtu po bien popullatat e tyre. Në vitin 2018 ishin 46,165, por në vitin 2024 ishin vetëm 24,543, sipas të dhënave të Shoqatës Ornitologjike të Shqipërisë. Kjo organizatë ka shqetësimin se mund të ketë ndikim edhe ndryshimi klimatik.

“Ta merr mendja që një ndikim i vogël vjen prej saj, sepse me ngrohjen e klimës, përgjithësisht me rritjen e temperaturave, shpendët shtegtarë nuk kanë më nevojë të zhvendosen në jug, sepse mund t’i gjejnë rezervat ushqimore më në veri”, thotë zoti Bino.

Ai dëshiron të shohë studime për efektin e ndryshimeve klimatike tek zogjtë e kësaj zone.

Turizmi është gjithashtu një tjetër shqetësim, thotë biologia Ledi Selgjekaj. Ajo i bën thirrje qeverisë që të mendojë më mirë për nivelet e turizmit që mund të përballojë kjo parajsë natyrore.

“Turizmi masiv do të ishte negativ dhe mund të prekte popullatat e zogjve. Për shembull, nëse kemi këtu ndërtime të shumta, infrastrukturë në këto zona, atëherë kemi degradim të habitatit dhe shqetësimin e specieve të pranishme. Pra duhet të vendosim me kujdes se çfarë lloji turizmi duhet të bëjmë në këto zona dhe të mos bëjmë turizëm masiv apo agresiv”, thotë zonja Selgjekaj.

FOTOT- Mali i Korabit, veshur me mantelin e artë të shafranit të Sharrit

Këto pamje vijnë nga mali i Korabit, i cili është veshur  këtë pranverë me mantelin e artë të shafranit të Sharrit.

Image

Image

Image

Image

Image

Image

Image

Image

Fotot janë bërë nga studiuesi i njohur dhe i apasinuar i natyrës, Abdulla Diku. sn

Niko Balli, kryetar i shoqatës dardhare “Shpresa”: Jemi në pritje të vizitorëve dhe mysafirëve nga të gjitha trevat- Nga Vepror Hasani

Dardha turistike e Korçës magjia e bukurisë mahnitëse

 

Gjashtëmbëdhjetë gushti, dita e themelimit të fshatit turistik të Dardhës po afrohet me shpejtësi, – nis të na tregojë z. Niko Balli, kryetar i shoqatës dardhare “Shpresa”, njëkohësisht pronar i hotelit “Dardha” me 4 yje dhe cilësinë e hotelit grand. Tashmë nuk ka mbetur edhe shumë kohë kur vendas dhe të huaj nga shumë vende të botës do të mbërrijnë në fshatin më të bukur turistik të kësaj zone dhe më gjerë. Këtë vit festohet 400-vjetori i themelimit të saj. Deri më sot është bërë shumë për këtë fshat të bukur me njerëz të mençur dhe punëtorë, të cilët që nga zanafilla e deri më sot kanë mbetur dhe do të vijojnë të mbeten mikëpritës, patriotë dhe njerëz të dashur. Dera e shtëpisë së tyre është e hapur në çdo kohë. Dardha u themelua më 16 gusht të vitit 1624, – tregon kryetari i shoqërisë dardhare “Shpresa” Niko Balli, – aktualisht mbush 400 vjet nga dita e themelimit. Dardha ndodhet 20 km në juglindje të Korçës, në lartësinë 1,344 metra mbi nivelin e detit, mes kodrave të Shën Pjetrit, Shkëmbit të Vjeshtës dhe kodrave të tjera. Klima është ideale, ajëri i pastër, i pasur me oksigjen, me bukuri madhështore që të mahnitin. Gjatë dimrit mund të ushtrohesh në sportin e skive, ndërsa në verë mund të soditësh bukuri përrallore. Mikpritja e dardharëve është dinjitoze, mbetet e paharrueshme përgjithsecilin. Në vitin 1938 Dardha u shpall fshat turistik.

Festë e madhe në Dardhë!

Festa e Dardhës do të jetë e madhe, e bukur dhe e pafund. Historia e saj do të shpaloset tërësisht. Pjesë të historisë së saj do të lënë të mahnitur gjithkënd. Shumëkush do të mësojë gjëra të reja të cilat deri më sot nuk i kanë ditur. Dardha vijon të mbetet për Korçën një fshat piktoresk, i bukur mikpritës dhe me histori të madhe. Jeta e saj gjjithnjë priret drejt arsimit dhe dijes. Veç sa më sipër, kryetari i shoqatës dardhare “Shpresa”, Niko Balli, do të ketë edhe ndihmën e Bashkisë Korçë me qëllim që festës së madhe të mos i mungojë asgjë. 400-vjetori i themelimit të Dardhës do të mbetet i paharrueshëm, brezat e rinj do të mësojnë mbi vlerat e njerëzve të këtij fshati, mbi dijet dhe përkushtimin e tyre. Pikërisht aty ajo shfaqet magjiplotë në çdo kohë: dimri e mbulon me borë, pranvera me blerim, vjeshta me ngjyra të larmishme, puhizat me freski, ylberi me bukuri, dielli me shkëlqim, bukuria e saj i ngjason një margaritari, njihet dhe çmohet nga gjithë banorët e Shqipërisë të cilët vijnë aty nga të gjitha anët. Tashmë fshati mbush 400 vjet, ai u themelua prej të ikurve, prej njerëzve që përndiqeshin nga qeveria osmane sepse nuk donin të ndryshonin fenë. Ata, rebelët dardharë, e donin fuqishëm vendlindjen e tyre, truallin ku u rritën.

 

Dardha me shkollë që nga viti 1768,
udhëtimi i saj i sukesshëm

Në vitin 1768 në Dardhë u çel shkolla e parë; në vitin 1800 nisi të përmendej për përpunimin e drurit, shajakut dhe kostumeve të bukura; në vitin 1888, Dardha kishte 1454 banorë, spikati përgjatë vitet 1913-1936; në këtë kohë Dardha kishte 500 shtëpi dhe tri kisha: të Shën Thanasit, Shën Gjergjit dhe Shën Pjetrit; Në vitin 1917 dardharët çelën shkollën shqipe; në vitin 1924 ndërtuan një shkollë tjetër, – tashmë mbush një shekull nga krijimi i saj, – është shkolla më e bukur e ndërtuar në zonën e Korçës, por sot ka nevojë për rehabiltim pasi u dëmtua nga tërmeti i vitit 2019. Në ditëfestat e Shën Marisë dhe të Shën Pjetrit, në Dardhë vijnë mysafirë nga ana e anës; Shën Maria festohet më 16 gusht, kurse e Shën Pjetrit më 29 qershor, kisha e Shën Pjetrit ngrihet mbi një shkëmb, mes një pylli të bukur. Aty ndizet vallja tradicionale, dardharët me kostumet tradicionale kuq e zi dhe brez argjendi i japin hijeshi festës dhe e bëjnë atë të paharrueshme. Ushqimet dhe gatesat janë të shumëllojshme.

Mikpritja e dardharëve

Gjithashtu në Dardhë gjen shtëpi karakteristike të bukura, të mbuluar me plloça guri të hirta, portat me motive artistike, oborret me lule, rrugët me kalldrëme, hotelet bashkëkohore, shtëpitë të reja etj. Muzeu shpalos historinë e këtij fshati të dëgjuar në mbarë vendin. Shtëpitë e bukura dardhare me kushte mjaft të mira tërheqin vizitorë të shumtë, nuk mungojnë as restorantet, ekziston edhe shtëpia e dikurshme e pushimit, tashmë si hotel dhe restorant. Gjen aty edhe dy komplekse të mëdha turistike moderne me kapacitete të mjaftueshme akomoduese; njeri prej tyre ndodhet në hyrje të luginës ose në hyrje të fshatit, ndërsa tjetri në qendër të Dardhës. Por hoteli që tërheq më shumë vëmendje është hotel alpin “Dardha”, ndërtuar sipas strukturës alpine. Dikur fshati numëronte 100 burime, banorët i kishin shndërruar në çezma që udhëtarët e lodhur nga rruga të gjenin freski, të shuanin etjen dhe të çlodheshin pranë tyre. Banorët e Dardhës merrnin bekime prej tyre, pasi edhe mikpritja e banorëve vijon të jetë e veçantë, e rrallë, dhe e paharrueshme. Në vitin 1888, Dardha kishte 1454 banorë. Në dardhë të gjitha shtëpitë e banorëve janë të përshtatshme për akomodim me kushte komode mjaft të rehatshme.

Kuzhina dardhare mbresëlënëse

Nëse mbërrin në Dardhë mund të akomodohesh në shtëpinë që të pëlqen më shumë, sepse të gjitha janë të bukura, me kushte komode dhe mundësi përzgjedhjeje. Në qendër të fshatit ndodhen 1 bar dhe një restorant, 3 të tjerë brenda fshatit, 2 në kodrat përreth dhe 1 tek burimi i ujit kurativ ndaj anemisë, stomakut, mëlçisë së zezë, veshkave e shumë të tjera. Një prej hoteleve është me 4 yje, me sallë konferencash me sauna, hidromasazh, ngrohje qendrore me kaldajë që përmbush të gjitha standardet e një hoteli luksoz. Edhe 4 hotele të tjerë ofrojnë kushte të mira, dhomat janë me banjo më vete, (vetëm një hotel i ka dhomat me banjo të përbashkët), ngrohja bëhet me dru zjarri. Në Dardhë nuk mungojnë as “Shtëpitë e miqve”, 6 prej tyre kanë 12 dhoma dhe 24 shtretër; vetëm një banjo dhe një kuzhinë të përbashkët; ngrohja bëhet me dru zjarri. Gatimet janë të shumëllojshme si: kërnackat, oshmaret, mishi i pjekur, produktet e zgarës, ushqimet e konservuara si turshitë etj. Nuk mungon lakrori i pjekur në saç, rakia e kumbullës së egër me shijë të veçantë, pastërmaja, gështenjat etj; kurse gjatë stinës së dimrit të apasionuarit pas skive përmbushin kënaqësitë e tyre sportive. Skipista e Dardhës është 1.5 km e gjatë, 70 m e gjerë me funksionim të plotë. Vijon të mbetet një ndër aspektet më tërheqëse të Dardhës.

Vizitorët vijnë në Dardhë 2-3 herë në vit

Për të gjitha këto, ka vizitorë që vijnë në Dardhë dhe dy herë në vit, sepse Dardha është e bukur në çdo stinë. Vetëm gjatë ngjitjes për në Dardhë mund të shijosh pamje të mrekullueshme të natyrës, shushurimën e pyllit, këngën e zogjve, freskinë e pranverës, ansamblin e luleve, ngjyrat ekzaltuese të Gurit të Vjeshtës etj. Prej disa vitesh në Dardhë funksionojnë dy hotele me restorante, ku gatuhen gjellë karakteristike, ndërsa pritet edhe ndërtimi i një hoteli të tretë modern. Unikal mbetet kostumi i grave të Dardhës, kuq e zi dhe brez argjendi. Disa prej valleve të njohura të grave u krijuan në Dardhë. Diskriminimi i gruas për dardharët ishte i paparanueshëm. Gjithashtu nëse vjen në Dardhë mund të shëtisësh edhe me kalë. Gjatë stinësë dimrit rreshjet e dëborës dhe pistat natyrore janë mjaft të përshtatshme për zhvvillimin e sporteve dimërore, sidomos i skive. Gjithashtu në Dardhë gjen edhe një sërë monumentesh të rralla të natyrës dardhare, si: Bredhi i vjeshtës 120 vjeçar, guri i vjeshtës në verlilindje të Dardhës, Kisha e Shën Pjetrit në Rrah, Kroi i Zengos, Rrëpira e Shën Pjetrit në rrah, Kroi i fshatit, Kroi i Stefanit, Muzeu i Dardhës ose Shtëpia e Sotir Panit.

Gjenerali Tahir Sinani ngeli në zemrat dhe mendjen e shqiptarëve, hero i Shqipërisë, Kosovës, Preshevës dhe Maqedonisë së Veriut- Nga IBRAHIM HAJDARMATAJ

 

Jeta e Tahirit

Tahir Sinani lindi me 25 Maj 1964 ne fshatin piktoreske Gri e Njesise Administrative Bujan, Bashkise Tropojes dhe ra deshmore me 29 Korrik 2001 ne vendin e quajtur “ Zabel ii Kukulit” afer qytetit te Gostivarit te Maqedonise se Veriut . Tahir arsimin e detyrueshem e kreu ne vend- lindje dhe te mesem drejtim agronomie ne qytetin Bajram Curri. Pas mbarimit te shkolles se mesme perfundoje ne Zall- Herr te Tiranes shkollen ushtarake ne drejtim te mbrojtjes se armeve kimike e Biologjike me rezultate te larta , duke u bere mjeshter i persosur i perdorimit
Te te gjitha llojeve te armeve. Keshtu ne moshen 22 vjecare emerohet instruktor i stervitjes te Divizionit ushtarak ne Bajram -Curr.Gjate luftes ne Kosove Tahiri emerohet oficer ne Kampin e Stervitjes ne Tropoje . Kontigjent te ushtareve qe pergatiteshin per lufte ne Kosove. Ai la gruen Shpresen dhe djalin Rezartin dhevajzat Rezarten dhe Rugoven u nisen per ne Kosove, keshtu ne Korrik 1998 me shoket qe i kishte stervitur ne Divjake te Kosoves dhe me pas ne qafen e Pagarushes, ku u zhvilluan 2 ore luftime , ku asgjesuan me sukses paramilitare serbe, te cilet popullaten per rreth i kishin tereviznare. Me keto raste Tahiri , i cili u dallue me heroizem te papare emerohet instruktor i stervitjes dhe komandante i Njesise Speciale “ Arberia” . Me vone dallohet Tahiri ne lufte per hapjen e koridorit te Koshares. Me vone Tahiri emerohet Komandant i Brigates te Zones Operative te Pashtrikut. Me 12 Qershor 1999 Tahiri me Brigaten e tij hyjne ne qytetin e Prizerenit. Tashme te gjithe thirrnin “ O ku je o Tahir Kosova” – Tahiri pasi pershendetet me koleget dhe duke marre bekimin e vellezerve Sahitin, Njazin, Canin, Rizan, Agimin, Skenderin, Besnikun dhe motres Ferides , niset per ne Luginen e Presheves- Serbi . Tahiri u u dallua ne luftrat e Dobrasit , Kanculit e Bujanovcit dhe te gjithe filluan te thirrnin –“ O ku je o Tahir Presheva”
Me vone Tahiri arriti ne Tamushe te Gostivarit Maqedonia e Veriut . – Tahir Sinani eshte komandant i brigates 116 “Xheme Gostivari” – Te gjithe tashme e thirren “ O ku je o Tahir Tetova! E bashk me shoket Brahim Ademi (TT) Naser Ademi , Hisa Faslin dhe Hyse Emini – Mira rane deshmore duke skuqur me gjakun e tyre zonen e Gostivarit me 29 Korrik 2001. Gjeneral Major Rexhep Selimi shkruan asakohe:
Rruga jone ka nis me shekuj
Shoke ju mos u ndalni
Nese doni tme kujtoni
Amanitin mbani
Une jam vec nje clirimtare
Keshtu me deshi liria
Mkan pas thene Tahir Sinani
Jam Tahir Shqipnija.
⦁ Ne te vertete Tahiri u lakue!
⦁ Tahir Tropoja !
⦁ Tahir Kosova!
⦁ Tahir Presheva!
⦁ Tahir Tetova !
⦁ Tahir Shqipnija!
Trupi i tij prehet ne varrezat e Deshmoreve ne Landovice- Prizren.

 

 

 

 

 

 

 

5 Maj 2024

Mengjesi i 5 Majit i gjeti veteranet dhe pasardhesit e tyre te varrezat e deshmoreve ne Bajram – Curr. Pas hymnit kombetar per kete feste madheshtore foli zevendes kryetari i veteraneve te Tropojes Gzim Prengzi. Gjithashtu moren pjese Kryetari i veteraneve Tropojes Zeqir Hasanpapa , kryetari i Partis socialiste Tropojes Egzonshkurti, nenkryetaret e Bashkise Tropoje Kujtim Rexha dhe Abedin Kerrnaja si dhe nen prefekti i Qarkut Kukesit Altin Bebati. Ne fund u bene homazhe dhe vendosen buqeta me lule prane varrezave te Deshmoreve.
….. 5 Maji 2024 ne oren 12 u be organizimi per te perkujtuar jeten dhe vepren e Heroit Legjendar Tahir Sinani ne Qytetin Bajram -Curri.

Ceremonin e hapjes e bëri Kryetari I Bashkisë Bajram Currit Rexh Byberi .
Isht Kryeministri I Kosovës tani Deputet Ramush Hajredini foli për bashkpunimin dhe heroizmin e pashoq të Tahir Sinanit .Gjithashtu ai I dërzoi djalit Tahir Sinanit Rozartit një dekorat për Heroizmin e Tahirit .

Deputeti I Parlamentit të Maqedonisë Veriut dhe Kryetar I PDI –së Ali Ahmeti foli për luftrat dhe heroizmin e Tahir Sinanit në Maqedonin e Veriut .

Ish Kryeministri I Shqiprisë tani Deputet Pandeli Majko solli kujtimet për përgaditjen e lart si ushtarak të Tahir Sinanit.

Fjala ish Kryetarit të Kuvendit te Maqedonisë së Veriut tani Kryeministër I Qeverisë Telat Xhaferi u mirëprit me duartrokitje dhe brohritje nga të pranishmit .
Në emër të familjes të Tahir Sinanit përshëndeti vajza e tij Rugova të pranishmit.

Përveç Molësorëve të Malësis të Gjakovës morën pjesë me dhjetra ish Oficera dhe Gjenerata dhe pjestar të UÇK-së nga Kosova ,Metvegja ,Maqedonia e Veriut dhe Diaspora .
Punimet I ndoqën edhe Deputetët nga Kosova Fatmir Lima,Time Kadria dhe Hajdar Beqa si dhe Përfekti I Qarkut Kukësit Agron Geca .

Gjithashtu ish Deputeti I Kuvenit të Shqipërisë , tani Kryetar Unionit Artistik të Kombit Shqiptar Azgan Haklaj mori mirnjohje për kët organizim .
Këngët e vallet vazhduan pa kufi . Koçidenc ishte se në qytetin e Bajram Currit ishte organizuar me,4,5 dhe 6 maj 2024 Sofra Dardane me pjesmarrës nga gjitha trevat Shqiptare dhe Diaspora , e cila I dha një larmi të papar ndonjeher .

Në fund u bë shpalosja e monumentit të heroit Tahir Sinani në Bronx ja arritur nga skulptori I mirënjohur Kosova Ylber Krasniqi .
Me dhjetra buqeta dhe kurora me lule u vendosen tek monumenti I Heroit Tahir Sinani , ku bie në sy një kuror madhështore e vendosur nga Zenun Aliaj në emër Komitetit
Veteranve të Tropojes .
Heroizmi I Gjeneral Tahir Sinanit do të ngelet gjithmon në zemrat dhe ,mendjen e Shqiptarëve .

IBRAHIM HAJDARMATAJ
ANËTAR I KOMITETIT KOMBETAR TE ORGANIZATES SE VETERANEVE DHE PASARDHEVE LANÇ “ NDERI I KOMBIT”

REPORTAZHI I BIRN: Ndërtesa ku u burgosën martirët e fesë në Durrës po rrënohet

Godina e ish-burgut të vjetër të qytetit bregdetar po rrënohet dhe me të rrezikon të zhduket një pikë reference e kujtesës kolektive për viktimat e regjimit komunist.

Nga Gëzim Kabashi, BIRN

Godina e burgut të vjetër në Durrës po rrënohet dita-ditës, ndërsa banorët po e harrojnë funksionin e saj të dikurshëm.

Menjëherë pas përfundimit të luftës, qindra qytetarë u mbajtën të izoluar brenda mureve të këtij burgu, si të hetuar apo të burgosur politikë.

Mjaft prej tyre patën një fund të dhimbshëm, por e kaluara dramatike e kësaj ndërtese gjatë viteve të komunizmit duket se po fshihet nga kujtesa.

Arkitekti Artan Kacani tha për BIRN se godina  është ngritur në periudhën osmane dhe që në fillim ka patur të njëjtin funksion, si burg.

Gjatë 10-vjeçarit 1945-1954 në godinën e burgut, që u njoh zyrtarisht me emërtimin Kampi nr 7, u mbajtën mbi 300 të dënuar apo njerëz nën hetim.

Kacani shtoi se ndërtesa njëkatëshe me përmasa 24 metra me 16 metra mund të kthehet në një muze të sakrificave njerëzore gjatë asaj periudhe të zymtë, por edhe si pjesë e historisë.

“Do të ishte një muze alternativ i atij që pritet të ngrihet në Spaç, me të njejtin qëllim,” tha Kacani, duke shtuar se tashmë ka disa guida që e kanë future “burgun e vjetër” të Durrësit në hartën e vizitave turistike.

“Ndodhet thuajse në qendër të Durrësit dhe mund ti shtohet hartës së monumenteve historikë pranë tij,” shtoi arkitekti durrsak.

Gjatë viteve të para të diktaturës komuniste, në Durrës janë shfrytëzuar edhe banesa të tjera private, shumë më të vogla, për hetimet dhe torturat ndaj atyre që konsideroheshin “armiq të pushtetit” apo “të dyshuar” si të tillë.

Anton Bonati, tha për BIRN se xhaxhai i tij, imzot Jul Bonati, drejtues i komunitetit katolik të Durrësit , u mbajt fillimisht nën hetim në një godinë në bulevardin kryesor, e cila nuk ishte e vetmja në qytet ku kryheshin tortura.

“Në fund fare xhaxhain e transferuan në godinën e spitalit psikiatrik, apo çmendinës siç njihej në Durrës,” tha Bonati, duke shtuar, se në vitin 1951 kleriku i shquar vdiq në mënyrë tragjike mes të sëmurëve.

Rrugica pranë godinës së ish-burgut sot është e qetë.

Dy gra të moshuara na tregojnë se tashmë zona është mbushur me godina të reja, dhe thuajse askush nuk kujtohet më për muret e burgut, që janë mbuluar nga ferrat.

Pak metra më tej ngrihet muri rrethues i Mauzoleut të Dëshmorëve, ku pushojnë eshtrat e mbi 150 dëshmorëve me gjithë respektin e merituar.

Kompleksi i projektuar nga ing. Kristo Sotiri është ndërtuar në vitin 1949, thuajse e njëjta kohë kur shumë pranë tij, pas hekurave të burgut vuanin dhjetëra e dhjetëra qytetarë “kundërshtarë të regjimit”.

“Do të ishte me vend, që pranë mureve të burgut të vjetër të vendosej të paktën një memorial kujtese, me disa të dhëna që kujtojnë sakrificat e të dënuarve,” tha për BIRN Aleksandër Cangonja.

Studiuesi Cangonja shtoi se për këtë qëllim, bashkë me një grup veprimtarësh shoqërorë, ata po përgatisin një kërkesë drejtuar bashkisë së qytetit.

“Kompleksi i mauzoleut të dëshmorëve, është një simbol i lirisë dhe kujtesa për godinën e vjetër të burgut do të kishte të njëjtën vlerë, atë të emblemës së lirisë,” tha Cangonja.

“Myftiu i Durrësit, Mustafa Varoshi ishte vetëm 50 vjeç, kur vdiq nga torturat dhe sëmundja në Burgun e qytetit, ku për vite me radhë predikoi paqen dhe mirësinë.

Shkrimtari dhe kritiku Arshi Pipa ka sjellë vite më parë një dëshmi të rëndësishme nga burgu i Durrësit, ku edhe ai vetë vuajti disa vite si i burgosur.

Prof. Pipa dëshmon në librin e tij të burgut takimin në qelitë e Durrësit të imzot Vinçens Prenushit me imzot Jul Bonatin, të cilin sapo e kishin transferuar nga hetuesia e Vlorës.

“Dom Bonati kërkoi ti puthte dorën imzot Vinçens Prenushit, por ai nuk e lejoi,” kujton Pipa. “I vuri dorën në kokë për bekimin dhe sërish ra në shtrat”, shtoi ai.

Dy klerikët katolikë që humbën jetën në burgjet komuniste tashmë janë shpallur “martirë” nga Vatikani.

“Ndoshta, kjo është një arsye më shumë që burgu i vjetër i Durrësit, ku edhe martirët vuajtën dhe u flijuan, të kujtohet përmes një memoriali ,” përfundoi arkitekti Artan Kacani.


Send this to a friend