Pas ngritjes së aktakuzave për krime lufte nga Zyra e Prokurorit të Specializuar me seli në Hagë kundër presidentit Hashim Thaçi dhe ish-kryeparlamentarit Kadri Veseli, Kosova nuk është në pozitë të favorshme për të vazhduar dialogun me Serbinë, thonë ekspertët ligjorë e politikë.

Drejtori ekzekutiv i Institutit të Kosovës për Drejtësi (IKD), Ehat Miftaraj, tha për Anadolu Agency (AA) se do të ishte më mirë moralisht nëse presidenti Thaçi do të jepte dorëheqje pas publikimit të një aktakuze të pakonfirmuar kundër tij, megjithëse për një veprim të tillë ai nuk obligohet nga Kushtetuta dhe ligjet.

Miftaraj vë në dukje se bashkësia ndërkombëtare, qoftë përfaqësuesit e Bashkimit Evropian (BE), apo atyre nga Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA), do të jenë në mëdyshje për rifillimin e dialogut pasi aty nuk do të jetë presidenti Thaçi, i cili është udhëheqës i pjesës më të madhe të këtij procesi që nga fillimi në vitin 2010.

“Tashmë kemi një situatë krejtësisht të re. Unë besoj se Republika e Kosovës nuk do të ngutet të fillojë menjëherë dialogun apo negociatat me Serbinë, qoftë përmes lehtësimit të BE-së, qoftë përmes SHBA-së. Kjo, me vetë faktin që presidenti i Republikës ka qenë një ndër aktorët kryesorë në negociatat me Serbinë pothuajse në gjashtë-shtatë vitet e fundit dhe me vetë faktin që Kosova tanimë po përballet me disa aktakuza ku janë të prekur presidenti, kryetari i PDK-së dhe shumë shpejtë mund të dalin edhe emra të tjerë. Kjo nuk është pozita më e favorshme e Kosovës për të vazhduar me dialogun”, thotë Miftaraj.

Sipas Miftarajt, partitë politike në Kosovë duhet të marrin mësime nga kjo dhe nga aktakuzat e kaluara teksa “duhet t’i lënë mënjanë inatet politike e interesat partiake”.

Miftaraj thotë se në njërën anë Kosova ka një qeveri që nuk ka vota të mjaftueshme në Kuvendin e Kosovës dhe varet nga partitë opozitare, ndërsa nga ana tjetër, mund të arrihet një marrëveshje e re midis qeverisë aktuale dhe Partisë Demokratike të Kosovës (PDK), e cila është në opozitë, për zgjedhjen e një presidenti të ri.

Ai thotë se publikimi i aktakuzës kundër Thaçit dhe Veselit pa u konfirmuar nga Prokurori i Specializuar, paraqet ndryshim të rregullave dhe është drejtësi selektive, ngase emrat e të akuzuarve të tjerë për të njëjtat krime të supozuara, nuk janë publikuar.

“Në anën tjetër, për dyshimet e ngritura nga njoftimi i Prokurorisë, se ka pasur pengesë në punën e Prokurorisë apo Gjykatës nga presidenti Thaçi dhe Veseli, kjo mund të vërtetohet lehtësisht nëse do të kishte vullnet nga këto dy figura të cilat tani janë subjekt i një aktakuze, qoftë t’i adresojnë në Gjykatën Speciale nëse mendojnë se të njëjtit nuk kanë bërë asnjë veprim që mund ta pengojë punën e gjykatës dhe prokurori ua ka shkelur të drejtat dhe liritë e tyre themelore”, shton ai.

Aktakuza vetëm 3 ditë para takimit në Washington ngre dyshime “nëse ishte e gjitha një rastësi”

Në të njëjtën kohë, profesori i së drejtës kushtetuese në Universitetin e Prishtinës, Mazllum Baraliu, vlerëson se botimi i aktakuzës së pakonfirmuar është një veprim i çuditshëm i Zyrës së Prokurorit të Specializuar për krime lufte, e cila, sipas tij, është me ngjyra politike dhe i ka shkaktuar dëme të mëdha Kosovës.

Në një deklaratë për AA, ai shprehet se ky veprim është i pashembullt dhe i padrejtë.

“Këto pretendime politike se dikush ka ndikuar, aq më tepër në një njoftim që është në fakt një akt joformal i parëndësishëm publik për të penguar gjithsesi procesin negociator. Përmendja e këtyre elementeve dhe përmendja e njerëzve kinse të pretenduar se janë vrarë, dhunuar, zhdukur e të tjera, në një lajmërim publik që është në fakt akti më i thjeshtë administrativ i një gjykate dhe jo-procedural dhe jo-juridik është e pashembullt, është e çuditshme më së paku. Dhe, do të thosha madje e papranueshme për një gjykatë e rangut çfarë pretendon të jetë ajo”, thotë Baraliu.

Ajo që është e ditur, thotë Baraliu, është se në bazë të rezolutës së Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara (OKB), BE ishte e autorizuar të zhvillojë dialogun për zgjidhjen e çështjeve teknike dhe ndërshtetërore midis Kosovës dhe Serbisë, në koordinim me Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA), por sipas tij, nuk ka pasur koordinim midis tyre.

“Fatkeqësisht ka pasur mosmarrëveshje midis qendrave vendimmarrëse ndërmjet BE-së dhe SHBA-së me një administratë të Trumpit që për shumëçka është jokonvencionale, jo specifike dhe me karakteristika të veçuara nga administratat e mëhershme tradicionale. Pra, sigurisht që është një prej faktorëve dhe problemeve që ka mundur të jetë interferues qoftë edhe në mënyrë automatike dashur pa dashur, sepse nuk ka pasur koordinim. Këto dy-tri vitet e fundit është e qartë që edhe vetë në BE nuk kishte koordinim në politikën e saj të jashtme”, shton profesori universitar.

Miftaraj beson gjithashtu se deklarata e Prokurorit të Specializuar për aktakuzat vetëm 3 ditë para takimit të rëndësishëm në Shtëpinë e Bardhë, në Washington, midis delegacioneve të Kosovës dhe Serbisë, ngre dyshime “nëse ishte e gjitha një rastësi”.

Sipas tij, politika duhet të ndahet nga gjyqësori, ndërsa nëse Gjykata Speciale për krime lufte nuk tregon se puna e saj nuk është e lidhur me proceset politike, pavarësia dhe paanshmëria e saj në realizimin e mandatit të saj do të vihet në dyshim.

“Aktakuza në fjalë do të konfirmohet ose refuzohet deri më 24 tetor”

Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), thotë Miftaraj, se u bë për mbrojtjen e popullit shqiptar dhe me qëllimin çlirimin e vendit nga okupatori i cili kreu dhunë sistematike dhe vrasje. Në të njëjtën kohë, shton ai, në çdo luftë mund të ketë persona të cilët nuk zbatojnë rregullat e luftës, por në këtë rast duhet të presim për konfirmimin eventual të aktakuzës dhe gjykimit.

Miftaraj thekson se përkundër faktit se këto aktakuza e dëmtojnë Kosovës, në planin afatgjatë, “është në interes të bashkësisë ndërkombëtare, produkti i së cilës është Kosova, të sqarojë vrasjet që ndodhën në Kosovë nga disa individë”.

Ai sqaron se nëse Gjykata Speciale nuk kërkon një afat shtesë, aktakuza në fjalë do të konfirmohet ose refuzohet deri më 24 tetor të këtij viti, më së voni. Ndërsa, në rast të konfirmimit të aktakuzës, të akuzuarit kanë të drejtë të kundërshtojnë, por nëse aktakuza konfirmohet edhe pas ankesës, fillon gjykimi. Po ashtu, sipas Miftarajt, nuk është e nevojshme që personat e akuzuar të mbahen në paraburgim, duke marrë parasysh që masa e paraburgimit nuk është kërkuar as në këtë fazë.

Zyra e Prokurorit të Specializuar (ZPS) i ka paraqitur Dhomave të Specializuara të Kosovës (DHSK) aktakuzë ku presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ish-kryeparlamentari Kadri Veseli dhe të tjerë akuzohen “për një sërë krimesh kundër njerëzimit dhe krimesh lufte ndër të cilat, vrasje e paligjshme, zhdukje e detyruar e personave, përndjekje dhe tortura” më 24 qershor të këtij viti.

Thaçi, Veseli dhe të dyshuar të tjerë, sipas këtij institucioni, janë “penalisht përgjegjës për afërsisht 100 vrasje të paligjshme”, ndërsa këto krime sipas të njëjtit institucion, përfshijnë qindra viktima të identifikuara shqiptarë, serbë, romë të Kosovës dhe kundërshtarë politikë të tyre.